Voettekst van presentatie

Consulting Skills

Executive Master IT consulting

Lecture 3; Leiderschap, sociale netwerken en het etnografisch interview

Prof. Frank Willems, Quint Wellington Redwood en Hanze University of Applied Sciences Tilburg, 27 juni 2014

Overzicht Consulting Skills modules

2

Agenda

• Herhaling van vorige twee colleges• Theorie sociologisch en antropologisch onderzoek• Toelichting eigen A3 cases• Theorie sociale netwerkanalyse• Verdiepen eigen cases met andere onderzoeksmethoden

3

Herhaling vorige twee colleges

4 Voettekst van presentatie

5

Geel Blauw Rood Groen Wit

Participant 1 27 22

Participant 2 25 20

Participant 3 31 29

Participant 4 35

Participant 5 20 34

Participant 6 20 21 23

Participant 7 26 35

Participant 8 31

Participant 9 22 23

…

Kleuren van de participanten veranderkleurentest:

6

De vijf kleuren in één oogopslag

Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk witdruk

Er verandert iets als je....

belangen bij elkaar brengt

eerst denkt en dan (planmatig) doet

mensen op de juiste manier prikkelt

mensen in leersituatiesbrengt

ruimte maakt voor spontane evolutie

in een .... machtsspel rationeel proces ruilexercitie leerproces dynamiserend proces

naar.... een haalbare oplossing, win-winsituatie

de beste oplossing, eenmaakbare wereld

een motiverendeoplossing, de beste ´fit´

een oplossing diemensen samen vinden

een oplossing die energie losmaakt

Interventies zoals....

coalitievoming, topstructurering

projectmatig werken, strategische analyse

beoordelen en belonen,sociale bijeenkomsten

gaming en coaching, open systems planning

open space meetings,zelfsturende teams

door een... procesbegeleider die zijn macht gebruikt

inhoudelijk expert, eenprojectleider

HRM-expert, een coachend manager

procesbegeleider die mensen steunt

patroonduider die zichzelf op het spel zet

gericht op... posities en context kennis en resultaten procedures, inspiratie en sfeer

setting en communicatie

complexiteit en betekenissen

Het resultaat is...

onbekend en verschuivend

omschreven en gegarandeerd

bedacht, niet gegarandeerd

geschetst, niet gegarandeerd

onvoorspelbaar

De borging schuilt in...

beleidsdocumenten enmachtsbalans, loyaliteit

meten = weten, bijsturen

HRM-systemen, goedeverhoudingen,communicatie

lerende organisatie zelforganisatie, kwaliteitvan dialoog

De valkuil schuilt in...

luchtfietserij, loose-loosesituatie

negeren van externe enirrationele aspecten

verstikkende systemen,zachte heelmeesters

niemand uitsluiten, gebrek aan actie

oppervlakkig begrip,laissez-faire

Bron: Leren veranderen, Prof. Dr. Leon de Caluwé

Anderen ervaren jou niet zoals jijzelf

Zelfbeeld Beeld dat mensen (met andere kleur-preferenties) van je hebben

Geeldruk Flexibel Sensitief Dynamisch

Onbetrouwbaar Draaikont Met alle winden mee

Blauwdruk Recht door zee Een man, een man Afspraak is afspraak

Rechtlijnig Star Inflexibel

Rooddruk Empathisch/ invoelend Groepsgericht Sociaal

Socio Watje Geitenwollen sokken

Groendruk Open Reflectief Ontwikkelingsgericht

Belerend Betweter Ouwehoeren

Witdruk Zelfbewust Spiritueel Holistisch

Eigenwijs Onaangepast Wereldvreemd

7

Bron: Leren veranderen, Prof. Dr. Leon de Caluwé

Voorbeeld interventiesDominantekleur

Niveau in de organisatie

Individu Groep Organisatie

Geel Personal commitment statement

Outplacement

Confrontatievergade-ringen

Topstructurering

Verbeteren kwaliteit van arbeid

Strategische allianties

Blauw Management by objectives

Hygiënisch werken

Werken in projecten Besluitvorming

Strategisch management BPR

Rood Loopbaanontwikkeling Werving & selectie

Sociale activiteiten Teamrollen (Belbin)

Belonen in organisaties Mobiliteit & diversiteit

Groen Coaching Feedback gesprekken

Teambuilding Gaming

Open systems planning Kwaliteitscirkels

Wit T-group Persoonlijke groei/ opstellingen

Zelfsturende teams Open space bijeenkomsten

Zoekconferenties Rituelen & mystiek

8

Bron: Leren veranderen, Prof. Dr. Leon de Caluwé

Elke kleur heeft een eigen type veranderaar

Geeldruk Procesregisseur die zijn macht inzet

Blauwdruk Expert projectmanager die formulering èn implementatie verzorgt, indien gemandateerd

Rooddruk Coachende manager, HRM- of communicatie-expert die oplossingen suggereert

Groendruk Procesbegeleider die mensen steunt

Witdruk Patroonduider die zichzelf op het spel zet

9

Bron: Leren veranderen, Prof. Dr. Leon de Caluwé

8 manieren om verandering te verprutsen

1. Creëer een gevoel van urgentie

2. Laat je leiden door externe adviseurs

3. Verkoop een pasklare oplossing

4. Probeer de verandering te managen

5. Noem het cultuurverandering

6. Geef mensen met weerstand aandacht

7. Delegeer implementatie aan middenkader

8. Intervenieer waar het lastig gaat

10

Bron: Verandermanagement in 24 lessen, Prof. Dr. Jaap Boonstra

10 tips om succes te behalen

1. Meervoudig kijken naar problemen

2. Problemen benoemen en ambities articuleren

3. Samenspel organiseren en waarderen

4. Verbondenheid door bedoeling te articuleren

5. Routes voor verandering uitzetten

6. Weloverwogen veranderaanpak kiezen

7. Richting geven, ruimte bieden, resultaat vragen

8. Binnenwereld en buitenwereld op elkaar betrekken

9. Betekenisvol en wendbaar acteren

10. Resultaten zichtbaar maken en met elkaar leren

11

Bron: Verandermanagement in 24 lessen, Prof. Dr. Jaap Boonstra

Leiderschap is vanuit het hart met je klant in contactMensen verbinden zich beter met je wanneer je duidelijk kan maken waarom je het doet en niet wat je doet

Wat

Hoe

Waarom

van binnen

naar buiten

Rationaliteit

en analytisch

vermogen

(Neocortex)

Gevoel,

vertrouwen en

intuititie

(Lymbische brein)

12

Bron: Start With Why, Simon Sinek

Open Will

Open Heart

Open Mind

Seeing 2: met frisse blik

PrototpyingHet nieuwe uitvoering door verbinding van hoofd, hart en handen

Downloading Vanuit oude patronen

Performing door te handelen in verbinding met het geheel

Factual listening Verschillen zien

Sensing 3: In contact met het systeem

CrystallizingVan visie naar intentieEmpathic listening

Loslaten en verbinden met anderen

Listening 1: vanuit gewoontes

Presencing 4: verbinden met de bron

Laten ontstaanGenerative listening Vanuit de toekomst en collectieve verbondenheid

Theory U als ‘toolkit’ voor leiders

Waka Waka als case voor A3 problem solving for leaders• Oplossing voor praktisch probleem van lezende en lerende kinderen

in Afrikaanse dorpen

• Als je een Waka Waka koop dan krijgt een Afrikaans kind ook een Waka Waka (http://waka-waka.com)

• Analyseer dit initiatief en gebruik de A3 om te structureren

14

Aravind Eye Hospital als case voor A3 problem solving for leaders• Drie principes:

1. Er worden geen patiënten geweigerd

2. De zorg wordt met de hoogst mogelijke kwaliteit geleverd

3. Het ziekenhuis is zelfstandig en niet afhankelijk van donaties

• De feiten: 1.000.000 patiënten helpen• Hoe doe je dat?• Maak een opzet met een A3 om deze case te analyseren

15

Ristorante D’O als case voor A3 problem solving for leaders• Restaurant met Michelin ster toegankelijk voor iedereen• Lunch 25 Euro, diner 45-50 Euro• Zie site http://www.cucinapop.do/eng en artikel

http://www.forbes.com/sites/hbsworkingknowledge/2013/12/16/ristorante-do-michelin-starred-and-affordable/

• Hoe doe je dat?• Maak een opzet met een A3 om deze case te analyseren

16

17

Bron: Understanding A3 thinking, Smalley en Sobek

Theorie Sociologie en Antropologie

• Sociologisch onderzoek• Antropologisch onderzoek• Etnografisch interview

18

Sociologisch onderzoek

• Sociologie is de studie van het sociale gedrag van de mens, en van de sociale, politieke, religieuze en economische aspecten van de menselijke samenleving. Daarbij staan vooral de inrichting en veranderingen daarvan, alsmede sociologische problemen centraal.

• De sociologie bestudeert mensen en hun gedrag in hun sociale omgeving, in relatie tot de heersende moraal en ethiek en in verband met politieke en filosofische gedragscodes.

• Praktisch gezien betekent dat de bestudering van het dagelijkse leven van mensen en het functioneren van mensen in hun omgeving, sociale verbanden, gezinsstructuren, religieuze verbanden, wetten, normen en waarden, rolpatronen en culturele verbanden.

• Antropologie en etnografie zijn wetenschappelijke disciplines

19

Bron ‘Research Methods in Anthropology’ Russell Bernard.

Basis Antropologisch onderzoek

• De basis van het Antropologisch onderzoek gaat terug naar het werk van toen al moderne wetenschappelijke denkers als Francis Bacon (1561-1626) en René Descartes (1596-1650) waarin induction, het toepassen van directe observatie om ideeën te bevestigen en geobserveerde feiten aan elkaar te linken, een belangrijke activiteit voor onderzoek is.

• Daarna hebben belangrijke wetenschappers zoals Isaac Newton (1643-1727) de kunst van deduction, het betekenis geven aan de uitkomsten van de observatie en dit vertalen naar een uniforme methode, hier aan toegevoegd.

• Vervolgens is er een stroming gekomen van vele sociologische wetenschappers die de fundamenten voor antropologisch onderzoek verder hebben verstevigd.

Bron ‘Research Methods in Anthropology’ Russell Bernard.

20

Etnografisch interview

• Onderzoeksmethode en interviewtechniek waarmee gedurende een lange tijd wordt uitgevoerd met participerende observatie en diepte-interviews als voornaamste manieren van data verzamelen.

• Als eindproduct verwijst het naar de vorm van het onderzoeksverslag, waarbij beschrijving en reconstructie van de woorden van de informanten centraal staat.

• Hierdoor ontstaat een goede set met kwalitatieve data

Belangrijk:• Wat is het expliciete doel?• Hoe zorg je dat je verklaring gedurende de observatie zuiver blijft?• Welke vragen wil je stellen (beschrijvend, gestructureerd, contrast)• Hoe leg je de observaties zo goed mogelijk vast?• Hoe ga je analyseren wat je gezien en gehoord hebt?

21

Bron: The Ethnografic Interview, James Spradley

Wees je bewust van je rol als onderzoeker

En zijn vier rollen die de etnograaf kan aannemen in het onderzoek:

1.Complete participant: Volledig functionerend lid van de groep van de sociale setting. Hun ware identiteit is niet bekend bij de leden van de groep. Gesloten observant.

2.Participant als observer: Zelfde als complete participant maar de leden weten wat de status van de onderzoeker is.

3.Observer als participant: Onderzoeker is voornamelijk interviewer. Klein beetje observatie. Dit gebeurd vaak in een gesloten setting omdat de onderzoeker niet mee kan doen met de taken van de groep.

4.Complete observant: Onderzoeker doet niet aan interactie met de groep.

22

Bron: The Ethnografic Interview, James Spradley

Oefening 1• Wat is het vraagstuk van je eigen werkomgeving?• Is het prikkelend en concreet?• Beperk je vooral tot de eerste drie delen van de A3, Achtergrond,

huidige situatie en doelen

• Maak drie groepen van drie personen; • Een vertelt zijn/haar A3 storyline. • Een persoon is etnografisch onderzoeker (stel vooraf vast welke rol

je speelt)• De derde persoon coacht op de A3 (zijn er voldoende objectieve

feiten en is het vraagstuk helder) • Observeer (15 minuten) en leg dit vast• Koppel bevindingen gelijk aan elkaar terug en wissel

23

Sociale netwerkanalyse

24

Wat is een sociaal netwerk?

• Een netwerk bestaat uit een collectie van actoren die verbonden zijn door ‘ties’. Deze actoren genaamd ‘nodes’ kunnen personen, teams, organisaties en concepten zijn.

• Een sociaal netwerk is een sociale structuur samengesteld uit ‘nodes’, die verbonden zijn (connected) door een of meer specifieke types van wederzijdse afhankelijkheid, zoals vriendschap, gemeenschappelijke interesses, afkeer, beliefs, kennis of prestige

25

http://inmaps.linkedinlabs.com/network

Sociale netwerken: LinkedIn visualisatie

26

Relevante sociale netwerk theorieën

• Nicholas Christakis: Onze ervaring met de wereld hangt af van deze feitelijke structuur van de netwerken waar we deel van uitmaken en van al wat beweegt door dit netwerk

• Ronald Burt: mensen focussen op activiteiten binnen hun eigen groep en dat veroorzaakt ‘structural holes’ in informatieflow tussen groepen

• Stanley Milgram: Iedereen op onze aarde is met ‘6 degrees of separation’ door een netwerk van zes tussenstappen of vijf tussenpersonen met elkaar verbonden. Onderzoek was uitgevoerd in 1967 en in 2012 opnieuw; het is nu 4,74 tussenstappen

27Zie TED talk: http://www.ted.com/talks/nicholas_christakis_the_hidden_influence_of_social_networks

Crowdsourcing

Co-creatie is een nieuwe vorm van markt- of business strategie die ervoor zorgt dat het ontwikkelen en continueren van wederzijdse bedrijfs- en klantwaarde tot stand komt

Tribe

Co-creatie

Wat is Social Sourcing?

Crowdsourcing is het uitbesteden van taken, die traditioneel gezien worden uitgevoerd door een medewerker of leverancier, aan een ongedefinieerde groep of een community (crowd) met mensen , door een open oproep

Een Tribe is een groep met mensen verbonden met elkaar, verbonden met een leider en verbonden aan een idee

28

Sociale netwerken (2N

)

Interactieve netwerken (N2

)

Hiërarchische netwerken(N)

Wa

ard

e v

an

he

t ne

twe

rk

Aantal deelnemers

Maak gebruik van een combinatie van de wetten van Sarnoff (waarde niet interactief netwerk gelijk aan participanten), Metcalfe (waarde interactief netwerk stijgt kwadratisch bij nieuwe toetreder) en Reed (waarde in sociale netwerken groeit exponentieel)

Bron: Prof Dr. Wim de Ridder, De wereld breekt open

Energie ontstaat door verbinding

29

Social Capital

• Social Capital is een sociologisch concept, dat referereert aan de verbindingen binnen en tussen de sociale netwerken

• Het concept van Social Capital geeft de waarde van de sociale relaties weer en de rol van de samenwerking en het vertrouwen om tot collectieve resultaten te komen

• De nieuwe kijk op Social Capital concepten bouwt voort op academische interesse voor het oude debat in sociale wetenschappen: de relatie tussen vertrouwen, sociale netwerken en de toepassing binnen de moderne maatschappij

• Social Capital is de strategie om relaties te verkrijgen• Grote denkers zijn Robert Putnam, Pierre Bourdieu en James

Coleman

30

Oefening 2

• Maak via Inmap een sociale netwerk analyse van je eigen LinkedIn profiel

• Analyseer je eigen netwerk, wat valt je op?

• Wat kan je hiermee?

• Hoe kan je netwerk helpen je vraagstuk uit je A3 op te lossen?

• Presenteer je uitkomst plenair

31

Social Media

32

Sherry Turkle’s visie over online gedag

“It’s a great psychological truth:

If we don’t teach children how to be alone, they’ll only know how to be

lonely.

This constant connection, turning to devices almost instinctively….

There’s a panic of disconnection.

It worries me we’re only going to feel isolated, that we won’t

learn how to have a solitude that sustains us, and which is

important for creativity.”

Sherry Turkle, MIT Professor en auteur van Alone Together,

Why we expect more from Technology and less from each other

Morozov’s visie over vrijheid op internet

• “What I find particularly worrisome is the rapid and inexorable disappearance of retrospection and reminiscence from our digital lives…

• the social beast that has taken over our lives has to be constantly fed with the most trivial of ephemera…

• this hunger for the present is deeply embedded in the very architecture and business models of social networking sites; “one of my greatest fears is that the Internet will widen the gap between the disengaged masses and the overengaged elites…

• today we are facing the emergence of the cyber lumpen proletariat—people who are being sucked into the digital whirlwind of gossip sites, trashy video games, populist and xenophobic blogs, and endless poking on social networking sites.”

Evgeny Morozov, Onderzoeker bij Stanford en auteur van

The Net Delusion, the Dark Side of Internet Freedomhttp://www.ted.com/talks/evgeny_morozov_is_the_internet_what_orwell_feared.html

http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2011-2012/evgenymorozov.html

Nicholas Carr’s visie op impact IT

Every information technology carries an intellectual ethic — a set of

assumptions about the nature of knowledge and intelligence.

Nicholas Carr explains how the printed book served to focus our attention,

promoting deep and creative thought.

In stark contrast, the Internet encourages the rapid, distracted sampling of

small bits of information from many sources. Its ethic is the ethic of the

industrialist, an ethic of speed and efficiency, of optimized production and

consumption

— and now the Net is remaking us in its own image. We are becoming

ever more adept at scanning and skimming, but what we are losing is our

capacity for concentration, contemplation, and reflection.http://www.theshallowsbook.com/nicholascarr/Nicholas_Carrs_The_Shallows.html

Wat is Social Media?

• Social Media is een tool of dienst die het internet gebruikt om op een andere manier gesprekken te voeren

Of nog beter

• Social Media is de democratisering van informatie, het transformeren van mensen van content lezers naar uitgevers. Het is de verschuiving van een broadcast mechanisme; van een one-to-many naar many-to-many model, geworteld in de dialoog tussen auteurs, mensen en peergroepen

Brian Solis

36

Welke Social Media populair?

37

Social media is breed

38

En wordt steeds breder toegepast

39

Meest gebruikte social tools

Bron McKinsey Global Survey 201340

Ontwikkeling gaat hard

Bron McKinsey Global Survey 2013

41

De Social Media prisma van Brian Solishttp://www.conversationprism.com//

42

De Social Media prisma van Brian Solis

43

Wat is jouw persoonlijke social media strategie?

Bron: HBR artikel november 2010; What’s Your Personal Social Media Strategy, Soumitra Dutta

Onderzoek uit social media berichten

• Twitter Mood onderzoek Johan Bollen: http://www.youtube.com/watch?v=r5dxYc3pD5Y

45

Onderzoek Johan Bollen Indiana University

46

Onderzoek Johan Bollen Indiana University

47

Free Social Media Lab Tools

Socialmediacheck.nl

48

http://onemilliontweetmap.com

Mention.net

Bottlenose.com

SocialMention.com

Socialmediacheck.nl

Hootsuite.com

CoostoRadian6

Professionele Social Media Lab Tools Die wij bij het Social Media Lab #Hanze inzetten voor onderzoek

49

Oefening 3

• Verdiep de vraagstukken uit je A3 met de social media tools in drie groepen

• Verdeel taken binnen je groep, wie gaat waarmee onderzoeken?• Belangrijk:

– Wat wil je zoeken– Hoe ga je het aanpakken– Denk aan de lessen van antropologisch onderzoek en etnografie,

waarom wil je dit weten en wat is je eigen rol

• Bespreek na de resultaten plenair

50

Sociale netwerken en participatie

51

Vangstenregistratie.nl, 7000 sportvissers crowdsourcen via hun eigen community, met de 350.000 recreatieve vissers (pashouders) en leveren het ministerie van EZ, Landbouw en Innovatie onderzoeksdata voor waterkwaliteit

Hetzelfde id

ee werkt ook voor d

e community

van de Atletie

kunie

Grunneger Power, gestart als buurtinitiatief (Tribe) in collectief delen gebruik zonnepanelen; Nu een burger-energiecoöperatie en energie regisseur met 3000 leden

waar de gevestigde orde bang voor wordt

In navolging op Grunneger Power zijn er in het Noorden meerdere initiatieven ontstaan en begeleiden wij vanuit onderzoek Energie Sustainable Communities in

Noordelijke dorpen met bewoners, overheid en ondernemers

Start met begrip van de innovatiewet

Bron: Prof. Everett Rogers 1962

56

En de wet van ongelijke participatieIn de Internet cultuur is een lurker een persoon die discussies leest op een portal, nieuwsgroepen, chatroom, bestanden alleen download, luistert naar mensen in de communities of andere interactieve systeem, maar zelden of nooit neemt er actief aan deelneemt

57

Bron: Ridings, Gefen & Arinze, Psychological Barriers: Lurker and Poster Motivation and Behavior in Online Communities 2006

Participatie kent verschillende rollen

58

Bron: Groundswell onderzoek, Bernoff en Li

De innovatiewet en participatie gecombineerdZoek in eerste instanties de participanten bij de innovators, early apdopters, creators en critics

90%

Lu

rker

s

59

Nieuwe kijk op leiderschap

1. Committeer aan zelfontwikkeling, koers naar het ‘Ware Noorden’ en wees je bewust van verschillen in veranderkleuren, sociale netwerken en social capital

2. Coach en ontwikkel anderen3. Ondersteun en faciliteer dagelijks verbeteringen (Kaizen’s)4. Ontwikkel een gezamenlijke visie en toets de doelen

horizontaal en verticaal

Het ‘Ware Noorden’:• Daag jezelf en je medewerkers uit en denk met ze na over de volgende uitdaging• Kaizen mind (elke dag een stapje beter)• Go and see (Gemba Walks)• Teamwork gaat voor alles• Respect voor mensen

Bron: The Toyota Way to Lean Leadership, Jeffrey Liker

Er is veel te leren van high performance teams

In een onderzoeksproject begeleiden wij vanuit Hanze Olympische- en topzeilteams en onderzoeken wij de drijfveren, de manier van samenwerken en de zelfsturing van high performance teams

Team geleid door manager

Zelf-managing team

Zelf-organiserend team

Zelf governing team

Gemeenschappelijk doel en strategie

Commitment

Complementaire taken en rollen

Heldere communicatie

Constructief conflict

Cohesie

Geloofwaardige coaching

Verantwoordelijkheid

management

Verantwoordelijkheid

team

Bij deze onderzoeken komen wij er achter hoe zelfsturing werkt en wat het ‘ware Noorden’ voor deze zelfsturende teams daadwerkelijk inhoudt. Daar passen wij dit model bij toe.Bronnen: 7 C’s of Championship Team Building, Jeff Janssen en Leaders Guide to Radical Management, Stephen Denning

Opdracht voor lecture 4

• Je eigen A3 compleet maken• Ook eigen rol en onderzoeksaanpak verantwoorden conform

etnografisch interview• Sociale netwerk analyse en mogelijk ook social media analyse

toevoegen

• Inhoud wordt schriftelijk toegelicht inclusief reflectie op eigen rol en gedrag.