17 December 2016

Gedeeld leiderschap in sportteams

Prof. Dr. Katrien Fransen

KU Leuven Centre for Shared Leadership

Katrien.Fransen@kuleuven.be

Intro:

Leiderschap in beeld gebracht

Evolutie leiderschap doorheen de tijd

1950 1960 1970 1980 1990 2000

Great Man Theorie

Gedragstheorie

Situationeel leiderschap

Transformationeel

leiderschap

Gedeeld leiderschap

DEEL 1:

De verschillende leiderschapsrollen in sportteams?

Motivationele leider

Vier verschillende leiderschapsrollen

Sociale leider Externe leider

Taakleider

De impact van de atleetleider

Zeer positief Zeer negatief

Doel van het onderzoek

De impact van de leider op …

1. Teamvertrouwen 2. Prestatie

-0,6

-0,4

-0,2

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

Na Test 1 Na Test 2

Tea

mver

trouw

en v

an d

e te

amgen

ote

n

De leider is positief

De leider is negatief

Impact op teamvertrouwen

1,9

2

2,1

2,2

2,3

2,4

2,5

2,6

2,7

2,8

Eerste 5 vrijworpen Laatste 5 vrijworpen

Aan

tal

ges

coord

e vri

jworp

en

De leider is positief

De leider is negatief

Impact op objectieve prestatie

Illustratieve case studie

Belgisch nationaal junioren volleybalteam – EK 2010

Wat met de coach?

(126 players) (120 players)

Interventie Training

Impact op intrinsieke motivatieIn

trin

sie

ke m

otivatie

Impact op objectieve prestatiePrestatie = Tijd + 5 seconden voor ieder gemist shot of lay-up

Obje

ctieve p

resta

tie

Conclusie: atleetleiders zijn cruciaal!

Motivationele leider

Vier verschillende leiderschapsrollen

Sociale leider Externe leider

Taakleider

De rol van de teamkapitein

Voetbal (589)

Basketbal (1959)

Volleybal (1287)

Handbal (116)

Korfbal (118)

Hockey (127)Ijshockey

(72)Rugby (84)

Waterpolo (99)

Totale respons:

4451 deelnemers

De rol van de teamkapitein

Spelers (# = 3193)

Coaches(# = 1258)

De rol van de teamkapitein

Aantal leiderschapsrollen waarin de kapitein als beste leider wordt aanzien:

… % van teams?

De rol van de teamkapitein

Aantal leiderschapsrollen waarin de kapitein als beste leider wordt aanzien:

Gelijkende resultaten voor…

9 sporten

Heren/dames

Spelers/coaches

Competitieniveau

4 rollen (1%)

1 rol (37%)

2 rollen (15%)

3 rollen (4%)

0 rollen (44%)

→ Gedeeld leiderschap!

Gedeeld leiderschap ook functioneler!

Teams waarin 4

leiderschapsrollen

werden ingevuld

Hoger teamvertrouwen

Hogere teamidentificatie

Betere prestatie

Teams waarin

leiderschapsrollen

werden ingevuld

door verschillende

personen

Sterkere teamsamenhang

Brainstorm:

De vertaling naar jouw sportteam?

Informele vs formele leiders

De verschillende leiderschapsrollen

DEEL 2:

De volledige leiderschapsstructuur binnen een team in kaart brengen

Illustratie: 3 Australische rugbyteams

North Queensland Cowboys

(Rugby League)

North Melbourne Kangooroos

(AFL)

Brisbane Lions

(AFL)

De weg naar efficiënt leiderschap

STAP 1: Identificatie van de leiders

STAP 2: Benoemen van de leiders

STAP 3: Ontwikkeling van de leiders

De weg naar efficiënt leiderschap

STAP 1: Identificatie van de leiders

STAP 2: Benoemen van de leiders

STAP 3: Ontwikkeling van de leiders

Leiderschapsnetwerken STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

Leiderschapsnetwerken

1 TEAM

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 1: Identificatie leiders STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: OntwikkelingVoorbeeld: taakleiderschapsnetwerk:

STAP 1: Identificatie leidersVoorbeeld: taakleiderschapsnetwerk:

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Speler25

Speler20

Speler5

Speler15

Speler9

Speler24

Speler19

Speler6

Speler8

Speler17

Speler1

Speler11

Speler2

Speler22

Speler21

Speler16

Speler27

Perceptie spelers Perceptie coaches Zelfperceptie Motivatie

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 2: Benoemen leiders1 leider op elke leiderschapsrol…

… or leiderschapsteams:

Speler 25

Speler 20

Speler 5

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 2: Benoemen leiders STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

Benoemen leiders:

Acceptatie door de groep

Verantwoordelijkheid

Motivatie & toewijding ↑

Case nationaal hockey team

Eigen ervaring als informele en formele leider

Kwaliteit leiders

Gemiddelde kwaliteit van de leiderschapsteams (3 beste leiders)

5

6

7

8

9

Taakleiders Motivationeleleiders

Sociale leiders Externe leiders

North Queensland Cowboys North Melbourne Kangooroos Brisbane Lions

Teamfunctioneren

3

4

5

6

7

Gedeeld doel Toewijding totdoel

Teamvertrouwen Taak-klimaat Ego-klimaat

North Queensland Cowboys North Melbourne Kangooroos Brisbane Lions

Teamprestatie

4

5

6

7

8

9

Perceptiespelers

individueleprestatie

Perceptiespelers

teamprestatie

Perceptiecoaches

prestatie spelers

North Queensland CowboysNorth Melbourne KangooroosBrisbane Lions

A. Subjectieve teamprestatie B. Objectieve teamprestatie

Cowboys: 3de plaats in rangschikking

Play-offs gewonnen

North Melbourne: 8ste plaats in rangschikking

4de plaats in play-offs

Brisbane Lions: 17de plaats in rangschikking

Niet gekwalificeerd voor play-

offs

Conclusies

Teams met betere

leiderschaps-

kwaliteit

Beter teamfunctioneren

Betere subjectieve prestatie

Betere objectieve prestatie

Betere gezondheid

Minder burnout

Onze eerdere partnersNorth Queensland Cowboys

(Australian Rugby champion)

North Melbourne

Kangooroos (AFL)

Brisbane Lions (AFL)

Red Lions

Red Panthers

Red Dragons

Yellow Tigers

Bespreking cases in subgroepen

Taakleiderschapsnetwerk

Team 1 Team 2

Sociaal leiderschapsnetwerk

Team 1 Team 2

Normale analyse 4 rollen + verbondenheidsnetwerk

Voorbeeld: Taakleiderschap AA Gent

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Speler1

Speler2

Speler3

Speler4

Speler5

Speler6

Speler7

Speler8

Speler9

Speler10

Speler11

Speler12

Speler13

Speler14

Speler15

Speler16

Perceptie spelers Perceptie staf Zelfperceptie Motivatie

DEEL 3:

Leiderschapsontwikkeling

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

Onderliggend mechanisme

Teamprestatie

Sociale Identiteitsbenadering

Persoonlijke identiteit Sociale identiteit

Naam: Vincent Kompany

Geboorteplaats: Ukkel, Belgium

Geboortedatum: 10 april 1986

Lengte: 196 cm

Sociale Identiteitsbenadering

Sociale Identiteitsbenadering

Gedachten, gevoelens

en gedrag dat is

gevormd door,

en gericht naar

de belangen van de

groep als geheel

Sociale Identiteitsbenadering rond leiderschap

Onderliggend mechanisme

Teamprestatie

STAP 3: Leiderschapsontwikkeling

Waarom is ‘wij’ belangrijk?

Wie zijn wij? 2. Reflecting

Wie willen we zijn? 3. Representing

Worden wat we willen zijn.4. Realising

Zijn we geworden wie we wilden zijn?5. Reporting

1. Readying

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 3: Leiderschapsontwikkeling

Waarom is ‘wij’ belangrijk?

Wie zijn wij? 2. Reflecting

Wie willen we zijn? 3. Representing

Worden wat we willen zijn.4. Realising

Zijn we geworden wie we wilden zijn?5. Reporting

1. Readying

2. Reflecting

3. Representing

4. Realising

5. Reporting

1. Readying

Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 3: Leiderschapsontwikkeling

Veel succes met jouw sportteam!

Voor meer info: Katrien.Fransen@kuleuven.be

Referenties

http://athleteleadership.com

http://www.sharedleadership.be

Fransen, K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2014). The myth of

the team captain as principal leader: Extending the athlete leadership classification within

sport teams. Journal of Sports Sciences, 32(14), 1389-1397. doi:

10.1080/02640414.2014.891291

Fransen, K., Van Puyenbroeck, S., Loughead, T., De Cuyper, B., Vanbeselaere, N., Vande Broek,

G., & Boen, F. (2015) Who takes the lead? Social Network Analysis as pioneering tool to

investigate shared leadership within sports teams. Social Networks, 43, 28-38.

doi:10.1016/j.socnet.2015.04.003

Fransen, K., Van Puyenbroeck, S., Loughead, T., De Cuyper, B., Vanbeselaere, N., Vande Broek,

G., & Boen, F. (2015) .The art of athlete leadership: Identifying high-quality leadership at the

individual and team level through Social Network Analysis. Journal of Sport & Exercise

Psychology, 37(3), 274-290. doi:10.1123/jsep.2014-0259

Fransen, K., Haslam, S. A., Steffens, N. K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., & Boen, F. (2014)

Believing in us: Exploring leaders’ capacity to enhance team confidence and performance by

building a sense of shared social identity. Journal of Experimental Psychology: Applied, 21(1),

89-100. doi:10.1037/xap0000033

ReferentiesFransen, K., Steffens, N. K., Haslam, S. A., Vanbeselaere, N., Vande Broek, G., & Boen, F. (2016).

We will be champions: Leaders' confidence in 'us' inspires team members' team confidence

and performance. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, In press.

Fransen, K., Haslam, S. A., Mallett, C. J., Steffens, N. K., Peters, K., & Boen, F. (2017). Leading

from the centre: A comprehensive examination of the relationship between central playing

positions and leadership in sport. PLoS ONE, In press.

Fransen, K., Coffee, P., Vanbeselaere, N., Slater, M., De Cuyper, B., & Boen, F. (2014). Do athlete

leaders affect team outcome confidence? A test of mediation by team identification and

collective efficacy. The Sport Psychologist, 28(4), 347-360. doi:10.1123/tsp.2013-0141

Fransen, K., & Vande Broek, G. (2016). Sports psychology: Maximizing team potential. In J.

Reeser (Ed.), Volleyball Handbook of Sports Medicine and Science (2nd ed.). Chichester:

John Wiley & Sons, Ltd.

Fransen, K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2016). When is a

leader considered as a good leader? Perceived impact on teammates‟ confidence and social

acceptance as key ingredients. Athletic Insight, In press.

Fransen, K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2015). Perceived

sources of team confidence in soccer and basketball. Medicine and Science in Sports and

Exercise, 47(7), 1470–1484. doi:10.1249/MSS.0000000000000561

ReferentiesFransen, K., Boen, F., Stouten, J., Cotterill, S. T., & Vande Broek, G. (2016). Optimal environments

for team functioning. In C. Wagstaff (Ed.), The organizational psychology of sport: Key issues

and practical applications. Abingdon: Routledge.

Cotterill, S. T., & Fransen, K. (2016). Athlete leadership in sport teams: Current understanding and

future directions. International Review of Sport and Exercise Psychology, In press.

doi:10.1080/1750984X.2015.1124443

Steffens, N. K., Haslam, S. A., Reicher, S. D., Platow, M. J., Fransen, K., Yang, J., . . . Boen, F.

(2014). The Identity Leadership Inventory (ILI): Assessing four dimensions of leaders’ social

identity management. The Leadership Quarterly, 25, 1001-1024. doi:

10.1016/j.leaqua.2014.05.002

Loughead, T.M., Fransen, K., Van Puyenbroeck, S., Hoffmann, M. D., & Boen, F. (2015). An

examination of the relationship between athlete leadership and cohesion using social network

analysis. Journal of Sports Sciences, In press.

Fransen, K., Kleinert, J., Dithurbide, L., Vanbeselaere, N., & Boen, F. (2014). Towards a short

measure of players’ collective efficacy: Development and validation of the Observational

Collective Efficacy Scale for Sports (OCESS). International Journal of Sport Psychology, 45,

121-137. doi: 10.7352/IJSP 2014.45.121.

Fransen, K., Vanbeselaere, N., Exadaktylos, V., Vande Broek, G., De Cuyper, B., Berckmans, D.,

Ceux, T., De Backer, M., Boen, F. (2012). “Yes, we can!”: Perceptions of collective efficacy

sources in volleyball. Journal of Sports Sciences, 30 (7), 641-649.

ReferentiesFransen, K., Decroos, S., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2015) Is

team confidence the key to success? The reciprocal relation between collective efficacy, team

outcome confidence, and team performance during soccer games. Journal of Sports

Sciences, 33(3), 219-231. doi:10.1080/02640414.2014.942689

Fransen, K., Delvaux, E., Mesquita, B., & Van Puyenbroeck, S. (2017). The emergence of shared

leadership in newfound teams with an initial structure of vertical leadership: A longitudinal

analysis. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, Manuscript accepted for

publication, pending revisions.

Fransen, K., Haslam, S. A., Mallett, C. J., Steffens, N. K., Peters, K., & Boen, F. (2017). Exploring

the relationship between perceived athlete leadership quality and team effectiveness: A

comparison of three professional sports teams. Journal of Science and Medicine in Sport,

Manuscript accepted for publication, pending minor revisions.

Fransen, K., Mallett, C., Haslam, S. A., Steffens, N. K., Peters, K., & Boen, F. (2017). Making us

better: The relationship between athlete leadership and health and well-being in professional

sports teams. Manuscript submitted for publication.

Fransen, K., Vansteenkiste, M., Vande Broek, G., & Boen, F. (2017). The competence-supportive

and competence-thwarting role of athlete leaders: An experimental test in a soccer context.

Manuscript submitted for publication.