S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
DE
GRATIA ET LIBERO ARBITRIO
AD VALENTINUM ET GUM ILLO MONACHOS
Docetcavendumesse,ne vel gratianegatoliberOarbitrio,velnegatagratialiberumarbitriumdefendatur:namIibe-rumvoluntatisarbitriuminessebomini,constareexScripturarumtestimoniis;de ipsaetiamgratiaDei,sinequaniliilboniagerepossumus,dalaessein iisdemScripturisdivinadocumenta.1'osteacontraPelagianosprobatgratiamnonsecundummeritanostradari.Explicatquomodovitaaeterna,qua?bonisoperibusredditur,veresitgratia.Tumveromonslratquodnequescientialegis,nequenatura,nequesolaremissiopeccatorumsit illagratiaquoeperJesumChristumDominumno-strumdatur,sedtpsagratiafaciatut lex impleatur,ut naturaliberelur,ne peccatumdominetur.ExpugnatvanumilludPelagianorumperiugium,quodicunt,«gratiam,etsinonsecundtimmeritabonorumoperumdetur,tamendarisecundum«merilabonsevoluntatis,quaeprsecedit,credentiset orantis.» Inciditin quaestionem,curDeusjubetquodipsedaturusest; el anjubeataliquaquaenonpossumus.Charitatem,sinequapraeceptanonimplentur,noninnobisnisiex ipsoDeoesseconvincit.ostenditoperariDeumincordibushominumadinclinandaseorumvoluntatesquocumquevoluerit,siveadbonaprosuamisericordia,siveadmala.promeritiseorum,judicioutiquesuoaliquandoaperto,aliquandoocculto,scin-per lameniusto.Tandemgratuitaegratiaenecmeritisredditseluculeuttimexemplumsuppeterein iisparvulisquisalvan-tur, dumaliiunamcumipsiscausamhabentespcreunt.
CAPUTPRIMUM.— 1. Propter eos qui hominis
liberum arbilrium sic prsedicant et defendunt, utDei gratiamqua vocamurad eum et a nostrismalis
meritisliberamur, et per quambona merila compa-ramusquibus ad viram perveniamussetemam, ne-
gare audeantet conenturauferre , mulla jam disse-
ruimus, litlerisqtie mandavimus, quantum nobis
Doininusdonare dignatusest. Sedquoniamsunt qui-dam, qui sicgraliamDeidefendunt, ut negenthomi->is liberumarbitrium; aut quandogratia defendilur,
negari existiment liberum arbitrium; binc aliquidscribere ad vestrara Charitatem, Valenline frater,et cseleriqui simulDeoservilis , compelleniemuluacharitate curavi-Nuntiatumest enim miliide vobis,fratres, ab aliquibus qui in vestra congregalionesunt, ct ad nos indevenerunt, per quos et ista di-reximus, quod de hac re dissensionesin vobissint.
Itaque, dilectissimi, ne vos perturbet hujus qux-stionisobscuritas,moneovos primurn,ut de iis quscintetligitis, agatis Deo gratias: quidquid esl autem
quo pervenirenondumpotestvestrsementisintentio,paceminter vos et charitatem servantes, a Dominout inlelligatisorale; et donec vos ipse perducat ad
ea qusenondumintelligitis, ibi ambulateqttoperve-nire potuistis. Hoc admonet apOslolusPaulus, quicumdixissetnondumse esse perfccium, paulopostait, Quolquotergoperfectihocsapiamus; id est, ita
nos esseperfectos, ut nondumad perfectionemqusenobis suflicitvenerimus: conlinuoquesubjunxit, Et
ADMOMTIOPP.
si quidalilersapitis, hocquoquevobisDeusrevelabil:verumtamehin quod pervenimus, in eo ambttlemus.
( Philipp. III, 12-16). Ambulandoquippe in quodpervenimus, et quo nondum pervenimus pervenirepoterimus, Deonobis revelante si quid aliter sapi-mus, si ea qusejam revelavitnon relinquamtts.
CAPUTII. — 2. Revelavitautem nobis per Scri-
pturas suas sanctas, esse in homineliberumvolunta-tis arbilrium.Quomodoautero revelaverit, comme-niorovos , nonhumanoeloquio,seddivino.Primum,quia ipsa divina prseceplahomini non prodessent,nisi haberet liberum voluntatis arbilrium, quo eafacicnsad promissa prscmiaperveniret. Idco enimdata sunt, ut homoexcusationerode ignorantianonhaberet: sicutDominusdicit in EvangeliodeJudacis,Si nonvenissemel loculuseis fuissem, peccalumnonhaberenl: nunc autem excusationemnon habentde
peccato suo (Joan. xv, 22 ). De quo peccaio dicit,nisi de illo magno, qnod prsesciebateorum fcituriim
quandoista dicebat, id cst, quo euin fueranl occi-
snii?Neque enim nullunihabebant peccalmri, ante-
quam Christusvenisset in carne ad cos. llem ilicit
Aposlolus: Revelaturira Deideceeloiitoinncmimpietalemel injustitiamhomimtmeorum, qui veritalemin
iniquitatedelinenl:quiaquodnolumesl Dei , manifeslumestin illis; Deusenimillismanifeslavil.lnvisibilia
enimejus, a crealuramundi, per ea qutvfacla suiii,inlelleclaconspkiunlur;sempiternaquoquevirlusejusac divinitas, ut sint inexcusabiles(Itom l, 18-20).
BENEDICTINORUM.
Bujusoperis exemplariapro concinnandanova hac edittoneplura ct perquamegregia collatasunt, scilicetBomanabibliolhecaeVaticanaesex, et quatuordecimGallicana,ex bibliolhecar.ogia timnn,ex colbertinaunuin,exSorbonicaunum,aliudRemensisEcclesiae,aliudclarissimiviri Kicolaivianessier,DoclorisrheologiparisicnsisetsocUsorbonici,aliaduoexabbatiaCislerciensi,aliudex CorbeiensivetusLissiniumante mille,ut videtur, annosscri-ptum, cseteraexmonasteriisPrateflensi,Gemmeticensi,Beccensi,Michaelino,Casalensi,et AndegavensiS.Albini:exa-mioataepraetereavarianteslectionescodicumsexBelgicorum,qtiaeapudLovaniensesexstant,et peiiectaefueruntcele-brioreseditionesAUI.Er.et l.ov.
Comparavimusprceterea eas omnes editiones initio Retr. e<Confess., t. 1, memoratas. M.
(a) SctiptusannoChristi426aut427.
883 DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINI 884
Quoroododicit inexcusabiles,niside illa excusation
qua solet dicere humana superbia, Si scissem, fc
cissem; ideonon feci, quia nescivi?aut, Si scirem
facercm; ideo nonfacio, quianescio?Hscceis excu
satio tollilur , quandoprseceptumdalur , vel scienli:
non peccandiinanifesialur.
5. Sed sunt horoinesquietiam dc ipsoDeose cx
cusare conantur, quibus dicit aposlolus Jacobtts
iVeniocumlentatur, dical, Quoniama Deo tenlor'
Deusenimintenlatormalorumesl : ipse autemnemi-
iiemlental.Unusquisqueverotentatura concupiscenlitsua abslracluset illectus: deindeconcupiscentiacun
conceperit,paril peccatum;peccatumvero cumcon-
summalumfuerit, generat morlem(Jacobi i, 13-15)llem de ipsoDeose excusarevolentibus, respondeiliber ProverbiorumSalomonis: Insipienliaviriviolai
viasejus, Deumaulemcausaturin cordesuo. ( Prov.
xix , 5 ). Et liber Ecclesiaslicusdicit: Ne dixeris,
Quia propter.Dominumrecessi: qumenim odit non
facias. Nedixeris, Quia ipse me induxit: non enim
opushabetviro peccatore.Omneexsccrameniumodit
Dbntinus,et nonest amabiletimenlibusillum.Ipse ab
initio fecithominem, el reliquiteum in manuconsilii
sui. Si volueris, conservabismandata, el fidembonam
placiti.Apponittibi ignemet aquam; ad quodcumqucvoluerisextendemanumluam. ln conspectuhominis
vila el mors, el quodcumqueplacuerit dabilur ei
( Eccli.xv, 11-18). Ecce apertissimevidemus ex-
pressttmliberumhumansevolunlaiisarbitrium.
4. Quidillud, quodtam multis locis oinnia naan-
data sua custodiriet fieri jubct Deus? quoroodoju-
bet, si non est liberumarbitrium? Quidbeatus ille,
de quoPsalmusdicit, quodin legeDominifuit volttn-
tas ejus ( Psal. i, 2)? nonne salis indical volunlalc
sua hominemin lege Dei consislere? Deindc lam
mulla mandata, quseipsamquodammodonominaliin
conveniuntvolunialem, sicut est, Noli vincia malo
( Rom.xu , 21) : et alia similia, sicutstinl, Aro/f(e
fierisicutequuset mulus, quibusnon est inlellectus
( Psal. xxxi, 9 ); et, Noli repellereconsiliamalris
tum( Prov.i, 8 ); et, Noli essesapknsapudleipsum;
ct, Noli deficerea disciplinaDomini; et, Nolinegli-
gerelegem; ct, Noli abslinerebenefacereegenli; et,
Noli fabrkare in umicumluummala (ld. HI, 7,11 ,
27, 20 ); et, Noliintenderefallacitnulieri(ld. v, 2);
et, Noluitintelligereut beneageret ( Psal. xxxv, 4 );
et, Noluerunlacciperedisciplinam( Prov.j, 29 ) :
et inmiinerabilialalia in veteribus Libris divinorum
eloquiorumquid oslenduni, nisi liberum arbiirium
voltintatishumansc? In Libriseliamnovisevangeliciscl aposiolicis quid aliud ostendilur, nbi dicitur,
Nolilevobisconderethesaurosin terra(Matth.vi, 19);
et, Noliletimerecosquiocciduntcorpus(Id. x , 28);
et, Qui vultvcnirepostme, abnegetsemclipsum( Id.
xvi, 24 ); et, Pax in tcrrahominibusbomevolimialis
(Luc. ii, 14): ct quod dicit aposlolus Paulus,
Quodvult(aciat, nonpeccalsi nubal2: quiaulemslu-
1PluresMss.,tentctlur.Graccecst, peiur.otixd.' Mss.liic ct inlraconstanter,nonpeccat,uubat;omissa
parUcula,si,quseuccestingrieco.
tuit in cordesuo, non habensnecessitatem,potesta^tem aulem habens sucevoluntatis, el hoc statuit iicordesuo , servarevirginemsuam, bene facil (I Corvn , 30, 37 ). Itemdicit, Si autemvolens,hocfaciomercedemhabeo( Id. IX, 17) : et alio loco, So6riesroiejuste, et nolitepeccare(Id. xv, 34) : et iterum
Ul cjuemadmodumpromptusesl animusvolunlalis, itt
sit el perficiendi(H Cor.vm , 11 ). Et ad Timotheun
dicit, Cumenimin delkiisegerinlin Christo, nuberi
volunl(I Tiin.v, 11) : et alibi, Sed et omnesquipiivoluntviverein ChristoJesu , perseculionempalienlut
(II Tim, iti, 12 ): et ipsi Timotlieo, Noli negligert
gratiamqumin te est (I Tim. iv, 14). Et ad Phile-
monem: Ne bonumluumvetutexnecessilateesset,sea
exvoluntate ( Phitem.14). Servos ctiatn ipsos mo-
net, ut dominissuis ex animoserviantcumbonavo-
luntate(Ephes. vi, 6 ). Ilem Jacobus, Noliteilaqtaerrare, fralresmei, el nolitein personarumacceplionthaberefidemDomininoslriJesuChristi(Jacobin, 1):
et, Nolitedetraherede alterulro ( Id. IV,11 ). Item
Joannes in Epistola sua, Nolite diligeremundum(\Joan. n , 13): el cxtera hujusmodi.Nempeubidici-
tur , Noliboc , et noli illud, et ubi ad aliquid' fa-
ciendumvcl non faciendumin divinismonitis opusvoluntatisexigitur, satis libcrum demonstraturarbi-
trium. NcmoergoDeumcausetur in cordesuo , sed
sibi impuletquisque, cum peccat.NequecumaliquidsecunduinDeumoperatur, alienet hoc a propriavo-
lunlate. Quandoenimvolensfacil, luncdicendumcst
opus bonnin, lunc speranda est boni opcris mcrces
ab eo , de quo dicluiriest, Quireddet unkuiquese-
cunduiHoperasua ( Mallh. xvi, 27).CAPUTIII. — 5. Qui ergo noverunt divinaman-
data, auferlur eis cxcusatio, quam solent homines
habcre de ignorantia.Sed nec ipsi sine poenaerunt,
qui lcgcm Dei nesciunt. Qiti enimsine legepeccave-
runl, sinelegcperibunl: qui autemin legepeccaverunt,
per legemjudicabuntur(Rom.n, 12 ). Quodmihinor»
vidclurApostotusita dixissc, lanquam pejus aliquid
significaveritessepassuros, qui legem nesciunt in
peccatissttis, quamillosqui sciunt. Pejusenim vi-
delur esse perire, quam judicari : sed cum hoc de
Geniibusel de Judscisloqueretur, quia illi sine lege
suni, isti autemlegcmacceperunt;quisaudeatdicereJuda^osqui in lcgepeccant, non esscperituros,cum
inCbristuninoncrediderint!; quandoquidemde illis
dictuin est, per legemjudkabuntur? Sinefidecnim
Chrisii nemoliberari potest; ac per hoc ila judica-bunlur ut pereant.Namsi pejorest condilionescien-
tium quam scienlium legem Dei, quomodoverum
erit quod Dominusin Evangelioait, Sertius<jmine-
ecitvolunlatemdominisui, et facitdignaplagk, vapu-lubitpauca: sertiMSaulemqui scit volunlatemdomini
sui, et facitdignaplagis,vaputabitmulla(Luc.xn, 48,
47)? Ecce ubi osiendit graviuspcccare hominem
scicnlem quamnescientem.Ncc tamen ideo confu-
1Mss, itbiuUqttid;otaisso,ad.Sedexhisnonnulhpro,aliqniil,Iiabetil,altquod.3r.iliii,ciiminchrisinmnon crediaerunt.MeUoresMss.»noncredidciini.
885 LIBERUNUS. 886-
giendumest ad ignorantisetencbras, ut in cis quis-
que rcquirat excusalionem.Aliudest enimnescisse,aliud scirenoluisse.Volunlasquippein eo arguilur,de quo dicilur, Noluitinlelligereul beneageret(Psal.xxxv, 4). Sed cl illa ignoranliaqu;enon est eorum
qui scire nolunt, sed eorumqui tanquamsinipliciternesciunt, nerainemsic excusat,ut sempiternoignenon ardeat, si propterea non credidit, quianon au-
divit omninoquid ' crederet; sed forlasseut mitius
ardeat. Non enim sine causa diclum cst, Effundeiram tuamingentesqumtenonnoverunt(Psal. LXXVIII,6 ) : et iltud quod ait Aposlolus, Cum veneritin
flamma ignis dare vindktam in eos qui ignoranlDeum(II Thess.l, 8 ). Verumlamenut habeamuset
ipsamscientiam,ne dicat unusquisque, Nescivi,non
audivi, non intellexi; voluntasconveniturhumana,ubi dicitur, Nolite esse skut equuset mulus, quibusnon est inlelleclus(Psal. xxxi, 9 ) : quamvfepejor
appareat,dequo dictumest, Verbisnon emendabilur. servusdurus; si enimintellexeril,nonobaudiet(Prov.
xxix,19).Quandoautemdicilhomo,Nonpossumfacere
quodprsecipitur, quoniamconcupiscenliamea vin-cor : jamquidemde ignoranlianon habct excusatio-
nem, nec Deumcausatur in cordesuo, sed malura
suumin se cognoscitet dolet; cui tamendicit Apo-stolns, Nolivincia malo, sed vince in bonomalum
(Rom.xii, 21). Et utiquecui dicitur, Nolivinci,ar-
bilriumvolunlatisejus sine dubioconvenitur.Velleeuimet nolleproprisevoluntatisest.
CAPUTIV. — 6. Sed metuendum est ne istaomniadivina teslimonia,et qusecumquealia sunt,quaesinc dubitaliOnesunt plurima, in defensioneliberiarbilrii, sic intelligantur,ut ad vitam piamctbonamconversationem, cui mercesaeternadebetur,
adjutorioet gralise Dei locus non relinquatur; etaudeat miserhomo, quandobenevivit et bene ope-ralur, vel potiusbene vivere et bene operari sibi
videtur,in se ipso, non in Dorainogloriari, ct spernrecte vivendi in se ipsoponere, ut sequatur cum
malediclumJeremiseprophetsedicenlis, Maledicius
homoquispemhabetinhomine,el firmatcarnembra-
chiisui, et a Dominodisceditcor ejus (Jerem. xvn,
5). Inlelligite,fratres,hocpropheticumtestimoniiim.Quiaenimnon dixit prophcla, Maledictushomoqui
spemhabet in se ipso; posset alicui videri ideodi-
cturaesse,Maledktushomoqtti spemhabetin homine,ut nemo habeat spemin alterohomine, sed in se.
Ut ergoostenderet sic se admonuissehominem, ut
nec inse ipsohaberel spem; proptereacum dixisset,Maledklus homo qui spem habet in homine,mox
addidil,et firmal carnembrachii sui. Brachiumpro
polentia posuit operandi. ln nomine autem carnis
mtelligendaest humanafragilitas.Ac per hoc firmatcarnembrachiisui, quipoienliamfragilematque in-
validam,id esl humanam,sibisufficeread betieope-randum pulat, nec adjulorium sperat a Domino.
1frfiii,<n<o<(.Mss.,quitl.
Proplerea subjecit', et a Dominodiscedilcor ejus.Tatis cst hacresrsPelagiana, non antiqua, sed antenon mullum tempus exorta : contra quamhajresim
cum fuisset diutius disputatum, ctiam ad concilia
episcopalia novissima necessitate perventum est;unde vobis, non quidcmomnia, sed tamen aliqua
lcgendadirexi. Nosergo ad bene operandumspemnon habeamusin homine, firmanlescarnembrachii
nostri : ncc a Dominodiscedat cor nostrum; scd ci
dicat, Adjutormeuseslo,ne derelinquas-me,nequede-
spiciasme,Deussalutarismeus(Psal. xxvi, 9).7. Proinde,charissimi,sicut superioribusteslimo-
niis sanctarum Scripturarum probavimus, ad bene
vivendumet recte agendumesse in homineliborum
volunlalisarbilrium; sic eliam dc graiia Dei, sine
qua niliilboni agere possumus, quae sint divinale-
stimoniavideamus.Acprimumdeipsa vcsira profes-sione aliquid dicam. Neque cnim congregaretvos
ista socictas,in qua conlinentervivilisa, nisi volu-
plalem conjugalemconlemnerelis.Hincautcm Do-
mino loquenti cumdixissent discipuli, Si lalis est
causahominiscum uxore, non expeditnttbere; re-
sponditeis , Nonomnescapiuntverbttmhoc, sedqui-bus datumesl ( Matth. xrx ,10,11). Numquidnon
Iiberum arbitriumTimotheicst exhorlatus Aposto-lus dicens,Coniinete ipsttm(I Tim.v, 22)? Et in hac
re poteslatemvoluntatis ostendit, ubi ait, nonha-
bensnecessilalem,polestalemaulemhabenssumvolun-
tatis, ut servelvirginemsuam.Et lamen, non omnes
capiunt verbumhoc, sed quibusdatumest. Quibusenim non est datum, aut nolunt, aut non implent
quodvoltint: quibusaulem datumest, sic volunl ut
impleanlquod volunt.Itaqne,ut boc verbum, quodnon ab omnibus capitur, ab aliquibus capialur, et
Dcidonumest, et liberumarbitrium.
8. De ipsa quoquepudicitiaconjugalinempeApo-sloltis ait, Quod vult faciat, non peccat si nubat
(lCor. vn, 37, 36) : et tamenetiamhoc Deidommi
cst, diccnle Scriptura, A Dominojungilur mulierviro(Prov. xix ,14). IdeoDoctorGentiumetpudici-liam conjugalemper quamnon fiuntadulleria, et
perfeclioremcontinentiamper quamnutlus concubi-tus qtiaerilur,sermone suocommendans,et hoc ct
illuddonumDeiesse monstravit, scribensad Corin-
thios,etadmonensconjugesne se mvicemfraudent:
quoscumadmonuisset,adjecit, Vellemautem omnes
hominesessesicul el me ipsum; quia utique ipseab omiii concnbitu continebat : et continuo sub-
junxit, Sedunusquisquepropriumdonumhabeta Deo;aliussic, alitisaulemsic (I Cor.vn, 7). Numquidtammullaquaepraecipiunlurin IcgeDei,ne fornicalioneset adulteriacommiitantur, indicant aliud quamlibe-rum arbitrium? Neque enim prseciperenlur, nisihomo haberet propriam voluntatcm, qna divinis
prseceptisobediret. Et tamen Dei donumest, sine
quo senari castitatispraeceptanonpossunt.Undeait
1Editi, ProplerIwcenimsubjecit.AntiquissimusCor-beiensiscodexet quidamaliiMss.,Proptereasubjecit.- rnrheiensiscodexantenongentosvelmilteannosscri-1tus,ccintincntesviittis.
687 DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINl 888
llle in libro Sapientiic: Cttin scirein quia ttemoesse
potestcontinensnisi Deusdet; et hocipsum cral sa-
frientim,scirecujusessethocdonum(Sap. vm, 21).Ut aulem ista non scrventur caslilatissanctaman--
dala, unusquisquetentatura concupiscenliasua abslra-
etus et illcctus(Jacobi i, 14). Ubi si dixerit, Volo
servarc, sed vincora concupiscenliamea : respon-det Scripturaliberoejus arbitrio,quod jam superiusdixi, Noli vinci a malo, sedvincein bono malum.
Quodtamenut fiat, adjuvatgralia : qusenisi adjuve-rit, nibil lex crit nisi virtus peccali. Ai>3elurenim
concupiscenlia, et majoresvires-accipit legeprohi-benle, nisi adjuvelspiriiusgralioe.Hocest quod di-
cil ille ipse Doctor Gentium: Aculeusautemmortis
tst peccatum;virtusveropeccati,lex.Ecce unde dicit
hoino, Volo lcgis scrvarc mandatum, sed virtute
concupisccntia:meae vincor.El cum voluntas ejusconvenitur, et dicitur, Noli vincia malo; quid ei
prodcsi, nisigraliasuccurrentcfiat?Quodipse Apo-stolus secutus adjunxil : nam cum dixissct, virtus
peccalilex, conlinuosubjecit, GratiasautemDeo,quidal nobisvktoriamperDominumnoslrumJesumChri-stum(1 Cor.xv, 56, 57). Ergo et vicloriaquapecca-tiimvincilur, niliilaliudest quaindonumDei, in istocerlamineadjuvantisliberumarbitrium.
9. Propier quod dicit et cceleslisMagister,Vigi-lale, et orate, ne inlretis in lentationem(Mallh.xxvi,
41). Ergo unusquisquecoutra suamconcupiscentiamdimicansoret, ne intret in lenlaiionem, id est, nesit ab illa absiracluset illeclus.Non autem intrat in
lenlalioncni, si voliiutalebona vincat concupiscen-tiam malam.Nectamen sufficitarbitriumvoluntatis
hunianat!,nisi a Dominovicloriaconccdaluroranti,nc intret in lentationem.Quidverocvidentius quamDei ostcndilurgratia, ubi quod oralur accipitur?Sienim dixissetSalvatornoster, Vigilate,ne inlretism
tenlationem;admonuisselanlummodovideretur ho-niinis voluntalem: cumveroaddidit, el orate,osten-dit Deumadjuvare, ne intrctur in lenlationem.Di-ctumest liheroarbilrio, Fili, nolideficerea disciplinaDomini(Prov. m, 11) : el Dominusdixil, Egorogavipro te, Peire, ne deficiatfides lua (Luc.xxn, 32).Ilotno ergo' gralia juvalur, ne sine causavoluntati
cjus jubeatur.CAPUTV. — 10. Cumdicit Deus,Comieriiminiad
me, el converlarad vos (Zach. i, 3) : unum horumvidetur esse nostrsevoluntatis, id est, ut converla-rhur ad eum; alleruravero ipsiusgraiisc, id est, utcliam ipse converlalur ad nos. Ubi possuntpularePelagianisuaraobtinere senlentiam,quadicttnt,gra-tiam Dei secundummerila nostra dari. Quodquidemin Oriente, hoc est, in provinciaPalaeslina,in quaesl civiiasJerusalem,cumipse Pclagiusab cpiscopisaudirctur, affirmarcnon ausus est. Nam inter cse-tera quaeilli objectasunt, et hoc objectumesi, quoddiceret, gratiaro Dei secundummerita nostra dari:
quod sic alienumest a calholicadoclrinael inimi-cum gratiseChristi, ut nisi hoc objectumsibt ana-
1corbeieraisMs.,emm,
themasset', ipseindeanathematusexisset(a).Sedfal-lacitereumanatliemassc,postcriorcscjusindicanllibri,in quibusoniniuonihil aliud dcfcndil,quamgratiamDcisecundummerila nostra dari. Talia crgode Scri-
pluris colligunt,qualecsl hoc unumquodpauloantcdixi, Converliminiad me, el converlarad vos; ut sc-cundummeritumconversionisnoslraead Deum,de-tur gratia ejus, in qua ad nos el ipse convcilitur.Ncc attenduntqui hoc senliiint, quianisi donumDeiesset ctiam ipsa ad Deum nostra conversio,non cidiceretur, Deusvirtutum,convertenos (Psal. LXXIX,8); et, Deus, lu convertensvivificabisnos; ct, Con-verte nos, Deus sanilalumnoslrarum(Psal. LXXXIV,7, 5); el hujusmodialia, quaccommemorarelongumest. Namet vcnircad Chrisluin,quidesl aliud nisiadeum credendoconverti? Et tamenail: Netnopotestveniread me,nisi datumfuerit ei a Palre meo(Joan.vi, C6).
11. Item quod scriptumcst in libro sccundoPara-lipomenon,Dominusvobiscum,cumvosestiscum eo,et si qumsieritiseum, invenielis;si autetnreliqueritiseum,derelinquetvos (II Par. xv, 2); manifesiaiqui-demvolunlatisarbilrium. Sed illi qui dicuntgratiamDcisecundummerila nostra dari, ista teslimoniasic
accipiuni, ut dicant meritum nostrum in co esse,quodsumuscum Deo; ejus aulemgratiamsecundumhoc merituindari, ut sit et ipse nobiscum.Item me-ritum noslrum in eo esse, quod qusrrimuseum; etsecundumhocmerilumdari ejusgratiam, ut invenia-nius eum. Et in tibro primoquoddiclitmest, Et tu,Salomonfili mi, cognosceDeum,et serviei in corde
perfectoet animavolenle;quia omniacordascrulaturDominus,el omnemcogilalionemmenliiimnovil : si
qucesieriseum, invenielurtibi; et si dimiseriseum, re-
petlette in perpetuum(I Par. xxviu, 9); dcclaratvo-luntatisarbilrium. Sed illi in eo ponuntmerilumbo-niinis, quod dictum est, si quwsieriseum; ct secun-dum boc meritum dari gratiam, in eo quod dicltiinesl*, invenielurlibi: et omnino laborant, qiiantuiiipossunt,ostenderegratiamDeisecundummerilano-stra dari; liocest, graliamnon e:-segratiaui. Qtiibuscnim secundurn merilum reddilur, nou impntattirtnercessecundumgraliam,sed secundumdebituin,sicutapcrlissimedicit Apostolus(Rom.iv, 4).
12. Merilumeuim fuit quidemin aposloloPaulo,sed malum, quandopersequebaturEcclcsiam: undedicil, Non sumidoneusvocariAposlolus,qttiapersc-cutus sumEcctesiamDei.Cumergo haberethoc me-rilum nialum, reddilum est ci bonum pro inalo :ideoqueseculusadjunxii,Sed gratiaDei sumid quodsttm.Atqueut ostenderctct Iiberumarbitrium, moxaddidit, ef graliaejus in me vacuanon fuil, scdplusomnibttsillis laboravi.Hoc cnim liberiun arbilriumhoroiniscxhortaturet in aliis, quibusdicil,Rogamus
1Editi,analhematizasset;et infra,anathematizatus,ana-thenuitizasse.AtMss.antiquiores,anathemasset,analhema-tus,anathemasse.
*ineditisexciderantillaverba,si qttmsieriseum: et se-cimdumhocmeritumdarigratiam,ineoquoddiclttmeu;quaehucrevocanlurexMss.
(a) videlibrumde GestisPelagii,n.30-57,
889 LIBERUNUS. 890
ne in vacuumgraliam Dei suscipiatis(II Cor.vi, 1).
Ulquidenim eos rogat, si gratiam sic susceperunt,
ut propriamperderentvoluntatem? Tamen ne ipsa
voluntas sine gratia Dei putetur boni aliquid posse,cnnlinuoctim dixisset, Graliaejus in mevacua non
fuU,sed plusgmnibusillis laboravi; subjunxit atque
ait, Non egoautem,sed gratiaDeimecum(I Cor.xv,
9, 10): idest, non solus, sedgralia Deimecum: ac
per hoc necgralia Deisola, nec ipse solus, sed gra-tia Deicumitlo. Ut autemde coelovocaretur, et lara
magnaefficacissiraavocationeconverleretur(Act.ix),
gratia Deierat sola; quia roerita ejus erant magna,sed mala. Deniqueet alibidicit ad Timolheum: Col-
taboraEvangeliosecundumvirtulemDei salvosnosfa-cienlis,et vocanlisvocationesuasancla; nonsecundum
opera noslra, sed secundumsuutn propositumet gra-tiam, qumdata est nobisin ChrisloJesu (II Tim. i, 8,
9). ltera merita sua, sed mala commemoransdicit:
Fuimusenimslulliet nosaliquandoet increduli,erran-
tes, servientesdesideriisel voluptalibusvariis,in mali-
tia et invidiaagentes,abominabiles,invkemodioha-
benles.Quidislis tam malismerilis nisipoenaiiliquedebebatur? Sed Deo reddente bona pro malis, per
gratiamqusenon secundummerila noslra datur, fa-clutn est quoddeindesubjungitet dicit: <Cumau-
tem bcnignilaset humanilas iiluxit Salvatorisnostri
Dei, non ex operibusjustitise qusefecimusnos; sed
secundumsuam misericordiamsalvosnos fecit, perlavacrumregeneralioniset renovationisSpiritussan-
cli, quem dilissime effudit super nos, per JesumChrislum Salvatoreranostrum, ut justificati ipsiusgratia, hseredes efficiamur secundum spero vitac
selernse(Tit.m, 3-7).CAPUTVI. —13. His et lalibus tesiimoniisdivi-
nis probatur,graliamDei non secundummerita no-slra dari: quandoquidemnon soluronullisbonis, ve-
rum eliam multismeritis malis prsccedentibusvide-
musdalam, et quotidicdari videmus.Sedplanecum
dala fuerit, incipiuntesse etiammerita nostra bona,
per illam tamen : nam si se illa sublraxcril, cadit
homo, non erectus, sed praecipitatusliberoarbitrio.
Quapropternec quandoeoeperithomohaberemerita
bona, debetsibi tribuere itla, sed Deo,cui dicitur inPsalmo, Adjulormeusesto, ne derelinquasme (Psal.xxvi, 9). Dicendo,ne deretinquasme,ostenditquia si
dereliciusfuerit, nihilbonivaletipse per se : undeet
itle ait, Egodixi in abundanliamea, Nonmoveborinmiernum.Putaverat enim suumfuissebonum, quodei sic abundabat, ut non moverelur: sed ut osten-
deretur illi, cujusesset illud', de quo tanquamsuo
cosperatgloriari, paululumgratia deserenle2admo-
niius dicit, Domine,in voluntalelua prmslilislidecori
meo virlutem; avertistiattiemfaciem luatna me, et
facius sum conturbatus(Psal. xxix, 7, 8). Ideone-
cessariuroest homini,ut gralia Deinon solumjtisti-ficelurimpius,id est, ex impio fiatjustus, cum red-
1Edili,cujusessel illudbonum.Abest,bonum,a ple-risqueMss.
*Editi,gratiaDeideserente,Abest,jDet,etiama ple*ritquemanuscriptis.
duntur ei bona pro malis; sed etiamcum fuerit jamjuslificatusexfide, ambuletcumillogratia, et incum-bat super ipsamne cadat. Propter hoc scriptum estin Canticocanlicorumdc ipsa Ecclesia: Qumestista
qumascendildealbala,incumbenssuperfratruelemsuum
(Cant.VIII,5)? Dealbataest enim quscper se ipsamalbaessc non posset. Et a quo dealbalaesl, nisi ab
illo,qttiper prophelamdicit, Si fuerintpeccalavestraul phmnkium, sicut nivem deatbabo(Isai. i, 18)?Quandoergo dealbata est, nihil boni merebatur :
jam veroalba facta, beneambulat; sed si super cttm
a quo dealbata est, perseveranterincumbat. Propler
quod et ipse Jesus, supcr quem incumbil dealbata,
dixitdiscipulissuis, Sinemenihilpoteslisfacere(Joan.xv, 5).
14. Ergo redeamus ad aposlolumPaulum, quemcerte invenimus sine ullis ineritis bonis, imo ctiui
multis meritis malis, Dei graliam consecuturorcd-
deniisbona pro malis : vidcamusqttiddicat sua jam
propinquanlepassionc,scribensad Timotheum.Egoenimjam immolor,inquil, el tempusresolulionistnem
inslat. Bonumcerlamencertaei,cursumconsummavi,
fidemservavi.Isia ulique jam merila sua bona com-
memorat; ul posl bona meritaconsequaturcoronam,
qui posl merita mala conseculusest graliam. Deni-
que altendiic quid sequalur : Superest, inqttit, mihi
coronajuslitiw,quamreddetmihi Dominusin illa die
justusjudex (U Tiin. IV, 6-8). Cttiredderet coronam
justus judex, si non donassetgraliam misericorspa-ter? Et quomodo essel ista corona justitiae, nisi
prsccessissetgratia quscjusliiical impium?Quomodoista debiia redderelur, nisi prius illa graluila dona-
relur ?
15. Sedcumdicunl Pelagianihanc esse solarnnon
secundumineriia nostra graliam,quahominipeccala
dimittunlur; illam vero qusedatur in fine , id est,
cclernamvitara, meritis nostris prsecedentibusreddi:
respondenduraest eis. Si enim merila nostra sic in-
telligerent,ut etiamipsa dona Deiesse cognoscerent,non esset reprobanda
l ista senlenlia : quoniamvero
merila humanasic pracdicant,ut ea ex semetipsoha-
bere hominem dicanl, prorsus reclissimerespondet
Aposlolus, Quis enim te discernil?Quidautemhabes
quodnonaccepisli?Si autemet accepisli,quidgloria-ris quasi non acceperis(1 Cor. iv, 7)? Prorsus lalia
cogitantiverissimedicitur : Donasua coronatDeus,
nonmerita tua ; si tibi a te ipso, non ab illo sunt me-
rita tua. Hsecenimsi lalia sunt, raalasunl; quse!non
coronatDeus : si aulcm bona sunt, Dei dona sunt;
quiasicut dicit aposlolusJacobus,Oinnedalum optt-mum, el omnedonumperfectumdesursumesl,descen-
dens a Palre luminum(Jacobii, 17). Undedicit oi
JoannesprsecursorDomini,JVonpolesthomoaccipere
quidquam,nisi fueriteidatumde cmlo(Joan. m, 27) :
utiqucde coelo,unde etiam vcnit Spiritus sanclus3
quandoJesus ascenditin altum, captivavitcaptivila-
1MSS.vaticani,Gallicict Belgici,reproba.>EditioAm.,qucestmt. Er.et Lov,,qutemata sunt.In
Mss.ncc,^un(,additur;nec,mala.
•91 DE GRATIAET LIBEROARBITIUO,S. AUGUSTINI 892
tem, dedit donahominibus(Psal. LXVH,19; Ephes.
IV,8). Si ergo Dei dona sunt bona merita tua, non
Deuscoronatmerita lua tanquammeritatua, sed tan-
quam donasua.
CAPUTVII.—16. Proindeconsideremusipsame-
rita apostoli Pauli, quibus dixit coronam justitise'redditurumjudicemjustum, et videamusutrum me-
rita ipsius tanquam ipsius, id est, ex ipso illi com-
parata, an dona sint Dei. Bonum, inquit, certamen
certavi,cursumconsummavi,fidemservavi.Primoista
bonaopera, si non ea prsecessissentcogilationesbo-
mc, nulla essent. Atlenditeitaquequid de ipsiscogi-tationibusdicat: ait enimscribensadCorinthios,Non
quia idonei sumuscogitarealiquida nobiss, tanquamex nobismetipsis;sed sufficienlianostra ex Deo est
(H Cor. iii, 5). Deindesingulainspiciamus: Bonum,inquit, cerlamencertavi.Quceroquavirtute certaveril;ulrum quaeilli ex semelipsofuerit, an qusedesuperdata sit. Sedabsilut tantusdoctor3ignoraveritlegemDei, cujus vox est in Deuteroiiomio: Ne dkasincorde luo, Forliludomeael polentiamanusmemfecitmihivirtutemmagnamhanc : sed memoraberisDomi-ni Dei lui, quia ipselibidat forliludinemfacerevir-tulem(Deut. viu, 17,18).Quidaulem prodestbonumcertamcn, nisi sequalurvictoria? Et quis dat victo-
riam, nisi ille de qua dicit ipse, GraiiasDeoquidatnobisvicloriamper DominumnoslrumJesumChristum
(I Cor. xv, 57)? Et alio loco cum cominemorassettestimoniurade Psalmo, Quomamproplertemorlifica-mur tota die,depttlatisumusvelutovesoccisionis;sub-jecit atque ait, Sedin hisomnibussupervincimuspereumquidilexil nos (Psal. XLIII,22; Rom.vm, 36 ,37): non ergo per nos, sed per eumqui dilexitnos.Deindedixit,Cursumconsummavi: sed ille hoc dixit,qui alio locodicit, Igiittr nonvolentisnequecurreniis,sed iniserenlisest Dei (Rom.ix, 16). Quse sentenlianullo modopotesteliam sic convertiut dicatur, NonmiscrentisDei, sedvolentiset currenlisest hominis:
quisquis enim hoc ausus fuerit dicere, apcrte seostenditApostolocontradicere.-17. Poslremo dixit, Fidem servavi: sed illehoc
dixit, qui alibi ait, Miserkordiamconsecutussum,ut
fidelisessem(I Cor.vn, 25). Nonenimdixil, Miseri-cordiam consecutussura, quia fideliseraro; sed, ul
fidelisessem: hincostendensetiamipsam fidemha-beri nisi Deo miserante non posse, el essedonumDei. Quod aperlissime docet, dicens, Gratia salvi
facliestisperfidem,elhocnon exvobis,sedDeidonumest. Possentenim dicere, Ideo accepimusgratiam,quia credidimus*; tanquam sibi fidcm tribucntes,gratiam Deo: propter hoc Apostoluscum dixisset,per fidem;et hoc,inquit, nonex vobis,sedDeidonttmest. Rursus, ne dicerentsuis operibusse donumtale
meruisse,continuosubjecit,Nonexoperibus,ne forte1Editi,dixUcoramreddUuruht;omisso,justUim,quodex Mss.resliluimus.2omnes Mss.,cogitarealiquid tanquamex nobismet-
ipsis;ormsso,a nobis.3Am.Er.etpluresMss.,uttantusdoctorGentiumiqnora-verit,etc.
*sic Ms&.Editi,credtmus.
quis exlollatur(Ephes. n, 8, 9). Non quianegavitaut evacuavitopcra bona, cumdicatDeumunicuiquereddere secundumopcra ejus (Rom.n, 6) : sed quiaopera sunt ex fide, norr ex operibusfides; ac pcrhoc ah illo sunt nobis operajuslitise,a quo est ipsafides, de qtia dicluraest, Justus ex fide vivit (IIa-bac. n, 4).
18. Hominesaulcmnon intclligenles,quodait ipseApostolus,Arbitramurjusliftcari hominemper fidemsineoperibuslegis(Rom.m, 28); putaverunt eurodi-cere sufliccrehoniini fidcm, eliamsi male vivat etbonaoperanon habcat. Quod absit ut senliret Vaselcctionis: qui cumdixisset quodamloco, In ChristoenimJesu nequecirctiincisioatiquidvalet, nequeprm-putinm,;moxaddidit, sed fides quceper dileclionem
operatur(Galat. v, C). Ipsa est fidesqusefidelesDei
separal ab iuimuiidisd&emonibus: nam et ipsi, sicutdicit apostolusJacobus, credunlet conlremiscunt(Ja-cobi n, 19); sed non bene operatur. Non ergo ha-bent islam fidemex qua justusvivit, id esl, quseperdilectionemoperatur, ut reddat ei Deus vilamseter-nam secundumopera ejus. Sed quia et ipsa bonaoperanobis ex Deosunt, a quo nobis el fidesest, ctdilectio,proplerea idem ipse DoctorGenliuro,etiarnipsamvilam selcrnamgratiamnuncupavit.
CAPUTVIII.— 19. Et' nascilur inde non parvaquajslio, quaaDominodonanlesolvendaest. Si enimvita seternabonisoperibusredditur, sicutapertissiroedicit Scriplura,QuoniamDeus reddet unicuiquese-cundumopera ejus(Mallh.xvi, 27) : quomodogratiaest vita selerna,cumgratia non operibus reddalur ,sedgi-alisdelur, ipsoApostolodicente, Eiqui opera-tur, mercesnonimputalur secundumgraliam, sed se-cundumdebituma
(Rom.iv, 4) ?et iterum, Reliquim,inquit, per elcctioncmgralimsalvmfactmsunl: et mox
addidit,Si auleingralia,jam nonexoperibus;alioquingratiajam non estgralia (Id. xi, 5, 6). Quomodoestergo gratia vita selcrria,quse ex operibussumilur?An fortevilamselernamnon dixilApostolusgraliam?Imo vero sicdixit, ut negari omninonon possii; necinlcllectorcmaculum, sed tanluromodoinlentumde-sideret auditorem. Cum eniin dixisset, Siipendiumpeccati, tnors; continuosubdidil,GratiaatttemDei,vilamlerna,in ChristoJesuDominonoslro(Id. vi, 23).
20. Ista ergo qusestionullo modo mibi videtur
posse dissolvi, nisi intelligamusel ipsa honaoperanostra quibusseterna redditurvila, ad Deigratiampertinere, propter illudquodait DominusJesus, Sinemenihil poleslisfacere(Joan. xv, 5). Et ipseAposlo-lus cum dixissel,Gralia salvi facli eslis per fidem,ethocttonexvobis,sedDeidonumest; nonexoperibus,ne fortequisexiollalur: viditulique putareposseho-roineshocita diclum,quasinecessarianon sint operabona credentibus, sed eis fides sola sufficiat; etrursus posseliominesde bonisoperibusexlolli,velutad ea faciendasibi ipsisuffieiant;mox itaqueaddidit,
Ipsius enimsumusfigmenlum,creali in ChrisloJesuin operibusbonis,qumprceparavitDeus, uf in illisam-
1I.ov.,sed.Am.Er.et Mss.,et.*Am.F.r.et tiuresMss.,meritum.
893 LIBERUNUS. 894
bulemus(Ephes. n, 8-10). Quid cst hoe, quodcum
Dei gratiamcommendansdixisset, nonex operibus,
ne forlequisexlollatur;cur hocdixerit rationemred-
dens, lpsiusenimsumus,inquit, figmenlum,creatiin
ChristoJesu in operibusbonis? Quomodoergo, non
ex operibus,nefortequisexlollatur? Sed audi, et in-
; tellige, non ex operibusdictum, tanquamtuis ex le1ipso libi existentibus,sed tanquam bis in quibus le
Deus linxit, id est formavitet creavit. Hocenimait,
Jpsius suinusfigmentum,crealiin ChrisloJesu in ope-ribusbonis; non illa creationequa hominesfacti su-
mus, sedea de qua ille dicebat, quiutiquejam homo
erat, Cormundumcrea in me, Deus(Psal. t, 12); et
de qua dicit Apostolus, Si quaigitur in Chrislonova
creatura,veteratransierunl;eccefaclasunlnova: omnia
aulemex Deo(II Cor.v, 17, 18). Fingimurergo, id
est formamuret creamurin operibttsbonis,qum,non .
prseparavirnusnos, sed prceparavilDeus, ut in illisambulemus.Itaque, charissimi*, si vila bona noslra
nihil aliud est quam Dei gratia, sine dubioet vita
aelerna,qusebonaevitacredditur, Dei gralia est: et
ipsa enim gratis datur , quia graiis dala est illa cur
datur. Scd illa cui datur, lanliimmodogratia est :
hsec aulcmquseilli datur, quoniam prsemiumejusest, gralia est pro gralia, tanqtiammercesprojustilia;ut verumsit, quontamverumest, quia reddetunictii-
que Deus secundumoperaejus.CAPUTIX.—2I.Ulrum aulemlegerimusiriLibris
sanctis, gratiam pro gralia, forsilan quaeritis.Sed
habetis Evangeliumsecundum Joanncm tanla luce
clarissimum,ubi JoannesBaptislade DoniinoCbrislo
dicit, iVosaulem expleniludineejusaccepimus,el gra-tiam pro gratia (Joan. l, 16). Ex ejus ilaqueplenilu-dine accepimuspromodtilonoslro tanquamparticulasnoslrasut benevivamus,skut Deusparlilus est men-suramfidei(Rom.xri, 3); quiaunusquisquepropriumdonum habeta Deo,alittssic, alius aulemsic(I Cor.
vn, 7); et ipsa esi gralia : sed insnperaccipiemusct
gratiam progratia, quandonobis vita selernaredde-
tur, dc qua dixit Apostolus,Gralia aulemDei vilatcterna in ChrisloJesu Dominonoslro: cum priusdixisset, Stipendiumpeccaii, mors.Meriloenim sti-
penditim, quia militiscdiabolicsemors selerna lan-
quam debitum reddilur. Ubi cum posset dicere, etrecle dicere, Stipendiumautem juslitisevitasclerna;maluit dicere, GratiaautemDei, vila celerna:ut hinc
iniclligeremus,non pro meritis noslrisDetimnosadaHcrnaravitam,sed pro sua miseralioneperducere.Dequo inPsalmodicit homoejus animacsuae : Quicoronatle in miseralioneetmisericordia(Psal. cn, 4).
Nuroquidnon corona honis operibtts reddiiur?Sed
quia ipsa bonaopera ille in bonis operatur %de quodictumest, Deusestemmquioperalurinvobisel velleel operari,pro bonavolunlale; ideo dixit Psalmus,Coronalte in miseralioneel misericordia: qttia ejusrniseralionebonaoperamur, quibuscorona reddilur.
' Lov.,ilaqtte,fratrescharissimi.Abest,fratres,a Mss.et ab edilisAni.Er.
*vaticaniqualuorMss.et antiquissinmsCorbeiensis,innobisoperatur.
Nonenim, quia dixit, Deusest enim qui operaturinvobisei velleet operari, probonavoluntate,ideo libe-rura arbitrium abstulisseputandus est. Quod si ita
esset, non superiusdixisset, Cmn timoreet tremorevestramipsorumsalutemoperamini(Philipp. n, 13 ,12). Quandoenim jubetur ut operentur, liberum eo-rum conveniturarbilrium : sed ideo cnm limore et
tremore; ne sibi tribuendoquod bene operantur, debonis tanquam suis extollantur operibus.TanquamergointerrogareturApostolus,et dicerelur ei, Quaredixisli,Cumtimoreet tremore? horum verborum ra-tionemreddidit dicens,Deusestenimqtti operaturinvobis.Sienimtimetiset iremiiis,non extolliminitan-
quam de vestris operibus bonis, quia Deus est quioperalur in vobis.
CAPUTX. — 22. Iiaque, fralres, debelis qui-dem per liberum arbitrium non faccre mala, ctfacerc bona; hoc cnim nobis lex Dei proccipitin Libris janctis, sive vcteribtis, sive novis : sed
legamus et adjuvanie Domino intelligamus Apo-sioltimdiccnlem,Quianonjustificabiturex legeomnis
carocoramitlo: per legemenimcognitiopeccati(Rom.rn, 20). Cognitiodixil; non, Consumptio.Quandoau-tem cognoscithomo peccatum,si non adjuvatgratiaul cognilumcaveatur, sine dubiolex iram operalur.Quod.alio locoipseApostolusdicit, ipsiusenimverbasunt: Lex iram operatur. Hocautem dixit, quia iraDei major esl in prcevaricaiore,qui per legem co-
gnoscitpeccalum,et tamen facit: talis quippehomo
praevaricatorest legis, sicut et in alio loco dicit,Ubi enim lex non est, nec prmvarkatio est (Id.IV, 15). Propler hoc et alibi ait, Ut serviamusinnovilatespirilus, et non in vetustatelitterm : legemvolens intelligi litterse vetustatem, novitatem vero
spiritusquid, nisigratiam?Et ne putaretur accusasse
legem vel reprehendisse; continuo sibi opposuitquseslionem,et ait, Quidergodicemus? Lex peccalumest?Absit.Deindesubjunxit,Sedpeccatumnoncognovi,nisi per legetn: hoc est quoddixerat, Per legemco-
gnitiopeccali.Namconcupiscentiam,inquit, nesciebam,nisi lex diceret,Non concupisces.Oecasioneautemac-
ceptct,peccalumper mandatumoperalumest in meomnem concupiscentiam: sine lege enim peccalummortuumest'. Ego autemaliquandovivebamsinelege:advenienteauiemmandato,peccalumrevixit,egoaulemmortttusstim,el inventumestmihimandatumquoderatin vilam,hocessein mortem;peccalumenimoccasione
acceptaper tnandalumfefellitme, et per illud occidit.
ltaquelexquidemsancta,et mandalumsanctum,et ju-slum,et bonutn.Quodergobonumest, mihi factutnestmors? Absil.Sed peccatumut appareatpeccatum,perbonummihioperaiumestmortem,ut fiat supramodum.
pcccatoraut peccalum* per mandalum(Id. vu, 6-18).Et ad Galalasdicit : Scienlesautemquoniamtionju-stificaturhomoex operibustegisnisi per fidem Jesu
1Editi,morluumerat. Mss.mortuumest. Graeceestnecra.
»Am.et Er., supramodumpeccalum.Lov.,supramo-dum peccanspeccatum.Mss.vero,sttpramodumpeccatoraut peccatum; paucisexceptis, qui particulam,aut,prsetereunt.
895 DE GRATIAET LIBEROARBITIUO,S. AUGUSTINT 890
CArisfi,et nosin ChristoJesu credidimus,ut juslifice-mur exfideChristi, et non ex operibuslegis,quoniam
ex operibuslegis non justificabituromniscaro (Ga-
tat.n, 16).CAPUTXI. — 23. Quidest crgoquodvanissimi
hominesct perversissimiPelagianilegemdicuntessc
Deigratiam, qua juvamurad non peccandum? Quid
est miseriquoddicunt, quisine ulladubitationetanto
Apostolocontradicunl?llle dicitpeccatum viresad-
versus hominem accepisse per legem, et eum per
mandalum,quamvis sanctumet juslum et bonum,
tamenoccidcre,et per bonumoperari ei mortem, de
qua non liberaretur, nisi vivificaretspiritus eura,
quemlittera occideratsicutalio locodicit, Litteraoc-
cidit, spirilusautemvivificat(HCor.ni, 6) : et isli in-
docilescontra lucemDei cseci, et conlra vocemDei
surdi, occidentemlitteram vivificaredicunt, et vivi-
ficanlispirilui contradicunt. Ergo, fratres, ut ipsius
polius Apostoliverbis vos moneam,debitoressumus
noncarni, ul secundumcarnemvivamus.Si enimse-
cundumcarnemvixerilis,moriemini:si autemspirituaclionescarnis mortificaveritis,vivetis.Hsecdixi, ut
apostolicisverbisliberum arbitriumvestruma malo
delerrerem, et exhortarer ab bonum : nec tanien
ideodebetisin homine,hoccst, invobisipsis,non in
Dominogloriari, quando non secundumcarnera vi-
vilis, sedspirilu actionescarnismortificatis.Utenim
non se extollerentquibusista dicebat, existimanles
se suo spiritu tanla haec bonaopera facere posse,non Dei; propterea cum dixisset, Si autemspiritumctionescarnismorlificaveritis,vivelis,conlinuo sub-
jecit, Quolquotenimspirilu Dei aguntur,hi filiisunl
Dei (Rom.vm, 12-14).Quaudoergo spirituactiones
carnis morlificalisut vivalis, illum glorificale,illum
laudaie, illi graliasagite, cujusspiriluagiminiut ista
valeatis, ut vos filios Deiesse roonstretis. QuotquotenimspirituDei aguntur,hi filiisuntDei.
CAPUTXII. — 24. Quotquotergoadjuncto solo
adjutorioIegis, sine adjutoriogralise,confidenlesin
virtute sua, suo spiritu aguntur, non sunt filii Dei.
Tales sunt de quibusidemdicitapostolus,quodigno-rantesDeijusliliam,etsuamvolenlesconsliluere,jusii-timDei non suntsubjecti(ld. x, 3). De Judscishoc
dixit, qui de se prscsumentesgratiamrepcllebant,et
in Cbrislumpropterea non credebant. Suam vero
justiliam dicit eos volenlesconstiluere, quacjustiliaest ex lege; non quia lex ab ipsis est constituta,sed
in legcquaeex Deoest, suamjustitiamconstituerant,
quandoeamdemlegemsuis viribus se implerepossecredebant: ignorantesDeijustitiam,non quajustiliaDeusjustus est, sed qusejuslitia est hominicx Deo.
Et ut sciaiishanc illumeorumdixissejusliiiam,quaeest ex lege; hancautemDei,quschoroiniest ex Deo:
audilequidalio locodicat, cumde Ciirisloloquere-lur. Proplerqaemomnia,inquit, nonsolumdetrimenta
essecredidi,verumet stercoraexistimaviesse,ut Chri-
slum lucrifaciam,et inveniarin illohonhabensmeam
justitiamqumex lege esl, sed eam qttmest per fidem
Christi,qumest ex Deo(Philipp.m, 8). Quidest au-
tem, nonhabensmeamjustitiamquwexlegeest; cum
sua non cssct lex ipsa, scd Dei : nisi, quia suamdixil juslitiam, quamvisex Iege esset, quia suavo-
lunlatelegemse posseputabat' impleresine adjuto-rio gratiacquasest per fidemChristi? Ideocum dixis-
set, nonhabensmeamjustitiamqumex legeest; secu-tus adjunxit, sed eamqumesl per fidemChrisli,qumestex Deo.Hancignorabant,de quibusait, ignoranlesDeijustitiam, id cst, quseest ex Deo(hancenimdat
non littcraoccidcns,sed vivificansspirilus); et suam
volentesconsiituere,quamdixitipse ex legejustitiam,cumdiccret, nonhabensmeamjustitiamqumex legeest: juslitimDeinonsuntsubjecli,hoc est, gratiaeDei
non stint subjecii.Sublegeenimerant, non subgra-tia; et ideoeis dominabalurpeccatum,a quonon fit
homoliber lege, sedgraiia. Propler quodalibidicit,Peccalumenimvobisnon dominabilur;non enimesiis
sublege, sedsubgraiia(Rom.vi, 14) : non quia lex
mala est; sed quia sub illa sunl quos reos facit jn-
bendo, nonadjuvando.Gratiaquippeadjuvatut legis
quisquc sil faclor, sine qua gratia sub tege posilttstanlummodoerit legisauditor. Talibus itaquedicii,
Qui in legejuslificamini, a gralia excidislis(Ga-
lat.y, 4).CAPUTXIII.—25.Quisilasit surdusadversusapo-
slolicasvoces,quisita desipiai,imoinsaniatnesciens
quidloquatur,ut audeatdicere, legemesse gratiam,cumclamet qui sciebatquid loquerelur, Quiin lege
justificamini,a graliaexcidisiis? Si autem lexnon est
graiia, quiaut ipsa lex fiat, nonpotest lex adjuvare,sed gratia; numquidnatura erit gratia? Namethoc
Pelagianiausi sunt dicerc,gratiamesscnaturam, in
qua sic creati sumus, ut habeamusmenterarationa-
lem,qua intelligerevatcamus,factiad imaginemDei,ut dominemurpiscibusmaris, et volucribuscceli,ct
omnibus pecoribus quse repunt super terram. Sed
non hseccst gralia, quamcomroendatApostotusperfidem Jesu Ctirisli. Hanc enim naturametiamcum
impiis et infidelibuscerlum est nobisesse commu-
nem : gralia vero per fidem Jesu Christieorumlan-
lummodoest, quorumest ipsafides.JVonenimomnium
est fides(IIThcss.m, 2). Deniquesicutcis quivolen-
les in lcge juslificari, a gratia exciderunt,verissime
dicit, Si ex tegejuslilia, ergoChristusgratismortuusesl (Galat.n, 21): sic et his quigraiiamqtiamcom-rocndatct percipilfidesChristi, putanlessenaturam,verissimedicitur, Si ex natura justitia, ergoChrislus
gratis morluusest. Jam hicenim erat lex, et nonju-slificabat;jaro liic crat et nalura,et nonjustificabat:ideoChristus non'gralis mortuusest, ut el lex perillum implerelur,qui dixit, Non veni solverelegem,sedimplere(Maith.v, 17) : et natura per Adamper-
dita, per illum repararetur, quidixii venissesequm-rere et salvarequod perierut (Id. xvm, 11, et Luc.
xix, 10); in quemventurumanliquietiampatrescre-
diderant*, qui diligebanlDeum.
26. Dicunt elinm gratiam Dci, qusc data est perfidemJcsuChristi, quscnequc lex est nequenatura,
1 SicMss.Editi,ptttabant.» sicMSS.Editivero,crejiidenmt.
897 LIBERUNUS. 898
ad hoc tanmmvalere, ut peccatapraeteritadimittan-
tur, non ut futuravilentur, vel repugnanliasuperen-tur. Sed si hoc verumesset, utiquein oralionedomi-
nica , cum dixissemus, Dimiltenobis dtbita noslra,sicutet nosdimittimusdebitoribusnostris; non adde-
remus, el nenosin (erasintenlationem(Matth.vi, 12,
15). Illud enimdicimusut peccata dimiltantur; hoc
aulemut caveanlur,sivevincantur: quoda Palre quiin coelisest, nulla ratione peteremus, si virlule vo-
luntatis humansehoc possemusefficere.Commoneo
autcm Charitatemvestram, et multum exhortor, ut
heatiCypriani librumquemscripsilde OralioneDo-
minica, diligcnterlegatis; et quanlum vos Dominus
adjuverit, intelligatis,memoriaequemandetis.lbi vi-
debitis quemadmodumsic alloquatur liberum arbi-trium eorum, quosconscriptionesui sermonissedifi-
cat, ut ostendat lamenea quseimplendajubentur' in
lege, in oraiioneesse poscenda.Quod uliquevanis-
simc fieret, si ad illa agenda sine divino adjuloriovoluntasbumanasufficeret.
CAPUTXIV.—27. Sed cumfuerint convicti,non
defensores,sed inflatoreset prsecipilatoresliberiar-
bilrii, quianequescientiadivinseiegis,nequenalura,neque sola remissiopeccatorumest illa gratia, quseper Jesum Christum Dominumnostrum dalur, sed
ipsa facit ut lex impleatur, ut natura liberelur, nc
peccatumdominetur: cum ergo in his convicli fue-
rint, ad hoc se converlunt,ut quocumqucmodoco-nenturosienderegratiamDeisecundumroeritanoslradari. Dicuntenim: <Etsi nondatur secundumnieritabonorumoperum, quia per ipsambene operamur;taraen secundummcrila bonsevoluntalisdatur: quiabona voluntas,>inquiunt,<prseceditoranlis, quamprsecessitvolunlascredentis,ut sccundumhsecmerita
gratia sequalurexaudienlisDci. >
28. Jamquidemdc fide, hoc est, de voluntalecre-dcntis superiusdispuiavi(Supra, nn. 16-18), usqueadeoeam demonstransadgratiaropertinere, ul Apo-stolus non diceret, Misericordiamconsecutussum,quia fideliseram; sed diceret, Miserkordiamconse-cutussum, ul fidelisessem(I Cor.vu , 25). Sunt ctalia lestiraonia,in quibusesl quodail, Sapitead lem-
perantiam,sicutnnkuiqueDeuspartilusesl mensuram
fidei(Rom.xn, 3). El quodjam comroemoravi:Gra-tia salvi factieslisper fidem,et hocnon exvobis,sedDeidonumest (Ephes.n, 8). Et illudquodscripsitad
Ephesios: Pax [ralribusel charilas cum fideq DeoPalre et DominoJesu Christo(Id. vi, 23). Et illud,ubi ait: Quiavobisdonatumeslpro Christo,nonsolumul credatisin eum, verumeliatn ul patiaminipro eo
(Philipp. i, 29). Utrumqueergo ad Dcigratiam per-tinet, et fidescredentium, et toleranlia palieulium,quiautrumquedixit essedonatum. Et illudmaxime,ubi dicit : Habenlesaulem eumdemspirilum fidei(II Cor.IV,13). Nonenim ait, Scientiamfidei; sed,spirilumfidei:quod propterea dixit, ut intelligere-nius, quiafidesetnonpetila conceditur,ut ci petenlialiaconcedantur.Quomodoenim invocabunt,inquit,
>Aia.Er.et pleriqueMSS.,videntur.
in quemnoncrediderunt(Rom.x, 14)? Ergo spiritusgratise facit ut habeamusfidem, ut per fidem impe-tremus orando, ut possimus facere quaejubemur.IdeoipseApostolusassiduelegipraeponitfidem: quo-niamquodlexjubet, facerenonvalemus, nisiper fi-demrogandoimpetremus,ut facerevaleamus.
29. Nam si fides liberi est tantummodoarbilrii,nec datura Deo,propter quidpro eis qui noluntcre-
dere, oramus ut credant? Quod prorsus faceremus
inaniler, nisi rectissimecrederemus,etiamperversasel fideicontrariasvoluntatesomnipotentemDetimadcredendumposseconverlere.Liberumquidemhomi-nis arbitrium pulsalur, ubi dicitur: Hodie si vocem
ejusaudierilis,nolileobdttrarecordaveslra(Psal. xciv,8). Sed nisi possetDeusetiamduritiarocordisaufer-
re, non diceret per prophctam: Auferamab eiscor
lapideum,et daboeiscorcarneum.Quodde novo Te-stamenlofttissepraediclum,satis Apostolusostendit,ubi ail : Epistolanostra vos estis, scripta nonatra-
mento,sedspiriluDeivivi; nonin labulislapideis,sedin tabuliscordiscarnalibus(II Cor.m, 2). Quodnonideodiclumputemus,ut carnaliter vivant quidebent
spirilualitervivere: sed, quia lapis sine sensuest,cui comparatumest cor durum, cui nisi carni sen-lienli cor inlelligensdebuilcomparari?Sicenim hocdicilur per Ezechielemprophetam: El daboeis, in-
quit, cor aliud,el spiritumnovumdaboeis; et rrcttgftcor lapideumde carneeorum,et daboeis corcaatw&illllut in prmceplismeisambulent,el juslificationftiMeati—observent,el facianleas: et erunlmihiin popUt^i ,'ftegoeroeisinDeum,dicitDominus(Ezech.xi, iSJS/)^...'-'Numquidergo possumus nisi absurdissimedS^feyiofcbonummeritura bonsevoluntatis in honiineprsecis*-"'sisse, ut evelleretur l ab eo cor lapideum: quando-quideraipsumcor lapideumnon significatnisiduris-simamvoluntatemet adversus Deum omniuoinfle-xibilem?Ubienim prscceditbonavoluntas, jam nonesl uliquecor lapideum.
50. Namet alio locoper eumdemprophetamDeusmanifestissimeoslendit, non propler eorum aliquabona merila, sed propler nomen suum isla facere,ubi ait: Ego facio*, domusIsrael: sedpropternomenmeumsanclumqttodprofanaslisin gentibus,quoinlra-siis illuc: et sanctificabonomenmeumtnagnumquodprofanalumest in gentibus, quodprofanastisin tnedioeorum; et scientgenlesquia egosum Dominus,dkitAdonaiDominus,cumsanctificalusfueroin vobisanleoculoseorum.Et accipiamvosde gentibus,et congre-gabovosexomnibusterris, et inducamvosin terramveslram: el aspergamvosaquamunda,el mundabiminiab omnibusimmunditiisveslris,et ab omnibusidolisvestris,et 3mundabovos: et dabovobiscor novum,et
spirilumnovumdabo in vobis; et aufereturcor tapi-deumdecarne veslra, et dabovobiscor carneum, et '
1Editi,avellerelur.AtvaticaniMSS.,evelleretur: recte;naminEzechielcpraemissumest, et evellam.1 Am.Er.et aliquotMss.,Nonproptervosegofacio.3 Hicparticulam,et, adjecimusex Mss.,quibusCOB*
scntitgrsecalectioLXX.
«gfl DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINI 900
Spiritummeumdaboin vobis: et facidmut in juslifica-
lionibusmeisambulelis,etjudicia meaobservelisel fa-
ciatis(Ezech.xxxvi,22-27).Quisita sitcsecus,ut non
videat; quis ita lapideus,ut non sentiat, istam gra-
tiam, non secundum merila bonaevolunialisdari,
Dominodicente atque testante, Ego facio, domus
Israel, sedproplernomenmeumsanclum? Quarecnim
dixit, Ego facio, sed proplernomenmeuinsanctum;
nisi ne illi putarent propter bona rnerita sua fieri,
quod non erubescunt dicere Pelagiani?non solum
autem bona merita eorum nulla,vcrum eliam mala
mcrila prsecessissedemonstrat, diccndo, sedpropternomen meumsanctum,quod profanastisin genlibus,
Quisnon videat horrendummaluiiiesse, nomonsan-
ctum Dominiprofanare?El lainen propler ipsurono-
men meum,inquit, qttodprofanastisvos, egofaciam
vos bonos, non propter vos : et sanctificabo,iuquit,nomenmeummagnum,quodprofanatumest in genli-
oii»,quodprofanaslisin medioeorum.Sanctificarese
dicit nomen suum, quod superiusdixerat sanctum.
Hoc esl ergo quod oramus in oralionedominica,di-
cenles, Sanctificeturnomenluum(Mallh. vi, 9): ut
sauctificelur in hominibus', quod per seipsumsine
dubio semper est sanclum. Denique sequitur : Et
seientomnesgentesquia egosumDominus,dicitAdo-
nai Dominus,cum sanctificalusfuero in vobis.Cum
ergo ipse semper sit sanctus, sanciificalurlamcnin
eis quibus largitur graliam tuam, auferendo ab eis
cor lapideum, per quod nomen Domini profanave-runt.
CAPUTXV.—31.Neautempulelur,nihilibifacere
ipsos hominesper liberumarbitrium, ideo in psalmodicitur, Nolile obdurarecordavestra. Et per ipsumEzechielem,Projkile a vobisomnesimpielatesveslras,
quasimpieegistisin me, et (acilevobiscornovumelspi-rilumnovum,et faciteomniamandatamea.Ulquidmo-
riemini,domuslsrael, dicitDominus? quia notomor-tem morienlis,dicitAdonaiDominus,et convertiminiset vivelis(Ezech.xvni, 31, 32).Mcininerimuseumdi-
cere, et convertiminietvivelis;cui dicilur,Conuerfenos,Deus (Psal. LXXIX,4, et LXXXV,5). Meminerimuseum dicere, Projkite a vobisomnesimpielalesveslras;cura ipsejustificetimpium(Rom.iv, 5). Merainerimus
ipsum dicere, Faciievobis cor novumel spiritumno-
vum; qui dicit, Dabovobiscor novum, et spirilumnovumdaboin vobis.Quomodocrgo qui dicit, Facile
vobis;hocdicit, Dabovobis?Quarejubet, si ipse da-lurus est? Quaredat, si boinofacturusest; nisi quiadat quodjubet, cum adjuvatutfaciat cui jubet? Sem-
per est autem in nobis voltintas libera, sed non
semper est bona. Aut enim a justiiia libera est,quandoservit peccalo, et tuncest mala: aut a pec-cato liberaest, quandoservit justiticc, et tunc estbona. Gratia vero Dei semperest bona, et per liancfilut sit homobonaevoluntatis, qui priusfuit volun-tatis malae.Per hanc eliamfit ut ipsa bonavoluntas,
1 AniiquioresMss.praetercunt,in hominibtts.a sic MSS.Vaticaniet Gallicani.At editi, sedconverti-imm.
quaejam esse ccepit,augeatur,et tam magnafiat, ut
possit implere divina mandata quse voluerit, cumvaldeperfectequevoluerit. Ad hoc enim valetquodscriplumest, Si volueris,servabismandata(Eccli.xv,sec.LXX) : ut homo qui voluerit et non poluerit,nondurose plenevelle cognoscat, et oret ut habeattantamvoluntatem,quantasufficitad implendaman-data. Sic quippe adjuvatur, ut faciat quod jubetur.Tunc enim utile est vellc, cura possumus; et tunc
u.tileest posse, cumvolumus: nam quid prodest, si
quod non possumusvolumus, aut quod possumusnolumus?
CAPUTXVI. — 32. MagnumaliquidPelagianise
scirepulant, quandodicunt, <NonjuberetDeus,quodsciret non posseabhomine fieri. >Quishoc nesciat?Sed ideojubet aliquaqusenon possumus,ut noveri-mus quid ab illo petere debeamus. Ipsa est enim
fides,quaeorando impetrat quodlex iroperat. Deni-
que ipse quidixit,Si volueris, conservabismandata;in eodem libro Ecclesiasticoaliquantopostdicit, Quisdabitinore meocustodiam,et superlabiameasiynacu-lum astulum,nefortecadamab eo, el linguameuper-dat me(Id. xxn, 33 ) ?Jara certe mandala accepe-rat: Cohibelinguamluama malo, el labia luane lo-
quanturdolum( Psal. xxxm, 14). Cumergo vcrum
sitquoddixit, Sivolueris,conservabismandata: quarequseritin ore suo dari custodiam; similisei qui di-
cit inPsalmo,Pone,Domine,cuslodiamori meo(Psal.CXL,3 ) ? Quarenon ei sufficitmandatumDeiet vo-
lunlas sua; quandoquidemsi voluerit, conservabitmandata? QuammultaDeiraandatasunt contra su-
perbiam: jam novit ea ; si voluerit, conservabitea.
Quareergo paulo post dicit, DominePater et Deus
vitmmem,elationemoculorumne dederis mihi? Jam
dixerat ei Iex, Nonconcupisces( Exod. xx, 17 ) : ve-
lit ergo, et faciatqttodjubelur ; quoniamsi voluerit,conservabitmandata. Quare sequituret dicit, Con-
cupiscenliamavertea me?ConlraluxuriamDeusquamroullaroaudavit: faciatea ; quia si voluerit, conser-vabitraandata.Quidcstquod clamatad Deum, Ven-tris appelilioelconcubilusne apprehendatme ( Eccli.
xxni, 4-6)?Si haocei praesenli ' diceremus,rectissi-me nobis responderet et diceret : Ex isia oratione
mea, qua haeca Deopeto, intelligite quomododixe-
rim, Si volueris, conservabistnandata.Certum esteniro nos mandataservare, si voluraus: sed quiaprseparattirvoluntasa Domino,ab illopelenduincst
ut tanlumvelimus,quantumsufficitut volendofacia-
mus.Cerlumest nos velle, cum volumus: sed ille
facit ut velimus bonum, de quo dictum est, quod
pauloanteposui,PrmparaturvoluntasaDomino(Prov.VIII,sec. LXX); de quo dictumesl, A Dominogres-sushominisdirigeniur,el viamejusvolel(Psal. xxxvi,
23); de quo diclumest, Deusest quioperaturin vobis
etvelle(Pliilipp.n, 13). Certumest nos facere,cum
facimus: sed illefacit ut faciamus, prsebendovires
1 Am.Er.et pleriqueMss.: Sihmc(vel,hoc)eiin pra-scnii.AliiquidamMSS., si hmcei inprmsentvt
901 LIBERUNUS. 902
efficacissiinasvoluntali,qui dixit,Faciam utinjusli-
ficationibusmeisambutelis,et judicia mea observelis
et faciatis.Cum dicil, faciam ut faciatis: quid aliud
dicit, nisi,auferama vobiscor lapideum,undc non
faciebatis; et dabovobiscorcarneum,unde faciatis?
Et hoc quridest, nisi, Aufcramcor durum, unde non
faciebatis;"et dabo cor obediens, unde faciatis? Illefacit ut faciamus,cui dicit homo, Pone, Domine,cu-
stodiamorimeo.IIoc cst enimdicere, Fac ut ponanicustodiamorimeo : quodbeneliciumDeijam fuerat
consecutus,quidixit, Posuiori meocustodiam(Psal.xxxvni, 2).
CAPUTXVII.—33.Quiergovult facereDeiman-
datumel non polest, jam quidem liabet voluniatem
honam, sed adluic parvamet invalidam: polcrit au-
tem, cum magnam habuerit et robustam. Quandoenim martyres magnailla mandata fecerunt,magnauliquevoluntaie,hoc esi, magnacharitate fccerunt:de quacharilate ipseDominusait, Majoremhaccha-ritalemnemohabel,quamut animamsuamponall proamicissuis(Joan. xv, 13 ). Undeet Aposlolusdicit,Quieitimdiligitproximum,legemimplevit: nam,Non
adntterctbis,Non Iwmicidiumfacies, Non furaberis,Nonconcupisces,et si quod est alind mandaluin,inhoc sermonerecapilulalur, Diligcsproximumtuum
tanquamte ipsnm.Dilectioproximi malumnonopcra-tur : pleniludoergolegis, dileclio( Rom.xui, 8-10 ).lpsarachariiatemaposlolus Pelrus nondum Iiahuit,quandotimore Dominuii)ter ncgavit(Matilt. xxvi,69-75).Tiniorenininoneslin charilale,sicut ait Joan-
nesevangelistain Epislolasua;se<(perfectacharilas
forasmiltiltimorem(Uoan. iv, 18). El lamen quam-vis parvael inipcrfecla, non deerat, qtiandodiccbat
Domino,Animainmeaiitproteponam(Joan.XIII,37):putabateniinse posse, quod se velle scntiebat. Et
quisistametsi parvamdare cceperal charilatem,nisiille qui praeparatvoluniatem,el cooperandoperficit,quodoperando incipit? Quoniam ipsc ut velimus
operatur incipieus, qui volentibuscooperaturperfi-ciens.Proplerquod ait Apostolus: Certus sum quo-niamquioperalurin vobisopusbonum,perficielusqueindiemChristiJesu s
(Philipp.t, G).Ut ergo vclimus,sine nobisoperatur; cumattiemvolumus,et sic vo-Iumusul faciamus,nobiscumcooperatur: lamen sineillo vel operanteut veliraus, vel coopcrantccumvo-
lumus,ad bonapietalis operanihil valemus.Deope-ranteillo ut veliinus, dictumcst: Deus estenimquioperatur in vobis el velle.Decoopcranleautem cum
jam volumuset volendofacimus: Scintus, inquit,quoniamdiligenlibusDeumomniacooperaturinbonum
(Rom.vui, 28).Quidesl, omnia,nisi ct ipsaslcrribi-les ssevasquepassiones? Sarcina quippeilla Clnisti,quaeinfirroitaligravis est, levis efficiturcharitati.TalibuscnimDominusdixil esse suam sarcinamle-vem( Matth. xi, 30 ), qualis Petrus fuit quandopassusest pro Christo, non qualisfuit quandonega-vilChristum.
1 Editi,ponatquis.Abest,quis,a manuscnptis.• CorbeiensisMs.,perficktusqueinfinem.ut ergo,etc.
31.1stamcharitatem,id est divino amore arden-tissimamvoluntatemcommendansAposlblus,dicit:Quisnosseparabila charitate Chrisii? tributatio?an
angustia? an perscculio? an fames? an nudilas? an
perkutum? angladius? Sicut scriplumest, Quoniam
proplerteinortificamurlotadie, depululi sumus velutovesoccisionis.Scdin his oinnibussupervincimuspereumqui dilexitnos.Certussumenimquianequetnors,ncquevita , ttequeangeli, neque principatus, nequeprmsenlia, neqttefulura, neque alliludo, nequepro-fundum,nequecrealuraaliapoteritnossepararea cha-rilale Dei, qum esl in ChrisloJesu Dominonostro
(Rom.VIII,35-39).Et alio loco dicit: Adhuc super-cminentioremviamvobisdemonstro.Si linguis homi-riuinloquaretangelorum,charitatemautemnonhabeam,faclussummratnentumsonans,aul cymbalumlinniens.El si Itabueroproplieliant,elsi scieroomniasacramen-
la, elsi habueroomnemfidem,itu ut monlestransfe-ram, cliaritaleinautem nonhabeam,nihilsum.Et sidislribueroomniameapauperibus,et si tradiderocor-
pusmeitmut ardeam, charitalemautemnonhabeam,ttiltilmiltiprodest. Chtirilasmagnanhna est, benignaesl: charitasnonmmutatur, non agit perperam, non
inflatur,nondehoneslalur,non qumrit qumsua sunt,nonirritulur, noncogitatmaluin, non gaudet superiniqttitate, congaudctautetn vcritali; omniatolerat,omniacreclit,omnia sperat, omnia sttffert; charitas
nttiiquctmcadit.Etpaulopost: Manet, inqiiil, fides,spes, charilas, tria Itmc; major autemhorumchari-tcts: scctaminicharilatem(1Cor. xn, '31-xiv,1). licmdicit ad Galatas: Vosenim in libertatemvocalicslis,
fralres; lanlumnetibertalemin occasionemccirnisde-
tis, sedper charitalemserviteinvicem.Omnisenimlexin unosermoneimpletnr,in eo quoddiligesproximumluumlanquatnle ipsum(Galat. v, 13, 14). IIoc est
quodad Romanosait, Qui diligitalterum, legemim-
plevil( Rom. xm, 8). Ilemdicit ad Colossenses:
Superomniaautemhmccharitalem,qum esl vinculum
perfectionis(Coloss.ni, 14 ). EtadTiinoiheum, Finis,inquit, prwcepliest charilas: et adjungcns qualischarilas,decorde,inqttil,puro,el conscienliabona,et
fide twn ficta(I Tim. i, 5 ). Ad Corinlhios aiilemcuml dicit, Oinitiavestra cttm charitalefiant (ICor.
xvi, 14) ; saiis ostendii, eliam ipsas correptiones,quasaspcraset atnaras senliunt qui corripiuntnr,cumcharitateessefaciendas.Undealibicumdixissci,
Corripiteinquietos, consoluminipusillanintes, suscipi-te inftrmos: palienteseslolead omnes;moxadjunxit,Videlenequismalumpro maloalicuireddal(1Thess.
v, 14 , 15 ). Ergo et quando corripiunlur inquicti,non malumpro malo, sed potius bonum reddilur.Ilsecautemomniaqusenisi charitasoperatur?
35. Et apostolus Petrus: Anleomnia,inquit,mu-
fiiam inler voscharitatemperpeluams habenles, quia
charilascooperitmullitudinempeccatorum(I Petr. iv,8).DicilettamapostolusJacobus: Si tamen legemperfi-
1 Particula,cum,a Lovaniensibuset a noinullisMis.omissaest.
» Editiet aliquotMss.,perpeluo.MeliorisnotieMss.,per-?petuam.
905 DE GRATIAET LIBEROARBlTRlO,S. AUGUSTINI 904
rifisregalem,secundumScripiuras, Diligesproximum
tuumtanquamle ipsum, bene facilis (Jacobi n, 8 ).
ItcmJoannes apostolus: Qui diligit,inquit, [ralrem
suum,in luminemanet(I Joan. n, 10). Et alio toco:
Quinonest justus, nonestex Deo, el qui non diligit
fratremsuum: quiahmcest annuntiatioquam audivi-
tnusubinitio, ut diligamusinvicem.Itemqtie alibi:
Hocest, inquit, mandalumillius, ut credamusnotnini
FiliiejusJesuChristi, et diligamusinvicem( Id. m,
10, 23 ). Et iterum : Hoc, inquit, mandatumhabe-
musab ipso, ul qui diligilDeum, diligat el fratrcmsuum(Id. IV,21).Et paulo post.:In hoc, inquit, co-
gnoscimus,quiadiligimusfiliosDei,cumDeum diligi-
mus, et prmceptaejusfacimus: Hmcestenimdilectio
Dei, ul prmceptaejttsservemus,et prmceptaejus gra-
vianonsunt( Id. v, 2, 5). Et in Epistola secunda
scripturaest: JVonquasi prmceplumnovumscribam
tibi, sedquodhabuimusub initio,ul diiigamusinvicem
(II Joan. 5 ).
36. Dicitetiam ipse DominusJestts,in duobusprae-
ceplisdilectionisDci et dilectionisproximilolamLc-
gemProphelasquependere(Matlh.xxn, 40). Dequi-
bus duobuspracceptisinEvangeliosecundumMarcum
scriptum est : Et accessitunusde scribisqui audierat
illosperquirenles,etvidensquoniamillisbenerespondc-
rit, inlerrogavileumquodesselprimumomniummanda-
tum.Jesus autemrespondilei : Primumomniumman-
datumest, Audi,Israel, DominusDeustuusDeusunus
est; et, DiligesDominumDeumtuumexlotocordeluo,
el ex lota animatua, et ex lotamenletua: hocest pri-
mummandalum.Secundumautemsimileilli: Diliges
proximumluum tanquamleipsum.Majushorumatiud
non est mandalum(Marc.xn, 28-51). Dicit etiam in
EvangeliosecundumJoannem : Mandatumnovumdo
vobis,ut diligatisinvicemsicutdilexivos,ut et vosdili-
galis invicem.In hoc cognoscentomnesquia discipulitneiesiis, si dikctionemhabueritisad invkem(Joan.
xin, 34, 35).
CAPUTXVIII.— 57. Haccomnia prsecepladile-
clionis, id est charitalis, qusclania et lalia sunt, ut
quidquid se putaverithomofacere bcne, si fiat sine
cliarilate, nullomodofiat bene; haecergo prscceptacbarilatis inaniter darentur hominibus, non habenii-
bus libcrumvoluntatisarbilrium : sed quiaper legemdantur et veteremet novam(quamvisin novavenerit
gratia quse promitlebaturin vetcre, lex auleni sine
gralia liltera esl occidens,in graliaverospirilusvivi-
ficans),undeest inhominibuscharilasDeiet proximi,nisiex ipsoDeo? Namsi non ex Deo,sed ex homini-
bus, viceruntPelagiani: si autemexDeo,vicimusPe-
lagianos.Sedeat ergo inler nosjudexapostolusJoan-
nes, et dicat nobis: Charissimi,diligamusinvicem.In
his vcrbis Joanniscum se illi extollerecceperintet
dicerc, Utquidnobishoc prsecipitur,nisi quia ex no-
bis babemusul invicemdiligamus?sequilurcontinuo
idemJoannes, confundenseoset dicens,quiadilectio
exDeoest(I Joan. iv, 7). Nonilaqueex nobis,sed ex
Deoest. Gurergodictumest, Diligamusinvicem,quict
dileciioexDeoest; nisiquiapraceplo admonitumestliberumarbilrium,ut quaereretDcidonum?Quodqui-demsine suo fruclu prorsus admoneretur,nisi priusacciperetaliquiddilectionis,ut addisibiquaereretunde
quodjubebalurimpleret.Cumdicitur, Diligamusinvi-
cem,lexest: cumdicitur,quiadilectioexDeoesl,gra-tia est. SapienliaquippcDei legemet miserkordiamin
linguaportat(Prov. m, 16, sec.LXX).Undescriplumesl in Psalmo: Eienimbenedklionemdabit qui legemdedil (Psal. LXXXIII,8).
38. Nemoergovosfallat, fratresmei: quianosnon
diligeremusDeum.nisi nos prior ipse diligerel.IdemJoannesapertissimehoc ostendit, et dicit, Nos dili-
gamus', quiaipsepriordilexitnos(IJoan. iv, 19).Gra-lia nos facitlegisdilectores,lex vero ipsasinegratianonnisi prsevaricatoresfacit. Et quod discipulissuisdicil Dominus,Nonvosmeelegistis,sed egoelegivos
(Joan. xv, 16); nihil aliud indicat nobis.Si enimnos
priusdileximus,ulhocmerito nosipsediligeret;priusillum nos elegimus, ut ab illo eligimereremur.Sed
ipse qui veritasest, aliud dicit, et huicvanilatiliomi-num apertissimecontradicit : Non vos me elegislis,inquit.Si ergononelegistis,sine dubionecdilexistis:
quomodoenimeum eligerent, quemnon diligerent?Sedego, inquit, uoselegi.Numquidnon el ipsiposteaelegcrunteum, et omnibusbonis hujussaeculipraclu-Ierunt?Sedquia eleciisunl, elegerunl: non quiaele-
gerunl, elecli sunt. Eligciiliuin hoininum meritumnullumesset,nisi eoscligentisgralia Deiprjcveniret.Undeet apostolusPaultis benedicensThessalonicen-sess ; Vos, inquit, Dominusmulliplicel,et abundare
faciatin charilalein invicemel in omnes(I Thess.in,
12). Hancbenediciionemdedilul nos invicemdilige-remus, qui legemdederat ut inviccmdiligamus.De-
niquealiolocoad cosdem,quia sine dubio in quibus-dam eorum jam erat, quod eis ut esset optaverat:Gralias, inquit, ageredebemusDeosemperpro vobis,
fratres, skut dignum est, quoniamsupercrescitfidesveslra,et abundatcharitasuniuscujusqueveslrumin in-vkem(II Thess.i, 3). Hocdixit, ne foriedelanlobono
quod ex Deoliabebani,tanquamex se ipsisid liaben-
tes extollerentur.Quodergosupercrcsciltidcsvestra,
inquit, et abundat charitas uniuscujusqueveslrumin
invicein, gratias agere debenmsDeode vobis3; non
ita vos laudare, tanquamhoc habeatis ex vobis.
39. Et ad Timotheumdieil : Non enimdeditnobis
Deusspirilumtimoris,sedvirtutiset charitatiset conli-nenlim(IITim. i, 7). In quo saneApostolitestimonio
caveredebemus,nenosarbilremurnonaccepissespi-riluin limoris Dei, quod sine dubio magnumesl Dei
donum,de quo dicitpropbelaIsaias: Requiescetsupereumspiritussapknlimet intelleclus,spirilusconsiliiet
fortitudinis,spiritusscientimet pietatis,spirilustimoris
Domini(Isai. xi, 2, 3). Nonquo timorePelrus Chri-
stum negavit, sed illius timorisspiritumacccpimus,de quo dicil ipseChristus : Eumtimete,qttihabelpo-
1 inmanuscriptisvaticaniset Gallicanis,Kosdiligimus.* OmnesKSS., Colossenses.3 Lov.,provoHs.Aliieditiet Mss.,de vobis.
905 LIBERUNU3.'
906
testatemet ammamet corpusperderein gehennam: ita
dicovobis,hunctimele.Hoeauteradixit, ne i!lolimore
negaremuseura, qtioturbalusest Petrus. Ilunc enim
auferri voluita nobis, cumprius dixit: Nolitetimere
eosquicorpusocciduut,et posteauoiikabcntqtudfuciant
(Luc. xii, 5, 4). Hujuslimoris non accopimusspiri-
tum, sedvirluliset charitatiset continentise.Dequo
spiritnidem ipse ad Romauosait : Gwriamurin tri-
bulationibus;scienlesquoniamtribulatiopalientiamope-
ratur, patientiayrobalionem,probaliospem,spesaulem
nonconfundil: qttiacharitusDei diffusaeslincordibus
nostrisperSpiritumsanclnm,quidatus eslnobis(Rom.
v. 3-5) Nonitaqueper nos, sed perSpirimmsanctuni
quidatusest nobis, ipsa charitale lit, qtiamDeido-
niini esse ruanifi-siat,ul tribtilatio non auferat, sed
polinsoperelur patieuliaro.Ad Epbesioseliam, pax,
inquil, (ratribts el chctritascumfide.Majnabona : sed
dicai uude?a Deo,inquit, Pntre et DominoJesu Chri-
sio (Ephes.vi, 23). Ergohsecmagna bona, nnn sunt
nisi Deidona.
CAPUTXIX — 40. Sed non est mirum,si lux lu-
cet in tenebris. et leuebra; eani non compnliendiint
(Joan i, 5). In Jo.uiiieluxdicit, Eccequalemdileciio-
nem deditnobisPaler, ul filii Dei vocemuret simus
(I Joan. iu, 1). Et in Pelagianistenebraedicunl, Di-
leclionobisex nobisest. Quamsi veram, id est, chri-
stianamdiledinncmhaberent, scirenl el unde habe-
reni; sicul sciebatApostolus,qui dicebat, JVos«ufem
nonspiriiumhujus mundiaccepimtts,sed spirilutnqui
ex Deoest, uf sciumusquma Deo donaiasunl twbis
(1Cor. ii, 12). Joanuesdicii, Deusdilesiioest(I Joan.
iv, 16). Et Pel giani etiam ipsiimDeumuonex Deo,
sed ex semeii,sis liabt-rese dicuut: et cttmscientiam
legisex Deonobisesse f ileanliir,charilatemex nnbis
ipsisvoluni.Nrc ludiiintAposiolumdiceniem,Scien-
tia inflat,chariUisnutemcedificat(I Cor.vui, 1). Quid
esi iinpiiii , iuioveroqnid t-st amentius, ct ab ipsasanctiaie chariialis alicniu--,quamconfiteriex Deo
esse sii.iiiiain,qua-sine charitate inflat,el ex nobis
esscchaiitalcin,qiuv.facitul scicnliainftarennnpos-sii? Iteinciiindicat Apostolus,superemineniemscien-
timciiariiatemChrisli( Ephes.in, 19); quidest insa-
iiiu-, IIIII puiareex Deoesse scientiaro,qusesnb-
den.-aest <hariiaii, et ex hominibuschariiaieui,quse
su;ci'cninct scientise?Fides aulem vera et doctrina
san-.taiuliasesse dicil ex Deo, quia scriptum est, A
Uicteijns scienituel intellectusprocedit(Prov. n, sec.
I XX\ : •criptuinest, Charitasex Deoest(1Joan. iv,
7). Ei lcgiinus. Spiritumscientimet pietalis(lsai. xi,i : legiiiins,Spirifum«ii-fufisef charilaliscl conlinen-
tiu (II Tim.I, 7). Sedmajusest donitincharitasquarascirnlin . nainscientiaquandoest in homine,charitas
esl nccessaria,ne iufletur; charitasaulem non mmu-
latur, nonngiiperperam,non inflalur (I Coi\ xm, 4).CAPUTXX. — 41. Satis me disputasse arbitror
adversusensquigraiiain Deivehementeroppugnant,
qna votiiutashumananon lollitur, sed ex malamuta-
tur in bonam, ct eiiro.bona fuerit adjuvatur; el sic
disputasse,ut non niagisegn, quamdivinaipsa Scii»
SANCT.AUGUST.X.
ptura vobiscumlocuta sit evidentissimistestimoniis
verilatis: quseScripluradivinasi diligenterinspicia-tur, oslendit non solum bonas honiinurovolunlates
quas ipscfacit ex roalis, et a se factasbonas in actus
bonoset in seternamdirigil vilam,verum etiam illas
quaeconservanl(a) sseculicreaturani, ita esse in Dei
pntesiale,ut eas quo volucril,quandovoluerit, faciat
inclinari, vel ad beneficiaquibusdamprsesianda,vel
ad paenasquibusdamingereudas, sicut ipse judicat,occullissimoquidemjtnlicio,sedsine ulla duhilalione
justissimo.Naminveniniusaliqua pcccalaetiampce-nas esse aliorum peccatorum: sicut sunt vasa iroe,
quscpcrfectadicitApostolusin perdilionem(Rom.ix,
22) : sictit est induratioPbaraonis,cujus et causadi-
citur, ad ostendendamin iilo virtuleniDei(Exod.vn,
3, et x, 1): sicutesi fugaIsraelilaruma faciehostium
de civilateGai; in animocniinfaclusest timorut fu-
gerent, el.boc factumest ut vindicareiurpcccalumer
modo, quo fueralvindicandum: unde dicit Dominus
adJesumNavc,Nonpolerunlfiiiilsrael subsislereanle
faciem1inimicorumsuorum(Josue vn , 4, 12). Quid
est, Non polerunisubsistere?Quarenon subsistebant
per libcrtiniarbitriuiii, scd per timoreniturbata vo-
luntatcfugieliant;nisiqttiaDeusdominaturet volun-
latibtishominuni,et quos vult in formidinemconver-
litiralus? Numquidn<mliostesLraelitarumadversus
populumDei, queiiiducebalJesus Nave, stia volun-
taie pugnarunt?El laniendicilScriplura,quiaperDo-
minumfttctumeslconfor{aricoreorum,ul obviamirent
ad bellumadlsrael, ul exierminarenlur(Id. xi, 20).
Nuniquidnon sua volunlaiehomoimprobusfiliusGe-
mini malediccbatregi David? Et tamen quid ait Da-
vid, plenusvcra et alta et pia sapienlia*?quidait illi
quinialediceniempercuterevoltiil?Quidmihi,inquil,ef«o6is,filiiSarvim?Dimilliteeum,el maledicat;quiaDominusdixil ilti maledicereDavid.Et quis dicetei,
Quarefecistisic?DeindeScripturadivinaplenamsen-
tentiamregis velut.ahalio iniiio repetendocommen-
dans : Et dixit, inquil, Davidad Abessa3et ad omnes
puerosejus: Eccefiliusmeusquiexiitdeuterotneo;quw-rit anirnammeam,el adhucmodofiliusGemini4? Sinile
illutn,maledicat,quoniamdixililli Dominus,ul videat
Dominushumililatemtneam,etrelribuat6mihibonapromaledicloejusin dieislo(II Reg.xvi, 5-12). Quomododixerit Dorainushuic hominimaledicereDavid, quis
sapienset inlelliget?Noneniinjuhendodixit, ubiobe-
dienlialaudaretur; sed quodejus voluntalemproprioviliosuo malainin hoc peccaiurojudiciosuojuslo et
occulloinclinavit, ideodictumest, dixit ei Dominus.
Namsi jubenti obtemperassetDeo, laudanduspotius
quam puniendusesset, sicut ex hoc peccato poslea
1 Editi, a facie.corbeiensisMss.et duo vaticani,anfefacicm.' CorbeiensisMs.,etaliasapientia;omisso,efpia..3 Editi,ad Abiscti.EtMss.,ad .-,bessa:ut inLXX.
* Sic nmnuscriptiGallicanr,Vaticaniet BelgicijuxtagraecumLxx, kaiprosilinuno uibslouiemini,Editifere-bant,quantomagishicfiliusGemini.
8 Mss.,retribuet.(a) Morellegendumcenset, exornant.vide Element.
GttBc.ipagg.91,92. M.
(Vingt-neuf.) :
907 DE GRATIAET LIBEROARBITRIO,S. AUGUSTINI 908
novimusesse punitum. Nec causa taciia est, cur ei
Dominttsisto mododixerit maledicereDavid,hocest,
cor ejusmalumin hocpeccatummiseritveldimiserit:
ul videal,inqtiit,Dominushumilitalemmeam,et retri-
buatmihibonapromaledktoejusin dieisio.Eccequo-modoprobalur, Dcumuti cordibusetiammalorumad
laudemaiqueadjumenlumbonorum.Sicususest Juda
tradente Christum,sic ususest JudseiscrucifigentibusChristum.Et qtianiaindc bona prrcstitilpopuliscre-
dituris!Quiet ipsodiaboloulilur pessimo,sedoptime,ad exerccndamet probandamfidemct pielaiem bo-
norura, non sibi, qui omniascit anleqttamfiant, sed
nobis, quibus erat necessarium,ut eo modoagereturnobiscum.NumquidnonsuavoluntateAbessalonlelc-
git consiliumquod sibi oberal? Et lamen ideo fecit,
quia exaudieralDominuscjus patreroorantem,ut hoc
licret. Propter quodScripturaait : Et Dominusmati-
davitdissipareconsiliumAchitophelbonum,ul inducat
DominmsuperAbessalonomniamala(IIfleg.xvn , 14).Bonumconsiliunidixit, quodad tempusproderalcau-
sse,quiapro ipsocrat contrapalremejus,contraqucnirebellaverat,ut posseleuro opprimere,nisi Dominus
consiliumdissipassetquoddederatAchitophel,ageiidoiu cordeAbessalon,ut tale consiliuinrepudiaret, etaliud quodei non expediebateligerel.
CAPUTXXI. — 42. Quisnon ista judicia divina
conlrciniscat,quibus agitDeusin cordibuseliamnia-
lorum hominum quidquid vult, reddens eis tanien
secundum merita eorum? Roboam filius Salomonis
respuit consilium salubre seiiiorum,quod ei dede-
rant, ne cum populo dure ageret, et verbiscoaevo-
rum suorum potius acquievit,respondendominaciler
quibus leniter debuit.Unde hoc, nisi propria volun-
tale? Sed hinc ab eo recesserunt decem tribus
Israel, et alium regein sibi coiistilueruntJeroboam,ut irati Deivolttniasfieret, quodetiamfuturum esse
prsedixerat.Quidcnim Scriplura dicit? Et nonaudi-
vit rex plebem,quoniamerai convcrsioa Domino,ut
statuerelverbumsuumquodlocutusesiin manuAchim
Seloialmde Jeroboamfilio Nabalh (111Reg. xtl,
3-20). Nempe sic faciumest illud p6r hominisvo-
luiilatem,ut tamen conversioesseta DOmino.LegitelibrosParalipomenon,el invenietis in secundo libro
scriplum: EtsuscilavilDoininussuperJoram spiritumPhilisliimet Arabumqui finitimierant jEthiopibus,ct
ascenderunlin terram Juda, el dissipaverunteam,et
ceperunlomnemsubstantiam,qum in domo regisin-venta est (II Par. xxi, 16, 17). Hicostenditur,Deuin
suscitarehostes eis terris vastandis,quas tali pcena
judicat dignas.Nnmquidtamen Philisliim et Arabes
in terram Judseamdissipandam siue sua volunlale
venerunt, aut sic venerunl sua volunlaie,ul menda-
citer scriptum sil quod Dominusad hoc faciendura
eorum spiritum suscilavil? Imo utrumque veruin
est, quiaet stia voluntateveneruni, ct lamenspiri-tum eorum Dominussuseitavit.Quodeliam sic dici
1 Editi,Absalon.Et infra, n. 42,AhiwSilonitw.Atma-nuscripticumLXXconslauterlertint, Abessdloh,AchimSelonitm.
potest, el eorum spiritumDominussuscitavit,et ta-nien sua volunialevenerunt. Agil enim Omnipotensincordibushomitiumetiammolumvotuntatiseorum,ut per eos agat quod per eos agere ipse volueril,quiomninoinjuslealiquidvellenon novit.Quidest qnodhomo Deidixil ad Amesslam1
regem, Nonveuiatte-cumexerckusIsrael, nonestenimDominuscumIsrael',omiiibusfiliisEphrem: quoniamsi puluverisoblinerein illis, in fugamconvertelle Dettsanle iiiimicos,quo-niainvirtus esi Deo veladjuvarevel in (ugamvenere
(II Par. xxv, 7, 8)? Quoinodoviilus Dcialiosadjtt-vat in bellodandoeis fiduciam,aliosiintnissoliruorcvertil in fugam,uisi quia ille qui in cosloei in terraomniaqusecumquevoluitfecii(Psal.cxxxiv,6), eiiamin cordibushominumoperalur? Legimusquiddixerit
Joasrex Israel,mitlensntinliumad Amcssiamregemvolentem pugnarecuni illo. Nam post aliquadixit:Nunc sede in domo lua. Quid prorocasin nialum,el
cadislu et Juda tecum (IV Reg. xiv, 9, lO)? Deinde
Scriptttra subjunxit: Ei non attdiviiAmessias;qtto-niam a' Deo erat ul traderclur in munus', quoniam
qumskruntdeosEdom(II Par. xxv, 20).'Ecce Deus
idololalrisepeccatumvolensvindicare, hocopcratusest in ejtis corde, cui ulique jusle irascebalur, utadmonitionem salulirem non audirei, sed ea con-
lempta iret in bclliim, ubi curosuocxercilitcaderet.Per Ezecliielemproplic|amdicit Deus, Et propheiasi erraverilet loculusfueril, ego Dominusseduxipro-
phetatnillum,ct exlendamtnanum meam supereum,el exterminaboeumdemediopopulimeiIsrael (Ezech.xiv, 9). In libro Esther scriptumesl, qusemulierex
populo Israel in terra capliviialis facla erat uxor
alienigenseregisAssueri: ergo in ejus libroscriplum
est, quod cuni baberet necessilatem inlerveniendi
pro populosuo,quem rex, ubicumquein regno cjusesset, jusseral trucidari,oravit ad Dominum: coge-bat cnim eam magna necessitas, ut prselerjussum
regis et prselcrordinem siium ad illumauderct in-
trare (Estherin ef iv). Et videte quid Scripluradi-
cat: El inittiiusesl eam lanquamlaurus impeluindi-
gnationissuw,et limuitregina,el conversusesl color
ejusper dissolulionein,el inclinavitsesupercaput de-
licatcesuce,qum prmcedebaleam: et converlitDeus,el Iranslulil indigiialioneinejus in tenilalem(Id. v,sec.LXX). Scripluuiestct inProvcrbiisSalomunis:Sicul impelus(squm,siccor regis in manuDei; quo-cumquevoluerit,declinabitillud (Prov.xxi, 1).El in
psahnoccnie-iiuoquarlolcgitor diciumde ^Egyptiis,qiiideis feccrilDeiis: El coiivertilcoreorumul odis-sent populumejus, tif dotum facerentin scrvosejus
(Psal. civ, 25). 1n Liticris eiiam aposlolicisvidele
qiist! sctipta siiul; in Epistola Pauli npostoli ad
Romanos: Propierea iradiditiitos Dcns in desideriacordiseorum,in immundiliain,Itcm pauloposl: Pro-
pter hoc tradidit UlosVeus in passionesignonnnim.
1 sjcinanuscripli,juxtaLXX.Atediii,.masiam.8 Hicparticulam,et, delcvimus,quiaabesta manuscn-
ptisctLXX.3 r-lcriqtteMss.,in manum.Editi,inmanusejus.Abest,ejus,*manuscriptiset LXX.
909 LIBERUNUS. 910
Itempaulopost : Skul nonprobaverunlDeumhabete
in notitiam,tradiditillosDeusin reprobammenlem,ut
faciant qumnonconveniunt(Rom. i, 24, 26, 28). Et
ad Thessatnnicensesin Epistoia secunda aitdcqui-bitsdam: Pro eo quoddilectioncmveritatisnonrece- ,
peruni,ut salvi fierent,et ideomiltelillis Deusopera-ti&iiemerroris,ut credantmendacio,ut judkenturom-
nes qui non crediderunlveritati; sed consenserunt
iniquilart(II Thess. n, 10, 11).43. flisct lalibus tesiimoniisdivinorttmeloquio-
rum, quaeomnia coinniemorarcnimis longum est,salis, quantumexisiimo,manifestatur,operariDeumin cordibushominumad inclinandaseorurn volunla-tes quocumquevoluerit, sivead bona pro sua mise-
ricordia, sive ad mala pro merilis eoruin,jiidicioutiquesuoaiiqiiandoaperto, aliquandoocculto,sero-
per lamenjusto. Fixumcnimdebet esse el immobilcin cordevestro, quia non est iniquiiasapud Deura
(Rom.ix, 14). Acper hoc quando legitis in Litteris
veriiafis,a Dcoseducihomines,aut obtundi vel ob-
duraricorda corumAnoliledubilareprsecessisse.roalaineritaeorum, ut juste isia patercnlur : ne incttrratisin illudproverbiUmSalomonis,Insipientiaviri violatvias ejus, Deum autemcausalur in corde suo (Prov.xix, 3). Gratiavero non secundummerita liominum
datur, alioquiugratia jam non esl gralia (llom.xi,
6): quia ideo gratia vocatur,qtiia gralis datur. Siaulem potens esl, sive per Angelos,vel bonos vel
malos, sivequocutnquealio modo operari etiainiucordibusmalorum,pro meritis corum, qtiorumma-litiamnon ipsofecil, sed aut originaliCertracta est
ab-Adanr,aut crevit per prOpriamvofuntalem: quidmiruinest, si per Spiritumsanctunvoperalur in cor-diiras electorum suorum bona, qui operatus est ut
ipsacord*essent cx malisbona?CAPUT XXII. — 44. Sed suspicenlur horoines
quaelibelracrila bona, quse putant prsecedere',ut
juslificenturpcr Deigraiianv;non irHelligentes,cumhoc dicunt, nihil aliudquamse negaregraliam: sed,ut dixi, quod voltint de majoiibus SuspiCenlur;deparvuliscerle Pelagianiqnid respoiMeantrion inve-
niiinl, quorum nccvolunlasulla est in accipiendagratia, cujusvoluntntismerilumprsecessissedicant,et insuper eos etiani cuni flelu reltictari videmus,quandobapTizaiilufcl'divitiaSacramentaperciplunl;quodcis admagnumimpielalispeccatumimputarelur,si janrlibero uiereniur aiiiiliio : et tamen hseretetiarnin refiictimtibnsgratia, aperiissinienullobonomerito prtccedente, alioquin graiia jam non esset
gratia. Et aliquandofiliis infideliumprocsialurhsec
gralia, cumoccultaDeiprovidentiain roanuspiorumquomodocumqtteperveniunt:aliquandoaulem filiifi-deliumnon eam consequunlur,aliquo iropcdimentoexistente, ne possitrpericlilanlibossubvcniri.Fiunlvcro istir per oceulUtroDeiprovidenliam,cujus in-
scfutabrlisfsuntjndicia",et*ihvcstigabilesvisc: quodut
Aposlolusdiceret,quid prcedixeritintuemini.AgebateniwitetedaeiseKsSemibus,cumscriberetadRomanos,id est, ad Genles, el ail: Skut enim aliquandoros
noncredidisiisDeo, nunc autemmiserkordiamconse-cutieslisin illorum incredulilale;ila el hi nunc noncrediderunlin vestramisericordia,ut et ipsi misericor-diamconsequantur: conclusttenimDeusomnesin infi-delilate,utomniitmmisereatur(Roin.w,30-33).Etcumat-lcndissetquiddixerit,admiranssententioesusccertam
quidemverita,lem, sed magnamproftmditaicm,qtto-modoconcluseritDeus omncsin infideliiale,ttt om-
niummiserealur,quasifaciensmalaul venirentbona,moxexclamavitalque ait : 0 altitudodivitiarumsa-
pienlimetscienlimDei! quaminscrulabiliasuntjudiciaejus, et invesligabilesvimejus! Haccenim inscrula-biliajudicia et invesligabilesvias perversi lioniinesnon cogilanles, et proclives ad rcprehcndendiini,non idoneiad intelligendum, putabantet jaclitabantAposlolumdicere, Faciamusmala, ut venianlbona
(Id. III, 8. ) Quodabsit ut Apostolusdicerel : sed
hominesnon intelligenleshoc pulabantdici, quandoaudiebantquod dixit Aposlolus,Lex autemsubinlra-
vit, ul abundaretdeliclum: ubiautem abundavitdeti-
clum, supertibundavitgralia (Id. 5, 20). Seduliqtic
graiiaidagil, ut jam fiantbona ab eis qui fecerunt
mala; non ut pcrseverent in malis,et reddi sibi exi-
stiment bona. Nonitaque debent dicere, Faciamus
mala,utveniantbona: sed, Fecimusmala,et vencrunt
bona; jam faciamusbona, ut in futuro sseculorcci-
piamuspro bonisbona, qui in hoc sseculorecipimuspro malisbona.Propler quodscriptumestin Psalmo:Miserkordiamet judkittmcanlabotibi, Domine(Psal.c, 1). Prius itaque non ideovenil Filiusbominis in
mundum,ut judicetraundum,scdut salveturmundtis
per ipsum(Joan.m, 17): hocproptermisericordiam:
postea vero propler judicium venturus est judicarevivos et mortuos; quamviset in hoc temporeipsasalvalionon fial sine judicio, sedocculto, ideo ait,In judicium veniin hunctnundum,ul quinonviiient,'jideant;el quivident,cwcifiant(Id. ix, 59).
CAPUTXXIII.— 45. Adoccultaergo Deijudiciarevocale, quandovidetis in una causa, quam cerlehabcntomnesparvuli,haeredilariummalumtrahenteset Adam,huic subveniriut baptizclur, illi non sub-veniriut in ipsa obligationemoriatur; illumbapliza-luinin hacvitarelinqui,quemprsescivitDeusimpiumfulurum, istum verohaplizatumrapi ex hac vita, nemalrliamutet inlellectumejus (Sap. IV,11) : ct no-lite in istis dare injustiliamvel insipientiaraDeo,apudquemjustitiocfonsest et sapieniise: sedsicutvosex-honatus sura ab inilio sermonishujus, in quodper-venistis, in eo ambulate, et' hocquoquevobisDcusrevelabit(Philipp. ni, 16ef15),etsi non in hac vita,ccrle in allera : nihil est enitnoccullumquod non
revelabitur(Matth. x, 26). Quandoergo auditisdi-centemDominum,EgoDominusseduxiprophelamil-
lum(Ezech.xiv, 9); et quodait Apostolus,Cujusvult
miseretur,et quemvultobdurat(Rom.IX, 18): in eo
quemseduci permitiit vel obdurari2,mala ejusme-
1 Hucinedilisimmissumest,si aliquidaliler saptiis,quodin manitscriptisnonerat.
; lkniit MSS., vel obdurat.
9J1 EPISTOLAVALENTINIAD AUGUSTINUM. 912
rita credile; in eo vero cujusmiseretur, gratiamDeinon reddenlismala pro malis, sed bona pro malis,fidelileret indubitanieragnoscite.Nec idcoauferatisa Pharaoneliberumarbitrium,quiamuliislocisdicit
Deus, Ego induraviPharaonem; vcl, induravi, aut
indurabocor Pharaonis(Exod. IV-XIV,passim).Nonenim proptereaipse Pharaon»n induravitcor suum.Namet hoc de illo legilur,qtiandoablalaesl ab j£gy-ptiis cynomyia, dicente Scriplura : El ingravavitPharaocor suumel in isto lempore,el noluitdimiltere
populum(Id. vni, 32). Ac per boc el Deusinduravit
per justuin judiciuro,et ipse Pharaoper liberumar-
bjniiim. Ccrtiergo esiolequianon erit inanislaborvester, si in bouoproposiioproficienlesperseveretisusqucin (incni.Deusenini qui modo illis quoslibe-rat non reddit secundumopera eorum, tunc reddet
nnicuique secundum opera ejus (Maith. xvi, 27).ReddetomninoDeuset mala pro inalis, quoniamju-slus est; et bona pro malis, quoniambonusesl; etbona pro bonis, quoniambonus et juslus est; lan-lummodomala pro bonisnon rcddet, quoniaminju-stusnon cst. Rcddelorgomalapro malis,posiiamproinjusiitia; et reddcthonapro malis,gratiampro inju-stitia; et reddel bona pro bonis,graliamprogratia.
CAPUT XXIV. — 40. Repclite assidue librum
istum, et si intelligitis,Deogratiasagiie : ubi autem
non intelligitis,orale ut intelligalis: ilabiienimvobisDominusintellecium.MemenUV.escriplum esse : Si
quisveslrumindigelsapientia,poslutela Deo, quidat
omnibusafflueiueret non improperal, el dabilur e»
(Jacobii,5). Ipsa esl sapicnliadesursumdescendens,sicut ipse apostoliisJacobusdicil. Illamverosapien-liam repellitea vobis, ct orate ut non sit in vobis,
qtiatndei<siatus csl, ubiait : Quodsizetumamarum
habetis,et contenlionesin vobissunl,noneslislasapien-tia desursumdescendens;scd lerrena,animalis,diabo-lica. Ubienimzelusel conleniioest, ibiinconslaniiaetomneopuspravum.Qumaulemdesursumeslsapknlia,primnmquidempudka esl, deindepucifica,modesla,
suadibilis,plenamisericordiael fruclibusbonis,inmstUtnabilis, sine simulatione(Id. m, 14-17.)Quid boni
ergo nun habebit, qui hanc sapienliampostularit et
impetrarita Domiuo?Ei hinc iiilelligilc gratiam;
quia si ex nobiscsset ista sapienlia, dcMiisuinnon
esset, nec ab ipsoqtiinoscreavitDcopostulandaes-
set. Fratres, oratect pronobis,ut temperanicrct pieel jusle vivamus in hnc sseculo, exspeciantes illaui
heatamspcm, el manifestationemDoininiel Salvaloris nostri JesuCliristi( Tif. n, 12, 13), cui esl linnor
et gloriacl regnumcuro Paire ctSpiritu sancloin
sseculasscculoruin.Amen.
IN LIBRUM SUBSEQUENTEMYide lib. 2, cap. ult., Retractationum , tom. 1, col. 656, o verbis, Rursus ad eosdein (o),
usque ad verba, Valentine frater dilectissime.
(a)valentinumscilicetcumqueillosmonachosAdrumelinumccenobiumincclentes.videsupra,cot 873-874,not.(a).F-rosperAuguslinoscribensatt, «librumde correptioDeel Gratiaplenumdivinaeauctoritatis»opporlunetuuceiuissumesseet inGallorumuotitramdelatum: «quiauniversisquaestionibus»addivinaegratiaemysleriumperlinenti-bus, dequibusconsulendus» ab iis «eral»sanctusDoctor,«pleneillicabsolutequeresponsumest;»eosque«recen-sitolibro,quisaiictamatqueaposlolicamdoclrinse,» inquit,«luaeaucloritatemanleasequebanlur,intelligenlioresmultoinstructicresquesuntacti.»Universamdivinaefiratisea-conomiamoculissubjicitidcmlber.ut loquiturhisloriaePelagiaiisescriptorclaris.No-isius,quieumappellatcUivem,quaaduniversam.tugustimdediiinagratiaelUberoartitriodoci.inamaditusaperitur.
VALENTINI AI> AUGUSTINUM
POSTLIBRUMDEGRATIAETLIBEROARBITRIO
ET SUPERIORES EJUS LITTERAS RESCRIBENTIS,
EPISTOLA,INTERAUGUSTINIANASCCXVI.
Dominovere sancto, acnobisvenerabililersuper omniapraeferendo,et pia exsultationecolendo, beaiissiiii»
papseAUGCSTINO,VALENTINUSservustuseSanctitaiis,et onmiscongregatioqusetuis orationibusinecumspe-
rat, in Dominosaluleni.
1. Venerabiliascripta, ct librura luacSanctilalis ita tremebundocordc suscepimus,ut sicutheatusElias
cum in spelunccelimineslaret, faciemsuamgloriaDominitranseuntevelavit; ita nos objurgatosoculostexi-
mus, quia per rusticitalemfralrum nostroruranostrojudicioerubuimus,quoruminordinataprofectioneluam
meluirous(a) Bealiludinemsalutarc; quia lcnipusloqucndi,et tempuslaccndi,nc dum per dubitanieset de
veritateflucluantcsscriberemus,dc dictis sapienliactuse, quaeest sicutangeliDei, dubitarecumdubitantibus
videremur. Nonenimerat nobisnecessariumiiuerrogaredc Beatiludine, el de sapicntiatua, qticccsl nobis-
nola per Doininigraliam.Naroad librumdnlcissimsc((»)Sanctitatistua3iiasttmusalacritcr jucundali, ui sicut
ApostoliDominumpost rcsurreclioncmpvandenlemsecumnon audebant interrogare qcis essct; sciebanienim quia Jcsus est (Joan. xsi, 12): ita et nos nec votuimus,necausi suniusinlcrrogarcdelibro,utrum tuae
Sanctitatiscsset: cumipsafideliumgraita qua:in eo iibcralitercommendatur,nobistuumcssc, dorainesan-cte papa, eloquiisvivacissiraiscontesielur.
(a) Legebaturantea.tom.2, niertrfmns:nou reete,nisi verlwpraeligaturparliculanegans.Sequimurliie-antiquis-simumcorbeienseesauprar,inquoeplstolacuttisu;>erioreAu^<isiiaitibroconjuugitur.
(b)AEIIS,duMsstmlm.