IRP.

HIPPONENSIS EPISCOPI

i LIBER UNUS <°).

PrincipiodislinguilAugustinuspatientiamveramafalsa.Horlalurdeindeadeamquaeveraesl, perquampro seternavila et exDeiamoreinalasufferuulur,palienliamamplectendam.Docelpostremohancpalienliaevirtutem,non liberiarbitriiviribus,seddivinaegralia.adjutoriotribuendamesse.

CAPTJTPRIMUM.—1. PatienliaDeiquaiis.Virtus

animiquaePatientiadicilur, tam magnumDeidonum

-esl,ut ctiamipsiusqui nobiseam largitur, qua nialos

ut corrigantur exspectal, patienlia praedicetur.lla

quamvisDeusnihilpati possit ', patieniiavero a pa-tiendonomenacceperil,palientemtamen Deumnon

modo fideliter credimus, verum etiam salubriler

confiteinur.Sed Dei paiientia qualiset quanla sil,

quemnihil patienlem, nec tamenimpaiientem, imo

eliampalienlissimumdicimus, verbisexplicare quis

possil?Ineffabilisest ergoilla palienlia2, sicutzelus

ejus, sicul ira ejus, et si quidhujusmodiest. Namsi

tanquaninostra isla cogilemus,iin illonullasunl.Ni-

hil enim horum nos sine moleslia senlimus: absit

aulem ul impassibilemDei naturam perpeti ullam

niolesliamsuspicemur.Sicut aulemzelat sine aliquo-livore, irascitursine aliquaperturbatione, niiserctur

sine aliquodolore_,pcenitet eum sine alicujus suae

pravilaliscorreciione: ita csi patiens sine ulla pas-sione. Nuncitaquehumana paiienlia, quam capere

possumus, 61haberedebemus. cnjusmodisit, quan--lum Dominusiribuit, el quanluin palilur brevitas

praesehtissermoiiisexpediam.CAPUTH.— 2. Patientia recla qumnamet quam

utilis. Paiienlia hominis, quearecta cst aiquelauda-"

bilis el vocabulodignavirtutis, ea perhibetur qua

aequoanimomala toleramus, ne animo iniquo bona

deseramus8-,per queead melioraperveniamus.Qua-

propterimpatienlesdummala paiijiolunt, non effi-

ciuiit ut a maliseruaniur, sed ut nialagraviora pa-liantuf. Patienlesautem qui mala maluntnon com-

nritlendo ferre, quam non fcrcndo commiltere,et

leviora faciunt quoe4 per palientiam patiunlur, et

pejora evadunt quibus per impatienliammergcren-

tur '. Bonaveroaeternaet magnanon perdunt, dum

malis temporalibusbrevibusque non ccdunt _ quo-niani non sunt condignmpassioneshujuslemporis,sic-

ut Apostolus dicit, ad fuluramgloriamqttmrevelabi-tur in nobis(Rom.vni, 18). Et ilerum ait: Quodest

lemporaleel leveiribulalionisnoslrm, in incredibilem

modummlernumglorimpondusoperaturnobis2(IICor.

iv, 17).CAPUTIII. — 3. Patieniiainiquorumquania. In-

tucamurcrgo, charissimi,quanla in Iaboribuset do-

loribushominesdura sustineant, pro rebus quasvi-

tiosediligunl, et.quanlo se his felicioresfieriputant,fanlo infeliciusconeupiscunt.Quantapro falsisdivi-

liis ,qUantapro vanishonoribus,quanta pro ludicris3

affeclionibuspericulosissimaet molesiissimapalien-tissime toleranluf I Pecuniae, gloriae, lasciviaecupi-dos videmus, ut ad desiderataperveniant, adeplis-

que non carcant, soles, imbres, glacies,fluctus, et

procellosissimastempeslates, aspera et incerta bel-

lorum, immaniumplngarumictus, et vulucra hor-

renda, non inevitabilinecessitate, sed culpabiiivo-

luntaie perferre. Verum hee liciteequodam modo

videntur insanioe.

CAPUTIV. =—Ilmca vanislaudatur.Namqueava-

ritia, ambilio, luxuria, et variorum obleclamenla'

ludorum,nisi proplerilla facintisaliquodadmiliattir,sive flagiliumquodlegibus probibelurhnmanis, pu--lanlur ad innocentiamperlinere : imo eliam qui sinefraudecujusquam,aut pro habendavei augendape-cunia, aut pro adipiscendisvel rclinendishonoribus,aul in agose certando seu venando, seu lliealricum

aliquidplausibiliterexhibendomagnoslabores dolo-

resque perluleril. parum est qtiod popularivanitale

nullis reprehensionibuscohibelur, sed insuperexlol-

ADMONlTIOPP.BENEMC-INOItUM.,LiberdePalientiarecensituseslin Mss.Galiicanisquindecim;Colberlino,Sorbonico,Vielorino.AugustinensiEremiur

rum majorisconvenlusParisiensis,Cislerciensi,Regio-monlensi,Ftoriacensi,Vmdocinensi,Pralelleusi,Micliaelino»Audoenensi,DiviouensiS.Beuigni,AndegavensiS.Albini,MetensiS.Aruulphi,et codiceabbaliaeCasalisBenedicli;inRomanisqualuorbibiiothecaevaticanae,cumquibusetiamcollat33suntlectionesvarianlesBelgicorumqualuorMss.ouosvideruntLovanienses,nocnonprimariaoeditionesEr.ct Lov.

Comparavimusprmterea eas omnes editiones initio Retr. et Confess. .. i, memoratas. M.

.*'DuodecimMss.,nihilmalipatipossit.2HicundecimMss.adduat,nontamennttlla.3Lov.cumunotaniumMS.,necanimoiniquobonadesi-

dcramus:minusbene.4 Lov.,quamcjUm.Abest,qttam,ab editisaliisetMss.

(a)scriptusforteanteannum418.

1nuoMss.,evadunlqumper impalientiammererentur,2 Editi,in nofiis.Abest, in, a Mss.,et a graecotexlttApostoli.8 VaticaniduoMss.,lubricis.

G15 DE PATIENTIA.S. AUGUSTINILIBERUNUS. 61.

lilur laudibus: Quonutmlaudatur, sicut scriptumest,

peccatorin desideriisanimmsum (Psql.~ix, 3). Vis

enimdesideriorumfa.cittolerantiamlaborumet dolo-

rum : et nemonisi pro eo quod delectat, spontesus-

cipit ferre quod crucial. Sed isiae,ut dixi, cupidila-

tes, propierquas explendasqui eis flagrant, mulla

,dura et acerba paiieniissimesustinent, licitoeexisii-

niantur legibusqueconcessse.

CAPUTV.-—4.ImmanistolerantiaCalilinmaclatro-

num.Quidquodeliampro aperlis sceleribus,nonutea

puniant,sedul perpetrent, mulia honrines.gravissima

perferunt?Nonnede quodamnobilissimopairkcparri-cida soeculariumlitlerarumloquuntur auclores, quod'fameni,sitim,frigusferrepoterat, ejusqueeratcorpus

paliensinedioe,algoris,vigiliae,supra quamcuiquamcredibileest (Sallusl., Calil.cap.5)? Quidde-Ialroni-

busuTcam,quorum omnes* cum iiisidianlurvialori--

bus,noctesperpetiuniurinsomnes,atqucut transcun-tes excipiantinnocenies,sub qualibel cceliasperilatenocenlemanimumcorpusquedefigunl?Quidumvero,eoruminvicemlorquereperhibenlur, iia ul exercila-tio conlra poenasnilrildislela poenis.Nonenim lan-tum fortassis excrucianiura judice ul a dolentibusveritas inquiratur, quantuma suis soeiisui a patien-tibus non prodatur2. Et lamen in bis omnibusmi-

randa est poiiusquamlaudanda paiienlia : imo necnrirandanec laudanda, quaenulla est; sed miranda

duritia, negandapatienlia: nihil autemillicjure lau-

dandum, nihil uliliter imitandum3; lanloquerectius

majore suppliciodignumjudicaverisanimum,quantomagis vitiis subdit inslrumenlavirlulum. Patienliaeomes est sapienliae,non famuia concupiscentiae:

palientia amica est "boneeconscienliae, non inimicainnocentiee.

CAPUTVI. — 5. Palieniiamverama falsadislin-

guit causapaliendi.Cumergo videris queinquampa-tienler aliquidpali, noli continuolaudarepaiientiani,quam non ostendit nisi causa paliendi.Quandoillabona est, tunc ista vera est : quandoilla non pollui-tur eupidilate,tune a falsitaleista distinguitur.Cumvero illa tenetur in crimine, tunc hujusmullumer-ratur in nomine.Nonenim sicut omnes qtti sciuntsunt participes scientiae, ila omnes qui paliuntursunt participes palientiee: sed qui passione recle

uluntur, hi patientiaeveritate laudanlur,hi palientieemune.ecoroiianiur.

CAPUTVII.— 6. Pro mternasalulequanlasufferredebentpii, si tanla pro lemporalivita paliunturmali.Non animmlanlum, sedipsiquoquecorporiconsulilur

ferendomorlemel dolores.Verumtamencumpro libi-

dinibus, vel etiam sceleribus,cum deniquepro ista

temporalivila ac salutemullahomineshorrendanri-

rabililer sufferunt; salis nos admonentquanlasuffe-

renda sint pro vila bona, ut etiampostea possit esse

eelerna,et sine ullo lemporis termino, sineutililalis

ulliusdetrimentoverafelicilalesecura. Donrinusait,

In veslra palienliapossidebilisanimas veslras (Lue.xxi, 19): non ait, villas vestras, laudes vestras,'luxurias vestras; sed, animasvestras.Si ergotanlasufferlaiiimaut possideatundepereal, quanta debetsufferrene pereat? Deinde, ul illuddicamquodcul-

pabile non est, si tania suffertpro salute carnis suseinter manus secantium sivc urentium medicorum,quanla debel sufferre pro salute sua l inler,furores

quorumlibet inimicorum?Cum medici, ne corpusmoriatur, per poenascorporiconsulanl; inimici:au-lem poenas et morlem corpori comminando, utaiiimaet corpusin gehennaoccidaturimpellant.

- 7. Quanquamet ipsicorporiiuncprovidenliuscon-

sulatur, si temporalissalusejusprojusiiliacontemna-tur, ct po_navel niors ejuspatientissimepro justitiasufferatur. De coiporis quippe redemptioneqtieeinfihe fulura est, loquitur Apostolus, ubi ail: Et ipsiinnobismelipsisingemiscimus,adoptionemfilioruni*ex-

speciantesredemptionemcorporisnoslri.Deinde sub-

junxit f Spe enim salvi facli sumus. Spesaulemqumvidelur. non est spes: quodenimvidel quis, quid et

speral3? Si aulemquod non videmussperamus,per

palientiamexspeclamus(Rom.vm, 23-25).CAPUTVIII.— Patieiaimususin animoel in cor-

pore.Cumergo lorquentaliquamala, sed noiiextor-

quent operamala, non solumanimaper paiientiampossidettir; verum etiam cum per patienliam cor-

pusjpsum ad lempusaffligiiurvel amillitur,' inoeler-naui slabililaiemsnlulemque resumitur, ct ei perdolorem et moriem inviolabilissanitas et fclix im-mortalilas comparatur. Unde DominusJesus ad pa-tientiam exhorlans martyressuos, etiam ipsiuseor-poris inicgritatem futuram sine cujusquam, nondicammembri, sed capillianrissione,promisil.Arneiidicovobis, inquit, capillus capilis.vestrinoii peribil(Luc.xxi, 18). Utquoniamnemounquam,sicut Apo-slolusdicit, carneinsuamoriiphabnil(Epltes.v, 29),magishomo fidelis per patientiamquam per impa-"tieniiam pro statu suaocarnis invigilet, et futurse"

incorruplionisinacslhnabililucroquaiitalibetejuspra-sentiadamnacompenset.

8. Quamvisaulempaticnliavirtus sit animi, par-tim tamenea utitur animus in se ipso, partim veroin corpore suo. In se ipsoulitur patienlia, quandoilleesoct intacto corpore aliquid quod non expediatvel non deceat, facere aut dicerequibuslibet,adver-sitalibusaul fceditatibusrerum seu verborumsiimu-Iis incitatur4, et palienler mala omnia tolerat, ne

ipsemali aliquidoperevel ore commitlat.

CAPUTIX. — Paiieniiaanimi. Per hanc palien-liam sustinemus, etiam"dum corpore sani sumus,

quod inler hujus seeculiscandala beatitudn nostra

differtur : unde diclumest quodpaulo ante comme-

nioravi, Si quodnonvidemussperamus, per palien- -

liam exspectamus.Hacpatienlia sanclns Davidcon-

* TrestantumMss.,quiomnes.4 sicMss.Atediti,prodantur.*KonnulliMss,,laudandumvbinihilutiliteriimtandunh

1 Editiomiltunt,prosalntesua.ResliluiturexJlss.2 Ineditis,(iliorumDei.Abest,Dei,a Mss.3 Er.Lugd.ven.Lov.,quidsperat? M.4 Mss.>seuverborumquasislinmtisincUatur.

618 DE PATIENTIA,S. AUGUSTINI. 616

viciantis opprobfia loleravit, et cum facile posset

uleisci, non solum non fecit, verumet aliumpro

-se dolenlemcommotumquecomp"escuii(11Reg. xvi,

5-12); ei poteslatem regiam magis adhibuilprohi-

bendo, quam exercendo vindietam '. Neque lune

ejus corpus aliquo morbo affligebaturaut vulnere,sed humilitalistempus agnoscebatur, ac ferebaiur2

volunlas Dei, propter quam patienlissimo animo

amariludo contumelieebibebatur. Hanc palienliam

Dominusdocuil, quandocommoiis3zizaniorumper-

mixtione servis , el volentibus'ea colligere, dixit

respondisse patremfamilias, Sinite ulraque crescere

usqueud messem(Mallh.xm, 30). Oportetenimpa-

tienter ferri, quod festinanter non oportet aufer-

ri. Hujus et ipse paiientiaepreebuitct demonstravit

exemplum, quando ante passionem corporis sui,

discipuluml Judam priusquam ostenderet tradito-

rero,.periulit furem (Joan. sn, 6, et xiu, 29); el anle

experimenlumvinculorumei cruciset mortis, labiis

ejusdolosis non negaviiosculumpacis (Maith.xxvi,

29). Haecomnia, et si qua aliasunt quaecommemo-

rarelongum esl, adeum patienlieemodumpertinenl,

qno animusnon sua peccala, sed quaeciimqueextrin-

secus malapalientersustinet in se ipso, suo prorsus

corporeillacso.CAPUTX. — Patienlia in externisincommodis.

Utraquepalienliain Martyribus.Pulientimmajuscer-

lamendiabolosmvienle.AHusest autem palienliaemo-

dus, quo idem ipse animus quaccumquemoleslaet

gravia in sui corporispassionibusperfert; non sicut

stulli velmalignihomines, propter adipiscendavana

vel scelera perpelranda; sed sieula Dominodefini-

tumest, proplerjuslitiam(Matth.v, 10).Utroquemodo

sancti martyrescertaverunt.Naniel impiorumoppro-

briis salurali sunt, ubi animuscorpore inlaetoquas-

dam veluli plagas suas inleger sustinct; et in cor-

poribus vincli sunt, inclusisunt, fameac siti affecti

sunl,, torli sunt, seciisunt, dilanialisunt, incensi

sunt, trueidali sunt: et pietate immobilr5subdide-

runt Deomentem,cumpaterentur in carne quidquid

exquirenticrudelilalivenit in nientem.

9. Majussane patientioeceriamenesl, quandonon

visibilisinimieuspersequendoalque soeviendourgetin nefas, quipalamet aperte a nonconsentientevin-

calur ; sed ipse diabolus,.quieliam per filiosinfidcli-

latis, lanquamper sua vasa , filioslucisinsequitur,

perseipsum occullusimpugnat, socviendoinstansut

contra Deumfialaliquidvel dicatur.

CAPUTXL— Paiicntia sancli Job. Talem illum

Job sanctus experlusest, ulraque tenlationevexalus,sed in utraquestabili paiientieerobore et armis pie-latis inviclus. Nam pfius illaesocorporecunclaqueeiiabebatamisit,ut animusante suoecarniscruciatum,

subtractisrebus quasmagnipendereTioniinessolent,frangerelur, et adversus Deum loquerelur aliquid,his amissis propter quee illum coiere -pulabatur.Percussus esl ctiamomniumsubita orbilate filiorum,ut quos singillatimsusceperat, simulpcrdcret, tan-

quameorumnumerositas, non undefelicilasornare-tur exstilerit, sed unde calamilas augeretur,. Ubiautem ista perpessus in Deosuo mansit immobilis,ejus affixusest voluntatl, quem non possetamitterenisi propria voluntate; et pro iis quaeperdiditeum

qui abstulit lenuit, in quo inveniret quodnunquamperirel. Neque enim ille absluleratqui nocendiha-buit voluntatem, sed ille qui dederatpoleslalem.

CAPUTXII. — Job cauliorAdamo.Aggressusestinimicus et corpus, nec ea quae homini extrinse-cus inerant, sed ipsumjam hominemin qua poluitparte percussil. A capile usque ad pedes ardebantdolores, scalebantyermes, saniesdeflnehal: mane-bat in putri corpore animus integer, horrendosquecrueiatuVcarnis conlabescentisinviolata.pieiale et

incorruplapalientiaperferebat.Aderatuxor, nec fe-rebat opemaliquamviro, sed in Deumblasphemiamsuggerebat.Non enimeamdiabolus,cum etianifilios

abslulisset, tanquam nocendiimperitusreliquerat;quaequantum essel necessariatentalori, jam in Evadidicerat (Gen.ni, 1-0). Sed modo alterum Adam,quemper mulieremcaperet, non invenerat. Cautiorfuit iste in doloribus, quamille in nemoribus: illevictusest in deliciis, iste vieit in pcenis; consensitilleoblectamentis,non cessiliste tormenlis.Aderantet amici, nonut in jnalisconsolarenlur,sed ut nialum

suspicarentur.Nequeenimeumqui tania paiiebaiur,innocentemcsse credebant, nec lacebateorum lin-

gua quod illius conscientianon habebal; ui interimmanescruciatuscorporis, etiamfalsisaniniuscaj-deretur opprobriis.At ille sustinehsincarne doloressuos, in corde errores alienos, conjugiscorripie-bat insipientiam, anricosdocebatsapieniiam, serva-^bat ubiquepatientiarii.

CAPUTXIII. — 10. lmpatienliaDonalislarumsibimanus afferentium, quandoaCatholicis qumruntur.Huneinlueantur, qui sibi ingeruntmortem, qtiandoquoerunturad "viiam; et sibi aulerendo proesenlem,abnegantel ftiluram. Qui si ad Chrislumnegandum,vel aliquidcontrajustiliamfaciendum,siculveri mar-

tyres, cogerentur,onuriapoliuspalienter ferre, quamsibi impaiienlermorlem inferre debuerant. Quodsi

fugiendorummalorum causa recte fieri possef, Jobsanctus'se ipse perimeret, ul lanta mala in rebus

suis, in filiisstris, inmembris suis, diabolicsecrude-litatiseffugei'el.Nonautemfecit.Absil enimut in seconimilierclipse virsapiens, quod nec muliersug-gessitinsipiens. Quiaet si suggessisset,meritoel hlcilludaudisset,quodaudivitsuggerendoblasphemiam:Loculaes tanquamuna exinsipienlibusmuiieribus.SibonasuscepimusdemanuDomini,malanonsustinebi-mus (Job. I, n, etc)? El ipse

*quippe palieniiam

perdidisset, sive-blasphemando, sicut illa voluerat,

1 casalinusMs.,exserendovindictam.2 SolaeditioLov.,referebatur.3Lov.,quandocommonitusde. Er.,quandocommotus.

Castiganlurex-M_s.4 GallicauisepiemMss., diabolum.Vaiicanitres, dia-

bolus. •BcasalmusMS.,pielatevnmobUem. 1EoveniMss.,M ipsam.

617 LIBERUNUS. 618sivese interficiendo,quodnee illa ausafuerat dicere,moreretur : alque esset inter illosde quibusdictum

est, Vmiisquiperdiderunlpalienttam(Eecti.n, 16)!et augeretpoliusquamevaderetpcenas, quipost sui

corporismortem,siveadblasphemorum,sive adho-

micidarum, vel etiamplusquam parrieidarum,sup--

pliciaraperetur. Si enimparricida eo sceleraliorest

quamquilibethomicida, quia non tantumhominem,verumetiampropinquumnecat; inque ipsis parrici-dis, quanlopropinquioremquisque peremerit, tanlo

judicalur immanior: sine dubiopejor est qui se oc-

cidit; quia nemo est homini se ipso propinquior.Quidergomiserifaciunt, qui cumet hic sibimetin-

gesias, et postea non solum impielatis adversus

Deum,sed eiiam ipsiusquamin se exercueruntcru-

delitatisTuant debiiaspcenas, insuper queeruntet

marlyrumglorias? cumetiamsipro veroChristilesti-

monio.persecutionempaterentur, et se inlerficerent,ne aliquid a persecutoribuspaterentur , recle illis

diceretur, Vmiisqui perdideruntpalienliam! Quo-modo-enimjuslum l praemiumpatieniiaereddilur,'si et impatienspassio coronalur? Aut qnomodoin-

nocensjudicabitur,cui diclumest, Diligesproximumtuumsicutle ipsum(Malth,xix, 19) , si homicidium

-commiilit in se ipso, quod commitlere prohibeturin proximo?

CAPUTXIV.— 11. Paiientia bonorum.Audiant

ergosanctide Scripturissanctispraeceptapatientiae:

Fili, accedensad servilulemDei, sla in juslitiaet limore, et prmparaanimamtuam ad tentalionem:

deprimecorluuin, et susline; ut crescalin novissimis

vitalua. Omnequodlibisuperveneritaccipe,elin dolore

susline,et in-humililgtelua patientiamhabe.Quoniam

iiiigne probaluraurumel argenlum,hominesverore-

ceplibilesincamhwhumilialionis(Eccli.n, 1-5). Et in

locoalioIegitur: Fili, nedeficiasin disciplinaDomi-

ni, neguefatigeriscumab illo increparis.Quemenim

diiigilDominus,corripil; flagellatautemonmemfilium

quemrecipit(Prov.m, 11_H2). Quqdhic positumest,

filiumquemrecipit;hoc in supradictolestimonioest,hominesrecepiibites.Hoeenimjustumest, ut qui de

piistina felicitateparadisipropter conlumacemdeli-

ciarum appelenliamdinrissi sumus, per humilem -

molesiiarumpatientiamrecipiamur : fugaces mala ,

faciendo,reducesmalapatiendo;ibicontrajustiliani

facienles,hic pro justitia palientes.CAPUTXV.—12. Patieniianonvenitexliberiarbi-

Irii viribus,sedexdivinoadjutorio.Sed vera patientia

quachujusestnomine dignavirlulis, quaerendumest

undesumatur.Sunt enim qui eam tribuanl viribus

voluntalishunianoe,non quas habent exdivinoadju-

torio, sed quas ex libero arbitrio.-Error auiem,isle

superbusest: eoruiuest enimqui abundant,de qui-,.

bus diciturin Psalmo: Opprobriumeisqui.abundant,et despectiosuperbis(Psal. cxxn,-4).Nonergoestista

palienliapauperum,quee.nonperilin mlernum(Psal.

ix, 19). Hi enim pauperes ab illo eam divile acci-

piunl, cuidicilur",Deusmeuseslu, quoniambonorum

meorumnoneges(Psal. xv,2); a quo est omnedatutnoplihium,et omnedonum perfectum(Jacobii, 17);ad quemclamat egenuset pauper, qui laudat noinenejus^ etpetendo, queerendo,ptilsando,dicil : Detrsmeus, eripemedemanu peccatoris,el denianutegemprmtereunliset htiqui: quoniamlu es patientiamea,Domine,spesmeaa juvenlutemea(Psal. LXX,4 et3).Isli autem qui abundant,et egefead Deumdedignan-tur, ne ab illo-accipiautveram paiienliam, de suafalsaglorianles, consiliuminopis volunlconfundere,quoniamDominusspes ejus est (Psal. xm, 6). Necaltenduntcumhominessunt, el suoc,idest, humanoevoluntalilantumtribuunl, in illudse iiicurrere qusdscriptumest: Malediclusomnisqui speinsuam ponitin homine(Jerem.xvn, 5). Undeeiiamsieisconlingatut aliquadura etaspera, vel ne displiceanthonrini-bus, vel ne graviorapaliantur, vel sibi plaeendo etamandopraesumptionemsuam, eademipsa supefbis-simavolunlale sustineanl; hoc illis dicendumestdepatienlia,quodde sapientiabeatusJacobusaposlolusdicit: Nonest islasapienliadesursumdescendens;sedterrena,animalis, diabolica(Jacobiiu, 15). Curenimnon sit superborumfalsapalieiuja, sicutsupeibbrumest falsasapientia(a)? A quo est autcm vera sapieii-lia, ab illo est et vcrapalientia-Huiceninicantatille

spirilu.pauper: Deosubjeclaeslaniihamea, quoniain,abipso est palienliamea(Psal: LXI,6).. CAPUTXVI.—13.Objeclio:curvoluntutisvires,mnsufftduntad paiiendumprojustitia, siculproinjtistiiia.Sed respondenl"el loquunlur dicenles: Si yoluntashominissine ullo Deiadjutorio"viriluisliberi arbitriitam multagraviaei horrenda perfert, sivein animo,sivein corpore,ut mortalisvitoehujus et peccalorumdelectationeperfrualur; cur noneodemmodoeademipsa voluniashominiseisdemviribus liberi arbitrii,non ad hoc exspectans sc diviniius adjtivari,' sedsibinaluralipossibilitalesufficiens, quidquidlaboris-vel dolorisingeritur, pro justitia et viiaaeterna pa-.ienlissimesustinet? An vero, inquiunt, idoneaesfiniquorumvolunlas,Deohonadjuvante,ut se ipsi iacrucialibuspro iiriquitate,et anlequamab aliis cru-cientur, exerceahl; idoneaest volunlasmoras viia.

hujusamanlium, ut Deonon adjuvanle,"inler<airo~cissimaet Iongalormentain mendaciopersevcrent.ne sua facinoraoonfitentes,jubeanluroccidi; et noiiest idoneajustorum volunlas, nisi eis-viresdesupei"-suggeranlur, quaslibelpoenas,vel ipsius decoreju-'slitioe,vel oeterneevitae.amore.perferre?

"'.

CAPUTXVII.—14. Solulio: iniquosdnriliem_.r

cupiditate,pios forlitudinemex charitatehabei;e.Pa-lientimfalsmsttfficitvolunlashumana,nonautenvverm:-Quihoecdicunt, nqn intelliguntct.quemquehriquo-rum l3iitoesse ad quoecumquemala perfer.endaduj-riorem, quantoin eo majorest cupidilas mundi; ett

quemquejuslorum tanto esse ad quoeeumquomah_-

perferendafortiorcm,quanloin eoesl majorcharilas

* ItaMss.Atedili,juslo.

(a)Cyprlanus,in lih. de Bonopatientiae: «si sapientia«illicveranon est, esse non potesi et'v.era paiien,^«tia.» - .

SAKCT.ADGCST.Yl (Vingt.)

6|9

'DE PATIENTIA,S. AUGUSTINI 620

Pei. Sed cjipidil£,smu.idi inijiutiihabel ex a.bitrio

Voluntalis,progressumexj'ucundilatevoluptaiis,iir-

mamenlumexvinculoconsueiudinis: Charitasauletn

Dcidiffusaestin cordibusnoslris,nonuliqueexnobis,sed perSpiritumsanctumquidaluseSlnobis(Rom.v,

5). Proindeab illo*eslpaiienliajustorum, per quemdiffundiiurcharitas eorum *.Quamcharilaleni lau-

dansalquecom.nxendansApostolus,inter canteraejusJionadixil eam et cuncla sufferre.Ckarilas, inquit,

magnanimaest. Et paulo post ail : Omnia loler-at

,(ICor.xui, 4 ei 7). Quanlocrgomajor est in sanclis

chariias Dei, tanto magis pj'o eo quod diligitur, «t

quanioinajpr csi io peccatoribuscupidihtsmundi,tanto magispro eo quod concupiscitur, omnia lole-

ranlur. Acper hoc inde est patientiavera justorum,,unde cst in eis charitas Dei; et inde esi patientiafalsa injquorum, unde est in eis cupidilas niuudi.

Proplerquoddicil JoannesApostolus: Nolitediiigeremundum,nccea qumin munaosunl. Si quis dilexerit

mundum-,dileclipPalris non est in ipso : quiaomne

guodin mundoest, concupiscenliacarnisesi,el concu-

piscenliaoculorum eiambitiosmculi; qumnonest ex

Palre, sedexmundpest (TJoan. n, 15el 16).Haecigi-tur xioncupisceiuiaquaenon est ex Patre, sed cx

Kiundo,quanto fuerit in liomine-veliemenlioret ar-

denlior, tanto fit quisque pro eo quod concupiscit,omniummolesliarumdolorumquepalieritior.Idcirco,sicut supra diximus, non est istapatienlia desursum

descendens : patientia vero piorum desursum cst,descendensa,Patre luminum.Raqueilla terrcna est,ista coelestis; illa animalis, istaspiritualis; illadia-

bolica, isla deifica.Quoniamconcupiscenlia,qua fitut peccanlesomniaperlinacilerpaliantur, ev mundo

est; charitas aijlem, quafil ul recle vivenlesomnia

_oriiterpali.anlur,,exDeoest.Etideoillifalsaepatien-liaepolest sine adjutorioDeivolumas humanasuffi-

cere; lantodurjor,quanlocupidior; eteo toicrabilius

malasuslinens, quoipsa fit pejor : huie aulem, quaeverapalienliaest, ideovolunlashumana,nisi desuper

adjuia et inflammata,hon suffieit,quiaSpiriuissau-

clusesl ignisejus;quonisi accensadiligat impassibile

bonum, ferre non potestquodpatitur malum.

CAPUTXVIII.-*- 15. Ut charitasex Deo, ita ex

ipsopatienliavera qummanalw charilaie.Sicuteniui

divinatestantur eloquia,Deuscharilasest, et quima-

nel iu charilate, in Deomanel, el Deusin ilto manet

(Uoan. iv, 16). Quisquisergo,contendithaberi posseDeicharilatemsine Deiadjutorio,quid aliudconteu-

dit, .nisi iiaberi Deum possesine Deo? Quisautem

hoc.dical.Clirislianus,quodnullus dicere audeat in-sanus? Exsultansergo apud Aposiolumvera, pia,fidelisquepatientia, dicit ore sanctoiHims : Quisnos

separabila charilateChrisli?Tribuialib?an angustia~~an persecutio?an fames?an^nudilas^unpericttlum?dngladius,?siculscriplumesl, Quiapropterte morlifi-camurlola d\e, depulalisumussiculovesviclhnm.SedinMsomnibussupervincimuspereumqui dilexitnos:

non per nos, scd per euniqui dilexitnos.Deindese-

quilurel adjungil,Cerlussitmenim,quianequemors,nequevila,rnequeangeli, nequeprincipatus,nequepo-lestates,nequeprmsenlia,nequefulura, nequealliludo,neqtte profundum, neque crealura atia poterit nos

separare a eliarilate Dei, qum est in ChrisloJesuDominonostro(Rom.vm, 35-59).Ilaeecstilla chari-

.«s Dei, quaediffusaesl in cordibmnoslris:"nonexnobis,,sed per Spiriiumsanctumqui datusest uobis.Jdylortunauiem concupiscentia,propler quam in eisost falsapalienlia,nonest exPalre, sicutdicitaposto-lus Joannes, sedex mundoest.

CAPUTXIX.— 16.Si cupiditasexmuhdo,quomodoexJtumana-mluntiiie.Quddquisnonsit-exmundo,non

nalurmest,sedgratim.Hiedicetaljquis: Siex mundoesl concupiseeniiamalorum, per quam fit ut malaomniapro eo quod ab iilis concupisciturperferaiil,quo modo ex eorujn dicitur voluntate?-Quasiveronon el ipsi ex mundosint, eumab eis diligiturniun-dus- deserlo eo 4

per quemfactusesl mundus.Ser-viunienim creaturmpoliusquamGrealori,qui esibene-dictusin smcula(Twm.i, 25). Sive iiaque mundi vo-cahnlo Jpannes apostolus dilectores signifjcaveritmundi, voluutasquaecx ipsis est, utiqueex muudo-est : sive niundi iiomineCcelumet terram et quee-cunique in eis suiil, hoc est, universamcomplexussit creaturam, voltinlasproculdubiocrealurae, quaenonesi Creaioris,ex mundoest. Propierquodlalibus'

Dominpsdicit: Vosde deorsumestis, egode sttrsumsum:vosdehocmundoeslis,egononsumde hocmundo

(Joan. vin,'25). Apostolisaulemdicit: Si demundoItocesselis,muhdusquodsuumestditigerel.Sed ne sibi

ampliusarroga.enl, quameoruminehsura poseebat,et hoc quod eos non esse dixit ex mundo, naturoc

pularenlesse,nongraliae:Quiavero,inquit, demundononeslis,sedegoelegivosdemundo,proplereaodilvosmundus(Id. xv, 19). Ergode mundoeranl s : namut de inundononessent, electl sunt deniundo.

CAPUTXX.— 17. Eiecliogrxtlimprmvenitomnia

merita bona. Gratia dat merita, non merilisdatur,Prmvenitfidem.Hanc autem eleclionemnbn praece-.dentium in bonis operibus nieritorum, sed electio-nemgratiaedemonsiransApostolus,«ic inquit: Eiinhoctemporeretiquimper eleclionemgraiimsalvmfa-ctmsunt. Si autemgratia,jdm non ex operibus;atio-

quingratiajam nonestgratia (Rom.xi-, 5 el 6). Hoecesl elecliograliee,id esi, eleelio qua per Deigratiambomineseliguntur. Hoecesl, inquam, electio grati;e,qua oninia bona -meritapraeveniunturhumana. Sienimullis bonismerilisdatur. jam non gralis dalur,'sed debita reddiiur, ac per hoc noii vero nomlne

gratia nuncupatur; ubimerces,sicut idem dicit apo-slolus,nonimpulalursecundumgraliam-,sedsecundumdebilum{Idi w, i). Si autem ul vera _it gralhi, id

est, graluila, nihil invenitIn honiine,cui merilo de-

beatur; quod bene intelligituret in co quoddiclum

.t DuoMss.,in cbrdibuseorum.2 casaliousMs.,patiemiasanctorumdicit; omisso,ore.

1 Editi, deserettieseum.At Mss., desertoeo : prostefunumMetensemcodicem,quihabei,deserenieeo.

s Lov.,nonerant.Abest,non,ab Er.eta ptoibusMss.

fl_l LtBER UNUS. .• $%%

esl, Pro nihilosalvosfacteseos (Psal. LV,8) : profe-

ctoipsa dat inerila, non meritis daiur. Praevenitergo

eliam fidem, ex qua omnia bona opera incipiunt.

Juslus enim, sicut scriplum esl, ex ftde vivit (Ha,-bac. n, 4). Porro auiem. gralia non solum adjuval

justum,verumeliamjustificatimpium. Et ideoeliain

cum adjuvatjuslum, -el videlur ejus merilis reddi,

necsic desinitesse gratia ; quoniam id adjuvatquod

ip.a esl largila. Propter hanc iiaque graliam, quae

cuncla bona merita humana prssccdil, non solum

Christusab impiisoccisus est, verum eliam pro im-.

piis mortuusesl (Rom.v, 6). Et antequam morere-

tur, non utiquejuslos, sed justificandoselcgiiApo-

slolos,' quibus ail, Ego vosde"mundo elegi. Quibus

enimdixit, De mundonon eslis; et ne pularent se

nunquamfuisse-demundo, mox addidit, sed egovosde mundoelegi: profectout de mtindo non essent,

ipsius in eos eleclione coHatumesl. Quocircasi persuamjustiliam, non per graliamejus eligereulnr,nou

de mundoelecli essenl: quonhuode mundojam non

essent, si jamjusti essent. Deindesi propterea sunt

electi, quiajam justi erant; ipsi priores jani Donri-.

num _elegeranl.Quis enim potesl csse juslus, nisi

eligendojusfitiam? Finis autemlegisChristus,ad ju-

stiliamomnicredenli(Id. x, . ). Quiftictusest nobis

sapienliaa Deo,el juslitia, et sanctificatio,et redem-

ptio; nt, quemudmodumscriplumest,Quiglorialur,in

Dominoglgrietur(I Cor.i, 50, 31)."Ipseest ergono-

slra jusiitia.CAPUTXXI.— 1.8,Gralimet fideidonoeliamanli-

qui anieincarnutigneinjusiificalisunt. Sineftdenullus

unquamjustus fuit. Undeel antiquijusiianleincarna-lioncm;Verbi, in hac fide Christi, et in hac vera

juslitia, quod est nobis Chrisius, jusiificati sunl;hoccredentesfulurumquod noseredimusfactum: et

ipsigratia salvi facli per fidem,non ex se ipsis, sed

Deidono; non ex operibus, ne forte exlollerenlur

(Ephes.n, 8, 9). BOhaquippcopera eorum nonprae.venerunt nrisericordiamDei,sed subsecutasunt. Ipsi

quippe audierunt, ipsi scripserunl longe antequamChristus venisset in earne: Misereborcui misertus

cro, et misericordiamprmslabocuimisericorsfuero, E

quibusDeiverbis, lanlopost apostolusPaulus dice-

ret, lgilur nonvolenlisnequecurrenlis,sed miserentis

esl Dei(Exod.xxxiu, 19, el Rgm.ix, 15,.16). Ipso?rum etiam voxesi longeaptequamChrisiusvenisset

in carne : Deusmeus, piiserjfordiaejusprwvenietme

(Psat. LVIII,11). Quomodoauieni posseni alieni essea (ideChristj,qubrumcharitale eliamnobisprocnun.liatus est Christus; sine cujusfide quisquammortar

. liurnnecfuit, necesl, nec esse aliquandopoterit ju-slus? Si ,ergo jam justi a Christo eligerenlur Apoisloli,priusillumipsielegissenl,ut jusli eligipossenl;quia-sineillo-jusiiesse non possenl. Sed non ita fa-ctum est: ipse quippe illis ait, Non vos-meelegislis,sed egovoselegi.Unde dicit apostolusJoannes, Non

quoddilexerimusDettin,sedquia ipse prior dilexitnos

(I Jgan. iv, 10).CAPUTXXII.—19. Anle grqtjm eleciipnem?n-

justi omnes.Quqdcum ila sit, quidestjiomo utensin hacvfia propi'iavolunlale,antequameligalet dj^

ligat Deum, nisi iiquslus el impius?Quid.psi,"jn-"

quam, liomoaberransaCreatore creajpra, nisi Grpa-

torejus memorsit ejus,(Psa<.vm, 5), et qiigatpuiji.

-gratis,el diligatgratis?-Quiaipse non polesteligerevel diljgere, nisi prius elecjus dileciusquecurejur,-

qui coeeitaleeligenda non cernit, ,et Janguoredili,

gendafaslidil.Sed forte quis dical: QuompdoQBUS

prius eligit et diligil iniquos,ul justificetcos,-cum

scriptumsil, Odisti,Domine,oninesoperanlesiniqui-talpm(Psal. v,_7)?Quomodo.putamus,nisi nriroetineffabiliniodo? Et tameneliamnospossumus*cogi-lare, quod medicusbonus segrolumet odit-et di-_

ligit: odit enim,, quia eegrolat; diligit, ut aegritu-dinempellat. _ ,

CAPUT.XXIII.—20. Quomodocharitqspermpa^r

tientim,ita cupiditasfonsmaimpatienlim.Haecproplercharilalemdicla sint, sine qua in nobis non potestesse vera patienlia: quia in bonis eharilas-Dei cst,quoe.tolerat omnia, sicut in malismundi cupiditas.Sedlieeccharilas per Spiritupisanctumest in nobis,qui datus est hobis. Unde a quo nobis est charitas,ab illo esl patienlia. Mundi autemcppiditas,quandbpalienter suslinet onera cuj'uslibetcalamitalis, glo--rialur de.viribusproprioevoluntatis,tanquamde slu-

poremorbi, nonderobore sanitatis. Insana2 esl ista

gloriaiio; non esj,patientioe,sed.dementioe,Voluhtasista lanio videtur patientior acerborum jnaloruni,qpantoest avidiortemporaliumbonorum, qula ina-nior eeternorum.- " '- • >' "

CAPUTXXIV..—21. Voluntatemmalamesseposseeliam sine spirilus mali insligatione.Quod si eam

exagilat et inflammat fallacibus visis'8 el suasio-nibus immundis diabolicus spiritus* et maligna

conspiratione sociatus, efficit hominis .volunlaiem,yel errore dementem, vel appelilu cujuslibel mun-danoe delectationis ardenlcni : quoecum .videltir8

intolerabiliamirabiliter suslinere, non lamenideo

eliam volunlas mala sine-instigatioue alleriiis-im-

niundi spiritus, sicut -v.oluntasbona^sine adjutoriosanctiSpiritus non potestesse. Nam esse possevo- .

luntatem malam etiam sine aliquo spiritu vel se-

ducenteyel incitanle, in ipso diabolo salis oslendi-

tur, quiper nullumaliumdiabolam,'"sedpropria yo-luntale faetus diabblus invenilur. Voluntas ita-?

que mala sive cupiditate rapiatur, sive thnore"

revocetur, -sive laelitia diffundatur, sive trisii-tia contrahatur,'atque in his omnibus'perturbatio-iribus animi quaecumqtiesunt aliis"vel alio fempo'-"re6

graviora contemnat et perfera.; polest et sine

" ~ita duovatiea_i'Mss.AluveropleriqueGumeditis,nm

possnnms. ,2 sicMss.Atediti,fnsahia.3 PluresMss.^iW-Ms.ihpersimililocolibridecionlineit-

tia,cap.2, n.5, legitur: «Quisqujsla cordeoccurrealibus.«suggestionibusquorumquevisofuni consensit.»'- 4 Aliquot-Mss.,immundusel diabolicusspiritus.Et moxVaticaniduo,eimalignacpnspirationesocialus.

0 sicprobainotaiMss.Atediti,qumcwnqitevidentur. ~jc PleriqueMss,,veleotempore. . > %*

m DE PATIENT1A..S.AUGUSTIMLIBER UNUS. 624

alterius spiritus isstinclu sej ipsa sedueere, el de»

feciu a superio.ibus in inferiora lapsando, quanto

~]u_undiusffistimaveril, quod 'adipisci appetit, vel

aniiltere meliiit, vel adeplum gaudet, vel amissum

dolet, tanlo tolerabiliuspro eo ferre quod sibi nrinus

esl-ad patiendum,quamilludad fruendum.Quidquid

enim illud esi, ex ereatura est, cujus jiota voluplas

est 1. Quodammodo enim fanriliari conlaclu atque

connexu ad experiendam ejus suavitatem adjacet

amanti.creaturoeamala-creatura."

CAPUTXXV.—-22. Rona voluntasnon nisi ex

Deo. Voluptas.autemCrealoris, de qua scriptumest,

Et torrentevoluptatistumpoiabiseos(Psal-.xxxv, 9),

longe allerius generis est: neque enim, sicut nos,

creatura est. TSJisiergo amorejus. detur inde nobis,

non es. unde esse possit in nobis. Ac per hocvolun-

tas bona, qua diligilur Deus, in homine non potest

esse, nisi in quo Deusoperatur et velle (Philipp. n,

13). Hoocigilur voluntas bona, id est, volunlasDeo

fideliter'subdita, voluntas'sancliialesuperni ardoris

accensa,volunlasquaediligitDeumetproximumpro-

pterDeum; sive amore, de quorespondetaposlolus

Petrus, Domine,tu scisquia amole(Joan. xxi, 15);sive tiinore, de quo-dicitaposlolus Paulus,-in limore

ei tremoyeveslramipsorumsalulem operamini(Phi-

lipp. n, 12); sivegaudio,de quo dicit, Spe gaudenles,in tribulationepatientes(Rorii.xn, 12); siye trisliiia,

qualem se.dicit magnam habuissepro fralribus suis

(Id. ix, 2) : quoecumqueamara et aspera sufferat,charitas Dei est, quaeomniajtoleral (I Cor.xm, 7),

quaenon diffunditurin cordibusnoslris, uisiper Spi-

ritum sanctumqui datusest nobis (fiont. v, 5). .- CAPUT XXVI.— Piorutn palientia Dei donum.

Sc.hismalicorumpatientia pro Christo an laudanda.

Unde nequaquam dubitanleipietate, sicul charilas

sancte amanlium, ila palienlia pie loleraniiumDei

donum est. Neque enim divina Scriptura fallil aut

fallilur, quaenon soluminveleribusLibris habct hu-

jus rei.testimonia,cum Deodicitur, Patientianieatu

es, (PsaL.ixx 5); et, Ab ipso ,est-patientiamea

(Psal. LXI,6); el ubi alius prophela dicit, accipereJnosSpirilumfortitudinis: verum eliamin apqstolicisLilteris legilur, Quia vobisdonalumest pro Christo,

nonfiolumut credatisin eum; sed ut eiiampatiamini

proptereum(Philipp. i, 29). Non ergo quaside pro-

prio faciatanimumelatumquod sibi audit esse do-

natum.

25. Si quis autem non habens charitalem, quae

peflinel ad unitalem spirilus,et vinculumpacis,quo

catholica Ecclesia eongregataconneciitur, in aliquo

sclrismale constitutus. ne €hrislum neget, paiitur

tribulatibiies,angustias,famem,nuditatem,persecu-

tipnem, pericula, carceres, vincula,tormenta, gla-

dium, vel flammas, velbestias, vel ipsam,crncem

timore gehennarum,et igiiisoeierni;nulloniodoista

culpanda sunt, imovero et heec laudandapatienlia

est. Non enim dicere polerimus. meliusei fuisseul

Chrislumnegandonihil eorum palerelur. quaepassus

esl eonfiteiido;sed existimandumesl foriassetolera-

bilius ei fuiurum judicium, quam si Christum ne-

gando cuncta illa vilaret: ut illud quod ait Aposlo-

lus, Si tradiderocorpusmeumut ardeam,charilaienl

dulemnon habeam,nihil miltiprodcst (I Cor..xm,3) *,iiihil prodesse inlelligaturad regntimccelorumobti-

nendum,non ad exlrcmi judicii tolerabilius suppli-cium subeundum.

CAPUTXXVII.— 24. An hmceorumpalienliasit

Deidonum.Sed meritoquaeripolesiuirum-etista pa-tientia donumDeisil, an viribus tribuendaslt volun-

lalis humanoe,quaquisqueab Ecclesiaseparalus,non

pro errore qui eum separavit,sed pro verilatesacra-

mcnli seu verbi quaeapud eum remansit, limore

poenarumoeteniarumpoenaspatitur tcmporales.Ca-

vendumest eirimne forte, si Deidonumistampalien-tiamdixerimus,hi quibusinest, eliamad regnumDei

pertinere credantur : si aulemillam donunrDeiesse

negaverimus, cogamur faieri, sine adjulorioet mu-

nere DeiIn voluiitalehoniinisessepossealiquidboni.

Neque enim hoc non est bouum, ul credat homo

a3iern'osupplicio se esse puniendum, si negaveritChristum, eir pro isla fidequalecumquesuppliciumperferat el conlemnalhumanum.

25. Proindesicutnegandumnonesl hocessedonum

Dei, ita intelligendumesl alia esse Dcidona filiorumilliusJerusalem, quoesursumlibera est maler noslra.

CAPUT'XXYIII.— Donafiliorumhmredumeldo-na fitiorum exhmredatorumdiversa. (Haecsunt enim

quodamniodoheerediiaria; in quibus sumushmredes'

Dei, coltmredcsautemChristi); alia vero quaepossunt'accipere eiiam filiiconcubinarum,quibusJudceicar-nalcs et scliismaiicivel hoereiicicomparantur.Quam-vis enim scripiumsil, Ejice ancillame.tfiliumejus;neque enim hmres eril ftlius ancillm cum filio nieo

Isaac (Gal.iv, 26, 30, et Gen.xxi, 10) : et Abrahaetlixeril Deus,Inlsaac vocabilurtibisemen(Gen.xxi,12, et Rom. ix, 7 el S) : quod sic est Apostolusintefpretalus-, ut diceret, Id esl, nonqui filii camis,hi fi.lii"Dei; sed filii promissionisdepulanlurin se-mine ut intelligerenius scmcn Abrahocsecundum"

Isaae propler Christum ad Dei filiosperlinere, quisunt corpusChrisii et menibra, id est, EcclesiaDei

una, vera, germana, ealholica, lenens piam fidem;non eamquieper elationemvel timorem,sedeamquaeper dileciionemoperalur'(Ga/a..v, 6) : tamen etiam

filiosconcubinarumquandoa filiosuoIsaacdimisilJ

Abraham,nonnullaeis largitus est munera,ne relin-

querentur omni modoinanes, non ul tenereniurhas-

redes. Sicenim legimus: Dedit aulemAbraltamom-

nemcensitmsuumIsaacftliosuo; el ftliisconctibinarum

snarumdeditAbrahamnutnera,cl dimisileosdb Isaac

ftliosuo (Gen.xxv, 5, 6). Si ergo filii sumusliberae

Jerusalem, alia dona exhaeredalorum,alia Inielliga-mushseredum.Hienim haeredessunt, quibusdicitur:

Non enitnaccepislisspirilumservitulisiterumin iimo-

1Editi,voluntasest.veriusMss.,voluptasest.

1 Edilihoc et proximoloco,divisit.AtMss.constanlerTiabentdimisit:juxtagraecumLXX,Genes.cap.25, f. 6,kaiexapesleilenautous.Hebrasumverbumsonat,eriiisit.

625" "

ADMONITIOIN"SERMONESDE SYMBOLOAD CATECHUMENOS." - 626

rem; sedaccepislisspirilumadoplionisftliorum,inqtto

clamamus,Abba,Paier (Rom.vm, 14-17).-CAPUTXXIX.— 26. PalienlimpauperuinChrisli

mercesmterna.-Clamemusergo spirilu cbarilatis, et

donecveniamusad haereditatemin qua semper ma-

neamus,liberaliamoresimus, nbnservili timorepa-

j.lientes1.Clamemus,quamdiupauperessumus,donec

_illa haereditaleditemur. Magnaquippeinde pignora

; aecepimus, quod ad nos ditandos'pauper factusest!Chrislus,quo in supernasdiviliasexaltalo,missusest

qui sancla desiderianostris cordibus inspiraretSpi-ritus sanetus.Horumpauperum adhtie credentium,nondumconlemplaiitium;adhucsperantium,nondnm

tenenlium;adliucdesideriosuspiranlium,nondumfe-

licitatereenanlium; adhucesurienliumet silienlium,

nondurrisaiialorum:'horum ergopauperumpalienlialionpetibilin mternnm(Psal. ix,19): nonquiaet illic

palienlia eril, ubi quod tolerelurnon erit; sed nonperibit,dictumesl, quiainfructuosanonerit.J?ructumautemhabebiieeiernuni,ideononperibit in aeternum.Qui enim laborat inaniter, cum eum spes fefellerit,propterquam-laborabat,merilodicit,Perdidi tahtumlaborem: quisquisvero ad ,sui laborispromissaper-venerit, gratulansdieit, Nonperdidilaborem"meum.Diciturergo labor non perisse, non"quiamanetper-peluus, sed quia non est inaniter fusus. Sic et pa-tientiapauperumChrisli, sed dilaudorumhaeredum

Christi, non peribit in oeternum: non quia et illic

patienter ferre jubebimur, sed quiapro iis quae_hie

patienler pertulimus,-oeternabealitudineperfruemur.Nondabit finemsempileriiaefelicitaii,quidonat lem-

poralempatienliamvoluntati: quiautrumquemunusdonateedonatumest;eliarilali.

1m omnibuspropeMss.,palientes;sedin quibusdamsicverbaiale.punctasunt: nonservilitimore.Patientesckmenms,eic.medilisauiemcumeademverboruminter-punctionelegilur,Palienter,elc.

ADJMONITIO

IN SERMONES DE .SYMBOLO AD CATECHDMENOS.

•Qualuorisli sermbnesconjunctimvulgatialias fueruntin tomo nono, et apud veterescodicesMss.pennde

atque apudexcusosappellanlurde Symbololibri quatuor, tribuunlurqueAugustino.Primus.quidemsermcr

Augusiinumomninorelert; non ila vero tresalii. Quippe in his tribus dicendigenus incultumel abjeclum,non habetsalis ingeniiet gfavitalis, siculividereest in sermoriesecundo,ubilegitur, capite2 : Habemuselnosspirilualemnoslrumaurigam,sanctumprophetam"Eliam,quiquadrigmignemsuperimposituslanlumcucurritiut metasprenderelcwli.Scripturocloca peregrinisverbiscitantur interdum et explieantureoniodo ac sensu,quemAugustinoadscriberenon audemus,ul in ejusdem sermoniscapite5, nn. 13 et 14. Hunc"jiraeiereasermonemtemporeperseculionisVandalicoe,demortuojam Augnslinohabitum,cum Ariani.Caiholicosmodis

oihnibuslenlarent,bencfieiisccqucac injuriis avocontesa fide, suspicamurex illis in firieverbis : Hmreticus

AriahusnoninsulletEcclesim.Lupuscst, agnoscite:serpensest, ejuscapila conquassale.Rtandilur,scdfallit :

mullapromiltit,seddecipit,etc.-In sermoneterlio et quartomoranturnos causeedubitandieliambene multae,

ncqueIeviores.Possidiusin Indiculo,cap. 10, recensetde Symbolotraclatus tres : sed"hos iijsuperiore lo-

moSermonumhabes, ordine212,213, sqq. . * -

Subfineintomiitemnoni editibnisperLovaniensesadornaleereferunturquatuordecimtractatus, quospau-cisexcepiisdubioshabemusac subdifilios.Horum quidamin Appendicemrej"eclisunt, quidamvero hic suoloco typis minutioribusimpressi, ut sermo de quarta Feria, seu de Cultura agri dominici,in cujtiscapite3locusActuum,i, 18,'cl in capite ilem 6 loctis Joannis, vi, 51, citantur haud satis accurate : praelerquairi

quodincapile7 persecutio Vandalicanotata videlur. Scrmo eliam de Calaclysmo,ubi cap.'2 dicitur,Da,-

plismo?eslauralumcorpusad prioremstatum primi hominisantepeccalum.Et Sermode TemporeBarbarico,

quicapitepraesertim4 nonnnullacontinetminus consenlaneasacroe Bibliorum hisiorisc, necnon exhorla-

lionemIn fineadroborandosCatliolicosconirapersecutionemArianoruin.Sliluscertehorum triumoequerudis

ac deniissusminimequeAugustinianus.Deniqueeumdemauctoremsapiunt lum isti sermones, lumalii suprade Symboloiiresrecensiti, aliquem forleex discipulisAugusthri,cujus senlenliasinterduhi, tacitoS. Doctoris

nomine,profert; veluti illani in sermonede Cataclysmo,cap.3, Tolle verbum, el quid esl aquanisi aqua?Acceditverbumad elemenlum,el fit sacramenlum: quaenimiruniducta est ex Tractatu80 in Joannem,'n. 3.

Haesimuseliamaliquaiilumcirca sermonemde Canticonovo,nec sine aliquacunclationepasri sumus, cum

nomineAugustini,quodqlinigerit, rursum excudi.ln capiie3 plrireshabet sententiasex sequentepaulo post

sermonede uiilitaleJejunii,cap. 3, desumplas,scilicet,"Si— jumenlo insidei-es,quodle gestiendovellelprm^

eipitare,elc, inqueejus fine concionalorad baplizandos,Merces,inquit,nostraesl,ut in iliosanctofonleadjv*

velisnosoralionibusveslvis:quod sermonisproximesubsequcntisauctornon absimililerexposcjtabaplizandi-,

Pro nostramercede,in Wosacratissimofontepro nobisorale ._*