S. AURELII AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPI

DE

GRATIA ET LIBERO ARBITRIO

AD VALENTINUM ET GUM ILLO MONACHOS

Docetcavendumesse,ne vel gratianegatoliberOarbitrio,velnegatagratialiberumarbitriumdefendatur:namIibe-rumvoluntatisarbitriuminessebomini,constareexScripturarumtestimoniis;de ipsaetiamgratiaDei,sinequaniliilboniagerepossumus,dalaessein iisdemScripturisdivinadocumenta.1'osteacontraPelagianosprobatgratiamnonsecundummeritanostradari.Explicatquomodovitaaeterna,qua?bonisoperibusredditur,veresitgratia.Tumveromonslratquodnequescientialegis,nequenatura,nequesolaremissiopeccatorumsit illagratiaquoeperJesumChristumDominumno-strumdatur,sedtpsagratiafaciatut lex impleatur,ut naturaliberelur,ne peccatumdominetur.ExpugnatvanumilludPelagianorumperiugium,quodicunt,«gratiam,etsinonsecundtimmeritabonorumoperumdetur,tamendarisecundum«merilabonsevoluntatis,quaeprsecedit,credentiset orantis.» Inciditin quaestionem,curDeusjubetquodipsedaturusest; el anjubeataliquaquaenonpossumus.Charitatem,sinequapraeceptanonimplentur,noninnobisnisiex ipsoDeoesseconvincit.ostenditoperariDeumincordibushominumadinclinandaseorumvoluntatesquocumquevoluerit,siveadbonaprosuamisericordia,siveadmala.promeritiseorum,judicioutiquesuoaliquandoaperto,aliquandoocculto,scin-per lameniusto.Tandemgratuitaegratiaenecmeritisredditseluculeuttimexemplumsuppeterein iisparvulisquisalvan-tur, dumaliiunamcumipsiscausamhabentespcreunt.

CAPUTPRIMUM.— 1. Propter eos qui hominis

liberum arbilrium sic prsedicant et defendunt, utDei gratiamqua vocamurad eum et a nostrismalis

meritisliberamur, et per quambona merila compa-ramusquibus ad viram perveniamussetemam, ne-

gare audeantet conenturauferre , mulla jam disse-

ruimus, litlerisqtie mandavimus, quantum nobis

Doininusdonare dignatusest. Sedquoniamsunt qui-dam, qui sicgraliamDeidefendunt, ut negenthomi->is liberumarbitrium; aut quandogratia defendilur,

negari existiment liberum arbitrium; binc aliquidscribere ad vestrara Charitatem, Valenline frater,et cseleriqui simulDeoservilis , compelleniemuluacharitate curavi-Nuntiatumest enim miliide vobis,fratres, ab aliquibus qui in vestra congregalionesunt, ct ad nos indevenerunt, per quos et ista di-reximus, quod de hac re dissensionesin vobissint.

Itaque, dilectissimi, ne vos perturbet hujus qux-stionisobscuritas,moneovos primurn,ut de iis quscintetligitis, agatis Deo gratias: quidquid esl autem

quo pervenirenondumpotestvestrsementisintentio,paceminter vos et charitatem servantes, a Dominout inlelligatisorale; et donec vos ipse perducat ad

ea qusenondumintelligitis, ibi ambulateqttoperve-nire potuistis. Hoc admonet apOslolusPaulus, quicumdixissetnondumse esse perfccium, paulopostait, Quolquotergoperfectihocsapiamus; id est, ita

nos esseperfectos, ut nondumad perfectionemqusenobis suflicitvenerimus: conlinuoquesubjunxit, Et

ADMOMTIOPP.

si quidalilersapitis, hocquoquevobisDeusrevelabil:verumtamehin quod pervenimus, in eo ambttlemus.

( Philipp. III, 12-16). Ambulandoquippe in quodpervenimus, et quo nondum pervenimus pervenirepoterimus, Deonobis revelante si quid aliter sapi-mus, si ea qusejam revelavitnon relinquamtts.

CAPUTII. — 2. Revelavitautem nobis per Scri-

pturas suas sanctas, esse in homineliberumvolunta-tis arbilrium.Quomodoautero revelaverit, comme-niorovos , nonhumanoeloquio,seddivino.Primum,quia ipsa divina prseceplahomini non prodessent,nisi haberet liberum voluntatis arbilrium, quo eafacicnsad promissa prscmiaperveniret. Idco enimdata sunt, ut homoexcusationerode ignorantianonhaberet: sicutDominusdicit in EvangeliodeJudacis,Si nonvenissemel loculuseis fuissem, peccalumnonhaberenl: nunc autem excusationemnon habentde

peccato suo (Joan. xv, 22 ). De quo peccaio dicit,nisi de illo magno, qnod prsesciebateorum fcituriim

quandoista dicebat, id cst, quo euin fueranl occi-

snii?Neque enim nullunihabebant peccalmri, ante-

quam Christusvenisset in carne ad cos. llem ilicit

Aposlolus: Revelaturira Deideceeloiitoinncmimpietalemel injustitiamhomimtmeorum, qui veritalemin

iniquitatedelinenl:quiaquodnolumesl Dei , manifeslumestin illis; Deusenimillismanifeslavil.lnvisibilia

enimejus, a crealuramundi, per ea qutvfacla suiii,inlelleclaconspkiunlur;sempiternaquoquevirlusejusac divinitas, ut sint inexcusabiles(Itom l, 18-20).

BENEDICTINORUM.

Bujusoperis exemplariapro concinnandanova hac edittoneplura ct perquamegregia collatasunt, scilicetBomanabibliolhecaeVaticanaesex, et quatuordecimGallicana,ex bibliolhecar.ogia timnn,ex colbertinaunuin,exSorbonicaunum,aliudRemensisEcclesiae,aliudclarissimiviri Kicolaivianessier,DoclorisrheologiparisicnsisetsocUsorbonici,aliaduoexabbatiaCislerciensi,aliudex CorbeiensivetusLissiniumante mille,ut videtur, annosscri-ptum, cseteraexmonasteriisPrateflensi,Gemmeticensi,Beccensi,Michaelino,Casalensi,et AndegavensiS.Albini:exa-mioataepraetereavarianteslectionescodicumsexBelgicorum,qtiaeapudLovaniensesexstant,et peiiectaefueruntcele-brioreseditionesAUI.Er.et l.ov.

Comparavimusprceterea eas omnes editiones initio Retr. e<Confess., t. 1, memoratas. M.

(a) SctiptusannoChristi426aut427.

883 DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINI 884

Quoroododicit inexcusabiles,niside illa excusation

qua solet dicere humana superbia, Si scissem, fc

cissem; ideonon feci, quia nescivi?aut, Si scirem

facercm; ideo nonfacio, quianescio?Hscceis excu

satio tollilur , quandoprseceptumdalur , vel scienli:

non peccandiinanifesialur.

5. Sed sunt horoinesquietiam dc ipsoDeose cx

cusare conantur, quibus dicit aposlolus Jacobtts

iVeniocumlentatur, dical, Quoniama Deo tenlor'

Deusenimintenlatormalorumesl : ipse autemnemi-

iiemlental.Unusquisqueverotentatura concupiscenlitsua abslracluset illectus: deindeconcupiscentiacun

conceperit,paril peccatum;peccatumvero cumcon-

summalumfuerit, generat morlem(Jacobi i, 13-15)llem de ipsoDeose excusarevolentibus, respondeiliber ProverbiorumSalomonis: Insipienliaviriviolai

viasejus, Deumaulemcausaturin cordesuo. ( Prov.

xix , 5 ). Et liber Ecclesiaslicusdicit: Ne dixeris,

Quia propter.Dominumrecessi: qumenim odit non

facias. Nedixeris, Quia ipse me induxit: non enim

opushabetviro peccatore.Omneexsccrameniumodit

Dbntinus,et nonest amabiletimenlibusillum.Ipse ab

initio fecithominem, el reliquiteum in manuconsilii

sui. Si volueris, conservabismandata, el fidembonam

placiti.Apponittibi ignemet aquam; ad quodcumqucvoluerisextendemanumluam. ln conspectuhominis

vila el mors, el quodcumqueplacuerit dabilur ei

( Eccli.xv, 11-18). Ecce apertissimevidemus ex-

pressttmliberumhumansevolunlaiisarbitrium.

4. Quidillud, quodtam multis locis oinnia naan-

data sua custodiriet fieri jubct Deus? quoroodoju-

bet, si non est liberumarbitrium? Quidbeatus ille,

de quoPsalmusdicit, quodin legeDominifuit volttn-

tas ejus ( Psal. i, 2)? nonne salis indical volunlalc

sua hominemin lege Dei consislere? Deindc lam

mulla mandata, quseipsamquodammodonominaliin

conveniuntvolunialem, sicut est, Noli vincia malo

( Rom.xu , 21) : et alia similia, sicutstinl, Aro/f(e

fierisicutequuset mulus, quibusnon est inlellectus

( Psal. xxxi, 9 ); et, Noli repellereconsiliamalris

tum( Prov.i, 8 ); et, Noli essesapknsapudleipsum;

ct, Noli deficerea disciplinaDomini; et, Nolinegli-

gerelegem; ct, Noli abslinerebenefacereegenli; et,

Noli fabrkare in umicumluummala (ld. HI, 7,11 ,

27, 20 ); et, Noliintenderefallacitnulieri(ld. v, 2);

et, Noluitintelligereut beneageret ( Psal. xxxv, 4 );

et, Noluerunlacciperedisciplinam( Prov.j, 29 ) :

et inmiinerabilialalia in veteribus Libris divinorum

eloquiorumquid oslenduni, nisi liberum arbiirium

voltintatishumansc? In Libriseliamnovisevangeliciscl aposiolicis quid aliud ostendilur, nbi dicitur,

Nolilevobisconderethesaurosin terra(Matth.vi, 19);

et, Noliletimerecosquiocciduntcorpus(Id. x , 28);

et, Qui vultvcnirepostme, abnegetsemclipsum( Id.

xvi, 24 ); et, Pax in tcrrahominibusbomevolimialis

(Luc. ii, 14): ct quod dicit aposlolus Paulus,

Quodvult(aciat, nonpeccalsi nubal2: quiaulemslu-

1PluresMss.,tentctlur.Graccecst, peiur.otixd.' Mss.liic ct inlraconstanter,nonpeccat,uubat;omissa

parUcula,si,quseuccestingrieco.

tuit in cordesuo, non habensnecessitatem,potesta^tem aulem habens sucevoluntatis, el hoc statuit iicordesuo , servarevirginemsuam, bene facil (I Corvn , 30, 37 ). Itemdicit, Si autemvolens,hocfaciomercedemhabeo( Id. IX, 17) : et alio loco, So6riesroiejuste, et nolitepeccare(Id. xv, 34) : et iterum

Ul cjuemadmodumpromptusesl animusvolunlalis, itt

sit el perficiendi(H Cor.vm , 11 ). Et ad Timotheun

dicit, Cumenimin delkiisegerinlin Christo, nuberi

volunl(I Tiin.v, 11) : et alibi, Sed et omnesquipiivoluntviverein ChristoJesu , perseculionempalienlut

(II Tim, iti, 12 ): et ipsi Timotlieo, Noli negligert

gratiamqumin te est (I Tim. iv, 14). Et ad Phile-

monem: Ne bonumluumvetutexnecessilateesset,sea

exvoluntate ( Phitem.14). Servos ctiatn ipsos mo-

net, ut dominissuis ex animoserviantcumbonavo-

luntate(Ephes. vi, 6 ). Ilem Jacobus, Noliteilaqtaerrare, fralresmei, el nolitein personarumacceplionthaberefidemDomininoslriJesuChristi(Jacobin, 1):

et, Nolitedetraherede alterulro ( Id. IV,11 ). Item

Joannes in Epistola sua, Nolite diligeremundum(\Joan. n , 13): el cxtera hujusmodi.Nempeubidici-

tur , Noliboc , et noli illud, et ubi ad aliquid' fa-

ciendumvcl non faciendumin divinismonitis opusvoluntatisexigitur, satis libcrum demonstraturarbi-

trium. NcmoergoDeumcausetur in cordesuo , sed

sibi impuletquisque, cum peccat.NequecumaliquidsecunduinDeumoperatur, alienet hoc a propriavo-

lunlate. Quandoenimvolensfacil, luncdicendumcst

opus bonnin, lunc speranda est boni opcris mcrces

ab eo , de quo dicluiriest, Quireddet unkuiquese-

cunduiHoperasua ( Mallh. xvi, 27).CAPUTIII. — 5. Qui ergo noverunt divinaman-

data, auferlur eis cxcusatio, quam solent homines

habcre de ignorantia.Sed nec ipsi sine poenaerunt,

qui lcgcm Dei nesciunt. Qiti enimsine legepeccave-

runl, sinelegcperibunl: qui autemin legepeccaverunt,

per legemjudicabuntur(Rom.n, 12 ). Quodmihinor»

vidclurApostotusita dixissc, lanquam pejus aliquid

significaveritessepassuros, qui legem nesciunt in

peccatissttis, quamillosqui sciunt. Pejusenim vi-

delur esse perire, quam judicari : sed cum hoc de

Geniibusel de Judscisloqueretur, quia illi sine lege

suni, isti autemlegcmacceperunt;quisaudeatdicereJuda^osqui in lcgepeccant, non esscperituros,cum

inCbristuninoncrediderint!; quandoquidemde illis

dictuin est, per legemjudkabuntur? Sinefidecnim

Chrisii nemoliberari potest; ac per hoc ila judica-bunlur ut pereant.Namsi pejorest condilionescien-

tium quam scienlium legem Dei, quomodoverum

erit quod Dominusin Evangelioait, Sertius<jmine-

ecitvolunlatemdominisui, et facitdignaplagk, vapu-lubitpauca: sertiMSaulemqui scit volunlatemdomini

sui, et facitdignaplagis,vaputabitmulla(Luc.xn, 48,

47)? Ecce ubi osiendit graviuspcccare hominem

scicnlem quamnescientem.Ncc tamen ideo confu-

1Mss, itbiuUqttid;otaisso,ad.Sedexhisnonnulhpro,aliqniil,Iiabetil,altquod.3r.iliii,ciiminchrisinmnon crediaerunt.MeUoresMss.»noncredidciini.

885 LIBERUNUS. 886-

giendumest ad ignorantisetencbras, ut in cis quis-

que rcquirat excusalionem.Aliudest enimnescisse,aliud scirenoluisse.Volunlasquippein eo arguilur,de quo dicilur, Noluitinlelligereul beneageret(Psal.xxxv, 4). Sed cl illa ignoranliaqu;enon est eorum

qui scire nolunt, sed eorumqui tanquamsinipliciternesciunt, nerainemsic excusat,ut sempiternoignenon ardeat, si propterea non credidit, quianon au-

divit omninoquid ' crederet; sed forlasseut mitius

ardeat. Non enim sine causa diclum cst, Effundeiram tuamingentesqumtenonnoverunt(Psal. LXXVIII,6 ) : et iltud quod ait Aposlolus, Cum veneritin

flamma ignis dare vindktam in eos qui ignoranlDeum(II Thess.l, 8 ). Verumlamenut habeamuset

ipsamscientiam,ne dicat unusquisque, Nescivi,non

audivi, non intellexi; voluntasconveniturhumana,ubi dicitur, Nolite esse skut equuset mulus, quibusnon est inlelleclus(Psal. xxxi, 9 ) : quamvfepejor

appareat,dequo dictumest, Verbisnon emendabilur. servusdurus; si enimintellexeril,nonobaudiet(Prov.

xxix,19).Quandoautemdicilhomo,Nonpossumfacere

quodprsecipitur, quoniamconcupiscenliamea vin-cor : jamquidemde ignoranlianon habct excusatio-

nem, nec Deumcausatur in cordesuo, sed malura

suumin se cognoscitet dolet; cui tamendicit Apo-stolns, Nolivincia malo, sed vince in bonomalum

(Rom.xii, 21). Et utiquecui dicitur, Nolivinci,ar-

bilriumvolunlatisejus sine dubioconvenitur.Velleeuimet nolleproprisevoluntatisest.

CAPUTIV. — 6. Sed metuendum est ne istaomniadivina teslimonia,et qusecumquealia sunt,quaesinc dubitaliOnesunt plurima, in defensioneliberiarbilrii, sic intelligantur,ut ad vitam piamctbonamconversationem, cui mercesaeternadebetur,

adjutorioet gralise Dei locus non relinquatur; etaudeat miserhomo, quandobenevivit et bene ope-ralur, vel potiusbene vivere et bene operari sibi

videtur,in se ipso, non in Dorainogloriari, ct spernrecte vivendi in se ipsoponere, ut sequatur cum

malediclumJeremiseprophetsedicenlis, Maledicius

homoquispemhabetinhomine,el firmatcarnembra-

chiisui, et a Dominodisceditcor ejus (Jerem. xvn,

5). Inlelligite,fratres,hocpropheticumtestimoniiim.Quiaenimnon dixit prophcla, Maledictushomoqui

spemhabet in se ipso; posset alicui videri ideodi-

cturaesse,Maledktushomoqtti spemhabetin homine,ut nemo habeat spemin alterohomine, sed in se.

Ut ergoostenderet sic se admonuissehominem, ut

nec inse ipsohaberel spem; proptereacum dixisset,Maledklus homo qui spem habet in homine,mox

addidil,et firmal carnembrachii sui. Brachiumpro

polentia posuit operandi. ln nomine autem carnis

mtelligendaest humanafragilitas.Ac per hoc firmatcarnembrachiisui, quipoienliamfragilematque in-

validam,id esl humanam,sibisufficeread betieope-randum pulat, nec adjulorium sperat a Domino.

1frfiii,<n<o<(.Mss.,quitl.

Proplerea subjecit', et a Dominodiscedilcor ejus.Tatis cst hacresrsPelagiana, non antiqua, sed antenon mullum tempus exorta : contra quamhajresim

cum fuisset diutius disputatum, ctiam ad concilia

episcopalia novissima necessitate perventum est;unde vobis, non quidcmomnia, sed tamen aliqua

lcgendadirexi. Nosergo ad bene operandumspemnon habeamusin homine, firmanlescarnembrachii

nostri : ncc a Dominodiscedat cor nostrum; scd ci

dicat, Adjutormeuseslo,ne derelinquas-me,nequede-

spiciasme,Deussalutarismeus(Psal. xxvi, 9).7. Proinde,charissimi,sicut superioribusteslimo-

niis sanctarum Scripturarum probavimus, ad bene

vivendumet recte agendumesse in homineliborum

volunlalisarbilrium; sic eliam dc graiia Dei, sine

qua niliilboni agere possumus, quae sint divinale-

stimoniavideamus.Acprimumdeipsa vcsira profes-sione aliquid dicam. Neque cnim congregaretvos

ista socictas,in qua conlinentervivilisa, nisi volu-

plalem conjugalemconlemnerelis.Hincautcm Do-

mino loquenti cumdixissent discipuli, Si lalis est

causahominiscum uxore, non expeditnttbere; re-

sponditeis , Nonomnescapiuntverbttmhoc, sedqui-bus datumesl ( Matth. xrx ,10,11). Numquidnon

Iiberum arbitriumTimotheicst exhorlatus Aposto-lus dicens,Coniinete ipsttm(I Tim.v, 22)? Et in hac

re poteslatemvoluntatis ostendit, ubi ait, nonha-

bensnecessilalem,polestalemaulemhabenssumvolun-

tatis, ut servelvirginemsuam.Et lamen, non omnes

capiunt verbumhoc, sed quibusdatumest. Quibusenim non est datum, aut nolunt, aut non implent

quodvoltint: quibusaulem datumest, sic volunl ut

impleanlquod volunt.Itaqne,ut boc verbum, quodnon ab omnibus capitur, ab aliquibus capialur, et

Dcidonumest, et liberumarbitrium.

8. De ipsa quoquepudicitiaconjugalinempeApo-sloltis ait, Quod vult faciat, non peccat si nubat

(lCor. vn, 37, 36) : et tamenetiamhoc Deidommi

cst, diccnle Scriptura, A Dominojungilur mulierviro(Prov. xix ,14). IdeoDoctorGentiumetpudici-liam conjugalemper quamnon fiuntadulleria, et

perfeclioremcontinentiamper quamnutlus concubi-tus qtiaerilur,sermone suocommendans,et hoc ct

illuddonumDeiesse monstravit, scribensad Corin-

thios,etadmonensconjugesne se mvicemfraudent:

quoscumadmonuisset,adjecit, Vellemautem omnes

hominesessesicul el me ipsum; quia utique ipseab omiii concnbitu continebat : et continuo sub-

junxit, Sedunusquisquepropriumdonumhabeta Deo;aliussic, alitisaulemsic (I Cor.vn, 7). Numquidtammullaquaepraecipiunlurin IcgeDei,ne fornicalioneset adulteriacommiitantur, indicant aliud quamlibe-rum arbitrium? Neque enim prseciperenlur, nisihomo haberet propriam voluntatcm, qna divinis

prseceptisobediret. Et tamen Dei donumest, sine

quo senari castitatispraeceptanonpossunt.Undeait

1Editi, ProplerIwcenimsubjecit.AntiquissimusCor-beiensiscodexet quidamaliiMss.,Proptereasubjecit.- rnrheiensiscodexantenongentosvelmilteannosscri-1tus,ccintincntesviittis.

687 DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINl 888

llle in libro Sapientiic: Cttin scirein quia ttemoesse

potestcontinensnisi Deusdet; et hocipsum cral sa-

frientim,scirecujusessethocdonum(Sap. vm, 21).Ut aulem ista non scrventur caslilatissanctaman--

dala, unusquisquetentatura concupiscenliasua abslra-

etus et illcctus(Jacobi i, 14). Ubi si dixerit, Volo

servarc, sed vincora concupiscenliamea : respon-det Scripturaliberoejus arbitrio,quod jam superiusdixi, Noli vinci a malo, sedvincein bono malum.

Quodtamenut fiat, adjuvatgralia : qusenisi adjuve-rit, nibil lex crit nisi virtus peccali. Ai>3elurenim

concupiscenlia, et majoresvires-accipit legeprohi-benle, nisi adjuvelspiriiusgralioe.Hocest quod di-

cil ille ipse Doctor Gentium: Aculeusautemmortis

tst peccatum;virtusveropeccati,lex.Ecce unde dicit

hoino, Volo lcgis scrvarc mandatum, sed virtute

concupisccntia:meae vincor.El cum voluntas ejusconvenitur, et dicitur, Noli vincia malo; quid ei

prodcsi, nisigraliasuccurrentcfiat?Quodipse Apo-stolus secutus adjunxil : nam cum dixissct, virtus

peccalilex, conlinuosubjecit, GratiasautemDeo,quidal nobisvktoriamperDominumnoslrumJesumChri-stum(1 Cor.xv, 56, 57). Ergo et vicloriaquapecca-tiimvincilur, niliilaliudest quaindonumDei, in istocerlamineadjuvantisliberumarbitrium.

9. Propier quod dicit et cceleslisMagister,Vigi-lale, et orate, ne inlretis in lentationem(Mallh.xxvi,

41). Ergo unusquisquecoutra suamconcupiscentiamdimicansoret, ne intret in lenlaiionem, id est, nesit ab illa absiracluset illeclus.Non autem intrat in

lenlalioncni, si voliiutalebona vincat concupiscen-tiam malam.Nectamen sufficitarbitriumvoluntatis

hunianat!,nisi a Dominovicloriaconccdaluroranti,nc intret in lentationem.Quidverocvidentius quamDei ostcndilurgratia, ubi quod oralur accipitur?Sienim dixissetSalvatornoster, Vigilate,ne inlretism

tenlationem;admonuisselanlummodovideretur ho-niinis voluntalem: cumveroaddidit, el orate,osten-dit Deumadjuvare, ne intrctur in lenlationem.Di-ctumest liheroarbilrio, Fili, nolideficerea disciplinaDomini(Prov. m, 11) : el Dominusdixil, Egorogavipro te, Peire, ne deficiatfides lua (Luc.xxn, 32).Ilotno ergo' gralia juvalur, ne sine causavoluntati

cjus jubeatur.CAPUTV. — 10. Cumdicit Deus,Comieriiminiad

me, el converlarad vos (Zach. i, 3) : unum horumvidetur esse nostrsevoluntatis, id est, ut converla-rhur ad eum; alleruravero ipsiusgraiisc, id est, utcliam ipse converlalur ad nos. Ubi possuntpularePelagianisuaraobtinere senlentiam,quadicttnt,gra-tiam Dei secundummerila nostra dari. Quodquidemin Oriente, hoc est, in provinciaPalaeslina,in quaesl civiiasJerusalem,cumipse Pclagiusab cpiscopisaudirctur, affirmarcnon ausus est. Nam inter cse-tera quaeilli objectasunt, et hoc objectumesi, quoddiceret, gratiaro Dei secundummerita nostra dari:

quod sic alienumest a calholicadoclrinael inimi-cum gratiseChristi, ut nisi hoc objectumsibt ana-

1corbeieraisMs.,emm,

themasset', ipseindeanathematusexisset(a).Sedfal-lacitereumanatliemassc,postcriorcscjusindicanllibri,in quibusoniniuonihil aliud dcfcndil,quamgratiamDcisecundummerila nostra dari. Talia crgode Scri-

pluris colligunt,qualecsl hoc unumquodpauloantcdixi, Converliminiad me, el converlarad vos; ut sc-cundummeritumconversionisnoslraead Deum,de-tur gratia ejus, in qua ad nos el ipse convcilitur.Ncc attenduntqui hoc senliiint, quianisi donumDeiesset ctiam ipsa ad Deum nostra conversio,non cidiceretur, Deusvirtutum,convertenos (Psal. LXXIX,8); et, Deus, lu convertensvivificabisnos; ct, Con-verte nos, Deus sanilalumnoslrarum(Psal. LXXXIV,7, 5); el hujusmodialia, quaccommemorarelongumest. Namet vcnircad Chrisluin,quidesl aliud nisiadeum credendoconverti? Et tamenail: Netnopotestveniread me,nisi datumfuerit ei a Palre meo(Joan.vi, C6).

11. Item quod scriptumcst in libro sccundoPara-lipomenon,Dominusvobiscum,cumvosestiscum eo,et si qumsieritiseum, invenielis;si autetnreliqueritiseum,derelinquetvos (II Par. xv, 2); manifesiaiqui-demvolunlatisarbilrium. Sed illi qui dicuntgratiamDcisecundummerila nostra dari, ista teslimoniasic

accipiuni, ut dicant meritum nostrum in co esse,quodsumuscum Deo; ejus aulemgratiamsecundumhoc merituindari, ut sit et ipse nobiscum.Item me-ritum noslrum in eo esse, quod qusrrimuseum; etsecundumhocmerilumdari ejusgratiam, ut invenia-nius eum. Et in tibro primoquoddiclitmest, Et tu,Salomonfili mi, cognosceDeum,et serviei in corde

perfectoet animavolenle;quia omniacordascrulaturDominus,el omnemcogilalionemmenliiimnovil : si

qucesieriseum, invenielurtibi; et si dimiseriseum, re-

petlette in perpetuum(I Par. xxviu, 9); dcclaratvo-luntatisarbilrium. Sed illi in eo ponuntmerilumbo-niinis, quod dictum est, si quwsieriseum; ct secun-dum boc meritum dari gratiam, in eo quod dicltiinesl*, invenielurlibi: et omnino laborant, qiiantuiiipossunt,ostenderegratiamDeisecundummerilano-stra dari; liocest, graliamnon e:-segratiaui. Qtiibuscnim secundurn merilum reddilur, nou impntattirtnercessecundumgraliam,sed secundumdebituin,sicutapcrlissimedicit Apostolus(Rom.iv, 4).

12. Merilumeuim fuit quidemin aposloloPaulo,sed malum, quandopersequebaturEcclcsiam: undedicil, Non sumidoneusvocariAposlolus,qttiapersc-cutus sumEcctesiamDei.Cumergo haberethoc me-rilum nialum, reddilum est ci bonum pro inalo :ideoqueseculusadjunxii,Sed gratiaDei sumid quodsttm.Atqueut ostenderctct Iiberumarbitrium, moxaddidit, ef graliaejus in me vacuanon fuil, scdplusomnibttsillis laboravi.Hoc cnim liberiun arbilriumhoroiniscxhortaturet in aliis, quibusdicil,Rogamus

1Editi,analhematizasset;et infra,anathematizatus,ana-thenuitizasse.AtMss.antiquiores,anathemasset,analhema-tus,anathemasse.

*ineditisexciderantillaverba,si qttmsieriseum: et se-cimdumhocmeritumdarigratiam,ineoquoddiclttmeu;quaehucrevocanlurexMss.

(a) videlibrumde GestisPelagii,n.30-57,

889 LIBERUNUS. 890

ne in vacuumgraliam Dei suscipiatis(II Cor.vi, 1).

Ulquidenim eos rogat, si gratiam sic susceperunt,

ut propriamperderentvoluntatem? Tamen ne ipsa

voluntas sine gratia Dei putetur boni aliquid posse,cnnlinuoctim dixisset, Graliaejus in mevacua non

fuU,sed plusgmnibusillis laboravi; subjunxit atque

ait, Non egoautem,sed gratiaDeimecum(I Cor.xv,

9, 10): idest, non solus, sedgralia Deimecum: ac

per hoc necgralia Deisola, nec ipse solus, sed gra-tia Deicumitlo. Ut autemde coelovocaretur, et lara

magnaefficacissiraavocationeconverleretur(Act.ix),

gratia Deierat sola; quia roerita ejus erant magna,sed mala. Deniqueet alibidicit ad Timolheum: Col-

taboraEvangeliosecundumvirtulemDei salvosnosfa-cienlis,et vocanlisvocationesuasancla; nonsecundum

opera noslra, sed secundumsuutn propositumet gra-tiam, qumdata est nobisin ChrisloJesu (II Tim. i, 8,

9). ltera merita sua, sed mala commemoransdicit:

Fuimusenimslulliet nosaliquandoet increduli,erran-

tes, servientesdesideriisel voluptalibusvariis,in mali-

tia et invidiaagentes,abominabiles,invkemodioha-

benles.Quidislis tam malismerilis nisipoenaiiliquedebebatur? Sed Deo reddente bona pro malis, per

gratiamqusenon secundummerila noslra datur, fa-clutn est quoddeindesubjungitet dicit: <Cumau-

tem bcnignilaset humanilas iiluxit Salvatorisnostri

Dei, non ex operibusjustitise qusefecimusnos; sed

secundumsuam misericordiamsalvosnos fecit, perlavacrumregeneralioniset renovationisSpiritussan-

cli, quem dilissime effudit super nos, per JesumChrislum Salvatoreranostrum, ut justificati ipsiusgratia, hseredes efficiamur secundum spero vitac

selernse(Tit.m, 3-7).CAPUTVI. —13. His et lalibus tesiimoniisdivi-

nis probatur,graliamDei non secundummerita no-slra dari: quandoquidemnon soluronullisbonis, ve-

rum eliam multismeritis malis prsccedentibusvide-

musdalam, et quotidicdari videmus.Sedplanecum

dala fuerit, incipiuntesse etiammerita nostra bona,

per illam tamen : nam si se illa sublraxcril, cadit

homo, non erectus, sed praecipitatusliberoarbitrio.

Quapropternec quandoeoeperithomohaberemerita

bona, debetsibi tribuere itla, sed Deo,cui dicitur inPsalmo, Adjulormeusesto, ne derelinquasme (Psal.xxvi, 9). Dicendo,ne deretinquasme,ostenditquia si

dereliciusfuerit, nihilbonivaletipse per se : undeet

itle ait, Egodixi in abundanliamea, Nonmoveborinmiernum.Putaverat enim suumfuissebonum, quodei sic abundabat, ut non moverelur: sed ut osten-

deretur illi, cujusesset illud', de quo tanquamsuo

cosperatgloriari, paululumgratia deserenle2admo-

niius dicit, Domine,in voluntalelua prmslilislidecori

meo virlutem; avertistiattiemfaciem luatna me, et

facius sum conturbatus(Psal. xxix, 7, 8). Ideone-

cessariuroest homini,ut gralia Deinon solumjtisti-ficelurimpius,id est, ex impio fiatjustus, cum red-

1Edili,cujusessel illudbonum.Abest,bonum,a ple-risqueMss.

*Editi,gratiaDeideserente,Abest,jDet,etiama ple*ritquemanuscriptis.

duntur ei bona pro malis; sed etiamcum fuerit jamjuslificatusexfide, ambuletcumillogratia, et incum-bat super ipsamne cadat. Propter hoc scriptum estin Canticocanlicorumdc ipsa Ecclesia: Qumestista

qumascendildealbala,incumbenssuperfratruelemsuum

(Cant.VIII,5)? Dealbataest enim quscper se ipsamalbaessc non posset. Et a quo dealbalaesl, nisi ab

illo,qttiper prophelamdicit, Si fuerintpeccalavestraul phmnkium, sicut nivem deatbabo(Isai. i, 18)?Quandoergo dealbata est, nihil boni merebatur :

jam veroalba facta, beneambulat; sed si super cttm

a quo dealbata est, perseveranterincumbat. Propler

quod et ipse Jesus, supcr quem incumbil dealbata,

dixitdiscipulissuis, Sinemenihilpoteslisfacere(Joan.xv, 5).

14. Ergo redeamus ad aposlolumPaulum, quemcerte invenimus sine ullis ineritis bonis, imo ctiui

multis meritis malis, Dei graliam consecuturorcd-

deniisbona pro malis : vidcamusqttiddicat sua jam

propinquanlepassionc,scribensad Timotheum.Egoenimjam immolor,inquil, el tempusresolulionistnem

inslat. Bonumcerlamencertaei,cursumconsummavi,

fidemservavi.Isia ulique jam merila sua bona com-

memorat; ul posl bona meritaconsequaturcoronam,

qui posl merita mala conseculusest graliam. Deni-

que altendiic quid sequalur : Superest, inqttit, mihi

coronajuslitiw,quamreddetmihi Dominusin illa die

justusjudex (U Tiin. IV, 6-8). Cttiredderet coronam

justus judex, si non donassetgraliam misericorspa-ter? Et quomodo essel ista corona justitiae, nisi

prsccessissetgratia quscjusliiical impium?Quomodoista debiia redderelur, nisi prius illa graluila dona-

relur ?

15. Sedcumdicunl Pelagianihanc esse solarnnon

secundumineriia nostra graliam,quahominipeccala

dimittunlur; illam vero qusedatur in fine , id est,

cclernamvitara, meritis nostris prsecedentibusreddi:

respondenduraest eis. Si enim merila nostra sic in-

telligerent,ut etiamipsa dona Deiesse cognoscerent,non esset reprobanda

l ista senlenlia : quoniamvero

merila humanasic pracdicant,ut ea ex semetipsoha-

bere hominem dicanl, prorsus reclissimerespondet

Aposlolus, Quis enim te discernil?Quidautemhabes

quodnonaccepisli?Si autemet accepisli,quidgloria-ris quasi non acceperis(1 Cor. iv, 7)? Prorsus lalia

cogitantiverissimedicitur : Donasua coronatDeus,

nonmerita tua ; si tibi a te ipso, non ab illo sunt me-

rita tua. Hsecenimsi lalia sunt, raalasunl; quse!non

coronatDeus : si aulcm bona sunt, Dei dona sunt;

quiasicut dicit aposlolusJacobus,Oinnedalum optt-mum, el omnedonumperfectumdesursumesl,descen-

dens a Palre luminum(Jacobii, 17). Undedicit oi

JoannesprsecursorDomini,JVonpolesthomoaccipere

quidquam,nisi fueriteidatumde cmlo(Joan. m, 27) :

utiqucde coelo,unde etiam vcnit Spiritus sanclus3

quandoJesus ascenditin altum, captivavitcaptivila-

1MSS.vaticani,Gallicict Belgici,reproba.>EditioAm.,qucestmt. Er.et Lov,,qutemata sunt.In

Mss.ncc,^un(,additur;nec,mala.

•91 DE GRATIAET LIBEROARBITIUO,S. AUGUSTINI 892

tem, dedit donahominibus(Psal. LXVH,19; Ephes.

IV,8). Si ergo Dei dona sunt bona merita tua, non

Deuscoronatmerita lua tanquammeritatua, sed tan-

quam donasua.

CAPUTVII.—16. Proindeconsideremusipsame-

rita apostoli Pauli, quibus dixit coronam justitise'redditurumjudicemjustum, et videamusutrum me-

rita ipsius tanquam ipsius, id est, ex ipso illi com-

parata, an dona sint Dei. Bonum, inquit, certamen

certavi,cursumconsummavi,fidemservavi.Primoista

bonaopera, si non ea prsecessissentcogilationesbo-

mc, nulla essent. Atlenditeitaquequid de ipsiscogi-tationibusdicat: ait enimscribensadCorinthios,Non

quia idonei sumuscogitarealiquida nobiss, tanquamex nobismetipsis;sed sufficienlianostra ex Deo est

(H Cor. iii, 5). Deindesingulainspiciamus: Bonum,inquit, cerlamencertavi.Quceroquavirtute certaveril;ulrum quaeilli ex semelipsofuerit, an qusedesuperdata sit. Sedabsilut tantusdoctor3ignoraveritlegemDei, cujus vox est in Deuteroiiomio: Ne dkasincorde luo, Forliludomeael polentiamanusmemfecitmihivirtutemmagnamhanc : sed memoraberisDomi-ni Dei lui, quia ipselibidat forliludinemfacerevir-tulem(Deut. viu, 17,18).Quidaulem prodestbonumcertamcn, nisi sequalurvictoria? Et quis dat victo-

riam, nisi ille de qua dicit ipse, GraiiasDeoquidatnobisvicloriamper DominumnoslrumJesumChristum

(I Cor. xv, 57)? Et alio loco cum cominemorassettestimoniurade Psalmo, Quomamproplertemorlifica-mur tota die,depttlatisumusvelutovesoccisionis;sub-jecit atque ait, Sedin hisomnibussupervincimuspereumquidilexil nos (Psal. XLIII,22; Rom.vm, 36 ,37): non ergo per nos, sed per eumqui dilexitnos.Deindedixit,Cursumconsummavi: sed ille hoc dixit,qui alio locodicit, Igiittr nonvolentisnequecurreniis,sed iniserenlisest Dei (Rom.ix, 16). Quse sentenlianullo modopotesteliam sic convertiut dicatur, NonmiscrentisDei, sedvolentiset currenlisest hominis:

quisquis enim hoc ausus fuerit dicere, apcrte seostenditApostolocontradicere.-17. Poslremo dixit, Fidem servavi: sed illehoc

dixit, qui alibi ait, Miserkordiamconsecutussum,ut

fidelisessem(I Cor.vn, 25). Nonenimdixil, Miseri-cordiam consecutussura, quia fideliseraro; sed, ul

fidelisessem: hincostendensetiamipsam fidemha-beri nisi Deo miserante non posse, el essedonumDei. Quod aperlissime docet, dicens, Gratia salvi

facliestisperfidem,elhocnon exvobis,sedDeidonumest. Possentenim dicere, Ideo accepimusgratiam,quia credidimus*; tanquam sibi fidcm tribucntes,gratiam Deo: propter hoc Apostoluscum dixisset,per fidem;et hoc,inquit, nonex vobis,sedDeidonttmest. Rursus, ne dicerentsuis operibusse donumtale

meruisse,continuosubjecit,Nonexoperibus,ne forte1Editi,dixUcoramreddUuruht;omisso,justUim,quodex Mss.resliluimus.2omnes Mss.,cogitarealiquid tanquamex nobismet-

ipsis;ormsso,a nobis.3Am.Er.etpluresMss.,uttantusdoctorGentiumiqnora-verit,etc.

*sic Ms&.Editi,credtmus.

quis exlollatur(Ephes. n, 8, 9). Non quianegavitaut evacuavitopcra bona, cumdicatDeumunicuiquereddere secundumopcra ejus (Rom.n, 6) : sed quiaopera sunt ex fide, norr ex operibusfides; ac pcrhoc ah illo sunt nobis operajuslitise,a quo est ipsafides, de qtia dicluraest, Justus ex fide vivit (IIa-bac. n, 4).

18. Hominesaulcmnon intclligenles,quodait ipseApostolus,Arbitramurjusliftcari hominemper fidemsineoperibuslegis(Rom.m, 28); putaverunt eurodi-cere sufliccrehoniini fidcm, eliamsi male vivat etbonaoperanon habcat. Quod absit ut senliret Vaselcctionis: qui cumdixisset quodamloco, In ChristoenimJesu nequecirctiincisioatiquidvalet, nequeprm-putinm,;moxaddidit, sed fides quceper dileclionem

operatur(Galat. v, C). Ipsa est fidesqusefidelesDei

separal ab iuimuiidisd&emonibus: nam et ipsi, sicutdicit apostolusJacobus, credunlet conlremiscunt(Ja-cobi n, 19); sed non bene operatur. Non ergo ha-bent islam fidemex qua justusvivit, id esl, quseperdilectionemoperatur, ut reddat ei Deus vilamseter-nam secundumopera ejus. Sed quia et ipsa bonaoperanobis ex Deosunt, a quo nobis el fidesest, ctdilectio,proplerea idem ipse DoctorGenliuro,etiarnipsamvilam selcrnamgratiamnuncupavit.

CAPUTVIII.— 19. Et' nascilur inde non parvaquajslio, quaaDominodonanlesolvendaest. Si enimvita seternabonisoperibusredditur, sicutapertissiroedicit Scriplura,QuoniamDeus reddet unicuiquese-cundumopera ejus(Mallh.xvi, 27) : quomodogratiaest vita selerna,cumgratia non operibus reddalur ,sedgi-alisdelur, ipsoApostolodicente, Eiqui opera-tur, mercesnonimputalur secundumgraliam, sed se-cundumdebituma

(Rom.iv, 4) ?et iterum, Reliquim,inquit, per elcctioncmgralimsalvmfactmsunl: et mox

addidit,Si auleingralia,jam nonexoperibus;alioquingratiajam non estgralia (Id. xi, 5, 6). Quomodoestergo gratia vita selcrria,quse ex operibussumilur?An fortevilamselernamnon dixilApostolusgraliam?Imo vero sicdixit, ut negari omninonon possii; necinlcllectorcmaculum, sed tanluromodoinlentumde-sideret auditorem. Cum eniin dixisset, Siipendiumpeccati, tnors; continuosubdidil,GratiaatttemDei,vilamlerna,in ChristoJesuDominonoslro(Id. vi, 23).

20. Ista ergo qusestionullo modo mibi videtur

posse dissolvi, nisi intelligamusel ipsa honaoperanostra quibusseterna redditurvila, ad Deigratiampertinere, propter illudquodait DominusJesus, Sinemenihil poleslisfacere(Joan. xv, 5). Et ipseAposlo-lus cum dixissel,Gralia salvi facli eslis per fidem,ethocttonexvobis,sedDeidonumest; nonexoperibus,ne fortequisexiollalur: viditulique putareposseho-roineshocita diclum,quasinecessarianon sint operabona credentibus, sed eis fides sola sufficiat; etrursus posseliominesde bonisoperibusexlolli,velutad ea faciendasibi ipsisuffieiant;mox itaqueaddidit,

Ipsius enimsumusfigmenlum,creali in ChrisloJesuin operibusbonis,qumprceparavitDeus, uf in illisam-

1I.ov.,sed.Am.Er.et Mss.,et.*Am.F.r.et tiuresMss.,meritum.

893 LIBERUNUS. 894

bulemus(Ephes. n, 8-10). Quid cst hoe, quodcum

Dei gratiamcommendansdixisset, nonex operibus,

ne forlequisexlollatur;cur hocdixerit rationemred-

dens, lpsiusenimsumus,inquit, figmenlum,creatiin

ChristoJesu in operibusbonis? Quomodoergo, non

ex operibus,nefortequisexlollatur? Sed audi, et in-

; tellige, non ex operibusdictum, tanquamtuis ex le1ipso libi existentibus,sed tanquam bis in quibus le

Deus linxit, id est formavitet creavit. Hocenimait,

Jpsius suinusfigmentum,crealiin ChrisloJesu in ope-ribusbonis; non illa creationequa hominesfacti su-

mus, sedea de qua ille dicebat, quiutiquejam homo

erat, Cormundumcrea in me, Deus(Psal. t, 12); et

de qua dicit Apostolus, Si quaigitur in Chrislonova

creatura,veteratransierunl;eccefaclasunlnova: omnia

aulemex Deo(II Cor.v, 17, 18). Fingimurergo, id

est formamuret creamurin operibttsbonis,qum,non .

prseparavirnusnos, sed prceparavilDeus, ut in illisambulemus.Itaque, charissimi*, si vila bona noslra

nihil aliud est quam Dei gratia, sine dubioet vita

aelerna,qusebonaevitacredditur, Dei gralia est: et

ipsa enim gratis datur , quia graiis dala est illa cur

datur. Scd illa cui datur, lanliimmodogratia est :

hsec aulcmquseilli datur, quoniam prsemiumejusest, gralia est pro gralia, tanqtiammercesprojustilia;ut verumsit, quontamverumest, quia reddetunictii-

que Deus secundumoperaejus.CAPUTIX.—2I.Ulrum aulemlegerimusiriLibris

sanctis, gratiam pro gralia, forsilan quaeritis.Sed

habetis Evangeliumsecundum Joanncm tanla luce

clarissimum,ubi JoannesBaptislade DoniinoCbrislo

dicit, iVosaulem expleniludineejusaccepimus,el gra-tiam pro gratia (Joan. l, 16). Ex ejus ilaqueplenilu-dine accepimuspromodtilonoslro tanquamparticulasnoslrasut benevivamus,skut Deusparlilus est men-suramfidei(Rom.xri, 3); quiaunusquisquepropriumdonum habeta Deo,alittssic, alius aulemsic(I Cor.

vn, 7); et ipsa esi gralia : sed insnperaccipiemusct

gratiam progratia, quandonobis vita selernaredde-

tur, dc qua dixit Apostolus,Gralia aulemDei vilatcterna in ChrisloJesu Dominonoslro: cum priusdixisset, Stipendiumpeccaii, mors.Meriloenim sti-

penditim, quia militiscdiabolicsemors selerna lan-

quam debitum reddilur. Ubi cum posset dicere, etrecle dicere, Stipendiumautem juslitisevitasclerna;maluit dicere, GratiaautemDei, vila celerna:ut hinc

iniclligeremus,non pro meritis noslrisDetimnosadaHcrnaravitam,sed pro sua miseralioneperducere.Dequo inPsalmodicit homoejus animacsuae : Quicoronatle in miseralioneetmisericordia(Psal. cn, 4).

Nuroquidnon corona honis operibtts reddiiur?Sed

quia ipsa bonaopera ille in bonis operatur %de quodictumest, Deusestemmquioperalurinvobisel velleel operari,pro bonavolunlale; ideo dixit Psalmus,Coronalte in miseralioneel misericordia: qttia ejusrniseralionebonaoperamur, quibuscorona reddilur.

' Lov.,ilaqtte,fratrescharissimi.Abest,fratres,a Mss.et ab edilisAni.Er.

*vaticaniqualuorMss.et antiquissinmsCorbeiensis,innobisoperatur.

Nonenim, quia dixit, Deusest enim qui operaturinvobisei velleet operari, probonavoluntate,ideo libe-rura arbitrium abstulisseputandus est. Quod si ita

esset, non superiusdixisset, Cmn timoreet tremorevestramipsorumsalutemoperamini(Philipp. n, 13 ,12). Quandoenim jubetur ut operentur, liberum eo-rum conveniturarbilrium : sed ideo cnm limore et

tremore; ne sibi tribuendoquod bene operantur, debonis tanquam suis extollantur operibus.TanquamergointerrogareturApostolus,et dicerelur ei, Quaredixisli,Cumtimoreet tremore? horum verborum ra-tionemreddidit dicens,Deusestenimqtti operaturinvobis.Sienimtimetiset iremiiis,non extolliminitan-

quam de vestris operibus bonis, quia Deus est quioperalur in vobis.

CAPUTX. — 22. Iiaque, fralres, debelis qui-dem per liberum arbitrium non faccre mala, ctfacerc bona; hoc cnim nobis lex Dei proccipitin Libris janctis, sive vcteribtis, sive novis : sed

legamus et adjuvanie Domino intelligamus Apo-sioltimdiccnlem,Quianonjustificabiturex legeomnis

carocoramitlo: per legemenimcognitiopeccati(Rom.rn, 20). Cognitiodixil; non, Consumptio.Quandoau-tem cognoscithomo peccatum,si non adjuvatgratiaul cognilumcaveatur, sine dubiolex iram operalur.Quod.alio locoipseApostolusdicit, ipsiusenimverbasunt: Lex iram operatur. Hocautem dixit, quia iraDei major esl in prcevaricaiore,qui per legem co-

gnoscitpeccalum,et tamen facit: talis quippehomo

praevaricatorest legis, sicut et in alio loco dicit,Ubi enim lex non est, nec prmvarkatio est (Id.IV, 15). Propler hoc et alibi ait, Ut serviamusinnovilatespirilus, et non in vetustatelitterm : legemvolens intelligi litterse vetustatem, novitatem vero

spiritusquid, nisigratiam?Et ne putaretur accusasse

legem vel reprehendisse; continuo sibi opposuitquseslionem,et ait, Quidergodicemus? Lex peccalumest?Absit.Deindesubjunxit,Sedpeccatumnoncognovi,nisi per legetn: hoc est quoddixerat, Per legemco-

gnitiopeccali.Namconcupiscentiam,inquit, nesciebam,nisi lex diceret,Non concupisces.Oecasioneautemac-

ceptct,peccalumper mandatumoperalumest in meomnem concupiscentiam: sine lege enim peccalummortuumest'. Ego autemaliquandovivebamsinelege:advenienteauiemmandato,peccalumrevixit,egoaulemmortttusstim,el inventumestmihimandatumquoderatin vilam,hocessein mortem;peccalumenimoccasione

acceptaper tnandalumfefellitme, et per illud occidit.

ltaquelexquidemsancta,et mandalumsanctum,et ju-slum,et bonutn.Quodergobonumest, mihi factutnestmors? Absil.Sed peccatumut appareatpeccatum,perbonummihioperaiumestmortem,ut fiat supramodum.

pcccatoraut peccalum* per mandalum(Id. vu, 6-18).Et ad Galalasdicit : Scienlesautemquoniamtionju-stificaturhomoex operibustegisnisi per fidem Jesu

1Editi,morluumerat. Mss.mortuumest. Graeceestnecra.

»Am.et Er., supramodumpeccalum.Lov.,supramo-dum peccanspeccatum.Mss.vero,sttpramodumpeccatoraut peccatum; paucisexceptis, qui particulam,aut,prsetereunt.

895 DE GRATIAET LIBEROARBITIUO,S. AUGUSTINT 890

CArisfi,et nosin ChristoJesu credidimus,ut juslifice-mur exfideChristi, et non ex operibuslegis,quoniam

ex operibuslegis non justificabituromniscaro (Ga-

tat.n, 16).CAPUTXI. — 23. Quidest crgoquodvanissimi

hominesct perversissimiPelagianilegemdicuntessc

Deigratiam, qua juvamurad non peccandum? Quid

est miseriquoddicunt, quisine ulladubitationetanto

Apostolocontradicunl?llle dicitpeccatum viresad-

versus hominem accepisse per legem, et eum per

mandalum,quamvis sanctumet juslum et bonum,

tamenoccidcre,et per bonumoperari ei mortem, de

qua non liberaretur, nisi vivificaretspiritus eura,

quemlittera occideratsicutalio locodicit, Litteraoc-

cidit, spirilusautemvivificat(HCor.ni, 6) : et isli in-

docilescontra lucemDei cseci, et conlra vocemDei

surdi, occidentemlitteram vivificaredicunt, et vivi-

ficanlispirilui contradicunt. Ergo, fratres, ut ipsius

polius Apostoliverbis vos moneam,debitoressumus

noncarni, ul secundumcarnemvivamus.Si enimse-

cundumcarnemvixerilis,moriemini:si autemspirituaclionescarnis mortificaveritis,vivetis.Hsecdixi, ut

apostolicisverbisliberum arbitriumvestruma malo

delerrerem, et exhortarer ab bonum : nec tanien

ideodebetisin homine,hoccst, invobisipsis,non in

Dominogloriari, quando non secundumcarnera vi-

vilis, sedspirilu actionescarnismortificatis.Utenim

non se extollerentquibusista dicebat, existimanles

se suo spiritu tanla haec bonaopera facere posse,non Dei; propterea cum dixisset, Si autemspiritumctionescarnismorlificaveritis,vivelis,conlinuo sub-

jecit, Quolquotenimspirilu Dei aguntur,hi filiisunl

Dei (Rom.vm, 12-14).Quaudoergo spirituactiones

carnis morlificalisut vivalis, illum glorificale,illum

laudaie, illi graliasagite, cujusspiriluagiminiut ista

valeatis, ut vos filios Deiesse roonstretis. QuotquotenimspirituDei aguntur,hi filiisuntDei.

CAPUTXII. — 24. Quotquotergoadjuncto solo

adjutorioIegis, sine adjutoriogralise,confidenlesin

virtute sua, suo spiritu aguntur, non sunt filii Dei.

Tales sunt de quibusidemdicitapostolus,quodigno-rantesDeijusliliam,etsuamvolenlesconsliluere,jusii-timDei non suntsubjecti(ld. x, 3). De Judscishoc

dixit, qui de se prscsumentesgratiamrepcllebant,et

in Cbrislumpropterea non credebant. Suam vero

justiliam dicit eos volenlesconstiluere, quacjustiliaest ex lege; non quia lex ab ipsis est constituta,sed

in legcquaeex Deoest, suamjustitiamconstituerant,

quandoeamdemlegemsuis viribus se implerepossecredebant: ignorantesDeijustitiam,non quajustiliaDeusjustus est, sed qusejuslitia est hominicx Deo.

Et ut sciaiishanc illumeorumdixissejusliiiam,quaeest ex lege; hancautemDei,quschoroiniest ex Deo:

audilequidalio locodicat, cumde Ciirisloloquere-lur. Proplerqaemomnia,inquit, nonsolumdetrimenta

essecredidi,verumet stercoraexistimaviesse,ut Chri-

slum lucrifaciam,et inveniarin illohonhabensmeam

justitiamqumex lege esl, sed eam qttmest per fidem

Christi,qumest ex Deo(Philipp.m, 8). Quidest au-

tem, nonhabensmeamjustitiamquwexlegeest; cum

sua non cssct lex ipsa, scd Dei : nisi, quia suamdixil juslitiam, quamvisex Iege esset, quia suavo-

lunlatelegemse posseputabat' impleresine adjuto-rio gratiacquasest per fidemChristi? Ideocum dixis-

set, nonhabensmeamjustitiamqumex legeest; secu-tus adjunxit, sed eamqumesl per fidemChrisli,qumestex Deo.Hancignorabant,de quibusait, ignoranlesDeijustitiam, id cst, quseest ex Deo(hancenimdat

non littcraoccidcns,sed vivificansspirilus); et suam

volentesconsiituere,quamdixitipse ex legejustitiam,cumdiccret, nonhabensmeamjustitiamqumex legeest: juslitimDeinonsuntsubjecli,hoc est, gratiaeDei

non stint subjecii.Sublegeenimerant, non subgra-tia; et ideoeis dominabalurpeccatum,a quonon fit

homoliber lege, sedgraiia. Propler quodalibidicit,Peccalumenimvobisnon dominabilur;non enimesiis

sublege, sedsubgraiia(Rom.vi, 14) : non quia lex

mala est; sed quia sub illa sunl quos reos facit jn-

bendo, nonadjuvando.Gratiaquippeadjuvatut legis

quisquc sil faclor, sine qua gratia sub tege posilttstanlummodoerit legisauditor. Talibus itaquedicii,

Qui in legejuslificamini, a gralia excidislis(Ga-

lat.y, 4).CAPUTXIII.—25.Quisilasit surdusadversusapo-

slolicasvoces,quisita desipiai,imoinsaniatnesciens

quidloquatur,ut audeatdicere, legemesse gratiam,cumclamet qui sciebatquid loquerelur, Quiin lege

justificamini,a graliaexcidisiis? Si autem lexnon est

graiia, quiaut ipsa lex fiat, nonpotest lex adjuvare,sed gratia; numquidnatura erit gratia? Namethoc

Pelagianiausi sunt dicerc,gratiamesscnaturam, in

qua sic creati sumus, ut habeamusmenterarationa-

lem,qua intelligerevatcamus,factiad imaginemDei,ut dominemurpiscibusmaris, et volucribuscceli,ct

omnibus pecoribus quse repunt super terram. Sed

non hseccst gralia, quamcomroendatApostotusperfidem Jesu Ctirisli. Hanc enim naturametiamcum

impiis et infidelibuscerlum est nobisesse commu-

nem : gralia vero per fidem Jesu Christieorumlan-

lummodoest, quorumest ipsafides.JVonenimomnium

est fides(IIThcss.m, 2). Deniquesicutcis quivolen-

les in lcge juslificari, a gratia exciderunt,verissime

dicit, Si ex tegejuslilia, ergoChristusgratismortuusesl (Galat.n, 21): sic et his quigraiiamqtiamcom-rocndatct percipilfidesChristi, putanlessenaturam,verissimedicitur, Si ex natura justitia, ergoChrislus

gratis morluusest. Jam hicenim erat lex, et nonju-slificabat;jaro liic crat et nalura,et nonjustificabat:ideoChristus non'gralis mortuusest, ut el lex perillum implerelur,qui dixit, Non veni solverelegem,sedimplere(Maith.v, 17) : et natura per Adamper-

dita, per illum repararetur, quidixii venissesequm-rere et salvarequod perierut (Id. xvm, 11, et Luc.

xix, 10); in quemventurumanliquietiampatrescre-

diderant*, qui diligebanlDeum.

26. Dicunt elinm gratiam Dci, qusc data est perfidemJcsuChristi, quscnequc lex est nequenatura,

1 SicMss.Editi,ptttabant.» sicMSS.Editivero,crejiidenmt.

897 LIBERUNUS. 898

ad hoc tanmmvalere, ut peccatapraeteritadimittan-

tur, non ut futuravilentur, vel repugnanliasuperen-tur. Sed si hoc verumesset, utiquein oralionedomi-

nica , cum dixissemus, Dimiltenobis dtbita noslra,sicutet nosdimittimusdebitoribusnostris; non adde-

remus, el nenosin (erasintenlationem(Matth.vi, 12,

15). Illud enimdicimusut peccata dimiltantur; hoc

aulemut caveanlur,sivevincantur: quoda Palre quiin coelisest, nulla ratione peteremus, si virlule vo-

luntatis humansehoc possemusefficere.Commoneo

autcm Charitatemvestram, et multum exhortor, ut

heatiCypriani librumquemscripsilde OralioneDo-

minica, diligcnterlegatis; et quanlum vos Dominus

adjuverit, intelligatis,memoriaequemandetis.lbi vi-

debitis quemadmodumsic alloquatur liberum arbi-trium eorum, quosconscriptionesui sermonissedifi-

cat, ut ostendat lamenea quseimplendajubentur' in

lege, in oraiioneesse poscenda.Quod uliquevanis-

simc fieret, si ad illa agenda sine divino adjuloriovoluntasbumanasufficeret.

CAPUTXIV.—27. Sed cumfuerint convicti,non

defensores,sed inflatoreset prsecipilatoresliberiar-

bilrii, quianequescientiadivinseiegis,nequenalura,neque sola remissiopeccatorumest illa gratia, quseper Jesum Christum Dominumnostrum dalur, sed

ipsa facit ut lex impleatur, ut natura liberelur, nc

peccatumdominetur: cum ergo in his convicli fue-

rint, ad hoc se converlunt,ut quocumqucmodoco-nenturosienderegratiamDeisecundumroeritanoslradari. Dicuntenim: <Etsi nondatur secundumnieritabonorumoperum, quia per ipsambene operamur;taraen secundummcrila bonsevoluntalisdatur: quiabona voluntas,>inquiunt,<prseceditoranlis, quamprsecessitvolunlascredentis,ut sccundumhsecmerita

gratia sequalurexaudienlisDci. >

28. Jamquidemdc fide, hoc est, de voluntalecre-dcntis superiusdispuiavi(Supra, nn. 16-18), usqueadeoeam demonstransadgratiaropertinere, ul Apo-stolus non diceret, Misericordiamconsecutussum,quia fideliseram; sed diceret, Miserkordiamconse-cutussum, ul fidelisessem(I Cor.vu , 25). Sunt ctalia lestiraonia,in quibusesl quodail, Sapitead lem-

perantiam,sicutnnkuiqueDeuspartilusesl mensuram

fidei(Rom.xn, 3). El quodjam comroemoravi:Gra-tia salvi factieslisper fidem,et hocnon exvobis,sedDeidonumest (Ephes.n, 8). Et illudquodscripsitad

Ephesios: Pax [ralribusel charilas cum fideq DeoPalre et DominoJesu Christo(Id. vi, 23). Et illud,ubi ait: Quiavobisdonatumeslpro Christo,nonsolumul credatisin eum, verumeliatn ul patiaminipro eo

(Philipp. i, 29). Utrumqueergo ad Dcigratiam per-tinet, et fidescredentium, et toleranlia palieulium,quiautrumquedixit essedonatum. Et illudmaxime,ubi dicit : Habenlesaulem eumdemspirilum fidei(II Cor.IV,13). Nonenim ait, Scientiamfidei; sed,spirilumfidei:quod propterea dixit, ut intelligere-nius, quiafidesetnonpetila conceditur,ut ci petenlialiaconcedantur.Quomodoenim invocabunt,inquit,

>Aia.Er.et pleriqueMSS.,videntur.

in quemnoncrediderunt(Rom.x, 14)? Ergo spiritusgratise facit ut habeamusfidem, ut per fidem impe-tremus orando, ut possimus facere quaejubemur.IdeoipseApostolusassiduelegipraeponitfidem: quo-niamquodlexjubet, facerenonvalemus, nisiper fi-demrogandoimpetremus,ut facerevaleamus.

29. Nam si fides liberi est tantummodoarbilrii,nec datura Deo,propter quidpro eis qui noluntcre-

dere, oramus ut credant? Quod prorsus faceremus

inaniler, nisi rectissimecrederemus,etiamperversasel fideicontrariasvoluntatesomnipotentemDetimadcredendumposseconverlere.Liberumquidemhomi-nis arbitrium pulsalur, ubi dicitur: Hodie si vocem

ejusaudierilis,nolileobdttrarecordaveslra(Psal. xciv,8). Sed nisi possetDeusetiamduritiarocordisaufer-

re, non diceret per prophctam: Auferamab eiscor

lapideum,et daboeiscorcarneum.Quodde novo Te-stamenlofttissepraediclum,satis Apostolusostendit,ubi ail : Epistolanostra vos estis, scripta nonatra-

mento,sedspiriluDeivivi; nonin labulislapideis,sedin tabuliscordiscarnalibus(II Cor.m, 2). Quodnonideodiclumputemus,ut carnaliter vivant quidebent

spirilualitervivere: sed, quia lapis sine sensuest,cui comparatumest cor durum, cui nisi carni sen-lienli cor inlelligensdebuilcomparari?Sicenim hocdicilur per Ezechielemprophetam: El daboeis, in-

quit, cor aliud,el spiritumnovumdaboeis; et rrcttgftcor lapideumde carneeorum,et daboeis corcaatw&illllut in prmceplismeisambulent,el juslificationftiMeati—observent,el facianleas: et erunlmihiin popUt^i ,'ftegoeroeisinDeum,dicitDominus(Ezech.xi, iSJS/)^...'-'Numquidergo possumus nisi absurdissimedS^feyiofcbonummeritura bonsevoluntatis in honiineprsecis*-"'sisse, ut evelleretur l ab eo cor lapideum: quando-quideraipsumcor lapideumnon significatnisiduris-simamvoluntatemet adversus Deum omniuoinfle-xibilem?Ubienim prscceditbonavoluntas, jam nonesl uliquecor lapideum.

50. Namet alio locoper eumdemprophetamDeusmanifestissimeoslendit, non propler eorum aliquabona merila, sed propler nomen suum isla facere,ubi ait: Ego facio*, domusIsrael: sedpropternomenmeumsanclumqttodprofanaslisin gentibus,quoinlra-siis illuc: et sanctificabonomenmeumtnagnumquodprofanalumest in gentibus, quodprofanastisin tnedioeorum; et scientgenlesquia egosum Dominus,dkitAdonaiDominus,cumsanctificalusfueroin vobisanleoculoseorum.Et accipiamvosde gentibus,et congre-gabovosexomnibusterris, et inducamvosin terramveslram: el aspergamvosaquamunda,el mundabiminiab omnibusimmunditiisveslris,et ab omnibusidolisvestris,et 3mundabovos: et dabovobiscor novum,et

spirilumnovumdabo in vobis; et aufereturcor tapi-deumdecarne veslra, et dabovobiscor carneum, et '

1Editi,avellerelur.AtvaticaniMSS.,evelleretur: recte;naminEzechielcpraemissumest, et evellam.1 Am.Er.et aliquotMss.,Nonproptervosegofacio.3 Hicparticulam,et, adjecimusex Mss.,quibusCOB*

scntitgrsecalectioLXX.

«gfl DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINI 900

Spiritummeumdaboin vobis: et facidmut in juslifica-

lionibusmeisambulelis,etjudicia meaobservelisel fa-

ciatis(Ezech.xxxvi,22-27).Quisita sitcsecus,ut non

videat; quis ita lapideus,ut non sentiat, istam gra-

tiam, non secundum merila bonaevolunialisdari,

Dominodicente atque testante, Ego facio, domus

Israel, sedproplernomenmeumsanclum? Quarecnim

dixit, Ego facio, sed proplernomenmeuinsanctum;

nisi ne illi putarent propter bona rnerita sua fieri,

quod non erubescunt dicere Pelagiani?non solum

autem bona merita eorum nulla,vcrum eliam mala

mcrila prsecessissedemonstrat, diccndo, sedpropternomen meumsanctum,quod profanastisin genlibus,

Quisnon videat horrendummaluiiiesse, nomonsan-

ctum Dominiprofanare?El lainen propler ipsurono-

men meum,inquit, qttodprofanastisvos, egofaciam

vos bonos, non propter vos : et sanctificabo,iuquit,nomenmeummagnum,quodprofanatumest in genli-

oii»,quodprofanaslisin medioeorum.Sanctificarese

dicit nomen suum, quod superiusdixerat sanctum.

Hoc esl ergo quod oramus in oralionedominica,di-

cenles, Sanctificeturnomenluum(Mallh. vi, 9): ut

sauctificelur in hominibus', quod per seipsumsine

dubio semper est sanclum. Denique sequitur : Et

seientomnesgentesquia egosumDominus,dicitAdo-

nai Dominus,cum sanctificalusfuero in vobis.Cum

ergo ipse semper sit sanctus, sanciificalurlamcnin

eis quibus largitur graliam tuam, auferendo ab eis

cor lapideum, per quod nomen Domini profanave-runt.

CAPUTXV.—31.Neautempulelur,nihilibifacere

ipsos hominesper liberumarbitrium, ideo in psalmodicitur, Nolile obdurarecordavestra. Et per ipsumEzechielem,Projkile a vobisomnesimpielatesveslras,

quasimpieegistisin me, et (acilevobiscornovumelspi-rilumnovum,et faciteomniamandatamea.Ulquidmo-

riemini,domuslsrael, dicitDominus? quia notomor-tem morienlis,dicitAdonaiDominus,et convertiminiset vivelis(Ezech.xvni, 31, 32).Mcininerimuseumdi-

cere, et convertiminietvivelis;cui dicilur,Conuerfenos,Deus (Psal. LXXIX,4, et LXXXV,5). Meminerimuseum dicere, Projkite a vobisomnesimpielalesveslras;cura ipsejustificetimpium(Rom.iv, 5). Merainerimus

ipsum dicere, Faciievobis cor novumel spiritumno-

vum; qui dicit, Dabovobiscor novum, et spirilumnovumdaboin vobis.Quomodocrgo qui dicit, Facile

vobis;hocdicit, Dabovobis?Quarejubet, si ipse da-lurus est? Quaredat, si boinofacturusest; nisi quiadat quodjubet, cum adjuvatutfaciat cui jubet? Sem-

per est autem in nobis voltintas libera, sed non

semper est bona. Aut enim a justiiia libera est,quandoservit peccalo, et tuncest mala: aut a pec-cato liberaest, quandoservit justiticc, et tunc estbona. Gratia vero Dei semperest bona, et per liancfilut sit homobonaevoluntatis, qui priusfuit volun-tatis malae.Per hanc eliamfit ut ipsa bonavoluntas,

1 AniiquioresMss.praetercunt,in hominibtts.a sic MSS.Vaticaniet Gallicani.At editi, sedconverti-imm.

quaejam esse ccepit,augeatur,et tam magnafiat, ut

possit implere divina mandata quse voluerit, cumvaldeperfectequevoluerit. Ad hoc enim valetquodscriplumest, Si volueris,servabismandata(Eccli.xv,sec.LXX) : ut homo qui voluerit et non poluerit,nondurose plenevelle cognoscat, et oret ut habeattantamvoluntatem,quantasufficitad implendaman-data. Sic quippe adjuvatur, ut faciat quod jubetur.Tunc enim utile est vellc, cura possumus; et tunc

u.tileest posse, cumvolumus: nam quid prodest, si

quod non possumusvolumus, aut quod possumusnolumus?

CAPUTXVI. — 32. MagnumaliquidPelagianise

scirepulant, quandodicunt, <NonjuberetDeus,quodsciret non posseabhomine fieri. >Quishoc nesciat?Sed ideojubet aliquaqusenon possumus,ut noveri-mus quid ab illo petere debeamus. Ipsa est enim

fides,quaeorando impetrat quodlex iroperat. Deni-

que ipse quidixit,Si volueris, conservabismandata;in eodem libro Ecclesiasticoaliquantopostdicit, Quisdabitinore meocustodiam,et superlabiameasiynacu-lum astulum,nefortecadamab eo, el linguameuper-dat me(Id. xxn, 33 ) ?Jara certe mandala accepe-rat: Cohibelinguamluama malo, el labia luane lo-

quanturdolum( Psal. xxxm, 14). Cumergo vcrum

sitquoddixit, Sivolueris,conservabismandata: quarequseritin ore suo dari custodiam; similisei qui di-

cit inPsalmo,Pone,Domine,cuslodiamori meo(Psal.CXL,3 ) ? Quarenon ei sufficitmandatumDeiet vo-

lunlas sua; quandoquidemsi voluerit, conservabitmandata? QuammultaDeiraandatasunt contra su-

perbiam: jam novit ea ; si voluerit, conservabitea.

Quareergo paulo post dicit, DominePater et Deus

vitmmem,elationemoculorumne dederis mihi? Jam

dixerat ei Iex, Nonconcupisces( Exod. xx, 17 ) : ve-

lit ergo, et faciatqttodjubelur ; quoniamsi voluerit,conservabitmandata. Quare sequituret dicit, Con-

cupiscenliamavertea me?ConlraluxuriamDeusquamroullaroaudavit: faciatea ; quia si voluerit, conser-vabitraandata.Quidcstquod clamatad Deum, Ven-tris appelilioelconcubilusne apprehendatme ( Eccli.

xxni, 4-6)?Si haocei praesenli ' diceremus,rectissi-me nobis responderet et diceret : Ex isia oratione

mea, qua haeca Deopeto, intelligite quomododixe-

rim, Si volueris, conservabistnandata.Certum esteniro nos mandataservare, si voluraus: sed quiaprseparattirvoluntasa Domino,ab illopelenduincst

ut tanlumvelimus,quantumsufficitut volendofacia-

mus.Cerlumest nos velle, cum volumus: sed ille

facit ut velimus bonum, de quo dictum est, quod

pauloanteposui,PrmparaturvoluntasaDomino(Prov.VIII,sec. LXX); de quo dictumesl, A Dominogres-sushominisdirigeniur,el viamejusvolel(Psal. xxxvi,

23); de quo diclumest, Deusest quioperaturin vobis

etvelle(Pliilipp.n, 13). Certumest nos facere,cum

facimus: sed illefacit ut faciamus, prsebendovires

1 Am.Er.et pleriqueMss.: Sihmc(vel,hoc)eiin pra-scnii.AliiquidamMSS., si hmcei inprmsentvt

901 LIBERUNUS. 902

efficacissiinasvoluntali,qui dixit,Faciam utinjusli-

ficationibusmeisambutelis,et judicia mea observelis

et faciatis.Cum dicil, faciam ut faciatis: quid aliud

dicit, nisi,auferama vobiscor lapideum,undc non

faciebatis; et dabovobiscorcarneum,unde faciatis?

Et hoc quridest, nisi, Aufcramcor durum, unde non

faciebatis;"et dabo cor obediens, unde faciatis? Illefacit ut faciamus,cui dicit homo, Pone, Domine,cu-

stodiamorimeo.IIoc cst enimdicere, Fac ut ponanicustodiamorimeo : quodbeneliciumDeijam fuerat

consecutus,quidixit, Posuiori meocustodiam(Psal.xxxvni, 2).

CAPUTXVII.—33.Quiergovult facereDeiman-

datumel non polest, jam quidem liabet voluniatem

honam, sed adluic parvamet invalidam: polcrit au-

tem, cum magnam habuerit et robustam. Quandoenim martyres magnailla mandata fecerunt,magnauliquevoluntaie,hoc esi, magnacharitate fccerunt:de quacharilate ipseDominusait, Majoremhaccha-ritalemnemohabel,quamut animamsuamponall proamicissuis(Joan. xv, 13 ). Undeet Aposlolusdicit,Quieitimdiligitproximum,legemimplevit: nam,Non

adntterctbis,Non Iwmicidiumfacies, Non furaberis,Nonconcupisces,et si quod est alind mandaluin,inhoc sermonerecapilulalur, Diligcsproximumtuum

tanquamte ipsnm.Dilectioproximi malumnonopcra-tur : pleniludoergolegis, dileclio( Rom.xui, 8-10 ).lpsarachariiatemaposlolus Pelrus nondum Iiahuit,quandotimore Dominuii)ter ncgavit(Matilt. xxvi,69-75).Tiniorenininoneslin charilale,sicut ait Joan-

nesevangelistain Epislolasua;se<(perfectacharilas

forasmiltiltimorem(Uoan. iv, 18). El lamen quam-vis parvael inipcrfecla, non deerat, qtiandodiccbat

Domino,Animainmeaiitproteponam(Joan.XIII,37):putabateniinse posse, quod se velle scntiebat. Et

quisistametsi parvamdare cceperal charilatem,nisiille qui praeparatvoluniatem,el cooperandoperficit,quodoperando incipit? Quoniam ipsc ut velimus

operatur incipieus, qui volentibuscooperaturperfi-ciens.Proplerquod ait Apostolus: Certus sum quo-niamquioperalurin vobisopusbonum,perficielusqueindiemChristiJesu s

(Philipp.t, G).Ut ergo vclimus,sine nobisoperatur; cumattiemvolumus,et sic vo-Iumusul faciamus,nobiscumcooperatur: lamen sineillo vel operanteut veliraus, vel coopcrantccumvo-

lumus,ad bonapietalis operanihil valemus.Deope-ranteillo ut veliinus, dictumcst: Deus estenimquioperatur in vobis el velle.Decoopcranleautem cum

jam volumuset volendofacimus: Scintus, inquit,quoniamdiligenlibusDeumomniacooperaturinbonum

(Rom.vui, 28).Quidesl, omnia,nisi ct ipsaslcrribi-les ssevasquepassiones? Sarcina quippeilla Clnisti,quaeinfirroitaligravis est, levis efficiturcharitati.TalibuscnimDominusdixil esse suam sarcinamle-vem( Matth. xi, 30 ), qualis Petrus fuit quandopassusest pro Christo, non qualisfuit quandonega-vilChristum.

1 Editi,ponatquis.Abest,quis,a manuscnptis.• CorbeiensisMs.,perficktusqueinfinem.ut ergo,etc.

31.1stamcharitatem,id est divino amore arden-tissimamvoluntatemcommendansAposlblus,dicit:Quisnosseparabila charitate Chrisii? tributatio?an

angustia? an perscculio? an fames? an nudilas? an

perkutum? angladius? Sicut scriplumest, Quoniam

proplerteinortificamurlotadie, depululi sumus velutovesoccisionis.Scdin his oinnibussupervincimuspereumqui dilexitnos.Certussumenimquianequetnors,ncquevita , ttequeangeli, neque principatus, nequeprmsenlia, neqttefulura, neque alliludo, nequepro-fundum,nequecrealuraaliapoteritnossepararea cha-rilale Dei, qum esl in ChrisloJesu Dominonostro

(Rom.VIII,35-39).Et alio loco dicit: Adhuc super-cminentioremviamvobisdemonstro.Si linguis homi-riuinloquaretangelorum,charitatemautemnonhabeam,faclussummratnentumsonans,aul cymbalumlinniens.El si Itabueroproplieliant,elsi scieroomniasacramen-

la, elsi habueroomnemfidem,itu ut monlestransfe-ram, cliaritaleinautem nonhabeam,nihilsum.Et sidislribueroomniameapauperibus,et si tradiderocor-

pusmeitmut ardeam, charitalemautemnonhabeam,ttiltilmiltiprodest. Chtirilasmagnanhna est, benignaesl: charitasnonmmutatur, non agit perperam, non

inflatur,nondehoneslalur,non qumrit qumsua sunt,nonirritulur, noncogitatmaluin, non gaudet superiniqttitate, congaudctautetn vcritali; omniatolerat,omniacreclit,omnia sperat, omnia sttffert; charitas

nttiiquctmcadit.Etpaulopost: Manet, inqiiil, fides,spes, charilas, tria Itmc; major autemhorumchari-tcts: scctaminicharilatem(1Cor. xn, '31-xiv,1). licmdicit ad Galatas: Vosenim in libertatemvocalicslis,

fralres; lanlumnetibertalemin occasionemccirnisde-

tis, sedper charitalemserviteinvicem.Omnisenimlexin unosermoneimpletnr,in eo quoddiligesproximumluumlanquatnle ipsum(Galat. v, 13, 14). IIoc est

quodad Romanosait, Qui diligitalterum, legemim-

plevil( Rom. xm, 8). Ilemdicit ad Colossenses:

Superomniaautemhmccharitalem,qum esl vinculum

perfectionis(Coloss.ni, 14 ). EtadTiinoiheum, Finis,inquit, prwcepliest charilas: et adjungcns qualischarilas,decorde,inqttil,puro,el conscienliabona,et

fide twn ficta(I Tim. i, 5 ). Ad Corinlhios aiilemcuml dicit, Oinitiavestra cttm charitalefiant (ICor.

xvi, 14) ; saiis ostendii, eliam ipsas correptiones,quasaspcraset atnaras senliunt qui corripiuntnr,cumcharitateessefaciendas.Undealibicumdixissci,

Corripiteinquietos, consoluminipusillanintes, suscipi-te inftrmos: palienteseslolead omnes;moxadjunxit,Videlenequismalumpro maloalicuireddal(1Thess.

v, 14 , 15 ). Ergo et quando corripiunlur inquicti,non malumpro malo, sed potius bonum reddilur.Ilsecautemomniaqusenisi charitasoperatur?

35. Et apostolus Petrus: Anleomnia,inquit,mu-

fiiam inler voscharitatemperpeluams habenles, quia

charilascooperitmullitudinempeccatorum(I Petr. iv,8).DicilettamapostolusJacobus: Si tamen legemperfi-

1 Particula,cum,a Lovaniensibuset a noinullisMis.omissaest.

» Editiet aliquotMss.,perpeluo.MeliorisnotieMss.,per-?petuam.

905 DE GRATIAET LIBEROARBlTRlO,S. AUGUSTINI 904

rifisregalem,secundumScripiuras, Diligesproximum

tuumtanquamle ipsum, bene facilis (Jacobi n, 8 ).

ItcmJoannes apostolus: Qui diligit,inquit, [ralrem

suum,in luminemanet(I Joan. n, 10). Et alio toco:

Quinonest justus, nonestex Deo, el qui non diligit

fratremsuum: quiahmcest annuntiatioquam audivi-

tnusubinitio, ut diligamusinvicem.Itemqtie alibi:

Hocest, inquit, mandalumillius, ut credamusnotnini

FiliiejusJesuChristi, et diligamusinvicem( Id. m,

10, 23 ). Et iterum : Hoc, inquit, mandatumhabe-

musab ipso, ul qui diligilDeum, diligat el fratrcmsuum(Id. IV,21).Et paulo post.:In hoc, inquit, co-

gnoscimus,quiadiligimusfiliosDei,cumDeum diligi-

mus, et prmceptaejusfacimus: Hmcestenimdilectio

Dei, ul prmceptaejttsservemus,et prmceptaejus gra-

vianonsunt( Id. v, 2, 5). Et in Epistola secunda

scripturaest: JVonquasi prmceplumnovumscribam

tibi, sedquodhabuimusub initio,ul diiigamusinvicem

(II Joan. 5 ).

36. Dicitetiam ipse DominusJestts,in duobusprae-

ceplisdilectionisDci et dilectionisproximilolamLc-

gemProphelasquependere(Matlh.xxn, 40). Dequi-

bus duobuspracceptisinEvangeliosecundumMarcum

scriptum est : Et accessitunusde scribisqui audierat

illosperquirenles,etvidensquoniamillisbenerespondc-

rit, inlerrogavileumquodesselprimumomniummanda-

tum.Jesus autemrespondilei : Primumomniumman-

datumest, Audi,Israel, DominusDeustuusDeusunus

est; et, DiligesDominumDeumtuumexlotocordeluo,

el ex lota animatua, et ex lotamenletua: hocest pri-

mummandalum.Secundumautemsimileilli: Diliges

proximumluum tanquamleipsum.Majushorumatiud

non est mandalum(Marc.xn, 28-51). Dicit etiam in

EvangeliosecundumJoannem : Mandatumnovumdo

vobis,ut diligatisinvicemsicutdilexivos,ut et vosdili-

galis invicem.In hoc cognoscentomnesquia discipulitneiesiis, si dikctionemhabueritisad invkem(Joan.

xin, 34, 35).

CAPUTXVIII.— 57. Haccomnia prsecepladile-

clionis, id est charitalis, qusclania et lalia sunt, ut

quidquid se putaverithomofacere bcne, si fiat sine

cliarilate, nullomodofiat bene; haecergo prscceptacbarilatis inaniter darentur hominibus, non habenii-

bus libcrumvoluntatisarbilrium : sed quiaper legemdantur et veteremet novam(quamvisin novavenerit

gratia quse promitlebaturin vetcre, lex auleni sine

gralia liltera esl occidens,in graliaverospirilusvivi-

ficans),undeest inhominibuscharilasDeiet proximi,nisiex ipsoDeo? Namsi non ex Deo,sed ex homini-

bus, viceruntPelagiani: si autemexDeo,vicimusPe-

lagianos.Sedeat ergo inler nosjudexapostolusJoan-

nes, et dicat nobis: Charissimi,diligamusinvicem.In

his vcrbis Joanniscum se illi extollerecceperintet

dicerc, Utquidnobishoc prsecipitur,nisi quia ex no-

bis babemusul invicemdiligamus?sequilurcontinuo

idemJoannes, confundenseoset dicens,quiadilectio

exDeoest(I Joan. iv, 7). Nonilaqueex nobis,sed ex

Deoest. Gurergodictumest, Diligamusinvicem,quict

dileciioexDeoest; nisiquiapraceplo admonitumestliberumarbilrium,ut quaereretDcidonum?Quodqui-demsine suo fruclu prorsus admoneretur,nisi priusacciperetaliquiddilectionis,ut addisibiquaereretunde

quodjubebalurimpleret.Cumdicitur, Diligamusinvi-

cem,lexest: cumdicitur,quiadilectioexDeoesl,gra-tia est. SapienliaquippcDei legemet miserkordiamin

linguaportat(Prov. m, 16, sec.LXX).Undescriplumesl in Psalmo: Eienimbenedklionemdabit qui legemdedil (Psal. LXXXIII,8).

38. Nemoergovosfallat, fratresmei: quianosnon

diligeremusDeum.nisi nos prior ipse diligerel.IdemJoannesapertissimehoc ostendit, et dicit, Nos dili-

gamus', quiaipsepriordilexitnos(IJoan. iv, 19).Gra-lia nos facitlegisdilectores,lex vero ipsasinegratianonnisi prsevaricatoresfacit. Et quod discipulissuisdicil Dominus,Nonvosmeelegistis,sed egoelegivos

(Joan. xv, 16); nihil aliud indicat nobis.Si enimnos

priusdileximus,ulhocmerito nosipsediligeret;priusillum nos elegimus, ut ab illo eligimereremur.Sed

ipse qui veritasest, aliud dicit, et huicvanilatiliomi-num apertissimecontradicit : Non vos me elegislis,inquit.Si ergononelegistis,sine dubionecdilexistis:

quomodoenimeum eligerent, quemnon diligerent?Sedego, inquit, uoselegi.Numquidnon el ipsiposteaelegcrunteum, et omnibusbonis hujussaeculipraclu-Ierunt?Sedquia eleciisunl, elegerunl: non quiaele-

gerunl, elecli sunt. Eligciiliuin hoininum meritumnullumesset,nisi eoscligentisgralia Deiprjcveniret.Undeet apostolusPaultis benedicensThessalonicen-sess ; Vos, inquit, Dominusmulliplicel,et abundare

faciatin charilalein invicemel in omnes(I Thess.in,

12). Hancbenediciionemdedilul nos invicemdilige-remus, qui legemdederat ut inviccmdiligamus.De-

niquealiolocoad cosdem,quia sine dubio in quibus-dam eorum jam erat, quod eis ut esset optaverat:Gralias, inquit, ageredebemusDeosemperpro vobis,

fratres, skut dignum est, quoniamsupercrescitfidesveslra,et abundatcharitasuniuscujusqueveslrumin in-vkem(II Thess.i, 3). Hocdixit, ne foriedelanlobono

quod ex Deoliabebani,tanquamex se ipsisid liaben-

tes extollerentur.Quodergosupercrcsciltidcsvestra,

inquit, et abundat charitas uniuscujusqueveslrumin

invicein, gratias agere debenmsDeode vobis3; non

ita vos laudare, tanquamhoc habeatis ex vobis.

39. Et ad Timotheumdieil : Non enimdeditnobis

Deusspirilumtimoris,sedvirtutiset charitatiset conli-nenlim(IITim. i, 7). In quo saneApostolitestimonio

caveredebemus,nenosarbilremurnonaccepissespi-riluin limoris Dei, quod sine dubio magnumesl Dei

donum,de quo dicitpropbelaIsaias: Requiescetsupereumspiritussapknlimet intelleclus,spirilusconsiliiet

fortitudinis,spiritusscientimet pietatis,spirilustimoris

Domini(Isai. xi, 2, 3). Nonquo timorePelrus Chri-

stum negavit, sed illius timorisspiritumacccpimus,de quo dicil ipseChristus : Eumtimete,qttihabelpo-

1 inmanuscriptisvaticaniset Gallicanis,Kosdiligimus.* OmnesKSS., Colossenses.3 Lov.,provoHs.Aliieditiet Mss.,de vobis.

905 LIBERUNU3.'

906

testatemet ammamet corpusperderein gehennam: ita

dicovobis,hunctimele.Hoeauteradixit, ne i!lolimore

negaremuseura, qtioturbalusest Petrus. Ilunc enim

auferri voluita nobis, cumprius dixit: Nolitetimere

eosquicorpusocciduut,et posteauoiikabcntqtudfuciant

(Luc. xii, 5, 4). Hujuslimoris non accopimusspiri-

tum, sedvirluliset charitatiset continentise.Dequo

spiritnidem ipse ad Romauosait : Gwriamurin tri-

bulationibus;scienlesquoniamtribulatiopalientiamope-

ratur, patientiayrobalionem,probaliospem,spesaulem

nonconfundil: qttiacharitusDei diffusaeslincordibus

nostrisperSpiritumsanclnm,quidatus eslnobis(Rom.

v. 3-5) Nonitaqueper nos, sed perSpirimmsanctuni

quidatusest nobis, ipsa charitale lit, qtiamDeido-

niini esse ruanifi-siat,ul tribtilatio non auferat, sed

polinsoperelur patieuliaro.Ad Epbesioseliam, pax,

inquil, (ratribts el chctritascumfide.Majnabona : sed

dicai uude?a Deo,inquit, Pntre et DominoJesu Chri-

sio (Ephes.vi, 23). Ergohsecmagna bona, nnn sunt

nisi Deidona.

CAPUTXIX — 40. Sed non est mirum,si lux lu-

cet in tenebris. et leuebra; eani non compnliendiint

(Joan i, 5). In Jo.uiiieluxdicit, Eccequalemdileciio-

nem deditnobisPaler, ul filii Dei vocemuret simus

(I Joan. iu, 1). Et in Pelagianistenebraedicunl, Di-

leclionobisex nobisest. Quamsi veram, id est, chri-

stianamdiledinncmhaberent, scirenl el unde habe-

reni; sicul sciebatApostolus,qui dicebat, JVos«ufem

nonspiriiumhujus mundiaccepimtts,sed spirilutnqui

ex Deoest, uf sciumusquma Deo donaiasunl twbis

(1Cor. ii, 12). Joanuesdicii, Deusdilesiioest(I Joan.

iv, 16). Et Pel giani etiam ipsiimDeumuonex Deo,

sed ex semeii,sis liabt-rese dicuut: et cttmscientiam

legisex Deonobisesse f ileanliir,charilatemex nnbis

ipsisvoluni.Nrc ludiiintAposiolumdiceniem,Scien-

tia inflat,chariUisnutemcedificat(I Cor.vui, 1). Quid

esi iinpiiii , iuioveroqnid t-st amentius, ct ab ipsasanctiaie chariialis alicniu--,quamconfiteriex Deo

esse sii.iiiiain,qua-sine charitate inflat,el ex nobis

esscchaiitalcin,qiuv.facitul scicnliainftarennnpos-sii? Iteinciiindicat Apostolus,superemineniemscien-

timciiariiatemChrisli( Ephes.in, 19); quidest insa-

iiiu-, IIIII puiareex Deoesse scientiaro,qusesnb-

den.-aest <hariiaii, et ex hominibuschariiaieui,quse

su;ci'cninct scientise?Fides aulem vera et doctrina

san-.taiuliasesse dicil ex Deo, quia scriptum est, A

Uicteijns scienituel intellectusprocedit(Prov. n, sec.

I XX\ : •criptuinest, Charitasex Deoest(1Joan. iv,

7). Ei lcgiinus. Spiritumscientimet pietalis(lsai. xi,i : legiiiins,Spirifum«ii-fufisef charilaliscl conlinen-

tiu (II Tim.I, 7). Sedmajusest donitincharitasquarascirnlin . nainscientiaquandoest in homine,charitas

esl nccessaria,ne iufletur; charitasaulem non mmu-

latur, nonngiiperperam,non inflalur (I Coi\ xm, 4).CAPUTXX. — 41. Satis me disputasse arbitror

adversusensquigraiiain Deivehementeroppugnant,

qna votiiutashumananon lollitur, sed ex malamuta-

tur in bonam, ct eiiro.bona fuerit adjuvatur; el sic

disputasse,ut non niagisegn, quamdivinaipsa Scii»

SANCT.AUGUST.X.

ptura vobiscumlocuta sit evidentissimistestimoniis

verilatis: quseScripluradivinasi diligenterinspicia-tur, oslendit non solum bonas honiinurovolunlates

quas ipscfacit ex roalis, et a se factasbonas in actus

bonoset in seternamdirigil vilam,verum etiam illas

quaeconservanl(a) sseculicreaturani, ita esse in Dei

pntesiale,ut eas quo volucril,quandovoluerit, faciat

inclinari, vel ad beneficiaquibusdamprsesianda,vel

ad paenasquibusdamingereudas, sicut ipse judicat,occullissimoquidemjtnlicio,sedsine ulla duhilalione

justissimo.Naminveniniusaliqua pcccalaetiampce-nas esse aliorum peccatorum: sicut sunt vasa iroe,

quscpcrfectadicitApostolusin perdilionem(Rom.ix,

22) : sictit est induratioPbaraonis,cujus et causadi-

citur, ad ostendendamin iilo virtuleniDei(Exod.vn,

3, et x, 1): sicutesi fugaIsraelilaruma faciehostium

de civilateGai; in animocniinfaclusest timorut fu-

gerent, el.boc factumest ut vindicareiurpcccalumer

modo, quo fueralvindicandum: unde dicit Dominus

adJesumNavc,Nonpolerunlfiiiilsrael subsislereanle

faciem1inimicorumsuorum(Josue vn , 4, 12). Quid

est, Non polerunisubsistere?Quarenon subsistebant

per libcrtiniarbitriuiii, scd per timoreniturbata vo-

luntatcfugieliant;nisiqttiaDeusdominaturet volun-

latibtishominuni,et quos vult in formidinemconver-

litiralus? Numquidn<mliostesLraelitarumadversus

populumDei, queiiiducebalJesus Nave, stia volun-

taie pugnarunt?El laniendicilScriplura,quiaperDo-

minumfttctumeslconfor{aricoreorum,ul obviamirent

ad bellumadlsrael, ul exierminarenlur(Id. xi, 20).

Nuniquidnon sua volunlaiehomoimprobusfiliusGe-

mini malediccbatregi David? Et tamen quid ait Da-

vid, plenusvcra et alta et pia sapienlia*?quidait illi

quinialediceniempercuterevoltiil?Quidmihi,inquil,ef«o6is,filiiSarvim?Dimilliteeum,el maledicat;quiaDominusdixil ilti maledicereDavid.Et quis dicetei,

Quarefecistisic?DeindeScripturadivinaplenamsen-

tentiamregis velut.ahalio iniiio repetendocommen-

dans : Et dixit, inquil, Davidad Abessa3et ad omnes

puerosejus: Eccefiliusmeusquiexiitdeuterotneo;quw-rit anirnammeam,el adhucmodofiliusGemini4? Sinile

illutn,maledicat,quoniamdixililli Dominus,ul videat

Dominushumililatemtneam,etrelribuat6mihibonapromaledicloejusin dieislo(II Reg.xvi, 5-12). Quomododixerit Dorainushuic hominimaledicereDavid, quis

sapienset inlelliget?Noneniinjuhendodixit, ubiobe-

dienlialaudaretur; sed quodejus voluntalemproprioviliosuo malainin hoc peccaiurojudiciosuojuslo et

occulloinclinavit, ideodictumest, dixit ei Dominus.

Namsi jubenti obtemperassetDeo, laudanduspotius

quam puniendusesset, sicut ex hoc peccato poslea

1 Editi, a facie.corbeiensisMss.et duo vaticani,anfefacicm.' CorbeiensisMs.,etaliasapientia;omisso,efpia..3 Editi,ad Abiscti.EtMss.,ad .-,bessa:ut inLXX.

* Sic nmnuscriptiGallicanr,Vaticaniet BelgicijuxtagraecumLxx, kaiprosilinuno uibslouiemini,Editifere-bant,quantomagishicfiliusGemini.

8 Mss.,retribuet.(a) Morellegendumcenset, exornant.vide Element.

GttBc.ipagg.91,92. M.

(Vingt-neuf.) :

907 DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINI 908

novimusesse punitum. Nec causa taciia est, cur ei

Dominttsisto mododixerit maledicereDavid,hocest,

cor ejusmalumin hocpeccatummiseritveldimiserit:

ul videal,inqtiit,Dominushumilitalemmeam,et retri-

buatmihibonapromaledktoejusin dieisio.Eccequo-modoprobalur, Dcumuti cordibusetiammalorumad

laudemaiqueadjumenlumbonorum.Sicususest Juda

tradente Christum,sic ususest JudseiscrucifigentibusChristum.Et qtianiaindc bona prrcstitilpopuliscre-

dituris!Quiet ipsodiaboloulilur pessimo,sedoptime,ad exerccndamet probandamfidemct pielaiem bo-

norura, non sibi, qui omniascit anleqttamfiant, sed

nobis, quibus erat necessarium,ut eo modoagereturnobiscum.NumquidnonsuavoluntateAbessalonlelc-

git consiliumquod sibi oberal? Et lamen ideo fecit,

quia exaudieralDominuscjus patreroorantem,ut hoc

licret. Propter quodScripturaait : Et Dominusmati-

davitdissipareconsiliumAchitophelbonum,ul inducat

DominmsuperAbessalonomniamala(IIfleg.xvn , 14).Bonumconsiliunidixit, quodad tempusproderalcau-

sse,quiapro ipsocrat contrapalremejus,contraqucnirebellaverat,ut posseleuro opprimere,nisi Dominus

consiliumdissipassetquoddederatAchitophel,ageiidoiu cordeAbessalon,ut tale consiliuinrepudiaret, etaliud quodei non expediebateligerel.

CAPUTXXI. — 42. Quisnon ista judicia divina

conlrciniscat,quibus agitDeusin cordibuseliamnia-

lorum hominum quidquid vult, reddens eis tanien

secundum merita eorum? Roboam filius Salomonis

respuit consilium salubre seiiiorum,quod ei dede-

rant, ne cum populo dure ageret, et verbiscoaevo-

rum suorum potius acquievit,respondendominaciler

quibus leniter debuit.Unde hoc, nisi propria volun-

tale? Sed hinc ab eo recesserunt decem tribus

Israel, et alium regein sibi coiistilueruntJeroboam,ut irati Deivolttniasfieret, quodetiamfuturum esse

prsedixerat.Quidcnim Scriplura dicit? Et nonaudi-

vit rex plebem,quoniamerai convcrsioa Domino,ut

statuerelverbumsuumquodlocutusesiin manuAchim

Seloialmde Jeroboamfilio Nabalh (111Reg. xtl,

3-20). Nempe sic faciumest illud p6r hominisvo-

luiilatem,ut tamen conversioesseta DOmino.LegitelibrosParalipomenon,el invenietis in secundo libro

scriplum: EtsuscilavilDoininussuperJoram spiritumPhilisliimet Arabumqui finitimierant jEthiopibus,ct

ascenderunlin terram Juda, el dissipaverunteam,et

ceperunlomnemsubstantiam,qum in domo regisin-venta est (II Par. xxi, 16, 17). Hicostenditur,Deuin

suscitarehostes eis terris vastandis,quas tali pcena

judicat dignas.Nnmquidtamen Philisliim et Arabes

in terram Judseamdissipandam siue sua volunlale

venerunt, aut sic venerunl sua volunlaie,ul menda-

citer scriptum sil quod Dominusad hoc faciendura

eorum spiritum suscilavil? Imo utrumque veruin

est, quiaet stia voluntateveneruni, ct lamenspiri-tum eorum Dominussuseitavit.Quodeliam sic dici

1 Editi,Absalon.Et infra, n. 42,AhiwSilonitw.Atma-nuscripticumLXXconslauterlertint, Abessdloh,AchimSelonitm.

potest, el eorum spiritumDominussuscitavit,et ta-nien sua volunialevenerunt. Agil enim Omnipotensincordibushomitiumetiammolumvotuntatiseorum,ut per eos agat quod per eos agere ipse volueril,quiomninoinjuslealiquidvellenon novit.Quidest qnodhomo Deidixil ad Amesslam1

regem, Nonveuiatte-cumexerckusIsrael, nonestenimDominuscumIsrael',omiiibusfiliisEphrem: quoniamsi puluverisoblinerein illis, in fugamconvertelle Dettsanle iiiimicos,quo-niainvirtus esi Deo veladjuvarevel in (ugamvenere

(II Par. xxv, 7, 8)? Quoinodoviilus Dcialiosadjtt-vat in bellodandoeis fiduciam,aliosiintnissoliruorcvertil in fugam,uisi quia ille qui in cosloei in terraomniaqusecumquevoluitfecii(Psal.cxxxiv,6), eiiamin cordibushominumoperalur? Legimusquiddixerit

Joasrex Israel,mitlensntinliumad Amcssiamregemvolentem pugnarecuni illo. Nam post aliquadixit:Nunc sede in domo lua. Quid prorocasin nialum,el

cadislu et Juda tecum (IV Reg. xiv, 9, lO)? Deinde

Scriptttra subjunxit: Ei non attdiviiAmessias;qtto-niam a' Deo erat ul traderclur in munus', quoniam

qumskruntdeosEdom(II Par. xxv, 20).'Ecce Deus

idololalrisepeccatumvolensvindicare, hocopcratusest in ejtis corde, cui ulique jusle irascebalur, utadmonitionem salulirem non audirei, sed ea con-

lempta iret in bclliim, ubi curosuocxercilitcaderet.Per Ezecliielemproplic|amdicit Deus, Et propheiasi erraverilet loculusfueril, ego Dominusseduxipro-

phetatnillum,ct exlendamtnanum meam supereum,el exterminaboeumdemediopopulimeiIsrael (Ezech.xiv, 9). In libro Esther scriptumesl, qusemulierex

populo Israel in terra capliviialis facla erat uxor

alienigenseregisAssueri: ergo in ejus libroscriplum

est, quod cuni baberet necessilatem inlerveniendi

pro populosuo,quem rex, ubicumquein regno cjusesset, jusseral trucidari,oravit ad Dominum: coge-bat cnim eam magna necessitas, ut prselerjussum

regis et prselcrordinem siium ad illumauderct in-

trare (Estherin ef iv). Et videte quid Scripluradi-

cat: El inittiiusesl eam lanquamlaurus impeluindi-

gnationissuw,et limuitregina,el conversusesl color

ejusper dissolulionein,el inclinavitsesupercaput de-

licatcesuce,qum prmcedebaleam: et converlitDeus,el Iranslulil indigiialioneinejus in tenilalem(Id. v,sec.LXX). Scripluuiestct inProvcrbiisSalomunis:Sicul impelus(squm,siccor regis in manuDei; quo-cumquevoluerit,declinabitillud (Prov.xxi, 1).El in

psahnoccnie-iiuoquarlolcgitor diciumde ^Egyptiis,qiiideis feccrilDeiis: El coiivertilcoreorumul odis-sent populumejus, tif dotum facerentin scrvosejus

(Psal. civ, 25). 1n Liticris eiiam aposlolicisvidele

qiist! sctipta siiul; in Epistola Pauli npostoli ad

Romanos: Propierea iradiditiitos Dcns in desideriacordiseorum,in immundiliain,Itcm pauloposl: Pro-

pter hoc tradidit UlosVeus in passionesignonnnim.

1 sjcinanuscripli,juxtaLXX.Atediii,.masiam.8 Hicparticulam,et, delcvimus,quiaabesta manuscn-

ptisctLXX.3 r-lcriqtteMss.,in manum.Editi,inmanusejus.Abest,ejus,*manuscriptiset LXX.

909 LIBERUNUS. 910

Itempaulopost : Skul nonprobaverunlDeumhabete

in notitiam,tradiditillosDeusin reprobammenlem,ut

faciant qumnonconveniunt(Rom. i, 24, 26, 28). Et

ad Thessatnnicensesin Epistoia secunda aitdcqui-bitsdam: Pro eo quoddilectioncmveritatisnonrece- ,

peruni,ut salvi fierent,et ideomiltelillis Deusopera-ti&iiemerroris,ut credantmendacio,ut judkenturom-

nes qui non crediderunlveritati; sed consenserunt

iniquilart(II Thess. n, 10, 11).43. flisct lalibus tesiimoniisdivinorttmeloquio-

rum, quaeomnia coinniemorarcnimis longum est,salis, quantumexisiimo,manifestatur,operariDeumin cordibushominumad inclinandaseorurn volunla-tes quocumquevoluerit, sivead bona pro sua mise-

ricordia, sive ad mala pro merilis eoruin,jiidicioutiquesuoaiiqiiandoaperto, aliquandoocculto,sero-

per lamenjusto. Fixumcnimdebet esse el immobilcin cordevestro, quia non est iniquiiasapud Deura

(Rom.ix, 14). Acper hoc quando legitis in Litteris

veriiafis,a Dcoseducihomines,aut obtundi vel ob-

duraricorda corumAnoliledubilareprsecessisse.roalaineritaeorum, ut juste isia patercnlur : ne incttrratisin illudproverbiUmSalomonis,Insipientiaviri violatvias ejus, Deum autemcausalur in corde suo (Prov.xix, 3). Gratiavero non secundummerita liominum

datur, alioquiugratia jam non esl gralia (llom.xi,

6): quia ideo gratia vocatur,qtiia gralis datur. Siaulem potens esl, sive per Angelos,vel bonos vel

malos, sivequocutnquealio modo operari etiainiucordibusmalorum,pro meritis corum, qtiorumma-litiamnon ipsofecil, sed aut originaliCertracta est

ab-Adanr,aut crevit per prOpriamvofuntalem: quidmiruinest, si per Spiritumsanctunvoperalur in cor-diiras electorum suorum bona, qui operatus est ut

ipsacord*essent cx malisbona?CAPUT XXII. — 44. Sed suspicenlur horoines

quaelibelracrila bona, quse putant prsecedere',ut

juslificenturpcr Deigraiianv;non irHelligentes,cumhoc dicunt, nihil aliudquamse negaregraliam: sed,ut dixi, quod voltint de majoiibus SuspiCenlur;deparvuliscerle Pelagianiqnid respoiMeantrion inve-

niiinl, quorum nccvolunlasulla est in accipiendagratia, cujusvoluntntismerilumprsecessissedicant,et insuper eos etiani cuni flelu reltictari videmus,quandobapTizaiilufcl'divitiaSacramentaperciplunl;quodcis admagnumimpielalispeccatumimputarelur,si janrlibero uiereniur aiiiiliio : et tamen hseretetiarnin refiictimtibnsgratia, aperiissinienullobonomerito prtccedente, alioquin graiia jam non esset

gratia. Et aliquandofiliis infideliumprocsialurhsec

gralia, cumoccultaDeiprovidentiain roanuspiorumquomodocumqtteperveniunt:aliquandoaulem filiifi-deliumnon eam consequunlur,aliquo iropcdimentoexistente, ne possitrpericlilanlibossubvcniri.Fiunlvcro istir per oceulUtroDeiprovidenliam,cujus in-

scfutabrlisfsuntjndicia",et*ihvcstigabilesvisc: quodut

Aposlolusdiceret,quid prcedixeritintuemini.AgebateniwitetedaeiseKsSemibus,cumscriberetadRomanos,id est, ad Genles, el ail: Skut enim aliquandoros

noncredidisiisDeo, nunc autemmiserkordiamconse-cutieslisin illorum incredulilale;ila el hi nunc noncrediderunlin vestramisericordia,ut et ipsi misericor-diamconsequantur: conclusttenimDeusomnesin infi-delilate,utomniitmmisereatur(Roin.w,30-33).Etcumat-lcndissetquiddixerit,admiranssententioesusccertam

quidemverita,lem, sed magnamproftmditaicm,qtto-modoconcluseritDeus omncsin infideliiale,ttt om-

niummiserealur,quasifaciensmalaul venirentbona,moxexclamavitalque ait : 0 altitudodivitiarumsa-

pienlimetscienlimDei! quaminscrulabiliasuntjudiciaejus, et invesligabilesvimejus! Haccenim inscrula-biliajudicia et invesligabilesvias perversi lioniinesnon cogilanles, et proclives ad rcprehcndendiini,non idoneiad intelligendum, putabantet jaclitabantAposlolumdicere, Faciamusmala, ut venianlbona

(Id. III, 8. ) Quodabsit ut Apostolusdicerel : sed

hominesnon intelligenleshoc pulabantdici, quandoaudiebantquod dixit Aposlolus,Lex autemsubinlra-

vit, ul abundaretdeliclum: ubiautem abundavitdeti-

clum, supertibundavitgralia (Id. 5, 20). Seduliqtic

graiiaidagil, ut jam fiantbona ab eis qui fecerunt

mala; non ut pcrseverent in malis,et reddi sibi exi-

stiment bona. Nonitaque debent dicere, Faciamus

mala,utveniantbona: sed, Fecimusmala,et vencrunt

bona; jam faciamusbona, ut in futuro sseculorcci-

piamuspro bonisbona, qui in hoc sseculorecipimuspro malisbona.Propler quodscriptumestin Psalmo:Miserkordiamet judkittmcanlabotibi, Domine(Psal.c, 1). Prius itaque non ideovenil Filiusbominis in

mundum,ut judicetraundum,scdut salveturmundtis

per ipsum(Joan.m, 17): hocproptermisericordiam:

postea vero propler judicium venturus est judicarevivos et mortuos; quamviset in hoc temporeipsasalvalionon fial sine judicio, sedocculto, ideo ait,In judicium veniin hunctnundum,ul quinonviiient,'jideant;el quivident,cwcifiant(Id. ix, 59).

CAPUTXXIII.— 45. Adoccultaergo Deijudiciarevocale, quandovidetis in una causa, quam cerlehabcntomnesparvuli,haeredilariummalumtrahenteset Adam,huic subveniriut baptizclur, illi non sub-veniriut in ipsa obligationemoriatur; illumbapliza-luinin hacvitarelinqui,quemprsescivitDeusimpiumfulurum, istum verohaplizatumrapi ex hac vita, nemalrliamutet inlellectumejus (Sap. IV,11) : ct no-lite in istis dare injustiliamvel insipientiaraDeo,apudquemjustitiocfonsest et sapieniise: sedsicutvosex-honatus sura ab inilio sermonishujus, in quodper-venistis, in eo ambulate, et' hocquoquevobisDcusrevelabit(Philipp. ni, 16ef15),etsi non in hac vita,ccrle in allera : nihil est enitnoccullumquod non

revelabitur(Matth. x, 26). Quandoergo auditisdi-centemDominum,EgoDominusseduxiprophelamil-

lum(Ezech.xiv, 9); et quodait Apostolus,Cujusvult

miseretur,et quemvultobdurat(Rom.IX, 18): in eo

quemseduci permitiit vel obdurari2,mala ejusme-

1 Hucinedilisimmissumest,si aliquidaliler saptiis,quodin manitscriptisnonerat.

; lkniit MSS., vel obdurat.

9J1 EPISTOLAVALENTINIAD AUGUSTINUM. 912

rita credile; in eo vero cujusmiseretur, gratiamDeinon reddenlismala pro malis, sed bona pro malis,fidelileret indubitanieragnoscite.Nec idcoauferatisa Pharaoneliberumarbitrium,quiamuliislocisdicit

Deus, Ego induraviPharaonem; vcl, induravi, aut

indurabocor Pharaonis(Exod. IV-XIV,passim).Nonenim proptereaipse Pharaon»n induravitcor suum.Namet hoc de illo legilur,qtiandoablalaesl ab j£gy-ptiis cynomyia, dicente Scriplura : El ingravavitPharaocor suumel in isto lempore,el noluitdimiltere

populum(Id. vni, 32). Ac per boc el Deusinduravit

per justuin judiciuro,et ipse Pharaoper liberumar-

bjniiim. Ccrtiergo esiolequianon erit inanislaborvester, si in bouoproposiioproficienlesperseveretisusqucin (incni.Deusenini qui modo illis quoslibe-rat non reddit secundumopera eorum, tunc reddet

nnicuique secundum opera ejus (Maith. xvi, 27).ReddetomninoDeuset mala pro inalis, quoniamju-slus est; et bona pro malis, quoniambonusesl; etbona pro bonis, quoniambonus et juslus est; lan-lummodomala pro bonisnon rcddet, quoniaminju-stusnon cst. Rcddelorgomalapro malis,posiiamproinjusiitia; et reddcthonapro malis,gratiampro inju-stitia; et reddel bona pro bonis,graliamprogratia.

CAPUT XXIV. — 40. Repclite assidue librum

istum, et si intelligitis,Deogratiasagiie : ubi autem

non intelligitis,orale ut intelligalis: ilabiienimvobisDominusintellecium.MemenUV.escriplum esse : Si

quisveslrumindigelsapientia,poslutela Deo, quidat

omnibusafflueiueret non improperal, el dabilur e»

(Jacobii,5). Ipsa esl sapicnliadesursumdescendens,sicut ipse apostoliisJacobusdicil. Illamverosapien-liam repellitea vobis, ct orate ut non sit in vobis,

qtiatndei<siatus csl, ubiait : Quodsizetumamarum

habetis,et contenlionesin vobissunl,noneslislasapien-tia desursumdescendens;scd lerrena,animalis,diabo-lica. Ubienimzelusel conleniioest, ibiinconslaniiaetomneopuspravum.Qumaulemdesursumeslsapknlia,primnmquidempudka esl, deindepucifica,modesla,

suadibilis,plenamisericordiael fruclibusbonis,inmstUtnabilis, sine simulatione(Id. m, 14-17.)Quid boni

ergo nun habebit, qui hanc sapienliampostularit et

impetrarita Domiuo?Ei hinc iiilelligilc gratiam;

quia si ex nobiscsset ista sapienlia, dcMiisuinnon

esset, nec ab ipsoqtiinoscreavitDcopostulandaes-

set. Fratres, oratect pronobis,ut temperanicrct pieel jusle vivamus in hnc sseculo, exspeciantes illaui

heatamspcm, el manifestationemDoininiel Salvaloris nostri JesuCliristi( Tif. n, 12, 13), cui esl linnor

et gloriacl regnumcuro Paire ctSpiritu sancloin

sseculasscculoruin.Amen.

IN LIBRUM SUBSEQUENTEMYide lib. 2, cap. ult., Retractationum , tom. 1, col. 656, o verbis, Rursus ad eosdein (o),

usque ad verba, Valentine frater dilectissime.

(a)valentinumscilicetcumqueillosmonachosAdrumelinumccenobiumincclentes.videsupra,cot 873-874,not.(a).F-rosperAuguslinoscribensatt, «librumde correptioDeel Gratiaplenumdivinaeauctoritatis»opporlunetuuceiuissumesseet inGallorumuotitramdelatum: «quiauniversisquaestionibus»addivinaegratiaemysleriumperlinenti-bus, dequibusconsulendus» ab iis «eral»sanctusDoctor,«pleneillicabsolutequeresponsumest;»eosque«recen-sitolibro,quisaiictamatqueaposlolicamdoclrinse,» inquit,«luaeaucloritatemanleasequebanlur,intelligenlioresmultoinstructicresquesuntacti.»Universamdivinaefiratisea-conomiamoculissubjicitidcmlber.ut loquiturhisloriaePelagiaiisescriptorclaris.No-isius,quieumappellatcUivem,quaaduniversam.tugustimdediiinagratiaelUberoartitriodoci.inamaditusaperitur.

VALENTINI AI> AUGUSTINUM

POSTLIBRUMDEGRATIAETLIBEROARBITRIO

ET SUPERIORES EJUS LITTERAS RESCRIBENTIS,

EPISTOLA,INTERAUGUSTINIANASCCXVI.

Dominovere sancto, acnobisvenerabililersuper omniapraeferendo,et pia exsultationecolendo, beaiissiiii»

papseAUGCSTINO,VALENTINUSservustuseSanctitaiis,et onmiscongregatioqusetuis orationibusinecumspe-

rat, in Dominosaluleni.

1. Venerabiliascripta, ct librura luacSanctilalis ita tremebundocordc suscepimus,ut sicutheatusElias

cum in spelunccelimineslaret, faciemsuamgloriaDominitranseuntevelavit; ita nos objurgatosoculostexi-

mus, quia per rusticitalemfralrum nostroruranostrojudicioerubuimus,quoruminordinataprofectioneluam

meluirous(a) Bealiludinemsalutarc; quia lcnipusloqucndi,et tempuslaccndi,nc dum per dubitanieset de

veritateflucluantcsscriberemus,dc dictis sapienliactuse, quaeest sicutangeliDei, dubitarecumdubitantibus

videremur. Nonenimerat nobisnecessariumiiuerrogaredc Beatiludine, el de sapicntiatua, qticccsl nobis-

nola per Doininigraliam.Naroad librumdnlcissimsc((»)Sanctitatistua3iiasttmusalacritcr jucundali, ui sicut

ApostoliDominumpost rcsurreclioncmpvandenlemsecumnon audebant interrogare qcis essct; sciebanienim quia Jcsus est (Joan. xsi, 12): ita et nos nec votuimus,necausi suniusinlcrrogarcdelibro,utrum tuae

Sanctitatiscsset: cumipsafideliumgraita qua:in eo iibcralitercommendatur,nobistuumcssc, dorainesan-cte papa, eloquiisvivacissiraiscontesielur.

(a) Legebaturantea.tom.2, niertrfmns:nou reete,nisi verlwpraeligaturparliculanegans.Sequimurliie-antiquis-simumcorbeienseesauprar,inquoeplstolacuttisu;>erioreAu^<isiiaitibroconjuugitur.

(b)AEIIS,duMsstmlm.