Samenvatting ECO.doc

8/17/2019 Samenvatting ECO.doc

1/34

Samenvatting Economie I Alexandre Juli 2012

Hoofdstuk 1 : Basisprincipes van de economie1.1 Schaarste betekent dat de samenleving beperkte middelen heeft.1.2 Economische kringloopeu!e gaat gepaard met een bepaalde kost. eu!e is nood!akeli"k omdat demiddelen beperkt !i"n #!oals ti"d$ geschikte arbeiders$ %&'oe (orden de keu!en gemaakt ) #!ie dit simpel model met enkele economischeagenten&*

Iedere agent !al !i"n keu!es maken #(issel(erking& om !i"n (inst te maximaliseren.1.+ eu!es en de kost ervanHoe maken agenten keuzes,rincipe 1* -rade/ff #om iets te kri"gen moet "e iets anders opgeven&

Efficientie * maximaal uit de schaarse middelen halenilli"kheid * voordelen vd middelen fair verdelen

,rincipe 2* e opportuniteitskost van iets is (at "e er voor opgeeft om het tever(erven.

In A is de opportuniteitskost van 200 computers 100 auto3s,rincipe +* 4ationele mensen denken in marginale termen #marginale

aanpassingen&

,agina 1 5 +6

7I48S '/9SE'/:S

8arktgoods en services

7aktormarkten;oods

##?00$2200&

Afnemend marginaalproduct

-echnologische vooruitgang

8onetair


2/34


Wisselwerking tussen economische agenten (par 1.4),rincipe 6* 8ensen reageren op stimulansen #let op omgekeerd effect$ sluikstorten&,rincipe @* 8arkten een goede organisatievorm voor economische activiteit

/ndernemingen en ge!innen staan met elkaar in (issel(erking op de markt$

(aar pri"!en en het verdedigen van eigenbelang hun beslissingen leiden./n!ichtbare hand* door pri"!en (ordt rekening gehouden maatschappeli"kopbrengsten en kosten. us on!ichtbaar naar een optimum.

,rincipe ? /verheden kunnen in bepaalde gevallen de marktsituatie verbeteren.eleid gericht op efficintie of op billi"kheid.8arktfalen door externaliteiten of door te grote invloed van bepaalde agenten.

Hoofdstuk 2 : Denken als een economist.

2.28icro B en macro economie

8icro B economie* de studie vd manier (aarop ge!innen en ondernemingenbeslissingen nemen en hoe !i" in specifieke markten met elkaar in(issel(erking staan.8acro B economie* de studie van fenomenen die betrekking hebben op dehele economie.

2.+,ositieve CS normatieve analDse

Economist als (etenschapper$ positief#,ollD& tracht een situatie te

verklaren$ !eggen hoe de (ereld is #descriptief&.

Economist als beleidsadviseur$ normatief#


3/34


Hoofdstuk 3 : Onderlinge afhankelijkheid en voordelen vanhandel.

+.1 Een parabel voor de moderne economieFie voorbeeld aardappel en veeboer./ok indien een agent beter is in het produceren ven beide goederen is het voordelighandel te dri"ven.

+.2 Absoluut voordeel* vergeli"ken van de productiviteit.>omparatief voordeel* vergeli"ken van opportuniteitskost./pportuniteitskost van iets is (at "e ervoor opgeeft om het te hebben.

i" verschillen in comparatief voordeel !i"n beide agenten beter af met het dri"ven vanhandel.

Hoofdstuk : !raag en aan"od.6.1 Inleiding

Craag* geeft aan tegen (elke pri"s de afnemers bereid !i"n een product te kopen. Aanbod* geeft aan tegen (elke pri"s de producenten dit product kunnen aanbieden.

6.2 8arkten en concurrentie8arkten* een groep kopers #vraag& en verkopers #aanbod& van (elbepaaldegoederen en diensten.>oncurrerende markten* een markt (aarop vele kopers en verkopers aan(e!ig !i"ndie ieder op !ich slechts een kleine invloed uitoefenen op de marktpri"s.,ri"snemers #Gprice takers3&* kopers en verkopers hebben weinig invloed op de

marktpri"s.,ri"s!etters #Gprice makers3&* kopers en verkopers hebben veel invloed op demarktpri"s.,erfecte concurrerende markten* geli"kaardige goederen H agenten !i"n pri"snemers.

6.+ e vraageterminanten vd vraag*

e pri"s* negatief verband tussen de gevraagde hoeveelheid en de pri"s. 'et inkomen* normaal goed* meer !akgeld meer bier.

inferieur goed* minder !akgeld meer (ater$ minder bier.

e pri"s van substituten en complementen*Substituten* pri"s v5h ene goed stijgt vraag v5h andere goed sti"gt.

>omplementen* pri"s v5h ene goed daalt vraag v5h andere goed sti"gt. Coorkeuren* persoonli"ke voorkeuren. Cer(achtingen naar de toekomst toe.

;rafische voorstelling vd vraag Alle determinanten !i"n constant gebleven behalve de pri"s #Gceteris paribus3&.

,agina + 5 +6

'oeveelheid

,ri"s

Craag


4/34


6.+.2. 8arktvraag CS individuele vraage marktvraag omvat de som van alle individuele vragen naar een (elbepaald goedof dienst.e totale marktvraag geeft de verandering in de totale vraag (eer ten gevolge vaneen pri"sverandering.

6.+.+. Ceranderingen vd vraagCermeerding vd vraag !al een verschuiving naar rechts veroor!aken.Cermindering vd vraag !al een verschuiving naar links veroor!aken.8eer vraag voor de !elfde pri"s #verschuiving van de curve&.

6.+.6 Een (i"!iging vd gevraagde hoeveelheid Alleen een verandering in prijs !al leiden tot een verandering in de gevraagdehoeveelheid #een verschuiving op de curve&.

,agina 6 5 +6

A

'oeveelheid

,ri"s

Craag

,ri"s

Craag

'oeveelheid


5/34


6.6 'et aanbode aangeboden hoeveelheid is afhankeli"k vd hoeveelheid die een verkoper kan ofbereid is te verkopen.

6.6.1 eterminanten vh aanbod e pri"s* (e stellen vast dat er een positief verband is tussen de pri"s en het aanbod. ,ri"s vd productiefactoren* hoe hoger de!e pri"s$ hoe minder men !al kunnenaanbieden. -echnologie* verbeteringen in technologie kan het aanbod doen toenemen. Cer(achtingen naar de toekomst* als een leverancier ver(acht dat de pri"s van !i"nproduct !al sti"gen$ !al hi" nu minder verkopen en (achten tot de pri"!en gestegen!i"n.

6.6.2 Individueel aanbod CS marktaanbod'et marktaanbod is de som van alle individuele aanbodcurven.

6.6.+ Ceranderingen van het aanbod

Cermeerding vh aanbod !al een verschuiving naar rechts veroor!aken.Cermindering vh aanbod !al een verschuiving naar links veroor!aken. Alle determinanten behalve de pri"s.

6.6.6 i"!iging vd aangeboden hoeveelheidEen verandering in pri"s.

,agina @ 5 +6

A

minder

meer

,ri"s

'oeveelheid

'oeveelheid

,ri"s

Aanbod

Aanbod


6/34


6.@ 'et even(icht'et punt (aar vraag en aanbod sni"den. Aangeboden goederen ;evraagde .Surplus* Aangeboden ;evraagde .:everanciers laten pri"!en !akken om overschotten te verkopen.

Sortage* Aangeboden K ;evraagde .:everanciers laten pri"!en sti"gen om tekorten (eg te (erken.

[email protected] i"!igingen in het markteven(ichtCerschuiving vd aanbodscurve.Cerschuiving vd vraagcurve.

,agina ? 5 +6

Sortage

Surplus

E

AanbodCraag

'oeveelheid

,ri"s

'oeveelheid'oeveelheid

,ri"s,ri"s


7/34


Hoofdstuk # : [email protected] ,ri"selasticiteit vd vraag

Elastisch* (anneer een verandering in de pri"s een significante verandering inde gevraagde hoeveelheid leidt.

Inelastisch* (anneer een verandering in de pri"s een kleine verandering in degevraagde hoeveelheid leidt.

eterminanten vd pri"selasticiteit


8/34


@.? ,untelasticiteit,untelasticiteit de limiet(aarde die de elasticiteit aanneemt voor !eer kleineveranderingen in p.Elv O #p5P& Q #dp5dP& O !ie pM?

@.= Andere vraagelasticiteiten

Inkomenselasticiteit

G


9/34


Hoofdstuk % : Overheidsreguleringen & de markt'erking.?.1 ,ri"sreguleringen

opers succesvol maximum pri"s* pri"!en mogen hier niet boven sti"gen.

e maximum pri"s moet onder het even(icht liggen om bindend te !i"n.Cerkopers succesvol minimum pri"s* pri"!en mogen hier niet onder dalen.

e minimum pri"s moet boven het even(icht liggen om bindend te !i"n.

?.+ elasting heffen op de koper ;oederen (orden duurder vraag gaat dalen vraag neer(aarts

verschuiven.Fo(el koper als verkoper (orden getroffen door de!e belasting.

?.6 elasting heffen op de verkoper aling van het aanbod op(aartse verschuiving vd aanbodscurve.

Felfde lasten verdeling als hierboven vermeld.

ie inelastisch is betaald het meest.

,agina M 5 +6

8inimum pri"s

8aximum pri"s

Craag Aanbod

Craag

Aanbod,ri"s ,ri"s

'oeveelheid 'oeveelheid

-ekorten

/verschotten

E1

E2

,E1

,ri"s verkopers kri"gen

,ri"s kopers betalen

'oeveelheid

,ri"s Aanbod

Craag1

Craag2 R belasting

'oeveelheid

,ri"s

Craag

Aanbod2 R belasting

Aanbod1

E1

E2

,E1




10/34


Hoofdstuk ( : )onsumenten* en producenten surplus.e (elvaartseconomie bestudeert hoe men door allocatie van middelen deeconomische (elvaart vd bevolking kan verbeteren.=.1 >onsumentensurplus #>S&

'et bedrag dat de koper bereid is om te betalen B het bedrag dat betaald (erd.illingness to paDT* het maximum bedrag dat de consument (enst uit tegeven.

=.2 ,roducentensurplus #,S&epalen tegen (elke pri"s producenten hun goederen (illen aanbieden.illingness to sellT* 'et minimum bedrag dat de producent (enst te kri"gen.

=.+ >S H ,S bi" markteven(icht-otale surplus #-S& >S R ,S-S is dus de oppervlakte tussen de vraag en het aanbod en stelt de totale(elvaart die gecreerd (ordt voor.

,agina 10 5 +6

'oeveelheid

,ri"s

Initieel >S

i"komend >Svoor initileconsumenten

>S voor nieu(e consumenten

Craag

,1

,2

U1 U2

'oeveelheid

,ri"s

Aanbod

U1 U2

,2

,1

Initieel ,S

i"komend ,Svoor initileproducenten

,S voor nieu(e producenten

Aanbod

Craag

'oeveelheid

,ri"s

>S

,S

E


11/34


Hoofdstuk + : De praktijk vd internationale handel.Invoerheffing* een belasting op import.ImportPuota* een k(antitatieve beperking.M.1 e (ereldpri"s en het comparatief voordeel

Importeur of exporteur) Cergeli"k (ereldpri"s en huidige pri"s of ki"ken (ie

het comparatief voordeel heeft.Exporteur (ereld pri"s binnenlandse pri"s.

Importeur (ereld pri"s K binnenlandse pri"s.

'andel Elk land kan !ich specialiseren in datgene (aar !i" het beste is.

M.2 Coor en nadelen van internationale handelExport.

Coor handel* ,S > H >S A R . R R H >S A.

e producenten !i"n dus beter af na de handel en de consumenten verlie!eneen deel van hun surplus. 'et totale surplus is gestegen met dus het landheeft baat bi" handel.

Import.

Coor handel* >S A H ,S R >.S A R R H ,S >.e consumenten kri"gen hier het voordeel omdat !e tegen een lagere pri"sgoederen kunnen aankopen. e producenten verlie!en een deel van hun

surplus omdat !e tegen de lagere (ereldpri"s moeten verkopen. 'et totalesurplus is gestegen met .

,agina 11 5 +6

Export

innenlands aanbod

innenlandse vraag

ereldpri"s

innenlandsegevraagdehoeveelheid

innenlandseaangebodenhoeveelheid

,ri"s voor handel

,ri"s na handel

'oeveelheid

,ri"s

A

>

,ri"s

innenlandse vraag

ereldpri"s

innenlands aanbod

innenlandseaangebodenhoeveelheid

innenlandsegevraagdehoeveelheid

,ri"s na handel

,ri"s voor handel

Import

A

>


12/34


M.+ e effecten van een invoerheffingInvoerheffing of tarief* een belasting op de geVmporteerde goederen.Fo(el geVmporteerde goederen als binnenlandse goederen sti"gen met hettarief.

Coor het tarief* >S A R % R 7 ,S ;S A R ,S > R ;

/verheidsinkomsten E'et totale surplus daalt met R 7W dit (ordt het Gdead(eight loss3 genoemd.

: (egens overproductie H 7 : (egens onderconsumptie.

M.6 e effecten van een importPuotaImportPuota* een beperking op de ingevoerde hoeveelheid.'et aanbod is niet langer meer perfect elastisch aan de (ereldpri"s.

Coor het Puotum* >S A R % R 7 ,S ;S A R ,S > R ;

inst van licentiehouders E3 R E33: R 7

/vereenkomsten* binnenlandse pri"s v5e goed doen sti"gen$ verminderen de(elvaart vd binnenlandse consumenten$ doen de (elvaart van binnenlandseproducenten sti"gen en veroor!aken Gdead(eight losses3.Cerschil* -arief overheidsinkomsten.

Uuotum surplus voor licentiehouders.

,agina 12 5 +6

'oeveelheid

,ri"s innenlandsevraag

innenlandsaanbod

,ri"s met tarief

,ri"s !onder tarief ereldpri"s-arief

A

> E 7

;

'oeveelheid

,ri"s innenlandsevraag

innenlands aanbod

innenlands aanbod RimportPuota

,ri"s met Puota

,ri"s !onder Puota ereldpri"s

A

> E3

E33 7;


13/34


M.@ Argumenten voor de beperking van [email protected] 'et (erkgelegenheidsargument

Cri"handel vernietigd "obs omdat het land goedkoper kan importeren dan het!elf produceren. -och gaat vri"handel ook "obs creren doordat het land !i"nmiddelen gaat focussen op de sector (aar !e een comparatief voordeel

hebben$ in de!e sectoren !ullen nieu(e banen beschikbaar (orden.

[email protected] 'et nationale veiligheidsargument'et beschermen van (elbepaalde sleutel sectoren die van vitaal belang !i"nvoor de nationale veiligheid van een land. it argument (ordt te vaak gebruiktdoor producenten om een groter deel van het consumentensurplus naar !ichte trekken.

M.@.+ Infant industrD'et beschermen van nieu(e industrien om hun te helpen op te starten. itargument is !eer moeili"k in te voeren$ als de bescherming succesvol !ou

(illen !i"n dan moet de overheid kie!en (elke industrie uiteindeli"k(instgevend kan !i"n. /mdat de!e keu!e niet voor de hand liggend is !al hetargument moeili"k in te voeren !i"n. ovendien !i"n er veel nieu(e industriendie !onder bescherming toch !eer (instgevend (orden.

[email protected] 'et oneerli"ke concurrentie argument Als ondernemingen uit verschillende landen onder(orpen !i"n aanverschillende (etten en reglementeringen dan is het oneerli"k om tever(achten dat de ondernemingen concurreren in de internationale markt. Isdit echt oneerli"k) e argumenten van vri"handel !i"n dat de baten vdconsumenten door aan te kopen aan een lagere pri"s oversti"gen de verlie!envd producenten. Folang dit voldaan is er geen sprake van oneerli"kheid.

M.@.@ escherming als pasmunt bi" onderhandelingen'andelsbeperkingen gebruiken als bedreiging voor handelsbeperkingen tever(i"deren die (erden opgelegd door een buitenlandse overheid.

M.? 'andelsovereenkomsten en de ereldhandelsorganisatie9nilaterale benadering handelsbeperkingen alleen ver(i"deren.

8ultilaterale benadering handelsbeperkingen samen met andere landen

verminderen in onderlinge overeenkomst.

4egionale handelsovereenkomsten multilaterale handelsovereenkomstendie !ich tot een regio beperken # de Europese 9nie&.Coor en nadelen8ultilaterale vri"ere handel !o(el binnenlandse als buitenlandse

handelsbeperkingen kunnen verminderen.9nilaterale meer !ekerheid van vermindering als de onderhandelingen

van de multilaterale beperkingen mislukken.

In de meeste markten !i"n de producenten met minder en daarom ook betergeorganiseerd dan de consumenten B en hebben !e dus een grotere politiekeinvloed.

,agina 1+ 5 +6


14/34


Hoofdstuk 1, : $-ternaliteiten.10.1 Externaliteiten* het falen vd markt.

Een externaliteit doet !ich voor (anneer een persoon bi" de beoefening vaneen bepaalde activiteit het (el!i"n van een omstaander beVnvloed en geen van

beiden een compensatievergoeding betaalt of ontvangt voor dat effect.


15/34


10.6 Externaliteiten bi" consumptie


16/34


10.= ,ublieke oplossingen voor externaliteiten/verheid kan reageren op 2 manieren*evelencontrole maatregelen beVnvloeden het gedrag direct #milieu

reglementeringen&.8arktgebaseerde maatregelen !etten private beslissing nemers aan om

het probleem !elf op te lossen #,igou belastingen en subsidies&.,igou belasting* belastingen die (erden ingevoerd om negatieveexternaliteiten bi" te sturen #plakt een pri"skaart"e op vervuiling dat verhandeldkan (orden op een markt onder de ondernemingen die het meest vervuilen&.,igou belastingen betekenen een opbrengst voor de overheid en !e

verbeteren de economische efficintie.

Hoofdstuk 11 : Pu"lieke goederen en gemeenschappelijkehulp"ronnen.

11.1 e verschillende soorten goederen

4ivaliteit* 'oudt het gebruik door een persoon in dat een ander persoon erminder van kan genieten)Exclusief* an "e voorkomen dat mensen het goed gebruiken),rivate goederen* exclusief omdat "e ervoor moet betalen$ rivaliteit omdat alser file is de andere minder van de (eg kunnen genieten.,ublieke goederen* nietexclusief omdat "e niet kan voorkomen dat mensen opde openbare (eg ri"den$ geen rivaliteit omdat er geen file is op (eg.

;emeenschappeli"ke hulpbronnen* Er is rivaliteit omdat als "e een vis vangt ereent"e minder te vangen valt voor de volgende visser$ geen exclusiviteit omdat "e moet beboet kan (orden op elke vis die "e vangt.

11.2 ,ublieke goederen11.2.1 'et freerider probleem

Fi" die van het goed genieten maar er niet voor betalen./mdat niemand kan (orden belemmerd te genieten van publiekevoor!ieningen$ verhindert het freerider probleem dat de private markt henaanbiedt #vuur(erk&.

,agina 1? 5 +6

Ja


17/34


11.+ ;emeenschappeli"ke goederen,rivate economische agenten vertonen de neiging om overdreven gebruikt temaken van gemeenschappeli"k hulpbronnen.

11.6 >onclusie

e markt faalt om de middelen efficint toe te (i"!en omdat deeigendomsrechten niet goed vastgelegd (erden./plossingen van de overheid*e verkoop vd rechten tot vervuiling definiring vd eigendomsrechten

(aardoor de marktmechanismen van kracht !i"n.e bepaling van het "achtsei!oen de overheid reguleert het private gedrag.

'et voor!ien van landsverdediging overheid biedt het goed aan omdat de

private markt hier niet in slaagt. Als de overheidstussenkomst goed gepland en beheerd (ordt$ (ordt detoe(i"!ing vd middelen efficinter en (ordt het economisch (el!i"n verhoogd.

Hoofdstuk 12 : Het "elastings0steem.12.1 Een efficint belastingstelsel

Er dient rekening gehouden te (orden met de efficintie en de billi"kheid vdkeu!es. 'et probeert dead(eight losses en de administratieve rompslomp teminimaliseren.

12.2 ead(eight losseselastingen kunnen een incentive !i"n om een ander goed te kopen dat

minder belast is.

opers en verkopers delen de last vd belastingheffing$ onafhankeli"k vanhoe #op (ie& de belasting geheven (ordt.Een belasting krimpt de markt van een goed in #'oeveelheid neemt af&.

Fonder belasting 8et belasting>onsumentensurplus A R R > A,roducentensurplus R E R 7 7elastinginkomen geen R -otaal surplus A R % R 7 A R R R 7ead(eight loss geen > R E

,agina 1= 5 +6

,ri"s

'oeveelheid

Craag

Aanbod

A

>

E

7



,ri"s !onder belasting


18/34


12.+ e administratieve rompslompe administratie dat gepaard gaat met het innen van belastingen.e belastingbetaler verliest de ti"d en het geld verbonden met het afhandelenvd belastingen ter(i"l de overheid alleen de eigenli"ke belastingen ontvangt.

12.6 8arginale CS gemiddelde belastingvoeten;emiddelde belastingvoet* totaal bedrag betaald aan de belasting gedeelddoor het totale inkomen.8arginale belastingvoet* de extra belasting betaald op de aangroei van hetinkomen.:ump sum* belasting (aarbi" iedereen$ los van het inkomen dat hi" ver(erft$een bepaald bedrag aan belastingen dient te betalen.'eel efficint* geen persoonli"ke beslissing over het bedrag dat betaald !al

(orden$ verstoord de incentives niet en (ordt geen dead(eight loss gecrerd.


19/34


Hoofdstuk 13 : De productiekosten.1+.1 osten$ /pbrengsten$ (insten

'oofddoel van een onderneming is (inst maken.

inst totale opbrengsten B totale kostene totale kosten* 'et bedrag dat een onderneming uitgeeft aan de inputs.Expliciete kosten* de (erkeli"ke geldstroom.Impliciete kosten* opportuniteitskostW de kost van iets$ is (at "e ervoor opgeeft#de intrest dat verloren gaat als "e al "e geld van "e spaarboek"e haalt&.e economist houdt rekening met !o(el de impliciete als de expliciete kostenom de totale kosten te berekenen$ ter(i"l de boekhouder slechts de explicietekosten in rekening brengt.e totale opbrengsten 'oeveelheid Q pri"s per stuk'et bedrag dat de onderneming ontvangt voor haar outputs.

1+.2 ,roductiefactoren en ti"dsperspectief /m het productieniveau aan te passen moet de onderneming deproductiefactoren aanpassen$ de!e passen !ich niet allemaal even snel aan.Feer korte periode* geen aanpassingen mogeli"k.orte periode* de maximum productie capaciteit ligt vast maar het aantal(erknemers en het volume grondstoffen !i"n aanpasbaar.:ange periode* alle productiefactoren !i"n aanpasbaar.Feer lange periode* niet alles is aanpasbaar$ er !i"n technologischeont(ikkelingen mogeli"k.

1+.+ 8arginaal product

'et marginaal product geeft de verandering in output (eer als het aantaleenheden arbeid met een eenheid sti"gt.9iteindeli"k !al elke bi"komende arbeider minder en minder output leveren door overbe!etting van de productieapparaten.Er moet een even(ichtige verhouding !i"n tussen vaste B en variabeleproductiefactoren anders kunnen fouten of k(aliteitsverlies optreden.

1+.6 e productiekosten-otale kosten #->& Cariabele kosten #C>& R Caste kosten #7>&Cariabele kosten* !i"n kosten dat mee veranderen (anneer de ondernemingde geproduceerde hoeveelheid veranderd.

Cb* Arbeidskost als de te(erkgestelde hoeveelheid arbeid kan variren. Andere kosten aankoop van grondstoffen$ hulpstoffen$ diensten$%

Caste kosten* de!e kosten veranderen niet (anneer de geproduceerdehoeveelheid veranderd$ de!e kosten bli"ven !elfs al (ordt er niks gemaakt.Cb* apitaalkosten vergoeding van het kapitaal #leningen en aandelen& en

de afschri"vingen vd installaties.

,agina 1M 5 +6


20/34


1+.6 e productie kosten #vervolg&;emiddelde totale kosten #A->& -> 5 U;emiddelde variabele kosten #AC>& C> 5 U;emiddelde vaste kosten #A7>& 7> 5 U A-> AC> R A7>

8arginale kosten* de verandering in de totale kosten of variabele kosten(anneer de onderneming haar productie opdri"ft. #7> !i"n constant&

1+.@ e vorm van kostencurven

Sti"gende marginale kosten #behalve in aanloop fase&In het begin doet 1 extra arbeider de output meer sti"gen dan !i"n voorganger.'et marginaal product sti"gt per arbeider (aardoor de kosten voor eenbi"komende eenheid te produceren afnemen. Als er al een aantal arbeiders te(erk gesteld !i"n heeft elk !i"n specifieke taak$men !al meer kunnen produceren als men meer arbeiders inhuurt maar !ullenniet meer in de!elfde mate bi"dragen tot de optimalisatie van de productie. Inde!e omstandigheden daalt het marginaal product van een extra arbeider$ ensti"gt de marginale kost van een extra geproduceerde hoeveelheid.

9vormige gemiddelde totale kost A-> AC> R A7> A7> nemen af naarmate de productie hoeveelheid sti"gt. AC> nemen eerst af en dan toe.Efficient scale* het punt (aar de A-> het laagst is.

Als 8> A-> A-> minimum

,agina 20 5 +6

;eproduceerde hoeveelheid

A7>

AC>

8>

A->

osten


21/34


1+.? e lange termi"n A->curven en korte termi"n A->curven

Cerband tussen :- en - A->curven. :- A-> is vlakker dan - A->

Alle - curven liggen boven of op de :- curve$ dit komt door de flexibiliteit

op :- #op :- kunnen de ondernemingen kie!en (elke - curve !e (illen&.

1+.= Schaaleffecten

Schaalvoordeel* dalende :- A->curve bi" toenemende output.-reed op als een hogere productie capaciteit arbeidsverdeling en specialisatietoelaat !odat elke (erknemer productiever (ordt in !i"n taak.Schaalnadeel* sti"gende :- A->curve bi" toenemende output.an een gevolg !i"n door coXrdinatieproblemen bi" grote ondernemingen.

it is de reden (aarom :- A->curven 9vormig !i"n. i" lage productieniveaus !i"n de opbrengsten van specialisatie groot en !i"n er (einigcoXrdinatieproblemen er !i"n dus schaalvoordelen. i" !eer hoge productieniveaus ontstaan er meer coXrdinatieproblemen en de opbrengsten uitspecialisatie !i"n al gerealiseerd er !i"n dus schaalnadelen.

,agina 21 5 +6

'oeveelheid

A-> A-> o - voor een klein bedri f

A-> op - voor eenmiddelmatig bedri"f

A-> o - voor een root bedri f

A-> o :-

'oeveelheid

A->

SchaalvoordelenSchaalnadelen

;een schaalvoordelen


22/34


Hoofdstuk 1 : !olmaakte concurrentie.16.1 asisvoor(aarden

e volmaakte concurrentie is een marktvorm aarbi" vele bedri"ven actief !i"n.

aarin er volledige vri"heid is om tot de sector toe te treden.

aarbi" alle ondernemingen een identiek product aanbieden.

aarbi" de individuele bedri"ven en consumenten price takersT !i"n.

aarbi" de producenten en de consumenten beschikken over perfecte

informatie over de markt #pri"!en$ kosten$ k(aliteit$ %&.Cb* tuinbou(* vele kleine bedri"ven voor!ien de markt van groenten.

16.2 /pbrengstenreakeven* als de onderneming erin slaagt een opbrengst te genereren datde kosten "uist dekt. , A-> of -4 ->

;emiddelde opbrengsten #A4& -4 5 U # , Q U & 5 U ,8arginale opbrengsten #84& ,e toename vd totale opbrengsten indien een eenheid extra (ordtgeproduceerd en verkocht.

16.+ instmaximalisatie

e onderneming !al haar output afstellen op Uopt (aar 84 8>$ in dit punt isde (inst maximaal.e marginale kosten curve is de aanbodscurve van een onderneming inperfecte concurrentie.

,agina 22 5 +6

'oeveelheid

osten enopbrengsten

AC>

8>

A->

A4 84

Uopt


23/34


16.6 orte termi"n beslissing om te sluiten/ndernemingen !ullen beslissing om korte termi"n om verder te produceren(anneer de opbrengsten de variabele kosten overtreffen.-4 C> delen (e beide leden door U , AC>.

Als , AC>* /nderneming !al op korte termi"n bli"ven produceren. Als , AC>* /nderneming produceert met (inst.

Als , K AC>* /nderneming !al moeten sluiten.

16.@ :ange termi"n beslissing de markt te betreden of verlaten./p lang termi"n spelen !o(el de variabele B als de vaste kosten een rol.Een onderneming !al beslissen een markt te verlaten (anneer de totaleopbrengsten de totale kosten overtreffen.-4 K -> delen (e beide delen door U , K A->

Als , A->*


24/34


16.? inst en verlies op een grafiek

/ndernemingen maximaliseren hun (inst door een hoeveelheid te produceren(aarbi" de pri"s geli"k is aan de marginale kost en (aar de 8>curve sti"gendis.

inst -4 -> #, Q U& B #A-> Q U& #, B A->& Q UEr !al dus (inst !i"n indien , B A-> 0 en dus , A->.Er !al dus verlies !i"n indien , B A-> K 0 en dus , K A->.

16.= 8arktaanbod/p kort termi"n is het aantal ondernemingen vast$ het totale marktaanbod isdan geli"k aan de som van productiehoeveelheiden aangeboden door elkeaf!onderli"ke onderneming.Cb* 100 identieke ondernemingen dus het totale marktaanbod 100 Q hetmarktaanbod van een onderneming.

/p lang termi"n ligt het aantal ondernemingen niet vast$ er kunnen nieu(eondernemingen in de markt toetreden #entrD& of ondernemingen kunnenbeslissen de markt te verlaten #exit&.


25/34


16.L Invloed van de vraag verschuiving Als de markt in even(icht is en de vraag plots sti"gt$ !al er op kort termi"n (instgemaakt (orden door de bestaande bedri"ven$ dit !al nieu(e bedri"ven lokken!odat het aanbod sti"gt (at de pri"s laat !akken en men terug in even(icht !it.;rafieken p266.

16.M ,ositieve effecten van volmaakte concurrentie , 8>

'omogene efficintie* bedri"ven mogen niet efficinter of minder efficint

!i"n als hun concurrentie anders is de volmaakte concurrentie niet voldaan. onsumentensoevereiniteit* consumenten kunnen bepalen hoeveel er

geproduceerd (ordt door de speling van de markten.e enige manier voor een onderneming om (insten te maken is efficinter te(orden.

16.10 eperkingen van volmaakte concurrentie Er is geen !ekerheid dat de optimale productiemix behaald (ordt.

Er (ordt geen rekening gehouden met externaliteiten.

16.11 Colmaakte concurrentie CS andere marktvormen


26/34


Hoofdstuk 1# : Het [email protected] asisvoor(aarden

Er is maar 1 bedri"f actief.

Invloed op pri"s* de onderneming is een pri"s!etter.

-oetreden tot de sector* Er !i"n barriYres om toe te treden tot de sector.

• Economies of scale /7 natuurli"ke monopolie * ordt gekenmerkt door

aan!ienli"ke schaalvoordelen (aardoor er geen plaats is voor een ander bedri"f in de sector. it !i"n vaak overheidsbedri"ven #ontrole over basis inputs * Als een ondernemer de controle heeft over

de basis inputs kan hi" de concurrentie ont!eggen van de!e inputs.

• etteli"ke bescherming door de overheid * oor patenten kan deoverheid ZZn onderneming de toelating geven het product te maken./m !o de uitvinders te beschermen en aan te moedigen om aan(etenschappeli"k onder!oek te doen.

• 8ergers and takeovers * oor de nieu(e markttoetreders over te nemen

of te dreigen over te nemen kan men de concurrentie minimaal houden.

• Agressieve tactieken * e bestaande monopolie kan een pri"!enoorlog$

intensieve reclameactie opstarten$% om nieu(e toetreders uit de marktte du(en. e monopolist kan vaak de verlie!en langer incasseren dande nieu(e toetreders.

[email protected] /pbrengsten van een monopolie ondernemingEr is maar een onderneming dus de vraagcurve is de vraag van de gehele markt. 'ierdoor kan de monopolist !elf de pri"s /7 de geproduceerdehoeveelheid vaststellen.e pri"s is steeds groter dan de marginale opbrengsten.

1@.+ inst maximaliserende output bi" een monopolieCoor(aarde* 84 8>

, 8> 84

,agina 2? 5 +6

Craag

84

8>

A->

'oeveelheid

osten enopbrengsten

inst

Uopt

8onopolie pri"s

A->

8> 84


27/34


[email protected] /verheidsingri"pen op monopolistische markten1. 8eer competitie door (etten * Er !i"n bepaalde (etten die voor!ien om

fusies of overnames tegen te gaan !odat er geen bedri"f te machtig(ordt in een bepaalde sector #Antitrust la(s&.

2. 4egulering * Cooral bi" natuurli"ke monopolies. e overheid gaat de pri"s

voor het monopolie bepalen. Als , 8> !al het monopolie verlies li"dendit !al de overheid moeten subsidiren.

+. ,ublic o(nership * e overheid neemt het monopolie over !odat er aande sociale doeleinden voldaan (ordt. Cb* de ,ost.

6. oor niks te doen * Soms is nog inefficinter nadat de overheid heeft ingegrepen dus be(eren sommige economisten dat de overheid beterniet ingri"pt.

1@.@ ,ri"sdiscriminatie Als de monopolist !i"n product aan verschillende pri"!en verkoopt om !o meer(inst te boeken. 'i" kan meer aanrekenen voor de eerste eenheden en de

laatste eenheden goedkoper verkopen. Fie grafiek p2?+.Cb* :uchtvaartsector$ bioscoopsector$%

1@.? Coordelen van het monopolie Schaalvoordelen* oor de!e schaalvoordelen kan de pri"s bepaald door

een monopolist lager !i"n dan een pri"s dat tot stand is gekomen in eenperfecte concurrentie. 8eer 4H en meer investeringen* Een monopolist !al veel besteden aan

4H om !i"n kostencurven !o laag mogeli"k te houden.

1@.=


28/34


Hoofdstuk 1% : Het Oligopolie.1?.1 asisvoor(aarden

Invloed op pri"s* 'oge graad van pri"sstabiliteit$ normaal geen pri"snemer.

Enkele grote spelers op de markt.

-oetreden tot de sector* -oegang is vri" moeili"k$ obstakels !i"n makkeli"ker

te overbruggen dan bi" een monopolie. elangri"kste obstakels*

• e omvang vd industrie * Als het om grote industrien gaat !oals de

autoindustrie moeten nieu(e toetreders direct een enorm kapitaalinvesteren om te kunnen concurreren. Coor velen is dit een te grootrisico.

• Een ruim productassortiment * oor een heel gamma van producten in

het !elfde segment aan te bieden kan men de nieu(e toetredersafschrikken. Als !i" dan een nieu( product op de markt brengen !al ditslechts een klein segment innemen naast het hele gamma vd

oligopolist.• 8erkgetrou(heid * Als de consumenten vertrou(d !i"n aan een merk

gaan !e niet snel veranderen. oor dergeli"ke merkerkenning goed uitte spelen kan men de oligopolistische positie garanderen.

Aard van het product* 2 soorten oligopolies*

• ;edifferentieerde oligopolie * e producten vertonen verschillende

kenmerken. /f(el door technische differentiatie #auto3s& of(el doorpsDchologische beVnvloeding #sigaretten&.

•


29/34


1?.+ 'et belang van het aantal oligopolisten'oe meer spelers op de markt hoe on(aarschi"nli"ker een kartel gevormd(ordt. Als de oligopolist beslist 1 eenheid meer te produceren heeft dit t(eegevolgen*

/utputeffect* omdat de pri"s 8> !al bi" extra productie de (inst toenemen. ,ri"seffect* het opdri"ven vd productie !al de pri"s en de (inst doen dalen./utput pri"s oligopolist dri"ft !i"n productie op.

/utput K pri"s oligopolist schroeft !i"n productie terug.

'oe meer oligopolisten hoe kleiner hun effect op de pri"s dus !al het pri"seffect verminderen of !elfs verd(i"nen. Als alleen het outputeffect overbli"ft !alde oligopolist !i"n output optrekken tot de pri"s 8> #net !oals in een perfecteconcurrentie&.

1?.6 'et even(icht onder samen(erkende oligopolies8> vd industrie de hori!ontale som vd 8> vd leden van het oligopolie.

e grafische voorstelling is identiek aan dat van het monopolie p2=L.

1?.@ 'et even(icht onder nietsamen(erkende gedifferentieerde oligopoliesinked demand curve* een theorie dat tracht uit te leggen (aarom pri"!en tochstabiliseren$ !elfs !onder samen(erking.e theorie gaat uit van 2 assumpties*1. Als een oligopolist !i"n pri"!en doet zakken$ voelen !i"n rivalen hun

verplicht dit ook te doen !odat !e geen klanten verlie!en.2. Als een oligopolist !i"n pri"!en doet stijgen$ voelen !i"n rivalen !ich


30/34


1?.? ,olitieke houding ten aan!ien van oligopolies'et is niet gunstig voor de consument dat de oligopolisten een kartel vormendus heeft de overheid een aantal (etten uitge(erkt !odat oligopolisten !oudenconcurreren ipv samen(erken #Antitrust :a(s H Europese >ommissie&.

1?.=


31/34


1=.+ Event(icht op lang termi"nEr !i"n geen barriYres om toe te treden dus er !ullen steeds nieu(e bedri"venaangetrokken (orden als de sector (inst maakt.

, 8> door het dalend verloop vd vraagcurve (at impliceert dat 84 K ,

#kenmerk van monopolie&.

, A-> !odat er op lang termi"n geen (inst (ordt gemaakt. it is het gevolgvan geen toetredings barriYres #kenmerk van perfecte concurrentie&.

1=.6 8onopolistische concurrentie CS perfecte concurrentieExcess capacitD* Een onderneming in monopolistische concurrentie produceertniet in het punt (aar A-> minimaal is. e onderneming heeft dus steeds deneiging tot overtollige capaciteit. i" perfecte concurrentie produceren deondernemingen (el in het punt (aar A-> minimaal is.8arkup* i" de monopolistische concurrentie is , 8>$ ten gevolge van dedalende vraagcurve. i" perfecte concurrentie is , 84$ die in het optimumgeli"k is aan 8>.

1=.@ 8onopolistische concurrentie CS 8onopoliee mogeli"kheid voor nieu(e bedri"ven om toe te treden tot de monopolistischeconcurrentie !orgt ervoor dat op lang termi"n de pri"!en dalen$ deondernemingen !ullen dus ged(ongen !i"n hun kosten !o laag mogeli"k tehouden.8onopolies genieten vaker van schaalvoordelen en hebben meer middelen omte investeren in 4H.8onopolistische concurrentie veroor!aakt ook effecten die de individueleonderneming oversti"gen bi" de intrede van een nieu(e onderneming*

,roductvarietDT* de intrede van een nieu( product brengt consumentensurplus met !ich mee dit heeft een positief effect op de consument. usinessstealingT* als er meer ondernemingen toe treden tot de sector !ullende bestaande ondernemingen klanten verlie!en.

1=.? ,olitieke houdinge overheid !ou de markup (illen (eg(erken door de , 8>$ dit !oubetekenen dat de ondernemingen verlies !ouden li"den. us !ou de overheid ditmoeten subsidiren$ (at een verhoging van belastingen !ou betekenen.8eestal beslissing beleidsmakers de nietperfecte markt niet te verbeteren.

,agina +1 5 +6

'oeveelheid

,ri"s8>

A->

Cr aag

84

, A->

Uopt


32/34


Hoofdstuk 1 : )onsumententheorie.1L.1 e budgetrechte

e consument heeft een beperkt inkomen$ hi" !al een keu!e moeten maken (athi" allemaal met dit inkomen koopt #tradeoff&.

e budgetrechte geeft alle mogeli"ke combinaties (eer die de consument met!i"n inkomen kan kopen.Stel een consument heeft \1000 en kan kie!en tussen t(ee goederen pi!!a en,epsi.

,unt A hi" consumeert alleen pi!!a en geen ,epsi.,unt hi" consumeert alleen ,epsi en geen pi!!a.,unt > hi" consumeert evenveel van beiden.e helling geeft de verhouding (eer (aartegen de consument het Zne goedvoor het andere kan in(isselen. us de relatieve pri"s van het ene goeduitgedrukt in eenheden van het andere.

Een pi!!a is @ keer !o duur als een liter ,epsi.e opportunitD cost van 1 pi!!a geli"k aan @ liter ,epsi.

1L.2 Indifferentiecurven (eergave van voorkeuren. Als "e een consument t(ee verschillende keu!es geeft op de budgetrechte enhi" vindt de!e keu!es even(aardig$ dan !eggen (e dat de consumentindifferent is t.a.v. de beide keu!es. e indifferentiecurve geeft dergeli"kecombinaties #combinaties die een!elfde smaak (egdragen& grafisch (eer.

e helling van de indifferentiecurve geeft de verhouding (eer (aartegen deconsument bereid is het Zne goed voor het andere te vervangen$ dit is demarginale substitutievoet #84S&. e!e verhouding is niet overal het !elfde#gebogen curve&.

,agina +2 5 +6

'oeveelheid ,epsi

'oeveelheid ,i!!a

@00

2@0

@0 100

A

>

udgetrechte

0

84S1


33/34


1L.+ Cier eigenschappen van indifferentiecurven1. 'ogere indifferentiecurven (orden verko!en boven lagere.2. Indifferentiecurven !i" negatief hellend.+. Indifferentiecurven sni"den elkaar nooit.6. Indifferentiecurven !i"n convex* de richting (ordt bepaald door 84S.

Aange!ien mensen liever goederen inleveren dat !e in overvloed hebbendan goederen (aarvan !e slechts kleine hoeveelheden be!itten is deindifferentiecurve convex. Fie graf p+00.

1L.6 ,erfecte substituten Als "e iemand de keu!e geeft tussen 2 stukken van @0cent of 1euro.

e indifferentiecurven !i"n rechten omdat de 84S constant bli"ft.

1L.@ ,erfecte complementenStel dat iemand een combinatie van schoenen aanbiedt$ sommige rechtervoetschoenen andere linkervoet schoenen. Een combinatie van @ linkerschoenenen = rechterschoenen is even bevredigend als @linker en @rechter. eindifferentiecurven !i"n dus rechte hoeken.

1L.? e optimale keu!ee keu!e is optimaal (anneer de indifferentiecurve de budgetrechte raakt.e helling vd budgetrechte de helling vd indifferentiecurve.

4elatieve pri"s marginale substitutievoet.

e (aardering van de consument de (aardering van de markt.8arktpri"s reflecteert de (aarde dat de consumenten eraan hechten.

,agina ++ 5 +6

Euro munt

@0cent munt

1 2

2

+

6

?

I1 I2 I+

@ L 11

@=L

4echter schoenen

:inker schoenen

I1

I2

'oeveelheid pi!!a

'oeveelheid ,epsi

/ptimum


34/34


1L.= Cerschuiving vd budgetrechte

'ier !i"n pi!!a en ,epsi beiden Gnormaal3 goederen. Als een van hen eeninferieur goed !ou !i"n dan !ou de hoeveelheid van dat goed dalen met eeninkomenssti"ging.'et inkomensexpansiepad is de verbinding van de optima bi" de toename van

het inkomen.

1L.L Een pri"s(i"!iging Als ,epsi 2x goedkoper (ordt.

1L.M Inkomens en substitutieeffectInkomenseffect* de verandering van consumptie die voortvloeit uit debe(eging naar een hogere indifferentiecurve. 4ood bollet"e naar nieu(optimum.Substitutieeffect* de verandering van consumptie die voortvloeit uit eenandere 84S. /ud optimum naar rood bollet"e. ,+12

e kunnen de vraagcurve vd consument !ien als de samenvatting vd optimale

beslissingen die voortvloeien uit de budgetrechten en indifferentiecurven.

1L.10 A ;iffen ;ood;iffen goederen !i"n inferieur (aarvoor het inverse inkomenseffect hetsubstitutieeffect domineert. Candaar !i"n de vraagcurven van ;iffen goederensti"gend.

Einde

Documents

Samenvatting ECO.doc