OSI mreni model ENKAPSULACIJA DEKAPSULACIJA ARP (Address retrieval Protocol?) Promatrat emo nazive podatkovnih paketa kroz OSI mreni model od 4. sloja nadolje, tj. od 4. Do 1. o o o 4) PDU segment 3) IP paket 2) frame

Router funkcionira do layera 3 Subnet mask definira da li se radi o lokalnoj mrei ili podatke treba slati na gateway NAT (Network Address Translation) je jedini sluaj prepisivanja IP adresa (TCP/IP neemo koristiti PC 1 PC 2 PC 3 PC X

x R 3

y

R x 2

x R 1 y

y

Put informacije od PC1 do PC3 promatran kroz OSI mreni model, i to tonije, kroz slojeve (layer, tj. L) 2 i 3 (L2 i L3), gdje je S = source ,a D = destination izgleda otprilike ovako L3 S D PC1 PC3 L2 PC1 PC3

Dok put informacije od PC1 do PCX izgleda ovako L3 S PC1 L2 PC1 PCX R3y R3x R2y R2x R1y R3x

D PCX

IPv43276 1638 819 409 204 102 51 25 12 6 3 1 8 4 2 1 8 4 2 6 8 4 2 6 8 4 2 6 215 214 213 212 211 210 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20

Eksponencije broja 2 i njihovi zbrojevi stalno se koriste, pa je korisno nauiti ih napamet, najmanje do 27, po mogunosti i do 215 Adresa je podjeljena na 4 dijela odvojena tokom, od kojih se svaki dio sastoji od najvie 3 decimalne znamenke, a veliina broja je u rasponu od 0-256 (2 8), to znai da u binarnom zapisu ima 8 znamenki te se stoga svaka pojedina grupa zove OKTET. Iz toga proizlazi da se mrena adresa u IPv4 sastoji od 4 okteta. U poetku je zamiljeno da se sastoji od MRENOG dijela koji bi definirao mreu i HOST dijela koji bi definirao pojedinog host-a unutar te mree pri emu se zamislilo da 3 okteta idu za mreni, a 1 za host dio i to izgleda ovako u binarnom zapisu gdje umjesto x stavljamo pripadajuu 0 ili 1: xxxxxxxx.xxxxxxxx.xxxxxxxx.xxxxxxxx host Mreni dio IP protokol je doivio promjene, odnosno, danas je najrairenija verzija 4 (IPv4), no zapoeo je sa klasnim sustavom koji se vodio idejom o konanom broju adresa pravilno rasporeenom po klasama. Ideja je sa vremenom zastarjela, ponajvie zbog slabog iskoritavanja adresnog prostora (odnosno bacanja adresa). Raspodjelu konanog broja adresa (poto je adresni prostor definiran konanim brojem znamenki) obino se prikazuje tortnim grafikonom (Pie nije torta FFS!, al hell tak veli MS i njegovi prevodioci)

klasa

Min/Max Min: 000000002 -> 010

raspon

Podjela bitova u adresi 8M(osam mjesta, odnosno bita za mreni dio) + 24H (24 mjesta, odnosno bita ili znamenki za host dio)

PREFIX mree /8 ita se slash 8 i takve se mree onda naziva po takvom prefiksu jer se time automatski moe proitati veliina navedene mree

A klasa

Max: 011111112 -> 12710 rezerviran je U A klasi prvi oktet UVIJEK zapoinje sa 0 Min: 10000000 -> 128

0-127

B klasa

Max: 10111111 -> 191 U B klasi prvi oktet UVIJEK zapoinje sa 10 Min: 11000000 -> 192

128191

16M + 16H

/16

C klasa

Max: 11011111 -> 223 U Cklasi prvi oktet UVIJEK zapoinje sa 110

192223

24M + 8H

/24

IANA globalni registar IPv4 adresa RIPE europski registar IPv4 adresa Zbog ogranienosti klasnog sustava raspodjela adresa prelo se na VLSM (Variable Length Subnet Mask) Ovako je subnet mask izgledao u klasnom sustavu: A B C x/8 x.x/16 x.x.x/2 4 11111111.00000000.00000000.00 000000 11111111.11111111.00000000.00 000000 11111111.11111111.11111111.00 000000 255.0.0.0 255.255.0.0 255.255.255 .0

Subnet mask ustvari govori koliki se broj bitova mora podudarati da bi se raunala nalazila u istoj mrei. Svaka mrea ima 2n-2 adresa na raspolaganju gdje je n broj bitova klase a ove dvije adrese koje se na kraju oduzimaju otpadaju na adresu mree i broadcast adresu. Kod adrese 130.130.50.50 koja se po klasnom sustavu nalazi u B klasi (prvi oktet se nalazi unutar raspona od 128 do 191) broj bitova je 16, pa je time i n=16 pa je broj dostupnih adresa te mree 16 2 -2=65534

Kako iz IP adrese i njen Subnet mask (SM) izraunati adresu mree(AM) i broadcast adresu (BA)?IP 1000000 10 1111111 1 1000001 0 1000001 0 1000000 10 1111111 1 1000001 0 1000001 0 001100 10 000000 00 000000 00 111111 11 001100 10 000000 00 000000 00 111111 11 Primjenom logikog AND dobije se adresa mree (samo 1 i 1 su 1 ostalo je 0)

SM A M BA

-

130.130.0.0 /16 u decimalnom obliku 130.130.255.255 /16 u decimalnom obliku

Broadcast adresu (BA) dobijem tako da invertiram sve znamenke host dijela adrese mree u binarnom obliku (ako je 0 pretvorim ju u 1, ili ako je 1 onda ga pretvorim u 0) Ukoliko elim izraunati PRVU adresu koju mogu dodjeliti nekom hostu u ovoj mrei, to napravim tako da u binarnom obliku adrese mree invertiram zadnju znamenku. Ukoliko elim izraunati ZADNJU adresu koju mogu dodijeliti nekom hostu, to inim tako da invertiram zadnju znamenku binarnog oblika broadcast adrese. Je li 130.150.50.5 u istoj mrei sa gore koritenom adresom 130.130.50.50? Pretvorim adresu 130.150.50.50 u binarni oblik: 10000010.10010010.00110010.00110010 Poto se adresa MORA APSOLUTNO podudarati sa adresom mree u prvih 16 bitova jer je rije o /16 mrei, a u ovom sluaju to nije tako, onda ove dvije adrese (130.150.50.50 i 130.130.50.5) ne pripadaju istoj mrei. Primjer 113.65.41.51 /8 (iz ovog prefiksa mogu izraunati da na mreni dio otpada 8 bita a na hostove 24 24 n (32-8=24) to znai da je to mrea sa 2 adresa, a broj slobodnih adresa je 2 -2, odnosno 224-2=16777216)IP 011100 01 000000 00 011100 01 010000 01 000000 00 000000 00 001011 11 000000 00 000000 00 001100 11 000000 00 000000 00

AN D

SM A M

BA

011100 01

111111 11

111111 11

111111 11

Primjer 192.168.0.1IP 110000 00 101000 00 111111 11 101000 00 101000 00 000000 00 111111 11 000000 00 000000 00 000000 01 000000 00 000000 00 111111 11

111111 SM 11 A M BA 110000 00 110000 00

AN D

VLSM sustav kae da svaki registar, odnosno svaka klasa dobija po 8 bita, odnosno jedan oktet.

Jedna /8 mrea se sastoji od tono dvije /9 mree, to znai da je /mrea duplo vea od /9 mree. Treba zapamtiti da, poto je cijeli sustav i cijela ideja zasnovana na binarnom brojevnom sustavu, mree ne mogu proizvoljno zapoinjati i zavravati, odnosno, treba se voditi milju uzastopnog raspolavljanja mree na dvije duplo manje (1=1/2+1/2, odnosno /9+/9=/8) Tako je npr. /13 mrea 32 puta manja od /8 mree , to i bez crtanja moemo izraunati tako da izraunamo razliku u mreama, to ustvari ini razliku u broju bitova, to je u konanici razlika u potencijama broja 2 -> 13-8=525=32, odnosno / 13 mrea je 32 puta manja od /8 mree, to znai da u jednu /8 mreu moemo staviti 32-je /13 mree

Sve to je omogueno smanjivanjem host dijela u korist mrenog to npr. izgleda ovako: ako je 161.xxx.xxx.xxx neka /8 mrea, ja unutar nje mogu napraviti neku mreu oblika 161.53.xxx.xxx koja je /16. To prebacivanje bitova iz host dijela na mreni dio zove se i posuivanje bitova i na tome je zasnovana cijela ideja subnetiranja.

Primjer Kako dobiti iz mree 161.53.2.0 /24 samo 60 adresa? Jedna /24 mrea ima 28-2=254 raspoloivih adresa (ovo 8 dobijem tako da od ukupnog broja bitova neke adrese oduzmem prefiks mree, to je u ovom sluaju 3224=8), a poto meni treba nekih 60, to je priblino od ukupnog broja, to znai da mi treba neka 4 puta manja mrea, to znai da mi od /24 mree treba samo /26 mrea, a jedna /24 mrea sadri 4 /26 mree. One izgledaju ovako: 161.53.2.0 161.53.2.64 161.53.2.128 161.53.2.192 Primjer Kako iz 130.130.154.129 /21 mree dobiti /27 mreu? 130.130.154.129 izsubnetiram i utvrdim adresu mree i korak kojime trebaju zapoinjati te podmree odnosno manje mree i izraunam im poetak u odnosu na adresu mreeIP 100000 10 111111 11 100000 10 100000 10 100000 10 111111 11 100000 10 100000 10 10011 010 11111 000 10011 000 100000 01 000000 00 000000 00

SM A M BA

1001111 111111 1 11

Pretvaranje u Binarne brojeve mogu initi na 2 naina, a to je uzastopnim dijeljenjem brojem 2 i oitavanjem cjelobrojnog ostatka unatrag (stara kolska metoda) ili se mogu posluiti tablicom potencija broja 2 od 0-e do 7-e potencije, poto se radi o 8 bita, odnosno osam binarnih znamenki, i to tako da zbrajam rezultate potenciranja, krenuvi od najveeg mogueg rezultata prema najmanjem dok ne dobijem traeni broj, te da na mjesta onih brojeva koje sam upotrijebio stavim 1, a onih koje nisam 0 i zatim ga u istom smjeru oitam. Npr. 13010 preraunavam u binarne tako da: 27 12 8 1 0 0 0 0 0 26 6 4 25 3 2 24 1 6 23

22

21

20

8

4

2 1

1

0

130=128+2 13010=100000102

Adresu mree izraunam tako da najprije izraunam u kojem oktetu se dogaaju promjene, odnosno koji je oktet interesantan to inim tako da cjelokupni prostor bitova (32) razlomim na oktete i prikaem kao zbroj osmica (8+8+8+8) a zatim vidim gdje je razlika takvog zbroja i onog kada isto uinim sa 21 (8+8+5+3+8) pa vidim da mi je interesantni oktet ovdje trei odnosno da u treem oktetu 5 bitova ide na mreni dio a 3 na host dio. Sada za tih 5 mrenih bitova zbrojim 5 uzastopnih rezultata potenciranja 2 poevi od 7 i idui prema 0 (naopako, odnosno natrake) to je 27+26+24+23+22=252 to je ujedno i SM u interesantnom oktetu i onda od 256 oduzmem taj broj to je 256-252=4, to mi daje korak ili skok. Sada uzmem i cjelobrojno podjelim decimalni broj interesantnog okteta sa skokom i zatim tim rezultatom pomnoim opet skok to je u ovom sluaju 154: 4=38, 384=152, na taj nain dobijem adresu mree, odnosno njen dio u interesantnom oktetu, dio prije interesantnog okteta samo prepiem, a dio nakon interesantnog okteta, ako ovaj nije zadnji oktet je 0. Broadcast adresu izraunam tako da interesantnom oktetu adrese mree pribrojim korak i oduzmem 1, odnosno u ovom sluaju 152+4-1=155, to upiem u interesantnom oktetu, a ako ovaj pak nije zadnji, nakon njega u sve oktete upisujem 255 a oktete ispred interesantnog prepiem. Sada vidim da mi je AM - 130.130.152.0, a BA 130.130.155.255 Ja elim to podijeliti na /27 mree kojih ima 27-21=6->26=64, pa adresni prostor izmeu AM i BA trebam podijeliti na 64 jednaka dijela, odnosno adresni prostor od 1024 adrese podijeliti na 64, to daje pakete od po 16 adresa, iz ega proizlazi da su adrese mrea kako slijedi: 130.130.152.0 130.130.152.32 130.130.152.64 130.130.159.192 130.130.159.224 Eto, to je nain podjele neke /21 mree na /27 mreu. Rjeavajui to na papiru, to bi izgledalo otprilike ovako: 130.130.154.129 /21 pretvori u /27 mree IP SM 13 0 25 13 0 25 15 4 24 12 9 0 21 -> 8+8+5+3+8 154/8=19>819=152 SM korak27-21=6->26=64, mrea 130.130.152.0 / 21 ima 2048 adresa, 2048/64=32, pa je korak izmeu / 27 mrea 32

5 AM BA 13 0 13 0

5 13 0 13 0

8 15 2 15 9 0 25 5 AM BA

Primjer 150.150.150.150 /24 ->/26

IP SM AM BA

15 0 25 5 15 0 15 0

15 0 25 5 15 0 15 0

15 0 25 5 15 0 15 0

15 0 0 0 25 5

21 -> 8+8+8+0+8 150/0=0>0150=0

SM skok AM BA

26-24=2->22=4, 150.150.150.0 / 24=256 adresa, 256/4= 64-> korak je po 64 adrese

150.150.150.0/26 150.150.150.64/26 150.150.150.128/26 150.150.150.192/26 Primjer 128.32.58.0/25->/30 IP S M A M BA 12 8 25 5 12 8 12 8 32 25 5 32 32 58 25 5 58 58 0 0 0 12 7 25 -> 8+8+8+1+7 58/128=0>058=0 SM skok AM BA30-25=2->25=32, 128.32.58.0 / 25=128 adresa, 128/32= 4-> korak je po 4 adrese

128.32.58.0 128.32.58.4 128.32.58.124 Ponavljanja radi, prva mrea u /30 je istog poetnog IP-a, ali poto je prefiks drugi, ona zavrava sa 128.32.58.3 jer je korak po 4 adrese. Primjer 195.29.166.116/22 ->/25

25-22=3->23=8, /22=1024 adrese, 1024/8=128 8+8+8+3+5 8+8+8+4+4 8+8+5+3+8 8+6+2+8+8 8+8+3+5+8 u biti najmanja praktina mrea). Kako dobiti 4 manje mree /30 veliine poevi od 172.16.0.0? Pa najprije subnetiram mreu 172.16.0.0 / 30 i vidim gdje zavrava, pa zatim istim korakom nastavim jo 3 puta, tako da dobijem 4 mree /30 jednu za drugom

Primjer 172.16.0.0/30 IP S M A M BA 17 2 25 5 17 2 17 2 16 25 5 16 16 0 25 5 0 0 0 25 2 0 3 27 -> 8+8+8+6+2 32-8=24-> to mi je prefix za tu mreu -> /24

Tablica mreaR. Br. Br potrebnih Trenutne Urauna Prefik rjeavanj adresa u potrebe ti rast s a pojedinoj mrei 10 13 131 +20% ~157 /24 Mrea

10.11.50.0/24 10.11.51.192/2 7 10.11.49.0/24 10.11.51.128/2 6 10.11.51.0/25 10.11.48.0/23 10.10.50.0/23 10.10.128.0/17 10.10.64.0/18 10.11.0.0/19 10.11.0.0/19 10.10.56.0/21 10.10.52.0/22

27

+20%

~32 /27

9 12

175

175 /24

30

+20%

36 /26

11 8 7 1 2 3 4 5 6

57 357 482 12562 9572 3592 1802 972 761

+20%

~68 /25 357 /23 482 /23

+40% +40% +40% +40% +40%

~17586 /17 ~13400 /18 ~5028 /19 ~2522 /20 ~1166 /21 761 /22

Uvijek kreem od najvee mree, jer e se tako rijee i u manjem obimu dogaati da imam neiskoritene blokove adresa. Kada pogledam paljivije, vidim da mi je najvea mrea /17. Poto imam toku od koje moram krenuti, pretpostavim mreu 10.10.50.0/16, odnosno izsubnetiram ovo da vidim gdje poinje i zavrava takva prea, odnosno koliki bi bio njezin blok. Uzimam /16 jer je ona TONO duplo vea od / 17 pa e mi moja najvea mrea sjesti tono u polovicu jednog takvog bloka, a ako znam gdje poinje i zavrava takav blok, lako u nai polovicu. 10.10.50.0/16 IP S M A M BA 10 25 5 10 10 10 25 5 10 10 50 0 0 25 0 0 0 25 16 -> 8+8+0+8+8 8+8+1+7+8 8+8+2+6+8 8+8+3+5+8 8+8+3+5+8 8+8+4+4+8 27+26+25+24+3+8 8+8+6+2+8 8+8+7+3+5 8+8+7+3+5 8+8+8+8 8+8+8+8 8+8+8+1+7 8+8+8+2+5 8+8+8+3+5