HIPPONENSIS EPISCOPI DONATISTARUM.EPISCOPUM . · HIPPONENSIS EPISCOPI DONATISTARUM.EPISCOPUM . '. , ' HBER-PMMUS. • -::.inquoGaudenlii.duceadDulcitiumEpistolaarefulanlur. CAPUTPRIMUM.—1

'-.'' HIPPONENSIS EPISCOPI

DONATISTARUM.EPISCOPUM .

'. ,

'

HBER-PMMUS. • -::

. in quoGaudenlii.duceadDulcitiumEpistolaarefulanlur.

CAPUTPRIMUM.— 1. GaudeiUius.Donatistarum

Thamugadensis'episcopus,cumse ipsuniinecclcsiai

quibusdamsibi adjunclisperdilis incendereminare-

tur; viro speclabilitribuno el notarioDulciiio,cui

piissiniusImperatorIegessuas exsequendascufa per-

ficieridseunilalisinjunxit, agenti,ul oportebat, cuni

furentibusmansuete, et prius ad eumdeniGauden-

tiumiilteras pacificasdanii,duasrescripsilepistolas:

unambrevibrenr, et perlatoribus, sicui indicat,-fe-

siinaritikusfesiinalam; alteram prolixiorem,in qua

secundumScriplurasse respoiidissediligentiusarbi-

Lratur.Ila ergoscriptaejus opilulanteDominoinsti-

tui refutafe, ut etiamquisunl ingeniotardiores, ad

omiiiame rcspondissenondubilent.Nampriusverba

ejus ponanij.deindenosirasubjungam: nonsiequem-

admodumTeci, cum Pelilianilitteris responderem.

Ibi enimper loea singula,quandoverbaipsiusinse-

runlur, posilumesl, Pelilianusdixil : quandomea

redduntur, Augusimusrcspondit.Unde mibi, lan-

quammentitusfuerim, calumniatusest, dicensquod

nunquammecumcominusclispulaverit:quasi propter-

ea non dixeril quodscripsit,quiahoc nonin verbis

ejus audivi, sed in litteris legi; aut ego ideononre-

sponderim,quianon eo prsesenleloculussum, sed

scriptis ejus vicissimscrikendorespondi.Quidfacia-

niuskominibusqui tale cor babcnt, aut eos quibus

scriptasua innolescerecupiunt, tale cor habereopi-

iianlur? Sed eliam talibus sic satisfaciamus: et

quandopbnimusATerbaGaudentii,nondicamus,Gau-

dentiusdixil; sed, VerbaEpistolw:et quandorespon-

demus,non dicamus, Auguslinusrespondil;sed, Ad.

liwcfespohsio.SicergoincipiamusrefellereGaudehtii

cpistolamprioremac breviorem.- % YerbaEpistolse: Honorabili,acnimiumnobis,si

sic volueris,desiderandoDulciliotribunoel nolario,

Gaudenliusepiscopus.Adbsecresponsib: Nondebe-

mus eliamisla discutere, ne propemodumin super-

fluisimmoremur,cumsliit locanecessaria, quaenos

aliquanlodiutiusloquicogant.CAPUTII.— 5. Verba Episiote : Reiigionistum

scriptapereepiper eos,.quoselmoribusetinstitutosuo

. ..(a).scripti.circiteramium420. ,

cuncjischaros essenianifestum.est. Ad hsecresppn-sio: Nequekoe diseutiamquomododixeris,Religio-hisluce,hominiquempotiusirreligiosumpulas.Red-didisliquippeboriorificeniiam,sicut.reddendamexi-siimasti : quia. ille te honorificentipsfr^clavit inlitterisquasad te dedit, quanicalbolicusksereLicum

debuit,putans tuammenlemlali.iierisermocinationesanakilem. '

CAPUT III. — k. VerbaEpislolse.:Inquibus.tam

multa,inquit, q tjia Dignalionedicta.sunt,quwnuncinlerhncqnlicescq; sed quonianiingenii,riui acumenminusadverlil,quodnosin eodemscriptonep.innocen-tesplene,necreos.assererepoluisii,Adlisecresponsio:

Quomodoh.onasseruilreos, quosdixit.malecongre-galos? Quomodonon asseruit reum,, cum dixerit,quodte duce.miserofumanimsenefandoexituperilu-rse sint; 3djicienste intelligeredeb.ere,quantale etin hoe muiidoinvidia, el in illo ultimo judiciode-

speralio poterit manere*! Quomodonon asseruit

reum, quemsiculpoluilexkqrtatus"esl,ui.imitandumaliorum sccutus exempluin.,dimisso errore prioriskscreseos,te ad unam el veram.Deiconferas.fidem?-Verumtamen'non'frikuriiverbadefendere, sed.IiK-retici refuiare suscepimus.Si quidergo.istenoster

lanquamlaicus mililarisdixit ihcautius,quis ei non

ignoscal?quisEcclesisecatbolicsede verbiseju.sprse-judicandumessecontendat?Tu perpensiusconsidera

quidloquaris, quemparsDonaliin nostraCollatione

qua3apudCartbaginemfactaest, sexaliisadjunctum,etiamdefensoremsusedivisionisedidit.-CAPUTIV. —5. Verba.Êpistolse: Qupdsicrimi-

nosos,inquit, exislimas,fugkndaeslvqbisdamnanda

societas.Adhsccresponsio: Plane fugiendaestsocie-

lascririiinosorum,sednoneslrespuendacorreelorum.Hludergosalubriterita deyitamus,ut hoc misericor-diter velimus;optemus,instemus;

CAPUTV. — 6. Verba Epistolae:.Si verqJnnq-cenlesnospuias, inquil,quodeliamipsedixisli,"perse-cutoresin fideChrisliconstilutisuslineregqudenms'.Ad

1 Am.,despermidopolerUperinqnere.Lovam&a&eslegen-dumpufant,desperandopoterilpwnamanere.

c709 - CONTR.AGAUDENTIUM,S. AUGUSTINILIBERPRBIUS. ,, .710"hsee responslb: Consideravilitteras .Tribuni ad te

datas,et.nusquamin eis legi.quodie.dixeritinnoeen-

terii;sedabaiiisaudisse, velcognoyis.se.prudenleui.Sicautemin Scriplurissanclis, non soluriiboni, ve-

rum etiam mali yocari solent.Namkoe ibi.nomen

eliam serpensbominisdeceptoraccepit. .Quodenim

quidam.interpretatisunt,sapientissimumomniumbe-stiarum (Gen.ui, 1).; prudentissimumpolius grsecieodicesliabent (a); uride in latinam linguamscri-

pturailla iranslala est. Sed sieos putandumest in-

nocentesa Tribunqesse diclos,.quos a te,ad exitium

teneri dixitinyitqs;'.qm$.mirum si et illicfieri crc-

didit, quodin aliis lqcis factumesse cognovit?Non

est efgo unde gaudeasfe paii perseculionem,cum

invenirenon possisquqmodole asseras,innocentem.

Absitaulemut Isla perseculiodicendasit bominum,crim.sit polius"pro hominibusliberandis persecutioviiioruni,qiialemfacitsegrisetiamdiligentiamedico-rum. Quamvisetsi essetis.innocentes,binc effieere-

"mininocentes, quiaocciderecupitisimiocentes.Quienimse innoeerilescorianlurasserere, et lamenvitsesusenoluntparcere, quidaliud quaminnocentescon-vinciinturoccidere? '.

CAPDTYI. —7. Verba Epistolse: lnhac aulem

ccclesia.,inquit, in qua.nomenDei et Ghrisliejus, ut

eliamipsedixisli,in veritatesempereslfrequentatutn,"?iosaul viviquamdiuDeoplacueritpermanemus,aut

lltdignuinest.Deifamilia,intfa dominka castravitw

esalumjennihamus:sub,eascilicetcondilione,quia si'vis fueritbperata,tunc id poterit evenire.Nemoenimtamdctnensest',ul nullbiinpellentefeslinelad morlem.

Adhsec responsio.:Nequehoein Tribuni litteris le-

gitur, a te invocatumin veritatenomenDei,quamvisdixerit invoealum.Quanquametiamsidixisset, pos-set boe intel.Iigi,non ad veslramgloriam,scd ad pce-nam.Namct de genlibusimpiisApostolusdixit, Quiveritalemininiquilaledetinenl(Rom.I, 18) : ut et vos

faciiis, qui veiilateni Baplismidivini in iniquitatedetinetiserroris humani.Undenos cumvestramcor-

rigimusiniquitatem,hpn uliquedebemus iilius-Sa-

cramenli rescindere verilatern. Profiteris sane,ihnocensbomp, aliis quidemverbis, cumecclesiale

ac tuosinlerituros.Cumenimdicis, in ecciesia,quidaliudvis inlelligi,nisicum ecclesia; quandoquidem.id agereignibuspracpafas?Hsecest innpcentiapartisDonali,.ut hoc facialis adjunctismortibus vestris,

quo.deliamapudCarthaginemin invidiamnosLramde

basilicisquscveslrsefuerunt, sicut potuistis, et cum

quibuspoluislis, fecisseasseve.raminisine morlibus

veslris'.Quisehimvosnon credat zelando,fecisse'

quodfacereetiam moriendodisponitis?Si autemil-

lud.yqsnorifecistis, hoc cerle furiosiusest.quodvos

facer.epracparatis.Sed dixisli, si vis fuerit bperata:et adjunxisli, Nemoestenim lam demens,qui nullo

impellenlefeslinelad moriem..Quantoest ergo de-

mentior, qui cum impellalurad vitam, festinet ad

mortem?

- * ApudAm.,velando-. •

(a) phronimbtatos.

. CAPUTVII.— 8. VerbaEpistolse-:Eos auiemqui•nt/biscumsuni; inquil,.testemDeunv.facio, ejusqueomiiiaSacramenla;quodexhorlalus-sum;et impensis-simepersuasi, ut quihaberelvoluntateniegredi, secu-rus publicefaterelur : necjios enhn invilosrelinere

possumus-,qui-didicimusad.Dei fidemnullumesseco-

gendmn.Adhaccresponsiq.:Curautemnonte etiam,si non invitor,um,reteiitoreni,lamen ad bonumopusexkbrlaloremapertissimepfofileris,si quodfacturus

eskqnumest? An fortequanr malum sj.t.etipse in-

tclligis,atque id facturumle magisut len*eas, quamut impleasconiminaris, aut menliendo infidelis;aut•verumdicendocrudelis? . .';

CAPUTVIII.—9. VerkaEpistolae:-ETALIAISIAKU;

Opto.teincolumemin'reipublicqi.aclibusftoivnlemyet-aChristianorumjnquietudinerecedentem.Ad-haccj'e-

sponsio: Possumuseum et nosoptare.incolumeni,et

in reipublicseactibus florentem,sed npn ab:ba:reli-

corumcorrectionequiescentcm., - - .

CAPUT IX. — 10. Verba Episloloesecundse,:

Honorabiliet omniaffecludesiderandoDulciiio,Gau-deniiusepiscppus..Ai koecresponsio: Si omni affeclu

desiderasbominem,,quare cum illo lenereCbrislire-

spuisunilatem? An,reddendomalum quasipro;nialo,

quem.luum perseculorempulas, rebaptizarodesi-deras? • -

CAPUTX,—11. VerbaEpistolse,:Solenlsibi,,m*

guit, sola famanoli,cupere,aut incerto*invicemaspe-ctuverbamiscere,aut incognilisallemnonhorrereprw*senliam.: tua verocensura, quod-absenlemmeinve-

neris,gratulatumte; quodautemredicrim,conlristalum,litteris intimasli.Adka3cresponsio: Non omnes quisibi sola fama noti sunl, videre inyicemvolunt, sed

quosbene ipsa faraa commendat.Mirum est autem

revera quodlibi accidit,.ut tu.cumdesiderandumdir

cas, a quo te perseculionemperpeti quereris: illeautem qui le persequilur, absentemle malil esse, etholiieumquemperscquilnr,invenire. Sedhoc unde,nisi q»ia te polius eorumperseculoremvoluil iniel-

ligi, ij.<o--;;min Chrislosalulem Luapfsesenliacredi-

dit impediri?

CAPUTXI. — 12. Verba Epistote : Sed quoTniainprmteritadie,inquit, ne in epistolariresponsosi-luissemproptermoramporlantium,cer-laquwquestri-

cthnaiquebrevilerinlimavi:nuncmilfiDignalionistum

scriptis sacrosanctmlegisdivinmverbisest responden-dum.Dominusdixil:« Innocenlemeljusiwhnon occi-

des; purgalionenonpurgabisreumi (Exo.d.xxm, 7).Cerlumesligitur, in Dei judicio pari crhninepariqiierealuessedevinctos, qui reumabsolveril,.eiquioccide-

rit innocentem.Si anlecqinmunionemrei erant, a le

nominalusGabinus*,vel cmlerifidefragi,h%ntalo.illi

lapsuconsortessecundumDeivocesabsolviminhnede

buerunt.Si autemtanquaminnocenlesvetsanclirecepti

sunt, quareht ea fidepermanenles, undevelulsahclqs

accipilis,occiditisimwcenles? Ad hsec responsio: In-

vidioseet niendaciter loqueris. Ilhrqujppe.ad.quem

1 parcensisvetusMs.,infecto: fortepro,inserto.a idemMs.kicel inffa,Gabinius.

ftt - CONTRAGAUDENTIUM,S. AUGUSTINI .712

loqueris,non tale prseeeptuinaccepitut occidamini,sed ut corrigamini;quod si -noluerilis,-ne,correclio-

nem impediaiisaliorum,in exsiliummittemini.Quodsi a jiisiis fieri non debet injustis, cur etiamfalsovoluislis de Cseciliani exsilio in noslra Collatione

gloriari, quoeum missumveslrismajoribusinstanli-vbus a Constantinoimperatore,dixistis? Iste autemtribunus ad quemscribis, cui legumpro unitate la-lafuml cura mandata esl, usqueadeovultut vivas,ut timeat ne ipse te occidas. Ecce eonslilui2 tibiante oculos ipsum, et te ipsuiii. Ipse te in Christi

pacevult vivere; lu in parte Donati te quscrisocci-dere : quis vestrumsit tuus perseculor,agnosce.

CAPUTXII.—15. Gabinusauterajam noster, quifuit aliquando vester , et alii quam plurimi, qui exvobisad nos considerata catholiea veritate transie-

runt, non ideolibi videantur a veslra conlagionenon

fuissepurgati, quia non sunt a nobisrebaptizati.Hi

enim quinondumbaptizatisunt, a peecatis omnibus

in catkolica Ecclesia lavacro regenerationisabluun-

tur : in eis autem qui boe Sacramentum, non adauxilium, sed ad judicium forisaccipiunt, qula nec

in deserlore violamus ckaracteremregium, fit illud

quodscripumest, Gharitascooperitmulliludinempec-'calorum(IPelr. iv, 8). Ecce quemadniodumpossunl,

quos non oportet kaptizari, ipsa calbolicaeunilaiisckarilale roundari, ut noh incipiat eis inlus inesse

quodel forisinerat, sed incipiat eis prodesse intus

quod forisoberat. Noh itaque a vobisaccipimusve-lut sanctos;'ad nos enim transeundosanctificanlur;

qui manendoapud vos sancfi esse omninonon pos-sunt: nec vosinnocenlesoccidimus,quosetiara reosvivere volumus.

CAPUTXIII.—14.Sedlu qui testimoniumdivinsevocisbcne recolis,,el nobis objicisDeumdixisse,In-

nocentemel juslum non occides:si iniiocens es et

justus, quare te occidis? Nos"te iniiocentem ol

justumnon dicimus, el tamennolumusut occidaris:tu le innocenlemet justumarbilraris, el inoofnli ol

jusfo non parcis, Cerlumest igilur, ipse olsisli, inDei judicioparicrimine pariquereatu esse devinclos,

qitireumabsolverit,etqui innocentemoccideril.Quare

ergo aksolvisii Felicianum maximianistamreum ?

Quare innocentem occidis et le ipsum? Nos autemnec reuniabsolvimus, sed ut merealur aksolvi,priuscorrigi cupimus: nec te innocentem,sive libiparcas,sive te occidas, si in parte Donati remanseris, judi-camus. Nam de quanialibetinnoceniia glorieris, te

ipsura innoceulemoccidendo, innocensessenon po-teris: nisi forte mibi respondcas et dicas, Cumme

occido,noninnoeentemulique occido, quia ipsavo-luntatequa me occidereslatuo , rcus efficioranimo,priusquamcorpus occidero.Hocsi dicis, verumdi-

cis, et mirismodis le accusandodefendis.Cumenimle o.stendisin le oecidendoprius ipsopr.oposilpfierinocentem,procul dubiofacinoreperpenato, iiemote

1 SicidemPareensiscodex.Atediti,kgumpromulqata-rum;omisso,prounilate.s Ineodemcodice'.,-conslilno.

convincetquodocciderisinnocentem.Hac-itaquera-lione colligitur, quod cum niulti irinoeenlesâhaliisoccidantur,a se ipso nullus inribcensoccidatur.Eaquippe cogitationequa occiderese Ipse molifuf,iri-nocentia prius exspoliatur, ut cum se occidit, noninnocensmorialur. floctiki conlingcret,si ahiequamteoccidere prasparaies, innoceiis esses : nunc;veroquia et antea jam hscreticusinnocensnon eras , nonerit, si te oecideris, tuse iniquitalis initiuni, sedaugraentum.

'.

' '

CAPUTXIV. — 15. Verba:Epistolse :' Nqm desancio Emerito, inquit, Cwsareehsifalsa ad vosprocertofamapervenit.Quodsi esseljapud1Aposiolumdi-cenlem, « Si exciderunla fidequidamillortim,num-quid infidelitasillorum fidemDei,evacuavil?AbsitJ(Rom.ni, 3). Ad hnecresponsid : Dicendumest deEmerito Csesareensi,quod dieere lu limuisti. Falsaquidemde illofamajaclata est, quodcatholicusfactus"sit: sed quemadmbdumhoc audistis; ita fotumquodfactumest, no.ssepoluistis. Cur ergo laudes"coepi-scopi tui, cujus lihi pro exemplo nbmen objeelumest, lacere voluisti? Profeclo*si fecit aliquid laudedignumin tanto ariieulo, non abs te fuit utique re-ticendura. Sed quia ejus laudibus non vis ut teinvi-derepotuissecredamus,quare ergo tacuisti,nisiquiadeillo crubesccretimuisti?YenitergoEmeritusCac-saream, illic positis el procsenlibusnobis. Venitau-tem non appfehciisuscujusquamsagacilate,non ad-duclus alterius potcslate; sed exeilatus"

propriavoluntatevidcre hos voluit. Vidiriiuseum, ad eccle-siam calbolicaniVpariler veniinus, adfuit maxiniamuliitiido: nibilpio sua seu vestradefensionedicere

potuit; communicarenoluit, dilatus perseveravit,convictusobmutuit, illacsusabscessit.Quidfieripo-tuil pro noslra mansetudinelenius, quidproyeritatecalbolicaa invictius; quidpro vesira, si sapitis,cor-rectionesalubrius?Cumeniin sponte ad nos nisiprovobiscoiitranos dicturusaliquidnon venissef, pro-fcctodixisset;si quoddicoret,invenisset.Qusecumqueenimut veniret praeparaveratdicere,adjuvanlemise-ficordia Domini-anlesunt nostra praivenlionerefu-tata, quani illius cifcumventioneprolata.Et certe si

putas eum poluisse, sed nolnisse respondere; legequodcumiilo aclum est, et ipse responde.Siin p'a-cem caiholicam.iransisset Emeriius, diceretis eumnoii diviiia miseratione cbnsensisselutnini veritatis,sed ponderi perseeulionishumana infirmitate ces-sisse.Si deniquecaptusadducerelurinviltis,noninu-

piarespondendi, sed evadcndiconsilio lacuisse provestroarbitrio jaclaretis. Nuncvero quandoquidemullro venii, profeeto quod lacuit, non lingun, scdcausa defecil: quod aulem fraiisire iu uiiiialemc;i-lliolicamnoluit, animamsuperbamcoiifiisiupertina-cissimamfecit, Sed hoe.quantum ad ipsius exitium

alque supplicium,tantuni ad aliorumcbnfirmatioiiem

salutemqueprofecit. Si enim vidcrentEmerilumno-

1 Loco,apud,fortelegendutn,audi.a i.ovaniensibusvideturlegendum,pro veritateCatluhlicw?

715' "

LIBERPRIMUS. -'

. ?u

bis communicantem,suspicarciitur4iomiiieihformi-

danlein.-ciun nutemvideruritet in parte Doriatiper-manenteui,et lairienadversusCaibolicamreticentein,

niagisillis-apparuit conlra suossilendoclamare.An

vefocum vbceatqueore sano ct likcro siaret, non

s erat pro vestra causa conlra nos leslis idotieusEme~

rilus ille, ille Emeritus, inquam, et inimicus et

niuius?

CAPUTXV.— 16. Sed bene libi.visus cs vestros

auctorilatevidelicetaposlolicaconsolari: non propler-

Emerilum, qui non polull plus facerc pro vobis,

quamquodnon inveniensquid loquerelur pro vobis,non tamen abscessita vobis; sed propler alios, qui

vesiroerrore dereliclo in socielatcmcatliolicamniu-

tati, in meliusaggregantur,commemorastipioptercadixisse Aposlolum, Siquidam iltorum exciderttnt.a

fide,numquidinfidelilasillorumfidemDeievacuavil?

Absit.Revera bocreslat, utexcidissc dicanlura fide

qui Deocrediderunt, et fidera tenere qui hominibus-

credunt. In setnineluo b'enedkenluromnesgenles,dixit Deus(Gen.xxn, 18). Ecce cui.eredunl, qui ex

vobis ad hos Lraiiseuiu.Cicciliani peccatoperiissetransmarinas genles hominesdixerunt, Ecce quibus

credunt, qui in \esira socielale pefsisluiit. Et dicis ,eosexcidissea (idequi (idcmDcisecuti sunt, et eos

iidem habcre Dei qui in verkis hominuraremanse-

runli Ubiest ergoquod huic sentenlia!abs te com-

memoraisecontinuosubjungitApostolus,JES(autem

Deus'verax,omnisautemhbmomendax(Rom.m, 3,

&)';si a fideexcideruntqpi credunt quod dixit Deus

yerax, et in fide persistuntqui creduiilquod dixit

bomomendax?, vCAPUTXVI.—17. VerbaEpistolse: Fugammihi,

inquit, quasiexlegepersuades: sed factorlegislanliim

debet audiri; quia Paulusaposlolusdicil, t Non au-

diloreslegisjusii sunt apud Detim',sed factoreslegis

juslificabunlurt (Id. n,-13). Nam audi et Dominum

dkenlem,~

Quiabonuspasloranhnamsuaniponitpro

.ovibussuis: mercenarius'autem, cujus nou.suntoves^

propriw,videllupumvenienlem,etfugil; el lupusrapit' easet dispergil»(Joan.x, 11, 12). Ad htec respon-

sio : ,Ecce quomodoiiuelligit Evangeliumpars Do-

nali. Itane Aposlolus, non pastor, sed merccnarius

erat, quandoper murumin sporla submissus, fugit

manusejus qui eum comprclicndeiecupiebat (Acl.

IX,2o);.el-tu es pastor, qui cas quas dominicas

'oves ', ut errore iu animo pereaht, furore corpus

iiUerimanl,etiam tecmn vis perdere, lecumqu;eris

occidere,nec audispastorempaslorumqueprincipem

diceiilem,Fur nonvenitnisinl occidatel perdat(Joan.

x, 10)? Adkoc venisli, qiiiakscesseras? ad kocrcd-

isti, qui.fugeras? Hocopus' furisest et lafronis,non

paslorisatquecuslodis.Verumiamenetiam nobisnon

te cogenlibus,-videquia omnes.collegasluos qui fu-

gerunlj.non paslores, sed mercenarios intelligivo-

hiisli. Sed si essenl-apud te domiuicseoves, aul

tecum venirent, ut etiara le correctumpossentha-

1Forte,quieascpiasapudte essedtcis dominicasoves.

kere pastorem, aut le dimissofugerentad pastorcm.Merconariusaulein quem significalDominus, viso

lupo, non corpore, sed animofugit, quandodeserittimore justitiam. Sicut fugit Secundusvesler Tigisi-tanus quandoPurpurium Limatensemde liomicidio

coiifessiim,magisquelerrikilem, lie primatum per-derel vel episcopatum,limuit.Corpbre aulem etiamkoni illi pastoresApostoliin perseculione ftigeruni,nec ideo lamcn ovesCkristi cura et animo.rclique-runl. Si ergoel lu paslor esses, prius J in Iupiparteuon esses; deinde imperium Dominilui, qui servossuos fugere in perseculionibusjussit, per os cujus-libet etiampeccatorisobedientera,udisses,nec coiura

Dominumtuum argumenlareris et diceres, Faclor

legistantumdebelaudiri, quta Paulusaposlolusdicit,« Non auditoreslegisjusti suni apudDeum,sedfacto-res legisjuslificabunlur.s

CAPUTXVII. — 18. Quid in aliain sententiam.verba manifcstaconvertilis? Auditores legis el nonfactoresapud Deuinjustos negavit; db bominibus,quando vcrum dicunl,audirinon prohibuil;ne, sicut

tu, loquerctur conlra Dorainum suum dicentem de

quibusdam, Qumdicunt, faciie; qumaulemfaciunt,nolilefacere:dicunlenim,et nonfaciunl(Mallh.xxm,3). VidesquemadnibduraCbristus et per-hominesauditoreset prsedicatoreslegis et non factores,alioseam tamen audire pracepit, ci ejusesse faclores: ettu dicis, Faclor legislanlumdebet audiri; etvolens

redarguerequasi persecutoremluum,loquerisadver-sus Creatoremtunra. Peccalori quidem dicit Deus,Vtqtiidlu cnarrasjuslitiasmeas, et assumisleslumen-lum meumper os luum(Psctl.XLIX,16)? Sed ideo-,

quia illi nihil prodesl, qui dicit, et quod dicit nonfacit. Prode=tautem illi qui clianiper-malumbonum

audit, et quod atidit facit. JS7OHest quidein speciosalaus in orepeccutoris(Eccli. xv, 9) : sed speciosaestin vita moribusquefactoris, eliamsihanc audieritexore peccaloris.Qiianlumlibetergo existimaTribunumessc peccatorem, el legisnon esse faclorem: obe-dienler lamen audi, non isium,sed illumetiam pcrislum qui dicit, Si vosperseculifuerintin-unacwilale,fugitcin alictm(Matlh. x, 25). Quid stiUis?audile et

fugile; Cbristus hoc iinperal, non Tribunus. Nisiforle rcspondeset dicis, AitquidemChrislus,-»Sivos

persecutifuerhuin ista civilale, fugilein aliant: sed

quare de ista civitatediscedam,quandonec iste meus

est persecutor,nec egoCkristisum audilor?.Ac pcr ,

koe si mauseris,lupus es sscviens;si fugeris, lupus »

es limens.Et quoniamsponsusdicil, Nisi cognoveris\

lemelipsam,o pulcttrain mulieribus,cxi tu in veslicjiis'

gregumluorum, et pasce hmdostuos iu tubernaculis

pastorum(Cant.i, 7) : etiarasi tepistorem essc glo-

riaris, tamen quia de ovili domihicocxisti, ksedos

luos pascis;non ovcsChrisli.

CAPUTXVIII. — 19. VerbaEpistolas: Deinde,

inquit, qumlocaerunt, qumin huc persecutionispro-

1 Sie Parcensisvelus codex.At editi, prior : minusbene.

SANCT.AUGU$T.IX. (Yingl-irois )

715 CONTRAGAUDENTIUM.S. AUGUSTINI 7.1«

ccilu, UHcliquepertttrbata IrcinqitiUilale', servahdos

icmquamin porimn rccipiantsacerdolcs,quandoDo-

minus dixerit., i Cnmvos persetpdcwperinlin hac

cwilale, fncjitein cdiant? i Tule titnc fugiebanlApo-

stoli, quia neminempro eis proscribijusseratImpera-tor. Nnnc'vero Chrislianorumreceploresproscriplio-nibus terrili 2, pcrkitla formidanles,non solmnnon

rccipiuni, verumeliamvidereiimentqttos tctcitevene-

rctiilur.Ad hsecrcsponsio: IIoc plane laudo, quod

ngnosciiisvos; scd qiiod nou vos corrigitis, dolco.

Quideninikac lua professionemanifestius, qua dc-

claras salis, non vos ad eorum pertinereconsortium,

quibusDominusait, -Si vosperseculifuerinl in una

civiiaie, fugitein cdiam? Nempelioccsl quod paulo-ante dixi, posse te mihiverissimeresponderesl di-

cas, Neciste riieuscsl persecutor, nec ego auditor

Siim Ckrisli. Eccc kocapertissiine dicis.Quomodoenim es audilorChristi, cum ille suis audiforibus,

koeesl, scclaloiibuspromitlai, usquein liiiemsaaculi

noii defuiurasad quas confugiautciviiaies, quando-

eumque persecuiionempassi ftterint, dicens, Cum

aitteinpersequenlurvosin civilaieisla, fitgiiein cdiam:

itmen clicovobis, non consuinmcibhisctvilatcsIsraeldonecvenkitFilhis hominis? Tu aulem iu hacperse-cuiionc, quam vos qucrimini perpeti, jam dcessevobis dicisloca, quo fugcre,ct ubi tanquaminportupossiiis ab bac tempeslate requicscere; loquensconlra ,|iron)issionenrChvisti,qui dicitnondefiiturascivitalesquofugianlsui quipersccutionempatiuiuur,cjonec-veniaf,id esl, usquead consuinmationems;e-euli: Quiacrgo illekoc promisit suis, qtiod vos 11011

invenilis; profeclo ille mcnlitur, si vosejus estis :

scd-quiaille non meiilifur, vos ejus non estis. Ac

per kocnec Triburius cui rcscribis , persecufor est

vester'; sed perseculor persecutoris vestri, koc esl

crroris veslri, quo eompulsi lalia facitis, ut de illo-

rum generesitis, dc quibusscriplumesf.,quodperse-culioncmpassi-sinlab ipsis faclissuis (Sap. xi, 21).Proindc si iiUelligalis"quidin vobisquivosdiliguiit,

persequaiitur; ipsasine dubio, a quibus persecutio-iiem paiimini, facta mala vestraJhgieiis,el conjun-

geniini eis qui ul vos libercnt, pcrsequunlurvestros

pcrseculores : non cniin nisi vestros persequunlurerrores.'

"CAPUTXIX..—20. Yerba Epislota : Pcr opifi-cem,inquil,rerumomnhtinDominumClirislnmomni-

polcusDeus[abricatumhominemul Deoshnilem,libero

dimisilarbilrio.Scriplumestenhn, t FccilDeitsItomi-nein , cl climisileutnin manuarbilriisui i (Eccli.xv ,

ii). Quid mihi nunc humcinoimperioeripiiur, quodlargiluseslDeus?'Adverle,virsumme,qittiniain Deum

•sacrilecjiaperpelrentm;ttl quodillelribuil, aufefal1tu-<manaprwsumpito,et pro Dco se icl facere inaniler

jaclel. MagnaDei injuria, si ab Iwminibusdefendatitr.QuiddeDeomstimat,quieum violentiavulldefendere,nisi quianon vctletsuas ipse injurias vindicare? Ad

J.Parcensfssis.,wtdiquepaiurbatos,trcinquillilaliser-vandos.

2 Am.etEr., Iracli.

Irec responsio: Secundumislasvcslras fallacissimas

vanissimasquerationes, habenislaxaiis alquedimis-sis bumana;liccnlise impunitapeccataomniarelin-

quanlur, nuliis opposiiis repagulis legura nocendiaudaciaet lascivicndilibidobacchetur;non rex suum

regnum,non dux mililcm, non provincialcmjudex',non dominusservum, noumariiusuxorem,nec pater'filium a libertate et suavitate peceandiminis ullis

posnisvecompescat. Auferlequod sana doclrinaprosanilaleorbis terrarum sapienler per Apostolumdi-cit, et ut confirmetisin arbitrio tanto pejore, quanlo"liberiore, filiosperditionis, delete quodait Vas ele-ctionis: Omnis anima poteslalibussublhnioribussitb-dhctsil; nonesl enimpoteslasnisi a Deo.Qtimaitlcm

aDeosuiil, ordinatasuni'.Quapfopter,quiresislitpo-teslali,Dei ordinationiresislit. Qui autem resistunt,ipsi sibi judicium acquirunl.Principeseiihnnonsttiittimoribonioperis,sedmcdi.Visaulem.noiiIhncreJJO--iestatem? Bonum fctc, el liabcbislaudeincx illa. Dcienimministerest,vindexin iramei cptimctleagil(Roiii.xm, 1-4-).Dcleieista, si poteslis; aut ista, sicut fa-

citis, si non potesiis delcre, coiUeimiile.Ilabete debis oninibuspessimumnrhilrium,ne perdalislibcTumarbitrium. .Auf coiie, quia sibutlioniincskoniinibus

erubescitis,clamate, si audelis : Puiiianturkomici-

dia, puniantur adulteria, puniantur ciclcraquaiilali-kct sceleris sive libidinis facinora seu flagilia;;sola

sacrilegiavoluraus a reguanliura legibus iiripimita.Anveroaliuddicilis, cumdicitis; MagnaDeihijitria,

'

si ub Iwminibusdefendalur.Qutdde Deowsihnat, quieutn-violentiavull defendere,nisiquianonvctlelsuas

ipse ihjurias vindkare? IIsccdicentes, quidaliud di-

citis, nisi, Nulla bominispotestascohlradicatalque

obsircpat nostro liberoarkitrio, quandoinjiirianifa-cimus Deo?0 dolorI Fraudaia sunl tali-magisteriotemporaanl.iqua,quoniamnondnmerasnatus,quando

sanctus.Moyscsihjurias suas lenissime'pertulit,

Dei vero sevcrissimevindicavil.Tu autein doctor-

bajreticaprsesumptioncinvidiosissime-clamas,c Fe-cit Deushominem,el dimisileuminmanuarbilriisui.t

.Qttidmihinunc humanoimperioeripilur, quodlargi-lusestDeus? Hocvidelicetfiagitans,ut ad faciendas

injurias Deo,qui cumliberoarbiiriq feeithoiiiiiiejn-,liberum arbilrium tibi'relinqualur ab liomlne.Sed

illi eliamqui decrelo Nabucbodonosorregis, propo-sita poenainterilus sui el dispersionisdoinorumsua-

rum, a blasplieinandoDcoSidrach,Misacb,et Abdc-

nago, ierribiliter proliibebanlur, et acriter si coii-

lemiicrenlpleclercntur(Dan.m, 96),dicerepoluerunl

quodipsedixisli : MagnctDeiinjuria,si abhbminibus

defendatur.Qttitide Deomsihnal, qui eiim violettlia

vultdefendere,nisi quiqnon valet suas ipse injuriasvinclkare?Hsccverba lua prorsus etiam illl dicere

potueruiU, ct foiiasse dixeru.nl; el si ribneadein

libertale, non dissimilivanilale.

21. Datumest ergbhomiiiiquandocrealusesl,li-

beruriiarbitrium; sed ut, si esset malclacicns,fieret

1 sicParcensiscodex.Alediti,levissime.! in Parcensicodice,cloclior.

717 LIBERPRIMUS. 713

paiieus. Deniqueillipriini bominescuiiipeccasseni,lhoftedamnatisunt; el priusquammors eis exlrema

ciiaincbrporissuppleretur, in exsiliumde panidisomissisiiiif.Miliorain vos corisliluil Imper.tlor,'pro-.

' picr mansueludiuemchristianam; exsiliumvobis:vo-

Juil ihferrc, non moftem: sed vos homines docli

considcrahlesqtiid*debcatur meritb, et quid miiius

sit in-suppk'ciOjnon de judieioIllius, sed de vestro

additisTiioiiein.Noliteperire in aUernurri,dumvobis

bbc'tempfire'ad offendendumDeumconcediJb.bomi-

nibiisvultis liberum arkilrium. Audi Aposiolum,-etkiibebisriiagtiumcorapendium,quo tibi regia potc-Slasrioccrenon possit : Bonumfac,ethabebislaudem

ex illa. Ex-illa el anle.nosjusli habuferunllaudem,

lionsolunrqui regibusreligiosis,(idcliterpariierunl,

vcrumcliahiqui reges impiospro Deiverilaieadver-"sariospertulerunt: illi Iaodemobauditionis' , utriqc.e

laiivehcx illaysed bonnriifaciendo, non potestaiibus

resistendo.Quodauleiivvosfacitis,non solumbonum

non esl,-sedgrandemalumest, unitalemGbristipa-

eemqueconscindere,conlra promissaevangelicare-.

bellarc,'et adversuseumde quodictum est, Domi-

nabilitf'a iridriusquecidmare",el a flumineusqueacl

teriniiiosofbislerrm(Psal. LXJI,8); boc est, adversus.

vcfum'cl summumregern Chrislianorum,lanquamcivili bello "clirislianasignaportare. Sufliciatergovobisad occasionemcorrcclionis,-quodpro lairi.ma-

gn'ih'niaiisvcslris lorige-milioraet niinorareccpisiis,-

si iibnvobisiillro quod non Imperalorconstituil.inr'

geratis: ct.nolitead ihipunitatemlicenliosnmJibeniiiv.

aikitrkim-vobis ab iiominibusvelle cbricedi.,ne iiV

ipSirisDeiraaiiusinfelieius.iiicidalis.-Namcl.-majores,

vesrrijudicaveruiuin hujusmodiinjuniisDeiliberum.

Iioniinisaibilriuni rion relinquendnma rSgibus.ini-

piiu.iiuiii;quialicel habereiil.causammaktiiv,Cseci-

liairam.iamenepiscopumpersequendo.usquead.hn-

pefatprisCbiistaiuinijudiciumperduxerunt.-.CAPUTXX:-- 22: Vcrba;Epistokc-:;Noslrantvero

fideni,'mqu\l,quamDbminusChrislus:Aposlolisdere-.

liquil, solwhobisislw'perscculioiiesgravisshnam.red-

ditni,. t Felices, inquil, erilis, cum vos-per.seculi-

fuerinlhomines,-et inukdixeriht,el dixerinladversus

vos bmnenequamprqpierFilium hominis:.gaudete,ct exsuliaie,/fuiamercesvestramttliaesl.iacwlis.Sic

eiiihi pcrseculisitnl etProplielasqttiantevosfuerunlj

pctlreseofwni (Mccilh.v, il,12). Si tanliimsolis

Aposlolisdktuihest,usqueadipsosfidcshctbuitprwmia;el qitidproderatposleacrcdituris?Undeconslalomni-

btisdiclum.DeindedicitaposlolusPauhts : tQuivolunl

in Chfisto-satictevivere,persecaiionempalianlurhe-

ce'sse-esti '(II Tim.iii; 12). Hoc auiemhiEvangctio-

Dominus-dixif: i Venielhora ul dmnis-qui iriterfirit

vds,pulel se viciimam dare Deb; setl limcfacknt,

qitla•.iioiicognoveruhlPatrcmnequeine» (Jocm.xvi,

2,-5). Ad kaec 1'esponsio":Reclc isttr diccreiuura

vobis quscrehtikuSmartyrum gloriam, si Iiahefetis

maWyfumcausam.Nonenini felicesail Dominusqui

mala isla patiuntur, sed qui proplerFiliumkominis1Hicfortedeest,istilaudempassionis.

p.aliuntur,qui est GliristusJcsus.VQSautem.nqnpro-piCT.-ipsum-patiiiiiiii,,sed contra ipsum:'.'Paliminiquippeideo, quianon ,ei ereditis;_e| .toleratis ideo,ne credaiis. Quomodoergo-yoscamfidera lener.eja-ciaiis , quam.DominusCiiristusApostolisdercliquii?.An usqucadeocrecoset sufflosvultis esse koniines,ut non Icgam,iion.audinnl.E.vangelium,ubiJipveriniquamfidemde sua EcclesiaDomitiusCbrislusApo-stolisdcreliquit: ex qua-.divisiaique sopara.ti,nibilaliudfacilisquamcoulraverbacipitis et corporis.rc,-bellaiis; el-tamenpropter Filiuin hominis ac fidem

quam'reliquij,Apostolis,-vos-pcrseculioiiemsusiinerejaciatis?.Omil.tain.usnlia , ct noyissimavcrba ejus iulerris audiamus,-ubi vitleamusquamfidemde Eccle-

sia,,reliquit Apo.aoli.s,.quale, tcstanienlum,quodaui jmodofeeeril,'ljonvjtainfiniturus,sed"siucfinevictu- !

rus-;jion miilcndusin scpulcrtim,sed ascehsurusin

coelum..Surgen.scnim'a mortuis postcaquamapparuitdiscipulissnisintuendus oeulismanibusquetractan-dus : Oporlebat;inquii, impleriqum,scriplasunt in

Lege,el Prophe.is,el Psatmisde.ine.Tmicaperujlillissensitm.ulinlelligerenlScripluraseldi.rit.eis: Quoniamsic scriplumesli el sic oportebalpati Chrislum,clr.e-

surgereleriiodie,et prwdicariin iiomineejuspqmilen-tiamet reinissionempeccalorumperomnesgentes;inci-

pientibusab J.eruscdem(Luc. xxiv,.4447 )• Ilcmque'in moiiteOliveti,.postquaiii„iiihil.Mil!ei'iusin terris

positusdixit.,sed quod max.imefucrat neeessaijum,koc commendavitextremum.Multi quippceranl fu-turi per universas.partes lerrsc, vindi.caiuri-sibino-men Ecclcshe,efccrnira-universarndomuriiquseperuiiiycrsamtcrrani canlaLcaiuicum_novunij.de quoscriplumcst, CanlttleDominocanlicumnoviun;canlate

Domino,,omnislerrg ( Psal. xcv,,1); desuarum quis-quc ruinaruni angulis lairaturi. AliucfnaniqueApo-'stoli audire cupiebant, e.t:quod illis niaximefucrat

iiecessariu.nl,-npi) quserebanl.Dic nqbis,inquiuul,siin lemporeItocprce.senlab.eris,etqnundo.regnuih1sr.ael?At ille: Non est,.inquh,vcslrumnpsselemporqvefmo-menla,qucePalerposuil in suapoleslaie;sed.accipictisvirtiiienisiipervenieiiiisiSpirilussunclihi vqs^.yeteritismiltiieslesin Jerusa1e'ni;elihloia)nJjtdwamct Satna-

riani,el usquead lerminoslerrm,Hisdiclisnubes sus-""

cepiLeunT(Act.i, 6-9). Nibilulteriusyerbisadditlit:-hoc tanto tenacius, quanlo posterius,•.audicnliuminenlibus fixit;-Ilanc sppnsanisuis; aniicis sponsusabicjis coni.mendavitw1Hanc ergo de sancla-Ecclcsia

discipulisdereliquil1. Huic fidei, Dqnatisiicsresisli-

lis, el pro fidequamDomimisGIiristtisreliquitApo-stolis, vos pefseeutionemferrexonlendiiis. Iluicko-

niiiiisFilio, quiEcclesiani.suamincipieiUctiiab Jeru-

s-.ilcm,-el pcr oinues gehtes •fructificanleniafqueeresccniein,tantadiligentiacomiiiciidavitj.miraccci-latis impudeniiaconiradicilis,et.propjer Filiuniko--

mihis.vos"mala,Sustinerecl.ainatis.,-Ankbc forlassis

ideodicilis,quia vobis'alium filiumJiominis inveni-

stis, cnjus noniinevociieminij.decujus-partedica-',

1 liicdeessevidelur,fidem.

719 CONTRAGAUDENTIUM,S. AUGUSTINI 720

lriini? Erratis, non esl ipse : quandopropter Filktm

kominis pali persccutionerafclicitatisesse dicebat,se ipsumille sponsus,nonadullerumprsedicabat.

23. Et nosconfilemur,ut dicilis,nonsolisAposloliscsse diclum,Bealierilis,cuinvospersecuiifuerinlho-

mines. Ad omnes enim koc pertinet, uon qui poslillos quamlibetpcrseculionempassi-sunt, sive pa-

tiuiilur, sive qui passuri sunt; sed qui propterjusti-

tiam, sicut et ipsi. Namkoepaulosuperiusdixerat:

Beati qui persecutionempatiunlur propler jusliliam,

quiaipsorumeslregnumcwlorum(Mallh. v, i\; 10).Deindeista sukjunxit,qusecomrnemorareet frustra

vokisusurparevoluislis. Fruslra enim bealiludinem

islam pertinere ad vosputatis, qtiandoin vobisjusli-tiam cuiprsemiumdebcatur,nondemonstraiis: quinimo e conlrarioetiam pro iniquilatepalimini,minus

ab aliis, plusa vobis, ul ante Deijudiciumquodfu-

lurum est, etiam, ipsi vobisquodmereniinicx aliqua

parte reddalis. Unde quia lu ipsc dixisti, non lioc

solis Aposlolis, scd omnibus dictum, ne usque ad

illos fidesprsrmiababuisseviderelur: sicul koc crgonon sblis Apostolis, scd omnibus diclumesl, quieiiam posl illos propler juslitiam fuerantmala quse-

cumquepassuri; sic etiamomnibusilluddictumesl,

Si vospersecult"fuerinlin ista civiiaie,fugitein aliahi

(Matlh.x, 23). Quare boc non facitis, si ad eoruin

socielalemquibus hsec dicla sunl perlineiis? Quod

quidemet si feceiitis,non ideo pertinebitis: quia et

liitroneshoc facere possunt, quos inquiri leges pu-kliesejusserunt. Verumtamenquia hoc facere non

vultis",de compendiovos ad islos quibushsecdicta

sunt, non periinere monstralis.Et ut vosmultoma-

iiifestius ipsa excusatiovestra ab illo numerovero-

rum Cbristianorumoslendatalienos,locaquo confu-

gialis, quse ille usque in finemsseculinoiidefutura

promisit, vobis"deessejam dicitis; nullomodoilluni

quod falsapromiseritconviricenles,sedvosad eorum

consorliumquibus hoc promisitnou pertinere mon-

strantes, ct ideonon veracesmartyres, sed hsereticos

TOSessefallaces.Quidvobisulteriusdicamus,quando

linguavestravos vincit?

CAPUTXXI.— 24. Nam et illud quod addidisti

dixisse Aposlolum, Omnesqui in Chrislopie vivere

volunt,persecutionespatianlurnecesseesi: non quidemille dixit, necesseesl; sed, Omnes,ait, qui vohtniin

Chrislopievivere,perseculionempalienlur(II Tiin.v,

12). Sedvos ad islos non peiiinere quis dubitat? Si

enimet vos eslis, de quibus hoc dixit Aposlolus,

quare iion facilisquod ipsefecit Aposlolus?Nam si

porlteadversusvos clauderentur, per murum sub-milti debuistis, ut manus persequentiumfugeretis.Paleiit portse, el exire non vullis.Quampersccmio-nem palimini, nisi a vobis?' Diligit vos persecutorvesler, el persequilurvos furor vester.Ille ut ftigia-lis cupit, isle ul pereatisimpellil.Sic autem inlelli-

gilis quodail Aposlolus, Omnesquivolunlin Chrislo

pie vivere, persecutionem"patientur,ut majoresve-

stros sub aposlataimperatoreJulianonon pie vixisse

vobis necessesit con.fiteri.Namquisquisillo terapore

donatislafactusesl, donecadversusveslrum rursuserrorem pia chrislianorumImperalorumcura cou-

surgeret, si ante defuucfusest, nbn pie vixit, quianon est passuspersecuiionem.Siautem boc proplef-ca dixil Aposlolus, quia sicut alibi scriptum"est,Tenlalioest vila hominissuper lerram(Job vn, 1);nec cessat piosverosque.Christianosnon solnriiad-versilatis infestalionc, verum etiam prosperitatisse-

ductionetentare, ul animushumanusaut affiiciione

succumbat, aul elalionevaiiescat: profectoquamdiuhievivilnr, omnesquivoluntin Chrislopievivere,per-secuiionempalienlur, ut aul vicii comprekendanlura

diabolo, aut probati dialiolumvincant: qads aulem

coniprehensoscaptivosqucjam possidet, non ul ob-LineaLpersequitur, sed quiaobtinetutitur..

25. Porro, si peisequi taniummodoille dicendus

csl, qui dolore aliquo excrucial,- seu vult tenere ut

excruciet; non tibivideatur excruciatorcordislevioressequani corporis, et consideraqualemperseculio-nem paliebatur; quidicebatin Psalmo, Vidiinsensa-los, eltabescebum(Psal. cxvni, 158). Hancpersecu-tionem Lot jusius patiebatur in Sodomis, eliam

priusquamin domo ejus angeli hospites ejus,, cumhomines pulareniur, a Sodomilis appelerenlur ad

stuprum( Gen.xix). Jjj.siusenim eos tam publicelurpes, cl anle snscdomusinjuriam*sinemagnocor-dis cruciatuviderenon polerat.- CAPUTXXII.—Unde inter suas persecutioneseliam talia cominemorataposlolusPaulus, dicens :.Quisinfirmalnr, elegorioninfirmor? quisscandaliza-

lur, elegononuror(11Cor.xi,29)?.Proinde,quantoma-

jor est in.nobis charitas Christi, tanlo, majorecumdoloreanimivosvidemushabereSacramenlaChrisli,el separari a membris Chrisli, et rebellare contrapacemClirisii. Sed quanidiu in hoc corporevivitis,spes nobis aliqua de vobis datur : cum vero jam inilla dissensionemorimiiii,mullo amarius vos dole-mus. Jam porro quando vos ipsos necatis, vel ir-ruendoarniis "aliehis,vel prsecipitiisel siibmersioni-bus et ignibus'vesliis, satis dici non polest quanlonos mcerorecrucietis. Plus quippe iinpius Absalonpatrem sanctumDavidexstinctus, quamrebellisaf-fli.vil(II Reg. xvin). Viyum nanique eum compre-hendicupiebat, ul quiinalitia grassabatur, pceniten-tia sanaretur. Erat ergo illeperseculorpatris, nonsolumpopulum Deidividendo,rieesolumconlra Dei

legemcl contra lcgitiniumpatris fegnumarma por-tandoatque kellando: sed multo ampliusperseeulusest cor paternum, in illa impielate moriendo.Deni-

que ilkihipater oplimuspe.ssimuinfilium, quemnondespeiando non defleveratvivum, spe firiita flevitoccisum.Discil crgo quid sit quod Apostolusait,Omnesqui volunlin Christopievivere; persecutioiiem'patienlur.Si.Calkolicorumdomus.Donatistsenon.di-ripuissent., si catkolicasecclesias non inceiidissem,si Calkolicorumcodicessanclosin.ipsa incendianoamisissenl, si Caikolicorumcorpora non imraanissi-mis csudibusafflixisseni, si Catholicorummembra

1 i~orlc,jcmuam. .

72J - -_ LiDERPRIMUS. ;- 722

noiipracidiseenl, si oc.ulosnon exslinxissenl,si de-

nique Calliolicosnon' crudelitei pccidissenl: hanc

si.lamnosa vobis gravissimampeiseculioneniper-

peliverissimediceremus, quiavidemusvos insensa-

tos, et labescimus;qnia infirinatos,et infifmamur;

quia:scandalizalos,elurimur; quia perditos, et lu-

genius. Ilsecmalavestra, qiisevos in seternuminter-

iiuin miltunt, amariusnos persequuntur, quaniilla

qusca vobisnostris corporibus, vel rebus , vel do-

inibusaul kasilicisinferiinlur. Minuspersequimini,cumiii nos saevitis, quam cuni vos peritis. Deniquein illa persccuiione.qua in nos sarvilis, cumlaude

gaudemus: in hac auteni qua vosperilis, si gavisi

fuerimus, vobiscum perimus. Sed quamdiuin kac

carne vivitis, de vobis desperare non possumus: .

cumvero in kac impietalemorimini, maxiine cum

vos ipsos horrehdacsecitalcfuroris occidilis, ama-

rissiiham trislitianinosfrariiillud lanlummodocon-

solaiur, quod consolatumest sanctum David, in

unitate scilicet Dei populus congregatus, qui fuit

scelerali filii lyfannide divisus. Tolerabiliusenim

.longe pauciorespeiiinacissimivestri suis prsccipitiisvel submersionibusvel ignibus pereunl quam innu-

merabilespopuli illis eoruin salutemimpedientikus,ineendiocum illis solerni ignis ardebunt. Nuiiquam

igitur EcclesiseCkristi defuil aut deeril, unde, se-

cimdumApostolum,quivolunlin Cbrislopie vivere,

persecutionempalianiur, aut impiorummalitiamsu-

stinendo, cum innoxie vivunl; aul eos dolendo,cum pereunt..'

CAPUTXXIII.—26. Nolileitaquefalli, quodvo-

bis.dictumsit, Veniellwraquandoquivos occiderinl,

putentseofficiumfacereDeo: aut sicut tu hic teslimo-

niumposuisti, pulenlsevktimamdare Deo.Nonqui-demhoc essedictumde persecutionibusquasGentcs

Ecclesisofecerunt, manifestumest. Diis enim suis

pluriniis, quiuliqne non sunt, deputaveruntsc Gen-

tilcs officiumfacere,cumhocfacerentuni Deo.Unde

lioc idem' quod Dominuspracdixitsuis, aut per Ju-

dseosinipletumest, qni sanctumStephanuniet mul-

los aliosocciderunt, dum putabantse officium.Deo

facere,quoniamunumverumDeumcolerevidebanlur:

aut eliamnobis,idest Calbolicisdiclumestdediversis

kserelicisusquequaquefurentibus,qui ubipossunt,et

quando possunt, elquomodopossunl,oecidendoCa-

tholicos,priiantseoffieiumDeofaeere;maximequede

vobis, qui praecipuumvobisnomenfecislisin Africa

de talibusviciimis.Namsi vobis dictum esset, non

utiquevosipsi occideretis, sed exspectaretisa nobis

poliusoccidi, qui pulamus nos, ut dicitis, cum id

facitis, officiumDeofacere. Nunc vero cum festi-

natisad moriem, ne a nostris leneamini; vivereme-

liiiinus, noii pccidi; quia erubesciliscorrigi, aut de

vesiro convinci' . Anforte vos estis ad quosutrum-

qncpciiineat, quia cunioccidiminiet vos a vobis,

pulatisvosofiiciuraDeofaccre, et kasei victimasde

vobisdare?Ad vosergo pertinet quodsequitur, at-

1 siei.i primisedilionil.us.Atin posleriorihusnuUane-cessilateeinendatum,devilioconvinci.

que abs te commemoratumest.Mox enim Domi-nus adjunxit,-et ait, Sedhwcfacientvobis,quianon

cognoveruntPatrem nequeme (Joaii. xvi, 2, 3 ).Cumilaquevos ipsosocciditis,putanlesvos officiumDeofacere, necPatrem cognovistis, jjuem non au-disiisdicentem, Fugite

l .

CAPUTXXIV.—27. Verba Epistolse: Sed belli-

ferw, inquit, paciscruenlwquennitatisse incolasja-ctanl. AudianlDominumdkentem, t Pacem meamdovobis, pacemrelinquovobis: nonsicutswculumdat,

ego do vobiss (Id. xiv; 27). Swculienimpaxinter.animosgenliumdissidenlesarmiset belliexitu fmdera-lur: DominiChristipax salubrilenilaletranquilla,vo-lenlesinvilat, non cbgil invitos.Ad hsec responsio:

Vosquidembelliferampacemel^cruentam unilatem

facerecupilis,aut violentismorlikusnoslris, aut vo-

luntariismorlibusvestris; non imputantesvobisquodfacilisnobis,elimputantesnobisquodfacitisvobis.Seilnos et quod facilisnobis cogimursustinere, et quodvobisfaciiis,nihilpossumusquamdolere; dumlamen

fialpaxel unilasChristiproptersalutemmullorumsic-•ut fit in plurimis, eliamsipropterfurorempaucorumnon fit in omnibus. Nam si rion invido, sed fidell

oculovellctis aliendere , viderelis quam vera paee

alqueunitate Cbrisiigaudeant,-quiex vdbis ad nos

venerunt, tot lantorumquepopuioruniagmina, in

quibusetiamsiadbucsunl noniiulliipsa noviialelur-

kati, el ipsi paulalimab kac infirmilatesanantur. Et

si fictialiquiperseverant, non utique propler ipsosnon fueranlcolligendiquos videniusveraees, quo-rum quidamin regionibusvestris, eliam qiiibusdamnostrismajoresapparueruut, quandovobis illa per-dilionisliberlaleconccssa, ad vos redire -noluerunl.

Debebamusergo ne pcrderemusistos, colligereet

fictos, quia in Evangeliolegitur, servos ad nupliasDominisui congregasseconyivasbonos et malos..:

maximequiavosde area domiuicasuperbisespiritus

tanquainimprobusveutus, ante lempusventilationis

excusîl, unde vosad illam, quantumopilulanleDco

possumus,revocarecbnamur.Et utiquenostisquem-admoduinscopis diligentisefrumentum siniul eliam

cum lerra trabitur, quandoiii aream revocatur.

CAPUTXXV.— 28. Quodauiem vobis videtur,"invitos ad veritafem non:esse'cbgeiTdos,erratis ne-

scientes Seripturas, neque virlutem Dei, qui eos

volchfes facil dum coguhtuf inviti. Numquidenim

pceiiitcntianVNinivilaeinvitiegeruhl, quia hoc regesuo conipelleiilefccerunt? Jam enim"propbelairam

Deiiiniversseeiviiaiieani tridifoperainbulansprsenun-

tiavciat(JOH.(Bm).Quidigiluropuseratregisimperio,ul bumililersujiplicareturDeo,quinon intuetur'ora,.

sed corda; nisi quia erant.in eis quidam qui nec

curareni, nec crodereiUprscdictadivina, nisi territi

poiesiatclerrcna? Ista igifurjussibrieregisepotcsta-

tis, eonlra quamvoluntariuslit vcster occasus,mul-

1Decst hic alterum membrum.Legendumforte,KecPatrem-cognovisiis,qitemnon uttdislisprohibentern,Konoccides;i:'ecjiiiu,n coguuiiiis,"qucmnon audistisdkenlem,Fugite.

?2S CONTRAGAUDENTIUM,S. AUGUSTINI - 724

tis ad saliileniqusein Chrislo,pracslaturoccasio; quict si violenleradducunlurad cconamtanli patrisfa-

milias,elcompellunturintrare, intus tameiiinvcniunt

iuide se laclenturirifrasse. Ulrumquecnini futurum

Dominusipse prscdixii,et utrumquecomplevil.Nara

reprobatisquibusdam,qui utiqueinlelligiiniurJudau,

quia ipsi pcr Propkelasanloa fueraiit invilati, ct ad

koi-am.excusare malucrunl; ail domhutsservosuo:

Exi ihplateasct vicoscivilalis,el paupercsac clebilcs,el

cmcoset claudosinlrocluchtic.Eiaif servusdomino:

Fcictum-estut impercisli,et adlniclocttsest. Ei dil do-

.ni\mtsiservo: Exi in viasct sepes,et cotnpclleintrare,ul impleulurdomtisniect(Mallh. xxn,.9, 10, el Luc.

>:iv, 21-23). Iiitelligiinusvias,hsereses; scliismula,•

sepes.Visc quippehoc locoslgnificanldivcrsasopi-

.nipues, sepesautem perversas.opiniones.Quid ergo

,ipipa(!)ji|i,si iiQiicqrporaliscibi,sed spiritualisfame

morilur, quisqnisad istnmccenamnec libenler iutro-

duelus, ncc vinlenleririipiilstisingreditur?CAPUTXXVI.-^-29. VorbaEpislolse-:Odio,in-

quit, swcidhgctudeinns,in ejus pressurisnon succum-

bhnus, scd Iwtamur. Mundttshic non "potestsenos-

:Chrisliclitigeie,quiGhrislumcognoscilurnon atnnsse,Doniino ipsodipenle,Si swcnlumvos odtt,scilotequia:>neprimmhodiohctbuitquamvos: si mepersccutisunt,el vosperseqitenluf.Aiihaecrcsponsio: QuogauiIciUcs

odiossccnli,pressurisejus non succumbilis,scdlscia-

mipi,pumvosipsosvclilisoccidere,nemolestiasqiiales-

cuniquepaiinmini;el morieligitis;-nonab aliisoccisi

pro vcritaleCbrisii,sedavobisipsis pfoparleDonati?

IsiaCii'cumcellioiiumestiiisania,noniiiar!yrumgloria.

Cumilaqueappareantfaclaveftra.quidvobisverbausur-

patisaliena?JI/?jiirf!(sis(c,inquil.nonpoleslservosChrisii

diligere;quiChrislumcognoscilurnoncimasse.Nonergo

ad niundiimislumpeiiiiicmusnos,quiadiligimusvos.

Sed scrviChristi vqshon cslis, qui maluni probono

rctfibuentos, cl malitiam -vestram quando in nos

cxefcere non poleslis, invos rctorquentes,ncc nos

diligilis, cl vos occiditis. Dominus autem quandodixit, Si smculumvosotlit, scilolequia nie prioremvobisodtohctbuil: si mepersecutisunl, el vos perse-

quentur(Joan.w, 18, 20) ; i;onvobis,sed illis dixit

Tqtiibus prsccepit,ul si:eus_persequerenlurIn ista ci-

vitatc,- fugereiuin aliaru : quodvosnonfacitis. lllis

dixil,ad quas civiiales coiifugereniusque in finem

sncculinon defuturas(MctUh.x; 25), quas vos queri-

, jminivobis jam deesse, hec vultis faleri eos quibusksccdiptasunl vosnon esse.

. , CAPUTXX\'1I.-r- 30. VerbaEpistolte: Sed et si

pcrseculioconquiescat,inquil, itnde .inarlijrumnume-

rus cidimplelur,Joanne dicenle,Vidi, inquit, aninuis

bccisorum-.subara Dei exclainanliumet .diceniium,

Quqmdiu,:Domineinon judicasel vindkas sanguinem

npstrumde iis quihabitantsnpertefram?Et acceperunl

singulisfolasalbas, el dklum esleis, ul requiescerentadhucptiucumteinpus,donecimplealurnumerus[rct-trumveslrorum'*-,qui incipienlinlefftci, sicitlel ipsi

(Apqc.vi, 9-11). AdbsecTesponsio: Si subara Chri-

1 uigd., ipsorum.Grceceetiamdicitur,aitlbn. M.

sti niartyresessevellelis, non vos ipsos inceiidendosacrificiumdiabolofaceretis.Q'uiseni,mgaudeldeIslo -

furore vestro, nisi dinbolus,qui ettinvobis inspiral,et qui sunt ex parle illius? Ipse esl qui illumpucrumde.quo'iu Evangelioleginius, miliebal aliquandoin

aqnam, aliquandpin ignem (Matih, xvn, .14): ipseet illura grcgemporcorumprxcipitemJluciibusmcr-sit (Icl.Yiii,52). Ipse, ul se de pinna tenipliprneci-pilaret, eliam ipsi Domino au.daelssimatentaiione

suggessit(Id. iv, 5, C);Addiabolumsine dubioper-tinetis,cumtria generamortis, aquam,ignempracci-piiium in vestris moiiibus frequentatis. Si enini

menlesnon dcmentiaperdcreiis, ista ipsa verbaquse -

de sanclolibro posuisli, ak isio interitu quem.vobis

ingeritis, vos reyocare debereiu. Quidenim' auinicc

marlyrum sub ara Deidictml? Quaindiu,"Domhie,nonjudkas el vindicqssangitinemhoslrumdeiisquiItabitanlsuper terram? Vindicaripbscunlsanguinein_suura, in eis utique a quibuslusus est: nuhiqiiidin

aliis? Acper hocvhidieabiluryester in vobis.

51. Quid est autcni stuliius, quam quod pulalis

propketiam islamde mariyribus, qui fnluri.praedicii"

sunl, nonnisi in Donatistis esse. complelani; quasi

postcaqiiam.kocscripsilbealusJbaunes,nullimarty,-res sin1occisi,quousqueexsurger.elparsDqnati; quisi quandoaliqsnon possunl, se ipsos occiduni; quifaciuuloperalatronuiiiel dsemonum,et glqrianisibi

vindieanlmariyrum'?Quodsj tanto temporis'inter-

-vallo, id esl, a Joanhe usque ad istos nulli occisi

essenl martyresveri; ut liihil aliud, ycl teniporibus--Anlicbrislidicerenius futuros, in quibusillemarty.-rum numeruscompleretur,nec tamenistpsvel alieni

velsuisanguinisreosaccresceremuiicroverbrummaf-

tyrum crederemus,quibusdictum cst iil requiesce-rent parvuiii tempus, donec implerelur numerusfratrumipsorum,qui inciperenlinlerfici,sicutelipsi,ab aliis uiique, non a se ipsis sicui isii,-el ideo is,ti

non sicut ipsi. Possumus elinm yeiissime dicere,

ipsos quoque Donaiistafum lemporibus Catbqlicos-

quosocciduiil,ad supplenieiitumillius-numeriperti-nere. Seilcum post apostoluniJoannem,qui fulura

illaconscripsiijtanlastragesmariyruminterficienlikus

impiisusquequaquein tam mullis gentibusfactasit;

quid sibi yolunlisii suarunianimarun]_exlortores,'e"talienarumlortoresutquoddemarjyribussanctisleguntesseprsedictum,de se jacteni esse complelum?Prae-

parale vos potius,ut, veslersanguis, nonin eis quivosvelcomprebenderevelfugerecupiunlutyivatis,sedin vobis poliusviiidiceturlAn fortene hbc fial, idco

iion eiim funditis, sed auLprsccipiiibcojliditis,aut

unda suffocalis, aut in cinerefn convertiiis? Sed

erratis; vindicabituriiivobis,quociimriuemodope'-"rimatura vobis. In vobis cnim'vindicarelui',si non

iu EcclesiaCbristi, scd in parte Donali ab aliisfun-

dereiur. Ilanevos clamabitis ad Deum, ul vindicet

saiiguhiemvestrura, et exnudietvos, nisi damnaverit

vos? Quomodoeiiim'vindicetur,nisi qui eura ausus

est trucidaredamnetur? In bac ergo voce non estis

nisi accusatoresvestri, quia vos estis rei sanguiuis

728 - LIBERPRIMUS." - 725

vostri'.N'ecDeusnihi vosdamnabit, quando avobis

vel collisum, vel suffoealum,vel exustum, vel quo-.

cumqucpacloirucidatura,velsi hocclegeriiis,effusum

sangiiiiieraveslrun.i.vindieabit.. CAPUTXXVIil. — 52. Vcrba Epistolse: Amion

isla,'\nqwl, perseeuiiocsl, qum totmillia inhocenlum

inarlyrumarctavitad tnorlein? Chrislianienhnsecun-

cltnnEvcingeliuiiispirilu prompti, seclcarne infirmi

(Mailh.xxvi,M),asacrilegaconlaminciiionecaminorum

repcrlo compendiosuas anhnas rapuerunl, imitati

presbyleriRaziml in Machabworumlibris cxemplum

(II Mctchcib.xiv, 41)'; necfruslra ihnenlcs.Quisquisenimin corummnnusinciderit, nonevasii.-Sedqucm-lum velinlfaciani/' qttodccrlumesl, Deiessenonpas-sitnt qiii {uciiml-conlfa Deum. Ad hsec responsio,:

AperlLsimcomiiino,quampgrseculioneinpaliamini,el' verissimecoiifueris.ipsa est' enini de qua jara

dixi.quse in saueiis Scripturisde quibnsdam impiissntis evidenlerexpressa est, de quibusdictum est

quia persecuiioncm patiutilur ab ipsis facfis suis

-(Sap.xi, 21) : quodquidemdici de vobisconvenien-

lissimcpotest, etiarasivos aliorum riianus proptervesira sacrilegiatrucidarent.-Naniet latroncsel qui-

liket.komines rei criminumcapiialiuni,.cum justis

legibus puniuiiiur, non diceudi sunt perseeutionem

pali, nisi ab ipsis factissnis. Sed ntinc plane cum

parcente vobis mansuetudinecbrisiiana, ita in vos

sreviCvesfra.demeiilia,ut queinadmodumdicis, ca-

minorumreperlocompendioveslrasanimas rapicuis,omnimodovos a vobisipsispali pbrsecutionem,ni-

mia esliinpudentia,si negalis; quandovosulrumque

complelis,et undejuste pereatis,el quod perilis. Sic

autemdicis tot lioniiiiumrailliaessequi boc faciunl,

quasinon etiam isla sit non parva causa, cur ab

hujusmodimagisteriovestro Africaliberetur. Eoruni

esl enim boininumgenus,cui hocmalumpersuadere

potuisiis,-quisolenthsccei anteafaccre.maximecum

idololatriselieentiausquequaqueferverel, quandoisli

Piiganorumarmisfestasua IrequentaiUibusirruebaut.'

VovebanlaulenvPaganijuvenesidolissuis quisquotocciderel: at isti gfegalimliinc atque indeconfluen-

les. tanquam in ampliilbealroa venatoribusmore

immaniumbestiaruinyenabulisse oppositis ingere-bant 2. fnrenles moriebantur, pulreseenles sepelie-

baniur,decipientescolebantur.Pfocterbaacsuntsaxa

immaniaelmoniium borrida praertipta,voluntario-

ruin crcberrimismortibusnobilitalavesLrorum:aquis-el ignibusrarius id agebant; prsecipitiisgregescon-

sumebanturingcntes. Êlalisnoslrar hominibus resnolissimasloquor. Quiseniirinescithocgenus komi-

luiminhotTCiidislachioribusiuquielum, ab utilibus

operibusoliosum,crudciissiraumin mortibusalicnis,vilissimumin suis, maxiinein agristerritans, abagrisvacahs,elviclussuicausacellascircumieiisruslicanns,undeetCircumceHionumiibmenaccepii,uiiiversoinun-dopenefamosissimuinAfricanicrroris opprokrium?

CAPUTXXIX.•—55. Ex hoc igiiiir gcnereqtiis1 naziusconstanterapiellnturin e.]istoia20i, na: 6,7.a AiudMn.,iineiebimt.

iguoratqnam mulji antea pcr divcrsnsmoitcs ibatilet peribnnt, et nunc in illorum comparnlioncquanlpauci suis ignibusardeant?Scd si puias moveri nos

oportere,quia islomodotot riiilliamoriunlui'';qtinn-tum existimasnos haberc consolaiionis,quoda lanlademenliapartisDonali, ubi non soltinincfari* divirsionis error, verum eliam furor isle lex facta csl,longeatqueincomparabiliterplura niillialiberantur?

Nequecnim isti quipereunt,-i!IorunisajtcniliuuVero

scquanlur,qui ex ipsogeuere nunc jam-teneiUuror-dinc disciplinsc,colendisqueagrisamissoCircumeel-'lionumel opere et nomineiiiserviiuU, servanl casii-,tatcni, lenent unilafem: quaiito miims coScquanturisii perditinumeroutriusquescxus,nonsolumpuero-ruin ct puellarum,juvenumet virginum,verumotiam

cnujngatoruihet senum, quorum innumerabiles.exDonatistniumnefaria dissensionciu pacem Chris!.iveramet catholicamtranseunl?Isli quippequise in-

cendunt,uec tot bominessunLquot loca sunt populisplena, quseab exifiali peste crroris illiusct furoris,per lianc instantiam perficiendsnunilatis eruuntur.

Numquidnaraobsccrosanummisericordifepoleslesso

consilium,ut simul cumiliis isfi omnes aeleriiisge?Iieiinarumsuppliciisserventur,noilliin istorumconi-

paratione perpauci suorumcaminorumignibusexu-ranttir? Ut enimomiiescum Cbrislo vivant, magnisconatibusel votisagendumest: sed si hoc per qubrrumdamfurorcmfierinonpotesl,saitcmulnonoraiiescum diabolopereanl, Iaborandumesl.

CAPUTXXX.— 54. Sane de Scripturis•ssanctis

sagacissimeinquirens,si quidproferrcpossesprq isia

spnntanesernoiiis senfentiainsana, invenissele ali-l

quidputas, quia scriptum est in Evangelio: Spirilusquidempromplusest, carqauleminfirma(Matlh.xxvi,4i) : tanquamideo se quisqueoccideredebeat, quiainfirmusesl. Adpassionesinter manuspcrsequeuliuni.sustineiidasnon pofuislicitiusdicerefalsosmaiiyresvestrosex illorumessenumcro, de quibus scriptumest,-Vmiisqniperdideruntsuslineniiam(Eccii.n, 16)!•

el ad illosprorsus non perlinerequibusDoisinusdir

cil, In vcslrapalienliapossidebilisanimasveslras(Luc.xxi, 19). Dequibnsaulem legitur. Spirituspfomplnsesl, caro autem infirma; somuonon volunlario pre-mebantur, non intcrilu voluntario necabantur. Dili-

genter lege, et quid ioquaris atlende.TJbiest qubdApostolusail, FidelisDeusqui non permiltelvoslen-iari super id qttodpoleslis;sed facietcutn tentalioneeiiamexilnm,ul possitissuslinere(I Cor.x, 15)? Itanecrede.ndumnonest kuic aposlolieaaveritati,et inimi-eos debemusnos ipsosliabere,quiainimicosnonposr -

sumus aliossusiinere?Absitlioca cordikusckristia-nis. PlanefideliApostolo,imoipsi fideliDeo,qui nonsinil suostentari supraquamferre pbssunl,sed facitcuiii lentationeetiam cxilum, ut possint susiinere,credantCatkolici,noncre"daniDonalistos.yet.nesem-

per isfa non credanl, non sint Donatistsc,Quandoeiiim dcsperalurin quibusquepassionibusa So.mLnoimpelrauda sapientia, et ideoqua?rilurcompendiumcaminorum,ubi se i-ti iionquidcnifc.ris,utaitbea-

*27 • CONTRAGAUDENTIUM,S.AUGUSTINI -72.8

_. lissimusCypriauus(Lib.deLctudeMartijrii,ad Motjsenet Maxhnum),sed tamenflammisobjiciuiil,quosne-

mo damnavil: noncsi boc cbnsilium,sedfuror, non

est sapienlia,scd amentia. Habeantisli incendiasua,'qui noii dieuntde adjutorioDornini,Quoniamab ipso

patientiantcti(Psal. LXI,6).' -

, 35. Certe sanctus Job quandoa capile usque ad

-pcdes intolerabili vulnere putrescebal, et dolori-

bus excruciabalur immanibus, boc veslrum com-

pendium habebat in promptu, quo se ab bujusmodi-vila korrendis calamitatibus plena, in qua pro-cul dubio manebat, nolebat eripere. Potestas uli-

quc aderat, sed justitia non sinebat1. Sccuudumboc

cnimdicil, Alqueulinampossemmeoccidere,aul ro-

gare atiumul faceretmihihoc(Job xxx, sec.LXX)!

Negavitse possejusttts, quod per justitiam lieri non

poteral. Eo loquenclimodo ct Aposiolusad Galalas

dicil, Testhnoniumvobisperhibeo,quia, si fteripossei,oculoseruisseiisel declisseiismihi (Galat.iv, Ifi). Cur

enim elbocfieri non possel,nisiquia jusle ficrinullo

modopossel?Sic et Dominuscum per Angclqssuos

justumLoldc Sodomisexeuntemurgerel nl propera-ret in Segor : Non enim,inquit, poterofctccrerem,clo-

tiec lu illo inlrocas(Gen.xix, 22). Nonpossesedixil,

quod sinedubio poleralper poteiiliani,sed non potc-rat per justitiam.Posset eniin pntienfissimusJob, ut

iiibil aliud, vel cibumvcl polumnon sumerc, alqueifaillam vilamscrumnosamborrendamqueconsunie-

ro : scd hoc jusle facere non possci, quoniamnulli

fas est se ipsumoccidcre; maximecum, ut possitvi-

vere, possitfugerc. AnJioc aliquis dubitaverit, quodille vir sanctus, qui tam mulla in suis doloribusIo=

quebalur, rogare ut boe sibi fierel, aliquemposset?

Nequcenim non.dolenii el.putrescentimanns defuit

ad perimendum,et linguadefuiiad rogandum.Certe

vel ipsam conjugemsuam poleral hoc.rxigarc: quselamen ul hoc fieret nec ipsa suggessisset,quseillum.

mori per ejus blaspbemiamDeo irasceniecupiebat;

idcoquealiquidinDeumconsilionefando(Job n, 9),tamen ut ipse se occideret,-ei dicere non audebat.

Flusjuris in vosdinkolushabel; quivobistam facile

persuadct, quod insipienti mnlicri persuaderenon'

polueraf,quanisilrimiuistrainaddecipicndumvirum,stiis illi ablalis omnibus, reservavit. Dixit ilaquese

juslus ille non posse aliquemrogare ui eiim interfi-

cercl.etiam id oslendensutique non licerc. Qnodenim non potesl juste, noii polest jusius : quoniamkoc decernendo prius amittit justiliam, ut quod non

potestjuslus, possit injustus. Sic ergo dix.il, AlqueUtinampossemmeipsuminterficere!laiiquamdiceret,

Atque utinamjusium essel; lunc enima juslo fieri

posset. Nequeenim ul koc posset quod noii polestnisi injustus, injustitiamsibi optaret.Sedsi fieri pos-

set, banc vellet esse jusliliam : quodfieri quia non

potuit, ul ksccessel juslitia, non pomit juslus quodsola facerelJiijuslitia.Ac per koc non est injustumliomini juslo optare lnoftem, quandoaraarissimaest

• .\m.,nondednebat.Er , nondescrebat

vifa,: scd si Deusoplatamnondederit, non erit ju-stimi nisi lolerare"eam amarissimaravitam.Sicut.ajuslo ncc illudnlichum.csl, iil opiet vilam, quandoamara mors'imminct: sed cum se videi eam impe-trarc non posse, dicit quod nos in se traiisGguraufDominusail, Verumnonquodegovolo,sedquodjuvis,Paler(Mallh. xx.vi,59).H;ecauLeinillisdicendasunl,quos ad raalagcrcndaqiiscruntquiperscquunlur,nonquosad bona parlicipandaqui diligunl: eis, inquam,dicfendasunt ista, qui persecutionempatiuiitur pni-ptcr jtistiiiam,nonqui eam .sibi.faciunlpropter inju-sittiam.. CAPUTXXXI. — 56. Proinde etiam senior illeRazias, qiiemsibi isti exemplissui scelcrisdestiluli,deMacbabacorumlibris(II Macliab.xix, 41) tanquamimitandumse invenissegioriantur,hoc.faceredebuit,cjuodin eisdemLitleris leguniur sepfem illi frairesetiam exhortanle matre fecisse(Id. vn), ul compre-liensus,el a lcgeDominisui non aversus,omnequodci npplicitumesset acciperel,et in doloresuslineret,e.lin kumilitatesua palientiamJiaberet. Quoeircakti-mililalerainler manus inimicdrumnon valensferre,non plane sapienlise,sedinsipieniisededitexemplum,non Ckristimarlyrikus, sed DonatiCircuinecllionibusinikandum(a). Verumiaraciisi diligenliusconsidere-iiius, et ab islo apparetisalieni. Istequippecumjamcompr.eliendereturab hostihus, non habuit liberamfugam; ideose gladiopercussil,et ctimperimerenonpotuisset,de muro se prseeipitavil.Dcindeabruplampetram,"cuinjam vivere non posscl.adhue tamcnspirans, ot corpus impelu movens, eurfendo, licetcxsangiiis,oblinuit : ubi utracjuemanu productasuitinlesiiiiadiscerpsit,dispersit,occubuil: turba itacir-cumdatusul evaclerenon possei, et si vivereposset.Vosigitur quinec Dominumaudilisdicentem,Fugile,nec imilaminiRaziam,qui voluil,nec potuit fugere:profectoquia"iion kaketis illum in prsecepto,necka-kelis islumin exemplo.Quid,quodiste Raziassecun-dum vestram rationem sine dtikitalione.culpandusest? DixistLenim propler evangelicamsententiam;ubi Dominusail, Spirilus quidempromptusest, caroaitieminfirma; vos ad caminorumfugisse compen-dium,quiavidelicetinfirmieslis perferre manusini-micorum,sinb-eis comprebensifuerilis. Ergoilliusqui se gladiograviter vnlneravit,qui vulneratusmu-rum peliit, quiselnde in cervicempraecipitemdedit,qui et posteapoluit ad petramcurrere, in.pelra slare,intesiina cducere,carpere, spargere, numquid dicipotest spiritus prompius,caroautem infirma; cujusnon solumspirilus lam promptusapparuit, sedetiamcaro lamfirma,ut vixcredibile sit eumfacerevoluis-s"eac valuisse qilaefecif? Itaque vobis oportet istedispliceal, qui raiioncmvestrseinfirmitalis sua fir-milaieperturbai. Porro si fugerevalens, heevolens,in domumsuamlignacongessisset,atque irruentibusinimicisul eumcomprebenderent, ignemsupposuis-sef, seque cumsuis Kdibuseoncremasset,vobisqui-

(<?)ConrerAugustiniepistolam204,nn.6, 7.

729 LIBERPRIMUS. 750

dem prscbuissetexemplum,sed sibi acquisissetgran-

de tormcntum.Nunc enim quoniahifugere non va-

luit, aliquanlominus est fortassesui sanguinisreus,

quodsibi irilulit mortem, quamcomprehensoinimi-

cusjam fuerat illaturus.

57. At enim sanclarumScripiurarum aucloritale

audatus,est.Razias. Quomodolaudalus? Quia fuil

amaior civilalis.Hocpoluitel cariialiler,civilatisvi-

delicet illius lerrenae Jerusalem, quse servit cum

filiis suis; non autem illiusquscsursum, liberx'ma-

tris nostrse.Laudatusesl, quia contineniiamservavit

in Judaismo: et ksec sibi in comparationejustitise

Christiansedamna ei stereora fuissedicit Aposlolus

( Philipp.iii, 8 ).Laudalus esl, quia paler Judarorum

appellabatur: hoe magis est, unde et illi lanquam

homiui subrepsil kumililalis impatientia, ut priusmori vellet quam hoslikus subjici. Dictumesl quod

elegcrit nobiliter mori : melius vcllct humiliter,sic

enim utiliter. Illis autem verbishisloriagentiumIau-

dare consuevit, sed viros foiies hujus sscculi,non

martyresCbrisli.Dictumcst quodsevirililerde muro

. prsccipitavitin lurbas : nec nos dicimus eum koc

fecissemnliekriler.Quanquamvosqui mullumcxem-

plo isto profccislis,etiam feminasveslrashoc facere

docuislis: sed fatemur hoc eiiam ipsas non facere

niuliebriier,sed viriliter; non tamen salubriter, quia

non fideliler.Ad extremumquodinvocassediclusest

dominatoremvitajae spiritus,ut ksecilli iterum red-

derel, id esl, vitamct spiritum; nec luricaliquidpo-

poscil, quo koni discernunlura malis.Reddetenim

hsccDeus el his qui male egerunt, non in resurre-

clionevitseselernse,sed in resurreclionejudiciiseier-

ni. Laudalusest itaque isle Razias amator civiiatis,

ut-valdebene audiens, id est, bonsefama?,quiapaterJudscorumappellatusest, et quod conlinentiam le-

nuerit in Judaismo.lstamvero cjus mortem mirabi-

liorem quam prudentioremnarravit quemadmodum

faclaesset,iionlanquamfaciendaessel Scripluralau-

dayit.Noslrum est aulcm,sicut Apostolusadmohel,omniaprobare,qua:bonasunt lenere,ab omnispecie

mala nos abslinere(IThess.v, 21, 22).58. Et hanc quidem Scripturam quse appellalur

Macbabacorum,non habenl Jud;ei sicul Legem, el

Propbelas,ct Psaknos, quibusDominusleslimonium

perbibetlanquamtestibussuis, dicens, Oportebalim-

pleriomniaquwscriplasunt fn Lege,el Prophelis,et

jn Psalmisde me(Luc.xxiv, 44): scd recepta cst ab

Ecclesianon inutiliter,si sobrie legalurvel audialur,

maxiniepropler illos Machabseosqui pro Dei legesicutveri mariyres a perseeutoribuslam indignaal-

que borrendaperpessi sunl (a); ul eliambincpopu-lus christianusadverleret, quoniamnon sunt coridi-

gusepassiones hujus lemporis ad futuram gloriam

quaerevelabiturin nbbis,pro quibuspassus csl Cbri-

sius; si lanlapatientissimepertulerunlpro legequamdedit Deus per famiilunikominikusillis, prp quilmsnondum tradidefat Filium.Quanquamet iste Ilazias

(a) videllb. 18de civitateDei,cap.50-;lib. 2 de Do-ctnnaChiistiana,cap.5; deCuraproMorluis,cap.1.

knkcal qiicd legoiuibusprosit, non solum ut mensexerccatur rec;e judicandoquod lcgii, verum etian:iil.animushuniaims,imbanimusclirislianusadvcric-

ret, quanta fcrcndasinl ak inimicisardoietkaiiiaiiscuma se ipsoisle limorekumilitalislanta pcituleril.Sed ardor ckarilalis de sublimiiatedescemiitgraliaadivinae,timor aulem bumiliiaiiscx amoreaccidillau-dis humanac: et ideo illc certat per palieniiam,' bicaulenipeccntper iinpatieniiani.Non ilaque debemus

quidquidin ScripliuisctiamDei teslimoniolaudalos

komines fecisse Iegerimus,conscntiendoapprobare,sedconsiderandodisccrnere,adhibcntcsjudici.umnonsane nostraeauctoriiatis,sed Seriplurarumdiviiiarum

atque sanctarum: quaonos nec illorumbominumqui-bus illicbonumalqneprseclarumteslimoniumperbi-beiur, omniavel imitari vel laudare faclapermiltit,.si quaenon recte ab eis facia sunt, vel huicjam lem-

porinon conyeniunt.Sed de iis quac tunc fuerantre-

cta, nuucnon sunt, quidopusest aliquidin bacquse-slioue disculere; cum koc unde agitur, ut sibi quisinfcral morlem, maxime cui concedilur,vel potius

qui compelliturvivere, in eis sit factis,qusenec pote-rant' unquamrecla esse, nec poluerunt, sicut satis

jam demonstravimus?

59. Proinde,quomodolibetaccipialura vobisbujusRaziaeviia laudata, non babetmors ejus laudntricem

sapienliam,quia non baket dignamDei fanmlis pa-lienliam: potiusqiickuicvox illaSapienlke,qusenon

laudis, seddclcsiationisesl, compelit,Vwiis quiper-dideninlsuslinentiam(Ecc.li.n, 16)! Namsi laudalo-rum facta omnia creditis imitnnda,numquidmcliorest isle R.iziasquani David?Curcrgo cjus faciumde

aliena uxore appetenda, ejusque occidendomarilo

( II Reg.xi ), nulliis konus sibi proponit, scd potiuscavendiiraatque viiandum? Numquidmelior est Ra-zias quamSalomon?Placetneergovobis,ut ejusergamulieres lascivisc,quariim scductionibususque ad

lempla idolisfabricandaperduclusesl (III Reg. xi),imiiandumproponamusexeinplura?NumquidmeliorRazias quam Pelrus aposiolus, qui ubi.dixit, Tu esChrislusFilhisDeivivi,tam beatusa Dominoappella-lus csi, ui clavesregnLcoeloruniaecijieremererelur:

ncc lamenideo2credilurimitandus,ubi mox eodcm

momentoreprehensus,audivit, Vadepostme,saiaiias;

nonenhnsapisqtiwDeisunt,sedquwliominum(Matth.xvi, 17-25)?Aiqucul baectaccamquaevoce apertis-sima sanclaEeclcsiseScripiura culpavit,et ca dicara

quae laiitummodoibi narrata alque conscriptasunt,

ncc dc kis est in alteram parlem laudisaut repreken-sionis lala senteniia,.sed qusenokis judicandapcr-missasunl; numquidmehor RaziasquajnNoe?Quisautem illum virum, quodjacuit ekrius (Gen.IX, 21),laudaveritsokrius?Numquidmelioresl Razias quamJudas patriarcha?Quis tameneumapproket,cuipla-

ccat, quemnonrcciissimeoflendatinillaforiiicatioiie,

quandoquidemnon ad suam nurum, quia koc ignora-

vii, verumiamen ad eam quam merelricemputavit,

1 Forte,polerunt.-8 Forte,meo.

•K4 CONTRAGATIDENTIUM.S. AUGUSTINI 7W.

iiigressusest (Gen.xxxviu)?Numquidiiieliorest Ra-

zlas, quamSamson?Audoteitaquedicere,si potcstis,illud quod in -cririi.bushabuit virtulis hiagnum divi-

niimquesecretum,blandienlimuliefculasfuissepro-dciidum.Nam illud quod crini inimicisocciditct se

(ipsiuii, quando super se alqiie illosdejecit domnm,1mortenrqiiainmox ab eis fuerat perpcssurus, eom-

immcmvdluitcuiiiillis hakere, quianon posseteva-•dcre (Judic.xvi).Quodquideranon sua spontefecii,jscd koe spiritui Dei tribuenduniest, qui usus esleoiit facerclquandoilli adfuit,qubd facerc non polcrat

. quando idem spifitus defiiit. SicutAbrabscfaclum

; quandofiliumvoluitiminolare,quodDcojubenlefuil

j obedienlia(Gen.xxii),Deorionjubentequidftiit, nisi -

demenlia?

40. His sacrisLilteris efuditusbeatus Cypfianus,Iii Coiiressiohesuadixil,Dhciplhtamprohiberene quissc offeral(l'nAciispctssionisCijpriuhtmarlyris,quorumiriitiuin, « IinpercitoreValeridnbt). Videte quantuni'mali faciatisctiin \os vuliis occidefe,qui cslis iiidi-

sciplinati eiinmsivos aliis lioc vbbis faeerecupienli-lius velletis bfferfe..Fugam prsccipil quem vocalis

Salvalorem, fugahi permittii perseeutor: quidefgosequimini,ul vestris ignibus perealis, nisi veslrumfurorem? Et lahien dicis, Annon est ista persecutio,qumlol milliainnocenluiharclavilad niortem?Osten-dilii quomodositis innocentes,qui Chrislumdividitis

' et vbs Pcciditis. Osielidile quomodo arclemini ad

inortem, quibusfugael diviniliisjubctur, el liumani-ius relaxaiur. Ostenditequcmadmbdumcaminonini

coiripendioaiiimasvestras a conlaniinalionerapiatis,qiids poliuscaminorumsacrilegiotanquariidiabblicosacrificioeontaminalissimasfaciiis.tnterrogateCliri-

slimi, jubel vos Uigerc; inlerr.ogateTribunum,per-miltit vos fugefe.Si ct ipsum Raziain inlerrogarepossetis, responderet vobis,Ego lion polui fugere.Vos efgo iiec Clirislum salvatorem,ncc Tribunum

pefseculorcin,riecRaziarnaucloreiriliabelis.'

. CAPUTXXXII.— U. Qubd autemdixisli, ut se

ipsbs.veslfi occiderenl,hon eos frusira tiniuisse,quo-hiamquisquisirihoslrasvelnoslioruhi manusincidil,nbn evasil. Quid evaserit, qutero? Si mortem, cuream vobisiiifertisiriariibiisvestris, si bane limelis a

nbstfis?Sed hianifestiihiesl rionde mbrtevosdicerfe.Naniquantumcupianiusvosyivere, etiamipsiscilis ;ideo nosdeveslra niorte terfetis. Proinde si commu-hionbmhbstramilicis,neminemveslfumijiiiin manushbslras inciditevasisse,uliriamverumdiccres.Valde

quippefeiicitefnbn evadbfehtcommuiiioiieniqu« of-fcrlui' h Calholicis, ul evaderenl damrialionemquseparalur haireticisvSed falshni essequoddicis, vel exvestfb Ehieritoeogitarepotiiisli, qtiicumvenisseiad

hbs, faeiiitisest veritale convictus, quamcommuni-

carecompulsus.Suht et aliifamaquidemhiinores,sedstulliliapares. Quisquisenimfuit sifnilisvanitalis, utconlra manifcstissimairivefitalemperversissima\'ere-cundia fiefet perlinax, cuiii putari erubescit incon-

- slans, cxpers-anobiscatholicaccoinmunionisabsces-

sil. Sed ideodixisti, Quisquisin eoruinmanusincidit,

nonevasit;.quoniainpaucissimosapertissimaeverltaiiperseveraiUcrresistenleseidiscedenlesIaterearbitra-lus es. Sed Eineritofecislisecundumvosgravissimaminjuriani, qui perdidil"apudle duriiiaisuselaudem,tanquamfrustraessevoiueritinler pancosvcfitatinbncoiisenlientes.quia deputari meruit iriter l.-uciil-s.Quisnostrumnon leeredat invidcre collcgfe?Autsilioh invidcs, lmitarcl Ve.niad noset iu , sicut ipse;audiquoddicinius,sicul ipse;'respondesi poics,quodnoii potuit ipse. Si autemnec respondere, nec coni-muiiicafevolueris; discede, sicut ipse. Eccciile denostrismanibusillsesusabscessit.Tuquaredicis,Quis-quisineorummaniisincidil, nonevcisit?Ecceille non

- si"bicrediciillocadefiiluraubi pbssetlatere:' lu quaredisponis ardere?Ilane nondum vides vos esse-po-tius qui noiiperlinelis ad Dcum, et qui faciliscon-tra Deum",hbn.solum peste cbihmuni qua Clirisliunitati resislitis ;'sed eliam vos prsccipue, qui huiclanto sceleri vestro, etiamvestfasmortesaddere fe-slinatis?

CAPUTXXXIII.— 42. VerbaEpistoke: Sedquo-niampfudentiamtuam, inquii, exseculorisofficiumnondecebcit,quwso,paucisadvefle.Atiaest, ut rcor, solidaverilas,alia effigiesveiiialis: quoniainvefitasroboresttofirmalaconslat; idolumsiveshnuiacrumeslquoclinjn-juriam verisimilefecerilhumahaprmsumptio:Jnuiiquamtamenpolestprwjudkureverilalifailacia.Simidcicrorum,culloresdico, quinon tenenlverilalem: subalienovb-cabulogentilemexislimo,quifacitsibiquoclcolal.Unclepitbiicuiiiapeiiumqueest,quodiriinis,siveterrorccl per-seculionibiis;crebrisGabihumsimilesquede nctiurwli-bertalesublctlos,ipsi sibiquosverierarentiirperfidosfa— -brkussenoscuntur,ad quofuincullumcoguhlurinviti.Ad bsec responsib : Adbiicaddisfurori vestro vefbablaspkemice,et andes dicere Ecclesiani catholicamhuiiianuriiesse figinenlum, cui dicitDeus: Ego enimsumDotninusquifaciole,Doniihusiiomenei.E|,ulscia-mus ipsaiheam Catkblicamuniverso lerrarum brbediffusam,siequlturet adjungil: Et qui eridl te, ipseDeusIsraetnniversmlerrmvocabilur(Isui.LIV,5). IliicevideiitissiniiiiriDei opus, bumahuindicitisesselig-

, meiiium: nec -vosrespicilis, quod ab istaEcdesiaquamsepromisitDcusinuniversalerfa essefaclurum,-hullomodoseparareriiini,nisi hominemsequeremirii.Noseuni sequiniurqui dixit Abrahse: In seininetuobencdicenturoriinesgente's(Gen.XXII,,18).Etiiiiseqiii-innrquidixil ipsi Ecclcsisesmb, quodmodbcoranie- [inoravi : Egb suinDominusqui [acioie, Dbminusnb-inenei; el gui eruit iefipse DeusIsfael uhiversmterrmvocabitur.Propierea tenentesEcclesiam, quae.dilata-!iur ei erescil peromnes geriteset per universainter- iraui, nonutiqiiefigmeiiluinsequimurliumaiium,sed -

proniissumfaeiumquedivinuni."Vosquldsequimini,ut ab bujusdivinaepromissloiiisctdivini operiscom- imunionedivisi, velilisessedc paiie Donati?PeccaloCsecilianiperissede brbe terrarumprbmisslonesDei,ct rcmarisissein parte Donati, homovobis^dixil',anDeus?SiDeuSj.legiie.koCjiobisexLegc,Proplielis,Psalmis, apostoliciset evangelicisLitteris.Lcgite,-si -

753 LIBER PRIMUS. 734

potesiis, quodih Collationeiiostra minimepolnislis.

SLaulemhominesisla dixerunt,de quibusdiclum,est,' Firmaveriihtsibisermonemmaligmuh(Pscd.IAIII,C):

eecekuinanumfigmcnlum,ecce quod colitis, ecce

cuiservltis, ecce propler quodrcbellalis, irisanitis,

ardetis.'

43. Gakinusveroetcseteri, quilianc Ecclesiainco-

gnoveruut, clegerunl, tehueiufU, nonliunianunifig-meiuuiii, sed,divinumpromissumprscdiclumei im-

pletumeum"fidelibuskabere ciipieiitcs,ulleriuspfo

bhmanofigincntbipsashamaiia m̂olesiiasperpeliilb-' hierunt. Qriienim:pro'vcritatecl unitatcCbrisli,nPn

dicores sua.v,sed istain etiamvilnmsiiam, aliisduh-

taxalauferenlibusalque iiUcrficiehlibils,amiserit,vc-

re fidembabet, vere spemhabcl, vere chariialemka-

-bel, vereDeunikaket.Quisquisaulcmpro parte Do-

liativel fimbriam-vesiiiheiitbperdklerit,coi'iiohbabet.

•Quider-gomirum,sihomines sapientes,cum viderunt' coiitra obduralsceonsrieiridimsperlihacijssimam,ve-

luslalemproposilasibi-essedamriaei exsilia, consi-

dcraverunl-utrunvproparte Donati conlra Ecclesiam

caibolicam,kocesi;pro-figrncnloliumariocontrabpusdiviiiumperpetiistadeberentVetseuiiqtienoii debcre

videruni,;'aique islamquamvocatisperseeutionem,

cognoveruiu-sibiessecorreetionisoccasionem,'el fe-

ceruutquod scriplumesl, Da sapkniioccasionem,et"

sitpkntiorcrit (Prov. ix,"9)? Vides itaque quamina-

niler dixeris.homiiil',qui ex pracceptopiissimiimpc-

faloris sui Veslramcorreclionemrcquirit, qubdhu-

jus prudenliam exseculoris officiumnon dcccbat.

QtiiUeniihmagisreligiosummililaiuemdeccl, qnamul in ea causa in qua.perpendit quibusiianivos vul-

tis' esse deeeplib"1, multis ipse fiat corrigcndis sal-

vatio?"' '

CAPUTXXXIV.— 44. Verba Epistolce: Ad do-

cendum,inquit, populuinIsrael omnipolensDeus-Pfb-

pheiisprceconiuindedit,nonmgibuslinperavii.Sctlvalor

anhriarumDominusChrisliisad insinudndamfidem,,pi-

scalores,non mililesmisit.Adbaccresponsio: Audite

ergoProphelassanctos,ei sanctosPiscatores; et mo-

lestosnon patiemihi religiosissimosreges. Jam enim

et superiusos.tendi/adCurarapeiiinuisseregis,utNi-

nivitaeDeumplacarent, cujusiram Propkela annun-

tiaverat.,Quamdiuergo vos non lenetis Ecclesiam,

quamprsenuntiaveruntz,piscalores:Apbstoliplanla-

vcruut : tamdiuregesqui eam tencnl, fectissime ad

suariicuramjudicantperlinere'/nfcvosadversuseam

rekelletisimpune.NamDeusetTegeskabuitinfefPro-

phelas: Davidquippesanctiis,quodnonpolestisigno-

rare, rex fuit. Auditeitaque propbeiantemregem,et

nullumreligiosumregemformidabilisirascentein:'au-

dile, inquam, Proplietamregcmdiccntem de Chri-

stb, Domiriabitura mari usquead mqre, el a fiumine

usquead iermhwsorbisterfw(Pscd.LXXI,8); et non

.limebitischristianumregemsuccensenlemvobishanc

Eceleslam.blaspkemantibus,qusesicutarcgc.propkc-tata esl, exkikelurusquead terrainosorkisterrse,Quia

1 Fbfte,quibrisddmvosslultisesseexilio.! Forte,quatnpropltetmprmnuntiaverunt.

et.r.exN.abucb.odoji.osor,qu.anivispro,plieia,.n,onfue-

ri.t, eps lameiiquiblaspkcniarentpcumSidrncji, Mi-

sack ct Abdcnago,rcligiosja.seyeritafecoercuil(i),«;i.

m,96). .'..'..'.-CA.PUTXXXV.— 45. Verba Episto.lae: Mnmlfi-

nce,inquil,niilitioijiunquamDensjsxspc.ctctvitauxilium,

quisoluspoiestde vivisetmortuisjudicare..Adka:cre-

sponsio:,Nonin.iindansemiliiiseD.cusexspcc'tat,au/\i-litim, quandpregibuslargilurjioljus benefieiuins quijjis inspiratuijnregno suocurbnllieriDominisuipnc-

ceptiiin.Quibusenimdiclumest, El nuncf reges, in-

telligite; erudimini,qui judkalis lerram: servheDo-

ininoin limore(Psal. u ,'.10, 11); senliuiitsnanipo-'lestaiemila Dominoservire dcbere, ul ea potosliUe

plectantur,quinolunlejnsvolurilaiiservife.Quod.au-letn de militibusfacisuividiam,_si uliquoisfa cura,sicut jam .docuimus., iii Scripturis sanctis peiMi-here deinonstraturad reges, per quos id acturisnnt

adyersus rebelles Cireuniceliibnesel lnsanos eo-

rum s.i.veparlicipes sive principes, nlsi per subdilos

milites? ... •"-.

-CAPUTXXXVI.-^ M. YcrbaEpislokc': Sed Jwc

nonschtnt, inquit, cdienarnmrenim incubalores,-quinccDeumctuditinldicenlem.,«Noiiconcupiscnsrenr.pro-

xhni.luii (Esod.xx, 17): nccperSblomonemSpiritumsanctitmdicenlem,iTuncstubunljusliinmagnacqnslan-

tia qdversuseos.quiseangusliaverunt,etquiabstuieruiit

iaboreseor.um.Videnlesliirbabimlurlimorehorribili,et

mirabnnturin subilalioneinsperalwsalulis;diceniesin-

ter sc, pceniteniiamhabentes,el per angustiamspiriius

jjemenles:IH simlquosuliquandohabuimusinderisum,

et in shnililudhiemimproperii.Nos insensativilamil-

lorum existhnabainusinsanitim, .et fineinillorumsine

honore: quomodocompulaiisunl.inlerfiliosDei,elin-

fer-sqnctossorsiilorumest? Ergo erravimnsa viq.ve-

rilalis;, eljuslilimlinnennonitluxil nobis: iassalisu-

inusin iniquitalisel perdilioriisvia, ct ambiditvinuisso-

litudinesdiffwiles;viammttemDomhiiignoravhnus,Quid

nobisprojuilsuperbia?anlqniddivitiarumjacianliacon-

lnlilnobjs?.Transienmlomniatanqitamuiiibras(Scip.v,

1-9). Bwcjgiiur fidesnoshprUttui;ut libenlerproDco

ihislaperseculionemorinmur.Adksecresponsio:Agno-scite scelusybsirum, ct nolite vobisusurpare noraeii

alienqm.Scripluradixil, Tunc siabuntjnsti in mcujnaconslanliaadversnseosquiseangusliaverunt,et qitiabs-

tulerunl laboreseorum.Noivdixit,StabiuiLoniiicsquiinalnpassi.sunt : sed , stabuntjitsii. Sicutel Dpminiiscum dixisset, Becitiqui pcrscculionempathtnlur, nisi

addidissel, proplerjasiiiidm(Matih.y, 10), non so-

lbs significaretquipro sua in Dominopalientiacoro-

nantur, sed eiiam illpsqui justis lcgibus puuiunlur.

Quaproptersi ad \ps putaiis h;vcjustprumverM quie

scri.plas-untperiinere, prins an jusii siiis ostendite.

Ilabctisenim res.inagnas, quas intcr vesirasju?tiii:is

veniilciis; divisiuncmCbrisii, rbscissionemSaciai-

mcntorumChristi, desciiionempacis Chrisii, bcihim

contra nienibraChrifti, criminaiipncsin conjiigciii

Cbristi,uogaiioiiempromissorumChrisii.IIsesuuiju-

sl'ui:evesir.e,propter quasvidelicclstabiiisiu magna

75S CONTRAGAUDXNTIUM,S. AUGUSTINI 756

conslanliaadversuseosquivosangusliaverunt,etabs-

tulerunl labpresvestros.Jamverocuminter juslilias

veslrasjactarecceperilis,quodvos ipsosnecatis; quis

vokisjuslus sequakilur?Tunc enim maximeappare-bilis vindicandi.Scdvidete.dequibus : de kisutique

qui vosocciderunl.Ergo ulvindicemini,puniemini,etslakilis adversusvosipsos?Maxiraeslakilis,quica-

minisclausisvos iri crudeles angusliascoarelalis, ut

el qui volueritsubvenire,non possit intrare, et qui

voluerilevadere,nonpossitexire.Absit,absilut stent

cum magnaconslantia, cuni slabunt cum tani mala

conscientia.Nisi forte arbilramini proplerea vokis

Deumluncposse parcerepro scelcrikusvestris, quia

ipsivobismodonon parcitis.Undeeliamquaedamsan-

ciimonialesvestraegravidaeper saxase miserunt, ct

dissilientibusuleris homicidiorumscelereet stupro-

rum sceleraprodiderunl;exislimaulessi kocmodoin

se vihdicassent,nullojammodoDeumvindicalurum:

"sieutet vospulalis, quaesacrilegioscbismatiset kse-

resis, vcl deprsedando,delruncando,excsccando,oc-

cidendo, postremoetiamrekapiizandoCalholicos,et

quselibetalia poluerunta vokisnelandacommitii,islo

modoposse, quiavos occidilis,expiari.Sederratis :

hocpulavilct Judas.An hoc eliamvullisaddere do-

cumenlum,quo ccrlius noverimusmajoresvestros

potiusfuissetradilores, quia mortemimitamini ira-

diloris?

CAPUTXXXVII.— 47. Ergo quodin Collalione

conlcnliose negare voluislis, etiam kine vera esse

gesia firmalis.In quikus confessis tradiloribus, qui

ttinc priinscsedis cpiscopusin Numidiafuil, Secun-

dus Tigisilanusignovil, el quibuscrimina iraditionis

manifeslaaique confessaapud Cirtam prxsenlibus

relaxavit, cumhis apudCartbagincmtanquamtradi-

lores non convictosabsentesquepunivit:.a quo cri-

mine eiiaraSecundusipse objicientePurpurioLima-

lensi se purgare non potuil, quando ei dixit idem

Purpurius,Tit quidegisli, quanddlctilusesa curalore

el ordine,ut Scriplurasdares? Quotnodole iiberasliab

ipsis, nisiqtiiacledisli,auljttssisti dari quodcumque?

Nam nonte dimiUebanlpasshn.Hoe aulem Secundus

ctianiin litterissuisad Mensuriumdalis, quasvosipsi

prolulisiisalquerecitaslis,sineambignilaleconfessus

est, quodnon tradiderit, sed quod ad eumpervcne-

rinl a cuiatore et ordinemissipcrsec.ulores,quosei

PurpuriusLimatensisobjecit,ui Scripturastraderet:

quas cum ab illo pelerent, se respondisse, Chri-

slianus suniel episcopus,non traditbi;eique' nihil

bmniiiotraderevoluisse.Quodei vultisul credamus,

cumet vos ipsiquamsit incredibilevideaiis,fervente

illapersccutionedelcnluniepiscopumsiveconventum

ul Scripturasdoniinicastraderel, nullis tradilisfuisse

dimissum.Nempe.contendebatisnonpotuisseepisco-

pbsad ordinanduniepiscopumad civitatemCirlensem

perseo.ulioiiislemporeconvehire.Qnomodoergoper-

seculioilla fervebal,si poluilepiscopuspropterScri-

pturas Lradendasleneri, nullisque traditis inipune

diraiiti? El tamenclamabalis,immaniiaiempersecu-1 Fbrte,eisque.

tionis"illius lemporis describentes, nec duodecim

episcoposad ordinandumepiscopumpoluissein con-ciliumcongregari,quigeslailla conficercnt,ubi cri-mina traditionis iiivicemdonaveruiU,proque paceEcclesisejudicandaDominoreliquerunt: cumvosiioc

tempore lalcm persecutionomvos perpeli dixistis,qualisnunquamfuit, idest, utloca vobisdesinl, quoconfugere,atqueubi latere possilis; cuni conciliafa-

ciatis, episcoposordinclis,etiamin eorum.fqcuni,qui'

suis ignibusperierunt, ilcrumtales', qui suis ignibusperire parali sunt. In conciliumautemtantaj, ut pu-tatis atque jactatis, persecutionislempore,ampliuseliamquamtrigiiiia-convenirepoluistis, ubi et Peti-

lianusfuil, qui perseculionisLemporenec duodccimconvenirepotuisseclamabat.

.48. Porro in ipso coneiliosialuistis, ut qui nobisinvilicommunkaverunt,episcoporum,velpresbylerorum,tanlumsi sctcrificiumnon oblulerinl,autin populonqniraclaverint,ad venianiperlineanl,et in suisIwnoribus

recipiantur:acsi lolascaluninlarumveslrarumvires,eliamipsi kocdecrelovestropenitusampulastis.Ukiest eniiiiquod vestro vaniloquioctiam eos qui non

fuerunt,dicitisper communionemnostramfieriiradi-

lorcs, quiascilicetsicutcalumniamini,illi nosinqui-

naverunt, qni urgenlibus* tunc impiis poleslatibus

libros ecclesiasticosIradiderunl?Cur ergo nuue a

crimineabsolviiis, quos nobiscommunicassecogno-verilis invitos, si sacrificiumnon oblulerint,hequesermonemin populofeeerint; quasi illi lunc primitradiioressub lerrore el korrore immaniumstippli-cinrtim, qualiamodo vokisomninohullus ingessit,codieessanctosnon invili tradiderinl,aul saerificium

illic obtulerinl, aut in populo scrmonemfecerint?Videlisergoquodsicul vos isiis, quosvanissimecri-

minaminicommunionenostra fieritradilores, si quidinvitifeeerinl, potuisiisignoscere; ita eliammajoresvestri in necessitatemulloarctiore Lradenlibustradi-

toribusveris2, in cademregulaignoscerepoiuerunt.Sedutdamnarenlaliosabsenlesctlnaudiios, inimico-

rum Cxcilianifactionecompulsisunl, faciciitesquodde talibusApostolusdieil, In quoenimctliumjudicas,

. le ipsumcondemnas;ectdemenim agis quwjudicas

(Rom.ii,.1).• • , • ;

49.-Qnapropler, quoniam Dpnalislsesemelipsosoccideresempcraniaverunl,el ipsiabinitiotraditores

fuerunl; quid miruni si tradiloris .morlein.(Matlh.xxvn, S).eti'ani..su(isposterosamare.docueruiU,?Sed

vitandscbujussimilitudiniscausa;vel.nun.quam, yeldifficillimese laqueo necaverunl.Frustra ouuiino;ham ille Judaniiraditorem id facerccompulit,qui et

illinnpuerum, qucmsnnavil Dominus,:in aquam ei- ignemstepe dejecii(Jd. xvn, 14), et gregem.porci-

rum in inarc prsecipilavil(Id. vm, 52) , et ipsi Do

mino prsccipitiumde pinna lempli audaci prtesura-

plione suggessit (ld. iv, S, 6). Quamvisitaquediversismodisvolunlariamvos prsecipitetisin mor-

1Am.etF.i'.,orienlibus.2 SicemendarijusseranlLovanienses,liceti|.sprumedi-

t:: s.m anliquioribusferat,traditoriisveris.

737 LIBERPRIMUS. '738

lem, (amenejusdem diaboli instincluvos ipsos ne-

canddiniitairiinitraditorem.Quodetsi vos non.esti.s,,eorumtamen qui fuerunl, et schisma fcccrunt, in

quo libenler eslis, eliamhocJn vobisfacere, quodin se traditor fecit, nefando magislerio didicistis.Ecce"cumqua juslilia slabitisadversuseos, qui -vos

angusiiaverunt: ut si veslroemortes vindicabuntur,nonnisiirivobisipsisjustissimevindicenlur.

60. Qui sunt autemIabores vcslri, quos a vobis

jactatis auferri? Anneinjuslumesl, ul ceclesiiequsefueruutvestrse,cum in paceriicaiholicamtranseunt,cum suis rebus transeant? Illis enimad nostraus-

euniibus,.si "rfesearum vullistcnere,vos proculdu-biores alienasvullisauferre. Mater.autem Calbblica,vobisdicit,'quodquibusdambealusApostolus, dixit,Nonenim qumroqumvestrasurii,,sedvos(IICor.xn,

14). Yerumlamenquombdovobisrioneslis ipsi con-

traiii, qnando uirumquenobis objicitis,.et quodrcsveslras possiderecupiamiis, et quod violenler vosnobiscumesse cogamus?Haecduo quamsint inter se

conlraria,non vidctis.Si eniniad communionemno-

stramvos invitosquscrimus.etlenemus, qupmodoresvestrasdesideramus,quas utiquevobiscommunican-

libus haberenon possumus.Si>autein illas cupimusoblinere, quomodovos quscrimus,ut eas vobiscom-municaulibusamitlanius?Sedconfitemurvokis,cnpi-dilas nbstra charilas'voealur: hsec vos quserit in

nobis; Jisecvosinvenire,corrigere,atque in uniiatemCliristisociaredesiderat,ne ' vestriscaminisvosar-

deretimeaihus.IIujus igne fervemus,luecnpsacccn-

-dit, ut non soltimnon concuiiiscamusres veslras sednobiscuihoptemuspossidealiset nostras. Agnoscite,etvenite, et-perire nolite;, aut si ullro venire eru-bescilis, seivimusinfirmitati, ne quidpereat chari-tati. -Eceevolumusvos lenere, quidfeslinaiisardere?Advilamlenemus, ad salulemtenemus, ad Ckrisliunitalem,.yeritalem; suavitalem tenemus: et adeoenamlaiui pairisfamilias,si spontenon vultis, in-

irarecompellimus. ., ....CAPUT XXXVIII.—51.De juslilia ccrtamenesl,

non de pecunia. Caveleergone fortedum putatisadvos perlinere quodscripluincst, Tuncsiabuntjusiiin.magnaconslunlictadversiiseosqui s'eangustiavenml,et absluleruntlaboreseorum; nonkoc vokiscontiugatde laborikusveslris, sed poliusillud quodaliki scri-

ptuniesf, Laboreshnpiorumjusti edent(Sap. x, 19).

Neque.enimstakunt conlravos Maximianistse,quo-nim quahdopoiuistis, basilicas abslulistis : aul sta-tmnt coritravos Paganiquoruni cerle ubi potuistis,templaeverlisliset basilicasconslruxistis2; qubdetnos fccimus: aui slabuiU adversusvos symphoniacidaTinoniofuni,quorum tikias et "scakellafregistis;quod et uos fecinius.Sic nec vos slakitis adversusnos. In talibus quippe oinnibus.factis, non rapinaconcupiscitur, sed error everiitur. Sicut ergo nonslabuntCliananauadversusIsraelilas,quamvis,Israe-

litoeabstulerunl laborescorum; sed stabil Nabotb

* Am.etParcensisMs.,ul.' nrcensisy.s:,.destruxisiis.

adversusAcbab, quia delictumfactumest,-non prse-ceplum, ut labores jusli aulerrel injustus,(IH Reg.xxi): sic bscreticinon siabunl adversusCalbolieos,cum in rebus hserelicorumcbristiani.imperii jussacomplentur; nec res eorum a Calholicisaulcrunlur ,sed polius iiiquiruntur, eisque mulla quanlum fieri

polesl, correctis reddenda servantur : sed slabunt.,Caiholici, non soltim adversus Gentiles,a quibusmanyres veri exspoliatisunt; verumeliani adversusCircumcellionesDonalisiarum,quia el ipsi abslule-runt laboreseorum. Verumde his pecuniariisIabo-ribusfaciliorcausaest. Eccequotidie, si quisad riostransitum facit (cura eliam illi quorum erant, ad

pacemcatholicamtraiiseunt '),reddimus pecuniam,v.eslem, lruclus, vasa,rura, lecta vestrorum : vos

quomodonobisreddiluriestismembranostrorum?. . .S2. Nempe aliquandoexpergiscimini, el.ccrnlie

nec vos esse de quibus dicatur,. nec nos a quibusdicatur, Hi sunlquosaliqnandohabuhnusinderisum;cum potius vos babeamusin fletuni.Necvos com-

pulamini inter filiosDei, nisi recedenlesa parle Dtf-,nati banc lcnueritisEcclesiam,quamsicut praedixit,exbibetFilius Dei.Necinler sanctos est sors yestr.i,sed inler hscrelicos.Namquod alios de vobis diciu-ros pulatis,Nos insensativilamillorumexisthnabamus

insaniam; miror quod tam insensati estis , ut ipsivobismodo talia non dicalis?. Sanctisqnidemveris"ac fidelibusimmundi ct infidelesluiic isla dicturi

suni, eis ulique quos nunc exisiimaniinsanire, quialuxuriis quas vident frui nolunt, dum quodnon vi-dent credunt. Sed vossi nbn vitamvestram, certeistam quamvobisvullis facere, morteni vestram, si

_non existimalisInsaniam,desperatius.insanitis.Yer-ba vero ilia, Ergo erravimusa viaverilatis, etc, rionerunt quidem tantum vestra, sed raaximeetvesira.Erralis eniin, quod nianifcslumest.a via verilalis,'el justitiselumennonIucetvobis, lassamini.iiiiniqui--tatis via et perditionis,et ambtilatissolitudines dif-

ficiles; viamvero Dominiignoratis.Quseautem se-

qiiiiiUur,Quidnobisprofuit superbia?'aul quid divi-tiaritmjaclanlia conlulilnobis?Transieruntomniailla'

tanquamumbra(Sccp.v, 1-9): nescioutriimquisquaminter cseteros dicerctapliusTetconvenieiilius,quam(uusdecessorOplatus.Noliteergo pularevosqualesnon estis, et perire qualeseslis2: quoniam non vosbscc fides, sed vester malus error boiialur, ut nonlibenter proDeo, sicut dicis, in ista perseculioneniorianiini,sed nequilerproDouatofaclisvesirispei;-secutionempaliamini.

CAPUTXXXIX.— S3. Verba Epistolac: Et aliamanu': Opiole, inquit, incolumenveritate perspectaanimumlenire, ct ab innocenlumexitibuslemperare.Ad bsec rcsponsio; Yos polius ycritate ,perspectalenile -aniinumvestrum, nesic sscviat,ut ncc.yob.is-

1 verliahicparenlhesijnclusa'fortesuperiuscollocandaproximepost, facitiorcausaest.s Am.;utipsivobisnisilalianondicalis. _ .

3Am.et Er.,et periretales;omisso,eslis.

759 , CONTRAGAUDENTIUM,S. AUGUSTiNI 7.0

parcat.Namquidislo, cui ksccscripsisli,facilepolestlenius iiiveniri, qui vos el invitavit ad vitam, et si

eam nobiscumagere nollolis, reluxaviladfugam ?

Vosin vos estis asperi, vos iniraitcs J, vossine ulla

humaiiilatisaconsidcraiionecrudcles,qui kocin vo-

kis facilis,quod in suis inimicisfacereconsueverunt3

urforum dilcctofcs,'et komiiiurii pcrseculores, ut

til quodamarissimcdolcanl errorumpefscculoreset

liominum dilectores. Quid auiemopias ut ak i.nno-

centuincxilikus tempcrelnr?Vos'quideminnocentes

lion eslis : laincn ille vobisdcdil exilum, sed ipsivobis dare vultis exitiunT.Puto eiiim , quod verbi

igiioraiuiaie fcfcllit,ut vblensinielligiexitia, exiius

dieeres. Cumergo bortaris oplandb, ulseab inno-

ceiuiumexiliis inipcrialiumlcgumicmperarcl exse-

culor, id agis ut deceptorikusparcat, ct imiocenies

decipi hiipuneperrailtat. Quidcrgoaliud, nisiulille

cuitekene arbitraris oplare, necDco, necimperatorisuo servetfidem: quia scilicetp.crjustitiam non vc-

ram , sedvcsiram, ad inipcralorumcuramperlinerecausaebujusmodi non deberenl, ui calumniosadivi-

sio sanarelur, dckerent autem,Jil quandofactaest

firmarctur?Si doctriua isla , qriamnon dc Scriplu-ris sanclis, sed ncscio unde didicisiis, jusla vobis

videlur, ul baccad imperialcin non pcrtineai' pofe-stateiii: tuny majoribusvesiris venisselin meritem,

quaiido Cicciliani causam ad imperaioris judiciumConslanlini acctisandomiserunt. Nuuc vcro cjuialcoiies Danielem piopler innoccntiamnoriIseserunt

(Dan. vi, 22), vUltisUlillis parcal, qui enmcalum-

niando leonibusobjecerunt? Sediion ut komojudi-cat Dcus, in cujus manu cor regis est, cl quo vo-

lueril inclinatillud ( Prov. xxi, 1). Cor autem regiscumest infidclc, aul exercenlnr, aut prokanturbo-.ni : cuinvero cst fidcle, aul corrigurilur, aul plc-ctuiitur mali: Horum duorumquid in veslracausa

sit,' salisjaiii. diximus, satiscjuelitteris tuisnullius

loci prsetcrniissionerespondinius: quod ulinam ct

libi,- lanicii aliquibusex vobis profulurunLesse.Deo

miseranleconfidimus.

54. Adhaccautcinsi respondcrealiquidprscparas,

"lcgectiam illa quaectunEmerito acta sunt, quibusille fespondcrenon poiuit,-ne forte tupossis, sicul

jam superiusut expcrircris adinonni(Snpra, n. 41).'

De Causaetiara Maximiaiiislarumcum illo egimus,

de qua a nobis. iii Collationetotiesvobisobjeclani-

kil rcspondistis, quoninhi de re manifesiissimaet

'recciilissimanikilquod respondcritis4invcnire po-

luistis, quomodoMaxiniiauusqiiemniullo graviore

. quainCaccilianumscnteniiapercussistis,ita utdicerc•

lis cuin Dalhsc,Ckorc,et Abifoivministruni(Insen-leiitiaConciliiDagaiensis),quospro scelere scbisiria-

fis vivoslcrra degluiivit(Num. xvi), jion polluerit

1 Am.,nosmitcs.a Am.Er.elParcensisMs.,immanilalis.3 Am.eLEc, f/iiodinnnilesfacereconsueverunl.

- k ApudF.r.Lugd.el Ven.,respontlerelis.M.

consortessckisniaiissui, quikusut ad veslramconi-

muiiioncmredirenl, dilationemdedistis,non pollue-fit Afcr Afrbs, vivus vivos, notus notos, particejiSsocios;el Caccilianuspollucritlransmarinos,polluerit

longepositos, pollueril ignotos, -pollueritnondum

natos.Inveni, si poles, quiddicas, quomodo-susce-perlfis konorem FeliGianiMustitani,-ct PraeiextaiL

Assuiitani,quoscuni Maximianoet aliis decemsinc

ulla dilationedamnasiis,conlra quos,ul eos de ba-

silicispelleretis, aptidduos, vel nisifallor, apud ires

proconsuleslitigastis; ei cnmjam in locumPrcetcx-laLialiumordinasselis, post tam longumlemptiseosin suis konoribusrccepislis.Qnajusiitia, quaj'alic-ne, quafronfein honofe suo suscipiturMaxiinbmisia

damnatus; el damnatur orbis lerrarum catholieus

inauditus?Quajuslilia, qua-.ratione,qua iioiue ca-

venduniessedicitis, nc vosinquinetCaecilianusolim

defunctus,vokisqueprofsus incognitus,vcstris mar

joribusjudicaniibussemcl damnatus,vestris majori-bus accusanlibusterabsoluius; cl cavcnduninon pu-taslis ,-ne vosihquinarcl-Fclicianus,universaliscon- -

ciliivestri oredamnatus, el ab universisvobis,prsc-

cipue lui prsedecessoris(a) favore susecptus? Qua

juslilia, quar.alione,quafrontercscindilisBaptisinuni

quem danl Ecclcsise, quas laboribus suis Aftpstoli-

plaiilaverunt,cumsuscepcriiisBaptismuuiquemFe-

licianus et Prselextalusper tam longum tcriipus,

quandocoiv.raeos,dainualpsliligabalis,forisa vcslra

Ecclesia tradiderunL?Si enim, ut solclis male in-

lclligere, el r.obis objicere,'sic eSl inlclligendum

quodscriplum.csl, Quibaplhutura nwrtuoquidprofi-cil lavacrosuo(Eccli.xxxiv, 50)? inter-illosisti jacc-bant quandobaptizabanl,de quibusveslra"Bagailanasententia tantosircpitu insonuit,JEgypliorutiiadino--'

dumexemplopereuniium[uneribusplena sunl,liilora:

quibusin ipsamorlcmajor.eslpmna;quod posiextor-

tam ctquisultricibusanhhcim,necipscttninveniunlse-

puliuram.Quidad hcccdictuficslis? Eccemortui ba-:

ptizant cos quos suscipitis, nec niorimiiii;et nobis

lanquam morluiscaiumiiiamini,-ut calholicacunilali

comiminicarenolenlcs vestris ignibus vcre moria-

mini.-Respondcad ista : v:\catlibi cogitare<juiddi-

cas. Sallemin boc aliquod tibi beiieficitimconfcra-

•mus, ut dum cogitasquomodorespondens, minimc

cogilesquomodoavdeas.Scd nolumus ut inopiarc-

spondendilassumilludel quassum,quod dicercco:;-

suevistis,adhuclibi cxistimesesse dicendum,Si itdvs

-siiinus,quarenos qtimrilis?Eespondeinusenim : Ma-

gis vos catbolicaEcclesiadebel quserere,quiaperi-

stis, si vos Maximianistasperdili perdilosinquisisiis.De corde enimvesiro nobis dicitis,-Quqrequwritislol lantorumquereoscriminum? Sedde libro Deivobis

respondemus, quia charitds cboper.itmttliiludinehi

feccalorum(JPelr. iv,-8). -

(«).OptatiGildoniani'.

7M.' . . LIBERSECUNDUS. ', 742

LIMER" SECUJiTDVSi'

Gaudeiitiicbntrasuperioremlibrumresponsiodiluitur.

CAPUTPRIMUM.—1. Acccpi,Gaudenti,fespon-

sionem luam: si tamen responsio ista dicenda esl,

quammihiproptereareferre voluisii, ne si tacuisscs,

diceremuste.esseeonvicttim,Sed non hoc esl respon-

dcre, qnodesl non lacere.Namsi liocest, respontli-sli .plane: sed-ideo, ut eiiam hi qui de te aliquid

posseiiisperare, noverinltc non invenissc quid re-

spondcrcdeberes, et tamen respohdissene taceres.

Ilaque cuni caveres nc viclus diccieris, fecisii uf

oslendereris.Ad qiiodoslcndendumlua ipsa scripta

sufficiiuU,si ab iiilelligeiifibuslegaulur, et meis dili-

geiiticxamine comparcntur.Ut autera scriptisaliis

koc doccam,quo etiara ingeniistardiorikussatisfial,

aliquantoprolixior disputalio necessaria est: quam

quidemaggrediar,si opus fueritDomiiiusquevolue-

rlt."' - .

CAPUTII.—2. Nunciiiterim,quoniainvbs potius

csse catbolicosleslimoniobeati Cypriani affirmare

conatuses: aUeridepaululumquamEcclesiamdixe-

rit ille"catliolicam, curri"ejusdeferidcrct.unilatehi.

Eccleskt,inquit,Dominiluceperfiisa,pertolumorbem

rctdiossuosporrigit:unumtainenlumenest,quodubique

difftinditui;necunilascorpofisseparatur.Ramossuosin

universam'lerram copiaubertatisextendit, profluenles

icirgilerriv.bslatius expandil:unuintamen caputest,

ei oriqouna, ei una maier,fecundiialissuccessibusc'o-

piosa(Lib. cleShnplicitalePrwlatorum,seude Vnilale

Eccieslm).Quid-igituret vos ipsos falliiis, et alios

fallcreniendaciisinipudeiitibtisvultis? Sihujus rnar-

lyris tesiimpniovestra est Ecclesiacatbolica, psten-dite illam per-orbem totum radips suos porr.igere;osienditeillamper uniyersamlerramramos suos co-

piaubertafisexlendere.Hincenim et grsccovocakulo

Catkbliciinominatur. Quodenith grseceblo-idicitur,lalinc totunjvel uriivefsuminterpretatur. Per tofum

crgosive secundum tolumest y.affolo-i,undeCalho-

lica nuricupaiur.Si boc nosli, quare te nossedisst-

miiias?Si aulemignoras, quare non prius quam Ib-

queris,quodnescis,eosqui norunt, inierrogas? Quodsl displicetlibi, non graocam,sed aliquam Iinguam

ihyeni, qua doceasx«8'Slh-i,nbn per lolum, shfese-

cundumtotuhi,vel securidumuniversumsignificare:

et reeedea lcslimonioCypriani.Ille namquecontrafe loquitur: qui vides quid dicat. Per orbem"loium

dicit, et per univefsam lerram porrigi, cxteiidiqueCailiolican),grocepcjus nominiac definltiphiconsen-ticns. Tu aliud tenere , sentire, dicerereperiris, et

duinCyprianotesieinniteris,Cypriahotestementlris".• CAPUTIII. —o! Ab liac ergo vera germanaque

Catliolica,^quaeDominiluceperfusa,perbrbemtoium.fadibssuosporfigii, ramos suos'per uniyersani'ter-ram copia.ubertalisexteiiliil, qusecausavobis'fuerit

( eseuiidi, cumlnterroganvini,riihlpjuslumiiivcnit.is':

profsiisab bac Ecclesiaexitumvestrumnulla purga-tione.probabilisexcusationisabiuitis.Quidenimdi.-citis,bisi, Necessiiascoinpulit,uljusli rdhiqueremusinjuslos?.Respondetvobis Scriptura divina : Filiusmalusipse sejustumdicil; exiiumverosuumnonabluit(Prov.xxiv, sec.LXX).Exilum,ihquit, siium,uiiqueillumde quo^dicitaposiolusJoannes.,Exnobisexieruntr(I Joctn.ii,'19)/bmuino'»o» abluii, non defcndil,noiiexetisatinoii purgat. Ad justos enininon perliiielmEcclesia cathoiica, riisi riialos, qhps corfigere,ycldamnare noii possunt, patientissimelolerare; nec

prbpler zizahi.a,de dominicdagro, nec prop.terpa-leam, dc dominicaarca, nec prqplcr vasa inliono-raia, de dominicadomo,necprbpterpiscesmalos,de

_ dominicis1fetibus ante tenipuse\ire ; ne frustra exi-

tuni siiuriiconenlurabluere.Has evangelicassculen-lias si volucrisin alitini sensuni qualibetargumen-talione converlere, eiderii Jjeato Cypiiano, cujuslestimoniuin.aclkibes,'cbniradicis:'siculin noslraCol-lalioue fccisiis.Nam k;cc de ista quteslionesupradicli"marXyrisverbasunt, inepistolaquamscripsitsAMaximuriiei socios cbnfessionisejus. Elsi videiiiur,inquit, in Ecclesiaesse zizania, non tamenimpediridebetaut fidesctutcharilasnoslrd; ut quonianizizaniaesse.inEcclesiacernihius,ipsi de Ecclesia,fecedamus.Nobislanluinihodolabbrdnduinest, ul frumenlumessepbssimus.:.ut cum cmperitfrumenlumdoniinicis/wrreiscondi, friicluiiipfo operenoslroet laborecapianvus.AposlolusinEpislolasua dicit, « In dotnociutcmma-

gnanoiisoluiiivasasiinlaufeaelargentea,sedel Iignea,el ficlilia; ctpuwdamquiclemhonorala, quwcianiverohilwnqralai (II Tim.n, 20). Nos operamdemus, elrquantunipossumuslaboremus,ulvasaurcu.mvelarcjen-lcntnshnus.CwterumfictiliavasaconfringeresoliDo-iminbcoiicessumesl, cuiel virga ferreadala esl.(Psal.li, 9). Esse non polestinajbfDoininosuo.servus:ne

quiscfuamsibi, quodsoliFitioPaler tribuit,vhidkaril:ul se pulel,avjad afeatnveiitilcitidamct purgcmclcitn,palamferrejam posse,.auia frumenlouniversazhaniahumaitojudicio separare.Superbaest islaobslinqtioet

sacrilega.prwsumpliti,quamsibifuror pravusassitmil:-el dum sibi semperquidam-plusquaminilis jusiitiadeposcit,assumunt,deEcclesiapcreunl; el dumse in-solenlerexlollunt, ipso suo iitmorecmcatj, veritalisiumenamiilunt. , ...... - , ''CAPUTIV.—4. Nerape.nuiic saliem vidcs, a.d-\

versus sanctiiniCyprianumvos in nosira Coilatione

clainasse, eique contenlionibusrestilisse, quibusas-serebalis agrum Clirisli, de quo ait:, Ager esi hicmundus(Malth. xiu , 38), non esse Ecdesiam, sed

mundunipraoierEcclesiam, ut ea qiiaecernerentuf,pqsseibabefe.zizania?Namin Eccl.esindicebaiis.mil-,nifeslazizaniaesse non posse.-Qubtieshiric'lesiimo-

7AS CONTRAGAUDENTIU.M,S. AUGUSTINl 744

niiimCyprianiposiiimus, et nec apeiic illi resisterc

ausi estis, nec tamen consenlire v.oluisUs?Nempenunc saltemexpergisceris",audis, adverlis, quia elsi

videniurin Ecciesiaessezizania, non lamen hnpediridebelaul fides,aul charilasnosira; ut quoniamzizania

essein Ecclesiacernimus,ipsi de Ecclesiareccdamus.

Quare ergo vos ak unilate kujus-Ecclesiaenefario

scliismatedisceditis, et haereticapraesumplioneiii

eadem discissionepersistilis? Ecce libi Cyprianus,cbnsenli illi, aut resjiondeilli. Yidesquemadmodum

bis.verbis,quibusdicit esse in Ecclesia cerniquezi-

zania, nec tamenab illa proplereadebere discedere,delet omnestuorum scriptorum calunmias? Quibuscliam in lanta abruptaprogressuses, el le more ve-

stro praecipitasiL1, ul diceres, eliam nescientes qui

peccavcruntde universomundo,peccalis alicnispo-tuisse perireCbrislianos;quiascilicel legilurin san-

- ctis Scripluris,uniimde anathemale fuissefuralum,el pro isto peccaloalienumpopulumnescienlemfuisse

punilum (Josue vn) .-ignorans illas morlalium cor-

porum poenas,boc esl, moriturorummorles, ad uti-

lera terrorem populo valuisse; non lamen eisdem

morluisad aliquoddeirlmeiuuinfuturie vilae,aliena

peccala, praesertinvquaenescierunt, aliquidokfuisse.Ilane ut koc diccres, itane ut peccalis alieniseliam

incognitis,perire Deoquemquam, credere el dicere

auderes,nec saltem ipsos limuisticollegastuos, quile in nostra Collalionerelicenle, el forfassecum koc

jam senlires non audenle, lanlis disceptalionumla-terikns pugnaverunt, pisces malos in dominicisreti-hils a piscaloribus lgnorari, ne videlicet perirenteorum conlagione, si scirent? Nonnelibi venit inmcntem, de paleadominica;areas; id est, Eccleske,usquead tempusvenlilaiionisin una perraixlioneto-

leranda, dispulanlibus2, cum Emerilus urgeretur,

negasseillumatquedixisse,Nonlegisaream(Collal.3,

cap. 202). Quicumet a suis seereliusadmonerelur,et aiiobis apcrtius cominemorantibusex Evangelio,-Dbminumesse venlurum ferentem veiililabrum innianusua, qui mundabilaream suam,d frumenfum

recondeiin horreo,paleamvero comburetigni inex-

stinguibili(Malih.ni, 12), coniinuocorrexisseobli-

viouiserrorem,quo negaverat scriptum; nec lamenhscfciicamvel schismaiicamconvertisseperversila-

lem, qua ncgabat malosa bonisdebere pro unitateEctlcsiaesustineri: coulinuoquedixisse,quodnomine

jialeac,mali significaienturocculti, ut hie causaeve-sirse -praecipuadiligentia servaretis , quod ignoratimali commacularebonorumneminempossent. Ecce

parlis vestraepalronusegregiuspefdidit, le adver-

sanle, laboressuos.Ille quijipeut custodialbonorum

salutem, piôrsusin Ecclesia malos permauentesa

bonis peihibet ignorari, ne perdanl eos si fuerint-

cognitict tolerali: lu autem eliam ignoratorumma-

lofum conlagiobonos pcrire dixisti.Neque limuisti

1 Editi,ettumorevcslroprmcipitasli:mendosepro, et lemoreveslrbprmcipitasti.rulckrealluditadmoremDonaLi-stavum,quossujiralibroi, n. 50,redarguit,quodseseadexilium"prsecipitaresolerenl.

aForte;disputantibusnobis.

lam mullosab initioveslros laleiUesflagitiosos,faci-norososalqub impios, qui profecto secundum luam

senlentiam, te atqueomiiestuos, vobisnescienlibus

perdiderunt.Sednuncquoquenullopavoretremuisti,ne forte quispianiveslrunitc nescicnlepeccarei, ct

lc dum ista loquerisperdcret. An forte dumcognitisluis factis perisse le inlelligis, propter hoc alienis

incognilisperirc non mefuis?CAPUTV.— 5. Quid libi oplem,uisi ut te nobis

liceal hivenire, ne libeat te perire? Quid cnini spei

remanebil,nonsolumnobisquiDominoClirisio,Pi'o-

pketis, Apostolis,sancloque Cyprianoconseutiiiius,cfiamcognilosmalos, si eosneccorrigere possumus,ncc punire, pro unitatis vinculo sustincndos;verunieliamvokis,quibus ante lempus.raessis, ventilalio-

nis, et liltoris, placeta malis sepaiatiocorporalis:siopiniotua vera est, quapulas ctsuis peccatisquemqueperirequi facit, el alienisquiulrumfacla sinl nescil?Si cniinkocila cst, prolectoetmajorcsvestri, quise,sicut pufaiis,a cognitismalisseparaverunl,de inco-

gnitis perieruiu. Non soluinautein libi, qui^cumdi-cis alieniscriminibusperire hominem,sivcillascien-

tem, sive nescicntem,nullum proculdubioremanere

pateris iiiiiocenlem; sedeliam ipsiEinefiio,quiJongetoleiabiliussentiens, in corainunioueSacrainentorumalienispeccatislantuiiimodocognitisbomines innc-

clit, ab incognilis solvit, multo veriore venerabilis

Cyprianusvocerespondit, simul crescentianon per-ire frumenla, zizaniis non extra Ecclcsiam,sed inEcclesiaconstiiutis,nec occultisaiqueincognitis,sed

jilancnotisac perspicuis.Puloeniniquod nonin car-

nc, sed in ipsa nienlecaicaiur, qui contcndit latere

qnod cernitur. Cumautem nioiietbealissimusille, ne

proplcrzizauiaquaein ea sunt, ab Ecclesiarecedalur;non nionelpropter illa qu;eoccultanlur,sed proplcrillapotiusqu;ecernuhtur. Ip.sa_chimsunt, quacpos-sunl peiiurbare cernenlcs, nisi eos facialsapientiapatientes.Naniquomodopropler occullanos nonde-bere recedere discefemus, quacbmninoesse nesci-mus?Etsividentur,inquit,in Ecclesiaessezizania.Vi-

denlut; ait, non suspicalionecredunlur. Et ne quis-

quampularel ita dicium,videnturesse, lanquamnou

esscnt, sed esse vidercntur; verbis consequentibus,

quid dixerit, aperil: Non lamenimpediri,inquit, de-

bel, aut fides, aul charilas noslra; ulquoniamzizaniaessein Ecclesiacernhnus,ipsi rleEcclesiarecedamus.Nonait, Suspicanmr,ji.utamus,credimus,opinamur;sed, cernhnus.Ea qifppe ctiam illi Iion operla crc-

debant, sed aperta cernebant,quidixerunlpatrjfami-lias, Vis,imus,el colligimuseci'.'dcquibusdiclumerat,C«mcrevissetherba,clfruclumfccissci,luncapparue-runl elztzania.Quibusrcspondil, Non; ncforle, diim

vitliiscolligerezizania,shnuleradkeliseitritkum; et,Sinite ulraque crescerevsque ad messem(Id. xm,

26-50). Et lamcn tu dicis ( ubi quid aliud quamDominoconlradicis?)soia per mundumcrevisseziza-

nia, ellolopenemundodiminutaperisse[rumenta:cumad aliquasgentes nondumEcclcsiacreseendoperve-nerit. Necesseest aulem ut perveniat, et.prsedicetur

7iS LIBERSEGUNDUS. 746

Evangeliumin universomtiiido, eLtunc veniatfiiiis.

Quodfuturumesse, Dbniinussine' ulla ambiguilaie

praedixit.CAPUTVI. — 6. VidesEcclesiamteslimonioCy-

priani, et a tolo catbolicamdiclam, et non csse sine

-manifestismalis, propter quos tamen admonet non

relinqueiidam.In ea sunt boni, per se ipsos mulli: in

comparalioneaulem zizaniorumvel palese,"profeci^»pauci.Nonenimprseterillam,sed in eaagituiyquod

ipse Dominusdicit, Quoniamabundavitiniquilas,re-.

frigescetcharilasmullorumfMatlh.a\i\,'i.i)'.Sei}b\cst

et populusubiquediffustis,cui dicitur, Quipefseverd-verilusqueinfinem,hksalvus eril (Id. x, 22). Quiau-

lem habeanl, fidem tanquam granum sinapis, quamontesetiam transfcrantur (Id. xvn, 19),--r'arissiriiiomninosunt.De tali cnimfide Dominus,dicebait,Pu-

tas,venielFiliusIwminis,elinvenietfidemin ierra(Luc.xvin, 8)? non de apostasiatotiusorbis,sicut tu: per-versissimeintelligis. • ! - -

CAPUTVII.— 7. Porro de Baplismb, quemnon

pulasessenisi iu Ecclesia,et ideonbs arguis, quod"ex hseresibusyenienles,si jam baptizatisunt, ileruni

non essebaptizandoscensemus;sufficit,quodrespon-dere mininie potuisti,quomododamnatusbaptizarepolueritFelicianus,forisavestraEcclesia conslitulus:

quemfruslra ponerevoluistiinler.eos quibusdilalio-

neiridedislis.LegeBagaifanamvestri conciliisenten-

tiam,. in qua seilicct posl multa acerbissimaqusein

illosdict.asunl, et longe graviora quamin Csecilia-

num, quandoeum majoresvestri absenteminnocen-

lemqueilamnarunt; itasubjecta est eorummanifestaet indubitata damnalio•:Famosi ergo crhninis'reos

VictorianuniCarcabianensem,MarlianumSulleclinum,BeianumBaianensem,-SalviumAusaphensem,Theodo-rum Vsuleiisem, DonatuinSabralensem,MiggenemElephantariensem,Prcelexlaluni.Assuritanum,SalviumMembresitanum, Valerium.Melzitunum, Felicianuni

Muslitanum,et MartialemPeiiusensem,qui funesto.opereperdttionisvassordidumcollecla-fmculenliaglu-tinaverunt;sedel clerkosaliquandoEcclesimCarthagi-nis,qui dum [ctchwriintersunt, illicitoincestuilenoci-mumprmbuerunl;Dei prmsidentis,arbitrio,.universaliscdnciliioreveridicodamnqlosessecognoscile.Et deinde

incipilcaslerisdilatioprorogarihis verbis: Eosautem

quossacrilegisurculi non polluereplantaria, hocest,qui a Maxhnianicapiteprqpriasmanusyerecundofideipudorerelraxer-finl,ad malrcmEcclesiqmredirep.ernii-simus.Jam de his'quod, dice.ndumfuil, et in priori-lbusad te dalis Iilterismeissatis dictumest.Gui loco ,te prorsusresponderenonpotuissequisquislegeritet.

parumper-adverLcrii,dubitarenonpoterit.CAPUTVIII. — 8. Frustra itaque tibi videtur, .

Agrippiniet Cyprianiconciliain hac qumstione-essese-ctanda : cum vos ea neglexeritis,quandoextra ve-stram communionembaptizatosa damnatis, contra

quosde basilicisexcludendosliligabatis,sineulla.re-.,petitioneBaplismatissuscepistis. DesentciUia vero:

Cypriani,vel collegarumejus, quibus tunc plaeuil,venientesab Iisereticisbaptizareoportere,-Iongumest.,.

ut pro merito disjiulem.Sedistam lumiki, si potes, .brevem solvequscstioriem.QuandorekaplizabalCy-prianus ab haereticisvenientes, .EcclesiacCarlbagi-""neusisejiiscopus,tunc EcelesiseRomanaeStephanusepiscopusiricodemBaptisnioquemforisacceperant,suscipiebathaafeticos;et ambohaecdiversafacientes,inunitate caiholica permanebant.Dic mibi, utrumillotemporeEcclesia,quandosecundumvos,omniumcriminumi-eosshie Bapiismorecipiebalper Slepba-num et ej"usinnuniefabiiestoto orbe eollegas, quiPjusdemsentenliaipariicipes erani, malorumcpnta-gione perierat,"an hoii perierat? Nequeenimistpsmalospolefisdicereoccultos: quamvistu asserasno-cere ac mortificareet occullos. Quisquis^giturhomi-cida, vel etiamparricida,adulter, incestator,idolola---tra, codicumdeuiquesanctorumnon limidusIraditpr,sed ut traderenturcrudelistorlor, et violenlusextor-tor el jussu vel riianuextremusiiicensor,apudhacre-lieosbaptizatus,ad Siejihanumet cjus sociosvenit,secundum vos sirie' Baplismoexceptus est. Cernisigilur omniabominumcrimina, si veruhiest quoddeBaptismo senlitis, tuhc in Ecclesia sine Baptismocongregala?Respondeutfumhis criminibusin eademunitate maculatus fueritCyprianus,respondeulruni..Ecclesialierieritj.aniioiipefierit. Elige.quodputave-ris.Si jam tunc"perierat, Donatumquaepeperil?Siautehi tot in eainsineBapiismoaggregaiis,perirenonpoluit,-rcspondequsesb,ut ak ea se, tanquammalo-rum communionemdevitans, jiars Donati separaret,quaedemenliapefsuasil. . .'.,.,•

9. Absitautem,ul.quoniambeatissimus.Cyprianus.de Bapiismoaliter sensit, quamveritas et anteacon-suetudineet posteaperspeeiadiligentiusratibnemon-.stravit, prppterea quisquam.nostrum,qui hoc qiiodille non sapimus, ei se audeat anleponere. Csclera,-enim multa et magna ejus meriia, et animus prseci-pua cbarilale jileiiissimus,per quemcum collegis.di^versa sentiehtibuspacaiissimusmansit, et in unitate

"

Ecclesisejiassiogloriosa,satis ostehderunleumfuissesarmenlumin Chfistiradice frucluosum,quodPaiereliamab ista reprehensiohepurgaret,ut fruclumpos-set afferremajbrem. Sic eriim ait ipse Jesus: Sar-meniitmquodih ine daf fructum, purgai illudPaler

meus,utmajofemfructumafferqt(Joun.xv, 2).,0sleii-,.'-deris eliahi' iiiipsis Ifuctuosis,agricolamqui estin

ccelis,abqtiidiriveriirequod purget. Quis enmi.no-strum Petrb "apostolbebiripararipotest,quamvisnunr

quamgentes'Judaizare coegerimus,quod ille.facie-

bat, quarido nori recte ingfediekalurad veritatem

Evahgclii?undea suoposlerioreapbstbloPaulo, sa-lukri admoniiloiie'correctus(Galat.n, 11-14),utilius

posteris kumilitatispraebuitexemi)lum,_quamsi nibilin illoexisteretcorrigendum.•

CAPUTIX. — 10. In bac ergoEcclesiaconstitu«

ti, quie inaloruinsive pccultorum, sive etiammani-

festorum,nec potuit, nec poterit perire contagio,nullasde quibuslibethominibuscalumniasformida-mus. Si enini malisunt, proculdubioeos aut. igno- ,

:.rant bpni, aul suisjudiciisroanifestatpsecclesiasticis.•

SA.^-CATJGDST.JX.._.- (Vingl-qualre,)

747 CONTRAGAUDENTIUM,S. AUGUSTINI 718

legibus (jamri.int: aut eliain si noveruntcos, el non

ajiud seaecusatos, neque convictos, damnare non

possunt, proEcclesisepacenonsolumirreprelicnsibi-

liter, verumeliamlaudabililer tolerant; nec se prp-

pler pisces malos ruptis dominicis relibus anle

tempus littoris damnabililerseparant. Si enim hoc

faeere velint, exceplisdivinarumScriplurarumimiu-

merabilibusleslimoniis,quibusne faciantprphiben-

lur, retihet eoscertequemteslem adbibuisti, beatis-

«imus Cyprianus, clamans atque contestans: Quiqelsividenturin Ecclesiaessezizania,nontamenimpe-•diridebetaut fides aul chqrilasnoslra; ut quoniam•zizaniaessein Ecclesiacernimus,ipside Ecclesiarece-

ddmus.Non soliiinverbo,verum eliam exemplosupnbs admonens, qui collegas subs, fundos iiisidiosis

fraudibus fapienles, usufis multiplicaniibusfenqs

augeules,quorumavariliam,nonleve aliquodvilium,sed esse idololatriam,secundumApostolumintellexit

(Coloss.ni, 5), pro unitatis vinculo pertulit tales

(Serm: deLapsis),nec eoruniconlagiofactusest ta^

lis : discessitab eis dissimilitudinemorum, iiondivi-

sione Sacramentorum: el immundum non teligit;sed a factiseortimabliofrendo,non seorsumpopulos

colligendo.Yos autem dum.carnaliler sapitis, quoddictumest per Isaiam propbelam, Discedite,el exite

deniedioeorum, et separdmini,dicilDpminus, elim-

mundumneteligerilis(Isai.LII, 11); et talia quoain

Scripluris similitei'dicta sunl : dum bsec, inquam,noh spirilualiter, sed"carnalitersajiitis, lalesomnino

apparelis,quales eorum, ipso Propheta prsedicaiite,dominanlufdicentes,Nolitemetangere,quoniqmmun-

dus sum(Id. LXV,5). Deniquequandoalienapeccaiavos perverse devitanda esse censuistis, plia veslra

fecistis, sacrilegumscbisma pojiulos dividendo, et

sacrilegamhaeresimcontraDei manifeslatajTroinissaet impleladeEcclesialolb orbe diffusanefariospiri-tu sentiendo.Namsl, ui pulas'el nos in verbo repre-

Lendis,una eadeinquesocietasperditprum simul et

schismael kseresisesset, non dixissetbealus"Cypria-nus in hac ipsa epistola, uhde lioc de zizaniis iu

Ecclesiaconslitulis posuitestimonium,eis confesso-

. ribus quos gralulabatur a Novalianorumdivisione

fuisseliberatos : Dolebamvehementeretgravilerange-

bar, quodeis-communicarenoupossem,quossemeldi-

ligerecmpissem,pOsleaquainvosde carcereprodeuntesscliismalicuserrorexcepil(Epist. ad Maximiim).Noli

efgo.contra aperlissimamverilatem, aut utrumquefallaciterdeelinare; aut unumhorum libi, quod tibi

mitius videtur , "eligefe: cum et schismalicussis

sacrilega discessione, el hserelicus sacrilegodog-malfe.

CAPUTX. — II. Nec vobis blandiamini, quod

Baptismumnon rescindimusvestrum. Non esl hoc

veslrum.sed catkoiicseEcclesiaequamtenemus,undeillum quandodiscessistis,nonquidemad salutem,sed

ad pernieiem vesliam vokiscumtulistis. Nam vasa

dominicaj-etiaihajiudalienigenas,sancta permanse-raiit. Uhdefex-qui eis contumeliose uli ausus est,

, Deo.irasceaieyuniius esi (Dqn,v). Et arcatesiame»-.

ii ab bostibuscaplanequaquamviiiuteinsutcsancti--ficalionisamisit (I Reg.IV-VI);Si ergo illa. sahcta,

quassi lunc apud alienpsfuerunt, ut apud suos esse

desistereni, vim tanien sanclitalisnullomodoperde-re poluerunt; quanto niagis eani ebrisliana-Sacra-menla non perdunt, quandoita ut appd;.nos eliam

maneant, ad ba^reticosiransevmt?Hpcesl quoddixi

ad te scribens(Supra, lib, 1, ?i.,7), qppd etiam in

Collationevobis diximus, idque pptius eludenduni

putaslis (a), quia dissplvere nequivisiis: quoiiiamsicutAposlolusait de quibusdam, Veritalemin ini-

quilate detinent(Rom. i, 18), ila el vos veritalem

Baptismidiviniin iniquitatedelinetiserrorishumanii

Quam veritatemnon vestram, propler iniquitatenivestramrescindereutiquenondebcmus.Et quiaipseAposlplusde idololatrisgenlibusdixisse inteiligiluf,Qui verilatemin iniquitale'delinent-:tu niihi quasirespondensflagilasliut probarem, quidde Geniiliiim

sacrilegioApostolusnonrescindat,quid de eorumpro-fano rilu nondamnet. Quasi possetquod saciilegumest et jirofanumnon rescihdereatquedamnare, sicutnos scbisma.vestrumet bairesimvestram.Sententiastamen quasdam verilalis, quas de incognito:Deb'

quidamGentiliuniphilosophilenent, ribhsoluihnbhdestruxitApostolus,sedetiaminde lesiimonium,cumopus esset, adlribuit. Loquensquippe Atbeuiensibusaitde Deo: In illoenimvivimus,et movemur,etsumus,skul.etquidamsecundumvosdixefunt(Act.x\ii, 28).Hancilli verilatem sapieutiae, quam beatus Paulusnon soluniiion destruebat, vertimeliam ad illosin-

siruendos adkibebat, in iniqujtate delihebanl suas

idololairiae,quamdoclrinaapostolicamachinamentis

apostolicisevertebat. Ita et nos, quae in Ecclesia

catholica vera majores vestri accepefunt, vbbisquetradlderunl, nbn rescindimus,- sed' agnoscimus:

vcsiruhVvero.sacrilegium,aut in veslra convefsione.

rescindimus, aul in vestrapertinaciadeteslamur.

CAPUTXI.—12. Quanquamtolainquaesiioiiem,el totuniquod inter nos agitur, uno verbo Tribunisatis diligerilerexposito,omninosolvisti. Cum-eniriT

egb dixissom,NequehbciiiTribuni lilieris tegilui; a

te inveriitileiiivocalumrionienDei;quiaipsumprorsusverbumiliinoii legeram(p) : tu respondisti,Falleris,velpotiiisfallis. NamverbaTribuni suni : Neve ian-

tuniopusdoniusDomini,ubi a te swpiusDei et Chri-

sliejus invocalumnbinenest, per retigionein.ihainibidemeonslitutam,cdncfeiritilumesse"dicaluf.Intellige

quiain-veritalereligiodicilur,in fdlldciasuperslitibno-

minatuf.Qnihcloegbidadverterem? quando ita ra-- liocinarer?quandoaliiidexalipslc jirobai'em?,Faleor,

fugithocaciemquaniulicumqueingeniimei :'et ideo

credemihij falli irieibi potuisse,hoh,ut dixisti,falle-

re voluissein verko. ItaqueTriburiuslanquamhoniG

:: mililaris erfavit,uiei quemscitvercreditbaerelicuni,

diceret, per religionemlutim-.*buthhaeresisnon reli-

gio, sed superstitio; religibauleni nori in falsitale,

-y! TparcensisMs.,decognitoDeo. ', ,§H (a) videMandatumDonatistarum,iflAppenOiCe,.f~' 'M-̂ oiitcet,inveritate,

' ' '._

m LIBERSECUNDUS. 750

sedin yprjl.iic,propria locutione dicatur. Proinde

secupdunikancexposilionemiuam, yerjisDeicultus•religio, falsus autem superstitip nuncupatur. Audi

prgo(pipsuin,obauditibi ipsi : el nos sequiniinime

. rcpiisabis.Scribensnamquead eumderaTribununiin

priniaeepjsiplseluaeipspexordioppsuisti, îtquedi-

xisii, lionqrabili, ac tiimiumnobis, si sicvolueris,

desideraiidoDutciliotribnno et notqrio,Gaudentius

episcqpm:ei conlinuosubjecisti. Religionistuwscri- -

ptapercepi.Quidigilurad nos venire adhucdubitas?.

; Ecce friiiunusDulcitiuscpni sit homo communipnis

noslrae, lamen secundum testimoniumtuum, non

." siip.ersfitipsus,sefjrpligiosusesf : ac por koc secun---

dum exppsilipijemtuam, npn falsuni, sed. verpm

Deiciiliumtenet. Ipse ergo est în Catkplipa.potius

; quaui tu : quoniam lu in koc verbo usqqepdeo non

errasti, ut eliam e?poneres, tantum rpligionema

supersiilipnedistare,quaiituma falsitateveritas di-

.§lal. ille auteni bomp,ut jam dixi, militaris, gt in

- .istis yerborum proprietalibusniinus erudilus, quid

esset religipneseiebat.Absit enim utdicam, Te adu-

landofallebat.Tu verpqui eos cpnira quosdispulas,

arguis ex prpphetaet clainas,Vwhisquidicuntama-

r\midulce,.eldulcefimarum;quidkuntlucemtenebras,"ei ienebraslucem(Isui.x,20) ! Sisuperstitiopst quamnobiscumtenet.Duleilius, cur eam"religionemesse

dixisli? Si autem verum dixisti, cur hserelicamter

ficndo superstiiionem,respuiscatholicamreligionem?

Sequereigilur tesiimbiiiumtuum : maxime quia et

ipsivestri,'cumcogiioverint,noh tibl forlassecom-

P|injcabunt; .<ju,on.jamirib.unoJMciliq.per Jipever-

bumjcpnimun.icasli..Eia,fra|,er,Gaudenli,nplipprdere.

pceasipnem,quamlibi etiam per tuam.iinguam;Do>

piinusdedit. An fortead lio.cir^sceris,qupdfratrem

vbcp?iloc enjmnoniena.nobisetiam in.-nostra.Col-

latjp.nerespuistis(a) : ubi ostendistisjios esse, qui-

JjpsDomiiius.prsecejiitper prpphetam_,.iDi«7e,.F!'«-tresnoslrieslis,eisquivqsqderimt,\elquivosdetestanlur

(id,Lxvi,5, sec.LXX);vpsveroinnunieroeorumesse,

.qui jsiosquibushocDomhiusdicii, pderunt et deter

stantur. Negareperlenpnpotes, fe religionemdixis^

se, iiiqua est irikunpsDulcitius..Prppterea illam.Li-

bi .^pistplammisit, utique ut te non occideres,.et

illi Ecclesise,in qua esl ipse,communicares.'Si ergo

jpsius feligio est, lua superslilio est; Quamvisenim

.amkoyokish.ocjjivicemdixeritis: eligislameu.ipsum

pptiusjaisuni ilixjsse,qqaiiite.. '.;.,.

CAPUTXIL — 13.,Quampkreihsecundumveris-

"îmum.liopjtuumf,esiioibniuni,et iuam verissimam

cxposilionem,quoniam religio est qnam Dulcilius

tribupus,tenet; prpfectoreligio est, <juate ad110-

stram communionemprseceptumImperatoris impel-lit. ;Undefit consequensut religio.siletiam,.quachri-

stiapus imperatorad curam suam judicat pertinere,ne in res divina?Jmpunepeccetur : a quotu nonvis

cttrari nisi.eaqjise terrena republica continenlur.

: "(a) toCollatione2, cap.48, cum Augustinus"dixisset,

i^c Kon.estnostra.causafactumj.quddnobisvbluhtimpuiafeoifalrpsiiostei,e.diyerso.sistenles;» Petiliyjjjsejiiscopusdix.it,'«injui'iamriobisfacis.»'

Uudeet regemNinivitarum,obiitusquid'legeris,po-pnlodeagendapoeniientianon mandassedixisli. Hsecenim verba tua sunt ad me : Quid; inquis, miseros

decipis? JonwDeus prmcepit,prophelaniDomihusad

populummisit;nihil taleregi mandavil.Adverteergoquidscriplumsit, et noli irasci tibi ipsi l, qui veldivinascrijiiahon recolis: vel tu potius miserosde-

cipis.Surrexil Jonas, et abiilin Ninivem,sicutlocu-tus est Dominus.Niniveautem civitasmagnaerat,quqsi vim Iridui.Et cwpit Jonas ingredicivilqtem„quasiuriiusdiei iter, el prmdicavitet ait: Adhuc tri-

duum,et Ninivesitbverletur.Et credideniniviriNini-vitwDomino, et indixerunljejunium, et saccosindue'

runt, a majoreusquead minorem.Cumquepervenissetsermoad regemcivilalisNinive,surrexit de sedesuatel delraxitsibivesiimenla,etsecircumdedilsaccp,et con-seditincinere.Prmdicalurquea regeet a potentibus,di-cens: Homineset jumenta,el oveset boves,nongustentquidquam,necpascanlut;et aquamnonbibahl.Elintiutisunt saccoshoinines,efjutnehtaproclaniaveruntadDo*minumimpense:elaversusestunusquisqueq vianequitieesumelinfquitatisquaminmanibushabebat(Joi~win,3-8).Audisne tandemregem curasse, quodad regiimcu-ram libi displiceatpertinere'?..Ceiieut impenseage-retur, quod minusquam oportuerat, agebatur.Ideo

ergo Niriivitaenoiisunl exsjioliatioriibusproscriptio-nibusquevel terrore inilitum ad poenitentiamim-

perio regis arctati, quia pbedi_enlerjussafecerunt.

Npfi ilaque ostendimus populum ista perpessum,quianec tu ostendisregcnifuisse contemplum..Pro-indecumregikusca qusesecuhduihDeum suntreli-

giosotimore jubenlibusquisque bbtemperat,timoreincipienset ad dilectibnemproficiehs,a pomino ac-

cipitpacem : noiisicut pacemdatsseculum;.qupniaiassecul.umdat pacempropler lempofaleriiutilitatem,Dbminusautempropter seternamsalutem!Ergp quiaista religioesl, in qua est tribunus Dulcitius(nequeenimverba luanegaturuses);superstitioest pars Do--

nali, unde te vult erui hujus religio: superstitioest,

quodte quserisoccideTe,quodvalde prphibet hujus

religio: superslitioest,quod ergalsta curamlmpera-torisreprekendis, quamsuscepit exsequehdamkujus

religio. , ,CAPUTXIII.— ii. Itaque quiaverbo tuopausaA-

nitaest, obsecroper Deumreligipnis,Deumverilatis,ut etiam tuus error aliquandofiniatur. Ipsa est, frar

ler, EcclesiaCkristi, qusehoc iemporp, toto.terra-"

rum orbe cresceridodilatalur, continenset malos et

bonris, veiitilationeultima separandps.Atque ut te

ad exlremumilliuspotiusverbisalloquar, quemje-

stem catholici nominis adhibere voluisti: lpsa est

qumDominiluceperfusa, perprbemtolumrpdiqssuos

porrigit: ipsa est quwramos suosper jtniversamtcrr

ram copiaubertalisexlendit[Cyprianus, de Unitqle

Ecclesiw).Prpindeelsividenlur.inillq essezizaniq,npn

tamenimpediridebetaut fides, aul cltarilasnostrq;ul

quoniamzizaiw cssein Ecclesiacernivms,ipsi dp,$d?

»Foiie,uascinkiiiHipsi,- -..- . .'

751 ADliONlTIOINSUSSEQUENTEMSERMONEM."

- %%

xlesiarecedamus.Nobis lantummodolaborandumesl,ut frumenlumessepossimus,ut cumfrnmenlumcmperitdominicishorreiscondi, fructumpro operenoslro et

laborecapiamus.Aposlolusin Epislolasuadicit: « In

domoautemmagna,nonsolunfvasa siin!aureaet ar-

; gcnlea, sedet ligneaet ficlilia;el.qumdamquidemho--

, ,norata,qucedamveroinhonoralai (IITrai. n,20). Nost--,operamdemns,et quantumpossumuslaboremus,ut vas

. aureumvelargenteumsimus.Cceterumficiiliavasacon-

fringere,Dominosoliconcessumcst, cui et virgaferrea'. dala. est[Psgl. n , 9). Essenon poteslmajorDomino

'. suoservus: necquisquamsibi, quodsoli Filio Pater

"tribuil,vindicarit,ul seputet, aut ad areamvenlilan-

damet~purgandam,palamjam ferreposse,liula fru-" .mentouniversazizania hnmanojudicio separare.Su-v' perbaeslislaobstinalioet sacrilegaprwsumptio, quam

sibifurorpravusussumit.Et dumsibi semper.quidamplusquammitisjuslilia deposcil,assumunt,deEcclesia

~"pereunt:el dumseinsolenlerexlollunt,ipsosuotumore

"caicati, verilatislumenamitlunt(Episl.adMaximum).BeatissimiCypriani sunt verba isla, non niea : ejus* videlicetverba sunt, quera lu nobis leclissimumte-

"-Slemcaiholicinominis, in tuorumScriplorum exor-dio posuisli,'etper multacopiosissimecommendasti;*imoper ipsum(quoniamvera alquedivinasuntverba)sunt Dei. Eccequod audi, eccequodcave, ut adju-

vanlemisericordiaSalvaloris.,simiil cnaritatemca-

Ibolicamteneamus, simul pacemcatholicamdiliga-mus, simulcumejus frumentisusquequaquecresca-

nius, simulusque ad finemzizania loleremus,simulin horreo sine fine vivamus.Yidesnempe sine ulla

defensioneCoeciliani,vel quorumlibethominumquosaccusandospulatis, Caiholicamsuo robore aefirmi-tate consislere.Quamviset CseeilianicausamColla-

lio ifostra purgaverit: et aliorum, de quibus calu-

mniamini,aut dubiasitcriminatio,aut injusladamna-

tio. Sedvaldeslultumest ut Ecclesiaecausam,divi-

nis testimoniis fullamatque munitam, in, hominum

causisratione exorbitanle ponamus : cum eliamsi

illosmalosmanifestissimevideremus,nec jam sepa-rare a SacramentisEcclesiaavalererhus; non lamen

impediri deberel aut fldes aut cliaritas nostra; ut

quoniamet istos inler zizaniaesse in Ecclesiacerne-

remus, ipsi de Ecclesia recedere deberemus. Si rc-

spondere cogitas, noli causamrelinquere,et in su-

pervacaneisevagari.Ea qusedictasunt, intuere : ad

ea quaedicta sunl,non (allaciter eludendo, sedra-

lionabiliter disputando respohde.Nam illa prolixa

responsionequidegeris,vel poliusquamniliil egeris,si necessariumvisum fuerit, Dominusqued.onaverit,

operealio diligentiusdemonstrabo.-

;•',

"'/ADMONITIOIN SUBSEQUENTEM" SERMOÊM.

Huhcsermonemex Gellensicodiceeruil HieronymusVignierius,et in secundumtomumeoncinnati a se

SupplemehiiAuguslinianirelulil,nibil ipsedubilansquinvere dietusab Augustinofuerit, et quidemprimus"eorum sermonumquosB.Êpiscopuspost,Yaleriipraecessorissuiobitumfecit ad pleberii.Yertimut non hic

immdremurin expendendoslylo, quinec satis gravitaliset dignilatis,neediclioriisomnirioAugusiinianGemo-'dum-haberevidetur, certe sermobistoriasduas, alteramdiaconicujusdamMutugennensis,alteramRusticiani

"(seu,ulin aniiquoexemplariscriptumest, Ruslicani),quse ex temporealque aliis circumstanliis.prdbahtur

longediVersse,bermiscclconfundiiqiie.Namin primisRuslicanusille qui iu hoe sermone diaconusMutu-

gensisvocalur,et cumab Ecclesiacatholicadefecissetad Donalislas,-a.Macrobiorebaplizatusdicitur et dia-

conusfaclus; is, inquam,plurimis indiciissignificaluridem prorsusesseeum diaconoillo Mutugennensire-

iiaptizaio, cujus causa Augustinus epistolam23, tacitoipsiusdiaconinomine,seripsitadMaximinumcirciter

annuriVChristi392. Quanquametiam alia leganlurhic non pauca quie in ipsummininieconveniunt.Quippe

eotemporequo«iiaconusille a Donatistisreceptus fuit, erat adhucpresbyter Augustirius,uti ex eadem epi-'stola 23liqueCAl Sermonisauctor num. 3 testaturse in ipsoonerissui exordiodedisseoperam;ul inpratcipi-liumruenlemin planocollocarei.NeecnimdicipotestonerisnominepresbyleraturiiAuguslinihocloco indicari,

"curii dicai iliidem.concionator,quod eum nolebatsibisubtrahiin ipsoonerissui exordio, quem asatis longo

iempore'videballanquamfulgurdecoelocadenlem.Haudenimlongotemporeante presbyteralumsuumHipporie

degebatAugiistinus.Nequesoljimauclor supponit Imnc diaconrimnonnisia temporesui episcopalus;(quein

.quidem AugiistinuSviveriteadhucYaleriosuscepil)prolapsumesse, verumetiam iirhoe sermoiie,quanquam•

fpost obilumYaleriiliabilussit, de illiusdiaconimiserabilicasu, velutde re prorsusrecenti dicit rium.5 :

Dum de'pasiore ereplo lugemus, inquit, nascilur de perdilo fratre dolendi occasio-.Mtmlmtnurii. 6

Felicianiel Prffilextali, quosjam Donalistar̂eceperanluna cum iis quos baptizayerahl:quod non contigit

jiiisianno'597.'

.Acceditillud, quodin eamdemrem hicnum. S referat verba epistote 107, Auguslinoscriptoea Theodoro

et Maximo: qusesaheverbaad aliamcausariispeciant,Ruslicianividelicetsubdiaeoni,qui pariler ab Augu-

slinodescivit;ul a Macrobiorebaplizaretur; in quaoccasionehuic dedit Augustiriusepislolam 108; circiier

annum409. Et veroRuslicianihujusce subdiaconicasus.nonnisipost Hohoriileges-corilraTJphalistasconti-

.gisseintelligiturexeadem epistpla108, id esl, post annum405.Nemoautem,nti existimamus,eo usqueVa-

lerii vitamexiendereconelur,cumvidealAugustinumafrexordiosui episcbpalusriunquamValeriimeminisse,

practcrquamia epistolis51 et 53 quas haud dubiecirciter annum396 consciipsit: vix eliam'verisimileest

Documents

HIPPONENSIS EPISCOPI DONATISTARUM.EPISCOPUM . · HIPPONENSIS EPISCOPI DONATISTARUM.EPISCOPUM . '. , ' HBER-PMMUS. • -::.inquoGaudenlii.duceadDulcitiumEpistolaarefulanlur. CAPUTPRIMUM.—1