Res In Commercio 04/2010

8/9/2019 Res In Commercio 04/2010

1/28

kwiecie 2010(numer 2/2010)

Res in Commercio jest miesicznikiem

stanowicym kontynuacj Biuletynu In-

formacyjnego wydawanego przez Kan-

celari Tomczak i Partnerzy od 2002

roku. Czasopismo powstao jako

wewntrzny informator monitoru-

jcy zmiany prawa gospodarczego w Pol-

sce. Nastpnie przeksztacilimy Biuletyn

w wydawnictwo adresowane przede

wszystkim do Klientw Kancelarii,

nada-jc mu dojrza form estetyczni graficzn. Z pocztkiem 2010 roku Kan-

celaria zdecydowaa o wydawaniu mie-

sicznika, ktrego treci s pogldy

prawnikw Kancelarii powstae na tle

prowadzonych spraw.

Pomimo najcilej praktycznego na-

sta wienia teksty zamieszczone w Res

in Commercio nie s opiniami prawnymi,

ktre mogyby by zastosowane wprost

i bez dodatkowej weryfikacji stanu fak-

tycznego, za pogldy wyraane na amach

miesicznika stanowi jedynie stanowisko

ich autorw.

S p i s t r e c i :

Lost in translation czyli VAT od umw zlecenia 4Izabela Frckiewicz

Wniosek o upado a odrodzenie odpowiedzialnoci 8Dominika Latawiec

Prawo udziau 10Karolina Kocemba

Poczenie spek a czonkostwo 12Damian Lasek

Spka komandytowa. Instrukcja obsugi (Cz druga) 16Katarzyna Bielat, Inga Doowy, Wioletta Januszczyk,

Dominika Latawiec, Marta Mianowska, Jakub Salwa, Micha Tomczak

Streszczenia tekstw 27

Summary 28


2/28

2 | R E S I N C O M M E R C I O | K W I E C I E 2 0 1 0

(Procedura cywilna)

Wchodzi w ycie noweli-

zacja Kodeksu postpo-

wania cywilnego

W dniu 19 kwietnia 2010 roku wesza wycie nowelizacja Kodeksu postpowaniacywilnego dokonana Ustaw zmieniajcz dnia 17 grudnia 2009 roku. Za najwa-niejsze naley uzna opisane poniszejzmiany.

Dorczanie odpisw pism proceso-wych

Nowelizacja Kodeksu postpowaniacywilnego wprowadzia do wszystkichspraw cywilnych tzw. bezporedni trybdorcze pism procesowych. Polega onna tym, e w toku sprawy adwokat, radcaprawny, rzecznik patentowy oraz radcaProkuratorii Generalnej Skarbu Pastwadorczaj sobie nawzajem bezporednioodpisy pism procesowych z zacznikami.Do pisma procesowego wniesionego dosdu doczaj oni dowd dorczeniadrugiej stronie odpisu albo dowd jego

wysania przesyk polecon (art. 132Kodeksu postpowania cywilnego)

Istotne jest to, e pisma, do ktrych niedoczono dowodu dorczenia albo dowo-du wysania przesyk polecon, podlegajzwrotowi bez wzywania do usunicia tegobraku.

Regulacja powysza nie dotyczy wnie-sienia pozwu wzajemnego, apelacji,skargi kasacyjnej, zaalenia, sprzeciwu od

wyroku zaocznego, sprzeciwu od naka-zu zapaty, zarzutw od nakazu zapaty, wniosku o zabezpieczenie powdztwa,skargi o wznowienie postpowania, skargio stwierdzenie niezgodnoci z prawemprawomocnego orzeczenia i skargi naorzeczenia referendarza sdowego, ktrenadal naley zoy w sdzie z odpisami dlastrony przeciwnej.

Odmowa przyjcia pisma

Zmiana dotyczy take odmowy przyjciapisma. W takim przypadku, dorczenieuwaa si za dokonane, a dorczajcyzwraca pismo do sdu z adnotacj o od-mowie jego przyjcia (art. 139 2 Kodeksupostpowania cywilnego).

Dorczajcy

Nowelizacja poszerzya krg dorczaj-cych i zlikwidowaa monopol Poczty Polskiejistniejcy dotychczas w tym zakresie. Pozmianie przepisu art. 131 Kodeksu post-powania cywilnego sd moe dokonywa

dorcze, nie tylko poprzez operatorapublicznego, ale rwnie przez innegooperatora pocztowego w rozumieniuustawy Prawo pocztowe.

(Podatkowe, handlowe)

Aport przedsibiorstwabez podatku

Status orzeczenia

Zgodnie z wyrokiem WojewdzkiegoSdu Administracyjnego w Warszawiew sprawie sygnatura akt III SA/Wa 2305/09podwyszenie kapitau zakadowego przed-sibiorstwa w drodze aportu jest zwolnionez podatku od czynnoci cywilnoprawnych,jeli miao charakter restrukturyzacyjny.

Uzasadnienie orzeczenia

Zdaniem sdu organy podatkowe powin-ny bada, czy podwyszenie kapitau za-kadowego ma charakter restrukturyzacyjny.

Jeli spka podwysza kapita zakadowypoprzez wniesienie aportem zorganizo-

wanej czci przedsibiorstwa i podwy-szenie ma charakter restrukturyzacyjny, toorgany podatkowe powinny zastosowa

wprost Dyrektyw 69/335/EWG. W re-zultacie czynno podwyszenia kapitauzakadowego poprzez wniesienie aportubdzie zwolniona z podatku od czynnocicywilnoprawnych.

Sd powoa si na wyrok Europejskie-go Trybunau Sprawiedliwoci z 9 lipca2009 r. w sprawie Komisja Europejskaprzeciwko Hiszpanii (sprawa C-397/07).Trybuna uzna, e czynnoci, o ktrychmowa w art. 7 ust. 1 lit. b) Dyrektywy69/335, po zmianach wprowadzonych namocy kolejnych dyrektyw, s zwolnionez podatku kapitaowego. Dotyczy tom.in. podwyszenia kapitau zakadowego

w drodze aportu. Celem wprowadzeniatakiej regulacji byo wspieranie swobodne-go przepywu kapitau midzy pastwamiUnii Europejskiej.

Okres, ktrego dotyczy wyrok

Jak zaznaczy Sd, Polska przyja porz-dek prawny obowizujcy we Wsplnocie

wraz z przystpieniem do Unii. Z wyrokuwynika, e w okresie midzy 1 maja 2004r. a 31 grudnia 2008 r. Polska nie moga po-biera podatku od czynnoci cywilnopraw-nych od omawianych czynnoci majcychcharakter restrukturyzacyjny. Wyrok jestnieprawomocny.

(Sportowe)

Odszkodowanieza szkod

W dniu 16 marca 2010 roku Trybu-

na Sprawiedliwoci Unii Europejskiejw sprawie o sygnaturze C 325/08 wydawyrok w ktrym uzna, e jeeli modyzawodnik zawiera umow zawodowz innym klubem ni ten, ktry go wyszkoli,to klub macierzysty ma prawo dosta od-szkodowanie.Trybuna Sprawiedliwoci potwierdzi,

e kluby pikarskie mog domaga siodszkodowania za szkolenie modychgraczy, ktrzy nastpnie podpisali umowzawodow z innym klubem. Tym samym,Trybuna Sprawiedliwoci UE uzna, e niesprzeciwia si to zasadzie swobodnegoprzepywu pracownikw.Trybuna wyda powyszy wyrok w spra-

wie, ktra swj pocztek miaa w 1997roku. Podstawowym problemem, ktryTrybuna musia rozstrzygn, bya odpo-wied na pytanie, czy zasada swobodnegoprzepywu pracownikw pozwala naprzyznanie klubowi szkoleniowemuodszkodowania, w przypadku gdy gracz,po odbytym szkoleniu, nie podpisa z nimumowy zawodowej.Trybuna Sprawiedliwoci UE nie dostrzeg

w powyszym przypadku naruszenia pod-stawowej zasady Wsplnoty Europejskiej.Podkreli przy tym, e system ten wspierarozwj sportowy modych pikarzy i za-chca kluby sportowe do poszukiwaniamodych talentw i inwestowania w ichrozwj. Moliwo otrzymania odszko-dowania daje klubom gwarancj, e zain-

westowane rodki finansowe w modegogracza zostan odzyskane w przypadku, gdyten nie bdzie chcia dalej wsppracowaz klubem.

(Bankowe, procedura cywilna)

Musi by jasne, czegobank dochodzi

Sd Najwyszy w uchwale z dnia 19 mar-ca 2010 roku (sygn. III CZP 6/10) wskaza,e bankowemu tytuowi egzekucyjnemumoe by nadana klauzula wykonalnocitylko wwczas, jeeli w tytule tym czynnobankowa, z ktrej wynikaj dochodzoneroszczenia, wskazana jest w sposb umo-liwiajcy jej zindywidualizowanie i zakwalifi-kowanie jako czynnoci bankowej.

N O T I T I A

WIADOMOCI


3/28

R E S I N C O M M E R C I O | K W I E C I E 2 0 1 0 | 3

Stan faktyczny

Bank Millenium i spk jawn czyaumowa ramowa zawarta w 2007 roku,ktra przewidywaa zawieranie rnegorodzaju terminowych transakcji finanso-

wych. Poniewa w 2009 roku zaduenie

spki jawnej wobec banku osigno kwo-t 2 250 000 zotych, ten ostatni wystawitytu egzekucyjny obejmujcy t kwot iwystpi do sdu o nadanie mu klauzuli wykonalnoci. Do wniosku o nadanieklauzuli wykonalnoci zaczy umow ra-mow, umow dodatkow, owiadczenieo rozwizaniu tych umw, umow zabez-pieczajc oraz wykaz transakcji zawartychna podstawie umowy ramowej, a takekalkulacj tzw. kwoty rozliczenia.

Referendarz sdowy uwzgldni wniosek.Zaalenie na postanowienie referendarzaokazao si bezskuteczne, poniewasd uzna, e wystarczajcym jest, abybankowy tytu egzekucyjny wskazywastosunek prawny z ktrego wynika, nieza konkretne zachowanie dunika, ktredoprowadzio do powstania dugu wobecbanku. Spka jawna ponownie wniosazaalenie uzasadniajc, e wystawionyprzeciwko niej tytu egzekucyjny nie czynizado wymaganiom ustawy z dnia 29sierpnia 1997 roku (Dz. U. z 2002 roku,nr 72, poz. 665) Prawo bankowe, dalej jako

Prawo bankowe, w szczeglnoci art. 96ust. 2 zgodnie z ktrym w bankowym tytuleegzekucyjnym naley oznaczy bank, ktrygo wystawi i na rzecz ktrego egzekucjama by prowadzona, dunika zobowi-zanego do zapaty, wysoko zobowizadunika wraz z odsetkami i terminamiich patnoci, dat wystawienia banko-

wego tytuu egzekucyjnego, jak rwnieoznaczenie czynnoci bankowej, z ktrej

wynikaj dochodzone roszczenia, orazwzmiank o wymagalnoci dochodzone-go roszczenia. Spka jawna podkrelaa, e

w wietle powyszego powoanie si przezbank wycznie na umow ramow, prze-

widujc zreszt zawieranie wielu transakcjii nie wyszczeglniajc konkretnych umwz ktrych miayby wynika roszczenia unie-moliwia uznanie prawidowoci tego tytuuegzekucyjnego.

Istota problemu

Sd II instancji uzna, e w tej kwestii po-winien wypowiedzie si Sd Najwyszy.Wtpliwo dotyczya przede wszystkimmoliwoci oparcia bankowego tytuuegzekucyjnego o umow ramow. Nieistnieje bowiem jednoznaczna podstawaprawna umoliwiajca zakwalifikowanie takiej umowy jako czynnoci bankowej(list takich czynnoci zawiera art. 5 Prawa

bankowego). Z drugiej jednak strony po-trzeby nowoczesnego obrotu oraz specy- fika niektrych produktw bankowychprzemawiaj za tym, aby umowa ramowamoga stanowi tak podstaw.

Sd Najwyszy wykluczy jednak moli-

wo oparcia bankowego tytuu egzeku-cyjnego wycznie na umowie ramowej, wskazujc, e bankowemu tytuowiegzekucyjnemu moe by nadana klauzula

wykonalnoci tylko wwczas, jeeli w tytuletym czynno bankowa, z ktrej wynikajdochodzone roszczenia, wskazana jest

w sposb umoliwiajcy jej zindywiduali-zowanie i zakwalifikowanie jako czynnocibankowej.

(Procedura administracyjna)

Organ zwrci kosztyumorzonego postpo-wania

Wojewdzki Sd Administracyjny w Szczecinie w postanowieniu z dnia24 marca 2010 roku (sygn. akt II SA/Sz252/10) wskaza, e uchylenie zaskaronejdecyzji implikuje, e postpowanie przedsdem naley umorzy, gdy staje si onobezprzedmiotowe, a na organie ciyobowizek zwrotu skarcemu kosztwprocesu.

Istota problemu

Zostaa wydana decyzja ustalajca wyso-ko opaty adiacenckiej. Decyzja ta zostaazaskarona do samorzdowego kolegiumodwoawczego, a nastpnie wobec jejpodtrzymania przez Kolegium do Woje-

wdzkiego Sdu Administracyjnego. Ko-legium w odpowiedzi natomiast wniosoo umorzenie postpowania, wskazujc, ena podstawie art. 54 par. 3 ustawy z dnia30 sierpnia 2002 roku prawo o postpo-

waniu przed sdami administracyjnymi(Dz. U. z dnia 20 wrzenia 2002 roku, nr153, poz. 1270) zgodnie z ktrym organ,ktrego dziaania lub bezczynno zaskar-ono, moe w zakresie swojej waciwociuwzgldni skarg w caoci do dnia roz-

poczcia rozprawy uwzgldnio w caociskarg wniesion do sdu.

Rozstrzygnicie Sdu

Sd przychyli si do dania Kolegiumwskazujc, e w przypadku w ktrym or-gan administracyjny, ktrego dziaanie lubbezczynno zostaa zaskarona uwzgldni

w caoci skarg konieczne jest umorzeniepostpowania przed sdem administra-cyjnym, poniewa na skutek uchyleniazaskaronej decyzji oraz poprzedzajcej jdecyzji organu pierwszej instancji postpo-

wanie staje si bezprzedmiotowe. W takim jednak wypadku skarcemu

przysuguje od organu zwrot kosztwniezbdnych do celowego dochodzeniapraw.

Rozumienie pojcia kosztw niezbd-nych do celowego dochodzenia prawuzalenione jest od okolicznoci, czy strona

wystpuje w postpowaniu osobicie lub co jest zrwnane z t sytuacj przezpenomocnika, ktry nie jest adwokatemlub radc prawnym, czy te czy jest re-prezentowana przez adwokata lub radcprawnego. W pierwszym wypadku doniezbdnych kosztw postpowania za-licza si poniesione przez strony kosztysdowe, koszty przejazdw do sdu stro-ny lub penomocnika oraz rwnowartozarobku utraconego wskutek stawiennictwaw sdzie. W drugim natomiast koszty wy-nagrodzenia adwokata lub radcy prawnego

przy czym nie wysze ni stawki okrelonew rozporzdzeniach dotyczcym opat zaczynnoci radcw prawnych lub adwoka-tw, koszty sdowe i koszty osobistegostawiennictwa.

N O T I T I A

WIADOMOCI


4/28


Pojcie samodzielnej dziaalnoci gospodarczej

Sam temat jest oczywicie co najmniej tak stary, jak ustawa o VAT.Zakorzenia jeszcze w czasach Polski Ludowej tradycja umw trakto-wanych jako tak zwana dziaalno wykonywana osobicie opara siw zasadniczej mierze unijnej powszechnoci podatku VAT. Pytanie na jak dugo.

Jednym z warunkw uznania podmiotu za podatnika podatku VAT jest stwierdzenie, e moe on prowadzi dziaalno gospodarczw sposb samodzielny. Warunek ten przewidziany zosta w art. 15ustawy o VAT.

Przez dziaalno gospodarcz ustawa o VAT rozumie wszelkdziaalno producentw, handlowcw lub usugodawcw, w tympodmiotw pozyskujcych zasoby naturalne oraz rolnikw, a take

dziaalno osb wykonujcych wolne zawody, rwnie wwczas, gdyczynno zostaa wykonana jednorazowo w okolicznociach wskazu-jcych na zamiar wykonywania czynnoci w sposb czstotliwy.

Pojcie samodzielnej dziaalnoci gospodarczej nie zostaozdefiniowane w ustawie o VAT jego wykadnia budzi powanewtpliwoci. Problem interpretacji pojcia ma zwaszcza istotne zna-czenie przy okreleniu, ktre umowy zlecenia oraz umowy o dzieos opodatkowane.Wyczenia z zakresu samodzielnej dziaalnoci gospodarczej zostay

wymienione w art. 15 ust 3. Przepis ten jednake jest przepisemnieprecyzyjnym. Nawet Rzecznik Praw Obywatelskich zwrci na touwag, wnoszc skarg do Trybunau Konstytucyjnego, w ktrej stanna stanowisku, e przepis art. 15 ust 3 pkt 3 ustawy o VAT narusza

Umowy zlecenia oraz umowy o dzieo s

coraz czciej wykorzystywane na polskimrynku. adna restryktywno przepisw niepowstrzyma tego pochodu, polegajcegona odchodzeniu od sztywnej formuyumowy o prac. wiadczenie usug przy

wykorzystaniu ich konstrukcji jest formkorzystn dla wiadczcych z tym, emusz si oni liczy z tym, e moe si to

wiza z obowizkiem ich opodatkowaniaVAT. W przypadku, gdy organ podatkowyuzna, e podlegaj one ustawie opodatku od towarw i usug, moeokreli zalego podatkow i zada jejuregulowania wraz z odsetkami za zwok.

Lost in translation -czyli VAT od umwzlecenia

I z a b e l a F r c k i e w i c z

M i s e r a t i o l e x

Prawo podatkowe


5/28


zasad przyzwoitej legislacji, a tym samym zasad zaufania obywatelado pastwa i prawa wyraon w art. 2 Konstytucji RP.

Pomimo licznych zastrzee Rzecznika, Trybuna Konstytucyjnyuzna, e nie naruszaj one Konstytucji (sygn. K 50/05).

Za wzorem Dyrektywy

Przepis art. 15 ust 3 pkt 3 ustawy o VAT stanowi implementacjprzepisu art. 4 ust. 4 VI Dyrektywy (obecnie art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE). Oba przepisy rni si jednake w swoim brzmieniu.

Przepis art. 10 Dyrektywy wyklucza przyjcie, e dziaalno gospo-darcza jest prowadzona samodzielnie w sytuacji, gdy pracownicy i inneosoby s zwizane z pracodawc umow o prac lub jakimikolwiekinnymi wiziami prawnymi tworzcymi relacj pracodawcy i pracow-nika w zakresie warunkw pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialnocipracodawcy

Ponadto Dyrektywa nie posuguje si sowem samodzielnej dziaal-noci gospodarczej lecz pojciem niezalenej.

Warunki wyczenia spod opodatkowania w polskiej

ustawie

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, usugi wiadczone na podsta-wie umowy zlecenia podlegaj opodatkowaniu, jeeli s prowadzonew ramach samodzielnej dziaalnoci gospodarczej podatnika.

Ustawa o VAT w art. 15 ust. 3 wyczya spod zakresu samodzielnejdziaalnoci gospodarczej takie czynnoci, z tytuu, ktrych przychodyzostay okrelone w art. 13 pkt 2-9 ustawy o PIT, jeeli strony stosunkuokreliy w nim:- warunki wykonania tych czynnoci,- wynagrodzenie,- odpowiedzialno zlecajcego za wykonanie tych czynnoci wobec

osb trzecich.Kady stosunek prawny przewanie ma uregulowan problematykdotyczc warunkw oraz wynagrodzenia, czyli spenia dwa pierwsze

warunki wyczenia spod opodatkowania. Elementem wyrniaj-cym opodatkowane stosunki od nieopodatkowanych pozostaje wicodpowiedzialno zlecajcego za wykonanie tych czynnoci wobecosb trzecich.

Odpowiedzialno wobec osb trzecich

Ustawa nie okrela przez co mamy rozumie t odpowiedzialnoi jaki ma mie charakter. Ustawa zastrzega jedynie, e ma to byodpowiedzialno wobec osb trzecich. Istotne zatem wydaje siprzeanalizowanie, jak przedstawia si odpowiedzialno wobec osbtrzecich w podstawowym stosunku zlecenia.

W podstawowym stosunku zlecenia, opartym na przepisach kodeksucywilnego, przyjmujcy zlecenie dokonuje okrelonej czynnoci praw-nej dla dajcego zlecenie. Odpowiada on za zlecone mu czynnoci

wobec zleceniobiorcy i dostaje za nie wynagrodzenie.Z sytuacj odpowiedzialnoci wobec osb trzecich moemy mie

do czynienia w dwch przypadkach, okrelonych przez przepisyoglne kodeksu cywilnego w art. 429 i 474. Maj one zastosowaniedo wszystkich stosunkw prawnych i dotycz odpowiedzialnocideliktowej i kontraktowej.

Pierwszy z nich odnosi si do odpowiedzialnoci za szkod wyrz-dzon osobie trzeciej przez sprawc przy wykonywaniu powierzo-nej mu czynno Odpowiedzialno tak ponosi ten ktry powierzyczynnoci chyba, e nie ponosi winy w wyborze albo, e wykonanieczynnoci powierzy podmiotowi, ktry w zakresie swej dziaalnocizawodowej trudni si wykonywaniem takich czynnoci.

Drugi z przepisw wyznacza odpowiedzialno kontraktow powie-rzajcego czynnoci za dziaania i zaniechania osb, z ktrych pomoczobowizanie wykonywa.

Oba przepisy jednoznacznie wskazuj, e za zlecone czynnociodpowiada wobec osb trzecich zleceniodawca. Jedynie przyodpowiedzialnoci deliktowej okrelone s przypadki, w ktrychodpowiedzialno jest przerzucona na zleceniobiorc.Wobec tego, co do zasady, podstawowa umowa zlecenia oparta na

przepisach kodeksu cywilnego spenia trzeci warunek wyczenia spodpojcia samodzielnej dziaalnoci gospodarczej tj. odpowiedzialno

wobec osb trzecich ponosi zleceniodawca.Ustawa o VAT zastrzega, aby umowa okrelaa zasady odpowiedzial-

noci. Zgodnie jednake z podstawowymi zasadami prawa cywilnego,umowa nie musi zawiera w swojej treci przepisw, majcych za-stosowanie do kadego stosunku prawnego. Takimi przepisami jest

wanie art. 429 i 474.Analiza charakteru umowy zlecenia oraz zasad odpowiedzialnoci

w niej uksztatowanej prowadzi do stwierdzenia, e umowy takiepowinny by co do zasady wyczone spod opodatkowania VAT,przy zaoeniu, e ustawa o VAT wanie o takim charakterze odpo-

wiedzialnoci mwi. Przepisy ustawy o VAT, jak susznie wskaza toRzecznik Praw Obywatelskich s jednake nieprecyzyjne i uniemo-liwiaj jednoznaczn interpretacj pojcia odpowiedzialnoci wobecosb trzecich.Trybuna Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku wydanym wskutek

skargi Rzecznika Praw Obywatelskich, wskaza, e niejasno przepisumoe uzasadnia stwierdzenie niezgodnoci z Konstytucj tylko ww-

czas, o ile niejasno jest tak daleko posunita, i wynikajcych z niej

Art. 15 ust. 3.Za wykonywan samodzielnie dziaalno gospo-darcz, () nie uznaje si czynnoci:

1) z tytuu ktrych przychody zostay wymie-

nione w art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26lipca 1991 r. o podatku dochodowym odosb fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14,poz. 176, z pn. zm.3));

2) (uchylony);3) z tytuu ktrych przychody zostay wy-

mienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia26 lipca 1991 r. o podatku dochodowymod osb fizycznych, jeeli z tytuu wyko-nania tych czynnoci osoby te s zwizaneze zlecajcym wykonanie tych czynnoci

prawnymi wizami tworzcymi stosunekprawny pomidzy zlecajcym wykonanieczynnoci i wykonujcym zlecane czynno-ci co do warunkw wykonywania tychczynnoci, wynagrodzenia i odpowiedzial-noci zlecajcego wykonanie tych czynno-ci wobec osb trzecich,

Arcle 10The condition in Article 9(1) that the economicactivity be conducted independently shall

exclude employed and other persons from VATin so far as they are bound to an employer by acontract of employment or by any other legalties creating the relationship of employer andemployee as regards working conditions, remu-neration and the employers liability.


Prawo podatkowe


6/28


rozbienoci nie da si usun za pomoc zwyczajnych rodkw wykadni

prawa majcych na celu wyeliminowanie niejednolitoci stosowania prawa(sygn. K 50/05).Tym samym, Trybuna opowiedzia si za zgodnoci przepisw

z Konstytucj, uznajc, e wtpliwoci interpretacyjne w tym zakresiemog zosta wyeliminowane.

Samodzielna dziaalno gospodarcza wejrzenie szersze

Poniej zostanie przedstawiona wykadnia pojcia samodzielnejdziaalnoci gospodarczej dokonana przez Europejski Trybuna Spra-

wiedliwoci, organy podatkowe oraz sdy. Wynika z niej, e niema jednego stanowiska, co do interpretacji art. 15 ust 3, a pojcieodpowiedzialnoci wobec osb trzecich budzi w nim najwikszekontrowersje.

Przy stanowisku Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci naleymie na wzgldzie to, e polskie przepisy nie odzwierciedliy dokadnieprzepisw Dyrektywy 2006/112/WE. Przede wszystkim, nie uzaleni-y wyczenia od pracowniczego charakteru stosunku prawnego.Jednym z najistotniejszych orzecze Trybunau wyjaniajcym pojcie

samodzielnej dziaalnoci gospodarczej (w Dyrektywie niezalenejdziaalnoci gospodarczej) jest orzeczenie w sprawie C-202/90 Jayan-

tamiento de Sevilla a Rec Avdadores de Tributes de Las Zona Primeray Segunda (Hiszpania), w ktrym Trybuna rozwaa opodatkowaniem

VAT poborcy podatkowego.Trybuna uzna, e za podatnika uwaana powinna by osoba, ktra

wykonuje swoj dziaalno jako przedsibiorca funkcjonujcy w wa-runkach niepewnoci i ryzyka ekonomicznego prowadzonego przed-siwzicia. Podmiot taki powinien by naraony na wahania popytu czykoniunktur. Ze wzgldu na to, e wysoko wynagrodzenia poborcypodatkowego zaley od skutecznoci jego dziaania, wystpuje przyczynnociach poborcy podatkowego element niepewnoci to czynijego prac niezalen i samodzieln tj. opodatkowan VAT.

W sprawie 235/85 pomidzy Komisj Europejsk a KrlestwemHolandii Trybuna stwierdzi, e notariusze i komornicy nie s zwizaniz pracodawc (organem publicznym) jako pracownicy, gdy prowa-dz oni dziaalno niezalenie, na wasny rachunek i na wasnodpowiedzialno, otrzymuj z tego tytuu wynagrodzenie od osb

trzecich, na rzecz ktrych wiadcz usugi i powinni by traktowanijako podatnicy VAT.

Trybuna w swoich orzeczeniach zwraca uwag take na to, e zaniezalen dziaalno nie bdzie mona uzna dziaalnoci gospo-darczej, ktra wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury iorganizacji wewntrznej podmiotu, na rzecz ktrego jest prowadzona,nie powoduje adnego ryzyka ekonomicznego po stronie usugodaw-cy, a nadto nie powoduje odpowiedzialnoci usugodawcy wobecosb trzecich za szkody wyrzdzone w zwizku z prowadzondziaalnoci.

Podsumowujc, Europejski Trybuna Sprawiedliwoci nie uznajeza wykonywan niezalenie dziaalno gospodarcz, w ktrej osobafizyczna, prowadzc dziaalno na rzecz okrelonego podmiotu:

(1) przy prowadzeniu dziaalnoci korzysta wycznie lubprzede wszystkim z organizacji i infrastruktury podmiotu,na rzecz ktrego dziaalno jest prowadzona,

(2) nie ponosi ekonomicznego ryzyka dziaalnoci,(3) nie ponosi odpowiedzialnoci wobec osb trzecich za

szkody wyrzdzone w zwizku z prowadzon dziaalnoci(odpowiedzialno t ponosi wycznie pracodawca)

Odpowiedzialno zlecajcego za wykonanie czynnoci

wobec osb trzecich wedug Ministra Finansw

Na stronie internetowej Ministerstwa Finansw znajduje siopracowanie analizujce przepis art. 15 ust 3 pkt 3 ustawy o VAT.Opracowanie to zostao zamieszczone przez Ministra Finansw po

nowelizacji ustawy o VAT w 2005 roku.W przedstawionym stanowisku Minister wskazuje, e kwesti odpo-

wiedzialnoci wobec osb trzecich moemy rozpatrywa co do zasady,

w sytuacji, gdy czynnoci wykonywane przez osob fizyczn zatrudnion

na umow zlecenia lub umow o dzieo s tosame z czynnociami

podmiotu zlecajcego wykonanie tych czynnoci na zewntrz.Aby wytumaczy, kiedy mamy do czynienia z tak sytuacj, w opra-

cowaniu przedstawiono dwa przykady: lekarza pracujcego w szpitaluoraz sprztaczk zatrudnion na umow zlecenie w zakadzie pracyi wskazano, e w przypadku lekarza nie prowadzi on samodzielnejdziaalnoci gospodarczej, bo odpowiedzialno wobec osb trzecichprzechodzi na szpital. Usugi sprztaczki nie s tosame z usugamizakadu na zewntrz, wobec tego prowadzi ona samodzieln dziaal-no gospodarcz i podlega opodatkowaniu VAT.

Powysze opracowanie spotkao si z yw krytyka ze stronydoktryny. Wskazywano, e nie mona wywodzi z ustawy warunku

tosamoci czynnoci zleceniobiorcy z zleceniodawc, poniewaprzepisy takiego warunku nie wprowadzaj.

Ponadto wskazano, e taka interpretacja uzalenia zasady opodat-kowania podatkiem VAT od intencji zleceniodawcy sposobu wyko-rzystania usugi. Ponadto przywoano orzecznictwo europejskie napoparcie braku wymogu wystpienia tosamoci czynnoci.

Pomimo licznej krytyki, opracowanie Ministra Finansw wci znaj-duje si na stronach internetowych ministerstwa, co sugeruje, e wprzypadku wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, bdzie onapowiela to stanowisko.

Przykadowo w jednej z interpretacji indywidualnej jednoznaczniewskazano, e kwesti odpowiedzialnoci wobec osb trzecich naleyrozpatrywa co do zasady w sytuacji, gdy czynnoci wykonywane przez

osob fizyczn zatrudnion na umow zlecenie s tosame z czynno-

ciami podmiotu zlecajcego wykonanie tych czynnoci na zewntrz()

Brak tosamoci tych czynnoci oraz fakt nie wykonywania ich przez

Gmin na zewntrz wyklucza moliwo przypisania odpowiedzialnoci

zleceniodawcy za czynnoci inspektora nawet w przypadku przywoania

takich klauzuli w umowie (sygn. IPPP1-443-721/09-4/JB).


Prawo podatkowe


7/28


Organy podatkowe w wykadni przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 wskazuj,e odpowiedzialno zleceniodawcy za czynnoci zlecone pojawia siwtedy, gdy jego czynnoci s tosame z czynnociami zleceniodawcy,przy czym nawet jeeli strony umowy inaczej j okrel w umowie toi tak nie zmieni to charakteru stosunku. Klauzule w umowie takie jak:

za prawidowe wykonanie zleconych usug zleceniobiorca odpowiada tylko

wobec zleceniodawcy, natomiast za waciwe wykonanie usugi wobec

osb trzecich odpowiada zleceniodawcawedug organu podatkowegonie zmieniaj charakteru zleconych usug i dlatego nie maj wpywu nato, czy dana czynno zleceniobiorcy bdzie opodatkowana.

Uchwaa Naczelnego Sdu Administracyjnego

Niedawno podjta uchwaa Naczelnego Sdu Administracyjnego(sygn akt I FPS 3/08) przeanalizowaa kwesti opodatkowania czyn-noci biegych sdowych.

Sdziowie w skadzie siedmioosobowym uznali, e czynnoci bie-gych sdowych s dziaalnoci gospodarcz wykonywan samodziel-nie i nie podlegaj wyczeniu z art. 15 ust 3 pkt 3. W uzasadnieniuuchway sdziowie po przywoaniu orzecznictwa Europejskiego Try-bunau Sprawiedliwoci wskazali, e biegy sdowy jest odpowiedzialnyza swoje dziaania i jest zobowizany do samodzielnego sporzdzeniaopinii. Ponadto pomidzy biegym a sdem nie zachodzi stosunekprawny zbliony do stosunku pomidzy pracownikiem a pracodawc,ani co do wynagrodzenia, czy te co do odpowiedzialnoci wobecosb trzecich za wynik dziaania biegego sdowego.

Sdziowie podkrelili ponadto, e biegy odpowiada osobicie zawykonane przez siebie czynnoci niezalenie od tego czy do okre-lonych dziaa zobowiza go sd, czy te inny organ. Tym samymczynnoci biegego nie speniaj warunkw wyczenia spod pojciasamodzielnej dziaalnoci gospodarczej okrelonych w art. 15 ust 3pkt 3. Zwaszcza, e wyniku zlecenia wydania opinii nie dochodzi doprzeniesienia odpowiedzialnoci za wynik dziaania biegego sdowegona sd lub inny organ.

Podsumowanie stanowisk

Co zatem naley rozumie jako odpowiedzialno wobec osb trze-cich i kiedy czynnoci podejmowane na podstawie umowy zlecenianie stanowi samodzielnej dziaalnoci gospodarczej? Czy mona tuuzyska pewno stanu prawnego?

Orzecznictwo europejskie jak i krajowe wskazuje, e aby ustali,czy mamy do czynienia z czynnociami opodatkowanymi VAT na-ley przeanalizowa cay stosunek prawny tj. z czyjej infrastrukturykorzysta zleceniobiorca, kto ponosi ekonomiczne ryzyko dziaalnoci wszystkie te elementy maj wpyw na charakter danego stosunkui albo nadaj mu wymiar samodzielnoci albo nie.

Po analizie orzecznictwa sdw polskich, w tym przedstawionejuchway NSA mona zauway, e sdziowie w swoich orzecze-niach zmierzaj do wykadni przepisw w zgodzie z Dyrektyw orazorzeczeniami ETS. Oznacza to, e analizujc dany stosunek zwracajuwag na jego podobiestwo do stosunku pracowniczego.

Szkoda tylko, e przepisy ustawy o VAT takiego warunku niewprowadzaj wyczenie spod zakresu samodzielnej dziaalnocigospodarczej w art. 15 ust 3 pkt 3 nie odwouje si w aden sposbdo stosunku pracowniczego. Wydaje si zatem, e ustawodawcapowinien znowelizowa przepisy ustawy o VAT, tak aby opierajcich wykadni na stanowisku trybunau europejskiego mie t sampodstaw prawn.

Ocena charakteru caego stosunku prawnego

Aby wic oceni czy dana czynno jest opodatkowana VAT organpodatkowy powinien przeanalizowa cao stosunku prawnego -czcego zleceniodawc i zleceniobiorc. Nie powinno mie przy tymadnego znaczenia to, czy dana czynno jest nietosama z czynno-ciami zleceniodawcy albo to czy w treci umowy nie zamieszczono

przepisu o odpowiedzialnoci zleceniodawcy.Zgodnie z art. 199a Ordynacji podatkowej, organ podatkowy

w postpowaniu podatkowym dokonuje ustalenia treci czynnociprawnej, uwzgldnia zgodny zamiar stron i cel czynnoci, a nie tylkodosowne brzmienie owiadcze woli zoonych przez strony czyn-noci. Ta zasada powinna by stosowana w kadym postpowaniupodatkowym, take przy ocenie, czy dana dziaalno zleceniobiorcy

powinna by opodatkowana.Standaryzacja niektrych zawodw w wyniku orzecznic-

twa

Orzeczenia europejskie, ostatnia uchwaa Naczelnego Sdu Ad-ministracyjnego uprawdopodabniaj przypuszczenie, e niektrezawody mog by uznane za opodatkowane z samej swojej istotynp. biegli sdowi, komornicy, poborcy podatkowi. Strony umowy

w takim przypadku mog bowiem uksztatowa obowizki i prawawedug swojej woli, jednake nie tak aby zmienia si istota stosunku a wanie z tej istoty wynika opodatkowanie VAT.

Zaoenie powysze moe doprowadzi do zgubnych rezultatw.Nie do, e narusza przepisy postpowania podatkowego, tojeszcze standaryzacja i zbiorcze traktowanie niektrych usug moedoprowadzi do opodatkowania czynnoci, ktre tylko z pozoru ssamodzielne.

Dlatego wanie indywidualna ocena kadego ze stosunkw praw-nych wydaje si w tym przypadku najwaniejsza. Nie chodzi oczywi-cie o analiz samej treci umowy lecz o zwrcenie uwagi na to czyzleceniobiorca korzysta z organizacji i infrastruktury zleceniodawcy,nie ponosi ekonomicznego ryzyka dziaalnoci a stosunek czcypodmioty ma charakter pracowniczy.

De lege ferenda za naley postulowa zmian przepisw w taki conajmniej sposb, by doprowadzi je do penej, dosownej zgodnociz przepisami dyrektywy vatowskiej. Mona niekiedy bowiem odniewraenie, e owe lost in translation fragmenty dyrektywy zostay wia-domie pominite przez ustawodawc w okresie przedakcesyjnym.Z uwagi bowiem na upowszechnienie nievatowskich umw w okre-sie przed akcesyjnym ustawodawca obawia si szoku, jakim sta by simogo powszechne poddanie umw wykonywanych przez podmiotynie bdce podmiotami gospodarczymi opodatkowaniu podatkiemod towarw i usug.

O ile bowiem dla przedsibiorcw VAT szybko staje si nie tylkokoniecznoci ale i oczywistoci, mniejszym usugodawcom jaw sion po prostu jako podwyszenie kosztu ich usugi o 22 procent i tymsamym zmniejszenie jej konkurencyjnoci.

Sze lat jednak po akcesji wiadomo tego, czym jest a czym niejest VAT jest na tyle ju inna i powszechna, e aplikowanie podatkuw zgodnie z przepisami unijnymi niepowinno ju by przeyciemwstrzsajcym.

[email protected]

prawnik, budujca swoj specjalizacj

z zakresu prawa podatkowego

oraz rnych dziedzin prawa zwizanych

z finansami i bankowoci.


Prawo podatkowe


8/28


Jednym z problemw powstajcych na tle odpowiedzialnociczonkw zarzdu spki z ograniczon odpowiedzialnocijest wpyw cofnicia wniosku o ogoszeniu na t odpowiedzial-

no. Problem ten jest w oczywisty sposb istotny, a jednoczenieniezwykle trudny wobec braku jakichkolwiek regulacji prawnych, czyorzecznictwa - cofnicie wniosku o ogoszenie upadoci nastpujebez koniecznoci, czy te nawet moliwoci wydania orzeczenia przezsd rozpoznajcy spraw.

Punkt wyjcia czyli dopuszczalno

Niewtpliwym jest, e cofnicie wniosku o ogoszenie upadocijest dopuszczalne. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upa-dociowe i naprawcze (Dz. 09, nr 175, poz. 1361), dalej jako Prawoupadociowe zawiera w art. 32 2 wzmiank, e jeeli wierzycielcofn wniosek o ogoszenie upadoci po wykonaniu przez dunikazobowiza () kosztami sdowymi obcia si dunika. Jest tojedyna w Prawie upadociowym wzmianka o cofniciu wniosku.

Brak natomiast przepisu mwicego wprost, e rwnie dunikmoe cofn wniosek o ogoszenie upadoci. Innymi sowy ustawo-dawca przyzna takie wyrane uprawnienie wycznie wierzycielowi.Nie ma jednak powodu, by takiego uprawnienia dunikowi odmwi.Kompetencj tego rodzaju mona wywie z art. 35 Prawa upado-ciowego zgodnie z ktrym w sprawach nieregulowanych w ustawiedo postpowania w przedmiocie ogoszenia upadoci stosuje si od-powiednio przepisy ksigi pierwszej Kodeksu postpowania cywilnego,z wyjtkiem przepisw o zawieszeniu i wznowieniu postpowania.Oznacza to, e na podstawie odpowiedniego stosowania art. 203k.p.c. dotyczcego cofnicia pozwu moliwe bdzie cofniciewniosku o ogoszenie upadoci.

Skoro wiemy ju, e cofnicie wniosku jest co do zasady moliwekonieczne jest rozwaenie czy istniej jakie ramy czasowe ograni-czajce moliwo wykonania tego uprawnienia.

Kwestia druga moment cofnicia

W literaturze przedmiotu pojawi si pogld, e cofnicie wnioskuo ogoszenie upadoci jest zawsze moliwe do chwili wydania przezsd postanowienia o ogoszeniu upadoci. Po wydaniu tego postano-

wienia cofnicie wniosku nie jest moliwe, choby nawet orzeczenienie stao si jeszcze prawomocne.

Zgodnie z tym pogldem pewnym momentem granicznym jestwydanie przez sd zarzdzenia do wysuchania zainteresowanych.Tytuem wyjanienia wskazujemy, e na podstawie art. 30 Prawaupadociowego sd jest uprawniony do wysuchania dunika lubinnych osb jeeli okolicznoci przytoczone w dokumentach okazaysi niewystarczajce do rozstrzygnicia czy ogoszenie upadoci jestzasadne. Wracajc jednak do gwnego nurtu rozwaa, jeeli sdzarzdzi wysuchanie osb zainteresowanych, to niedopuszczalne jestogoszenie upadoci jeli sd przystpi do wysuchania zainteresowa-nego na posiedzeniu sdowym. Jeeli bowiem dunik zgosi wnioseko ogoszenie upadoci, to wierzyciel ma interes w tym, aby upado

Art. 299 Kodeks spek handlowych 1. Jeeli egzekucja przeciwko spce okae si

bezskuteczna, czonkowie zarzdu odpo-wiadaj solidarnie za jej zobowizania.

2. Czonek zarzdu moe si uwolni ododpowiedzialnoci, o ktrej mowa w 1,jeeli wykae, e we waciwym czasie zgo-szono wniosek o ogoszenie upadoci lubwszczto postpowanie ukadowe, albo eniezgoszenie wniosku o ogoszenie upado-ci oraz niewszczcie postpowania uka-dowego nastpio nie z jego winy, albo epomimo niezgoszenia wniosku o ogoszenieupadoci oraz niewszczcia postpowaniaukadowego wierzyciel nie ponis szkody.

3. Przepisy 1 i 2 nie naruszaj przepiswustanawiajcych dalej idc odpowiedzial-no czonkw zarzdu.

Wniosek o upadoa odrodzenie

odpowiedzialnoci

D o m i n i k a L a t a w i e c

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


9/28


ogoszono i dlatego naley mu przyzna na podstawie analogii z art.203 k.p.c. prawo do sprzeciwu co uniemoliwioby cofnicie wnioskuo ogoszenie upadoci.

Podobnie w przypadku w ktrym postpowanie upadociowezostao wszczte z wniosku innego wierzyciela. Wwczas bowieminny wierzyciel ma interes prawny w ogoszeniu upadoci. Wreszcie wprzypadku w ktrym wierzyciel zgosi wniosek o ogoszenie upadoci,a dunik ma by wysuchany, to temu ostatniemu naley przyznaprawo do sprzeciwienia si wnioskowi o ogoszenie upadoci jeeliuznaje istnienie wierzytelnoci wierzyciela, ale jednoczenie negujeokoliczno, e podstawa ogoszenia upadoci zostaa speniona.

Powyszy pogld naley uzna za trafny, cho konieczne jest po-czynienie do niego pewnych zastrzee. Przede wszystkim zgodniez art. 20 Prawa upadociowego w stosunku do osb prawnych, czylimidzy innymi spki kapitaowej, wniosek moe zgosi kady kto maprawo je reprezentowa sam lub cznie z innymi osobami. Oznaczato, e jeeli wniosek o ogoszenie upadoci zoy zarzd (zgodniez zasad reprezentacji), czy te jeden czonek zarzdu samodziel-nie niezalenie, a nawet wbrew istniejcej zasadzie reprezentacji

w spce to za podmiot ktry zoy wniosek uwaana jest spka.Powstaje wic pytanie czy spka reprezentowana ju przez innychczonkw zarzdu moe skutecznie cofn wniosek. Pytanie to jesttym bardziej istotne, e zgodnie z powszechnym pogldem cofniciewniosku o ogoszenie upadoci implikuje, e wniosek uwaa si zaniebyy, czyli niejako odradza si odpowiedzialno czonkw za-rzdu z art. 299 k.s.h.

Kwestia trzecia kto moe dziaa za upadajcego

Moliwe jest w tym zakresie przyjcie dwch rozwiza: pierwszegozgodnie z ktrym jeeli wniosek o ogoszenie upadoci zoy zarzd,to pomimo tego, i zgaszajc wniosek wystpuje on jako spka, docofnicia wniosku o ogoszenie upadoci uprawnione bd wyczniete osoby, ktry w wniosek w imieniu spki zoyy.

Alternatyw dla tego rozwizania jest uznanie, e wprawdziespka jest zawsze uprawniona do cofnicia wniosku, niezalenieczy dokonuj tego te same osoby, ktre zoyy wniosek, czy te nie,jednake w stosunku do osb ktre ten wniosek zoyy jego cofnicienie powoduje odrodzenia ich odpowiedzialnoci na mocy art. 299ustawy z dnia 15 wrzenia 2000 roku Kodeks spek handlowych (Dz.U. z dnia 8 listopada 2000 roku, nr 94, poz. 1037), dalej jako Kodeks .Oczywicie tez t stawiamy przy zaoeniu, e wniosek o ogoszenieupadoci zosta zgoszony we waciwym czasie.W naszym przekonaniu drugi z przedstawionych powyej pogldw

jest trafny.Po pierwsze umoliwia on ochron susznych interesw zarwno

czonkw zarzdu jak i spki. Z jednej bowiem strony, ci czonkowiezarzdu ktrzy wykazali naleyt staranno w spenieniu naoonychna nich obowizkw i zoyli we waciwym czasie wniosek o ogo-szenie upadoci w sposb skuteczny mog uwolni si od odpowie-dzialnoci z art. 299 Kodeksu niezalenie od tego czy wniosek zostacofnity czy te nie.

Z drugiej strony rozwizanie to chroni rwnie spk, ktraw przypadku w ktrym wniosek o ogoszenie upadoci zosta zoonyw celu wyrzdzenia jej szkody, ma moliwo podjcia odpowiednichdziaa zmierzajcych do ochrony jej interesw.

Nadto przyjcie tego pogldu umoliwia uniknicie dylematu poja-

wiajcego si przy pierwszej koncepcji, a mianowicie legitymacji osobycofajcej wniosek. Zobrazujmy to bardzo prostym przykadem. JanKowalski czonek zarzdu spki pod firm Megantex Spka z o.o.w dniu 13 kwietnia 2010 roku skada wniosek o ogoszenie upadoci.Nastpnie w dniu 20 kwietnia 2010 roku zgromadzenie wsplnikwodwouje go z penionej funkcji. Jan Kowalski w dniu 30 kwietnia 2010roku postanawia cofn zoony przez siebie wniosek o ogoszenieupadoci.

Z praktycznego punktu widzenia ta sama osoba skada wnioseko ogoszenie upadoci i ta sama osoba go cofa. Jednake z prawnegopunktu widzenia rnica jest diametralna. Jan Kowalski skadajc w dniu13 kwietnia 2010 roku wniosek dziaa jako spka pod firm MegantexSpka z o.o. Cofajc wniosek w dniu 30 kwietnia 2010 roku dziaaw swoim imieniu, pozostajc w stosunku do spki pod firm MegantexSpka z o.o. osob trzeci.

Nie istniej naszym zdaniem argumenty uzasadniajce przyznanieosobom trzecim, zupenie nie zwizanym ze spk, kompetencjiumoliwiajcej tak gbok ingerencj w interes spki. Oczywiciemona prbowa argumentowa, e kompetencja ta bdzie przysu-giwaa jedynie osobom trzecim penicym uprzednio w danej spcefunkcj czonkw zarzdu, jednak niewykonalno prb ustanowieniacisej definicji legalnej osoby trzeciej nie budzi wtpliwoci. Poza tymwydaje si, e sens ustanowienia zasady czy reguy prawnej istniejetylko wwczas jeeli charakteryzuj si one moliwie szerokim zakrespodmiotowy.

Tytuem podsumowania

W naszym przekonaniu zasadne jest przyjcie, e podmiotemuprawnionym do cofnicia wniosku o ogoszenie upadoci jest

wycznie spka, przy czym pod pojciem spki naley tu rozumiesamodzielne uprawnienie kadego, ale urzdujcego czonka zarzdu.

Jednake cofnicie to nie powoduje odrodzenia mechanizmu od-powiedzialnoci czonkw zarzdu z art. 299 Kodeksu, czyli sytuacjianalogicznej do tej w ktrej wniosek nie zosta w ogle zoony.

Zarazem czonkowie zarzdu, ktrzy zoyli wniosek we waciwymczasie mog uwolni si od odpowiedzialnoci z art. 299 Kodeksuniezalenie od chwili w ktrej nastpuje jego cofnicie, czyli zarwnojeeli cofnicie wniosku nastpuje bez koniecznoci uzyskania zgodyzainteresowanych, jak i gdy cofnicie wniosku nastpuje za zgodwierzycieli.

[email protected]

prawnik, wyspecjalizowana w szczeglnoci

w niektrych niszowych dziedzinach

zwizanych z prawem korporacyjnym,

w tym w prawie upadociowym, take

budujca eksperck kompetencj w zakresie

prawa zamwie publicznych

C o r p u s l e x

Prawo handlowe


10/28

1 0 | R E S I N C O M M E R C I O | K W I E C I E 2 0 1 0

Regua record date

Ustawodawca zrezygnowa z dotychczas obowizujcej zasady, euprawnionym do udziau w walnym zgromadzeniu jest akcjonariusz,ktry co najmniej na tydzie przed odbyciem walnego zgromadzenia,zoy w spce imienne wiadectwo depozytowe wystawione przezpodmiot prowadzcy rachunek papierw wartociowych, a co siz tym wie dokona blokady akcji na czas do zakoczenia walnego

zgromadzenia.Odpowiednio te ustawodawca zrezygnowa z zakazu obrotu tymiakcjami do czasu utraty wanoci wiadectwa lub jego zwrotu temu,kto wystawia wiadectwo, przed upywem terminu jego wanoci. Wto miejsce wprowadzona zostaa natomiast regua tzw. record date,zgodnie z ktr uprawnionym do wzicia udziau w walnym jest ten,kto posiada akcje spki publicznej na 16 dni przed dat walnegozgromadzenia (tj. na dzie rejestracji uczestnictwa w walnym zgroma-dzeniu) i najpniej nastpnego dnia po dniu rejestracji uczestnictwana walnym zgromadzeniu wystpi do podmiotu prowadzcego ra-chunek inwestycyjny o wydanie imiennego zawiadczenia o prawiedo uczestnictwa na walnym zgromadzeniu. Wprowadzona zostaate zasada swobody obrotu akcjami w okresie midzy record datea zakoczeniem walnego zgromadzenia.

Przed 3 sierpnia 2009 roku sprawa bya nad wyraz prosta. Jeeli ktochcia wzi udzia w walnym zgromadzeniu, musia na wyznaczonydzie walnego posiada akcje, z ktrych chcia wykonywa prawo go-su, a zabezpieczeniem tego bya blokada tych papierw na rachunkuinwestycyjnym. Obecnie natomiast nie musi by akcjonariuszem spkipublicznej na dzie walnego zgromadzenia, aby mie prawo udziauw tym walnym. Wane jest natomiast to, aby by nim na 16 dni przeddat odbycia walnego zgromadzenia i najpniej nastpnego dnia wy-stpi o wydanie imiennego zawiadczenia o prawie do uczestnictwaw walnym zgromadzeniu.

Jak wida nowa regulacja odrywa prawo do uczestnictwa w walnymzgromadzeniu od samych akcji i to wanie rozwizanie, jak si okazuje,budzi do powane kontrowersje. Jej konsekwencj jest bowiemto, e o losach spki decydowa mog osoby, ktre ju w ogle nies jej akcjonariuszami.

Midzyrecord date a walnym

Przed wejciem w ycie noweli - z grudnia 2008 - roku nie byo polado dyskusji czy uprawniony do udziau w walnym jest tym samym coakcjonariusz i odpowiednio czy uprawnionemu do udziau w walnymprzysuguj te same prawa co akcjonariuszowi? Uprawnionym doudziau w walnym, za wyjtkiem czonkw zarzdu i rady nadzorczej,ktrzy z mocy innego przepisu mieli i zreszt dalej maj takie upraw-nienie, mg by bowiem tylko akcjonariusz czyli osoba posiadajcaakcje na dzie walnego zgromadzenia.

No, ale byy te i ze strony tego rozwizania. Przez co najmniej tydzie, a czasami i duej, jeeli ogoszono przerw w walnym,akcje musiay by zablokowane czyli po prostu nie mona byo nimiobraca. Przy czym, co warto podkreli, zablokowane byy wszystkieakcje objte wiadectwem depozytowym. W konsekwencji wyjtespod obrotu byy nie tylko cae pakiety akcji zablokowane na walne,ale take poszczeglne akcje. Jeeli akcjonariusz zablokowa na walne 30.000.000 akcji, to na

tydzie przed odbyciem walnego zgromadzenia do dnia jego za-koczenia nie mg zby nie tylko wszystkich posiadanych akcji, ale take ani jednej z zablokowanych akcji. I oczywicie rynek bardzoszybko problem ten zauway. Rynek papierw wartociowychw Warszawie jest bowiem rynkiem jeszcze, cokolwiek by powiedzie,nie za mocnym, a w kadym razie cay czas walczcym z pynnocii wielkoci obrotw. Dlatego wszystkie takie sytuacje, w ktrychobrt akcjami cierpi na skutek regulacji prawnych, s bardzo szybkoprzez niego identyfikowane. Bardzo szybko te pojawiaj si pomysyodpowiednich rozwiza prawnych. Tak byo i w tym przypadku.

K a r o l i n a K o c e m b a

Prawoudziau

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


11/28

R E S I N C O M M E R C I O | K W I E C I E 2 0 1 0 | 1 1

Jakby byo tego mao, wida e jest to problem nie tylko w naszymkraju, ale te innych pastw Unii Europejskiej, skoro Unia zdecydowaasi wyda stosown dyrektyw.

Co wane, zmiana sposobu identyfikacji uprawnionych do udziauw walnym zgromadzeniu, to nie jest widzimisi polskiego ustawodaw-cy, ktry jednego dnia wpad na pomys, aby zmieni co, co do tejpory dziaao sprawnie i bez problemw. To bya decyzja znacznie bar-

dziej powana, poprzedzona wieloma dyskusjami i badaniami. Komisjakodyfikacyjna musiaa bowiem wybiera pomidzy czystoci konstruk-cji spki akcyjnej a bezpieczestwem i efektywnoci obrotu.

I moim zdaniem nikogo nie powinno dziwi, e w przypadku spkipublicznej szala przechylia si na stron bezpieczestwa i efektywnociobrotu. Bo taka jest istota spki akcyjnej, ktrej akcje s dopuszczonedo publicznego obrotu. W takiej spce akcja, czy te nawet poszcze-glne uprawnienia wynikajce z akcji, odrywaj si od akcjonariuszajako osoby i yj jakby swoim wasnym yciem. Poza tym spka pu-bliczna to taki najbardziej klasyczny przypadek spki kapitaowej, gdzieprzede wszystkim chodzi o zgromadzenie okrelonego kapitau w celurealizacji zamierzonych celw gospodarczych, a nie osobiste starania,czy te przymioty akcjonariuszy. Std ograniczenia w uprzywilejowaniuosobistym akcjonariuszy, std zasada e jedna akcja daje jeden gos,

w kocu std zasada nieograniczonej zbywalnoci akcji. A to, kto jestakcjonariuszem w spce publicznej nie ma tak naprawd z punktu

widzenia konstrukcji tej spki najmniejszego znaczenia. Spka moemie 100 ty akcjonariuszy, a kady z nich po 1 akcji i rwnie dobrzemoe mie 10 akcjonariuszy posiadajcych po 10 tys. akcji oczy-

wicie pod warunkiem spenienia wymogw pynnoci, wynikajcychz przepisw i regulacji dotyczcych dopuszczenia akcji na rynku regu-lowanym. Kontrol nad spk publiczn moe da pakiet 20 % akcji,a niekiedy posiadajc nawet 50 % plus przysowiow jedn akcj nie

w peni si spk kontroluje. To zaley od rozdrobnienia pozostaejczci akcjonariatu, na co niestety akcjonariusz nie ma wpywu.

Penomocnik i jego penomocnictwo

Dlatego te decyzja ustawodawcy, aby zrezygnowa w czystocikonstrukcji i dla wsparcia obrotu akcjami, dopuci moliwo ob-racania nimi w okresie midzy zwoaniem walnego zgromadzeniaa dat jego zakoczenia, jest suszna.To, e w walnym udzia bierze i gosuje kto, kto nie jest akcjonariu-

szem spki, to nie jest nic nadzwyczajnego. Przede wszystkim wynikato z tego, e decyduje legitymacja formalna a nie materialna. Alboposiadacz akcji albo osoba wpisana do ksigi akcyjnej, bez wzgldu nato czy rzeczywicie owym akcjonariuszem jest w danym momencie.Tego nikt nie kwestionuje, a przecie to dokadnie taka sama sytuacja.Poza tym prawo gosu moe przysugiwa uytkownikowi akcji albozastawnikowi. Nadto obecnie wprowadzone przepisy pozwalaj ak-cjonariuszowi na bardzo du swobod w wyznaczeniu penomocni-kw oraz ich liczby. Nie ma te zakazu udzielania penomocnictwa dogosowania zgodnie z uznaniem penomocnika. Tak wic upieranie si,e na walnym powinni by tylko akcjonariusze i tylko oni powinni mieprawo gosu i przez to wpyw na dziaanie spki, jest anachronicznei niemoliwe do zrealizowania. Ju przed nowelizacj z grudnia 2008roku fikcj byo, e tre uchwa walnego odpowiadaa rzeczywistejwoli akcjonariuszy. Formalnie moe tak, ale merytorycznie bardzorzadko. Bo oprcz, jak wskazaam powyej, podstawowego problemuz legitymacj formaln akcjonariusza, to akcjonariusze bardzo czstopowierzali swoje akcje, w ramach portfeli inwestycyjnych, firmominwestycyjnym, a te z kolei na podstawie penomocnictw albo bezpo-rednio posiadajc akcje wykonyway prawo gosu - najczciej nawetnie pytajc akcjonariuszy o zdanie - albo te akcjonariusze udzielali

takich penomocnictw bankom lub innym instytucjom finansowym,ktre na walnym gosoway zgodnie ze swoim interesem, a niew interesie akcjonariusza.

Nie byo zatem adnego sensu, aby stan ten usilnie markowa

kosztem obrotu akcjami. Poza tym, informacja o zwoaniu walnegozgromadzenia jest publicznie dostpna, informacja o terminie recorddate te jest znana. Jeeli kto decyduje si kupi akcje danej spki

w okresie midzy record date a dat odbycia walnego zgromadzenia,to przecie wie, e kupuje akcje niejako uomne, tzn. akcje ktre niedaj mu prawa uczestniczy na walnym zgromadzeniu, a przez toprawa wpywania na decyzje podejmowane na tym walnym.

To jest decyzja kupujcego czy chce takie akcje mimo wszystkokupi, nawet jeeli istnieje zbyt due ryzyko takiej transakcji, bo np.na walnym dojdzie do podwyszenia kapitau i uchwalona zostanienowa emisja akcji z wyczeniem prawa poboru i tym samym jegoakcje zostan rozwodnione, a on nie bdzie mia na to wpywu. Tojest sprawa pomidzy sprzedajcym i kupujcym, a spce nic do tego.Podobnie zreszt spka publiczna nie ma adnego wpywu na to, ktojest jej akcjonariuszem w danym momencie.

Dlatego wprowadzon zmian naley ocenia pozytywnie. Tonie jest gupi przepis, jak to okreli jeden z najwikszych polskichinwestorw. To jest bardzo mdry przepis, bo daje moliwodowolnej aranacji biznesowej. Nie chodzi przecie o pakiet 10 akcjiczy nawet 100. Taki pakiet najczciej nie ma znaczenia ani dla obrotuani dla urzeczywistnienia w treci uchway woli akcjonariuszy. Chodzio obrt duymi, znaczcymi pakietami. Przy takich transakcjach istniejetyle sposobw zapewnienia ochrony interesw kadej ze strony, jakchociaby, nadawanie nabywcy penomocnictwa, ustawodawca ab-solutnie nie powinien w to ingerowa.

Uczestniczenie, uczestnictwo i prawo gosu

Na zakoczenie chciaabym si odnie jeszcze do jednej kwestii.Jeeli chce si by puryst w zakresie interpretacji i twierdzi, e czyminnym jest prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu a czym innymprawo gosu na walnym zgromadzeniu i tym samym rozszczepia teuprawnienia, to warto zwrci uwag, e kodeks spek handlowychposuguje si pojciem:

(1) prawa uczestniczenia w walnym,(2) prawa uczestnictwa w walnym oraz(3) prawa gosu.

I jeeli ju trzeba rozrnia te pojcia, to caoksztat przepiswkodeksu spek handlowych wskazuje na to, e prawo do uczest-niczenia w walnym to jest prawo wejcia na walne, zajcia miejscai bycia obecnym w trakcie walnego na sali obrad, prawo uczestnictwa

w walnym to og praw przysugujcych akcjonariuszowi w zwizku zwalnym, tj. prawo do skadania wnioskw, zadawania pyta, propo-nowania zmian w treci uchwa, w kocu prawo gosu, to po prostuprawo podejmowania okrelonych uchwa. W rezultacie jeeli komuprzysuguje prawo do uczestnictwa w walnym, to ma on nie tylkoprawo przebywa w sali obrad walnego, ale te prawo gosu, skada-nia wnioskw i wyjanie oraz do zadawania pyta. Jedno, co moimzdaniem moe budzi wtpliwoci, to to czy taka osoba ma takeprawo do zaskarania uchwa podjtych na tym walnym ? Ale to jestkolejny temat do przemyle.

[email protected]

doktor nauk prawnych, partner w Kancelarii

Tomczak & Partnerzy. Ekspert, doradca

w sprawach prawa papierw wartociowych

i giedy, spek akcyjnych i szczeglnych

zagadnie z zakresu prawa cywilnego

C o r p u s l e x

Prawo handlowe


12/28


Czonkostwo w spce osobowej jest traktowane mwic jzykiem doktryny prawa korporacyjnego- jako wi prawna pomidzy spk a jej

wsplnikiem. Ma to zwizek z przyznaniemspkom osobowym podmiotowoci prawnej (art.8 Kodeksu spek handlowych), co czyni ze spekosobowych quasi-osob prawn.

Natura praw czonkowskich w spce osobowej

Pod pojciem praw czonkowskich naley rozumie wszystkie prawai obowizki - o charakterze majtkowym i nie majtkowym - wspl-nika wynikajce z faktu bycia wsplnikiem spki. Prawa i obowizkiwsplnika tworz jedn cao, ktra pod pewnymi warunkami moeby zbyta przez wsplnika.

Nie jest natomiast moliwe wyodrbnienie i zbycie poszczeglnychelementw tej caoci.

Od wspomnianej zasady istniej nieliczne, wprost z przepiswwynikajce wyjtki takie jak np. dotyczce skonkretyzowanej wierzy-telnoci (wypata udziau w zysku), lub odrbnoci prawa reprezento-wania spki przez komandytariusza, przy przeniesieniu ogu praw iobowizkw na inn osob. Wyjtki te potwierdzaj istnienie samejreguy nierozcznoci praw zwizanych z czonkostwem w spceosobowej.W przypadku nabycia praw czonkowskich przez kilka podmiotw,

niepodzielno wyraa si w tym, e nabywcy s traktowani jak jedenpodmiot, a prawa i obowizki zbywcy przysuguj im na zasadziewsplnoci (a nie wspwasnoci w czciach uamkowych).

W sytuacji natomiast gdy jeden podmiot nabdzie prawa i obowizkikilku wsplnikw i dojdzie do zlania si ogu tych praw i obowiz-kw - w takim przypadku pniejsze rozszczepienie raz scalonychpraw czonkowskich nie jest moliwe ze wzgldu na zwizanie upraw-nie czonkowskich z osob wsplnika.

Podstaw do przyjcia takiej tezy jest rwnie tre art. 10 1 iKodeks spek handlowych, dalej jako Kodeks, art. 60 1 Kodeksu,

ktre dopuszczaj przejcie na inn osob jedynie ogu praw i obo-wizkw wsplnika.

Przedmiotem poniszych rozwaa s zdarzenia prawne z udziaemwsplnika spki osobowej, jednake bdcego osob prawn. Caaredakcja przepisw dotyczcych spek osobowych brzmi poniekd tak, jakby wsplnikiem miay by tylko osoby fizyczne. Tak jednakoczywicie nie jest wsplnikami takich spek mog by w tej samejmierze osoby prawne.

Konkurs zasad fundamentalnych

Rozwamy skutki sytuacji, w ktrej wsplnik spki osobowej osobaprawna, modelowo spka kapitaowa - jest spk przejmowanprzez inn spk, take o charakterze kapitaowym.

Na skutek procesu poczenia dochodzi do ustania bytu spki przej-mowanej dotychczasowego wsplnika spki osobowej. Zgodnie zart. 494 1 Kodeksu wszelkie prawa i obowizki spki przejmowanejprzechodz na spk przejmujc.

Cech przeksztacenia w ramach sukcesji generalnej jest midzyinnymi to, e nie wymaga si wwczas zgody wierzycieli na przejciedugw spki przejmowanej przez spk przejmujc. Spka przej-mujca wstpuje bowiem w sytuacje prawn spki przejmowanejtraktowanej jako cao, a nie zbir pojedynczych zobowiza.

Zgodnie zatem z art. 494 1 Kodeksu na skutek przejcia dochodzido zmiany wsplnika spki osobowej (spka przejmujca wstpi wprawa i obowizki spki przejmowanej).Wato w tym miejscu jednak przypomnie o treci art. 10 1 Ko-

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


13/28


deksu, ktry uzalenia moliwo przejcia ogu praw i obowiazkwwsplnika na inn osob od odpowiedniego postanowienia zawartegow umowie spki. W zwizku z tym nasuwa si pytanie czy pomimobraku postanowienia w umowie spki pozwalajcego na zbycieczonkostwa w tej spce, moliwe jest przeniesienie ogu praw iobowizku w drodze przejcia wsplnika spki osobowej?Z jednej strony niezbywalno czonkostwa w spce osobowej ma

charakter wzorca kodeksowego, z drugiej natomiast podkrela siwzgldno owej niezbywalnoci praw i obowizkw.

Dochodzi wic do swoistego konfliktu dwch bardzo wanych zasadprawna handlowego.

Innymi sowy mamy tu do czynienia z siln i wysoko w systemieulokowan zasad powszechnej dopuszczalnoci pocze. W tejsytuacji wzgldna zasada niezbywalnoci caoci praw i obowizkwustpi musi pola.

Propozycja analogii midzy likwidacj osoby prawnej

i mierci osoby fizycznej

W zwizku z opisywan sytuacj w doktrynie zosta wyraony po-gld, zgodnie z ktrym do ustania czonkostwa w spce osobowejna skutek przejcia mona odpowiednio stosowa art. 58 pkt 4 Ko-deksu (rozwizanie spki na skutek mierci wsplnika). Przyjmuje si

wtedy, e ustanie bytu prawnego osoby prawnej naley traktowarwnoznacznie ze mierci osoby fizycznej.

Zgodnie z tym pogldem wypada przyj, i na skutek restruktury-zacji poczonej z ustaniem bytu prawnego jednego ze wsplnikwspki osobowej, doszoby do jej rozwizania (art. 58 pkt 4 Kodeksu),chyba e pozostali wsplnicy postanowiliby inaczej i kontynuowalidziaalno spki (art. 59).Trudno jednak uzna ten pogld za trafny. Rozwizanie spki na

skutek mierci wsplnika, a tym samym ochrona przed wstpieniemdo spki osb trzecich, w przypadku mierci osb fizycznych uzasad-niona jest walorami osobistymi wsplnika (ich uytecznoci dla spki).Osoby prawne nie wykazuj natomiast takich cech osobistych.Waniejsze jest bodaj to, i odrni naley zakoczenie bytu praw-

nego osoby prawnej poprzez jej likwidacj bd upado od zdarzerestrukturyzacyjnych, kiedy to skadniki majtkowe i osobowe spkiprzejmowanej, istniej nadal w ramach spki przejmujcej. Tosamepojcie likwidacji, uywane dla opisania obu tych zdarze zwizanych zzakoczeniem funkcjonowania osoby prawnej, wprowadza tu pewnezamieszanie. Likwidacja spki przejtej ma charakter swoisty i kon-wencjonalny. Jest to jednak odmienne zdarzenie prawne, od likwidacjiw wyniku rozwizania spki i zakoczenia jej bytu przez rozliczeniemajtku ze wsplnikami.

Bo przecie samo wskazanie tej ze spek, ktra w toku poczeniazostanie wybrana na spk przejt czsto nie ma zwizku z jej wiel-koci i znaczeniem w stosunku do drugiej z czcych si spek.

Jest to zatem zupenie inny przypadek w porwnaniu do mierciosoby fizycznej i w zwizku z tym do zdarze restrukturyzacyjnychnie powinno stosowa si przepisw dotyczcych mierci osobyfizycznej.

Kolejny argument: w celu odpowiedniego stosowania przepiswdotyczcych osb prawnych w stosunku do jednostek organizacyjnychnie posiadajcych osobowoci prawnej, ustawodawca wprowadzi

wyrany przepis, mianowicie art. 33

1 kodeksu cywilnego. Tymbardziej taki przepis byby potrzebny do analogicznego stosowaniaprzepisw o osobach fizycznych w odniesieniu do osb prawnych(np. art. 43 kodeksu cywilnego). Jest to bowiem zbyt odlega sy-tuacja prawna, by uzasadniaa ona analogi per se, jednak przepisutakiego nie ma.

Wyszo zasady sukcesji uniwersalnej

W przypadku czenia si spek obowizuje przepis art. 494 1Kodeksu, ktry statuuje zasad sukcesji uniwersalnej. Brak podstawdo wyczenia stosowania przedmiotowego przepisu w odniesieniudo praw i obowizkw wsplnika spki osobowej wystpujcego

w charakterze jednej z czcych si spek.Przepis art. 494 Kodeksu wyznacza rwnie zakres odpowiedzial-

noci spki przejmujcej za zobowizania spki osobowej, w ktrejnabywa czonkostwo. Odpowiedzialno ta, podobnie jak odpowie-dzialno poprzednika opiera si na zasadzie subsydiarnoci.

Do nabycia czonkostwa w spce osobowej przez przejcie wspl-nika tej spki, nie ma moliwoci nawet odpowiedniego stosowaniaart. 10 3 Kodeksu.

Przepis w stanowi, e w przypadku zbycia ogu praw i obo-wizkw, za zobowizania wystpujcego wsplnika zwizane zuczestnictwem w spce osobowej, oraz za zobowizania tej spkiosobowej, odpowiadaj solidarnie wystpujcy wsplnik i wsplnikprzystpujcy do spki.

Sukcesja uniwersalna zwizana z czeniem si spek nie przewi-duje zaistnienia w stosunku prawnym nowego podmiotu prawa, leczsprowadza si do zastpienia dotychczasowej osoby odpowiedzial-nej, innym podmiotem w zwizku z ustaniem bytu prawnego tegopierwszego.

Spka przejmujca nie jest take osob przystpujc do spki w ro-zumieniu art. 32 Kodeksu. Wspomniany przepis odnosi si do sytuacji,w ktrych dotychczasowa liczba wsplnikw spki osobowej ulegapowikszeniu wskutek przystpienia nowego wsplnika. Tymczasemistota sukcesji uniwersalnej polega na zastpieniu dotychczasowegopodmiotu przez drugi i nie prowadzi do zwikszenia skadu osobo-

wego spki, w ktrej nabywa czonkostwo.Odpowiedzialno podmiotu nabywajcego czonkostwo w spce

osobowej poprzez przejcie jej dotychczasowego wsplnika okrelaart. 494 1 Kodeksu. Zgodnie z tym przepisem sprecyzowanapodmiotowo i przedmiotowo odpowiedzialno wsplnika spkiosobowej za zobowizania tej spki jest elementem ogu praw iobowizkw nabywanych tytuem sukcesji uniwersalnej. Odpowie-dzialno ta, skonkretyzowana w dniu poczenia spek, przechodzi

w tej dacie na spk przejmujc.Zasady odpowiedzialnoci spki przejmujcej zawarte w art. 494

1 Kodeksu nie mog by zmieniane przez umow spki osobowej, wktrej spka przejmujca nabywa czonkostwo, ani te nie moe tegouczyni spka przejmujca w trakcie procesu restrukturyzacji.

Od chwili nabycia czonkostwa w spce osobowej, spka przej-mujca odpowiada za nowe zobowizania tej pierwszej. O odpowie-dzialnoci tej rozstrzygaj przepisy waciwe dla danego typu spki.Na przykad jeeli spka przejmowana bya wsplnikiem spki jawnejo odpowiedzialnoci nastpcy bd decydoway przepisy dotyczcespki jawnej, jeeli poprzednik by komandytariuszem znajd zasto-sowanie przepisy o spce komandytowej itd.

Podsumowujc t cz uwag wydaje si, e przyznanie prymatu

Art. 10. 1..Og praw i obowizkw wsplnika spkiosobowej moe by przeniesiony na inn osobtylko wwczas, gdy umowa spki tak stanowi.

Art. 60. 1.

Jeeli umowa spki stanowi, e prawa, jakiemia zmary wsplnik, su wszystkim spadko-biercom wsplnie, a nie zawiera w tym wzgl-dzie szczeglnych postanowie, wwczas dowykonywania tych praw spadkobiercy powinniwskaza spce jedn osob. Czynnoci dokona-ne przez pozostaych wsplnikw przed takimwskazaniem wi spadkobiercw wsplnika.

C o r p u s l e x

Prawo handlowe


14/28


wzgldnej niezbywalnoci czonkostwa nad przepisami dotyczcymiczenia si spek przez przejcie nie byoby zasadne. Regulacjazawarta w tytule IV dziale I Kodeksu dotyczca czenia si spekjest wyczerpujca. Jedyne ograniczenie w tym zakresie to art. 491Kodeksu, stanowicy o tym, e spka osobowa nie moe by spkprzejmujc albo nowo zawizan, oraz nie moe czy si spka wlikwidacji, ktra rozpocza podzia majtku ani spka w upadoci.

Poczenie wsplnika spki osobowej osoby prawnej z inn spknaley zatem uzna za ustawowe odstpstwo od zasady niezmienno-ci skadu osobowego spki jako jej cechy modelowej.

Prowadzenie spraw spki jako element praw

Interesujce wtpliwoci wi si z kwesti zaliczenia, bd niezaliczenia do ogu praw i obowizkw spki przejmujcej, prawawsplnika do prowadzenia spraw spki i jej reprezentowania, wprzypadku gdy poprzednik zosta pozbawiony tych praw na mocyorzeczenia sdu ( art. 30 2, art. 47, art. 117, 137 5 Kodeksu).

Sytuacj naley uzna za bardzo rzadk w praktyce, gdy poziomkonfliktu, ktrego takie orzeczenie sdu jest porednim wyrazemzwykle oznacza bdzie brak wsppracy i moliwoci kontynuacjidziaalnoci spki. Nie mnie na tym tle rozway mona kilka kwestiio istotnym znaczeniu dla funkcjonowania spki osobowej.W omawianych tu sytuacjach wyjciowych pozbawienie prawa do

prowadzenia spraw lub reprezentowania spki nie jest efektem do-browolnych uzgodnie midzy wsplnikami, lecz nastpuje na mocyorzeczenia sdu skierowanego do cile oznaczonej osoby. Kluczowadla rozstrzygnicia tego problemu bdzie odpowied na pytanie czy

takie orzeczenie trwale zmienia stosunek czonkostwa w spce iodnosi skutek take wzgldem pniejszego nabywcy ogu praw iobowizkw, bez wzgldu na podstaw prawn nabycia czonkostwa

w spce, czy te orzeczenie to odnosi skutek tylko wzgldem cileoznaczonego wsplnika, do ktrego jest skierowane, a nabywcanabywa prawo do reprezentowania i prowadzenia spraw spki wpenym rozmiarze.

Za przyjciem drugiego z prezentowanych pogldw przemawiato, e orzeczenie sdu nie ma co do zasady mocy powszechnieobowizujcej, poniewa stanowi ono rozstrzygnicie w konkretnejsprawie pomidzy cile oznaczonymi podmiotami. Poza tym, pod-staw pozbawienie prawa reprezentowania lub prowadzenia sprawspki s wane powody dotyczce cile oznaczonego wsplnika.

Wobec powyszego naleaoby przyzna nabywcy czonkostwa wspce osobowej pene prawo do reprezentowania i prowadzeniaspraw tej spki, jeeli zbywca zosta pozbawiony tych praw na mocyorzeczenia sdu.

Omawiajc przeniesienie ogu praw i obowizkw zwizane zprowadzeniem spraw spki naley zwrci uwag na specyficznkonstrukcj wprowadzon w art. 122 Kodeksu dotyczcym spkikomandytowej i stanowicym, i w razie zbycia ogu praw i obo-wizkw komandytariusza na nabywc nie przechodzi prawo doprowadzenia spraw spki. Przez ratio legis wspomnianego przepisurozumie si zakaz zbywania prawa przyznanego danemu komandy- tariuszowi jedynie wyjtkowo. Na skutek poczenia nie dochodzijednak do zbycia czonkostwa, ale do zastpienia jednego podmiotuprzez drugi.

Zasadne wydaje si rwnie wskazanie analogii do uprawnieosobistych w spce akcyjnej, ktre nie wygasaj na skutek po-czenia spek. W zwizku z tym spka przejmujca powinna byuprawniona do prowadzanie spraw spki komandytowej, w ktrejnabya czonkostwo.

Poczenie z udziaem wikszej liczby wsplnikw

Poczenie w ktrym uczestniczy wicej ni jeden wsplnik spkiosobowej moe nastpi w kilku sytuacjach gdy spka przejmujca ispka przejmowana s wsplnikami tej samej spki osobowej a take

wwczas, gdy przejciu podlega wicej ni jedna spka, przy czymspki przejmowane s wsplnikami tej samej spki osobowej.

Skutek poczenia zwizany z nabyciem praw i obowizkw w sp-ce osobowej moe by rny, w zalenoci od charakteru praw jakieprzysugiway poprzednikowi. Gdy okrelone prawa lub obowizkidubluj si (np. prawo reprezentowania i prowadzenia spraw spki,odpowiedzialno osobista za zobowizania spki) nabywca nabdzie

je w postaci nie zmienionej.Inne prawa mog natomiast podlega kumulacji (np. warto wka-du i udziau kapitaowego). Uszczuplenie skadu osobowego spkinie stanowi zagroenia dla wierzycieli tej spki, poniewa nastpcaprawny wstpuje w og praw i obowizkw swojego poprzednika(sukcesja generalna).

Poczenie wsplnikw spki osobowej o rnych zakresach prawi obowizkw zwizanych z czonkostwem w tej spce moe rodzipewne problemy. Kada sytuacja wymaga indywidualnego podejciai nie jest moliwe wskazanie oglnej reguy waciwej dla wszystkichprzypadkw. Poniej przedstawiamy kilka zasad, ktre naley uwzgld-nia przyznajc im wiksze bd mniejsze znaczenie, w zalenoci odkonkretnego przypadku.

Pierwsz z nich jest wyksztacona przez doktryn na podstawie art.10 1 Kodeksu zasada rozstrzygania kolizji in plus tzn. zasada kumulacjiokrelonych praw i obowizki. Gdy ta nie jest moliwa decydujceznaczenie ksztatujce uprawnienia podmiotu po poczeniu mie bdprawa i obowizki tego podmiotu, ktry to zakres by szerszy.

Kolejn zasad jest zasada prymatu dotychczasowej pozycji prawnejspki przejmujcej, gdy poczenie nastpuje w drodze inkorporacji.

Wspomniane rozwizanie naley stosowa z uwzgldnieniem zasadyochrony praw wierzycieli spki.

Niezalenie od zasad - oto rozwizanie kilku wybranych sytuacji.

Poczenie wsplnikw ktrym przysugiwao prawo do prowadze-

nia spraw i reprezentowania

Poczenie wsplnikw w przypadku zawizania nowej spki skut-kuje przejciem tych uprawnie na spk nowo zawizan.Jeeli do poczenia doszo w drodze inkorporacji, a spka przej-

mowana bya pozbawiona prawa do prowadzenia spraw lub repre-zentowania spki, spka przejmujca bdzie moga korzysta z tychpraw (przyznanie priorytetu pozycji prawnej spki przejmujcej).W odwrotnej sytuacji spka przejmujca nie nabdzie prawa do

prowadzenia spraw lub reprezentowania spki osobowej, bez wzgl-du na to, czy do pozbawienia wspomnianych praw doszo na mocyumowy spki czy orzeczenia sdu. Naley przyj bowiem, i takiskutek wywiera osobisty charakter uprawnie w spce.Prawo do udziau w zysku i stratach

Prawo do udziau w zysku i udzia w stratach podlegaj kumulacji,natomiast poczonemu wsplnikowi nadal bdzie przysugiwa jedengos przy podejmowaniu uchwa chyba, e umowa spki stanowiinaczej.Poczenie komplementariusza i komandytariusza odpowiedzial-

no za zobowizania

Wtpliwoci pojawiaj si gdy poczenie dotyczy komplementa-riusza oraz komandytariusza spki komandytowej. Prosta kumulacjauprawnie nie jest w takim przypadku dopuszczalna ani moliwa. Za-sada ochrony wierzycieli przemawiaby za przyznaniem poczonemupodmiotowi statusu komplementariusza, gdy w innym przypadkuzmniejszyaby si liczba wsplnikw odpowiadajcych caym swoimmajtkiem za zobowizania spki. Nie powinna budzi wtpliwocisytuacja, w ktrej spka przejmujc jest komplementariuszem, po-niewa po poczeniu nie zmieni si status prawny tej spki (nadalbdzie komplementariuszem).

Natomiast gdyby spka przejmujca bya komandytariuszem,powstaby wtedy konflikt pomidzy zasad ochrony wierzycieli aprymatem zachowania pozycji prawnej przez spk przejmujc.

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


15/28


Rozwizanie w tym przypadku bdzie zalee od przyznania priory-tetu okrelonej zasadzie. Jest to zapewne najbardziej problematycznakwestia w ramach omawianych tu zagadnie.W spce komandytowo-akcyjnej rzecz jest bardziej jasna, gdy w

razie poczenia komplementariusza z akcjonariuszem, spka przejmu-jca lub nowo zawizana otrzyma podwjny status komplementariuszaposiadajcego jednoczenie akcje tej spki.

Naruszenie strukturalnych wymogw dotyczcych spek

osobowych

Procesy restrukturyzacyjne nie mog prowadzi do naruszenia pod-stawowych cech konstrukcyjnych spek osobowych, m.in. mnogociwsplnikw spki osobowej (m.in. art. 3 Kodeksu). Niedozwolonebyoby istnienie jednoosobowej spki jawnej (wyjtek art. 98 2ksh), lub spki komandytowej albo komandytowo akcyjnej, w kt-rych wsplnicy stanowiliby tylko jedn ustawowo wyrnion grupwsplnikw.

Gdy na skutek zaistniaych zdarze w spce komandytowo akcyjnejpozostaj sami komplementariusze, niektrzy z przedstawicieli dok-tryny proponuj automatyczne przeksztacenie spki komandytowoakcyjnej w spk jawn. Prezentowany pogld budzi jednak wtpli-woci.

Po pierwsze do przeksztacenia jednej spki w inn spk prawahandlowego, konieczne jest spenienie przesanek stawianych przezbezwzgldnie obowizujce przepisy prawa. Wynika z tego zasadanumerus clasus typw przeksztace spek handlowych.

Po drugie do automatycznego przeksztacenia jednej spki w drugpotrzebny byby wyrany przepis. Przepisy Kodeksu w ogle nieprzewiduj tego rodzaju rozwiza.Art. 26 4 Kodeksu w brzmieniu obowizujcym przed nowelizacj

wprowadzon ustaw z dnia 23 padziernika 2008 roku o zmianieustawy Kodeks spek handlowych (Dz.U.Nr 217 poz. 1381)przewidywa rozwizanie, moc ktrego ustawodawca wprowadziobowizek przeksztacenia spki cywilnej w spk jawna, jeeliprzychody netto tej pierwszej osigny okrelon warto. Sytuacjata zatem wymagaa aktywnoci wsplnikw. Tym bardziej szczego-wego uregulowania wymagaoby przeksztacenie z mocy prawa spkikomandytowo akcyjnej w inn spk handlow.

Przeciwko kwestionowanemu tu pogldowi przemawiaj rwniekwestie techniczne zwizane z dokonywaniem wpisu przeksztaceniado Krajowego Rejestru Sdowego. W szczeglnoci odpowiedziwymaga kwestia, czy sd mgby dokona takiego wpisu dziaajc zurzdu, czy potrzebny byby wniosek, kto mgby zoy taki wniosekspka, czy wsplnicy?

Nie budzi jednak wtpliwoci, e nie jest dopuszczalne istnienie spkikomandytowej lub komandytowo akcyjnej, gdy jedynymi wsplnikamiw takiej spce pozostaj sami komplementariusze, lub sami wspl-nicy pasywni. Rozwizaniem powyszej kwestii moe by uznanie zabezwzgldnie niewan czynno prawn, ktra prowadzi do wyelimi-nowania ze skadu wsplnikw spki komandytowej (komandytowoakcyjnej) ustawowo wyrnionej grupy wsplnikw, z powodu jejsprzecznoci z ustaw (art. 58 1 kodeksu cywilnego).

Ewentualne przypisywanie takim dziaaniom - np. uchwale o zmianiestatusu wsplnika - zamiaru przeksztacenia w spk jawn prowa-dzioby do obejcia przepisw o procedurze przeksztaceniowej, corwnie powodowaoby niewano tych czynnoci.

Majc powysze na uwadze naley stwierdzi, e poczeniewsplnikw spek osobowych, ktrego skutkiem jest naruszenieram konstrukcyjnych spki osobowej, zostanie uznane za niewane.Z drugiej strony by moe waciwe byoby traktowanie omawianegopoczenia za przyczyn rozwizania spki poniewa mimo, i nie jestono wymienione w art. 58 Kodeksu, to jednak prowadzi do stanuniezgodnego z prawem i utraty gospodarczego sensu dla dalszegoistnienia spki komandytowej (komandytowo akcyjnej), w ktrej

pozostaje tylko jedna grupa wsplnikw.

Poczenie spki osobowej z jej wsplnikiem

Poczenie spki osobowej z jej wsplnikiem moe nastpi wdwch wariantach: pierwszy wystpuje wtedy, gdy spka osobowazostaje przejta przez swojego wsplnika, drugi natomiast wtedygdy spka osobowa oraz jej wsplnik cz si przez zawizanie

nowej spki.Poczenie spki osobowej z jej wsplnikiem, w ktrym spka oso-bowa wystpowaaby jako spka przejmujca, nie jest dozowolone,ze wzgldu na wyrany zakaz wprowadzony w art. 491 1 Kodek-su. W obu przypadkach problemy dotycz przyznawania wsplnikomudziaw (akcji) spki przejmujcej lub nowo zawizanej.W przypadku poczenia przez przejcie spki osobowej przez

spk kapitaow, udziay (akcje) spki przejmujcej przyznawane swsplnikom spki przejmowanej. Taka sytuacja prowadzi do objciawasnych udziaw przez spk przejmujc, poniewa wystpujeona rwnie jako wsplnik spki przejmowanej, ktre zasadniczojest niedopuszczalne (art. 200 1, 366 1 Kodeksu).

Wspomniany art. 200 1 Kodeksu w odniesieniu do spki zograniczon odpowiedzialnoci dopuszcza jednak objcie wasnychudziaw m.in. w innych przypadkach przewidzianych w ustawie,Za taki przypadek naley uzna poczenie poprzez przejcie spkiosobowej przez jej wsplnika (art. 492 1 pkt 1 Kodeksu).

Odnonie do spki akcyjnej, objcie przez ni wasnych akcji jestzakazane, jednake czynno prawna prowadzca do objcia wa-snych akcji pozostaje wana. Skutkiem takiej czynnoci jest powstanieodpowiedzialnoci czonkw zarzdu, wraz z osob obejmujc akcjeza pene wniesienie wkadu (art. 366 1-3 Kodeksu).W przypadku fuzji spki osobowej z jej wsplnikiem, wsplnik spki

osobowej powinien obj udziay (akcje) w nowo zawizanej spce.Problem w omawianej sytuacji polega na tym, i z dniem poczeniawsplnik spki osobowej traci byt prawny. Jedynym racjonalnymrozwizaniem omawianej kwestii jest przyznanie udziaw (akcji)przypadajcych wsplnikowi spki osobowej jego wsplnikom. Wtakim przypadku wsplnicy wsplnika spki osobowej objliby udziay(akcje) z dwch tytuw prawnych. Pomocne byoby w tej sytuacjiokrelenie zasad podziau udziaw (akcji) przypadajcych na wspl-nika spki osobowej w planie poczenia (wyjcie poza ramy planupoczenia okrelone w art. 518 1 pkt 2 Kodeksu).

Powyszej przedstawiono uwagi majce na celu zaprezentowaniewybranych problemw, zwizanych z wpywem poczenia na czon-kostwo w spce osobowej. Opisane zagadnienia dowodz brakuwyczerpujcych regulacji prawnych w zakresie zdarze restruktury-zacyjnych, oraz koniecznoci poszukiwania konkretnych rozwiza woparciu o zasady konstrukcji czonkostwa w spce osobowej.Jedno, co wydaje si pewne w omawianym stanie prawny to za-

pewne to, e zasady konstrukcyjne dotyczce poszczeglnych spekwchodz w ostry konflikt. W szczeglnoci dotyczy to zasady sukcesjiuniwersalnej w przypadku przeksztacenia spki, ktra to zasada wy-dawaaby si ow zasad zasad. Jednake poszczeglne typy spekopiera si mog na takich rozwizaniach konstrukcyjnych, ktrymkonieczne bdzie nadanie prymatu take wobec zasady sukcesjiuniwersalnej.

Damian Lasek

prawnik, aplikant adwokacki przy Okrgowej

Radzie Adwokackiej w Kielcach, zajmujcy si

prawem korporacyjnym i podatkowym.

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


16/28


O to druga cz opracowania

powiconego spce komandy-towej.

W pierwszym numerze RIC zaprezentowa-limy pierwsz cz rozdziau pierwszegoopracowania, powicon utworzeniu spki.Omwilimy wszystkie podstawowe kwestiezwizane z treci i zawarciem umowy spkikomandytowej, prezentujc take wzorcowumow spki komandytowej.

Obecnie przedstawiamy dalsz cz rozwaadotyczcych konstytucji spki. Kwestie doty-czce sumy komandytowej, pokrycia wkadwprzez komplementariusza i komandytariusza.Te zagadnienia powizalimy z momentem po-woania spki, ale w rzeczywistoci odnoszsi one take do innych zagadnie omawia-nych szczegowo w kolejnych numerach Resin Commercio, w tym zwaszcza zwizanych zodpowiedzialnoci komandytariuszy a takez ich stosunkami wewntrznymi. Systematykaopracowa prawnych tego rodzaju ma wiccharakter cokolwiek umowny.

Ponadto w biecym numerze cay mate-ria pogldowy zwizany z rejestracj spki wKrajowym Rejestrze Sdowym oraz z innymirejestracjami niezbdnym do ycia spki.Do tego w nieco zminiaturyzowanej postaci

wszystkie konieczne formularze wnioskw doKRS. Do tego konieczne s oczywicie formu-

larze wnioskw do KRS, ktre w zminiatury-zowanej postaci zaczamy na kocu.

Komentarze

Res in Commercio

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


17/28


Spka komandytowa.

Instrukcja obsugi

Cz druga

K o m e n t a r z e R e s i n C o m m e r c i o

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


18/28


1.4. Suma komandytowa

33 Suma komandytowa stanowi warto wyraon w pie-nidzu okrelon w umowie spki, wpisan do rejestruhandlowego. Suma komandytowa nie jest wartoci wno-szon do spki i jest pojciem odmiennym od wkadu dospki. Rnica pomidzy pojciem sumy komandytoweji wkadu komandytariusza stanowi swoist kwintesencjprawn konstrukcji spki komandytowej. Suma ko-mandytowa jest zarazem unikalnym rozwizaniem nagruncie Kodeksu, czym w rodzaju kwintesencji pojciaodpowiedzialnoci za zobowizania, w penym oderwa-niu od jakichkolwiek materialnych konkretw. Sumakomandytowa nie moe by okrelona przedmiotowo

w ten sposb na przykad, e odpowiada ona wartocinieruchomoci. Warto sumy komandytowej okrela gra-nice odpowiedzialnoci komandytariusza z jego wasnegomajtku wobec wierzycieli za zobowizania spki, ktrepowstan w przyszoci. Jeeli w spce komandytowejjest kilku komandytariuszy sumy komandytowe kadegoz nich s okrelane indywidualnie i niezalenie od siebie,co oznacza, e kada z sum moe by ustalona w innej

wysokoci.34 Cech szczegln i kluczem do rozumienia spki koman-

dytowej jest relacja pomidzy wkadem wnoszonym dospki, a sum komandytow. Wnoszony do spki wkadmoe mie warto inn ni suma komandytowa - moeby wyszy lub niszy, ale moe by rwnie ustalonyna takim samym poziomie. Jeeli zatem wkad koman-dytariusza do spki jest wnoszony w wysokoci niszejni ustalona suma komandytowa, wwczas ponosi onoprcz ryzyka z tytuu wniesionego do spki wkadu takeodpowiedzialno osobist w wysokoci rnicy midzysum komandytow a wniesionym do spki wkadem.Oczywicie przy zaoeniu rzetelnej i niezmiennej wartociwkadu.

35 Suma komandytowa moe by podwyszona i obniona.Podwyszenie sumy komandytowej jest dla wierzycielikorzystne, gdy zwiksza granice odpowiedzialnocikomandytariuszy za zobowizania spki. Dlatego teKodeks nie wprowadza adnych nadzwyczajnych reguzwizanych z podwyszeniem. Podwyszenie to wymagazmiany umowy spki i zarejestrowania, przy czym wpisdo rejestru ma jednak znaczenie wycznie deklaratoryj-ne, co oznacza, e podwyszenie jest skuteczne ju od

chwili uchwalenia. Podwyszenie sumy komandytowejjako zmiana umowy spki nastpuje jednomylnie lub oile umowa spki tak stanowi wikszoci gosw. Regubowiem z art. 9 Kodeksu w spce komandytowej, jak wkadej spce osobowej, jest jednomylno gosowania,chyba, e umowa spki stanowi inaczej.

36 W przypadku obnienia sumy komandytowej obowizujeju inna zasada, bowiem w tym przypadku wpis obnieniama charakter konstytutywny. Obnienie sumy komandy-towej moe zosta przewidziane ju w umowie spki.Nie ma przeszkd, aby ustali w umowie dat, w ktrejobnienie nastpi oraz jego kwot. Nie ma jednak takeogranicze, aby przewidziane w umowie obnienie byonastpnie skonkretyzowane w uchwale wsplnikw. Zapistego rodzaju naley jednak do rzadkoci.

37 Zmiana umowy wymaga formy aktu notarialnego i podjtamusi by jednomylnie. Jednake jeeli umowa tak sta-nowi - zgodnie z art. 9 Kodeksu - zmiana umowy moeby podjta take kad ustalon w umowie wikszocigosw. Jednake na zmian wartoci sumy komandytowej

wsplnik, ktrego ta zmiana dotyczy, powinien wyrazizgod.

38 Tym samym obnienie sumy komandytowej uchwalone,lecz niezarejestrowane, nie wywouje adnych skutkwprawnych wobec wierzycieli, ktrych wierzytelnoci po-

wstay przed chwil wpisania obnienia do rejestru. Doczasu wpisania obnienia do rejestru poziom odpowie-dzialnoci komandytariusza odnosi si do sumy koman-dytowej w dotychczas zarejestrowanej wysokoci.

39 Od chwili wpisu obnienia sumy komandytowej do reje-stru wierzyciele podzieleni s na dwie grupy. Wierzycielenalecy do pierwszej grupy to ci, ktrych wierzytelnocipowstay przed zarejestrowaniem obnienia. W stosunkudo nich komandytariusz odpowiada do wysokoci pier-

wotnej wartoci. Druga grupa to wierzyciele, ktrychwierzytelnoci powstay po zarejestrowaniu obnienia. Wstosunku do nich komandytariusz ponosi odpowiedzial-no do wysokoci ju obnionej sumy komandytowej. Wprzypadku gdy nowy wierzyciel wykae, e nie mg do-

wiedzie si o obnieniu, moe da od komandytariuszaspenienia przysugujcego mu wiadczenia w granicachokrelonych pierwotn sum komandytow.

40 Rozwizanie to rozszerza konstytutywny skutek wpisuzmiany umowy spki do rejestru. W porwnaniu do

Rozdzia Pierwszy

Utworzenie spki (cig dalszy)


Spka komandytowa. Instrukcja obsugi Cz druga

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


19/28


spek kapitaowych dzieje si to za cen odstpienia odtzw. postpowania konwokacyjnego, polegajcego napublicznym ogaszaniu o obnieniu kapitau. Rozwizanieprzyjte w spkach komandytowych jest dla wierzycielispki bez wtpienia korzystniejsze, bo konwokacja tosztuczny proces o ograniczonym znaczeniu praktycz-nym.

41 Naley pamita, e zgodnie z regulacj zawart w art.15 ustawy o Krajowym Rejestrze Sdowym moliwopowoywania si na nieznajomo ogoszonych wpiswdo rejestru dotyczy jedynie czynnoci dokonanychprzed upywem szesnastu dnia od dnia ogoszenia treci

wpisu. To oczywicie nie oznacza ograniczenia samejzasady rkojmi wpisu. W tej sprawie s dwie kwestie:po pierwsze, dowd, i nie wiedziao si o treci wpisuspoczywa na tym, ktry si na t okoliczno powouje.Po drugie waniejsze bdzie to dowd najzwyczajniejw wiecie bardzo trudny do przeprowadzenia. Bo choaden przedsibiorca nie chodzi codziennie do sklepu zMonitorami, to system rkojmi opiera si na takim waniezaoeniu, i przedsibiorca poznaje tre Monitora na codzie. W praktyce bardzo pomocne s tu rne, corazliczniejsze, cho nadal nieurzdowe informatory ujaw-niajce rne czynnoci spek, ktrych dotyczy wymgogoszenia.

42 W przypadku rozbienoci midzy wpisem do rejestrua ogoszeniem w Monitorze Sdowym i Gospodarczymzasadniczo wica jest tre wpisu w rejestrze. Jednakeosoba trzecia moe powoywa si na tre ogoszenia,chyba, e podmiot wpisany do rejestru udowodni, eosoba trzecia wiedziaa o treci wpisu. Wpis sumy ko-mandytowej zamieszcza si w dziale pierwszym, rubrycesidmej, polu dziesitym rejestru przedsibiorcw.

1.5. Pokrycie wkadw przez wsplnikw

1.5.1 Informacje oglne dotyczce wkadw

43 Wsplnicy spek osobowych, analogicznie do wsplni-kw spek kapitaowych s zobowizani do wniesienia

wkadw do tworzonych przez siebie spek, przy czym wprzypadku spek osobowych nie maj one a takiego zna-czenia, jak w przypadku spek kapitaowych. Dowodemowego mniejszego znaczenia wkadu jest po pierwszeokrelenie, co moe by przedmiotem takiego wkadu,czyli faktycznie ograniczenie zakresu legalnych wkadw,a po drugie okoliczno, e wkady mog by stosunkowoatwo zwracane, o czym szczegowo dalej.

44 Nie mniej tak zwana doktryna raczej zgodnie twierdzi, ewkad do spki zawsze wniesiony by musi, wywodzct zasad z bardzo oglnego, by nie powiedzie pream-bularnego artykuu 3 Kodeksu.

45 Zgodnie z obowizujcymi regulacjami, wsplnik spkikomandytowej moe wic wnie wkad w postaci:a) pieninejb) niepieninej, w postaci midzy innymi:

c) wasnoci rzeczy ruchomych i nieruchomoci w tymbudynkw, budowli, maszyn, urzdze, materiaw,wyposaenia itp.,

d) ustanowienia prawa na rzecz spki na przykad prawauytkowania,

e) przeniesienia lub ustanowienia na rzecz spki prawado korzystania z dbr o charakterze niematerialnymna przykad praw do utworu, znaku towarowego,

wynalazku).f) wiadczenia pracy lub usug, z wyczeniem koman-

dytariusza, o czym szczegowo poniej.46 Wkadem moe by take prawo uytkowania lokalu, in-

aczej ni ma to miejsce w przypadku spek kapitaowych.W odniesieniu do tych ostatnich art. 14 Kodeksu stanowi,e przedmiotem wkadu do spki kapitaowej nie moeby prawo niezbywalne a do takich zalicza si prawouytkowania lokalu lub wiadczenie pracy bd usug.

47 Jeli chodzi o dopuszczenie wiadczenia pracy lub usugwsplnika, jako przedmiotu wkadu, jak to wskazanopowyej, nie jest to rozwizanie w ogle wykluczone,cho ograniczone w istotnym zakresie. W momencie

wniesienia wkadu nie mona jeszcze zaksigowa pracynalenej od wsplnika, gdy nie stanowi ona w momenciezadeklarowania adnego skadnika majtku. Nie speniaona definicji aktyww. Dlatego te warto pracy, ktr napoczet wkadu bd w przyszoci wiadczy wsplnicy narzecz spki, w ogle nie powinna by ujta, jako kapitaspki, a do czasu jej wykonania.

48 Z zagadnieniem przejcia wasnoci wkadu na spkwie si regulacja art. 48 par. 3 Kodeksu. Stanowi onwyran norm, e prawa, ktre wsplnik zobowizasi wnie do spki, uznaje si za przeniesione na spk.Zobowizanie wsplnika w umowie spki, co do wnie-sienia wkadw oznacza, e z t chwil s one wasnocispki jest to umowa o podwjnym zobowizujcymi rozporzdzajcymi skutku. W praktyce oznacza to, ispka ma prawo dania wydania danego prawa, jakrwnie poytkw, ktre ono niesie. Inna rzecz, e

wykonanie owego susznego przepisu natrafia na pewntrudno, poniewa w momencie zawarcia umowy spkijeszcze nie ma. W spkach kapitaowych przyjta zostaaw przepisach Kodeksu nie znana Kodeksowi handlowemuformua spki w organizacji. Takie formuy dla spek oso-bowych przepisy nie przewiduj. Przyj zatem naley, iowo prawo dania wydania przedmiotu wkadu doznajeswoistego zawieszenia do momentu, gdy spka zostanieskutecznie zarejestrowana.

49 W razie wtpliwoci uwaa si, e wkady wsplnikw srwne. Wsplnik nie jest uprawniony ani zobowizanydo podwyszenia umwionego wkadu. Znaczenie tychkalkowych przepisw wywodzcych si ze spki jawnejjest w praktyce znikome, za wsplnicy spki komandyto-wej nigdy prawie nie zapominaj okreli wartoci swoichwkadw. Jeeli by mieli zapomnie to naley im o tymw tym miejscu przypomnie.


Spka komandytowa. Instrukcja obsugi Cz druga

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


20/28


1.5.2 Wkad komandytariusza

50 Zobowizanie do wniesienia wkadw do spki jest pod-stawow powinnoci komandytariuszy. wiadczy o tymchociaby zakaz zawierania w umowie spki postanowiezwalniajcych komandytariusza z obowizku wniesieniawkadu do spki, ustanawiajc dotkliw sankcj za jegowprowadzenie w postaci niewanoci takiego zapisu.Moe to by, jak byo to wspomniane powyej zarwnowiadczenie pienine, jak i niepienine, z pewnymiograniczeniami.

51 Jedyn podstaw do takiego wymagania jest artyku 3Kodeksu, ktry mwi o obowizku wniesienia wkaduw kadej z kodeksowych spek. Przepis ten jest raczejideow deklaracj, ni konkretyzacj obowizku. Niesposb jednak nie odnie wraenia, e w przepisie tymchodzi raczej o wniesienie wkadu rozumianego, jako pod-jcie wysiku majcego na celu prowadzenia dziaalnocigospodarczej przez spk. Wkad za, rozumiany cile imaterialnie

Documents

Res In Commercio 04/2010