Developing Community Health Conditions for Well-being in ... · Journal of Administration and Development, Mahasarakham University Volume ๓ Number ๒ may – August ๒0๑ 40

37

วารสารการบรหารและพฒนา มหาวทยาลยมหาสารคาม ปท ๓ ฉบบท ๒ พฤษภาคม - สงหาคม พ.ศ.๒55๔

การพฒนาสขภาวะชมชนเพอความอยดมสขจงหวดรอยเอดและมหาสารคาม

Developing Community Health Conditions for Well-being in Roi Et

and Maha Sarakham Province

ฉลาด จนทรสมบต1, ทานตะวน สงหแกว2,

Chalard Chantarasombaht1, Tantawan Singkeaw2

บทคดยอ

สขภาวะทสมบรณทงดานรางกาย จตใจ สงคม และสตปญญา ถอเปนแผนทการพฒนา

คนแบบบรณาการทพงปรารถนา และหากมการเชอมโยงของคนในชมชนเขาดวยกนใหเกดความ

รกเอออาทรตอกนถอเปนปจจยพนฐานทสำาคญอยางยงทจะนำาไปสการพฒนาทยงยนและสงผล

ใหชมชนมความอยดมสข วตถประสงคในการวจย 1) เพอคนหาแกนนำาสขภาวะชมชนในระดบ

หมบานและตำาบลในการขบเคลอนจดเกบขอมลสขภาวะ 6 มต 2) เพอใหเกดทมนกวจยสขภาวะ

มการพฒนาตวชวดสขภาวะ จดทำาแผนทสขภาวะชมชน 6 มต และการผลตสอสาธารณะสข

ภาวะชมชน หนวยพนทดำาเนนการวจย คอ จงหวดรอยเอดและมหาสารคาม กลมเปาหมายใน

การวจยเปนตำาบลไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Sampling) ครอบคลมตำาบลขนาดใหญ

ขนาดกลาง และขนาดเลก รวมจำานวน 6 ตำาบล รวมชมชนทงหมด 79 ชมชน แยกเปนพนท

อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด จำานวน 4 ตำาบล คอ ตำาบลหนองแวง ตำาบลเหลาหลวง ตำาบล

สงหโคก และตำาบลนำาออม จำานวน 52 ชมชน และในพนทอำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม

จำานวน 2 ตำาบล คอ ตำาบลนาขา และตำาบลประชาพฒนา จำานวน 27 ชมชน ระยะเวลาในการ

วจย พฤศจกายน 2551- มถนายน 2552 กลมผรวมวจย คอ 1) ผวจยหลก ทำาหนาทอำานวย

ความสะดวกและสงเสรมใหทมวจยเกดการเรยนร 2) ผวจยรวมเปนนกพฒนาทำาหนาทประสาน

งานกลมเปาหมายในพนท 3) นกวจยสขภาวะผปฏบตงานจรงแกนนำาสขภาวะชมชนระดบตำาบล

ตำาบลละ 15 คน จำานวน 90 คน 4) ตวแทนองคการบรหารสวนตำาบลเปาหมายเปนผเอออำานวย

ดำาเนนงานในพนทตำาบล 6 ตำาบล ตำาบลละ 5 คน จำานวน 30 คน เครองมอทใชในการเกบ

1Associate Professor Dr., Faculty of Education, Mahasarakham University2Researcher team, Faculty of Education, Mahasarakham University

Journal of Administration and Development, Mahasarakham University Volume ๓ Number ๒ may – August ๒0๑

38

รวบรวมขอมล ไดแก แบบสำารวจขอมลทวไปของชมชน การสมภาษณ ทงการสมภาษณแบบม

โครงสรางและการสมภาษณแบบไมมโครงสราง สมดจดบนทก และบนทกการประชม บนทก

หลงการปฏบต แบบรายงานกจกรรม คมอประกอบการจดกจกรรม กลองถายภาพ กลองถาย

วดโอ ระเบยบวธการวจยครงน คอ การวจยและพฒนา (Research and Development) โดย

ประยกตใชการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) การวเคราะห

ขอมลโดยการสงเคราะหออกมาเปนแผนภาพกระบวนการเรยนรสการพฒนาสขภาวะชมชน

ตามความมงหมาย และประเดนทศกษา สถตในการวเคราะหใชรอยละ คาเฉลย และสวนเบยง

เบนมาตรฐานในสวนของเชงปรมาณ และตรวจสอบถามเทยงตรงของขอมลโดยใชเทคนคการ

ตรวจสอบขอมลแบบสามเสาในเชงคณภาพ และนำาเสนอผลการวจยโดยวธการพรรณาวเคราะห

(Descriptive Analysis) ผลการวจย พบวา

1. การคนหาแกนนำานกวจยสขภาวะในระดบตำาบล ไดเรมจากเวทประชมชแจงความ

เขาใจการดำาเนนงานตามโครงการพฒนาและวจยสขภาวะชมชนเพอความอยดมสข หมบานละ

6 คน แลวคดเลอกใหมตวแทนของนกวจยหมบานละ 1 คนไปทำางานระดบตำาบล ซงนกวจยสข

ภาวะชมชนทงสองระดบยงเปนเครอขายในการทำางาน มการแลกเปลยนเรยนรไดรวมกนวเคราะห

ปญหา สาเหต แนวทางในการแกปญหา การกำาหนดความตองการ แผนการดำาเนนงานรวมกนใน

ระดบตำาบล แลวมการตงคำาถามตอวาเราจะมาทำางานอะไรรวมกนกอนหลง จะเกดผลประโยชน

ตอสวนรวมและสวนตนอยางไร การเรยนรเกดจากประสบการณจะเชอมโยงการทำางานของคนใน

ทองถนและมความรกสามคคเอออาทรตอกน และการบรการจดการทนทรพยากรในระดบตำาบล

ผลสดทายไดนกวจยสขภาวะทมศกยภาพทงสมรรถนะหลกและสมรรถนะรอง มองเหนคณคา

ของความเปนมนษย สามารถปรบตวอยในสงคมทเปลยนไป เกดแกนนำานกวจยสขภาวะชมชน

ในระดบตำาบลเขารวมกจกรรมอยางตอเนองตำาบล ๆ ละ 15 คน และนอกจากนนยงเกดกลไก

ทำางานเชอมโยงเพมขน 2 ระดบ คอ 1) ระดบอำาเภอ ไดแก ทองถนอำาเภอ สาธารณสขอำาเภอ

และ 2) ระดบตำาบล ไดแก นายกองคการบรหารสวนตำาบล เจาหนาทวเคราะหนโยบาย และ

แผนเจาหนาทสงเสรมสขภาพ และเจาหนาทพฒนาชมชน เปนผประสานงานและหนนเสรมใน

เวทตาง ๆ

2. การสำารวจสภาพปจจบนปญหาและความตองการ เพอนำามากำาหนดเปนตวชวดสข

ภาวะชมชนเพอความอยดมสข ไดประชมชแจงวทยากร เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลเปน

แบบสอบถามทงปลายเปดและปลายปด การกรอกขอมล การซกถามตรวจสอบทำาใหเกดจากการ

สำารวจใหมใหเปนปจจบนจากทมนกวจยสขภาวะไดครอบคลมถงรอยละ 80 ของหมบาน แลวมา

สรปเปนภาพรวมรวมของตำาบลทมความแตกตางกน ซงตวชวดสขภาวะชมชนตองนำาไปสการ

ทบทวนอกครงกอนจดทำาเขาสแผนงาน และโครงการขององคการบรหารสวนตำาบลในระยะตอ


39

ไป จำาแนกตามประเดนในการพฒนาไดดงน

2.1 การสำารวจสขภาวะชมชน 6 มต ในระดบหมบานและระดบตำาบลใชวธการ

ประชมชแจงและวธฝกปฏบตจรงจำานวน 2 ชวง คอ 1) การสำารวจแผนทผนำาทเปนทางการและ

ไมเปนทางการทตงกลมอาชพแลวนำาเสนอตรวจสอบความสมบรณ 2) การสำารวจแผนทสขภาวะ

ชมชน 4 มต คอ กาย จตใจ สงคม และสตปญญา โดยใหจดทำาในระดบหมบานกอนแลวสรป

เปนแผนทฉบบรวมของหมบาน และในเวทแลกเปลยนเรยนรในระดบตำาบลในการจดทำาแผนทสข

ภาวะในระดบตำาบล 6 มต และในเวทแลกเปลยนเรยนรในระดบขามตำาบลใหมการทบทวนและจด

ทำาเนยบผนำาสขภาวะเพมอกครง เปนการทำาซำาใหเกดการตรวจสอบความเทยงตรงของขอมล

2.2 การวางแผนผลตสอสาธารณะสขภาวะชมชนในระดบตำาบลไดจดทำาเปน

2 ชวง คอ 1) ชวงทดลองนำารองในตำาบลทสนใจและมศกยภาพกอน คอ ตำาบลมเครอขายใน

ระดบอำาเภอเกษตรวสย เพอใชเปนตนแบบสอสาธารณะใหตำาบลเครอขายไดเรยนร คอ ตำาบล

เหลาหลวงและตำาบลนำาออม ในระยะเรมตนการเรยนร พบวา ตำาบลเหลาหลวงมการผลตสอสาร

ธารณะ 5 รายการบรรลตามเปาหมายทวางไว ไดแก รายการวทยชมชน “คนรกสขภาพ” หมอลำา

ซงเพอสขภาพ แตงกลอนผญาพาสรางเสรมสขภาพ หอกระจายขาว และแผนพบวารสารรายเดอน

สวนตำาบลนำาออมมการผลตสอสาธารณะ 5 รายการเชนกน ไดแก สอสงพมพแผนพบรายเดอน

สอหอกระจายขาวประจำาหมบาน ปายประวตหมบาน คำาขวญ เพลงแนะนำาหมบาน และวดทศน

ตำาบล 2) ทกตำาบลทเขารวมโครงการไดจดทำาแผนทภาพรวมตำาบลทมเนอหาสรปสขภาวะชมชน

6 มต เปนปายผาไวทนล หรอรปแบบตางๆ ตามความตองการ เนอหาสรปสขภาวะชมชนในมต

ตางๆ ไมเกนมตละ 5 รายการ และแตละตำาบลมแผนปฏบตการในการผลตสอสาธารณะทเปน

รปธรรม

2.3 ตวชวดความสำาเรจในการดำาเนนงานสขภาวะชมชนเพอความอยดมสข

ทนกวจยสขภาวะพฒนาขน แบงออกเปน ประเดนหลก 6- 7 ดาน ตามประเดนปญหาและ

ความตองการแกไข ไดแก ดานรางกาย จตใจ สงคม สตปญญา สงแวดลอม เครอขาย และ

ความสมพนธเชอมโยงกน ซงใชในสวนของตำาบลเปาหมาย 5 ตำาบล คอ ตำาบลหนองแวง สงห

โคก นำาออม นาขา และประชาพฒนา สวนตวชวดสขภาวะของตำาบลเหลาหลวงทจะทดลอง

ใชตวชวดจากนกวชาการพฒนาขนเปนตวชวดกลาง ไดมการทดลองใชตวชวดดงกลาวท

ตำาบลหนองแวงปรากฏวาผประเมนและผปฏบตสามารถอานและนำาไปใชไดอยางเปนรปธรรม

3. การดำาเนนงานสขภาวะชมชนในระดบตำาบลเพอความอยดมสขทพฒนาขน โดย

ประยกตใชการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม 5 ขนตอน กบการดำาเนนงานตามกจกรรมยอยใน

การดำาเนนงาน 16 กจกรรมไดจรงมความเหมาะสม มความสอดคลองและมความเปนไปได ใน

ลกษณะการเรยนรจากการปฏบตของนกวจยสขภาวะชมชนทง 6 ตำาบล โดยใชการวจยและพฒนา


40

ในการสรางองคความรใหมจากชมชนเปนฐาน จากการประเมนผลจากบนทกหลงการปฏบต พบ

วา นกวจยสขภาวะทกคนมความร ความเขาใจเพมขนเกยวกบการสำารวจขอมลสขภาวะ 6 มต

การจดทำาแผนทสขภาวะ 6 มตของตำาบล มความสามารถในการพฒนาตวชวดสขภาวะใหเหมาะ

สมกบตำาบลตนเอง และมความสามารถในการจดทำาสอสาธารณะสขภาวะดวยตนเองไดเหมาะ

สม

การพฒนาสขภาวะชมชนเพอความอยดมสขทพฒนาขนเปนรปแบบทมความเหมาะสม

ความเปนไปไดจากการปฏบตจรง และมความสอดคลองระหวางการวจยปฏบตการแบบมสวน

รวมตามขนตอนทกำาหนดกบการดำาเนนงานตามแผนงานกจกรรมยอยซงทำาไปปรบปรงไป ทำาให

ใหเกดความยดหยนเปนกระบวนการทพอเหมาะ และมผลลพธทำาใหเกดกลไกการทำางานรวมกน

ไดอยางเหมาะสมกบบรบทและสภาพแวดลอมของทองถน อยในระดบด ซงเปนผลจากประเมน

สรปผล สะทอนผล การบนทกหลงการปฏบตแตละครง และเวทแลกเปลยนเรยนรของนกวจย

สขภาวะตำาบล ไดมองเหนการมสวนรวมในการดำาเนนงานและเรยนรจากการปฏบตในระยะแรก

มความสำาคญยง ซงเปนการกอตวของทมนกวจยสขภาวะระดบตำาบล โดยการหนนเสรมจากภาค

ทมสวนเกยวของทงภายในและภายนอกตำาบล บงบอกถงการมสวนรวมในการรวมกลมตงแตเรม

ตนจนเสรจสนชวงเวลาทกำาหนด ถอเปนฐานขอมลสำาคญในการพฒนางานครงตอไป

คำาสำาคญ : สขภาวะชมชน, อยดมสข

Abstract

Sound health in physical, mental, social and intellectual aspects is regarded as

a map of developing desirable integrated people. If there is connection of community

people together to generate love and help with each other, it will be regarded as a very

important basic factor leading to sustainable development and causing the community

to become well-being. The purposes of this study were: 1) to seek community health

condition core leaders at the village and tambon levels in driving 6-dimensional health

condition data storage, 2) to generate health condition team of researchers with

development of health condition indicators, to draw maps of 6-dimensional community

health conditions, and production of community public health condition media. The

area units of conducting this study were Roi Et and Maha Sarakham provinces. The

focused group in the study consisted of 6 tambon obtained using the cluster sampling


41

technique, covering large-sized, medium-sized and small-sized tambon with totally 79

communities. There were these 4 tambon: Tambon Nong Waeng, Tambon Lao Luang,

Tambon Sing Khok and Tambon Nan Om with 52 communities in Amphoe Kaset Wisai,

Roi Et province; and these 2 tambon: Tambon Na Kha and Tambon Pracha Phatthana

with 27 communities in Amphoe Wapi Pathum, Maha Sarakham province. The study

was conducted from November 2008 to June 2009. Research participants comprised:

1) major researcher who facilitated and promoted the team of researchers to generate

learning, 2) research participants who were developers performing their duties in

coordinating with the focused group in the study area 3) health condition researchers,

actual practitioners, core leaders of community health conditions at the tambon level,

15 people each, with a total of 90 people; and 4) representatives of focused group

tambon administrative organizations who facilitated operation in all 6 tambon areas, 5

representatives each, with a total of 30 ones. The instruments used for collecting data

were a survey of community general data, structured- and unstructured interview forms,

note-taking forms on meetings and performance, a report form on activities, a handbook

in supplement to organizing activities, a camera, and a video camera. The methodology

used was research and development by applying participatory action research. The data

were analyzed by synthesizing to be charts of the learning process leading to community

health condition development according to the purposes and issues of the study. The

statistics used for analyzing the quantitative data were percentage, mean, and standard

deviation. Data validities were checked using the triangulation technique. The study

results were presented by means of a descriptive analysis. The results of the study were

as follows:

1. Seeking cove leaders of health condition researchers at the tambon level began

from the meeting forum for explaining the understanding of operation according to the

project for development and research on community health conditions for well-being

with 6 people from each village. Then 1 representative from each village was selected

to be the researcher to work at the tambon level. The community health condition

researchers at both levels still were networks. They had learning sharing, cooperatively

analyzed problems, causes and guidelines for problem-solving, and determining needs

and plans for cooperative operation at the tambon level. Next questions to ask were:


42

Which work should we do together first and later? What benefit will occur to the pubic

and to each people? And how? Learning originated from experience would link work

of local people to love, unity and help with each other and management of resource

capital at the tambon level. Finally health condition researchers with potentials in

major competency and minor competencies were obtained. They realized the values

of humanity and could adapt themselves to the changing society. There occurred cove

headers of community health condition researchers at the tambon level participating in

activities in continuity, 15 core leaders from each tambon. In addition, there occurred

work mechanisms of connection at 2 more levels: 1) amphoe level comprising local

amphoe and amphoe public health; and tambon level comprising tambon administrative

organization presidents, policy and plan analysts, health promotion officials, and community

development officers who were coordinators and supporters on different stages forums.

2. For surveying current conditions, problems and needs for determining

indicators of community health conditions for well-being, the researcher held meetings

to provide explanations by resource persons. The instruments used for collecting data

were open-ended and closed-ended questionnaires. Filling in data, questioning and

checking data could cause resurvey to update data from the team of health condition

researchers which covered 80 percent of the villages. Then they summarized the data

about the villages as a whole which were different. Indicators of the community health

conditions had to be reviewed before leading to plans and making projects of tambon

administrative organizations in the following phases. They could be classified according

to the following issues of development:

2.1 For surveying 6-dimensional community health conditions at village

and tambon levels, the techniques used were holding the meeting for explaining and

actual practice in 2 phases: 1) surveying maps which formal and informal leaders formed

occupational groups, and then the maps were presented for checking completeness,

and 2) surveying maps of 4-dimensional community health conditions: physical, mental,

social and intellectual dimensions by making maps at the village level first and then

summarized to joint maps of the villages, and on the forum of learning sharing at the

tambon level in making maps of 6-dimensional community health conditions, and on

the forum of, learning sharing at the cross-tambon level to have revision and making


43

a directory of additional health condition leaders. This was the repletion to originate

revision of validities of data.

2.2 Planning for production of community public health condition media

at the tambon level was in 2 phases: 1) in the pilot experimenting phase in interested

tambon with potential first of all in tambon with network at the amphoe level of Amphoe

Kaset Wisai to be used as the model of public media for network tambon to learn

including Tambon Lao Luang and Tambon Nam Om. At the beginning of the learning

phase, it was found that Tambon Lao Luang produced 5 items of public media which

achieved the established requirements. These items were: a community radio program

on “People Who Love Health”, Molam Sing for Health, Writing Phaya Verses to Create

Health, News Spreading Tower and Monthly Brochures. Tambon Nam Om also produced

5 items of public media including: printed matter media of monthly brochure, village

news spreading tower; signs of the village history and slogan, songs introducing the

village, and a video on tambon. 2) Every tambon participating in the project made maps

as a whole of tambon with summarized contents of 6-dimensional community health

conditions. They used white- nin cloths or other different forms as needed. The brief

community health conditions in different dimensions did not exceed 5 items/dimension.

Each tambon had concrete action plans for producing public media.

2.3 The developed indicators of success in operating community health

conditions for well-being could be divided into these 6-7 major issues based on the

issues of problems and needs for solving: physical, mental, social, social, intellectual,

environmental, network, and connecting relationship aspects. These aspects were used

for the 5 target tambon: Tambon Nong Waeng, Tambon Sing Khok, Tambon Nam Om,

Tambon Na Kha, and Tambon Pracha Phatthana. As for the indicators of health conditions

of Tambon Lao Luang which would be tried out using the academic-developed indicators

as neutral indicators, the indicators mentioned were tried out with Tambon Nong Waeng.

It was found that the assessors and the practitioners could concretely read and implement

these indicators.

3. For the operation of community health conditions at the tambon level for well-

being by applying the developed 5-stage participatory action research to the operation

according to 16 subactivities, it was found that it could be actually operated appropriately


44

with congruence and feasibility in the type of learning from action of community

health condition researchers in all the 6 tambon by using research and development

for creating the community-based new body of knowledge. From an evaluation of

after action note-taking, it was found that every health condition researcher increased

his/her knowledge and understanding of 6-dimensional health condition data survey,

making maps of 6-dimensional health conditions of each tambon, ability to develop

indicators of health conditions to be appropriate to their own tambon, and ability to

make appropriate public health condition media by themselves.

In conclusion, the developed model of community health condition development

for well-being was appropriately feasible, actually practical, and congruent between

the participatory action research according to the required stages and the operation

according to activity subplans which were operated and improved at the same time. It

could generate flexibility, was an appropriate process; and the results could generate

suitable mechanisms of working together with the local context and environment at

a good level. These results were obtained from evaluation, summarization, feedback,

note-taking after each action, and forum for learning sharing of tambon health condition

researchers. They realized that participation in operation and learning from action in

the first phase was very important. It was formation of the team of tambon-level health

condition researchers by supporting from involved parties both inside and outside the

tambon. It also indicated participation in group formation from the beginning to the

end of the fixed duration which could be regarded as important database to develop

further work.

KeyWords : Community Health, Conditions for Well-being

บทนำา

การรวมตวกนของผนำาทเปนทางการ

กบผนำาทไมเปนทางการในระดบตำาบล เพอ

แกไขปญหาดานสขภาวะในชมชนทมความ

สำาคญยงมนอยทงนอาจเปนเพราะไมมกลไกใน

การจดการเรยนรใหมการรวมกลมแกไขปญหา

โดยคนในชมชนเอง เพอนำาไปสการรจกตนเอง

รจกทรพยากร และสามารถจดการทรพยากร

ขนพนฐานโดยเฉพาะปจจย 4 ทสงผลถงความ

พอเพยงและความอยดมสขทเปนรปธรรมและ

ในพนท จงหวดรอยเอด เปนอกพนทหนงท

ประสบปญหาในเรองดงกลาว เมอพจารณาใน


45

ระดบตำาบลการดำาเนนงานดานสขภาพ ตลอด

ทงกลไกการสรางความตระหนก ความรวมมอ

ในการทำางานรวมกน ทงผนำาทองท ผนำาทอง

ถน ตลอดจนองคกรปกครองสวนทองถนและ

กลมองคกรชมชน ผร ปราชญชาวบาน ยงม

การรวมกลมเพอแกปญหานอยเชนกน ดงนนผ

วจยและผรวมวจยจงสนใจทศกษาวจย การเตร

ยมทมนกวจยสขภาวะตำาบลเพอความอยดมสข

ดวยการเรยนรจากการปฏบตรวมกนยงเปนใน

ลกษณะการรวมตวแบบหลวมๆ ซงจะนำาไปส

ศกษาปญหาสขภาวะชมชน 6 มต การทำางาน

แบบมสวนรวมลกษณะภาคการพฒนางานโดยม

ผลลพธ คอ ตวชวดสขภาวะชมชนและเชอมโยง

ทางการสอสารสาธารณะในชมชน โดยชมชน

และเพอชมชน ไดเรยนรรวมกนหากคนพบรป

แบบทเหมาะสมในอำาเภอเกษตรวสย จำานวน

4 ตำาบล คอ ตำาบลเหลาหลวง ตำาบลสงหโคก

ตำาบลนำาออมและตำาบลหนองแวง ซงมทงตำาบล

ขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก กจะ

สามารถนำาไปสงเคราะหเปนรปแบบการดำาเนน

งาน องคประกอบระยะแรก ซงเปนการเตรยม

นกวจยสขภาวะชมชนดวยการเรยนรจากการ

ปฏบตหากทดลองจนไดผลแลวนำาไปขยายผล

การดำาเนนงาน และวางแผนพฒนางานตำาบล

อนๆ ใหวงกวางมากขนในระยะตอไป

ความมงมน

1. เพอคนหาแกนนำาสขภาวะชมชนใน

ระดบหมบาน ตำาบลในการขบเคลอนจดเกบ

ขอมลสขภาวะ 6 มต คอ ดานรางกาย ดาน

จตใจ ดานสงคม ดานสตปญญา ดานผนำาและ

ดานกลมองคกรชมชน

2. เพอใหแกนนำาสขภาวะตำาบล มการ

ทำางานรวมกนในการจดทำาและพฒนาตวชวดสข

ภาวะชมชน ตลอดจนสอสารสาธารณะขอมล

สขภาวะชมชนของตำาบล

คำาถามของการวจย

1. การสำารวจสขภาวะชมชน 6 มตใน

ระดบตำาบลจะมการสำารวจศกษาแบบมสวนรวม

ทงผนำาทเปนทางการ ผนำาทไมเปนทางการ ใน

ระดบหมบานและตำาบลไดอยางไร

2. กลไกการทำางานสขภาวะชมชนเพอ

ความอยดมสขคนหาแกนนำาสขภาวะในระดบ

ตำาบลและระดบหมบานจะทำาไดอยางไร

3. ตวชวดสขภาวะชมชนเพอความ

อยดมสขซงเกดจากการกำาหนดบงบอก

จากชมชนและผนำาจะทำาไดหรอไมอยางไร

4. สอสาธารณะในระดบตำาบลจะกอ

ใหเกดทมและการวางแผนในการทำางานใหตอ

เนองไดอยางไร

5. การดำาเนนงานสขภาวะชมชนเพอ

ความอยดมสขในระดบตำาบลทเหมาะสมใน

ระดบกอตวควรเปนอยางไร

ขอบเขตการวจย

การวจยครงนใชระเบยบวธการแบบ

วจยและพฒนา (Research and Development)

โดยประยกตใชวจยเชงปฏบตการ แบบมสวน

รวม ( Participatory Action Research) เปน

หลก ซงนำาวธการและเครองมอวจยทหลาก

หลายมาใชในการศกษาทงการศกษาจากเอกสาร


46

และการศกษาขอมลภาคสนาม การสมภาษณ

การสนทนากลม การประชม การลงมอปฏบต

บนทกหลงการปฏบต การสงเกต การสะทอน

กลบ และแลกเปลยนเรยนร ตลอดจนการใช

ประโยชนจากผรประเภทตาง ๆ ทงผทมบทบาท

ภายในและนอกชมชนดำาเนนการวจยรวมกน

พนทวจย

ตำาบลทเปนกลมตวอยาง

ตำาบลเปาหมายทเปนกลมตวอยาง

จำาแนกตำาบลออกเปน 3 ขนาด คอ ตำาบลขนาด

ใหญ 2 ตำาบล ประกอบดวย ตำาบลหนองแวง

และเหลาหลวง ตำาบลขนาดกลาง 1 ตำาบล คอ

ตำาบลสงหโคก ตำาบลขนาดเลก 1 ตำาบล คอ

ตำาบลนำาออม ซงไดมาโดยการสมแบบกลม

(Cluster Sampling) จากตำาบลทงหมด 15

ตำาบล ในอำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

หมบานทเปนกลมตวอยาง

หมบานเปาหมายทอยในพนทดำาเนน

การวจยครงน อำาเภอเกษตรวสย จงหวด

รอยเอด 4 ตำาบล ประกอบดวย ตำาบลหนอง

แวง 15 หมบาน ตำาบลเหลาหลวง 15 หมบาน

ตำาบลสงหโคก 13 หมบาน และตำาบลนำาออม

9 หมบาน รวมทงหมด 52 หมบาน

กลมผวจยและผรวมวจย

กลมผรวมวจย แยกเปนผวจยหลก (คณ

อำานวย) คอ นายฉลาด จนทรสมบต ผประสาน

งานระดบจงหวด ผวจยรวม (คณประสาน)

นายทานตะวน สงหแกว ผชวยผประสานงาน

ระดบจงหวด นกวจยสขภาวะชมชนระดบตำาบล

( คณกจ) ตำาบลๆละ 15 คน จำานวน 60 คน

(คณเออ) ตำาบลละ 5 คน ประกอบดวย นาย

องคการบรหารสวนตำาบล เจาหนาทวเคราะห

นโยบายและแผน เจาหนาทสงเสรมสขภาพ เจา

หนาทพฒนาชมชน และเจาหนาทสาธารณสข

ประจำาตำาบล

ระยะเวลาในการวจย

ระยะเวลาในการดำาเนนการวจย

พฤศจกายน 2551 - มถนายน 2552

เครองมอทใชในการวจย

1. เครองมอทใชในการพฒนางาน ได

แก คมอประกอบการจดกจกรรม 7 ชด และ

ชดวดทศน เรองบานภหมบานเศรษฐกจพอเพยง

สการปฏบต และเรอง ปญญานกปฏบต กรณ

จงหวดพจตร

2. เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล

2.1 แบบสำารวจขอมลทวไปของ

ชมชน

2.2 การสมภาษณ

2.2.1 การสมภาษณแบบม

โครงสราง

2.2.2 การสมภาษณแบบไมม

โครงสราง

2.3 สมดจดบนทก และบนทกการ

ประชม

2.4 แบบรายงานกจกรรม

2.5 แบบบนทกหลงการปฏบต

2.6 กลองถายภาพ

2.7 กลองถายวดโอ


47

การเกบรวบรวมขอมล

1. ศกษาจากเอกสารและงานวจยท

เกยวของ

2. ศกษาขอมลภาคสนาม (Field Study)

เปนการทำางานรวมกนหลายฝายทงนกวจย ผ

ชวยนกวจย นกวจยอาสาสมคร ผรในชมชน

และตำาบล ตามประเดนคำาถามและประเภท

ของขอมล เชน ฐานขอมลรวมตำาบล ขอมลสข

ภาวะชมชน 6 มต ตวชวดสขภาวะชมชน และ

สอสาธารณะ

2.1 การสำารวจบรบทของ

ตำาบลเปาหมาย โดยใชแบบสมภาษณแบบกง

มโครงสราง

2.2 ใชวธการสมภาษณกลม

บคคล ผร ผเกยวของ ผใหขอมลสำาคญ ตาม

ประเดนคำาถาม โดยใชเทคนคการประเมนสภาวะ

ชนบทอยางเรงดวน (Rapid Rural Appraisal:

RRA) และอน ๆ

2.3 ใชวธการสงเกตแบบม

สวนรวมและไมมสวนรวมทงผวจย และผรวม

วจย

2.4 สนทนากลม (Small Group

Interview) ในแตละกลมยอยในหมบาน

หรอในระดบตำาบล ตามประเดนทศกษาเพอนำา

มาใชเปนฐานขอมลในการดำาเนนการวจยและ

วางแผนงานโครงการ

2.5 ประชมเชงปฏบตการรวม

วางแผนกบตวแทนชมชนคดเลอกแนวทางแกไข

ปญหาลงมอปฏบตแกปญหา มการสงเกต

และสะทอนกลบขอมล นำาไปวางแผนปรบปรง

พฒนาอยางตอเนองในลกษณะวจยเชงปฏบต

การแบบมสวนรวม

2.6 การสำารวจแผนทสขภาวะ

ชมชน 6 มต ประกอบดวยแผนทสขภาวะดาน

รางกาย จตใจ สงคม สตปญญา ผนำาชมชน

และกลมองคกรชมชน

2.7 คนหาแกนนำาสขภาวะ

ชมชนระดบหมบานและระดบตำาบล

2.8 การสรางตวชวดชมชน

เพอความอยดมสข

2.9 การจดทำาสอสารสนเทศ

ระดบตำาบล

การวเคราะหขอมล

1. ตรวจสอบความสมบรณของขอมล

จากเครองมอทกประเภท ทงแบบสมภาษณ

แบบสงเกต แบบสำารวจสภาพทวไป แผนทสข

ภาวะ สมดจดบนทก บนทกหลงการปฏบต และ

เครองบนทกเสยง กลองบนทกภาพวดโอ

2. จำาแนกขอมลเปนหมวดหมตามความ

มงหมายของการวจย

3. การวเคราะหขอมลโดยการจดระบบ

การทำางานของชมชนและกลมองคกรชมชนรวม

กบหนวยวจยความเขมแขงของชมชนและการ

จดการความร คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคาม เพอใหเหนพฒนาการการดำาเนน

งานของแตละตำาบล และสงเคราะหออกมาเปน

แผนภาพกระบวนการเรยนรสการพฒนาสข

ภาวะชมชน วเคราะหขอมลตามความมงหมาย

และประเดนทศกษา ขอมลทวดได ใชสถตรอย

ละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานมา


48

ประกอบการวจยในสวนของเชงปรมาณ และ

ตรวจสอบถามเทยงตรงของขอมลโดยใชเทคนค

การตรวจสอบขอมลแบบสามเสาในเชงคณภาพ

4. นำาเสนอผลการวจยโดยวธการ

พรรณาวเคราะห (Descriptive Analysis)

ขนตอนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา

โดยประยกตใชการวจยเชงปฏบตการแบบม

สวนรวม ซงปรบปรงมาจากขนตอนการวจย

เชงปฏบตการแบบมสวนรวม ของพนธทพย

รามสต (2540 : 63-67) และของฉลาด จนทร

สมบต (2550: 54) โดยเนนการเรยนรจากการ

ปฏบต (Action Learning) กำาหนดกำาหนดขน

ตอนการดำาเนนงานวจยเปน 5 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การรจกตนเองดานสขภาวะ

ชมชน (กนยายน 2551 – มกราคม 2552)

1.1 ประชมชแจงแนวทางการดำาเนน

งานระดบตำาบล การดำาเนนงานในขนนเปนการ

สรางความเขาใจและแนวทางในการดำาเนนงาน

รวมกนระหวางทมวจยและชมชนเปาหมาย รวม

ทงหนวยงานภาคในพนททเกยวของใชเทคนค

การประชม โดยมวตถประสงคเพอคนหากลไก

การทำางานแกนนำาในระดบชมชน กำาหนดแผน

และเปาหมายในการดำาเนนงานรวมกน ดงน

ตำาบลหนองแวง วนท 10 พฤศจกายน

2551 ณ องคการบรหารสวนตำาบลหนองแวง

อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด ผเขารวม

กจกรรม 90 คน

ตำาบลสงหโคก วนท 11 พฤศจกายน 2551

ณ องคการบรหารสวนตำาบลสงหโคก อำาเภอ

เกษตรวสย จงหวดรอยเอด ผเขารวมกจกรรม

78 คน

ตำาบลนำาออม วนท 12 พฤศจกายน

2551 ณ องคการบรหารสวนตำาบลนำาออม



ตำาบลเหลาหลวง วนท 14 พฤศจกายน

2551 ณ องคการบรหารสวนตำาบลเหลาหลวง



ตำาบลนาขา วนท 19 พฤศจกายน 2551

ณ องคการบรหารสวนตำาบลนาขา

อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ผเขารวม


ตำาบลประชาพฒนา วนท 21 พฤษภาคม

2551 ณ องคการบรหารสวนตำาบลประชา

พฒนาอำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม ม

ผเขารวมกจกรรม 70 คน

1.2 เวทคนหาแกนนำาสขภาวะระดบ

ตำาบล การดำาเนนกจกรรมในขนตอนนเปนการ

คนหากลไกการทำางานเปนการประชมเชงปฏบต

การแบบมสวนรวมของผเกยวของ คอ แกนนำา

สขภาวะระดบหมบาน ตวแทนหนวยงานภาค

ในพนทโดยมวตถประสงคเพอคนหาแกนนำาสข

ภาวะในระดบตำาบลอยางนอยตำาบลละ 15 คน

และกำาหนดภารกจขอบเขตการทำางานตลอด

จนใหความรในการทำางานเพอบรรลเปาหมาย

ทวางไว ดงน


49

ตำาบลเหลาหลวง วนท 10 ธนวาคม

2551 ณ ณ องคการบรหารสวนตำาบลเหลา

หลวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด ผเขา

รวมกจกรรม 90 คน ตำาบลหนองแวง วนท 18

ธนวาคม 2551 ณ องคการบรหารสวนตำาบล

หนองแวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด


ตำาบลสงหโคก วนท 11 ธนวาคม 2551

ณ องคการบรหารสวนตำาบลสงหโคก อำาเภอ


78 คน

ตำาบลนำาออม วนท 12 ธนวาคม 2551 นำาออม วนท 12 ธนวาคม 2551 ำาออม วนท 12 ธนวาคม 2551

ณ องคการบรหารสวนตำาบลนำาออม อำาเภอ


54 คน

ตำาบลนาขา วนท 15 ธนวาคม 2551 ณ

องคการบรหารสวนตำาบลนาขา อำาเภอวาปปทม

จงหวดมหาสารคาม ผเขารวมกจกรรม 90 คน

ตำาบลประชาพฒนา วนท 17 พฤศจกายน

2551 ณ องคการบรหารสวนตำาบลประชา

พฒนา อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม


1.3 สำารวจขอมลสขภาวะ 6 มต การ

ดำาเนนงานในขนนเปนการสงเสรมกระบวนการ

เรยนรของแกนนำาสขภาวะชมชนดวยการปฏบต

ในการสำารวจขอมลสขภาวะรายครวเรอน โดย

ใชวการสมภาษณประกอบการศกษาจากฐาน

ขอมลมอ 2 ของสาธารณสขตำาบลประกอบ

โดยมวตถประสงคเพอสำารวจขอมลสขภาวะ

6 มตทเปนจรงนำาไปสการกำาหนดแผนพฒนา

และแกไขปญหาในขนตอนตอไป ประกอบดวย

ขอมลสขภาวะดานรางการ ดานจตใจ ดานสงคม

ดานสตปญญา ดานผนำา และดานกลมองคกร

ชมชน

ขนตอนท 2 การพฒนาศกยภาพผนำา

เพอการพงตนเอง (มกราคม - กมภาพนธ 2552)

2.1 ฝกอบรมและศกษาดงานศนยการ

เรยนรเศรษฐกจพอเพยง การดำาเนนงานในขน

นเปนการสงเสรมใหแกนนำาสขภาวะชมชนใน

ระดบตำาบลเกดความตระหนกในการดำาดงตน

ภายใตหลกเศรษฐกจพอเพยงและเกดแนวคก

ใหมในการพงตนเอง ใชเทคนคการฝกอบรม

ควบคคอกบการลงมอปฏบตจรงและศกษาด

งาน โดยมวตถประสงคเพอสรางความตระหนก

ในการปรบเปลยนทศนคตของแกนนำาสการเปน

ผนำาในการเปลยนแปลงในการสรางชมชนให

อยดมสข

2.2 สรปบทเรยนการฝกอบรมและศกษา

ดงานศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงในแตละ

ตำาบล โดยการเลาเรองตามประเดนทกำาหนด

สงผลใหมการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ

ระหวางคนทไปฝกอบรมและศกษาดงานและ

ทมวจยสขภาวะชมชนทไมไดไป

ขนตอนท 3 การวางแผนแบบมสวน

รวม พฒนาตวชวดความสำาเรจ การนโยบาย

ยทธศาสตรและแผนสขภาวะระดบตำาบล

(มกราคม - มนาคม 2552)

3.1 การจดทำาแผนทสขภาวะ 6 มต การ

ดำาเนนงานในขนตอนนเปนการคนชองทางใน

การวางแผนไปสการพฒนาและแกไขปญหาสข

ภาวะในชมชน โดยใชวธการลงมอปฏบตโดย

แกนนำาสขภาวะควบคกบการตรวจสอบขอมล


50

ความถกตองและใหคำาปรกษาโดยนกวชาการ

สาธารณสขและทมวจย มวตถประสงคเพอ

ใหทราบถงสภาพปญหาและศกยภาพดานสข

ภาวะชมชนรายครวเรอนนำาไปสการผกดนใน

เชงนโยบายตอไป

3.1.1 ตำาบลเหลาหลวง วนท

28 มกราคม 2552 ณ องคการบรหารสวนตำาบล

เหลาหลวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

ปรากฏแผนทสขภาวะของแตละชมชน ดงน

3.1.2 ตำาบลหนองแวง วนท 15

มกราคม 2552 ณ องคการบรหารสวนตำาบล



3.1.3 ตำาบลสงหโคก วนท 17


สงหโคก อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด


3.1.4 ตำาบลนำาออม วนท 18


นำาออม อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

ปรากฏแผนทสขภาวะของแตละชมชน

3.1.5 ตำาบลนาขา วนท 6

มกราคม 2552 ณ โรงเรยนนาขาพทยาคม



3.1.6 ตำาบลประชาพฒนา วน

ท 9 มกราคม 2552 ณ โรงเรยนประชาพฒนา



3.2 การจดทำาตวชวดสขภาวะชมชน

เพอความอยดมสข การดำาเนนงานในขนตอน

นทมวจยใชเทคนคการจดเวทสรปผลการ

สำารวจขอมลสขภาวะ 6 มต นำามาสการหาวธ

การแกไข โดยการระดมปญหาทชมชนเหน

วามความสำาคญเรงดวนในแตละดานแลวแบง

บทบาทหนาทใหแตละหมบานไประดมดำาเนน

การจดทำาตวชวดในหมบานของตนเอง โดย

ทมวจยไดใชตวชชมชนอยดมสขของตำาบลปรก

อำาเภอเมอง จงหวดสงขลา และกรอบประเดน

สขภาวะชมชนอยดมสข เปนตวอยางประกอบ

เพอเปนแนวทางและนำามาอภปรายแลกเปลยน

ในเวทระดบตำาบลเพอหาขอสรปตวชวดชมชน

เพอความอยดมสขของตำาบลตอไป

3.2.1 ตำาบลเหลาหลวง วนท

28 มกราคม 2552 ณ องคการบรหารสวนตำาบล

เหลาหลวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด


3.2.2 ตำาบลหนองแวง วนท 15




3.3.3 ตำาบลสงหโคก วนท 17


สงหโคก อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด


3.3.4 ตำาบลนำาออม วนท 18


นำาออม อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

ปรากฏแผนทสขภาวะของแตละชมชน

3.3.5 ตำาบลนาขา วนท 21

มกราคม 2552 ณ โรงเรยนนาขาพทยาคม



51


3.3.6 ตำาบลประชาพฒนา

วนท 23 มกราคม 2552 ณ โรงเรยนประชา

พฒนา อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม


ขนตอนท 4 การปฏบตตามแผนและ

ปรบปรงงาน ทดลองผลตสอสารสาธารณสข

ภาวะชมชน (เมษายน-พฤษภาคม 2552)

การจดทำาสอสาธารณะนำาเสนอขอมลสข

ภาวะ การดำาเนนงานในขนตอนนมวตถประสงค

เพอประชาสมพนธเผยแพรขอมลสขภาวะใน

ระดบพนท โดยทมวจยไดสงเสรมใหนกวจย

สขภาวะในชมชนไดดำาเนนการจดทำาสอทองถน

ประเภทตางๆ อยางนอยตำาบลละ 5 ชน โดย

ใหอสระทางความคดใหชมชนไดคดคนออกแบบ

เองเพอใหสอดคลองกบชมชนมากทสด

ขนตอนท 5 เวทสรปบทเรยนและแลก

เปลยนร (กมภาพนธ - มถนายน 2552)

5.1 เวทสรปบทเรยนการดำาเนนงานระยะ

ท 1 การดำาเนนงานในขนตอนนมวตถประสงค

เพอสะทอนผลการดำาเนนงานใหกบผบรหาร

ทองถน ตวแทนหนวยงานภาคทงภาครฐและ

เอกชนไดรบทราบสถานการณและขอมลสข

ภาวะในแตละชมชน และแลกเปลยนเทคนค

วธการดำาเนนการจดเกบขอมลสขภาวะระหวาง

ตำาบล การดำาเนนกจกรรมทมวจยไดดำาเนน

กจกรรม 2 ครง คอ จงหวดมหาสารคาม วนท

5 กมภาพนธ 2552 ณ โรงเรยนนาขาวทยาคม

ตำาบลนาขา อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม

จงหวดรอยเอด วนท 6 กมภาพนธ 2552 ณ

โรงเรยนเหลาหลวงประชานสรณ ตำาบลเหลา

หลวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

5.2 เวทประชมเชงปฏบตการการประเมน

แบบเสรมพลง เปนการทบทวนเปาหมาย ตวช

วด และแผนการดำาเนนงานในชวงทผานมา โดย

จดขนเมอวนท 12 พฤษภาคม 2552 ณ โรงแร

มนวพฒนา อำาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม

ทงจงหวดรอยเอดและจงหวดมหาสารคาม ม

ผเขารวมประชม 150 คน

สรปผลการวจย

การดำาเนนงานพฒนาและวจยสขภาวะ

ชมชนเพอความอยดมสขโดยประยกตใชการ

วจยปฏบตการแบบมสวนรวม ระยะท 1 คอ

ระยะกอนการทำาวจย คอการคนหาแกนนำา การ

สำารวจสขภาวะชมชน การสำารวจและพฒนาตว

ชวดสขภาวะชมชนและการวางแผนในการจด

ทำาสอสาธารณะชมชนเพอความอยดมสขใน

ระดบตำาบล โดยเนนการเรยนรจากการปฏบต

(Action Learning) ทางทมวจยสขภาวะชมชน

และตำาบลโดยมขนตอนดงน

1. การกำาหนดสมรรถนะหลก / สมรรถนะ

รองในการทำางาน (ตลาคม – ธนวาคม 2551)

ไดดำาเนนการดงน

1.1 ประชมชแจงแนวทางการ

ดำาเนนงานในระดบตำาบล การดำาเนนงานในขน

นเปนการสรางความเขาใจและแนวทางในการ

ดำาเนนงานรวมกนระหวางทมวจยและชมชนเปา

หมาย รวมทงหนวยงานภาคในพนททเกยวของ

ใชเทคนคการประชม โดยมวตถประสงคเพอ

คนหากลไกการทำางานแกนนำาในระดบชมชน

กำาหนดแผน และเปาหมายในการดำาเนนงาน


52

จากการสอบถามและการเขยนบนทกหลงการ

ปฏบต พบวา ผเขารวมประชมมความรความ

เขาใจแนวทางการดำาเนนงานโครงการและ

ยอมรบรางกรอบการพฒนาขดความสามารถ

ในการสงเสรมนกวจยชาวบาน

1.2 ผลลพธองการดำาเนนงาน

รวมกน ทมวจยและนกวจยสขภาวะตำาบลได

กำาหนดเปาหมายในการดำาเนนงานรวมกนเพอ

พฒนาและวจยสขภาวะชมชนเพอความอยด

มสขทงสมรรถนะหลกและรองในการดำาเนน

งาน 3 ป จะนำาไปสผลลพธในการเรยนรดงม

รายละเอยด ดงน

สมรรถนะหลก

1) การศกษาพนทและชมชน สำารวจ

แผนทสขภาวะ 6 มต แผนทผนำา แผนทกลม

อาชพ แผนทรางกาย แผนทจตใจ แผนทสงคม

และแผนทภมปญญา

2) การทำางานขององคกรปกครองสวน

ทองถน (อบต.) กบชมชน และภาคแหงความ

รวมมอ ตวชวดสขภาวะชมชนเพอความอยดม

สข (กาย จตใจ สงคม และสตปญญา หรออน

ๆ)

3) การจดแผนพฒนาสขภาวะชมชน

เพอความอยดมสขระดบตำาบล (ระยะ 3 ป)

วสยทศน พนธกจ เปาหมาย วตถประสงค แผน

งาน กจกรรม และโครงการ

4) การมสวนรวมขององคกรปกครอง

สวนทองถน/ภาคในการทำางานรวมกน

- นโยบายสาธารณะระดบ

ตำาบลหรอหมบาน หรอกลมเครอขาย และหรอ

ครอบครว

- กำาหนดขอบญญตแผนงาน

โครงการ กจกรรมรองรบในระดบตำาบล

- มการรวมกลมรวมคด วางแผน

ปฏบต ตรวจสอบประเมนผล สรปบทเรยน และ

แลกเปลยนเรยนร ตามแผนงานและกจกรรมท

วางไวอยางตอเนอง

5) การพฒนากลม/องคกร และเครอ

ขายสขภาวะชมชนเพอความอยดมสข

6) การถายทอดเทคนควธการ นวตกรรม

การเพมชองทางการเรยนร และ

ภมปญญาใหเหมาะสมโดยใชการจดการความ

รควบคการปฏบตไปยงเครอขายเกาและเครอ

ขายใหม

7) สารสนเทศเพอสขภาวะชมชนเพอ

ความอยดมสข

สมรรถนะรอง

1) มนกวจยชาวบาน เครอขายนกวจย

ชาวบานในระดบหมบาน

2) เกดเครอขายนกวจยระดบตำาบล

เปาหมาย

3) เกดศนยการเรยนรและการจดการ

ความรสขภาวะชมชนเพอความอยดมสขในระ

ดบบคลและทม

4) ผนำาการเปลยนในระดบหมบานและ

ตำาบลเกยวกบสขภาวะชมชนเพอความอยดมสข

1.3 คนหาแกนนำาระดบหมบาน การ

ดำาเนนกจกรรมในขนตอนนเปนการคนหา

กลไกการทำางานเปนการประชมเชงปฏบตการ

แบบมสวนรวมของผเกยวของ คอ แกนนำาสข


53

ภาวะระดบหมบาน ตวแทนหนวยงานภาคใน

พนทโดยมวตถประสงคเพอคนหาแกนนำาสข

ภาวะในระดบตำาบลๆ ละ 15 คน และกำาหนด

ภารกจขอบเขตการทำางานตลอดจนใหความร

ในการทำางานเพอบรรลเปาหมายทวางไว ผล

การดำาเนนงาน พบวา ไดมการคดกรองผนำาท

เปนทางการและไปเปนทางการ ผรในชมชน

ในแตละหมบานๆ ละ 6 คน จำาแนกเปนผนำา

ดานนโยบาย 2 คน ผนำาดานวชาการ 2 คน

และผนำาดานชมชนเขมแขง 2 คน

1.4 สำารวจขอมลสขภาวะชมชน 6 มต

การดำาเนนงานในขนนเปนการสงเสรมกระบวนการ

เรยนรของแกนนำาสขภาวะชมชนดวยการปฏบต

ในการสำารวจขอมลสขภาวะรายครวเรอน โดย

ใชวการสมภาษณประกอบการศกษาจากฐาน

ขอมลมอ 2 ของสาธารณสขตำาบลประกอบ

โดยมวตถประสงคเพอสำารวจขอมลสขภาวะ

6 มตทเปนจรงนำาไปสการกำาหนดแผนพฒนา

และแกไขปญหาในขนตอนตอไป ประกอบดวย

ขอมลสขภาวะดานรางการ ดานจตใจ ดาน

สงคม ดานสตปญญา ดานผนำา และดานกลม

องคกรชมชน ดำาเนนการสำารวจแผนทสขภาวะ

ชมชนครอบคลมจำานวนประชากรทอาศยอยใน

ชมชนในปจจบนอยางนอยรอยละ 80 แลวให

มการสรปรวมกน พบวา แกนนำาสขภาวะทก

หมบานสามารถดำาเนนการจดเกบขอมลและ

จดทำาเปนแผนทสขภาวะไดครบตามทกำาหนด

6 มต และมหมบานทเปนสวนนอยทยงไมม

แผนทสขภาวะครบ เชน ตำาบลเหลาหลวง หม

ท 3 และ 15 ตำาบลสงหโคก หมท 6 และ 11

เปนตน

2. การพฒนาศกยภาพทมวจยเพอการ

พงตนเอง (มกราคม - กมภาพนธ 2552)

2.1 คนหาแกนนำาในระดบ

ตำาบล ไดมการคดกรองผนำาทเปนทางการและ

ไปเปนทางการ ผรในชมชน ในแตละหมบาน

จากหมบานๆละ 6 คน คดเลอกตวแทนหมบาน

ละ 1- 2 คน เพอเปนตวแทนผนำาสขภาวะระ

ดบตำาบลๆ ละ 15 คน นอกจากนยงไดแตงตง

คณะทปรกษาแกนนำาสขภาวะตำาบล ซงประกอบ

ไปดวย ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน

พนกงานสวนตำาบล และเจาหนาทสาธารณะ

สข ซงไดแบงบทบาทหนาทของแกนนำาสขภาวะ

ตำาบลออกเปน แกนนำาสขภาวะดานนโยบาย

แกนนำาสขภาวะดานวชาการ แกนนำาสขภาวะ

ดานชมชนเขมแขง และแกนนำาสขภาวะดานสอ

สาธารณะ โดยแกนนำาสขภาวะในระดบตำาบล

ทำาหนาทเปนกลไกในการขบเคลอนงานในระดบ

ตำาบลและเปนตวประสานงานระหวางตำาบลกบ

หมบาน ตลอดจนรวมวางแผนในการวจยและ

พฒนาสขภาวะรวมกบทมผประสานงานจงหวด

2.2 ศกษาดงานศนยการเรยนร

เศรษฐกจพอเพยง การดำาเนนงานในขนนเปนการ

สงเสรมใหแกนนำาสขภาวะชมชนในระดบตำาบล

เกดความตระหนกในการดำาดงตนภายใตหลก

เศรษฐกจพอเพยงและเกดแนวคกใหมในการ

พงตนเอง ใชเทคนคการฝกอบรมควบคคอ

กบการลงมอปฏบตจรงและศกษาดงาน โดย

มวตถประสงคเพอสรางความตระหนกในการ

ปรบเปลยนทศนคตของแกนนำาสการเปนผนำา

ในการเปลยนแปลงในการสรางชมชนใหอยด

มสข ผลการดำาเนนกจกรรมจดกจกรรมในวน


54

ท 13 – 17 กมภาพนธ 2552 จำานวน 38 คน

2.3 สรปผลและทบทวนผลการ

ศกษาดงาน ทมผประสานงานระดบจงหวดได

ตดตามประเมนผลภายหลงจดกจกรรม วนท

23 กมภาพนธ 2552 ณ องคการบรหารสวน

ตำาบลหนองแวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวด

รอยเอด พบวา จากการดำาเนนกจกรรมผเขา

รวมมความรและเกดทกษะการทำาเศรษฐกจพอ

เพยงในระดบครวเรอนสามารถนำาความรมาส

การประยกตใชไดในครอบครว เกดกลมแกน

นำาดานการพงตนเองในระดบชมชน นอกจาก

นการเขารวมกจกรรมระหวางตำาบลสงผลให

แกนนำาในแตละตำาบลไดแลกเปลยนความรและ

ประสบการณในการจดเกบขอมลสขภาวะใน

ชมชนตนเอง และยงชวยสรางความตระหนก

ของผนำาในการทำางานเพอสวนรวม ผลสำาเรจ

อกอยางหนงในการดำาเนนกจกรรมน คอ การ

ประสานความรวมมอระหวางองคกรทงงบ

ประมาณ และความรวมมออนๆ อนจะนำาไป

สการทำางานรวมกนในอนาคต

3. การวางแผนแบบมสวนรวม (มกราคม

- กมภาพนธ 2552)

3.1 วางแผนและทบทวนขอมล

การจดทำาแผนทสขภาวะชมชน 6 มตในระดบ

ตำาบล การดำาเนนกจกรรมในขนตอนนม

วตถประสงค เพอทบทวนและคนขอมลสข

ภาวะชมชนทแกนนำาสขภาวะชมชนในแตละ

หมบานเกบรวบรวมมาได ตลอดจนใหหนวย

งานภาคทเกยวของ เชน เจาหนาทสาธารณะ

สข รวมถงทปรกษาแกนนำาสขภาวะในแตละ

ตำาบลไดตรวจสอบความสมบรณถกตองและ

แสดงความคดเหนใหขอเสนอแนะ พบวา ทง

4 ตำาบลมขอมลสขภาวะทเกอบจะสมบรณคด

เปนรอยละ 90 มเพยงบางหมบานเทานนทยง

ไมนำาขอมลไปลงในแผนทสขภาวะ

3.2 วางแผนจดทำาตวชวด

สขภาวะชมชน การดำาเนนงานในขนตอนนม

วตถประสงค เพอใหแกนนำานำาสขภาวะชมชน

ตำาบลมแผนการดำาเนนงานในการสรางและ

พฒนาสขภาวะชมชนเพอความอยดมสข ภาย

ใตกรอบเงอนไขและบรบทชมชนของตนเอง พบ

วา ทมผประสานงานจงหวดไดสงเสรมใหแกน

นำาสขภาวะชมชนตำาบลไดเรยนรกระบวนการจด

ทำาตวชวดสขภาวะชมชนจากพนทตนแบบ คอ

ตำาบลปรก อำาเภอเมอง จงหวดสงขลา เพอ

เปนแนวทาง แลวใหแกนนำาสขภาวะชมชนใน

แตละตำาบลไปหารอกนแลวจดทำารางตวชวด

ในชมชนของตนเอง เพอนำามาเสนออภปราย

ในเวทประชมระดบตำาบลครงตอไป

3.3 ทบทวนขอมลสขภาวะ

ชมชน 6 มต และตวชวดสขภาวะชมชน การ

ดำาเนนงานในขนตอนน มวตถประสงคเพอตดตาม

และทบทวนขอมลสขภาวะชมชนและตวชวด

สขภาวะชมชนเพอความอยดมสข พบวา ทง

4 ตำาบลมขอมลสขภาวะและตวชวดสขภาวะ

ชมชน ครบถวนสมบรณทกหมบาน

3.4 สงเสรมสนบสนนใหแกน

นำานกวจยสขภาวะตำาบลไดวางแผนในการจด

ทำาสอสาธารณะ การดำาเนนงานในขนตอนน ม

วตถประสงคเพอใหนกวจยสขภาวะแตละตำาบล

ไดวางแผนในการประชาสมพนธขอมลสขภาวะ

ชมชนในรปของสอชนดตางๆ อยางนอยตำาบล


55

ละ 5 ชน พบวา ทกตำาบลมแผนในการจดทำา

สอประชาสมพนธสขภาวะชมชน ดงน

1) ตำาบลหนองแวง ประกอบดวย (1)

แผนผบขอมลสขภาวะชมชน (2) แผนทสขภาวะ

ตำาบล และ (3) เสยงตามสาย

2) ตำาบลเหลาหลวง ประกอบดวย (1)

วทยชมชนรายการคนรกษสขภาพ (2) หมอลำา

ซงเพอสขภาพ (3) ผญาสขภาพ (4) เสยงตาม

สาย และ (5) แผนทสขภาวะตำาบล

3) ตำาบลสงหโคก ประกอบดวย (1)

จลสารสขภาวะ (2) หมอลำาเพอสขภาพ (3)

ผญาสขภาพ (4) เสยงตามสาย และ (5) แผนท

สขภาวะตำาบล

4) ตำาบลนำาออม ประกอบดวย (1)

แผนผบ (2) ปายคำาขวญสขภาพ (3) เพลง

รณรงการดแลสขภาพ (4) เซงกลองยาวเพอ

สขภาพ และ (5) แผนทสขภาวะตำาบล

5) ตำาบลนาขา ประกอบดวย วทย

ชมชนรายการสขภาวะ (2) หมอลำาซงเพอ

สขภาพ (3) ผญาสขภาพ (4) เสยงตามสาย

และ (5) แผนทสขภาวะตำาบล

6) ตำาบลประชาพฒนา ประกอบดวย

(1) จลสารสขภาวะ (2) หมอลำาเพอสขภาพ

(3) ผญาสขภาพ (4) เสยงตามสาย และ (5)

แผนทสขภาวะตำาบล

4. การปฏบตตามแผน / ปรบปรง

(กมภาพนธ 2552)

4.1 จดทำาตวชวดสขภาวะชมชน

ในระดบตำาบล การดำาเนนงานในขนตอนนม

วตถประสงค เพอใหนกวจยสขภาวะตำาบลมการ

สรางและพฒนาตวชวดสขภาวะชมชนเพอความ

อยดมสข ภายใตกรอบเงอนไขและบรบทชมชน

ของตนเอง พบวา ทมผประสานงานจงหวด

ไดสงเสรมใหนกวจยสขภาวะตำาบลไดเรยนร

กระบวนการจดทำาตวชวดสขภาวะชมชนตาม

ขนตอน ดงน 1) ประชมชแจงรางกรอบตวช

วดสขภาวะชมชน 2) ฝกปฏบตการจดทำาตวช

วดสขภาวะชมชนเพอความอยดมสขในระดบ

ตำาบล โดยผทเขารวมกจกรรมถอเปนตวแทน

ระดบตำาบลและหมบานทจะกอตวในการจด

ทำาตวชวดสขภาวะฉบบราง หลงจากนนใหนำา

เสนอผลการจดทำาตวชวดในเวทระดบตำาบลซง

มการถกเถยง วพากษ วจารณ ไตรตรองจนได

ขอสรปและวางแผนใหนำาไปประชาพจารณใน

กลมยอย ณ หมบานอยางนอยหมบานละ 15

คน 3) นำาผลประชาพจารณตวชวดสขภาวะ

ชมชนในกลมยอยของแตละหมบานมาสรปใน

เวทระดบตำาบล 4) นำาตวชวดสขภาวะชมชนของ

ตำาบลเสนอผลการพฒนาตวชวดในระดบอำาเภอ

หลงจากนนใหไดขอสรปตวชวดสขภาวะชมชน

ไปออกแบบและวางแผนในการดำาเนนงานให

เปนจรงในคราวตอไป

4.2 สงเสรมใหนกวจยสขภาวะ

ตำาบลจดทำาสอสาธารณะ มวตถประสงคเพอให

แตละตำาบลมการประชาสมพนธขอมลสขภาวะ

ชมชนในรปของสอชนดตางๆ อยางนอยตำาบล

ละ 5 ชน พบวา การดำาเนนงานทมผประสาน

งานจงหวดไดมอบหมายใหนกวจยสขภาวะ

ชมชนตำาบล แตละตำาบลไปหารอกนถงแนวทาง

ในการจดทำาสอ และสนบสนนงบประมาณให

ตำาบลละ 5,000 บาท


56

4.3 นำาเสนอสอสาธารณะ

การดำาเนนงานเพอทราบความกาวหนาในการ

จดทำาสอ และสงเสรมใหนกวจยสขภาวะตำาบล

มความรความเขาใจในการจดทำาสอสาธารณะ

เพมมากขน พบวา ขนตอนการดำาเนนงานทม

ผประสานงานไดจดใหมการประชมเชงปฏบต

การการจดทำาสอสารสาธารณะขนเมอวนท 23

กมภาพนธ 2552 ณ องคการบรหารสวนตำาบล


วธการเปนการใหแตละตำาบลนำาเสนอแผนใน

การจดทำาสอ ประกอบกบวทยากรบรรยายและ

ใหขอเสนอแนะ และหารอแนวทางในการจด

ทำาสอใหไปในแนวทางเดยวกน แตละตำาบลม

แผนปฏบตการในการจดทำาสอเปนการเฉพาะ

ของตำาบลทเปนรปธรรม ดงจะไดนำาเสนอสอ

ทเปนแผนทสขภาวะชมชน ทง 6 มต และตว

ชวดสขภาวะชมชน 6 มต จำาแนกเปนตำาบล

ดงน

แผนท สขภาวะชมชน 6 มต ตำาบลเหลาหลวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

ภาพรวมแผนทสขภาวะตำบลเหลาหลวง

หมท 8

หมท 7

หมท 6

หมท 15หมท 14

หมท 4

หมท 10

สญลกษณ

ศนยการเรยนรตำบลเหลาหลวง

ศนยพฒนาเดกเลก อบต.เหลาหลวง

หนองนำสาธารณะ

สถานอนามยบานอมเมา

หมบาน

โรงเรยน

สถานตำรวจภธร

ถนนลาดยาง

ถนนคอนกรต

ททำการ อบต.เหลาหลวง

ลำหวย, คคลองถนนลกรง วทยชมชนปาชมชน ควรถโดยสาร

ไป จ.รอยเอด

ไป ตำบลโนนสวาง

ไป อ.เ

กษตรวสย

หมท 1

หมท 3

หมท 2

หมท 11

หมท 5


หมท 13

ไป อ.เกษตรวสย

จำนวนครวเรอน.1,542 ครวเรอน

จำนวนประชากร 7,961 คน

ชาย 3,907 คน หญง 4,054 คน

พนทประมาณ 37.68 ต.ร.ม.

แบงการปกครอง 15 หมบาน

จำนวนครวเรอน.1,542 ครวเรอน



พนทประมาณ 37.68 ต.ร.ม.

แบงการปกครอง 15 หมบาน

Nสรปขอมลสขภาวะดานกาย

1. เบาหวาน 110 คน

2. ความดน 74 คน

3. ปวดเมอย 68 คน

4. ทางเดนอาหาร 25 คน

5. ทางเดนหายใจ 21 คน

สรปขอมลสขภาวะดานกาย

1. เบาหวาน 110 คน



4. ทางเดนอาหาร 25 คน

5. ทางเดนหายใจ 21 คน สรปขอมลสขภาวะดานจตใจ

1. โรคเครยด 43 คน

2. สตฟนเฟอน 19 คน

3. วตกกงวน 12 คน

4. ปญญาออน 4 คน

สรปขอมลสขภาวะดานจตใจ

1. โรคเครยด 43 คน



4. ปญญาออน 4 คน

สรปขอมลสขภาวะดานสงคม

1. แตกแยก 38 คน

2. ตดสรา 38 คน

3. พนน 32 คน

4. ทะเลาะววาท 15 คน

5. เสยงดง 1 คน


1. แตกแยก 38 คน


3. พนน 32 คน


5. เสยงดง 1 คน

สรปขอมลสขภาวะดานปญญา

1. ภมปญญา 68 คน

2. หตถกรรม 21 คน

3. หมอพนบาน 4 คน

4. ชางไม/ปน 1 คน

สรปขอมลสขภาวะดานปญญา



3. หมอพนบาน 4 คน

4. ชางไม/ปน 1 คน

สรปขอมลดานผนำ

1. ผนำทางการ 205 คน

2. ผนำ ไมเปนทางการ 5 คน

3. ผนำตามธรรมชาต 2 คน

สรปขอมลดานผนำ

1. ผนำทางการ 205 คน

2. ผนำ ไมเปนทางการ 5 คน

3. ผนำตามธรรมชาต 2 คน

สรปขอมลดานกลมองคกร

1. กลมอาชพ 24 กลม

2. กลมองคกรการเงน 29 กลม

3. กลมองคกรสงคม 10 กลม

สรปขอมลดานกลมองคกร


2. กลมองคกรการเงน 29 กลม

3. กลมองคกรสงคม 10 กลม


57

แผนท สขภาวะชมชน 6 มต ตำาบลหนองแวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

แผนทสขภาวะตำบลหนองแวง (รวม)

สญลกษณ

อบต. 1 แหง

สถานอนามย 2 แหง

โรงเรยน 7 แหง

วด 13 แหง

หมบาน 15 หมบาน


ถนนลกรง

ปาสาธารณะ

ศนยเดกเลก

วดปาวงนำเยน

ต.ศรโคตร

บานเหลา

หม 10

บานหนองชาง

ม. 5

บานหนอง

โดน ม. 8

บานเหลาดอกไ ม

ม. 15บานอเมง

ม.4

บานดอนกลอย ม.13

บานสงหไคล ม.3

บานหวหนอง

ม.9

บานหนองผง ม.7

บานเหนอ

ม.2

บานเหนอ ม.12

บานหนองฮ

ม.6

บานปามวง

ม.14

บานหนอง

สระพง ม.11

บานหวหนองแวง ม.1

ไปเกษตรวสย

ไปบานดงกลางไป ต.คเมอง

ไป ต.สงหโคก

หวยฮองแฮ

ลำเสยวนอย

ต.เกษตรวสย

N

ขอมล ณ วนท 30 พ.ค. 2552

จำนวนครวเรอน 1,774 หลงคาเรอน




เบาหวาน 120 คน

ความดน 65 คน

พการ 24 คน

ปวดเหมอย 4 คน

หวใจ 3 คน

สรปขอมลสขภาวะดานจตใจ

ฟนเฟอน 35 คน

เครยด 20 คน

ปญญาออน 16 คน

ใบ 2 คน


ตดสรา 45 คน

ตดบหร 28 คน

ครอบครวแตกแยก 16 คน

การพนน 7 คน

กอกวน 2 คน

สรปขอมลสขภาวะดานสตปญญา

หตถกรรม 60 คน

ภมปญญา 54 คน

ชางไม 18 คน

ชางปน 11 คน

หมอสตร 10 คน

สรปขอมลสขภาวะดานผนำ

ผนำ ทเปนทางการ 88 คน

สรปขอมลสขภาวะดานกลมองคกร

กลมอาชพ 16 กลม

กลมทางการเงน 14 กลม

กลมทางสงคม 1 กลม

แผนท สขภาวะชมชน 6 มต ตำาบลสงหโคก อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

สญลกษณ

แผนทสขภาวะตำบลสงหโคก (รวมทกดาน)

อบต.สงหโคก

อบต.สงหโคก

สถานอนามย


วด

หมบาน

ถนนลกลง


ถนนคอนกรต

ลำเสยว

หมท 1

หมท 5

หมท 9

หมท 11

หมท 7

หมท 6

หมท 10

หมท 4

หมท 12


หมท 8

หมท 2

-

ขอมล ณ วนท 30 พ.ค. 2552

จำนวนครวเรอน 1,580 ครวเรอน



สรปขอมลสขภาวะดานผนำ

1. ผนำ ทเปนทางการ 69 คน

2. ผนำ ทไมเปนทางการ 1 คน


1. โ รคเบาหวาน 92 คน



4. พการ 30 คน

5. คอพอก 2 คน

สรปขอมลสขภาวะดาน

จตใจ1. ปญญาออน 13 คน

2. เครยด 12 คน



4. อน ๆ 2 คน


1. ตดบหร 70 คน


3. การพนน 8 คน


5. ครอบครวแตกแยก 6 คน

สรปขอมลสขภาวะดาน

สตปญญา



3. หมอพนบาน 6 คน3.

4 . หมอสตร 5 คน

สรปขอมลสขภาวะดานกลม

องคกร


2. กลมการเงนชมชน 12 กลม

3. กลมทางสงคม 5 กลม


58

แผนท สขภาวะชมชน 6 มต ตำาบลนำาออม อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

ม. 1

ม.5

ม.9

ม.6

ม.3 ม. 7

ม. 8

ม. 2

ม. 4

ไป อ. เกษตรวสย

ไป อ. พยคภมพสย

ไป อ. ปทมรตน

N

จำนวนครวเรอน...1,148...ครวเรอน

จำนวนประชากร...4,786...คน

ชาย....2,431....คน หญง..2,445...คน

สญลกษณ

ตนยางใหญ


วด

สนง. อบต.

ศนยเดกเลก

สถานอนามย


ลำนำเสยวใหญ

แผนทสขภาวะตำบลนำออม อ. เกษตรวสย จ.รอยเอด

กลมอาชพ 11 กลมกลมองคกรทางการเงน 13 กลมกลมองคกรทางสงคม 1 กลม

โรคเบาหวาน 67 หลงโรคความดน 83 หลงโรคปวดเมอย 43 หลงโรคทางเดนอาหาร 3 หลงโรคทางเดนหายใจ 3 หลง

ปญญาออน 12 หลงสตฟนเฟอน 4 หลงโรคเครยด 5 หลงโรควตกกงวล 2 หลงพการ 5 คน

ครอบครวแตกแยก 5 หลงตดสรา 15 หลงกอกวน 1 หลงเสยงดง 1 หลงตดบหร 35 หลง

หตถกรรม 23 หลงภมปญญาการเกษตร 9 หลงชางไ ม 9 หลงชางปน 4 หลงหมอยาพนบาน 6 หลง

ผนำทางการ 52 คนผนำตามธรรมชาต 7 คนผนำ ทไ มเปนทางการ 13 คน

แผนท สขภาวะชมชน 6 มต ตำาบลนาขา อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม


59

แผนท สขภาวะชมชน 6 มต ตำาบลประชาพฒนา อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม


60

ตวชวดสขภาวะชมชน ตำาบลหนองแวง อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด

ประเดน ตวชวด องคประกอบ

1. ดานรางกาย 1.1 ลดการดมของมนเมา - สำารวจกลมเปาหมาย

- วเคราะหขอมล

- จดกจกรรมสงเสรม

- ตดตามสรปผล

- สรปแลกเปลยน

1.2 มสาธารณสขประจำาทกหมบาน - สำารวจผนำาดานสขภาพ

- จดอบรมแกนนำา

- ตดตามกจกรรม

- สรปผล

- แลกเปลยนเรยนร

1.3 ประชาชนปลอดโรคตางๆ - สำารวจขอมลสขภาวะ 6 มต

- วเคราะหจดลำาดบความสำาคญ


- ตดตามผล

- สรปผล

1.4 มการออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ - สำารวจกจกรรมในปจจบน

- จดหาวสดอปกรณ

- จดอบรมใหความร

- ดำาเนนกจกรรมตามแผน

- ตดตามประเมนผล

1.5 รบประทานอาหารทเปนประโยชน

ครบ 5 หม

- สำารวจสภาวะโภชนาการ

- จดคายรกสขภาพ

- ประชาสมพนธใหความร




61


1.6 ตรวจรกษาสขภาพอยางตอเนอง - จดทำาแผน

- ประชาสมพนธ

- จดกจกรรม

- ประกวดสขภาวะชมชน

- สรปผล

2. ดานจตใจ 2.1 อนรกษและฟนฟประเพณ

วฒนธรรมชมชน

- สำารวจสถานการณกลม

- จดตงกลม

- ดำาเนนกจกรรมกลม

- ประกวดกจกรรมกลม

- สรปประเมนผล

2.2 ประชาชนเขาวดฟงธรรมและเขา

รวมกจกรรมทางศาสนาทกวนเสารหรอ

อาทตย

- สำารวจขอมล

- จดตงกลมเพมเตม


- ใหความรสงเสรมกจกรรม


2.3 ในชมชนไมมปญหาการทะเลาะ

ววาท



- ตงกฎระเบยบ



2.4 สงเสรมสขภาพจต - สำารวจสถานการณ

- ใหความร

- จดกจกรรมตามความเหมาะสม

- ประเมนผล


3. ดานสงคม 3.1 ชมชนมความสนตสขและสามคค - ยดหมนในระบอบประชาธปไตย

- ปฏบตตามหลกพทธศาสนา

- ปฏบตตามกฎระเบยบ

- มความสมครสมานสามคค

- ยดหลกเศรษฐกจพอเพยง

3.2 ลดรายจายครวเรอน - จดทำาบญชรายรบรายจาย

- วเคราะหรายรบรายจาย

- ลดรายจายทไมจำาเปน

- สงเสรมการออม



62


4. ดานสตปญญา 4.1 ถายทอดองคความรภมปญญาทอง

ถนใหกบคนรนหลง

- สำารวจภมปญญา

- ประชมชแจงหาแนวทางพฒนา

- ตงศนยการเรยนร

- จดทำาหลกสตรเพอการถายทอด

- ทำาการถายทอดขยายผล

4.2 สงเสรมการเรยนการประกอบอาชพ - สำารวจปญหาและความตองการ

- ลำาดบความสำาคญปญหา

- จดทำาแผนพฒนา

- สงเสรมการดำาเนนงานตามแผน

4.3 จดตงกลมอาชพ - สำารวจปญหาและความตองการ

- ประชมจดทำาแผนพฒนา

- ระดมทนและทรพยากร



4.4 มความคดรเรมสรางสรรค - คดเกง

- ปฏบตเกง

- ลงมปฏบตอยางจรงจง

- ถายทอดขยายผล


4.5 เรยนรอยางตอเนอง - สำารวจตนเอง

- สำารวจทรพยากร

- หาวธการจดการทรพยากร


- เผยแพรประชาสมพนธ


63


5. ดานสงแวดลอม 5.1 มนำาใชในการเกษตรตลอดป - สำารวจแหลงนำา

- วางแผนแกไขปญหา

- จดหางบประมาณ

- ประเมนและตดตามผล

- ขยายผลการดำาเนนงาน

5.2 ไมมขยะมลฝอย - คดแยกขยะในครอบครว

- นำาไปใชประโยชน

- ปลกจตสำานกในการทงขยะ

- จดทำาแผนกจกรรมรวมกน


5.3 สงเสรมการทำาเกษตรอนทรย

ปลอดภยจากสารพษ

- ใหความรเกยวกบโทษของสารเคม

- สงเสรมการทำาเกษตรอนทรย

- จดตงแหลงเรยนรเกษตรอนทรย

- สรปผลถอดองคความร

- พฒนาเปนหลกสตรทองถน

6. ดานเครอขาย 6.1 มการพบปะแลกเปลยนเรยน

รรวมกบชมชนอนๆ ทงในและ

นอกอำาเภอ

- สำารวจสขภาวะชมชน

- จดทำาตวชวดสขภาวะ

- วางแผนในการดำาเนนงาน

- ดำาเนนการตามแผน


6.2 มเครอขายการทำางานระดบ

หมบาน

- ประชมชแจง

- คนหาแกนนำาระดบหมบาน

- สำารวจแผนทสขภาวะ 6 มต


- มเวทแลกเปลยนเรยนรในระดบ

ตำาบลตอเนอง


64


7. ดานความสมพนธเชอง

โยง

1. ยดหลกเศรษฐกจพอเพยงใน

การดำารงตน

- รจกตนเอง

- รจกความประมาณ

- มภมคมกนในการพงตนเอง

- พงตนเองปจจย 4

- เรยนรอยางตอเนอง

2. สรางความสมพนธทดใน


- ครอบครวอบอน

- ไมใชจายฟมเฟอย

- มความรกเอออาทรตอกน

- มการพดคยปรกษากนบอยๆ

- มการสรางงานสรางรายได

3. มการศกษาทดลองเปรยบ

เทยบนำามาสการปฏบต

- มการศกษาปญหาในชมชน

- มการวางแผน

- มการปฏบตตามแผน

- มการเทยบโอนประสบการเพอเพม

คณวฒทางการศกษา

- มการแลกเปลยนเรยนรกบภายนอก


65

ตวชวดสขภาวะชมชน ตำาบลสงหโคก อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด


1. ดานรางกาย 1.1 ลดการดมของมนเมา - สำารวจกลมเปาหมาย

- วเคราะหขอมล




1.2 มสาธารณสขประจำาทกหมบาน - สำารวจผนำาดานสขภาพ

- จดอบรมแกนนำา

- ตดตามกจกรรม

- สรปผล


1.3 ประชาชนปลอดโรคตางๆ - สำารวจขอมลสขภาวะ 6 มต

- วเคราะหจดลำาดบความสำาคญ



- สรปผล

1.4 มการออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ - สำารวจกจกรรมในปจจบน

- จดหาวสดอปกรณ

- จดอบรมใหความร



1.5 รบประทานอาหารทเปนประโยชน

ครบ 5 หม

- สำารวจสภาวะโภชนาการ

- จดคายรกสขภาพ

- ประชาสมพนธใหความร




66


1.6 ตรวจรกษาสขภาพอยางตอเนอง - จดทำาแผน



- ประกวดสขภาวะชมชน

- สรปผล

2. ดานจตใจ 2.1 อนรกษและฟนฟประเพณ

วฒนธรรมชมชน

- สำารวจสถานการณกลม


- ดำาเนนกจกรรมกลม



2.2 ประชาชนเขาวดฟงธรรมและเขา

รวมกจกรรมทางศาสนาทกวนเสารหรอ

อาทตย


- จดตงกลมเพมเตม


- ใหความรสงเสรมกจกรรม


2.3 ในชมชนไมมปญหาการทะเลาะ

ววาท



- ตงกฎระเบยบ



2.4 สงเสรมสขภาพจต - สำารวจสถานการณ



- ประเมนผล


3. ดานสงคม 3.1 ชมชนมความสนตสขและสามคค - ยดหมนในระบอบประชาธปไตย

- ปฏบตตามหลกพทธศาสนา


- มความสมครสมานสามคค



67


3.2 ลดรายจายครวเรอน - จดทำาบญชรายรบรายจาย


- ลดรายจายทไมจำาเปน



4. ดานสตปญญา 4.1 ถายทอดองคความรภมปญญาทอง

ถนใหกบคนรนหลง

- สำารวจภมปญญา

- ประชมชแจงหาแนวทางพฒนา


- จดทำาหลกสตรเพอการถายทอด

- ทำาการถายทอดขยายผล

4.2 สงเสรมการเรยนการประกอบ

อาชพ

- สำารวจปญหาและความตองการ

- ลำาดบความสำาคญปญหา

- จดทำาแผนพฒนา


4.3 จดตงกลมอาชพ - สำารวจปญหาและความตองการ

- ประชมจดทำาแผนพฒนา

- ระดมทนและทรพยากร



4.4 มความคดรเรมสรางสรรค - คดเกง

- ปฏบตเกง

- ลงมอปฏบตอยางจรงจง



4.5 เรยนรอยางตอเนอง - สำารวจตนเอง

- สำารวจทรพยากร

- หาวธการจดการทรพยากร


- เผยแพรประชาสมพนธ


68


5. ดานสงแวดลอม 5.1 มนำาใชในการเกษตรตลอดป - สำารวจแหลงนำา





5.2 ไมมขยะมลฝอย - คดแยกขยะในครอบครว





5.3 สงเสรมการทำาเกษตรอนทรย

ปลอดภยจากสารพษ






6. ดานเครอขาย 6.1 มการพบปะแลกเปลยนเรยน

รรวมกบชมชนอนๆ ทงในและ

นอกอำาเภอ

- สำารวจสขภาวะชมชน





6.2 มเครอขายการทำางานระดบ

หมบาน

- ประชมชแจง

- คนหาแกนนำาระดบหมบาน

- สำารวจแผนทสขภาวะ 6 มต


- มเวทแลกเปลยนเรยนรในระดบ

ตำาบลตอเนอง


69


7. ดานความสมพนธเชอง

โยง

1. ยดหลกเศรษฐกจพอเพยงใน

การดำารงตน






2. สรางความสมพนธทดใน







3. มการศกษาทดลองเปรยบ

เทยบนำามาสการปฏบต




- มการเทยบโอนประสบการเพอเพม

คณวฒทางการศกษา



70

ตวชวดสขภาวะชมชนตำาบลนำาออม อำาเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด


1.ดานรางกาย 1. งดการดมของมนเมา - รณรงใหรถงโทษตอรางกาย

- สำารวจปญหากลมเปาหมาย

- วางแผนแกไข



2. มสาธารณสขประจำา

หมบาน

- ประชมชาวบานใหรถงความจำาเปน

- ดำาเนนการคดเลอกตวแทน

- สงตวแทนไปพฒนาและเรยนร

- ดำาเนนงานดานสาธารณสขในชมชน


3. ประชาชนปลอดโรค

ตางๆ

- สำารวจปญหากลมเปาหมาย

- วางแผนแกไข



- ถายทอดผลเผยแพรประชาสมพนธ

4. ประชาชนสขภาพแขง

แรง

- สำารวจตนเอง

- เรยนรผอน

- ปรกษาผเกยวของ

- ปฏบตตามคำาแนะนำา


5. รบประทานอาหารทม

ประโยชน

- สำารวจตนเอง

- เรยนรผอน สอตางๆ

- ปรกษาผเกยวของ

- ปฏบตตามคำาแนะนำา

- สงเกตสรปประเมนผล

6. ตรวจสขภาพอยางตอ

เนอง

- สงเกตและบนทกการเปลยนแปลงสขภาพตนเอง

- ศกษาเรยนรวธดแลสขภาพ

- ปฏบตตามคำาแนะนำา - สงเกตสรปประเมนผล

- ถายทอดเทคนค วธการดแลสขภาพ


71


7. เชองโยงประสานงาน

กบหนวยงานภายนอก

- สำารวจสถานการณแผนทสขภาวะ 4 มต

- จดทำาแผนสขภาวะ

- ผกดนแผนสเชงนโยบายขององคกรทองถน


- ตดตามและสรปประเมนผล

2. ดานจตใจ 1. ประชาชนเขาวดฟง

ธรรม


- รจกสงแวดลอม

- รจกการปฏบตตน



2. การเขารวมกจกรรม

ทางศาสนา

- ประชาสมพนธเชญชวนเยาวชน

- จดกจกรรมสำาคญทางศาสนา 12 เดอน (ฮตสบ

สอง ครองสบส)

- มการเรยนรธรรมะโดยการปฏบตทกวนพระ




3. ไมเครยด - ปลดหนสน


- ใชเวลาวางใหเกดประโยชน

- มงานทำาอยางตอเนอง


4. อารมณแจมใส - สขภาพแขงแรง

- ไมมโรคประจำาตว





72


3. ดานสงคม 1 คนในชมชนมสวนรวม - ศกษาปญหา

- วเคราะหปญหา


- วางแผนดำาเนนการ

- ปฏบตตามแผนพรอมการสรปผล

2 ลดรายจายครวเรอน - สำารวจรายรบรายจาย

- จดทำาบญชในครวเรอน

- ตดรายจายทไมจำาเปนดวยตนเอง



3 รบรขาวสารเรอง

สขภาพ

- ตดตามขาวสารอยางตอเนอง

- มการประกาศประชาสมพนธทางสอพนบาน

- เรยนรจากหนวยงานทเกยวของ

- ตรวจรกษาสขภาพอยางตอเนอง

- ตดตามสรปประเมนผล

4 ไมใชจายฟมเฟอย - รจกตนเอง

- สำารวจความตองการทจำาเปน

- ตดสนใจเลอกแนวทางทเปนไปได

- ใชจายตอสงทจำาเปนในการดำาเนนชวต

- รจกประหยด

5 ครอบครวไมแตกแยก - มการพดคยปรกษากนบอยๆ

- ทำากจกรรมรวมกนอยางตอเนอง

- สรางความสมพนธทดในครอบครว

- ใหความรกเอออาทรตอกน

- ใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในการดำารงตน

6. มการพบปะเพอนฝง - กำาหนดเปาหมายและแผน

- ดำาเนนการตามแผนใหบรรลเปาหมาย

- มการแลกเปลยนเรยนรและสรปบทเรยน

- สำารวจงานกจกรรมในปจจบน

- พดคยปรกษา


73


7. ชมชนมความสนตสข - มความรกสามคค

- ปฏบตตามหลกธรรมศาสนา


- มการปฏบตตามกฎระเบยบของชมชน


8. มโรงสชมชนบรหาร

สวนกน

- สำารวจกลมเปาหมายในการใชบรการ

- ศกษาปญหาในชมชน ประชมรวม

- ระดมทนในระดบชมชน

- บรหารจดการแบบมสวนรวม


9. มการเฝาระวงปญหา

ในชมชน

- สำารวจปญหาสขภาวะ 6 มต

- ลำาดบความสำาคญปญหาเพอพฒนา

- สรางความรวมมอในชมชน

- มการทำากจกรรมรวมกน


10. หมบานปลอด

อบายมข

- สำารวจสถานการณปญหาดานอบายมข

- ประชมรวม ศกษาปญหา

- รณรงคและทำาขอตกลงรวมกน

- ปฏบตตามขอตกลงรวมกน


11. ใชชวตอยางพอเพยง - ไมใชจายเกนตว

- มการพดคยปรกษาหารอกนในครอบครว

- สามารถจดการปจจย 4 ได

- บรโภคอาหารและผกทปรงกนเอง

- มความรความสามารถและภมคมกน

12. อนรกษฟนฟ

ประเพณและวฒนธรรม

- สำารวจความตองการความจำาเปน

- วางแผนและดำาเนนงานตามแผน


- จดทำาสอสงพมพเพอเผยแพร- สรป ประเมนผล

13. ปลอดปญหาทะเลาะ

ววาท

- สำารวจความตองการของเยาวชน

- จดใหมกฬาเยาวชน

- มคายเยาวชนคนดตำาบลนำาออม

- เรยนรการพงตนเองในปจจย 4



74


4. ดานสตปญญา 1. สงเสรมการประกอบ

อาชพเสรมกลมอาชพ

- สำารวจความตองการของชมชน

- ลำาดบความสำาคญของปญหา

- วางแผนระดมทนในการบรหารจดการ

- จดทำาแผนการพฒนา

- สรปและประเมนผล

2. ประชาชนอานออก

เขยนได

- สำารวจปญหาการอานออกเขยนได

- จดกจกรรมสงเสรมการอาน

- มทอานหนงสอในหมบาน

- สงเสรมใหมการเรยนรการศกษานอกระบบ

- ผปกครองเรยนรการอานออกเขยนไดขนพนฐาน

3. มแหลงเรยนรการ

ประกอบอาชพทหลาก

หลาย

- กลมทำาขาวเมา

- กลมหตถกรรม จกสาน ทอผา

- กลมทำาเกษตรอนทรย

- กลมกลองยาว

- กลมทำาสรอยสายสมร

4. ถายทอดภมปญญา

ทองถน

- มศนยการเรยนรสขภาวะชมชน

- มหลกสตรการฝกปฏบตอาชพ

- มการสงเสรมการเรยนรดวยการฝกอบรม

- ประชมชแจงหาแนวทางในการพฒนา

- จดทำาหลกสตรเพอถายทอด

5. มความคดรเรม

สรางสรรค

- คดดปฏบตด

- นำาความคดไปสการปฏบตทเกดประโยชน

- มการนำาองคความรมาสการประยกตใชแกปญหา

- ลงมอปฏบตอยางจรงจง

- มการจดบนทกและสามารถถายทอดได


75


5. ดานความ

สมพนธเชองโยง

1. ยดหลกเศรษฐกจพอ

เพยงในการดำารงตน






2. สรางความสมพนธทด

ในครอบครว






3. มการศกษาทดลอง

เปรยบเทยบนำามาสการ

ปฏบต




- มการเทยบโอนประสบการณ คณวฒทางการ

ศกษา


6. ดานสงแวดลอม 1. มนำาใชในการเกษตร

ตลอดป

- สำารวจแหลงนำา





2. ไมมขยะมลฝอย - คดแยกขยะในครอบครว





3. สงเสรมการทำาเกษตร

อนทรยปลอดภยจากสาร

พษ







76

ตวชวดสขภาวะชมชนตำาบลนาขา อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม


1. รางกาย 1.1 เบาหวาน - สำารวจขอมลผปวย

- ศกษาและคนหาสาเหต

- วางแผนดำาเนนการแกไข

- ปฏบตตามแผนการดำาเนนงาน

- สรปตดตามประเมนผล

2. จตใจ 2.1 ไมยงเกยวกบยาเสพตด - เกบรวบรวมขอมลสภาพปญหา

- สรางกฎกตการวมกนวางแผน


- ตดตามประเมนผลตวชวด

- ถายทอดขยายผลทสำาเรจ

2.2 เปลยนแปลงแนวคด

ชมชน

- สรางความตระหนกในการดำาเนนชวต

- แสวงหาแนวทางในการสรางงานสรางรายได

- ใหความรอยางตอเนองอบรม ดงาน

- ตดตามขาวสารและโลกภายนอก

- อยรวมกนภายใตหลกประชาธปไตย

2.3 ภาวะหนสน - บนทกรายรบรายจาย

- ลดการใชจายทไมจำาเปน

- สรางรายไดลดรายจาย

- ดำารงตนตามหลกเศรษฐกจพอเพยง


3. สงคม 3.1 คนเกงดไมเหนแกตว - มความรคคณธรรม

- มความเสยสละตอสวนรวม

- ทำาตวเปนแบบอยางทด

- มความซอสตวสจรต

- รจกใหอภยและโอกาสกบผอน

3.2 ผนำาทมคณธรรม - มความรคคณธรรม

- มความเสยสละตอสวนรวม

- มความอดทน – มความซอสตวสจรต

- มการเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง

4. ดานสตปญญา 4.1 ภมปญญาทองถน - สำารวจผรภมปญญาทองถน

- จดจำาแนกประเภทองคความรดานตางๆ


77


- สงเสรมการดำาเนนงานของภมปญญาทองถน


- ถายทอดเผยแพรองคความร

5. สงแวดลอม 5.1 ปยอนทรย - ไมตดไมทำาลายปา

- ปลกพชบำารงดน

- จดการขยะในชมชนทถกวธ

- ไมใชสารเคมในการทำาการเกษตร

- ใชเทคโนโลยทเหมาะสมในการเกษตร

5.2 การปรบปรงดน - ใชปยชวภาพ

- ไถพรวนดน

- คนลองคนหาพนธพชทไมทำาลายดน

- ไมเผาฝางหลงเกบเกยว

- เรยนรเทคนควธการใหมในการทำาการเกษตร

6. การศกษา 6.1 หลกสตรทองถนเกยว

กบการประกอบอาชพ

การเกษตร

- ศกษาคนหาองคความรในชมชน

- ทดลองหาองคความรทเหมาะสมกบสภาพ

พนท

- ปรบปรงพฒนาจนไดองคความรทดทสด

- ถอดองคความรจดทำาหลกสตร

- ถายทอดขยายผลกบผสนใจ

7. เศรษฐกจพอเพยง 7.1 ไรนาสวนผสม - แสวงหาแนวทางและวธการดำาเนนงาน

- พฒนาทกษะการดำาเนนงาน

- ลงมอปฏบต

- สะทอนผลปรบปรงแกไข

- ถายทอดขยายผลทสำาเรจ

8. ผนำา 8.1 ยกฐานะเทศบาลตำาบล - ศกษาขอมลแนวทางการดำาเนนงาน

- นำาเสนอเปรยบเทยบผลดผลเสย

- ทำาเวทประชาพจารณในระดบชมชน

- ขอมตความเหนชอบจากสภา อบต.

- ดำาเนนการตามระเบยบและขนตอน

8.2 สรางผนำาในการ

เปลยนแปลง


- จดตงกลมองคกร

- ฝกอบรมและศกษาดงาน

- สงเสรมการปฏบตจรง



78

ตวชวดสขภาวะชมชนตำาบลประชาพฒนา อำาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม


1. ดานรางกาย 1.1 การปองกน - รบบรการดานการตรวจสขภาพอยางสมำาเสมอ

- มสาธารณสขประจำาหมบาน

- ศกษาหาความรเกยวกบสขภาพ

- ดแลความสะอาด สถานทอยอาศยใหเปน

ระเบยบ

- รณรงคประชาสมพนธ ขาวสารในดานตางๆ

อยางทนเหตการณ

1.2 การแกไข - ดแลรกษาสขภาพตนเองอยางสมำาเสมอ

- รบประทานอาหารทมประโยชน

- ออกกำาลงกายเปนประจำา

- พกผอนใหเพยงพอ

- ทำาจตใจใหสงบและอยอยางพอเพยง

1.3 การสงเสรม - ใหความรดานการรกษาสขภาพ

- สงเสรมการลด ละ เลก สงเสพตดและ

อบายมขตางๆ

- จดใหมสถานทออกกำาลงกายในชมชน

- สงเสรมดานการบรโภคเพอการกนดอยด มสข

- อบรมสงเสรมกจกรรมในชมชนอยางตอเนอง

2. ดานจตใจ 2.1 อนรกษและฟนฟ

ประเพณวฒนธรรมชมชน


- ลำาดบความสำาคญ


- เสนอแผนงานโครงการ

- ดำาเนนกจกรรมและประเมนผล

2.2 ไมเครยดอารมณ

แจมใส

- ใสบาตรทกบญรวมกนในครอบครว

- นงสมาธประจำา

- เขาวดฟงธรรมทกวนพระ

- อานหนงสอ ดหนงละคร

- ปรกษาหารอในครอบครวประจำา


79


2.3 คนในชมชนรรก

สามคคในชมชน

- คนในครอบครวมกจกรรมบนเทงรวมกน

- รจกพงตนเองเรองปจจย 4

- ไมสรางหนสน

- ใชชวตอยางพอเพยง

- ครอบครวมสวนรวมในการคดและรวมกจกรรม

ในชมชน

3. ดานสงคม 3.1 ครอบครว - ใหความอบอนการดแลและใหความรกใน


- พบปะกนภายในครอบครว

- จดแบงหนาทรบผดชอบ

- ใหคำาแนะนำาทถกผด

- เปนตวอยางทด

3.2 หมบาน - มการเขารวมประชมอยางตอเนอง

- ขาดความร ความเขาใจ ความสามคค

- รวมกลมกจกรมภายในชมชน

- มการเอออาทรชวยเหลอกน

- ยอมรบระเบยบขอบงคบชมชน

3.3 ตำาบล - รวมศกษาอบรมตามทตำาบลจดขน

- ปฏบตตามระเบยบของตำาบลและสวนราชการ

- ตดตามขาวสารอยางตอเนอง

- สรางเครอขายกจกรรมในตำาบล

- มสวนรวมคดรวมทำาและสรางประโยชนในตำาบล

3.4 ปญหา - การสนบสนนดานงบประมาณ

- ความยากจน

- ทะเลาะววาท ยาเสพตด

- ความเหนแกตว

- การดมสราและเลนการพนน

4. ดานสตปญญา 4.1 ถายทอดองคความร

ทองถนใหกบคนรนหลง

- มผร

- มศนยการเรยนร

- สำารวจเยาวชน

- มหลกสตร

- มการอบรมความรและปฏบต


80


4.2 อนรกษฟนฟ สบสาน

ภมปญญาทองถน

- สำารวจปญหาและความตองการภมปญญา

ทองถน

- วางแผนในการอนรกษภมปญญาทองถน

- จดกจกรรมสงเสรมภมปญญาทองถน

- ถอดองคความรภมปญญาทองถน

- ถายทอดเผยแพรองคความรใหกบคนรนหลง

4.3 มแหลงเรยนรทหลาก

หลาย

- สำารวจแหลงเรยนรชมชน

- วางแผนการพฒนาแหลงเรยนรชมชน

- ดำาเนนงานตามแผนทวางไว



5. ดานสงแวดลอม 5.1. ปลอดมลพษ - ปลกตนไมในทสาธารณะประโยชน

- ปลกตนไมในวนสำาคญ

- อนรกษปาชมชน

- ไมจดไฟเผาตอฟางและปาไม

- ใชเทคโนโลยทเหมาะสม

5.2. ปลอดขยะมลฝอย - ไมทงขยะลงในแมนำาลำาคลอง

- กำาจดขยะอยางถกวธ

- มถงขยะขยะทกครวเรอน

- แยกขยะกอนทำาลาย

- มทกำาจดขยะประจำาชมชน

5.3. มนำาใชตลอดป - ใชนำาอยางประหยดและคมคา

- ขดลอกหนองและลำาคลอง

- ซอมแซมตนนำาสาธารณะ

- ขดเจาะบอบาดาล

- ปลกพชทเหมาะสม

5.4. ทำาการเกษตรอนทรย - ไถกลบตอฟาง

- ใชแรงงานสตวแทนเครองจกร

- ทำาปยหมกชวภาพ

- ไมใชสารเคมปราบศตรพช

-สงเสรมการทำาเกษตรปลอดสารพษ


81


5.5. ครอบครวอบอนชมชน

นาอย

- ถอศล 5

- บานเรอนสะอาด

- ใหคำาปรกษาและรบฟงความคดเหนของผอน

- ใหความรวมมอกบชมชน

- คดใหรอบคอบกอนลงมอทำา

6. ดานเครอขาย 6.1 เครอขายการเรยนรสข

ภาวะชมชนระดบครวเรอน

- สำารวจรายรบรายจายในครวเรอนทกครวเรอน

- จดทำาบญชครวเรอน

- ประชมปรกษาหารอการลดรายจายรวมกบ


- ดำาเนนการลดรายจาย

- สรปและประเมนผลการเรยนรระดบครวเรอน

6.2 เครอขายการเรยนรสข

ภาวะชมชนระดบหมบาน

- สำารวจประชากรในชมชน

- สำารวจปญหาของชมชน

- บนทกขอมลชมชน

- สอบถามความตองการในแกปญหา

- แกไขปญหาตดตามประเมนผล

6.3 เครอขายการเรยนรสข

ภาวะชมชนระดบตำาบล

- ศกษาดงานหาความรเพมเตม

- ทำางานกนเปนกลมและมระบบ

- แลกเปลยนความคดหาขอบกพรองและนำาไป

แกไขปญหา

- จดสรรผลประโยชนอยางเปนธรรมและม

เหตผล

- สขภาพดปลอดหนอยางถาวร

7. ดานผนำา 7.1 มความร - รเทาทนเหตการณ

- ใฝรอยเสมอ

- สรางองคความรใหมๆ

- เรยนรอยเสมอ

- ถานทอดความรได

7.2 มความซอสตวโปรงใส - ไมคดโกง

- ไมเผดจการมนสยสขมเยอกเยน

- มความเปนกลาง

- ไมเหนแกตนและพวกพรอง

- เปนทปรกษาทด


82


7.3 มการตดตอประสาน

งานทด

- มปฏสมพนธด

- มภาวะความเปนผนำาสง

- มการปรบตวไดด

- มการแผนในการทำางาน

- สอสารไดด

7.4 มความมนใจในตนเอง - มความมนใจในตนเอง

- เชอฟงผอน

- กลาตดสนใจ

- ปฏบตตนเปนแบบอยางทด

- มความคดรเรมสรางสรรค

7.5 บำาเพญตนเปน

ประโยชนและมความเสย

สละ

- ตระหนกถงสวนรวม

- ไมเหนแกตว

- ทำาตวเปนผใหมากกวารบ

- มความเออเฟอเผอแผ

- เสยสละผลประโยชนสวนตน

7.6 ซอสตยตอตนเองและ

ผอน

- ทำาในสงทพด

- ทำางานดวยความจรงใจ

- กลาเผชญปญหา

- ทมเทกบงาน

- รบฟงความคดของผอน

7.7 มความรบผดชอบ - มวสยทศนกวางไกล

- มความซอตรง

- ตรงตอเวลา

- มความรบผดชอบ

- ไมหนปญหา

7.8 มศลธรรมจรยธรรม - ไมฆาสตว

- ไมลกขโมย

- ไมประพฤตผดในกาม

- ไมพดเทจ

- ไมดมของมนเมา


83

5.2 จดเวทสรปบทเรยนการดำาเนน

งานจดทำาสอสาธารณะขามจงหวด การดำาเนน

งานในขนตอนน มวตถประสงคเพอสะทอน

ผลการดำาเนนงานการจดทำาสอสาธารณะของ

แตละตำาบล ทมผประสานงานจงหวดไดดำาเนน

กจกรรม ในวนท 5 มนาคม 2552 ณ โรงแร

มนวพฒนาจงหวดมหาสารคาม พบวา แตละ

ตำาบลไดดำาเนนการจดทำาสอสาธารณะ ดงน

1) ตำาบลหนองแวง ไดดำาเนนการจดทำา

สอไปแลว 2 ประเภท ประกอบดวย (1) แผนท

สขภาวะตำาบล (2) แผนผบสขภาวะ สวนสอ

ชนดอนๆ อยระหวางดำาเนนการจดทำาใหเกด

ความสมบรณ

2) ตำาบลเหลาหลวง ไดดำาเนนจดทำาสอ

แลว 2 ประเภท ประกอบดวย (1) สอ แผนผบ

(2) สอวทยชมชนคนรกษสขภาพ ซงออกรายการ

วนจนทร – ศกร เวลา 12.00 –13.00 น. ทาง

คลนวทยชมชนคนเมองเกต ดำาเนนรายการโดย

คณประจกษ อาษาธง สวนสอผญาสขภาวะ สอ

หมอลำาซงสขภาพ และสอแผนทสขภาวะตำาบล

อยระหวางดำาเนนการจดทำา

3) ตำาบลสงหโคก ไดดำาเนนจดทำาสอ

แลว 2 ประเภท ประกอบดวย (1) แผนผบ

(2) วดทศนสขภาวะ สวนสอหมอลำา สอผญา

สขภาวะ สอเสยงตามสายและแผนทสขภาวะ

ตำาบลกำาลงอยระหวางดำาเนนการจดทำา

4) ตำาบลนำาออม ไดดำาเนนจดทำาสอ

แลว 2 ประเภทประกอบดวย (1) สอแผนผบ

(2) สอปายคำาขวญสขภาวะ สวนสอแผนทสข

ภาวะตำาบล สอVCD เพลงสขภาวะ และสอ

เสยงตามสาย อยระหวางดำาเนนการจดทำา

5) ตำาบลนาขา ไดจดทำาสอแผนพบนำา

เสนอในการจดทำาสอ และในสวนของสออนๆ

นนแกนนำากำาลงอยในชวงการดำาเนนงานจดทำา

อยางตอเนองในระยะตอไป

6) ตำาบลประชาพฒนา ไดมการจด

ทำาแผนทสขภาวะชมชนและแผนพบ ซงในสวน

ของหอกระจายขาว สอวดทศน และบอรดสข

ภาวะชมชนนนกำาลงอยในชวงการดำาเนนงาน

จากการวจยและพฒนาโดยประยกต

ใชการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมระยะท 1

สามารถสรปเปนรปแบบการดำาเนนงานพฒนา

สขภาวะชมชนเพอความอยดมสขจงหวดรอยเอด

และมหาสารคาม ดงแผนภม 1


84

การวจยปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR) แผนดำาเนนกจกรรมการเรยนร (Action Learning)

แผนภม 1 รปแบบการดำาเนนงานพฒนาสขภาวะชมชนเพอความอยดมสขจงหวดรอยเอดและ

มหาสารคาม ระยะท 1

16. จดเวทสรปบทเรยนการดำาเนนงานจดทำาสอ

สาธารณะขามจงหวด

15. จดเวทสรปบทเรยนการดำาเนนงานในระดบ

ตำาบล/จงหวด

14. นำาเสนอสอสาธารณะ

13. สงเสรมใหนกวจยสขภาวะตำาบลในการจดทำาสอ

สาธารณะ

12. จดทำาตวชวดสขภาวะชมชนในระดบตำาบล

11. สงเสรมสนบสนนใหนกวจยสขภาวะตำาบลได

วางแผนในการจดทำาสอสาธารณะ

10. ทบทวนขอมลสขภาวะชมชน 6 มต และตวชวด

สขภาวะชมชน

9. วางแผนจดทำาตวชวดสขภาวะชมชน

8. วางแผนและทบทวนขอมลการจดทำาแผนทสข

ภาวะชมชน 6 มตในระดบตำาบล

7. สรปผล ทบทวนผลการศกษาดงาน

6. ศกษาดงานศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง

5. คนหาแกนนำาในระดบตำาบล

4. สำารวจขอมลสขภาวะชมชน 6 มต

3. คนหาแกนนำาระดบหมบาน

2. ผลลพธองการดำาเนนงานรวมกน

1.ประชมชแจงแนวทางการดำาเนนงานในระดบตำาบล

สรปบทเรยนและ

แลกเปลยนเรยนร

การปฏบตตามแผน

/ ปรบปรง

การวางแผนแบบม

สวนรวม

การพฒนาศกยภาพทมวจย

เพอการพงตนเอง

การกำาหนดสมรรถนะหลก

/ สมรรถนะรองในการ

ทำางาน

สะทอน

ผลกา

รปฏบ

ตงาน


85

References

Chantarasombat, Chalard. (2007). Development of Knowledge Management Model

in Community Organization. Doctor of Education Thesis, Mahasarakam University,

Mahasarakam:Apichat Printing, pp. 166-261..

.(2008). Participatory Action Research for Community Development.

Mahasarakam Apichat Printing, pp. 269-278..

Chantarasombat, C. (2009). Development of a Management Action Learning Process

Facilitating Student Centered Learning : Education Management for Local

Development Course 0501803. The Social Science, Pakistan, 4(5): 424-427.

Chantarasombat,C. and B. Srisa-Ard, (2007). Developing a Knowledge Management

Model for Self-reliant Communities. Educ. J, Thailand, 1 (1): 83-94.

Ramsoot, Pantip. (1997). Participatory Action Research. Bangkok: P.A. Living. Pp.

60-63.

Wasee, Prawed. (2005). Knowledge Management: Process for Freeing Human

Beings to Freedom and Happiness. Bangkok: Institute for Enhancing Knowledge

Management for Society (IKS) pp.21-26.

Documents

Developing Community Health Conditions for Well-being in ... · Journal of Administration and Development, Mahasarakham University Volume ๓ Number ๒ may – August ๒0๑ 40