Res in Commercio 02/2011

8/7/2019 Res in Commercio 02/2011

1/24

luty 2011(numer 12/2011)

Res in Commercio jest miesicznikiem

wydawanym przez Kancelari Tomczak

i Partnerzy. Czasopismo - Biuletyn

Informacyjny - powstao w 2002 roku,

jako wewntrzny informator monitoru-

jcy zmiany prawa gospodarczego

w Polsce. Nastpnie przeksztacilimy

Biuletyn w wydawnictwo adresowa-

ne przede wszystkim do Klientw

Kancelarii, nadajc mu dojrza formgraficzn. Z pocztkiem 2010 roku Kan-

celaria zdecydowaa o wydawaniu mie-

sicznika, ktrego treci s pogldy

prawnikw Kancelarii powstae na tle

prowadzonych spraw.

Pomimo najcilej praktycznego nastawie-

nia teksty zamieszczone w Res in Commercio

nie s opiniami prawnymi, ktre mogyby

by zastosowanewprost i bez dodatkowej

weryfikacji stanu faktycznego, za pogldy

wyraane na amach miesicznika stanowi

jedynie stanowisko ich autorw.

S p i s t r e c i :

Wynagrodzenie niegodziwe Marta Mianowska

Obowizek deweloperw czy bezprawno wadzy ? Katarzyna Bielat

Suszno i sens Joanna Ostojska

Kolektywne zniesawienie Jacek Jezierski

Spka komandytowa. Instrukcja obsugi (cz dwunasta) 1Katarzyna Bielat, Inga Doowy, Wioletta Januszczyk, DominikaLatawiec - Chara, Marta Mianowska, Jakub Salwa, Micha Tomczak

Streszczenia tekstw

Summary


2/24

2 | R E S I N C O M M E R C I O| L U T Y 2 0 1 1

(Nieruchomoci)

Zmiany w hipotekach

Dnia 20 lutego 2011 roku wesza w ycieustawa z dnia 29 czerwca 2009 roku o zmia-nie ustawy o ksigach wieczystych i hipotece.Nowelizacja w sposb gruntowny zmieniakonstrukcj zabezpiecze hipotecznych,przystosowujc j do potrzeb wspczesnegoobrotu gospodarczego.

Podstawow rnic w stosunku do do-tychczasowego stanu prawnego jest zlikwi-dowanie tradycyjnego podziau na hipotekzwyk, zabezpieczajc istniejce wierzytel-noci o okrelonej wartoci i na hipotekkaucyjn, za pomoc ktrej mona byozabezpieczy wierzytelnoci przysze lub teo nieustalonej wartoci. Od dnia wejciaustawy w ycie istnieje jedna hipoteka,ktr bdzie mona zabezpieczy wszyst-kie wymienione rodzaje wierzytelnoci.W przypadku, gdy w ocenie waciciela obci-onej nieruchomoci zabezpieczenie bdzienadmierne, jest on uprawniony do daniazmniejszenia sumy hipoteki.

Istotnym uproszczeniem i ograniczeniemprocedur jest moliwo ustanowienia jed-nej hipoteki dla kilku wierzytelnoci, a nawetdla kilku rnych podmiotw, jeli podejmujsi one finansowania tego samego przedsi-wzicia. W takim przypadku wierzyciele sobowizani w formie umowy pisemnej podrygorem niewanoci powoa na admini-stratora hipoteki kogo spord wasnegogrona lub osob trzeci. Dodatkowo jednhipotek mona zabezpieczy jednoczeniesum gwn i odsetki.

Od 20 lutego br. waciciel nieruchomociuzyska prawo do rozporzdzania oprnio-nym miejscem hipotecznym. Po wyganiciuhipoteki w jej miejsce moe on ustanowiinn hipotek lub przenie w jej miejsceza zgod uprawnionego ktrkolwiekz hipotek nadal obciajcych nieruchomo.Swobodne dysponowanie pustym miejscemhipotecznym ograniczone jest do wysokocispaconej wierzytelnoci.

Do tej pory hipoteka musiaa by wyraonaw tej samej walucie co zabezpieczana wierzy-telno. Od wejcia nowelizacji w ycie stro-ny w umowie mog postanowi inaczej.

Powysze zmiany maj na celu uatwienieprowadzenia dziaalnoci gospodarczej,w szczeglnoci zwizanej z udzielaniem kre-dytw. Celem ustawodawcy byo ponadtouelastycznienie postpowa wieczysto-ksi-gowych i zmniejszenie ich kosztw.

(Dziaalno gospodarcza)

Uatwienia dla przedsi-biorcw chccych podj

lub zawiesi dziaalnogospodarczDnia 15 lutego 2011 roku Rada Ministrw

przyja przygotowany w Ministerstwie Go-spodarki projekt nowelizacji ustawy z dnia 2lipca 2004 roku o swobodzie dziaalnoci go-spodarczej. Przedmiotem projektu s przedewszystkim uatwienia dla przedsibiorcwchccych podj lub zawiesi dziaalnogospodarcz.

Najwaniejsza zmiana polega na wprowa-dzeniu moliwoci zawieszenia jednej formydziaalnoci gospodarczej przy jednoczesnymutrzymaniu wszystkich pozostaych. Doty-czy to przede wszystkim osb fizycznychwykonujcych dwie lub wicej dziaalnocinp. w ramach jednoosobowej dziaalnocigospodarczej oraz jako wsplnik w jednejlub w kilku spkach cywilnych. W obecnymstanie prawnym taka moliwo nie istnieje Ustawa o swobodzie dziaalnoci gospodar-czej przewiduje, e w okresie zawieszeniawykonywania dziaalnoci gospodarczejprzedsibiorca nie moe wykonywa adnejdziaalnoci, co uniemoliwia np. zawiesze-nie dziaalnoci w ramach tylko jednej z kilkuspek cywilnych, w ktrych uczestniczyprzedsibiorca.

Dodatkowo, projekt umoliwia zawiesze-nie wykonywania dziaalnoci gospodarczejna okrelon liczb dni, miesicy albomiesicy i dni. Dzisiaj przedsibiorca moezawiesi wykonywanie dziaalnoci wyczniena okres od 1 do 24 miesicy. Projekt okrelaminimalny okres zawieszenia dziaalnoci na30 dni.

Wskutek wprowadzenia projektu przedsi-biorca bdzie mia te moliwo wyboru w przypadku skadania wniosku o zareje-strowanie dziaalnoci gospodarczej w formiepapierowej czy wniosek o wpis do Cen-tralnej Ewidencji i Informacji o DziaalnociGospodarczej (CEIDG) zoy w urzdziegminy, czy w urzdzie skarbowym.

(Nieruchomoci)

Uytkowanie wieczystezastpione wasnoci

W chwili obecnej Sejm rozpoznaje pro-jekt zakadajcy zastpienie prawa uytko-wania wieczystego nieruchomoci prawem

wasnoci nieruchomoci.Zgodne z zaoeniami projektu uyt-

kowanie wieczyste zostanie z mocy prawaprzeksztacone w prawo wasnoci nie-ruchomoci. Tym samym, dotychczasowiuytkownicy wieczyci nieruchomoci stan

si wacicielami nieruchomoci z mocy pra-wa.Projekt zakada jednak odpatny charakter

przeksztacenia co implikuje, e wacicielenieruchomoci przez okres, w cigu ktregotrwaaby umowa uytkowania wieczystego,gdyby nie doszo do przeksztacenia uyt-kowania wieczystego w prawo wasnocinieruchomoci, bd zobowizani dozapaty wynagrodzenia w wysokoci rwnejopacie ustalonej przez jednostki samorz-du terytorialnego w umowie uytkowaniawieczystego.

Rozwizania zaproponowane w komen-towanym projekcie zyskay ogln aprobat,jako, e umoliwiaj one wyeliminowanieuytkowania wieczystego uwaanegopowszechnie za instytucj anachroniczn z obrotu, nie pozbawiajc jednoczeniedochodw jednostek samorzdu terytorial-nego zagwarantowanych im na podstawieumowy z uytkownikiem wieczystym.

(Prawo pracy)

Chorujc stracisz urlop

Rozesane do zwizkw zawodowychi zwizkw pracodawcw zaoenia donowelizacji dyrektywy o czasie pracy prze-widuj, e w okresie zwolnienia lekarskiegopracownik nie bdzie nabywa prawa dourlopu. Ostateczne propozycje zmian Ko-misja Europejska przedstawi jeszcze przedwakacjami.

Obecnie pracownik, ktry przebywa na-wet na trwajcym wiele miesicy zwolnieniulekarskim nabywa prawo do urlopu. Sytuacjata dotyczy rwnie modych matek, ktreprzed porodem id na zwolnienie lekarskie apniej korzystaj z urlopu macierzyskiego.Jeeli nowe przepisy wejd w ycie, pracow-nicy korzystajcy ze zwolnie lekarskich stracprawo do czci urlopu wypoczynkowego.

Pomys podoba si przedsibiorcom.Krytycznie odnosz si do niego zwizkizawodowe. Te ostatnie wskazuj, e praco-dawcy nie ponosz dodatkowych kosztwzwizanych z dugotrwaym zwolnieniemlekarskim. Po upywie 33. dnia zwolnienia,obowizki zwizane z zapat wynagrodzeniaza prac przejmuje ZUS, ktry wypaca za-siek chorobowy. Dodatkowo podnosz, eurlop wypoczynkowy ma suy regeneracji

N O T I T I A

WIADOMOCI


3/24

R E S I N C O M M E R C I O| L U T Y 2 0 1 1 | 3

pracownika, nie mona wic twierdzi, epracownik wracajcy do pracy po chorobieczy te po urodzeniu dziecka jest wypocz-ty.

Kodeks pracy ju obecnie przewidujeograniczenia w nabywaniu prawa do urlopu

po duszej nieobecnoci. Zgodnie z art. 155

2

tej ustawy, pracownik powracajcy do pracypo bezpatnym urlopie czy te po urlopiewychowawczym trwajcym duej ni miesicnabywa prawo do urlopu proporcjonalnie dookresu pozostaego do koca roku kalenda-rzowego.

(Procedura cywilna)

Nowelizacja Kodeksu

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnegodziaajca przy Ministrze Sprawiedliwociprzygotowaa projekt nowelizacji Kodeksupostpowania cywilnego. Projekt zakadaprzede wszystkim likwidacj postpowaniaodrbnego w sprawach gospodarczych ipoddanie spraw midzy przedsibiorcami,w zakresie prowadzonej przez nich dzia-alnoci gospodarczej, reguom oglnymobowizujcym w procesie. Ponadto, pozmianach procedura cywilna opiera si b-dzie na tzw. zasadzie lojalnoci, co oznacza,e sd bdzie musia ustali, ktre kwestiepomidzy stronami s sporne, a ktre naleypozostawi poza rozstrzygniciem, o czympoinformuje strony na rozprawie. Zmianyobejm rwnie reguy dotyczce prezentacjimateriau procesowego przez strony stro-ny bd musiay dziaa lojalnie, czyli m.in.przedstawia wszystkie znane im dowody.W przypadku zaniechania tego obowizku,sd bdzie mg wedug wasnego uznaniapomija przedstawiane przez strony dowo-dy, chyba e strona nie zgosia dowodu wewaciwym terminie bez swojej winy.

Jak wskazuje Komisja w uzasadnieniuprojektu, celem projektowanych zmian maby, z jednej strony, uproszczenie strukturypostpowania procesowego, a z drugiejwprowadzenie mechanizmw, ktre przy-czyni si do usprawnienia i przyspieszeniatego postpowania w oglnoci.

Autorzy projektu zdecydowali o likwidacjiodrbnego postpowania gospodarczego,wskazujc e obecnie nie ma uzasadnio-nych podstaw dla utrzymywania odrbnegopostpowania procesowego dla sprawgospodarczych. Sprawy takie nie rni sirodzajem wystpujcych w nich da odzwykych spraw cywilnych w sposb, ktryuzasadniaby istnienie takiego odrbnegopostpowania.

Celem usprawnienia postpowania proce-sowego, art. 3 Kodeksu postpowania cywil-nego otrzyma nowe brzmienie. Propozycjanowego brzemienia zakada, i na stronachi uczestnikach postpowania spoczywa b-dzie ciar dokonywania czynnoci zgodnie

z dobrymi obyczajami. Naruszenie tego ci-aru bdzie sankcjonowane gwnie w sferzeodpowiedzialnoci za koszty postpowania,chocia w gr wchodzi take uwzgldnienietakiego naruszenia przy ocenie zacho-wania stron w kontekcie spnionegoprzedstawienia materiau dowodowego.Proponowana zmiana nie jest wyczerpuj-cym rozwizaniem problemu naduywaniauprawnie procesowych, jednak uznano, ena obecnym etapie rozwizanie dalej idcenie byoby moliwe.

Usprawnieniu postpowania ma suyrwnie nowy 2 dodany do art. 6 Kodeksupostpowania cywilnego, zgodnie z ktrymstrony i uczestnicy postpowania obowizanibd przytacza wszystkie okolicznoci fak-tyczne i dowody bez zwoki.

Ponadto, przygotowany projekt obejmujezmiany dotyczce udziau w postpowaniucywilnym organizacji spoecznych, skutkwwniesienia apelacji do sdu niewaciwego,modyfikacje regulacji zaalenia na orzecze-nia sdu drugiej instancji, jak rwnie licznezmiany w systemie egzekucji.

Opisywany projekt zosta, w dniu 15 lutego2011 roku, przesany celem rozpatrzenia nanajbliszym posiedzeniu Staego KomitetuRady Ministrw.

(Prawo spadkowe)

Zmiany zasad dziedzicze-nia

Dnia 4 lutego 2011 roku Sejm uchwaliustaw o zmianie ustawy Kodeks cywilnyoraz niektrych innych ustaw (dalej jako No-welizacja). Nowelizacja wprowadza zmianyw prawie spadkowym dziki niej bdziemona przekazywa w spadku konkretnerzeczy swoim bliskim.

W dzisiejszym stanie prawnym, w wietleprzepisw ksigi czwartej Kodeksu cywil-nego, brak jest podstaw do skutecznegoprzesdzenia przez spadkodawc o spo-sobie podziau spadku. Nie moe on wsposb wicy spadkobiercw wskaza,jakie przedmioty maj przypa po jegomierci poszczeglnym osobom. Osabia tow istotny sposb swobod testowania. Nieodpowiada take oczekiwaniom spoecznym.Dlatego w Nowelizacji stworzono spadko-dawcy tak sposobno dopuszczono zapis

testamentowy ze skutkami rzeczowymi, tzw.zapis windykacyjny.

Wprowadzenia do polskiego prawaspadkowego zapisu windykacyjnego nie na-ley wiza z likwidacj istniejcej ju postacizapisu. Ustawodawca wprowadzi rozr-

nienie na zapis windykacyjny i zapis zwyky.Utrwalona praktyka oraz ugruntowana wpolskim prawie tradycja zapisu o skutkachobligacyjnych spowodowaa, i zapisowizwykemu nadano rol wiodc. Jego stoso-wanie stanowi bdzie regu. Wykorzysta-nie zapisu windykacyjnego wymaga bdziewyranego owiadczenia testatora. Abyograniczy przypadki, w ktrych wystpiwtpliwoci dotyczce takiego wyboru, tj.zapisu zwykego lub zapisu windykacyjnego ijego wykadni, Nowelizacja dopuszcza posu-enie si zapisem windykacyjnym jedynie wtestamentach sporzdzanych w formie aktunotarialnego (dodany art. 9811 1 K.c.).

Zalet zapisu windykacyjnego jest jegoprostota i zgodno z wol testatora. Po-woduje on nabycie przedmiotu zapisuprzez zapisobierc ju w chwili miercitestatora, bez koniecznoci podejmowaniadodatkowych dziaa. Dotychczasowy zapiszwyky dla wywoania skutkw rzeczowychwymaga zawarcia umowy stanowicej jegowykonanie. Takie rozwizanie odbiega odpowszechnego w naszym spoeczestwieprzekonania, e zapis wywouje skutki rze-czowe ju w chwili mierci spadkodawcy.Dlatego te zapis windykacyjny odpowiadatake oczekiwaniom zapisobiercw na szyb-kie uzyskanie przedmiotu zapisu.

W zwizku z wprowadzeniem zapisuwindykacyjnego modyfikacji wymagaa takeregulacja zachowku. W Nowelizacji przyjto,e przysporzenia dokonane przez testatoraw drodze zapisw windykacyjnych naleytraktowa na rwni z darowiznami. Dlategote przy obliczaniu zachowku uwzgldniasi take warto zapisw windykacyjnych,na podobnych zasadach jak w przypadkudarowizn.

Nowelizacja wejdzie w ycie po upywie6 miesicy od dnia ogoszenia w DziennikuUstaw Rzeczpospolitej Polskiej.

N O T I T I A

WIADOMOCI


4/24

ORZECZNICTWO

(Podatki)

Odsetki zmniejszaj po-datek

W dniu 20 stycznia 2011 roku WojewdzkiSd Administracyjny w odzi wyda korzystnydla podatnikw wyrok (I SA/d 1272/10), wktrym stwierdzi, e spacone odsetki od kre-dytu hipotecznego zacignitego na budowdomu s kosztem wytworzenia budynkumieszkalnego. W przypadku sprzeday naleyje uwzgldni jako koszty uzyskania przycho-du przy rozliczaniu podatku dochodowego.

Orzeczenie zapado na tle nastpujcegostanu faktycznego:1 lutego 2008 roku maonkowie za pieni-

dze uzyskane z kredytu hipotecznego kupilidziak, na ktrej wybudowali dom jednoro-dzinny. W tym czasie uiszczali raty zgodniez przewidzianym harmonogramem spat. 29stycznia 2009 roku sprzedali oni posadowio-ny na dziace dom w stanie deweloperskim.Maonkowie zwrcili si nastpnie o wydanieindywidualnej interpretacji podatkowej z py-taniem, czy odsetki od kredytu zacignitegona budow domu stanowi koszty, o ktrepomniejsza si uzyskany przychd przy roz-liczaniu podatku dochodowego.

W wydanej interpretacji uznano stanowiskownioskodawcw za nieprawidowe twierdzc,e okrelajc koszty uzyskania przychodu na-ley bra pod uwag te wydatki, ktre majbezporedni wpyw na uzyskany przychd.Zdaniem Izby Skarbowej, nakady w postaciodsetek od kredytu hipotecznego nie pod-wyszaj wartoci samej nieruchomoci.

Wojewdzki Sd Administracyjny w orze-czeniu wydanym na skutek skargi uchyliindywidualna interpretacj podatkow. Wuzasadnieniu stwierdzono, e organy po-datkowe bdnie interpretuj art. 22 ust. 6custawy o Podatku dochodowym od osbfizycznych. Zdaniem Sdu w przypadkufinansowania budowy z kredytu hipotecznego,poniesione wydatki bd wysze ni w przy-padku finansowania ze rodkw wasnych.Nieponiesienie kosztu kredytu hipotecznegow postaci odsetek uniemoliwiaoby wybu-dowanie domu, a nastpnie jego sprzeda iuzyskanie przychodu z tego tytuu. Uznano,e w analizowanym przypadku do kosztwuzyskania przychodu z tytuu odpatnegozbycia nieruchomoci zaliczaj si zarwnokoszty nabycia gruntu, jak i koszty wybudo-wania budynku mieszkalnego.

Powysze orzeczenie stanowi odejcie oddotychczasowej praktyki organw podat-

kowych. Stanowi ono istotny argument dlapodatnikw odnonie do moliwoci odli-czania wydatkw poniesionych w zwizku zkredytami hipotecznymi.

(Nieruchomoci)

Przerwanie zasiedzenia

W dniu 21 stycznia 2011 roku Sd Najwy-szy wyda uchwa (III CZP 124/10), w ktrejuzna, e wniosek waciciela nieruchomoci oustanowienie suebnoci przesyu przerywabieg terminu zasiedzenia tej nieruchomoci.

Uchwaa podjta zostaa w odpowiedzi napytanie prawne Sdu II instancji, ktremuprzyszo rozpatrzy wniosek wacicielanieruchomoci o ustanowienie suebnociprzesyu.

Stan faktyczny by nastpujcy: przedsi-biorstwo przesyowe Polskie Sieci Elektro-energetyczne Operator S.A. korzystao znieruchomoci bdcej wasnoci spkiMMF Services spka z o.o. Przedsibior-stwo korzystao z nieruchomoci po swoimpoprzedniku, ktry to rozpocz korzysta zlinii energetycznej w dniu 15 wrzenia 1979roku. Przedsibiorstwo zoyo wniosek ostwierdzenie zasiedzenia suebnoci w zejwierze, zatem potrzebny by okres 30 latnieprzerwanego korzystania ze suebnoci,mijaby on w dniu 16 wrzenia 2009 roku.Spka MMF Services sp. z o.o. przekony-waa natomiast, e nie doszo do zasiedzenia,poniewa dnia 30 stycznia 2009 roku zoyaona do sdu wniosek o ustanowienie sueb-noci przesyu.

Sd I instancji przychyli si do wnioskuPrzedsibiorstwa, jednake spka zoyaapelacj, w wyniku ktrej, Sd II instancji zadapytanie prawne Sdowi Najwyszemu.

Uchwaa wydana w sprawie przez Sd Naj-wyszy jest na pewno przeomowa, poniewaSd Najwyszy ju niejednokrotnie wypowia-da si na temat przerwania biegu zasiedzeniai przyjmowa zgoa inn argumentacj ni tymrazem.

Przypomnijmy, e zgodnie z art. 175Kodeksu cywilnego, do biegu zasiedzeniaodpowiednio stosuje si przepisy o bieguprzedawnienia roszcze - dotyczy to takeart. 123 Kodeksu cywilnego, w ktrym mowao przerwaniu biegu przedawnienia. Dotych-czas Sd Najwyszy podj uchway, w ktrychstwierdza, e czynnoci przerywajca biegzasiedzenia jest tylko dziaanie nakierowanebezporednio na dochodzenie lub ustaleniealbo zaspokojenie lub zabezpieczenie rosz-czenia. (SN z 12.10.1963 r., III CO 33/63).Taka zaczepna akcja powinna by skierowa-

na bezporednio przeciwko posiadaczowi nie-ruchomoci. Tak te argumentacj kierowasi Sd I instancji wydajc wyrok na korzyPrzedsibiorstwa.

Sd Najwyszy uzna jednak, e przerwa-nie biegu terminu zasiedzenia moe mie

nie tylko bezporednio zaczepny charakter- nawet czynno, ktra nie zmierza bezpo-rednio do pozbawienia posiadacza owejnieruchomoci, a ktra ma na celu usankcjo-nowanie posiadania, rwnie przerywa biegterminu zasiedzenia.

(Reforma rolna)

Reforma rolna znw wSdzie Najwyszym

17 lutego 2011 roku Sd Najwyszy roz-strzygn, e przejcie przez Skarb Pastwamajtku na podstawie Dekretu PolskiegoKomitetu Wyzwolenia Narodowego o prze-prowadzeniu reformy rolnej z dnia 6 wrzenia1944 roku nastpowao z mocy prawa, bezkoniecznoci wydania decyzji administracyj-nej.

Wtpliwo, ktr rozstrzyga Sd Naj-wyszy powstaa w Sdzie Okrgowym wPoznaniu podczas rozpoznawania sprawyspadkobiercy hrabiny Heleny Mycielskiej.W 1946 roku polski sd wpisa, w ksidzewieczystej nieruchomoci nalecej doMycielskich, Skarb Pastwa jako waciciela.Spadkobierca ubiegajcy si o zwrot znacjo-nalizowanego majtku podnosi, e przejciadokonano bezprawnie, nie wydano bowiemw tym zakresie adnej decyzji administracyjnej,a Dekret, literalnie, nie przewiduje przejciamajtku z mocy prawa.

Sd I instancji oddali powdztwo, stwier-dzajc, e przejcie nieruchomoci nastpo-wao z mocy prawa, w chwili wejcia w ycieDekretu i nie byo uzalenione od wydaniadecyzji administracyjnej. W wyniku zoonejapelacji, Sd II instancji nabra wtpliwocico do wykadni Dekretu i zwrci si doSdu Najwyszego o wydanie stosownegorozstrzygnicia. W uzasadnieniu pytania praw-nego Sd Okrgowy w Poznaniu podnis, eobecna wykadnia sdw o przejciu majtkuna Skarb Pastwa z mocy prawa jest opartawycznie na jednym orzeczeniu TrybunauKonstytucyjnego i jej prawidowo nie byadotd weryfikowana w orzecznictwie sdwpowszechnych.

Sd Najwyszy potwierdzi jednakwykadni dokonan przez Trybuna Konsty-tucyjny. W ustnym uzasadnieniu stwierdzi,e majtki nacjonalizowane na podstawieDekretu przechodziy na Skarb Pastwa


v i l l a s e n t e n c e s

orzeczenia sdowe


5/24

z mocy prawa, bez koniecznoci wydaniadecyzji administracyjnej.

(Procedura cywilna)

Decyduje data nadaniaProblem rozpatrzony przez Sd Najwyszy

dotyczy pytania, jak dat uzna naley zadzie uiszczenia opaty sdowej, jeeli opatadokonywana jest przekazem pocztowym.

W stanie faktycznym doszo do sytuacji,w ktrej wezwany do uiszczenia brakujcejopaty sdowej od zarzutw od nakazuzapaty uici opat ostatniego dnia, wy-znaczonego przez sd, siedmiodniowegoterminu (15 stycznia 2011) poprzez nadanieprzekazu pocztowego. Opata na rachunkusdu odnotowana zostaa jednak dopiero 22stycznia 2011 roku i sd odrzuci zarzuty odnakazu zapaty wskutek nieuiszczenia opatyw terminie.

Sd II instancji powzi jednak w tej sprawiewtpliwoci i zwrci si z pytaniem do SduNajwyszego.

Niejasnoci budz przepisy samej Ustawyo kosztach sdowych w sprawach cywilnych,ktre nie wskazuj, jaki dzie uznaje si zamoment uiszczenia opaty, jeeli opata wno-szona jest w urzdzie pocztowym. Skutkwtakiego uiszczenia opaty nie reguluje teRozporzdzenie ministra sprawiedliwoci z2006 roku w sprawie sposobu uiszczaniaopat sdowych w sprawach cywilnych.

Kwestia opat uiszczanych przelewem ban-kowym bya niejednokrotnie przedmiotemrozwaa Sdu Najwyszego, ktry uzna, edniem zapaty jest przyjcie przelewu przezbank zlecajcego. Podobnie, jeeli chodzi ouiszczanie opaty za porednictwem instytucjilub osb zajmujcych si dziaalnoci z za-kresu transferu pienidzy. Tutaj rwnie SdNajwyszy uzna, e dniem dokonania opatyjest dzie powierzenia pienidzy.

Analogicznie wic powinno by traktowa-ne dokonywanie opaty za pomoc przekazupocztowego.

I rzeczywicie Sd Najwyszy uzna, euiszczenie opaty przelewem bankowym na-ley traktowa jak zapat przelewem banko-wym, a dat zapaty jest data nadania przekazupotwierdzona przez operatora publicznegowiadczcego powszechne usugi pocztowe.

(Prawo cywilne)

Dobra osb prawnych

Sd Apelacyjny w Warszawie, w sprawieo sygnaturze I ACa 909/10, orzek e naru-

szenie dobrego imienia czonka wadz spkizagraa firmie spki i uzasadnia ochron jejdbr osobistych.

W stanie faktycznym bdcym podstawwydania wyroku, wacicielami spki z ogra-niczon odpowiedzialnoci byli maonkowie

K. Doszo midzy nimi do konfliktu, ktry zo-sta przez pana K. upubliczniony. Rozesa one-maile do prawnikw spki oraz czonkwzarzdu jej gwnego kontrahenta, w ktrychwskazywa, e spka ma kopoty finansowea prezes spki, czyli pani K., dopuszczasi mobbingu pracownikw. Pani K. wy-stpia przeciwko mowi z powdztwemo ochron dbr osobistych. Powdztwozostao uwzgldnione i powdka otrzymaaprzeprosiny wraz z zadouczynieniempieninym.

Ponadto, pan K. zosta pozwany przez sp-k. Pozew dotyczy ochrony renomy spki izawiera danie przeprosin i zadouczynie-nia pieninego. Sd I instancji oddali pozew,niedopatrujc si szkody w dobrach osobi-stych spki. Od orzeczenia sdu okrgowegospka wniosa apelacj, ktra zostaa w czciuwzgldniona przez sd apelacyjny. Sd naka-za przeprosiny, jednake bez zadouczynie-nia pieninego. W uzasadnieniu sdzia BeataKozowska wskazaa, e naruszenie dobregoimienia osoby zarzdzajcej przekada si narenom firmy.

Warszawki Sd Apelacyjny przypomniatym samym wypracowan ju w orzecznic-twie Sdu Najwyszego zasad przekadanianaruszenia dobra osobistego czonka organuosoby prawnej na dobra osobiste tej osobyprawnej.

(Korzystanie z nieruchomoci)

Supy i stacja trafo

Sd Najwyszy w wyroku z dnia 13 stycz-nia 2011 roku (III CSK 85/10) podkreli, ewacicielowi dziaki nie wolno da usuniciaurzdze energetycznych, ktre znalazy naniej legalnie, przy czym jest on uprawnionydo dania od przedsibiorstwa przesyowe-go rekompensaty za korzystanie z gruntu.

Powysze orzeczenie zapado na podsta-wie nastpujcego stanu faktycznego: w 1964roku na nieruchomoci stanowicej wasnoSkarbu Pastwo postawiono trzy supy ener-getyczne oraz stacj trafo. Supy energetyczneoraz stacja trafo stanowiy wasno zakaduenergetycznego, ktry by przedsibiorstwempastwowym. Nieruchomo ta zostaanastpnie oddana w zarzd PastwowegoGospodarstwa Rolnego a po jego likwidacjiznalaza si w Zasobie Wasnoci Rolnej Skar-

bu Pastwa. Agencja Nieruchomoci SkarbuPastwa sprzedaa nastpnie nieruchomoosobom prywatnym, od ktrych kupi jGrzegorz H.

Urzdzenia energetyczne natomiast wwyniku kolejnych przeksztace wasnocio-

wych stay si wasnoci spki Enion SpkaAkcyjna.W 2008 roku Grzegorz H. wystpi do

sdu przeciwko spce z daniem nakazaniajej usunicia wspomnianych urzdze z nieru-chomoci. Jako podstaw wskaza art. 222 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z ktrym prze-ciwko osobie, ktra narusza wasno w innysposb anieli przez pozbawienie wacicielafaktycznego wadztwa nad rzecz, przysugujeroszczenie o przywrcenie stanu zgodnego zprawem i zaniechanie narusze. Sd I instancjiuwzgldni danie Grzegorza H. argumen-tujc, e spka nie wykazaa adnego tytuuprawnego do korzystania z nieruchomocipowoda i nie mona podzieli przekonaniaspki, co do naduycia prawa przez powo-da, gdy dania waciciela gruntu nie monauzna za naduycie prawa.

Sd II instancji zmieni wyrok Sdu I in-stancji oraz oddali danie Grzegorza H. SdII instancji podkreli, e sporne urzdzenianie zostay wzniesione w sposb bezprawnyskoro w chwili wzniesienia urzdze wacicielnieruchomoci i urzdze by ten sam: SkarbPastwa, dziaajcy przez rne stationesfisci. Sd II instancji ponadto przywoa oko-liczno wskazujc, e wskutek dugotrwa-ej eksploatacji pomidzy Skarbem Pastwaa przedsibiorstwem przesyowym powstastosunek prawny charakteryzujcy si trwa-oci i cigoci co daje przedsibiorstwutrway tytu do korzystania z nieruchomoci.W stosunek ten wstpowali wszyscy kolejninabywcy nieruchomoci, zwaszcza, e znalistan nieruchomoci.

Sd Najwyszy rozpoznajcy sprawpodkreli, e Grzegorz H. nie moe dademontau urzdze energetycznych, gdynabywajc nieruchomo zna jej stan iwiedzia, e jego prawo wasnoci bdzie wswoisty sposb ograniczone. Sd Najwyszyzaznaczy jednak, e poniewa spka niema adnego tytuu prawnego do nierucho-moci Grzegorza H. to powinna taki tytuuzyska na przykad poprzez ustanowieniesuebnoci przesyu co bdzie wizao si zkoniecznoci zapaty na rzecz Grzegorza H.wynagrodzenia.


v i l l a s e n t e n c e s

orzeczenia sdowe


6/24


W krgu definicji

Zgodnie z art. 13 Kodeksu pracy pracownik ma prawo do godziwegowynagrodzenia za prac. Warunki realizacji tego prawa okrelaj prze-pisy prawa pracy oraz polityka pastwa w dziedzinie pac, w szczegl-noci poprzez ustalenie minimalnego wynagrodzenia za prac. Pozaprzywoan regulacj Kodeksu pracy w przepisach polskiego prawapracy brak jest innej definicji godziwego wynagrodzenia za prac.Pewn wskazwk moe by wykadnia jzykowa pojcia godziwy,ktre oznacza uczciwy, odpowiedni oraz tre art. 78 1 Kodeksupracy, ktry stanowi, e wynagrodzenie za prac powinno by takustalone, aby odpowiadao w szczeglnoci rodzajowi wykonywanejpracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a takeuwzgldniao ilo i jako wiadczonej pracy.

Definicj tak zawieraj jednak akty midzynarodowe, ktre Polskaratyfikowaa (np. art. 23 ust. 3 Deklaracji Praw Czowieka, uchwalonaprzez Zgromadzenie Oglne ONZ, art. 7 lit. a MidzynarodowegoPakietu Praw Gospodarczych, Spoecznych i Kulturalnych ONZ z dnia16 grudnia 1966 roku, art. 4 Europejskiej Karty Spoecznej z dnia 18padziernika 1961 roku). Akty te konsekwentnie uznaj, e godziwymwynagrodzeniem jest takie, ktre zapewnia zadowalajce warunki y-cia dla pracownika i jego rodziny, a wic takie, ktre jest spoeczniesprawiedliwe. Nawet jednak i taka definicja nie jest wystarczajcoprecyzyjna, aby okreli co jest wynagrodzeniem godziwym.

W zwizku z brzmieniem zdania drugiego art. 13 Kodeksu pracyw Polsce za kwot godziwego wynagrodzenia uwaa si kwot mi-nimalnego wynagrodzenia ustalon w trybie okrelonym w ustawiez dnia 10 padziernika 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu zaprac. Od 1 stycznia 2011 roku kwota ta wynosi 1.386 zotych.

Warto zwrci przy tym uwag, e przywoana ustawa dotyczywynagrodzenia za prac, nie za wynagrodzenia zasadniczego, sta-nowicego cz oglnej kategorii wynagrodzenia za prac. W zwizku

z tym, w celu ustalenia, czy wynagrodzenie za prac pracownika jest conajmniej minimalne, naley wzi pod uwag wszystkie przysugujcepracownikowi skadniki wynagrodzenia i inne wiadczenia wynikajceze stosunku pracy, zaliczone wedug zasad statystyki zatrudnieniai wynagrodze okrelonych przez Gwny Urzd Statystyczny do wy-nagrodze osobowych, z pominiciem nagrody jubileuszowej, odpra-wy pieninej przysugujcej pracownikowi w zwizku z przejciem naemerytur lub rent z tytuu niezdolnoci do pracy i wynagrodzenia zaprac w godzinach nadliczbowych (art. 6 ust. 4 i 5 ustawy).

Niegodziwie niskie

W kontekcie powyszych uwag kategoria wynagrodzenia niegodzi-wego odnosi si przede wszystkim do wynagrodzenia, ktre nie jestodpowiednio wysokie, a wic ktre nie przekracza dolnej granicygodziwoci. Niegodziwo takiego wynagrodzenia ma swoje podoew zaoeniu, e pracownik powinien otrzyma za swoj prac uczci-we wynagrodzenie. Wynagrodzenie nisze staoby w sprzecznociz ochronn funkcj prawa pracy.

Kwestia ta jest na tyle oczywista dla pracodawcw, e w praktyceprzyznawanie pracownikowi wynagrodzenia niegodziwie niskiego(w sensie niszego ni minimalne) wystpuje stosunkowo rzadko.

Niegodziwie wysokie

Analogicznie, wydawa by si mogo, e niegodziwym wynagro-dzeniem bdzie take wynagrodzenie przekraczajce grn granicgodziwoci. Cho wysokie wynagrodzenie wydaje si kci z pojciemjego godziwoci w rozumieniu przyjtym w przepisach prawa pracy,to sprawa nie jest taka oczywista.

Na t kwesti zwrci uwag w swoim orzecznictwie Sd Najwyszy.Stwierdzi on, e postanowienia umowy o prac dotyczce wyna-grodzenia za prac i innych wiadcze zwizanych z prac mog byprzez pryzmat zasad wspycia spoecznego ocenione jako niewane

Wynagrodzenie niegodziwe

M a r t a M i a n o w s k a

Jedn z podstawowych zasad prawa pracy jest zasada godziwoci wynagrodzenia za prac.Odzwierciedleniem tej zasady jest ustalona w przepisach prawa kwota minimalnego wynagrodzenia za prac.Jednoczenie przepisy prawa pracy nie wskazuj grnej granicy wynagrodzenia, jakie moe by wypaconepracownikowi. Wydaje si zatem, e pojcie godziwoci wynagrodzenia za prac moe by odnoszone

jedynie do minimalnej kwoty, ktra ma by wypacona pracownikowi za wykonywan przez niego prac.Jednak w praktyce wyjtkowo czsto powouje si argument, e wynagrodzeniem sprzecznym z zasad

godziwoci wynagrodzenia za prac moe by rwnie wynagrodzenie obiektywnie wysokie, np. wiadczeniazwizane z prac wypacane czonkom zarzdu.W niniejszym artykule dokonano analizy tego zagadnienia wanie na podstawie orzecze zapadych

w sprawach dotyczcych wynagrodze i innych wiadcze wypacanych czonkom zarzdu, jako e omawianytu problem zazwyczaj dotyczy wanie tej grupy pracownikw.

l e x l a b o r e

prawo Pracy


7/24


8/24


Niezwykle czst praktyk stosowan wobec

deweloperw przez wadze publiczne

jest uzalenianie wydania pozwolenia nabudow inwestycji mieszkaniowej na terenie

niezagospodarowanym od wybudowania przez

dewelopera drogi dojazdowej do teje inwestycji.

Praktyka ta budzi szeroki sprzeciw wrd

deweloperw, bowiem zmuszani s oni nie tylko

do ponoszenia kosztw budowy drogi, ale take

do nieodpatnego przekazywania gminie dziaek,

na ktrych droga jest budowana.

Kto ma w tym sporze racj? Gminy, ktre

nie chc ponosi niemaych kosztw wykupu

gruntw i budowy drg prowadzcych do

osiedli budowanych przez deweloperw? Czy

te deweloperzy, ktrzy nie zgadzaj si na

finansowanie zada mieszczcych si w gestii

gmin? Odpowied wynika wprost z przepisw

prawa.

Obowizki gmin a obowizki deweloperw

Okrelenie podmiotu odpowiedzialnego za budow drogi zaleyprzede wszystkim od rodzaju drogi, ktra ma zosta wybudowana:czy ma to by droga publiczna (najczciej droga gminna) czy tedroga wewntrzna.

Rodzaj drogi, ktra ma czy osiedle mieszkaniowe z dotychczasistniejcymi trasami komunikacyjnymi, wynika natomiast z postano-wie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego alboz decyzji o warunkach zabudowy, ktra jest wydawana w przypadku,gdy teren, na ktrym ma by realizowana inwestycja, nie jest objtymiejscowym planem.Z decyzji o warunkach zabudowy wynika zwykle obowizek budowy

drogi wewntrznej, ktra bdzie czy inwestycj z drog publiczn.Z kolei miejscowe plany niezwykle czsto przewiduj, e przez dany,niezagospodarowany teren przebiega bdzie droga gminna.

Rnice pomidzy drogami wewntrznymi a gminnymi wyni-kaj z ustawy o drogach publicznych. Drogami wewntrznymi sw szczeglnoci drogi w osiedlach mieszkaniowych czy drogi dojazdo-

we do obiektw uytkowanych przez przedsibiorcw czyli drogiprzeznaczone do uytku tylko pewnej grupy podmiotw. Natomiastdrogami gminnymi s wszystkie inne drogi lokalne stanowice siedrg sucych miejscowym potrzebom.

Rnice te bezporednio przekadaj si na obowizki w zakresiebudowy drg. Jeli dana droga ma by drog wewntrzn, zgodniez ustaw o drogach publicznych za jej budow (w tym finansowaniebudowy) odpowiedzialny jest albo zarzdca albo waciciel dziaki,przez ktr ma przebiega droga. A wic najczciej deweloper.Co do tego obowizku deweloperzy nie maj zreszt adnych za-strzee i nie jest on kwesti sporn.

Natomiast jeli droga dojazdowa przewidziana jest jako droga gminna,jej budowa naley z mocy prawa bezspornie do gminy. Zaspokajaniezbiorowych potrzeb wsplnoty, w tym w zakresie gminnych drg, ulic,mostw placw oraz organizacji ruchu drogowego, naley bowiemdo zada wasnych gminy stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawyo samorzdzie gminnym.

Obowizki gminy w zakresie budowy drg gminnych wynikajzreszt take i z roli, jak peni organy samorzdu gminnego. To one w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego decydujo tym, jak wyglda bdzie zabudowa terenu, a tym samym ktrdyzostan poprowadzone drogi gminne. Drogi gminne zreszt z defini-cji nie su wycznie mieszkacom budowanych osiedli, ale szerokopojtemu interesowi publicznemu i powszechnemu. O ich budoworaz o zakup gruntw pod ich budow powinny wic dba gminy.Z powyszego pynie wic jeden wniosek: przepisy wyranie stano-

wi, kto do czego jest zobowizany.

Deweloperzy a droga gminna

Obowizki gmin w zakresie budowy drg gminnych wspieraj do-datkowo inne przepisy prawa.Zgodnie z art. 98 ust. 1 Ustawy o gospodarce nieruchomociami

to inwestor bdcy wacicielem dziaek, przez ktre ma przebiegadroga gminna, jest wyranie uprawniony do wystpienia do waci-

K a t a r z y n a B i e l a t

Obowizek deweloperw czybezprawno wadzy?

Art. 7. 1.Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty na-

ley do zada wasnych gminy. W szczeglnoci

zadania wasne obejmuj sprawy:

1) ()

2) gminnych drg, ulic, mostw, placw oraz or-

ganizacji ruchu drogowego

l e x b o n a

Prawo Nieruchomoci


9/24


wych organw z wnioskiem o podzia nieruchomoci bdcej jegowasnoci w celu wydzielenia dziaek pod drog gminn.Tak wydzielone dziaki przechodz automatycznie, z mocy prawa na

wasno gminy z dniem, w ktrym decyzja o podziale staa si osta-teczna. W zamian za utrat tyche dziaek, deweloperowi przysugujeodszkodowanie na podstawie art. 98 ust. 3 Ustawy o gospodarcenieruchomociami. Wysoko odszkodowania uzgadniana jest przez

dewelopera z waciwym organem. Jeli do uzgodnienia nie dojdzie,deweloper moe wystpi o odszkodowanie w oparciu o zasadyobowizujce przy wywaszczaniu nieruchomoci. W praktyce chodzitu o rynkow warto nieruchomoci.

Alternatywnie, organy administracji mog wywaszczy dewelope-ra z gruntw przeznaczonych na drogi publiczne w trybie Ustawyo szczeglnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w za-kresie drg publicznych. W takim jednak wypadku deweloperowirwnie przysuguje odszkodowanie w penej wysokoci, wedugrynkowej wartoci gruntu.

Teoria a praktyka

Wymuszanie na deweloperach budowy drg publicznych na ichwasny koszt oraz nieodpatnego ich przekazywania na rzecz gminjest wic w wietle powoanych przepisw dziaaniem sprzecz-nym z prawem. Samo za uzalenianie wydania decyzji o pozwoleniuna budow od zainwestowania w drog publiczn nie ma podstawyprawnej, a w szczeglnoci takiej podstawy nie przewiduje UstawaPrawo budowlane. Deweloperzy nie maj wic powodu, by ulegawarunkom stawianym przez organy wadzy publicznej, a organy tenie mog z tego faktu wyciga konsekwencji niekorzystnych dladeweloperw.

Oczywicie moliwe jest, by deweloper umwi si z gmin odmien-nie i ustali, e przekae gminie tereny z przeznaczeniem na drog nie-odpatnie oraz z wasnych rodkw pokryje koszt jej budowy. Decyzjataka jest jednak autonomiczn decyzj dewelopera, do podjcia ktrejnie jest on w aden sposb zobowizany. Nie jest rzecz waciwprzyjmowanie przypadkw takiego uzgodnienia za obowizujcy w tejkwestii zwyczaj lub te tworzenie w oparciu o takie przypadki zasadpolityki wadz wobec inwestorw.

Wyjtek nr 1 czyli jak przymusi dewelopera do budowydrogi gminnej

W polskim prawie istnieje jednak jedna sytuacja, w ktrej inwestorprywatny moe zosta obciony obowizkiem budowy drogi pu-blicznej. Ma to miejsce wwczas, gdy budowa lub przebudowa drogipublicznej spowodowana jest inwestycj niedrogow. Innymi sowy,gdy konieczno budowy drogi publicznej jest nastpstwem realizacjiinwestycji o innym charakterze: mieszkaniowym, przemysowym itp.W takiej sytuacji, zgodnie z art. 16 ust. 1 Ustawy o drogach publicz-nych, budowa lub przebudowa drogi publicznej naley do inwestorainwestycji niedrogowej.

Wbrew pozorom, wyjtek ten moe mie zastosowanie przyinwestycjach mieszkaniowych niezwykle rzadko. Usytuowanie drgpublicznych na terenach mieszkaniowych wynika bowiem najczciejz uprzednio podjtych decyzji wadz wyraonych w miejscowychplanach zagospodarowania przestrzennego.

Nie jest bowiem tak, e o prowadzeniu inwestycji mieszkaniowychna danym terenie decyduje deweloper. W szerszym kontekcie jest todecyzja wadzy, ktra decydujc o zagospodarowaniu przestrzennymmiasta, postanawia przeznaczy dany teren pod zabudow mieszkanio-w. Deweloper, realizujc inwestycj mieszkaniow, kontynuuje tylko,czy te wprowadza w ycie, zaoenia przyjte przez wadz.

Inwestycja drogowa na terenie przeznaczonym na zabudow miesz-kaniow nie jest wic spowodowana realizacj konkretnej inwestycjimieszkaniowej, ale tym, e dany teren, przeznaczony i wykorzystywa-ny obecnie lub w przyszoci na teren mieszkaniowy wymaga jako

taki poczenia komunikacyjnego. Dlatego te art. 16 ust. 1 Ustawyo drogach publicznych w przypadku wikszoci inwestycji deweloper-skich nie ma zastosowania.

Nawet jednak gdyby w danym przypadku przepis ten mia zastoso-wanie, organy administracji nie mogyby z prawnego punktu widzenia uzaleni udzielenia deweloperowi pozwolenia na budow od zobo-wizania si przez dewelopera do wybudowania drogi, gdy do tego

nie upowania organw publicznych aden przepis prawa. Organyadministracji, w celu wyegzekwowania od dewelopera obowizkuwybudowania drogi, mog jedynie kierowa wobec niego roszczenieo realizacj tego obowizku, a w razie niewywizywania si z zawartejumowy, da wykonania zastpczego lub odszkodowania. Pozwole-nie na budow musz jednak wyda.

Wyjtek nr 2 czyli jak przymusi gmin do budowy drogiwewntrznej

Z drugiej strony, istniej rwnie okolicznoci, w ktrych to gmi-na powinna zadba o budow drogi, mimo e droga ta jest drogwewntrzn. Sytuacja ta ma miejsce, gdy dana droga wewntrznaw praktyce peni ma rwnie funkcje publiczne, czyli stanowi po-wszechnie dostpn drog dojazdow do osiedla mieszkaniowego(a nie tylko drog wewntrz tego osiedla), poczon z sieci drgpublicznych i suc potencjalnie nie tylko mieszkacom osiedla, alei innym podmiotom.

W wietle zasad susznoci i sprawiedliwoci spoecznej nie budziwtpliwoci, e za budow takiej drogi powinna odpowiada gmina.W razie za wybudowania jej przez dewelopera, deweloper winienmie moliwo skutecznego dania od gminy, by drog t odku-pia.

W polskim prawie nie ma jednak adnego rodka prawnego pozwa-lajcego na przymuszenie gminy do odkupienia takiej drogi. Niemniejjednak Europejski Trybuna Praw Czowieka w wyroku z dnia 6 listo-pada 2007 roku (sygn. 22531/05) uzna, e budowa i utrzymywanieprzez podmioty prywatne drg wewntrznych, ktre s poczonez sieci drg publicznych i su nie tylko mieszkacom osiedla, alerwnie innym podmiotom, oraz s otwarte do transportu publicznegoi prywatnego, jest nadmiernym ciarem indywidualnym i zaburzarwnowag midzy interesem powszechnym i indywidualnym.

Organy administracji, decydujc o ewentualnym odkupywaniu drgwewntrznych, powinny kierowa si zasad wyraon w tyme orze-czeniu. Naley take liczy na wprowadzenie stosownych przepiswprawa, ktre jednoznacznie ureguluj t sytuacj, ktra w chwili obec-nej pozwala na naduywanie uprawnie przez organy publiczne.

W skrajnym przypadku moe by bowiem tak, e wiele drg o funk-cji publicznej bdzie oznaczanych w miejscowych planach jako drogiwewntrzne, co z definicji przerzuci na deweloperw obowizek ichbudowy, mimo i w wietle zasad obowizujcego porzdku prawnegoobowizek ten powinien spoczywa na wadzy publicznej.

[email protected]

prawnik, aplikant adwokacki przy Okrgowej

Radzie Adwokackiej w Warszawie, zajmujca

si prawem korporacyjnym, a take

specjalizujca si w prawie farmaceutycznym,

pomimo krtkiego stau zawodowego

wspautor kilku publikacji powstaych

w Kancelarii.

l e x b o n a

Prawo Nieruchomoci


10/24

1 0 | R E S I N C O M M E R C I O| L U T Y 2 0 1 1

J o a n n a O s t o j s k a

Suszno i sens

Sprawa stosowania Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformyrolnej z dnia 6 wrzenia 1944 roku oraz organw kompetentnych do orzekania w sprawach zwrotuznacjonalizowanych nieruchomoci wraca na wokandy. Tym razem doprowadza jednak do cakowitejrozbienoci stanowisk sdw, ktrej wynikiem jest wydanie przez Trybuna Konstytucyjny i Naczelny SdAdministracyjny w tym samym przedmiocie dwch rnych i zupenie nie dajcych si ze sob pogodziorzecze.

O Dekrecie

Dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej by aktem nacjonalizacyj-nym. Przewidywa on bezzwoczne przejcie na rzecz Skarbu Pastwawszystkich majtkw, ktrych powierzchnia przekraczaa okrelonewielkoci. W licznych przypadkach wywaszczenie dokonywane byojednak w oderwaniu od postanowie Dekretu komunistyczne wa-dze nacjonalizoway w ten sposb atrakcyjne majtki ziemskie, obej-mujce paace i parki, przeznaczane nastpnie na orodki rzdowei szkoleniowe.

Wejcie w ycie Dekretu rodzio bezporednie, daleko idce skutkiw sferze cywilnoprawnej, zwizane z definitywnym pozbawieniemprzedwojennych wacicieli prawa wasnoci nieruchomoci, zwyklebez jakiegokolwiek odszkodowania. W wietle dominujcego stano-wiska sdw, owe przejcie wasnoci na rzecz Skarbu Pastwa nast-powao z mocy prawa i nie byo uzalenione od wydania stosownejdecyzji administracyjnej czy orzeczenia o innym charakterze.

Jako akt wykonawczy do Dekretu, w dniu 1 marca 1945 roku Mi-nister Rolnictwa i Reform Rolnych wyda Rozporzdzenie w sprawiewykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowegoz dnia 6 wrzenia 1944 roku. Paragraf 5 tego Rozporzdzenia prze-widywa, e orzekanie w sprawach czy dana nieruchomo podpadapod dziaanie przepisw Dekretu naley do organw administracjipublicznej. Tym samym, to wadza publiczna zyskaa uprawnienie dotego by ocenia, czy nieruchomo znacjonalizowana przez t samwadz publiczn speniaa przesanki niezbdne do wywaszczenia,czy te zostaa wywaszczona nielegalnie.

W obowizujcym systemie prawnym rozstrzyganie o prawachwasnoci naley do kompetencji sdw powszechnych. Wyjtek odtej reguy wprowadza art. 2 3 Kodeksu postpowania cywilnego,w wietle ktrego nie s rozpoznawane w postpowaniu cywilnym tesprawy cywilne, ktre na podstawie przepisw szczeglnych zostayprzekazane do waciwoci innych organw.

Za taki przepis uwaany by zwykle wanie 5 Rozporzdzenia.

cieki rwnolege

Dochodzenie zwrotu znacjonalizowanej nieruchomoci w postpo-waniu administracyjnym powodowao, e w jednej sprawie zapadamogy a cztery orzeczenia dwa w postpowaniu przed organamiadministracji, kolejne dwa przed sdami administracyjnymi, powoa-nymi do kontroli decyzji wydawanych przez wadz publiczn. Uzy-skanie pozytywnego orzeczenia w postpowaniu administracyjnymnie oznaczao per se zwrotu nieruchomoci. Umoliwiao za dopierowszczcie postpowania cywilnego przed sdem powszechnym, ktryorzeka o obowizku zwrotu nieruchomoci, wzgldnie o konieczno-ci dokonania zmiany wpisu waciciela w ksidze wieczystej.

Decyzje wydawane przez organy administracji nie byy jednako-wo traktowane przez sdy powszechne. Rozbienoci dotyczyyw szczeglnoci tego, czy taka decyzja wie sd powszechny czy tejest tylko jednym ze rodkw dowodowych.

Co wicej, o ile sdy powszechne zwykle twierdziy, e uprzednieuzyskanie stosownej decyzji administracyjnej jest warunkiem ko-niecznym do wszczcia postpowania cywilnego, o tyle zdarzay siprzypadki, w ktrych te same sdy pomijay legitymacj organw

I u s p u b l i c u m

Prawo konstytucyjne


11/24

R E S I N C O M M E R C I O| L U T Y 2 0 1 1 | 1 1

administracji do orzekania o podpadaniu nieruchomoci pod Dekreti wydaway wyroki w przedmiocie zwrotu nieruchomoci bez koniecz-noci wykazywania si przez powoda pozytywn dla niego decyzjadministracyjn.

W ten sposb, dla rozstrzygnicia tego samego sporu otwarte byyrwnolegle dwie drogi procesowe administracyjna oraz sdowa.

Najpierw Trybuna

Uwaajc za zasadne wskazane powyej wtpliwoci WojewdzkiSd Administracyjny w Warszawie zada Trybunaowi Konstytucyjne-mu pytanie prawne dotyczce wtpliwoci czy 5 Rozporzdzeniaw zakresie, w jakim na jego mocy organom administracji publicznejprzekazano kompetencj do orzekania w przedmiocie podpadanianieruchomoci pod przepisy Dekretu jest zgodny z Konstytucj.

Postanowieniem z dnia 1 marca 2010 roku Trybuna Konstytucyjnyumorzy postpowanie w sprawie wszcztej w zwizku z zadanympytaniem, stwierdzajc w sentencji, e 5 Rozporzdzenia utracimoc obowizujc, dlatego te orzekanie w sprawie jego zgodnociz Konstytucj jest bezprzedmiotowe.

W ten sposb, mimo niewydania przez Trybuna Konstytucyjny me-rytorycznego rozstrzygnicia, stwierdzi on, e przepis przewidujcykompetencj organw administracji do orzekania w sprawach zwrotuznacjonalizowanych nieruchomoci nie obowizuje, co w uproszczeniuznaczy tylko i a tyle, e przepis ten nie istnieje w obrocie prawnymi to, zdaniem Trybunau, nie istnieje od 1958 roku, kiedy to wejciew ycie Ustawy o sprzeday pastwowych nieruchomoci rolnych orazuporzdkowaniu niektrych spraw zwizanych z przeprowadzeniemreformy rolnej i osadnictwa rolnego zakoczyo reform roln.

Skutki przywoywanego, wydawaoby si, e mao istotnego, roz-strzygnicia (bo przecie umarzajcego postpowanie), s zupeniezasadnicze. Majc na wzgldzie okoliczno, e w wietle Konstytucjiorzeczenia Trybunau Konstytucyjnego s ostateczne i powszechnie

obowizujce, organy administracji publicznej utraciy kompetencj doorzekania w sprawach zwrotu nieruchomoci znacjonalizowanych napodstawie Dekretu.

W wietle orzeczenia Trybunau nie utraciy jej jednak tu i teraza w 1958 roku, czyli z gr 52 lata temu. Teza ta prowadzi do wniosku,e od 1958 roku 5 Rozporzdzenia nie mg stanowi podstawydo wydawania decyzji administracyjnych w przedmiocie podpadania

nieruchomoci pod przepisy Dekretu.W uzasadnieniu swojego stanowiska Trybuna Konstytucyjny stwier-dzi, e w obecnym stanie prawnym tylko i wycznie sdy powszech-ne mog orzeka, czy nieruchomo znacjonalizowana na podstawieDekretu rzeczywicie pod ten Dekret podpadaa czy te nie.

Potem Naczelny Sd Administracyjny

W wyniku wydania przez Trybuna Konstytucyjny wskazanego wyejorzeczenia, w sprawie zawisej przed Naczelnym Sdem Administra-cyjnym pojawia si wtpliwo, jakie skutki dla praktyki sdowoadmini-stracyjnej ma postanowienie Trybunau Konstytucyjnego. Zagadnienieto, jako budzce powane wtpliwoci, zostao przedstawione skado-wi siedmiu sdziw Naczelnego Sdu Administracyjnego.

W dniu 10 stycznia 2011 roku Naczelny Sd Administracyjny podjuchwa, w ktrej stwierdzi, e 5 Rozporzdzenia (ten sam, ktryw wietle orzeczenia Trybunau Konstytucyjnego nie obowizuje) moestanowi podstaw do orzekania w drodze decyzji administracyjnejo tym, czy dana nieruchomo podpadaa pod przepisy Dekretu.

Mamy wic do czynienia z sytuacj, w ktrej w marcu 2010 rokuTrybuna Konstytucyjny stwierdza, e 5 Rozporzdzenia utraci mocobowizujc, po czym w styczniu 2011 roku Naczelny Sd Admini-stracyjny podejmuje uchwa, w ktrej uznaje, wbrew postanowieniuTrybunau, e 5 Rozporzdzenia wcale nie utraci mocy obowizujceji e dalej statuuje on kompetencj organw administracji do orzeka-nia w sprawach zwrotu znacjonalizowanych nieruchomoci. Dodajmy

I u s p u b l i c u m

Prawo konstytucyjne


12/24


13/24

J a c e k J e z i e r s k i

Kolektywnezniesawienie Sd Najwyszy w wyroku z dnia 21 wrzenia 2006 roku w sprawie o sygnaturze I CSK 188/06

stwierdzi, e w przypadku zniesawiajcego zarzutu pod adresem wikszej liczby zbiorowo

okrelonych osb, czyli tak zwanego kolektywnego zniesawienia, osoba wchodzca w skad

danej zbiorowoci moe domaga si ochrony swoich dbr osobistych tylko wtedy, gdy jest

moliwe ustalenie, e zniesawiajca wypowied jej dotyczya.

Mimo i powyszy wyrok odnosi si do ochrony przysugujcej czonkowi partii politycznej,

wydaje si, e problematyka ochrony dbr osobistych osb wchodzcych w skad okrelonej

zbiorowoci moe by przeniesiona na grunt prawa handlowego.

Wyjanienia wymagaj nastpujce kwestie: czy czonek organu spki prawa handlowegomoe domaga si ochrony swoich dbr osobistych w przypadku pomwienia osoby prawnej

oraz czy pomwienie czonka organu osoby prawnej moe narusza dobre imi lub renom

samej osoby prawnej.

Problem dbr osobistych osoby prawnej poruszalimy w aspekcie oglnym

w ubiegorocznym padziernikowym numerze Res in Commercio.

Osoba prawna i jej dobra osobista

Punktem wyjcia dla wyjanienia wspomnianych wyej zagadniepowinny by uwagi na temat dbr osobistych samej osoby prawnej.

Zgodnie z artykuem 43 Kodeksu cywilnego, do ochrony dbr oso-bistych stosuje si odpowiednio przepisy o ochronie dbr osobistychosb fizycznych. Takie uregulowanie oznacza, e kada osoba praw-na, jak rwnie jednostka organizacyjna nieposiadajca osobowociprawnej, ktrej ustawa przyznaje zdolno prawn, ma swoje dobraosobiste oraz e ochrona tych dbr jest uregulowana analogicznie doochrony dbr osb fizycznych.

Ustawodawca, ze wzgldu na rny substrat osoby fizyczneji prawnej, podkrela, e chodzi o odpowiednie stosowanie artykuw23, 24 i 448 Kodeksu cywilnego.

Konstrukcja osoby prawnej zostaa stworzona w celu umoliwienia,mniejszej lub wikszej grupie ludzi powizanych rnymi zalenocia-mi, wyraenia i ochrony wasnych interesw, niekoniecznie o cha-rakterze majtkowym. W zwizku z powyszym, osobom prawnymprzypisywane s pewne wartoci o charakterze niemajtkowym, ktre

maj istotne znaczenie dla identyfikacji i funkcjonowania okrelonejjednostki organizacyjnej, zgodnie z jej zakresem dziaania.Zgodnie z przyjtym powszechnie pogldem, ochrona dbr oso-

bistych, zarwno osb fizycznych jak i prawnych, jest realizowanaza pomoc konstrukcji prawa podmiotowego. Ochrona ta jest wicrealizowana analogicznie do ochrony interesw majtkowych.

Dobra osobiste osb prawnych daj si scharakteryzowa zapomoc nastpujcych cech. Przede wszystkim, wynikaj onez samej konstrukcji osoby prawnej. Ponadto, prawa z nimi zwizanes skuteczne wobec wszystkich podmiotw prawa cywilnego. Sferadbr osobistych osb prawnych jest sfer cile zwizan z danosob prawn, w zwizku z czym prawa j tworzce nie mog byprzeniesione na inn osob i gasn wraz z ustaniem tej osoby. Cowicej, dobra osobiste i prawa suce ich ochronie, jak to ju zostaowskazane powyej, maj niemajtkowy charakter.

Ze wzgldu na to, e prawo chroni ca sfer, dziki ktrej osobaprawna funkcjonuje jako odrbny podmiot prawa, nie da si stworzyzamknitego katalogu dbr osobistych osb prawnych. Zadaniem


l e x c i v i l i s

Prawo cywilne


14/24


orzecznictwa i doktryny jest wskazanie najwaniejszych dbr oso-bistych, ktre skadaj si na wspomnian wyej, prawnie chronionsfer.

Nie jest celem niniejszego artykuu omawianie kolejnych dbr oso-bistych, ale, ze wzgldu na problematyk, celowe jest omwieniedobrego imienia, jako jednego z najwaniejszych dbr osobistychosoby prawnej.

Dobre imiPowszechnie akceptuje si zaliczenie do dbr osobistych osb praw-

nych dobrego imienia, rozumianego najczciej jako dobre mniemanieinnych osb o danym podmiocie prawa, w szczeglnoci z uwagi najego dziaalno. Bardzo czsto zdarza si, e w jzyku potocznym jestono zastpowane takimi pojciami jak: renoma, reputacja czy sawa.Z punktu widzenia prawa nie jest to zabieg prawidowy ze wzglduna rne zakresy znaczeniowe powyszych poj.

Osoba prawna ma, w zwizku z powyszym, gwarantowan przezprawo ochron, polegajc na tym, aby nikt nie formuowa pod jejadresem ocen, ktre mog naraa j na utrat dobrego imienia.W szczeglnoci za zachowania naraajce osob prawn na utratdobrego imienia naley uzna te wypowiedzi, ktre zarzucaj niewy-penianie cicych na niej zobowiza, pomwienia o dziaania naszkod klientw, dokonywanie nierzetelnych ocen dziaalnoci czywiarygodnoci kredytowej.

Naruszenie dobrego imienia osoby prawnej naraa j na utratzaufania potrzebnego do funkcjonowania zgodnie z zaoonymzakresem dziaania. Takie bezpodstawne oceny mog decydowa,i w wielu przypadkach decydoway, o moliwoci dalszego istnieniaosoby prawnej, zwaszcza przedsibiorcw.

rodki ochrony

W zwizku z tym, co zostao wyej przytoczone i zgodnie z ar-tykuem 24 Kodeksu cywilnego, jeeli dojdzie do naruszenia dobraosobistego osoby prawnej, moe ona wystpi z daniem ustaleniaprawa osobistego oraz z roszczeniem o zaniechanie dziaania, ktrenarusza jej dobre imi lub temu dobru osobistemu zagraa. Ponadto,gdy doszo do naruszenia, osoba ta moe wystpi z roszczeniemo usunicie skutkw naruszenia.

Liczne wtpliwoci natomiast budzi w doktrynie i orzecznictwie mo-liwo dania przez osob prawn zadouczynienia pieninego lubzapaty odpowiedniej sumy pieninej na wskazany cel spoeczny.

W tym miejscu odwoam si do artykuu Katarzyny Kryli pod tytuemBez ochrony, ktry ukaza si w ubiegorocznym, padziernikowymnumerze Res in Commercio. Autorka w konkluzji swojej pracystwierdza, e (...) przyznanie osobom prawnym moliwoci daniazadouczynienia pieninego za doznan krzywd podwaaoby rolfunkcji kompensacyjnej, przewidzianego w artykule 448 Kodeksu [cy-wilnego przyp. Jacek Jezierski], roszczenia. Osoby prawne, jakotwory spoeczne, nie doznaj ujemnych przey psychicznych, ktremogyby by agodzone wiadczeniami pieninymi. Pejoratywneodczucia wyraaj si przede wszystkim w negatywnym wpywie nainteres majtkowy osoby prawnej. () Zadouczynienie pienineprzyznane w zwizku z naruszeniem dbr osobistych osoby prawnejsuyoby w rzeczywistoci ochronie jej obiektywnie rozumianych in-teresw, a nie zapewnieniu satysfakcji moralnej w zwizku z doznankrzywd, jak ma to miejsce w przypadku osb fizycznych. W tymkontekcie przyznanie osobom prawnym moliwoci wystpowaniaz roszczeniami z art. 448 Kodeksu [cywilnego] mija si z podstawowymcelem zadouczynienia pieninego.

Nie podejmujc szerszej polemiki na amach niniejszego artykuu, niesposb zgodzi si z przytoczonymi wnioskami Autorki. W zwizkuz tym, e dobra osobiste nie wi si z przeyciami psychicznymiuprawnionego, a wynikaj, jak to zostao wykazane wyej, z faktu sa-mego istnienia konkretnego podmiotu prawa, to brak jest podstaw aby

odmawia osobie prawnej roszcze o zadouczynienie, ktre zostaywprost przewidziane jako jeden z rodkw ochrony dbr osobistychw artykule 24 Kodeksu cywilnego, ktry na mocy artykuu 43 Kodeksustosuje si odpowiednio do osb prawnych.

Odmawiajc roszczenia o zadouczynienie osobie prawnej, do-szlibymy do takiej sytuacji, w ktrej naruszajcy w ten sam sposb,jednakowym dziaaniem, to samo dobro osobiste osoby fizycznej

i osoby prawnej, znalazby si w lepszej sytuacji w przypadku naru-szenia dobra osoby prawnej ni w razie naruszenia dobra osobistegoosoby fizycznej. Czy takie rnicowanie ma jakiekolwiek podstawyprawne? Odpowied jest oczywicie negatywna.

aden z przepisw regulujcych ochron dbr osobistych nie dajepodstaw do takiego dyskryminowania rnych podmiotw prawa.Osoby fizyczne i osoby prawne s rwnouprawnionymi uczestnika-mi obrotu gospodarczego. Ze wzgldu na bezpieczestwo obrotu,nie moe by mowy o stosunku nadrzdnoci lub podrzdnocipomidzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Czy wobec tegosprawiedliwe byoby pozbawianie, bez adnej podstawy w prawie,moliwoci wystpienia z roszczeniem o zadouczynienie pienineosb prawnych w przypadku naruszenia ich dbr osobistych? Odpo-wied na to pytanie wydaje si oczywista.

Kolektywne pomwienie

Jak zostao wykazane we wstpie do niniejszego artykuu, SdNajwyszy w swoim wyroku poruszy niezwykle ciekaw kwestitzw. kolektywnego pomwienia. Wobec braku regulacji prawnejw tym zakresie, naley uzna poruszenie tej problematyki przez SdNajwyszy za jak najbardziej trafne.

Z punktu widzenia prawa handlowego i obrotu gospodarczego, naj-bardziej interesujcy jest problem, czy czonek organu osoby prawnejmoe domaga si ochrony swoich dbr osobistych w przypadkupomwienia osoby prawnej.

W wietle obowizujcych przepisw i utrwalonego orzecznictwa(poza powoywanym wyrokiem Sdu Najwyszego por. m.in. wyrokSdu Apelacyjnego w Krakowie o sygnaturze I ACr 281/94), naleystwierdzi, e nie ma adnych podstaw, by odmwi takiej ochrony.

Osoba prawna to grupa ludzi, tych ktrzy j tworz, i tych, ktrzydziaaj w jej imieniu i na jej rzecz, jako jej organy.

Wemy za przykad spk z ograniczon odpowiedzialnoci. Jestto spka, ktra moe by utworzona w kadym celu przez prawodopuszczalnym, uzyskujca osobowo prawn z chwil wpisu do re-jestru. Spka z ograniczon odpowiedzialnoci jest przede wszystkimkolektywem wsplnikw, czyli osb, ktre zakadajc spk, zobo-wizuj si dy do osignicia wsplnego celu, przez wniesieniewkadw lub przez wspdziaanie w inny okrelony sposb. Ponadto,spka z ograniczon odpowiedzialnoci, tak jak kada osoba prawna,dziaa przez swoje organy. W skad organw spki z ograniczonodpowiedzialnoci wchodz osoby okrelone przez przepisy prawa.Moemy mie do czynienia z sytuacj, w ktrej spka z ograniczonodpowiedzialnoci osoba prawna skada si bdzie z dwchrnych grup ludzi, czyli ze wsplnikw tworzcych jedn grupi z innych osb, bdcych czonkami okrelonych organw.

Zamy, e dochodzi do zniesawienia spki. Okrelona osobazarzuca spce, e jej dziaania s niezgodne z dobrymi obyczajamii maj na celu pokrzywdzenie klientw tej spki. Wypowiedzi tenie maj adnego pokrycia w rzeczywistoci, s czystym wymysemformuujcego wypowied. Jednake doszo do naruszenia dobregoimienia spki z ograniczon odpowiedzialnoci, co zaktualizowaoroszczenie suce ochronie dbr osobistych.

Bez najmniejszych wtpliwoci, zgodnie z tym co zostao wskazanepowyej, naley stwierdzi, e takie roszczenie o ochron bdzie przy-sugiwao osobie prawnej spce z ograniczon odpowiedzialnoci.Niemniej jednak, formuujcy zarzuty odnosi si do nieprawidowych,jego zdaniem, dziaa, a jak wskazaem powyej, osoba prawna dziaa

l e x c i v i l i s

Prawo cywilne


15/24


przez swoje organy, ktre skadaj si z okrelonych osb. Z tytuuprowadzenia spraw i reprezentowania osoby prawnej w czynnociachsdowych i pozasdowych, czonkowie organw posiadaj okreloneprawa i obowizki.

Co wicej, zajmowanie pozycji czonka organu osoby prawnejwie si zawsze z okrelon przez prawo odpowiedzialnoci,a w sytuacjach okrelonych w ustawie nawet z t o charakterze karnym.

Wobec tego, w przypadku pomwienia osoby prawnej, czonek jejorganu ma roszczenie o ochron swojego dobrego imienia, jeli tylkozostanie wykazane, e wypowied skierowana pod adresem osobyprawnej go dotyczya.

W przypadku kolektywnego zniesawienia, pozwany poniesie odpo-wiedzialno za naruszenie czci czonka danej zbiorowoci, gdy zarzutdotyczy grupy na tyle maej, e moe on by obiektywnie odniesionydo kadego z jej czonkw. Takimi maymi grupami s wanie organyosb prawnych.

Ponadto, roszczenie o ochron czci czonka organu bdzie przysu-giwao nawet wtedy, gdy z roszczeniem wystpi osoba prawna, ponie-wa dobra osobiste osoby prawnej s niezalene od dbr osobistychosoby fizycznej, bdcej czonkiem jej organu.

Czonkowi organu osoby prawnej bd przysugiway rodki ochronyokrelone w artykule 24 Kodeksu cywilnego, take roszczenie o za-douczynienie pienine. Na powyszym przykadzie, wida wyranie,jak niezasadnym byoby pozbawienie moliwoci wystpienia przezosob prawn z tym rodkiem prawnym.

Szkodliwe pomwienie

Ostatni kwesti, ktra pozostaa do rozwaenia jest pytanie, czynaruszenie dobrego imienia czonka organu osoby prawnej, w zwizkuz penionymi przez niego funkcjami, moe mie wpyw na naruszeniedbr osobistych osoby prawnej.

Powyszy problem, podobnie jak kwestia tzw. kolektywnego znie-sawienia, nie ma wyranej podstawy w polskim prawie. Jednake,interesujca nas problematyka bya poruszana kilkakrotnie w orzecze-niach Sdu Najwyszego i sdw apelacyjnych. Judykatura odwouje siw tym zakresie do artykuu 38 Kodeksu cywilnego.

W zwizku z powyszym, naley stwierdzi, e dziaanie organu(osoby fizycznej) traktowane jest jako dziaanie samej osoby prawnej,jeeli osoba ta dziaa w granicach kompetencji danego organu. Oczywi-cie, osoba penica funkcje piastuna organu nie straci przez to wasnejzdolnoci do czynnoci prawnej. Sposb dziaania organw osobyprawnej ma znaczenie dla dobrego imienia i renomy tej osoby.

Zamy, e wobec zarzdu okrelonej spki akcyjnej zosta sfor-muowany zarzut nieprawidowego dziaania, jednake zarzut ten niema adnego poparcia w rzeczywistoci. Czonkowie zarzdu podej-mowali wszystkie decyzje dotyczce dziaalnoci spki jednomylnie,przy udziale wszystkich czonkw organu. W zwizku z powyszymnegatywna wypowied o dziaaniu zarzdu moe by odniesiona dojego poszczeglnych czonkw.

Nie jest to jednak przypadek opisywanego wyej tzw. kolektywnegozniesawienia, z uwagi na to, e organy osoby prawnej nie posiadaj aniosobowoci ani zdolnoci prawnej. Z uwagi na to, e osoby fizycznezostay naraone na utrat zaufania i oglnego mniemania o tym, e

s to osoby kompetentne, posiadajce odpowiednie kwalifikacje dopenienia funkcji zarzdzajcych, bdzie im przysugiwao roszczenieo ochron dobrego imienia. Co do powyszego nie ma wtpliwo-ci.

Ponadto, w tym przypadku doszo rwnie do naruszenia dobre-go imienia osoby prawnej. Zarzucane nieprawidowe dziaanie jestniekorzystne w skutkach dla spki z naszego przykadu, podwaa

tym samym jej autorytet i naraa j na utrat zaufania obecnychi potencjalnych kontrahentw czy klientw. Wobec tego, w naszymprzykadzie dochodzi rwnie do naruszenia dobrego imienia spki,ktrej zgodnie z artykuem 23 i 24 Kodeksu cywilnego w zwizkuz artykuem 43 Kodeksu przysugiwa bd okrelone rodki ochro-ny.

Konkluzja

Ochrona dbr osobistych osb prawnych ma istotne, by niepowiedzie, e wrcz kluczowe znaczenie dla ich funkcjonowania.Mona nawet zaryzykowa tez, e w wielu przypadkach ochrona tama wiksze znaczenie anieli w przypadku ochrony dbr osobistychosb fizycznych. Dlatego negatywnie naley oceni tak wsk regu-lacj prawn, ograniczajc si wycznie do ustawowego odesania,zawartego w artykule 43 Kodeksu cywilnego.

Taka regulacja prowadzi do licznych sporw w doktrynie i orzecz-nictwie, co do zakresu ochrony dbr osobistych osb prawnych, jaki rodkw prawnych sucych tej ochronie. Spory te przekadaj si nastosowanie wykadni zawajcej artyku 24 Kodeksu cywilnego, przezco odmawia si osobom prawnym roszczenia o zadouczynieniepienine lub zapaty odpowiedniej sumy pieninej na wskazany celspoeczny.

W tym rozwizaniu mona dopatrywa si pozostaoci systemuprawnego Polski Ludowej, w ktrej pojcie osoby prawnej nie miaojednoznacznie okrelonego autonomicznego zakresu, pozostawaoono bowiem w najcilejszym powizaniu z centralistyczn wadzpolityczn.

Jednake, pozytywnie naley oceni orzeczenia sdw odnoszcesi do tzw. kolektywnego zniesawienia oraz przekadania naruszeniadobrego imienia organu osoby prawnej na dobra osobiste tej osoby.Wydaje si jednak, e celowe jest sformuowanie postulatu de legeferenda o szczegowym uregulowaniu przez ustawodawc tychistotnych, z punktu widzenia praktyki prawa, kwestii.

Artyku 38 Kodeksu cywilnego

Osoba prawna dziaa przez swoje organy w spo-

sb przewidziany w ustawie i opartym na niej

statucie.

[email protected]

Jacek Jezierski odby praktyki studenckie

w Kancelarii w lutym biecego roku. Obecnie

studiuje na pitym roku Wydziau Prawa

Uniwersytetu Warszawskiego. Przygotowuje

prac magistersk pod kierunkiem Jerzego

Modrzejewskiego na temat nowych koncepcji

kapitau zakadowego w planowanej nowelizacji

prawa handlowego.

l e x c i v i l i s

Prawo cywilne


16/24


KomentarzeRes in Commercio

Biecy numerRes in Commerciozamyka publikacj opracowania

powiconego spce komandytowej.

Rozpoczlimy ten cykl wraz z pierwszym

numerem Res in Commercio w marcu

ubiegego roku. W midzyczasie doszo

do istotnych zmian stanu prawnego

w odniesieniu do efektu dziaalnoci spki

komandytowej w podatku dochodowym jej

wsplnikw. Zmiany owe, obowizujcegood dnia 1 stycznia biecego roku opisalimy

w poprzednim numerze RiC.

Obecnie przedstawiamy informacje

dotyczce opodatkowania spki

komandytowej podatkiem od towarw

i usug a take na temat rachunkowoci

spki. W tym zakresie stan prawny nie

uleg zmianie.

Od przyszego numerRes in Commercio

rozpocznie publikacj kolejnego oryginalnego

opracowania prawnikw Kancelarii jak

dotd jedynej w Polsce penej publikacji

powiconej prawnym aspektom due

diligence.

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


17/24


Spka komandytowa.

Instrukcja obsugi

Cz dwunasta

K o m e n t a r z e R e s i n C o m m e r c i o

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


18/24



Spka komandytowa. Instrukcja obsugi Cz dwunasta.

5.3. Opodatkowanie podatkiem od towarw i usug

441 W przeciwiestwie do podatku dochodowego, gdzie spkakomandytowa nie jest podatnikiem, spka komandytowa jestpodatnikiem podatku VAT. Zgodnie bowiem z art. 15 ustawyo podatku od towarw i usug (ustawa VAT) podatnikami sosoby prawne, jednostki organizacyjne niemajce osobowo-ci prawnej oraz osoby fizyczne wykonujce samodzielniedziaalno gospodarcz, bez wzgldu na cel lub rezultattakiej dziaalnoci. Spk komandytow naley zaliczy dojednostek organizacyjnych niemajcych osobowoci prawnej.Skoro wic przepis wyranie nadaje spce komandytowejstatus podatnika podatku VAT, wsplnicy tej spki nie bdpodatnikami tego podatku.

442 Jak wynika z brzmienia przywoanego przepisu, spka ko-mandytowa bdzie podatkiem podatku VAT tylko w zakresieprowadzonej przez siebie samodzielnie dziaalnoci gospo-darczej. Na gruncie ustawy o VAT dziaalno gospodarczaobejmuje dziaalno producentw, handlowcw lub usugo-dawcw, w tym podmiotw pozyskujcych zasoby naturalneoraz rolnikw, a take dziaalno osb wykonujcych wolnezawody, rwnie wwczas, gdy czynno zostaa wykonanajednorazowo w okolicznociach wskazujcych na zamiarwykonywania czynnoci w sposb czstotliwy.

443 Jedn z konsekwencji uzyskania przez spk komandyto-w statusu podatnika podatku VAT jest to, e za zalegoci

podatkowe w podatku VAT spki odpowiedzialno bdponosi jej wsplnicy, ale jedynie ci bdcy komplementa-riuszami ponosi bd odpowiedzialno bez ogranicze, lubraczej do wysokoci swojego majtku. W tej kwestii jest toregulacja odmienna ni w przypadku zalegoci podatkowychw podatku dochodowym, gdzie kady wsplnik odpowia-da za zalegoci podatkowe, przy czym jedynie w swojejczci.

444 W stosunku do spki komandytowej kwestia opodatkowa-nia podatkiem VAT dotyczy szeregu czynnoci. Czynnoci tezostay omwione szczegowo poniej. Jednak przedtemnaley poczyni uwag natury oglnej i porzdkujcej. Ot,stosownie do art. 5 ustawy VAT, opodatkowaniu podatkiemVAT w stosunku do spki komandytowej bdzie podlegakada czynno, ktra stanowi odpatn dostaw towarwlub odpatne wiadczenie usug, a take eksport i importtowarw, wewntrzwsplnotowe nabycie towarw za wy-nagrodzeniem na terenie kraju oraz wewntrzwsplnotowenabycie towaru. Na gruncie ustawy VAT przez dostaw towa-rw naley rozumie przeniesienie prawa do rozporzdzaniatowarami jak waciciel. Natomiast przez wiadczenie usug kade wiadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnejlub jednostki organizacyjnej niemajcej osobowoci prawnej,ktre nie stanowi dostawy towarw. Czynnoci te podlegajopodatkowaniu niezalenie od tego, czy zostay wykonanez zachowaniem warunkw oraz form okrelonych przepi-

Rozdzia Pity

Opodatkowanie i ksigowo

spki komandytowej

(cig dalszy)

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


19/24




sami prawa (art. 5 ust. 1 ustawy o VAT). W zwizku z tympunktem wyjcia dla rozwaa dotyczcych opodatkowaniaposzczeglnych czynnoci podatkiem VAT bdzie analiza, czyczynnoci te mieszcz si w ktrej ze wskazanych powyejkategorii.

5.3.1 Wniesienie wkadu

445 Zasadniczo, wniesienie wkadu do spki komandytowejnaley rozpozna albo jako dostaw towarw albo jakowiadczenie usug. W zwizku z tym waciwie kady przy-padek wniesienia wkadu powinien podlega opodatkowaniupodatkiem VAT. Moliwe s jednak sytuacje, w ktrych wnie-sienie wkadu nie bdzie podlega opodatkowaniu, przedewszystkim ze wzgldu na przedmiot wkadu.

446 Zgodnie z przepisami Kodeksu spek handlowych wkadwsplnika do spki komandytowej moe by zarwno wka-dem pieninym jak i niepieninym. Wniesienie wkadu pie-ninego do spki komandytowej bdzie czynnoci neutral-n podatkowo. Wynika to z faktu, e pienidze nie s towaremw rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy VAT, a wic ich wniesieniedo spki komandytowej nie bdzie odpat dostaw towa-rw podlegajc opodatkowaniu podatkiem VAT.

447 Inaczej bdzie w przypadku wniesienia do spki komandy-towej wkadu niepieninego (aportu). Wniesienie takiegowkadu bdzie podlegao opodatkowaniu podatkiem VATbd nie, w zalenoci od przedmiotu wkadu. W tym za-kresie przedmiot wkadu naleny podzieli na dwie kategorie:po pierwsze, wkad, ktry jest przedsibiorstwem w rozu-mieniu art. 55 (1) Kodeksu cywilnego lub jego zorganizowanczci; po drugie, przedmiot niebdcy przedsibiorstwemw rozumieniu art. 55 (1) Kodeksu cywilnego lub jego zor-ganizowan czci. Za przykad takiego wkadu mona tupoda chociaby nieruchomo lub raczej, mwic cakiemcile, prawo wasnoci nieruchomoci, prawo uytkowaniawieczystego czy take prawo ochronne na znak towarowy.

448 W przypadku, gdy przedmiotem wkadu jest rzecz inna niprzedsibiorstwo w rozumieniu art. 55 (1) Kodeksu cywilne-go lub jego zorganizowana cz, wniesienie takiego wkadunaley rozpozna jako dostaw towarw w rozumieniu art.7 ust. 1 ustawy o VAT lub wiadczenie usug w rozumieniuart. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Przedmiot wkadu bdzie bowiemzazwyczaj albo towarem, a wic rzecz ruchom, jak rwniepostaci energii, budynkiem, budowl, ich czciami lub grun-tem. (art. 2 pkt 6 ustawy o VAT) albo usug, czyli wszystkim,co nie mieci si w pojciu towaru np. prawo ochronne naznak towarowy. Wniesienie wkadu jest rwnie czynnociodpatn, bowiem istnieje bezporedni zwizek pomidzywniesieniem wkadu dostaw towaru a otrzymanymwynagrodzeniem w postaci udziaw. W zwizku z tym,wniesienie wkadu bdzie opodatkowane podatkiem VATna zasadach oglnych. Ze wzgldu na objcie podatkiemVAT aportw wydaje si, e na potrzeby wszelkich rozliczezwizanych z wniesieniem aportu do spki, naley je wyce-nia wedug wartoci netto, tzn. bez podatku VAT.

449 Do dnia 30 listopada 2008 roku, na mocy par. 8 ust. 1 pkt 6

rozporzdzenia Ministra Finansw z dnia 27 kwietnia 2004roku w sprawie wykonania niektrych przepisw ustawyo podatku od towarw i usug, obecnie ju nieobo-wizujcego, wniesienie wkadu niepieninego dospek prawa handlowego i cywilnego byo zwolnio-ne od podatku VAT. Regulacja ta, jako niezgodna zprzepisami wsplnotowymi zostaa jednak zniesionaz dniem 1 grudnia 2008 roku na mocy rozporzdze-nia Ministra Finansw z dnia 28 listopada 2008 rokuw sprawie wykonania niektrych przepisw ustawyo podatku od towarw i usug. Na mocy przepiswtego rozporzdzenia przez pewien czas po wejciuw ycie rozporzdzenia (1 grudnia 2008 roku) bya mo-liwo wyczenia spod opodatkowania podatkiem VATwniesienia wykadu niepieninego do spki, przy czymdotyczyo to okresu do dnia 31 marca 2009 roku. Z dniem1 kwietnia 2009 roku nie ma moliwoci zastosowania zwol-nienia wniesienia wkadu spod podatku VAT.

450 W zwizku z opodatkowaniem czynnoci wniesienia wkaduw postaci towarw innych ni przedsibiorstwo lub jego zor-ganizowana cz, nie jest konieczne dokonywanie korektypodatku wczeniej odliczonego. Byo to konieczne w okresie,gdy wkady niepienine byy zwolnione z opodatkowania aprzedmiot aportu nie by wykorzystywany na cele zwizanez dziaalnoci opodatkowan.

451 Wniesienie aportu w postaci przedsibiorstwa lub jego zor-ganizowanej czci, przez co naley rozumie organizacyjniei finansowo wyodrbniony w istniejcym przedsibiorstwiezesp skadnikw materialnych i niematerialnych, w tym zo-bowizania, przeznaczone do realizacji okrelonych zadagospodarczych, ktry zarazem mgby stanowi niezaleneprzedsibiorstwo samodzielnie realizujce zadania (art. 2 pkt27e ustawy o VAT) podlega innej regulacji. Zgodnie z art. 6pkt 1 ustawy o VAT przepisw tej ustawy nie stosuje si dotransakcji zbycia przedsibiorstwa lub zorganizowanej czciprzedsibiorstwa. Cho ustawa o VAT nie wyjania pojciatransakcja to stosownie do przepisw Dyrektywy Radyz dnia 28 l istopada 2006 roku Nr 2002/112/WE w sprawiewsplnego systemu podatku od wartoci dodanej, za trans-akcj, o ktrej mowa w przywoanym przepisie naley uzna,midzy innymi, wniesienie aportu do spki prawa handlo-wego. Oznacza to, e wniesienie aportem do spki prawahandlowego, w tym spki komandytowej, przedsibiorstwalub jego zorganizowanej czci bdzie neutralne podatkowopod wzgldem podatku VAT. Innymi sowy czynno ta, po-zostaje poza systemem podatku od towarw i usug.

452 Jednoczenie, ze wzgldu na zwolnienie czynnoci wniesieniawkadu w postaci przedsibiorstwa lub jego zorganizowanejczci do spki komandytowej, konieczne bdzie dokona-nie korekty podatku wczeniej odliczonego, przy czym dodokonania tej korekty bdzie zobowizany nabywca przed-sibiorstwa (spka komandytowa), stosownie do treci art.91 ust. 9 ustawy o VAT. Dotyczy to rwnie przypadku, gdywnoszcym wkad bdzie osoba fizyczna. Zgodnie bowiemz art. 93a par. 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej spka ko-mandytowa wstpi we wszelkie przewidziane w przepisach

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


20/24




prawa podatkowego prawa i obowizki osoby fizycznej.W konsekwencji, do dokonania takiej korekty bdzie zobo-wizana ewentualnie spka komandytowa jako nastpcaprawy osoby fizycznej. Korekta taka nastpuje w oparciuo zasady ujte w art. 90 i 91 ustawy VAT, z uwzgldnieniemokresu wykorzystywania przedsibiorstwa, w stosunku dokwoty VAT jaka zostaa odliczona w zwizku z nabyciem lubwytworzeniem przedsibiorstwa.

453 Jedynie na marginesie naley zauway, e skoro wniesienieprzedsibiorstwa lub jego zorganizowanej czci do spkikomandytowej jest zwolnione od podatku VAT, czynno tabdzie podlegaa opodatkowaniu podatkiem od czynnocicywilnoprawnych, zgodnie z art. 1 ust. 3 pkt 1 oraz art. 6ust. 1 pkt 8 lit. lit. a) i b) ustawy o podatku od czynnocicywilnoprawnych. Stawka podatku wynosi 0,5 procenta odwartoci wkadw powikszajcych majtek spki.

5.3.2 Rozwizanie spki

454 Obowizek podatkowy w zakresie podatku VAT powstajerwnie w przypadku rozwizania spki komandytowej (tzw.VAT likwidacyjny). Kwesti t reguluj przepisu dziau II roz-dziau 4 ustawy o VAT (art. 14). Zgodnie z tymi przepisamiopodatkowaniu podatkiem VAT podlegaj towary wasnejprodukcji i towary, ktre po nabyciu nie byy przedmiotemdostawy towarw, ale tylko takie z tych towarw, w stosunkudo ktrych przysugiwao prawo do obnienia kwoty podatkunalenego o kwot podatku naliczonego. Obowizek podat-kowy powstaje z dniem rozwizania spki komandytowej.

455 Na potrzeby opodatkowania towarw w zwizku z likwida-cj spki komandytowej konieczne jest sporzdzenia spisuz natury towarw podlegajcych opodatkowaniu, na dzierozwizania spki. W spisie tym wskazuje si warto to-warw i warto nalenego podatku VAT. Warto towarwokrela si poprzez cen ich nabycia (bez podatku), a jeelinie ma ceny nabycia poprzez koszt ich wytworzenia.

456 Informacj o dokonanym spisie z natury wraz z wartocipodatku nalenego naley zaczy do deklaracji podatkowejskadanej za okres obejmujcy dzie rozwizania spki. Na-podstawie dokonanego spisu z natury i zoonej deklaracji byliwsplnicy spki, ktrzy byli nimi w dniu rozwizania spki,mog domaga si zwrotu rnicy podatku wskazanegow deklaracji za okres, w ktrym spka komandytowa byapodatkiem VAT, zarejestrowana, jako podatnik czynny VAT.

457 Byli wsplnicy spki komandytowej maj prawo do uzyska-nia rnicy podatku, proporcjonalnie do ich udziau w zysku,wynikajcego z umowy spki. Umow spki naley w takimprzypadku zaczy do deklaracji podatkowej, o ktrej mowapowyej.

458 Dostawa towarw, obejmujca towary wskazane w spisiez natury, dokonywana przez byych wsplnikw spki ko-mandytowej podlega zwolnieniu od podatku, przez okres12 miesicy od dnia rozwizania spki, pod warunkiemrozliczenia podatku od towarw objtych spisem z natury.

5.4. Rachunkowo spki komandytowej

5.4.1 Zasady oglne

459 Spka komandytowa, jako spka osobowa, stosuje - zgodniez art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowoci - przepisy tejustawy, bez wzgldu na rozmiary prowadzonej dziaalnoci.Oznacza to, e prowadzi ona ksigi rachunkowe i sporzdzasprawozdanie finansowe zgodnie z wymogami ww. usta-wy.

460 Zatem do spki komandytowej maj zastosowanie w pe-nym zakresie regulacje dotyczce oglnych i nadrzdnychzasad rachunkowoci, zasad prowadzenia ksig rachun-kowych, dokumentacji operacji gospodarczych i zapiswksigowych, inwentaryzacji aktyww i pasyww, wycenyaktyww i pasyww, ochrony i przechowywania danychoraz odpowiedzialnoci karnej. Oznacza to, e spkikomandytowe stosuj m.in. zasad istotnoci, ostronoci,memoriau, kontynuacji, cigoci formalnej i materialnej,czy podwjnego zapisu. Jednostki te obowizane s takekad operacj gospodarcz powodujc zmian w aktywach,pasywach, kosztach, przychodach i wyniku finansowym udo-kumentowa odpowiednim dowodem ksigowym. Ustawao rachunkowoci okrela jedynie minimum wymogw, jakimpowinien odpowiada taki dowd, jeeli zakresu jego trecinie rozszerzaj inne przepisy. Dowd ksigowy powinienzawiera, co najmniej dane okrelone w art. 21 ustawyo rachunkowoci.

461 Natomiast w zakresie wyceny aktyww i pasyww na dziebilansowy spka komandytowa stosuje postanowienia usta-wy o rachunkowoci oraz rozporzdzenia Ministra Finanswz dnia 12 grudnia 2001 roku w sprawie szczegowych zasaduznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu pre-zentacji instrumentw finansowych.

462 Spka komandytowa prowadzi ksigi rachunkowe w jzykupolskim i w walucie polskiej, w siedzibie jednostki lub pozasiedzib w przypadku powierzenia ich prowadzenia osobieuprawnionej do usugowego prowadzenia ksig rachunko-wych. W takiej sytuacji kierownik jednostki obowizany jestpowiadomi waciwy urzd skarbowy o miejscu prowa-dzenia ksig w terminie 15 dni od dnia wydania ksig pozasiedzib oraz zapewni dostpno ksig rachunkowychupowanionym organom do kontroli w siedzibie jednostki(art. 9 i 11 ustawy o rachunkowoci).

463 Ksigi rachunkowe spki komandytowej, analogiczniejak innych jednostek gospodarczych, obejmuj: dziennik,ksig gwn, ksigi pomocnicze, zestawienie: obrotwi sald kont ksigi gwnej oraz sald kont ksig pomocniczych.Ksigi rachunkowe powinny by prowadzone rzetelnie,bezbdnie, sprawdzalnie i bieco, zgodnie z wymogamiustawy o rachunkowoci. Spka komandytowa powinnaposiada, wymagan regulacjami art. 10 ustawy o rachun-kowoci, dokumentacj przyjtych przez ni do stosowaniazasad (polityki) rachunkowoci. Dokumentacj tak ustalai aktualizuje kierownik jednostki.

464 Za rachunkowo spki komandytowej, analogicznie jak

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


21/24




innych jednostek gospodarczych, odpowiada tak zwanykierownik jednostki (art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowoci),ktrym w przypadku spki komandytowej s komplemen-tariusze prowadzcy sprawy spki (art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawyo rachunkowoci). Kierownik jednostki ponosi odpowiedzial-no za przestrzeganie przepisw prawa bilansowego, nietylko z tytuu nadzoru, lecz take, w sytuacji, gdy okreloneobowizki w zakresie rachunkowoci z wyczeniem od-powiedzialnoci za przeprowadzenie inwentaryzacji w formiespisu z natury - powierzone zostay innej osobie za jej zgod(stwierdzon w formie pisemnej).

5.4.2 Ewidencja kapitaw wasnych

465 Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o rachunkowoci, kapitay(fundusze) wasne ujmuje si w ksigach rachunkowychz podziaem na ich rodzaje i wedug zasad okrelonychprzepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowyo utworzeniu spki. Spka komandytowa tworzy kapita za-kadowy (wacicielski), ktry odpowiada sumie wniesionychwkadw przez wsplnikw w momencie utworzenia sp-ki. Oznaczenie wnoszonych wkadw i ich warto wynikaz umowy spki. Kwestie te omwilimy szeroko w rozdzialepierwszym.

466 Przepisy Kodeksu spek handlowych nie reguluj zasad two-rzenia kapitau zapasowego w spkach komandytowych, niezabraniaj tworzenia kapitau zapasowego, jednak kwestia tapowinna wynika z umowy spki.

5.4.3 Sprawozdanie finansowe

467 Spka komandytowa sporzdza sprawozdanie finansowew cigu trzech miesicy od dnia bilansowego (art. 52 ust. 1i 2 ustawy o rachunkowoci). W przypadku spki koman-dytowej rok obrotowy musi pokrywa si z kalendarzowym.Powysze wynika z faktu, e spka nie jest podatnikiem po-datku dochodowego, a s nimi jej wsplnicy, ktrymi mogby zarwno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, do ktrychstosuje si odmienne zasady, co do przyjcia roku podatko-wego innego ni kalendarzowy (osoby fizyczne takiego prawanie maj, osoby prawne jak najbardziej). W konsekwencjispka w myl regulacji art. 3 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachun-kowoci - jako rok obrotowy musi przyj rok kalendarzowy,tosamy z rokiem przyjtym dla celw podatkowych. Zatemspka komandytowa zawsze sporzdza sprawozdanie finan-sowe do koca marca roku nastpujcego. Sprawozdanieto podpisuje osoba, ktrej powierzono prowadzenie ksigrachunkowych i kierownik jednostki (tzn. komplementariuszeprowadzcy sprawy spki). W kadym przypadku sprawoz-danie finansowe skada si z bilansu, rachunku zyskw i stratoraz informacji dodatkowej, obejmujcej wprowadzenie dosprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i ob-janienia. W sytuacji natomiast, gdy sprawozdanie finansowespki komandytowej podlega obligatoryjnemu badaniu przezbiegego rewidenta, wwczas spka sporzdza take zesta-wienie zmian w kapitale (funduszu) wasnym oraz rachunek

przepyww pieninych.468 Sprawozdanie finansowe kontynuujcej dziaalno spkikomandytowej podlega obowizkowemu badaniu przez bie-gego rewidenta, jeeli w poprzedzajcym roku obrotowym,za ktry sporzdzono sprawozdanie finansowe, spenionezostay, co najmniej dwa z nastpujcych warunkw:1) rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pene etaty

wynioso, co najmniej 50 osb,2) suma aktyww bilansu na koniec roku obrotowego

stanowia rwnowarto w walucie polskiej co najmniej2.500.000 euro,

3) przychody netto ze sprzeday towarw i produktworaz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiyrwnowarto w walucie polskiej co najmniej 5.000.000euro.

469 Oczywicie spka komandytowa moe podda dobrowolnie- we wasnym zakresie - sprawozdanie finansowe badaniuprzez biegego rewidenta.

470 Sprawozdanie finansowe spki komandytowej, analogicz-nie jaki i innych jednostek prowadzcych ksigi rachunkowe,podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzajcy (w przy-padku spki komandytowej s to wsplnicy), nie pniejni 6 miesicy od dnia bilansowego (art. 53 ust. 1 ustawyo rachunkowoci). Przed zatwierdzeniem sprawozdanie topowinno zosta poddane obligatoryjnemu badaniu przez bie-gego rewidenta, jeli spenione zostay kryteria, o ktrychbya mowa wyej.

471 Kierownik jednostki (spki komandytowej) skada do rejestruhandlowego roczne sprawozdanie finansowe, opini biegegorewidenta, jeeli sprawozdanie podlegao obowizkowemubadaniu, odpis uchway organu zatwierdzajcego o zatwier-dzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zyskulub pokryciu straty w cigu 15 dni od dnia zatwierdzeniarocznego sprawozdania finansowego (art. 69 ustawyo rachunkowoci). Jeeli sprawozdanie finansowe nie zostaow ustawowym terminie zatwierdzone, wwczas zoeniupodlega niezatwierdzone sprawozdanie finansowe spki.

472 W przypadku gdy sprawozdanie finansowe spki koman-dytowej podlega obligatoryjnemu badaniu przez biegegorewidenta, wwczas kierownik jednostki obowizany jestzoy do ogoszenia w Monitorze Polskim B:a) wprowadzenie do sprawozdania finansowego stanowice

cz informacji dodatkowej,b) bilans,c) rachunek zyskw i strat,d) zestawienie zmian w kapitale wasnym,e) rachunek przepyww pieninych,f) opini biegego rewidenta,g) odpis uchway organu zatwierdzajcego o zatwierdzeniu

sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciustraty

w cigu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego(art. 70 ustawy o rachunkowoci).

C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


22/24




5.4.4 Podzia zysku i pokrycie straty w ksigach rachunko-

wych

473 Podzia zysku lub pokrycie straty jednostek, a wic i spekkomandytowych, ktrych roczne sprawozdanie finansowepodlega obowizkowemu badaniu, moe nastpi - zgodniez art. 53 ust. 3 ustawy o rachunkowoci - po zatwierdzeniusprawozdania finansowego przez organ zatwierdzajcy,po uprzednim wyraeniu przez biegego rewidenta opiniio tym sprawozdaniu bez zastrzee lub z zastrzeeniami.W przypadku gdy biegy rewident wyda opini negatywn lubodstpi od wydania opinii, podzia zysku lub pokrycie stratynie jest moliwe, bowiem bez spenienia przez jednostk ww.wymogw, podzia zysku lub pokrycie straty jest niewanyz mocy prawa. Analogiczne rozwizania w tej kwestii zawieraustawa o rachunkowoci (art. 53 ust. 4 ustawy) rwnie dlajednostek, ktrych roczne sprawozdania finansowe nie pod-legaj obowizkowemu badaniu przez biegego rewidenta,a mianowicie podzia zysku lub pokrycie straty moe nastpipo zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organzatwierdzajcy.

474 W spce komandytowej, jako spce osobowej, w ktrej po-datnikami podatku dochodowego s wsplnicy, a nie spka,wynik finansowy brutto jest rwny wynikowi finansowemunetto. Oznacza to, e jednostki takie nie prowadz konta 87

Podatek dochodowy i inne obowizkowe obcienia wynikufinansowego. Wynik finansowy spki ustalony wedug zasadoglnych za rok obrotowy na koncie 86 Wynik finansowy,przenosi si - po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego

- na konto 82 Rozliczenie wyniku finansowego. Oznaczato, e podziaowi podlega wynik finansowy brutto. O prze-znaczeniu wypracowanego za rok obrotowy zysku w spcekomandytowej powinny decydowa postanowienia uchwaywsplnikw w tej sprawie.

475 Podwyszenie kapitaw wasnych spki komandytowejz czci zysku nie powoduje powstania obowizku w podat-ku dochodowym, bowiem wsplnicy spek osobowych spodatnikami podatku dochodowego i osignity zysk zostaju opodatkowany w ich zeznaniu rocznym. Inaczej jestw spkach kapitaowych, w ktrych podwyszenie kapitauzakadowego z kapitau zapasowego jest rwnoznacznez wypat dywidendy. Rwnie przeznaczenie czci zyskuna kapita zapasowy (bd rezerwowy) nie powoduje obo-wizku

Documents

Res in Commercio 02/2011