skripta visokogradnja

7/27/2019 skripta visokogradnja

1/98

.

1


2/98

.

2

SADRAJ :

1. UVOD............................................................................................................................................... 31.1. GRADITELJSTVO, PODJELA I ZADAA ............................................................................ 31.2 VRSTE RADOVA U GRAENJU I DIJELOVI ZGRADA.................................................4

2. PRIPREMNI I ZEMLJANI RADOVI . ................................................................................. 52.1. PRIPREMNI RADOVI PRIJE GRADNJE............................................................................... 52.2 NANOSNA SKELA................................................................................................................. 62.3. VRSTE ZEMLJANIH RADOVA I........................................................................................... 7OSIGURANJE ISKOPA OD URUAVANJA I UTJECAJA PODZEMNE VODE ...................... 7

3.TEMELJI......................................................................................................................................... 113.1. NOSIVOSTI TLA I VRSTE TEMELJA............................................................................ 113.2.VERTIKALNA I HORIZONTALNA HIDROIZOLACIJA PODRUMA............................. 13

4. ZIDOVI . .............................................................................................. 154.1. PODJELA ZIDOVA ( STIJENA ) ......................................................................................... 154.2. KONSTRUKTIVNI SUSTAVI.............................................................................................. 164.3. STABILNOST KONSTRUKTIVNOG SISTEMA............................................................... 164.4. STABILNOST ZIDANIH KONSTRUKCIJA...................................................................... 174.5. ZIDOVI OD OPEKE.............................................................................................................. 184.6. ZIDOVI OD MODULARNIH POROTHERM BLOKOVA ..................................................204.7. ZIDOVI OD BETONSKIH I LAKOBETONSKIH BLOKOVA............................................224.8. ZIDOVI OD BETONA I ARMIRANOG BETONA .............................................................. 234.9. OPLATE.................................................................................................................................. 254.10. VIESLOJNI ZIDOVI........................................................................................................... 284.11. PREGRADNI ZIDOVI ILI STIJENE ................................................................................... 304.12. ZIDNE OBLOGE .................................................................................................................. 33

5. OTVORI U ZIDOVIMA ................................................................................................................ 405.1. PROZORI ................................................................................................................................ 405.2. VRATA.................................................................................................................................... 435.3. NADVOJI IZNAD OTVORA................................................................................................. 445.4. DIMNJACI I VENTILACIONI KANALI ........................................................................... 47

6. MEUKATNE KONSTRUKCIJE . ........................................................................... 536.1. ARMIRANO BETONSKI STROPOVI ................................................................................. 536.2. STROPOVI SA GREDICAMA OD ARMIRANE UPLJE OPEKE.....................................596.3. DRVENI STROPOVI.............................................................................................................. 62

7. STUBITA . ............................................................................................ 677.1. ARMIRANO BETONSKA STUBITA ................................................................................ 69

7.2. ELINA STUBITA........................................................................................................... 727.3. DRVENA STUBITA............................................................................................................ 738. KROVOVI .............................................................................................. 76

8.1. RAVNI KROVOVI ................................................................................................................. 768.2. DRVENA KROVITA........................................................................................................... 798.3. KROVNI POKROVI ............................................................................................................... 838.4. LIMARSKI RADOVI.............................................................................................................. 91


3/98

.

3

1. UVOD

1.1. GRADITELJSTVO, PODJELA I ZADAA

GRADITELJSTVO je u najirem smislu umijee graenja radi stvaranja organiziranihprostora za ljudsko obitavanje ili za razliite druge svrhe i potrebe.

GRAEVINARSTVO je privredna grana koja se bavi projektiranjem i izvoenjemgraevinskih objekata te ispitivanjem zemljita i i materijala u graevinske svrhe; u iremsmislu obuhvaa jo i industriju graevinskih strojeva, graevnog materijala i opreme.Proizvodne organizacije u u graevinarstvu ine projektni biro i zavodi, graevninskapoduzea za visokogradnju, graevinska poduzea za niskogradnju, poduzea za montaui poduzea za zavrne graevinske radove. Nauno istraivakim radom bave segraevinski instituti.

GRAENJE je izvoenje radova (pripremnih radova, zemljanih radova, radova na izradigraevinskih konstrukcija, graevinsko-instalaterskih radova, graevinsko-zavrnih radova,radova na ugradnji graevnih proizvoda, ugradnji postrojenja ili opreme, te drugih radova)radi podizanja nove graevine, rekonstrukcije, adaptacije i odravanja uporabljivegraevine ili radi promjene stanja u prostoru

GRAEVINSKA TEHNIKA je najstarija znaajnija grana tehnike koja se bavi poslovimapotrebnim za graenje svih vrsta zgrada, cesta, mostova, tunela, vodovoda, ureenjemokolia, iskoritavanjem vodnih snaga i sl.

Prema vrsti i karakteru poslova razlikujemo dva smjera graevinske tehnike i grupeobjekata.

Glede visine izgradnje, objekte moemo podijeliti na :1. objekte niskogradnje - objekti pri tlu ili neposredno iznad tla (prometnice,hidrograevine, ispitivanja zemljita i materijala u graevinske svrhe)2. objekti visokogradnje objekti koji se grade iznad tla (stambene zgrade, kole,bolnice, sportske graevine, sakralne graevine, silosi, industrijske hale i slino)Prema vrsti, graevinske objekte dijelimo na :1. .konstruktivne objekte objekti jednostavne, sloene i naroito sloene statikekonstrukcije (svi objekti visokogradnje i pojedini niskogradnje kao mostovi i vijadukti)2. hidrotehniki ili vodograevni objekti - objekti niskogradnje vezani za zahvate sa vodom(hidrocentrale, navodnjavanja, luke, plovni putevi, vodovodi, kanalizacije i drugi objekti)3. saobraajni objekti svi objekti koji slue saobraaju (ceste, eljeznice, mostovi, tuneli,

aerodromi, kolodvori i drugi)Prema vrsti materijala od kojih su izvedeni, objekte moemo podijeliti na:1. zidani objekti od opeke i kamena2. betonski i armirano betonski objekti3. objekti od drvenih konstrukcija4. objekti od elinih konstrukcija5. objekti od kombiniranih i drugih materijala

Glede naina izvedbe, objekte moemo podijeliti na :1. monolitne objekte konstrukcija i pojedini dijelovi se izvode na licu mjesta, nagradilitu

2. polumontani objekti objekti kojima se pojedine konstrukcije ili njihovi dijeloviizvode monolitno a dio se montiraju ve gotovi elementi prethodno zgotovljeni.


4/98

.

4

3. montani objekti objekti koji se u potpunosti izvode gotovim montanimelementima koji se izrauju u specijaliziranim pogonima

1.2 VRSTE RADOVA U GRAENJU I DIJELOVI ZGRADA

Zgrade su glavni i najbrojniji objekti visokogradnje zato tu vrstu graevinske tehnike estonazivamo i zgradarstvo, ali ima i takvih objekata koji to nisu npr. spomenici, tribine, tornjevii obini objekti kojima prostorije nisu bitne karakteristike kao to su to u zgradama. Takvise objekti razlikuju od zgrada uglavnom svojom namjenom i oblikom, ali im je veinaelemenata istovjetna ilislina kao u zgradama.

Radove na zgradama dijelimo u tri osnovne grupe i to :1. graevinski radovi: zemljani, betonski, armiraki, tesarski, zidarski (izvedbanetipinog podnoja - temelja, podruma a ponekad i prizemlja i izvedba nadgradnje -osnovna konstrukcija gornjih tipinih katova)2. obrtniki radovi: stolarski, bravarski, liilaki, parketarski, (pregraivanja i zatiteod vanjskih utjecaja, izvedba konstrukcija za zatvaranje graevinskih otvora, finalna obradapovrina sa podlogama, izvedba instalacija)3. pripremno zavrni radovi (radovi na gradilitu koje prethodno treba izvesti kako bi sestvorili uvjeti za normalno odvijanje i izvedbu svih radova na zgradi i oni radovi nakonzavretka izvedbe kako bi se oistilo gradilite, isplanirao teren i uredio okoli) organizacija graenja.

Ovo su samo glavna podruja koja se dalje dijele prema zanatskim kvalifikacijamaizvoaa, na razne radove koji se trokovniki iskazuju kao zasebna poglavlja odnosnogrupe stavaka (pojedinanih radova).

Odnos graevinskih i obrtnikih radova kod zgradarstva je izjednaen dok je uniskogradnji uee obrtnikih radova vrlo malo a ponekad je u potpunosti i izostavljeno.

Modularna koordinacija je nastala iz potrebe da se niz elemenata u graditeljstvudimenzionalno meusobno uskladi. Primjenom modularne koordinacije - omogueno jeuvoenje industrijskog naina graenja, mogua je serijska proizvodnja, to ubrzava ipojeftinjuje gradnju.

Modularna koordinacija je sustav mjera baziran na dogovorenom modulu i njegovimeljenim multiplikacijama a uvodi se sa ciljem otvaranja mogunosti kombiniranja odnosnouklapanja pojedinih graevinskih elemenata prilikom gradnje i opremanja zgrade.

Modul je osnovna mjera modularne koordinacije odnosno zajedniki viekratnik svimprimijenjenim dimenzijama u sustavu.Kod nas i u veini drugih zemalja modul iznosi 60 cm (M) a njegov osnovni dio, mali

modul je 10 cm (m).

Osnovni elementi visokogradnje su unutarnji prostor, koji slui odreenoj namjeni, ivanjsko tijelo (plat), koji svojom komponentom ostvaruje i zatiuje unutarnji prostor,Kompozicijsko - oblikovnom komponentom ti se elementi usklauju u pojedine dijelovegraevine i zatim povezuju u harmoninu cjelinu .

Najvaniji su oni dijelovi zgrade koji preuzimaju, nose i na temeljno tlo prenose

pojedinana optereenja i cjelokupno optereenje. To su konstruktivni ili nosivi elementikoji se iz praktinih ili estetskih razloga nadopunjavaju drugim, nenosivim elementima(pregrade, buke, obloge, podovi, pokrovi itd.)


5/98

.

5

Najvanije optereenje koje jedna konstrukcija mora prenijeti jest statiko optereenjena osnovu kojeg se dimenzioniraju konstrukcije i smatramo ga nepromjenjivim ili malopromjenjivim. U statiko optereenje spadaju :1. stalno optereenje teina konstrukcije2. korisna optereenja sva pokretna optereenja (ljudi, oprema, strojevi i sl.), kia,snijeg, led, pritisak vode, vjetar, promjene temperature, slijeganje tla

Optereenja koja takoer djeluju na graevinu na nain da brzo mijenjaju smjer, jainu ijavljaju se iznenada nazivamo dinamika optereenja (jaki udar vjetra, potres i sl.)

Bez obzira da li optereenja djeluju stalno, privremeno ili kratko, deformacija konstrukcijemora nestati nakon prestanka djelovanja optereenja

2. PRIPREMNI I ZEMLJANI RADOVI ..

2.1. PRIPREMNI RADOVI PRIJE GRADNJE

Jedna od prvih aktivnosti na terenu na kojem e se izgraditi objekt, a koje se vre prijeformiranja gradilita je ispitivanje tla. Dvije su nam vrste podataka vane za temeljno tlo:1. mehanike karakteristike tla i uslojenost (dubina pojave slojeva i podzemne vode)

2. geostatike analize iz kojih doznajemo podatke o nosivosti i slijeganju tla


6/98

.

6

Do ovih podataka se dolazi ispitivanjem tla, koje moe biti :1. optiko za jednostavne, privremene ili lagane objekte (orijentacijskipodaci)2. egzaktno vaenje uzoraka tla pomou sondi uz laboratorijskoispitivanje. Sonde mogu biti raznih profila od nekoliko centimetara do bunarskih presjeka a

uputaju se u tlo runo ili strojno. Sondiranjem se utvr

uje pojava podzemne vode i pojavarazliitih slojeva.

Geomehaniki elaborat sadri: dubinu i nosivost pojedinih slojeva uz naznakutemeljnog slojapodatke o pojavi podzemne vode, procjenu rizika od eventualnog klizanjaterena, slijeganja terena i drugo.

.Neposredno prije poetka graenja obavljaju se i drugi pripremni radovi: formiranje

gradilita, lociranje (iskolenje) objekta, izvedba privremenih objekata i komunikacija,opskrba energijom, vodom i materijalima, organizacija strukovnih pogona i sl. Svi oviradovi uklanjaju se nakon zavretka izgradnje.

Formiranje gradilita je skup tehniko pravnih aktivnosti sa kojima se zapoinjeizvedba objekta. Slijed radnji je slijedei:

1. uvoenje u posjed ( investitor predaje izvoau teren slobodan od imovinsko pravnih problema )

2. ograivanje gradilita3. uspostava uvarske slube4. uvoenje elektrinih instalacija i instalacija odvoda i dovoda vode5. pokretanje strojeva za spravljanje betona i dizalica6. zapoinjanje izvedbe privremenih objekata

2.2. NANOSNA SKELA

Da bi se mogli locirati privremeni objekti i komunikacija na gradilitu potrebno je utvrdititonu poziciju na terenu objekta koji se gradi. Struna geodetska sluba iskoluje objekt tj.obiljeava tlocrt objekta na terenu putem njegovih karakteristinih toaka koje seoznaavaju koliima.

Istovremeno se neka fiksna toka na gradilitu obiljeava kao apsolutna (nadmorska)visina.

Na taj je nain objekt tlocrtno i visinski potpuno odreen.Da bi se pozicija tih kolia sauvala prilikom iskopa graevinske jame izvode se uglovnikrievi nanosne skele.Nanosna skela se podie na svakom uglu objekta.

Nanosna skela se sastoji do tri kolca sa dvijehorizontalne daske na kojima se pomou zarezaobiljeava rub temeljne stope, vanjsko i unutarnjelice zida irokog otkopa. Od zareza na skeli sajednog ugla (preko kriia tono iznad kolia), doodgovarajueg zareza na skeli na suprotnom uglu,

zategne se ica i obiljeava poloajavlom nahorizontalnoj dasci, pa se tako dobiju pravci rubova

iskopa. Sa zategnute ice viskom se na teren moespustiti bilo koja toka.


7/98

.

7

Shematski prikaz nanosne skele

Nanosna skela se sastoji od stupovi dim.12 x 12 cm, meusobno povezanih sa fosnamadim. 4,8 x 16 cm. Horizontalne fosne moraju biti idealno vodoravne, na platice ( fosne )se prikucavaju avli ija je osnovna zadaa da se ispravno odrede irina temelja i zida.

Kasnije nakon iskopa, nanosna skela se izvodi oko cijelog (budueg) objekta, aodmjeravanje odnosno prenoenje mjera iz nacrta na teren vri se od tih krajnjih oznaka(avala) koje obiljeavaju uglove zgrade.

Nanosna skela za obiljeavanje unutarnjih temelja i unutarnjih nosivih zidova prizemljaizrauje se od 2 stupa i 1 fosne prema elima tih temelja i zidova .

Visina skele iznosi 70 80 cm, odnosno oko 20 30 cm iznad stropne konstrukcijepodruma ili podloge poda prizemlja nepodrumljene zgrade, ako ta visina ne prelazi1,60 m. Stupovi nanosne skele usauju se 1 2 m odmaknuto od obiljeenih konturazgrade.

2.3. VRSTE ZEMLJANIH RADOVA I OSIGURANJE ISKOPA ODURUAVANJA I UTJECAJA PODZEMNE VODE

Na objektima niskogradnje zemljani radovi su vrlo opseni. Na objektima visokogradnjezemljane radove moemo uglavnom podijeliti na otkope, iskope i nasipe.

Izvrenje pojedinih vrsta zemljanih radova razlikuje se prema vrsti zemljanog materijala(razliita vrsta materijala zahtijeva razliite vrste alata i strojeva za izvrenje radova).

Klasifikaciju tla vrimo na dva naina: prema graevinskim normama i prema potrebama

za temeljenje.

Kategorije zemljita s obzirom na zemljane radove i graevinske norme su:


8/98

.

8

A kategorija-ubrajaju se vrsti materijali u kojima je potrebno miniranje cijelog iskopa. Ovojskupini pripadaju sve vrste vrstih i zdravih stijena/ eruptivne, metamorfne i sedimentne/ukljuujui i mogue tanje slojeve rastresitog materijala kao i tla sa vie od 50 % kamenasamaca veih od 0,5 m3 za iji je iskop potrebno miniranje.

B kategorija-ubrajaju se poluvrsta kamena tla gdje je potrebno djelomi

no miniranje, aostali dio iskopa obavlja se izravnim strojnim radom. Toj skupini pripadaju homogani lapor,

flini materijali,troni pjeenjaci, mjeavina lapora i pjeenjaka, veina dolomita, sve vrstekriljaca, zdrobljeni vapnenci, raspadnute stijene na povrini, neki konglomerati i slinimaterijali.

C kategorija-ubrajaju se svi materijali koje nije potrebno minirati nego se mogu kopatiizravno, upotrebom buldoera, bagera ili skrejpera. Ovoj kategoriji pripadaju: sitnozrna /vezana/ koherentna tla gline, prainaste gline /ilovae/, praine,pjeskovite praine i les, krupnozrna nevezana /nekoherentna/ tla kao to su pijesak, ljunak odnosno

njihove mjeavine, prirodne kamene drobine isl. mjeovita tla koja su mjeavina krupnozrnih nevezanih i sitnozrnih nevezanihmaterijala.

Kategorizacija prema potrebama za temeljenje dijeli se na :1. prirodna tla - podijeljena u pet kategorija (stijene, nevezani materijali, vezanimaterijali, muljevi i treset)2. nasuta tla homogena (zbijena) i nehomogena (nezbijena)

shematski prikaz otkopa, iskopa i nasipa

Razlikujemo dvije vrste iskopa:1. iroki iskop (uglavnom za podrumske prostore ili ceste)2. uski iskop (uglavnom za temelje zidova i kanale)

Radovi za otkope i iskope su: kopanje, kidanje, miniranje transportiranje zemljanogRadovi za nasipe su: nabijanje, planiranje, valjanje . . materijala.

ZATITA STRANICA ISKOPA od uruavanja postie se :1. skoenjem stranica pod kutom prirodnog pokosa2. preuzimanjem tlaka zemlje posebnim pomonim konstrukcijama

IROKI ISKOPI vre se iri od konture zgrade za 1 - 1,5 m tako da se omogui norma-lan rad i sa vanjske strane - za podrumski dio.Osiguranje ovakvih iskopa vri se

podupiranjem ili sidrenjem. Dovreni i ureeni iskop u irokom naziva se i graevinskajama.


9/98

.

9

Kod iskopa dubljih od 2 m izrauju se bone stijene u nagibu, a ako za njih nema mjestaonda se u zemljitima II i III kategorije, do dubine od 2 m mogu ostavljati strmiji nagibi kojetreba osigurati oplatom koju dre stupovi, a oni su poduprijeti kosnicima. Da se ugraevinskoj jami ne bi zadravala oborinska voda potrebno je na pogodnom mjestuiskopati sabirnu jamu i postaviti pumpu za crpljenje vode iz jame.

popreni presjek pogled

prikaz podupiranja kod irokog iskopa

USKI ISKOPI potrebni su za trakaste temelje zgrada. Osiguranje ovakvih iskopa vrise razupiranjem. Kod iskopa posebnu panju treba obratiti na mjesta gdje se uski iskopi(rovovi) sueljavaju, jer je neophodno osiguranje u oba dva smjera. Okomite stijene iskopaza temelje dubine 1,5 do 2,0 m razupiru se u gornjoj treini dubine. Zatita stranica kodveih dubina kombinira se sa platformama za izbacivanje zemlje. to je dubina iskopavea, to je i osiguranje vee.

popreni presjek kroz iskop uzduni presjek kroz iskop

prikaz razupiranja

tlocrt ugla tlocrt suelja dva rovaprikaz osiguranja uglova uskog iskopa


10/98

.

10

ZATITA ISKOPA GRAEVINSKIH JAMA POKOSIMA. Otkapanjem ili miniranjemkosog zemljita nastaju na nekim njegovim stranama vee ili manje visinske razlike izmeutla u otkopu i prirodnog tla izvan otkopa. Eventualno uruavanje zemljita ispod prirodnogtla treba sprijeiti izgradnjom potpornog zida (zidarski radovi) ili izradom usjeka u takvomnagibu u kojem nee doi do uruavanja (zemljani radovi).

Prema naim propisima dozvoljeni su ovi najstrmiji nagibi :Nagibi pokosa za zemljite Ckategorije za iskope dubine preko 3 m je do 1:1.5 (350) ,a

za dubinu ispod 3 m nagib je do 1:1 (450)Za zemljite B kategorije nagib je do 1:0,5 (630), a za zemljite A kategorije do 1:0,75(760).

Prema vrsti tla kosine se mogu humusirati, zasijati ili zasaditi, ime im se povrinazatiuje, uvruje i uljepava.

Da bi se mogli vriti zemljani radovi, a kasnije i drugi graevinski, potrebno je sniziti razinupodzemne vode (P.V.) do ispod dna graevinske jame. To se postie pumpanjem vode ispreavanjem dotoka na nekoliko naina:

1. Ukoliko se radi o manjem dotoku P.V. se moe crpsti ili direktno iz graevinskejame (putem okna sa niim dnom ) ili iz okolo graevne jame iskopanih bunara u koje seonda slijeva P.V. zbog razlike razina podzemna voda se u tlu ponaa po zakonu ospojenim posudama ali sa stanovitom retardacijom zbog otpora tla.

2. Posebni ureaji sa kojima se istovremeno crpi voda i postavlja prepreka daljnjem

dotoku P.V. u graevnu jamu nazivaju se vakum pumpe saiglofiltrima.

Sastoje se od: - eline cijevi (prosjeneduljine 8 m)

- usisnog dijela od finogfiltra sa iljkom za zabija-nje.

Preko fleksibilnog prikljuka spojen je nasabirnu cijev iz koje se pumpa voda ( ci-jeli sustav je u podtlaku ). Na mjestu za-bijanja i crpljenja sniava se razina P.V.Postavom redova iglofiltera sa svih strana

graevne jame sniava se razina P.V. doispod dna iskopa.

3. Pregrade u terenu (izvode se) od elinih talpi, ab konstrukcijama, smrzavanjemtla i geotekstilima. Pregrade u terenu znatno usporavaju ali ne spreavaju protok vode takoda je potrebno osim poetnog i povremeno ili stalno pumpanje tijekom rada. Pregrade u

terenu se proraunavaju sli

no potpornim konstrukcijama (oplatama) kod iskopa, ovisno otlaku zemlje i vode i statikoj shemi .


11/98

.

11

3.TEMELJI

3.1. NOSIVOSTI TLA I VRSTE TEMELJA

Temeljenje je faza koja tehnoloki slijedi nakon pripremnih i zemljanih radova.TEMELJI su najnii konstruktivni dio zgrade u neposrednom kontaktu sa tlom, a

preuzimajucjelokupno optereenje zgrade i prenose ga na temeljno tlo.Temelji se dimenzioniraju prema doputenoj nosivosti temeljnog tla (u smislu kontaktne

povrine). Podatke potrebne za temeljenje(nosivost i dubinu temeljnog sloja) nalazimo uGeomehanikom elaboratu.

Nosivost tla moe biti na pritisak i na trenje mijenja se odnosno raste sa dubinomtemeljenja, zbog vee zbijenosti i kompaktnosti terena.

Obzirom na razliite kvalitete (nosivost) temeljnog tla i na razliite dubine nosivog sloja(ponekad nosivog sloja ni nema na iskoristivoj dubini) i vrlo razliita geometrijsko konstrukcijska rjeenja, postoje razliiti naini temeljenja:

1. PLITKO TEMELJENJE - obavlja se na praktino povrini terena uz minimalnoukopavanje (min dubina 80 cm) jer je nosivo tlo vrlo plitko u odnosu na povrinu terena , ana nivou temelja nema podzemne vode i izbjegava se smrzavanje nosivog sloja.Konstrukcija mora biti takva da su optereenja prihvatljiva..su optereenja prihvatljiva

tlocrti

presjeci

shematski prikazi vrsta plitkih temelja

Vrste plitkih temelja :

1. TRAKASTI TEMELJ duljina i je daleko vea id irine i dubine pa ih moemo nazvatii kontinuirani. To su temelji zidova raznih vrsta i namjena

2. TEMELJ SAMAC preuzimaju i prenose na tlo optereenja konstrukcija koje suoptereene koncentriranim optereenjem kao to su stupovi

3. TEMELJNI NOSA nekoliko temelja samaca spojenih u jednu linearnu cjelinu4. TEMELJNA PLOA izvode se ispod itave povrine zgrade u sluajevima kada se

oekuju razliita slijeganja tla, kada bi optereenja trakastih temelja ili samaca zbog svogsmjetaja doveli do deformacija tla, kada su pojedini dijelovi konstrukcije vie optereeni.esto se izvode u kombinaciji s dubokim temeljima ako je nosivo tlo na veim dubinama

5. TEMELJNI ROTILJ nekoliko temeljnih nosaa meusobno okomitih i spojenih ucjelinu


12/98

.

12

2. DUBOKO TEMELJENJE - temeljenje na veoj dubini uslijed velikih optereenjaelemenata (silosi, stupovi, mostova, ), ako tlo nije dovoljno nosivo, kada se u tlu nalazipodzemna voda u podruju izvedbe temelja ili se gradi u vodi. Dubina do koje se temeljiiznosi u nekim sluajevima do 70 m pa ak i vie.

1. ZAMJENA TEMELJNOG TLA ISPOD TEMELJA izvode se u sluaju kada je nosivo tlo

dublje od projektirane dubine i kada se u tlu ne nalazi podzemna voda. Iskop za temelje seprodubljuje u irini temelja do nosivog tla a produbljeni dio iskopa se ispunjava mravimbetonom ili dobro nabijenim ljunkom

Shema temeljnih stupova

2. PILOTI rade se od armiranog betona ili elika. Zabijaju se ili izvode do dubinenosivog vrstog tla i na taj nain prenose optereenja. Ako je nosivo tlo preduboko nosena trenje

3. BUNARI su konstrukcije sa kojima se vrlo veli-ke sile prenose na duboke temeljneslojeve. Okruglog su tlocrtnog oblika,promjera i do nekoliko metara


13/98

.

13

4. KESONI koriste se najee u vodi, a na svomdonjem dijelu imaju radnu komoru podtlakom zraka kojim se istiskuje voda dorazine noa i omoguuje potkopavanje

3.2.VERTIKALNA I HORIZONTALNA HIDROIZOLACIJA PODRUMA

Zemljite ili tlo vlai oborinska ili podzemna voda bilo direktno ili uslijed visokog vodostajapod- zemne vode Ili indirektno upijanjem i irenjem uslijed kapilariteta.

Temelji su najizloeniji vlazi pa se izvode od materijala kojem vlaga ne teti. Stogase temelji, osim u iznimnim sluajevima, uope ne zatiuju od vlage, ali se morajuzatititi konstrukcije iznad i pokraj temelja.

Za zatitu ili izolaciju konstrukcija i ureaja protiv vlage, najvie se primjenjuju vrui

premazi bitumena, asfalta i katrana u kombinacijama s hladnim emulzijama i izolacionimtrakama. Izrauju se i trake sa ugraenim bakrenim ili aluminijskim limovima

HORIZONTALNA HIDROIZOLACIJA se izvodi povrh horizontalnih povrina temelja ipovrh podnih podloga izloenih vlazi, kako bi se sprijeilo vertikalno irenje vlage iz tihkonstrukcija u konstrukcije iznad njih tj. zidove i podove.

Horizontalna hidroizolacija ispod zidova se stavlja odmah nakon betoniranja temelja ilipodnonih zidova ukoliko zgrada nema podrum. Izolacija ispod podova izvodi se kada vienema slijeganja zgrade.

Detalj spoja poda prizemljai temelja


14/98

.

14

Horizontalna hidroizolacija treba biti iznad nivoa okolnog terena podignuta 20-30 cm

VERTIKALNA HIDROIZOLACIJA se izvodi s vanjske strane podrumskog zida na onomdijelu koliko je zid u zemlji. Vertikalnu HI imaju samo zgrade sa podrumom ili suterenom.Postavlja se na prethodno izravnatu podlogu zida. Iz va na je moramo zatititi od

mehanikih ote

enja

epi

astom folijom, termoizolacijom, geotekstilima, zidom.Spoj s vertikalnom izolacijom se vri preklapanjem odozgo, kao i kod svih sastava

vertikalne izolacije. Za izradu vertikalne izolacije potrebno je izvriti iri otkop oko zgrade,obino pod nagibom, tako da je u donjem dijelu irina prostora oko 40 cm. Preklopi ljepenkimoraju biti najmanje10 cm i takoer lijepljeni vruim bitumenom.

Detalj poda i podrumskog zida

IZOLACIJA KOD VISOKE PODZEMNE VODE izvodi se kad bi planirani pod podruma bioispod razine podzemne vode. Obzirom da uzgon vode ( hidrostatiki tlak ) iznosi1 000 kg na m2 poda podruma, potrebno je izvesti takve konstrukcije koje e izdrati tolikipritisak.Danas obino rjeavamo takav problem izvedbom AB temeljne ploe i to na dvanaina :

a ) ploa se izvodi ispod itavog podruma i istovremeno slui kao temelj zgrade, pa sepreko nje zidaju i betoniraju zidovi.b) ploa se izvodi naknadno, kad je slijeganje zgrade ve gotovo

DRENAE slue za odvodnju podzemne vode. To su podzemni kanali, rovovi seispunjavaju materijalom koji proputa vodu a na dno kanala se polau betonske iliplastine drenane (perforirane) cijevi s padom od 2 % koje odvode podzemnu vodu .Cijev se zatrpava pijeskom i ljunkom, a veliina zrna ispune ovisi o veliini zrna sloja tla izkojeg se sakupljapodzemna voda. Ako bi ispuna drenae imala krupnijazrna od okolnog tla, dolo bi do ispiranja tla i slijeganja terena. Visina ispune drenae

pijeskom i ljunkom ovisi o visini vodonosnog sloja iz kojeg crpimo vodu u drenau.


15/98

.

15

detalj zatite podrumskog zida i podakod visoke podzemne vode

4. ZIDOVI .

4.1. PODJELA ZIDOVA ( STIJENA )

Zidovi (stijene) su vertikalni elementi zgrade koji potpuno ili djelominoograuju ili pregrauju prostor.

U odnosu na preuzimanje optereenja zidove dijelimo na :1) nosive : - konstruktivne (preuzimaju vertikalna optereenja)

- vezne ili ukruujue (preuzimaju kosa i horizontalna optereenja)2) nenosive: pregrauju ili zatvaraju prostor (preuzimaju samo optereenje vlastite

teine). . .. ..U odnosu na poloaj u zgradi zidove dijelimo na :

1 ) vanjske : zatita od vanjskih utjecaja (toplina, hladnoa, kia, vjetar, buka, poar)

2 ) unutarnje : zatita od unutarnje buke, irenja vatre, hladnoe, topline i sl.

U odnosu na materijal izvedbe zidove dijelimo na :


16/98

.

16

1 ) zidovi od opeke NF i blok opeke (od paljene gline, vapnenosilikatne)2 ) zidovi od betona (monolitni i od elemenata izraenih od plino i pjeno betona)3 ) zidovi od kamena4 ) zidovi od drvenih elemenata5 ) zidovi od metalnih elemenata

U odnosu na nain izvedbe zidove dijelimo na :1 ) zidane stijene (zidane od manjih elemenata povezanih mortom)

2 ) homogene stijene (monolitne)3 ) montane stijene (prije pripravljeni elementi koji se na gradilitu samo meusobno

spajaju)

U odnosu na vlastitu teinu zidove dijelimo na :1 ) masivne ili teke (od opeke, kamena, betona i armiranog betona)2 ) lake (od laganih materijala kao drvo, metal, gipskarton, plastika, staklo sastavljane

u cjelinu vijcima ili od elemenata lakih betona)

4.2. KONSTRUKTIVNI SUSTAVI

Konstruktivni sustavi su naini rasporeivanja konstruktivnih elemenata kojima se postiepreuzimanje i prijenos optereenja te stabilitet .

U odnosu na nain prijenosa optereenja razlikujemo slijedee konstruktivne sisteme:

1 ) sistem punih nosivih stijena (sistem stijena preuzima optereenje stropnihkonstrukcija i pokretnog tereta te cjelokupno optereenje prenosi putem temeljnih traka natemeljno tlo.

Najei materijal izvedbe : opeka i armirani beton.a ) uzdune nosive stijene stijene su usporedne sa duom , ..

stranicom rasponi se kreu od 3,5 do 6 mb ) poprene nosive stijenestijene su okomite na duu stranicu raspona

do 6 m.. .c ) kombinirani sistem nosivih stijenaje istovremena primjena uzdunih i.

.. . poprenih sistema punih nosivih stijena2 ) skeletni ( okvirni ) sistem (sistem pravilno rasporeenih vertikalnih stupova i

horizontalnih greda grede preuzimaju optereenja stropova i pokretnog tereta i prenose ihna stupove koji ih dalje prenose na temeljne stope i temeljno tlo. Najei materijal

izvedbe: armirani beton,elik)- linijski sistem okvira i lukova sve vanjske i unutarnje stijene imaju nenosivu.ulogu. ..

..3 ) prostorni ili trodimenzionalni sistem - (djeluje kao jedna konstruktivna cjelina,

odlikuje se velikom vrstoom u odnosu na svoju teinu. Najei materijal izvedbe jearmirani beton a kod reetki ee elik)

4.3. STABILNOST KONSTRUKTIVNOG SISTEMA

Konstruktivni sistemi preuzimaju vertikalna optereenja (nepokretna i pokretna) ihorizontalna (udarci i vjetar) i prenose ih na temeljne konstrukcije. Uslijed ovih optereenjadolazi do deformacija graevinskih elemenata. Ako su ove deformacije vee od doputenih,


17/98

.

17

moe doi do gubljenja ravnotee (prevrtanja), loma i savijanja. Zbog toga je potrebnokonstruktivne elemente ukrutiti ili im smanjiti vitkost.

Kod sistema punih nosivih stijena prostorna se krutost postie izvoenjem stijenaukrute( vezne stijene ili vezni zidovi ) koje se postavljaju okomito na nosive stijene aimaju ulogu preuzi- manja horizontalnih i kosih sila. Meurazmak zidova ukrute ovisi o

krutosti nosivih stijena.

Kod skeletnog konstruktivnog sistema prostornu krutost postiemo stijenama ukrute odarmiranog betona ili dijagonalnim elinim tapovima. esto se javlja i centralnosmjetena kruta jezgra (sadri stubita, dizala i sl. ) izvedeno od punih AB stijena

4.4. STABILNOST ZIDANIH KONSTRUKCIJA

Nosive stijene od zidanih elemenata (zidovi) znatno su osjetljivije na preuzimanjevertikalnih i horizontalnih optereenja od monolitnih zidova.

Stabilitet zidanih zidova postie se: - izvedbom zidova ukrute- izvedbom armirano betonskih serklaa

- krutim stropnim (meukatnim) konstrukcijama

HORIZONTALNI SERKLAI su armirano betonske monolitne konstrukcije koje poputprstena povezuju sve konstruktivne zidove (nosive i vezne). Minimalna irina hor. serklaamora biti jednaka irini zida, ne ne manja od 19 cm, minimalna visina je 20 cm .

Horizontalni serklai se izvode u ravnini stropne konstrukcije. U koliko je visina stropovavea od 6m potrebno je izvesti meuserkla (najbolje na polovici raspona).


18/98

.

18

VERTIKALNI SERKLAI su armirano betonskiuspravni elementi koji se izvode na spojevimakonstruktivnih zidova(na sudarima, uglovima i slobodnim poetcima) nameurazmaku od najvie 5-6 m.

Minimalna dimenzija vert. serklaa je 19 x 19 cmkoliko iznose i min. dimenzije konstruktivnih zidova. Vert.serklai se betoniraju nakon izvedbe zidova.

Minimalna dimenzija ipki armature je 4 14 mm.

Armatura horizontalnog i vertikalnog serklaa semeusobno povezuje.

Vezni ili ukruujui zidovi osiguravaju stabilnost nosivog zida okomito na njegovu ravninu.Debljine su kao i nosivi zidovi. Nosivi i vezni zidovi moraju se graditi istovremeno u svakojetai i povezati horizontalnim serklaima u jednu cjelinu. S obzirom na odreene debljinenosivih zidova najvei meusobni doputeni razmak veznih zidova iznosi:

5,0 m za nosive zidove debljine 19 cm6,0 m za nosive zidove debljine 24 cm6,5 m za nosive zidove debljine 29 cm7,0 m za nosive zidove debljine 38 cm.

4.5. ZIDOVI OD OPEKE

Zidovi od opeke se zidaju tako da se opeke slau prema odreenim pravilima uhorizontalnimslojevima i meusobno se povezuju mortom...Mortova ima nekoliko vrsta koje koristimo za zidanje: vapneni mort je najslabiji po vrstoi i otpornosti na vlagu. Spravlja se od

hidratizirano vapna i pijeska uz dodatak vode u omjeru 1 : 3 ili 1 : 4 cementni mortje najvri i najmanje se slijee. Spravlja se od cementa i pijeskauz dodatak vode u omjeru 1 : 3 ili 1 : 5


19/98

.

19

produni mort je vri od vapnenog. Spravlja se tako da se u cementni mortdodaje vapno ime se produljuje vrijeme vezanja morta (po tome je dobio naziv). Zazidanje zidova spravlja se smjesa u omjerima 1 : 3 : 9 ili 1 : 2 : 5 (vapno : cement : pijesak).Ovaj mort jo nazivamo i vapneno cementni mort ili pojaani vapneni mort.

Prostor izmeu opeka se ispunjava mortom i naziva se reka ili sljubnica . Horizontalne

reke su iroke oko 12 mm i nazivaju se leajnice. Vertikalne reke su iroke oko 10 mm inazivaju se sudarnice.Opeka koja je ugraena u zid tako da joj je dua stranica paralelna sa licem zida naziva

se uzdunjak, a opeka koja je svojom duinom uzidana okomito na lice zida naziva sevenjak (ona vee i ukruuje zid).

Zid od opeke NF debljine 25 cm

vrstoa zida ne ovisi samo o vrstoi opeke i morta, nego i o nainu zidanja. Navrstou zida u najveoj mjeri utjee pravilno slaganje opeka prema odreenom vezuopeka.

Osnovno zidarsko pravilo je da sudarnice po visini ne smiju prolaziti kroz dvasloja, nego u svakom slijedeem sloju moraju biti pomaknute za ili opeke.

Opeka se dobiva iz kvalitetne oiene gline, oblikovane, osuene i peene natemperaturi od 800 1 000oC.

Prema veliini i obliku razlikujemo :1. opeke normalnog formata ( NF )2. opeke poveanog formata ( modularne opeke i blokovi, ploe )3. radijalne

Prema strukturi razlikujemo :1. pune opeke2. uplje opeke ( sa horizontalnim i vertikalnim upljinama )3. porozne opeke4. fasadne opeke

Osnovni koncept rjeenja sastava zida ovisi o ulozi zida: da li je nosiv, gdje se nalazi, da litreba odreenu zatitu , zamiljenom oblikovanju i sl.

Stvarne mjere duine, debljine i visine zidova, istaka, otvora i sl. proizlaze iz mjeradimenzija i broja jedininih komada, sudarnica i leajnica.

Za zidove od modularnih blokova te mjere e biti viekratnici osnovnog modula od 10

cm, a za zidove od opeka NF viekratnici modula od 13 cm, a za Porotherm sustav 12,5cm ( 25 cm )


20/98

.

20

ZIDOVI OD OPEKE NF

Mogu se izvesti kao jednostruki i mogu biti nosivi ili nenosivi. Ukoliko je zid nosivnjegova minimalna debljina mora iznositi 25 cm ili 20 cm zazid od blok opeke .

Ovi zidovi su najee obostrano obukani, sa vanjske strane vanjskih zidovavodozatitnom bukom. Zbog toplinsko izolacijskih svojstava opeke, nivo toplinske zatitejednostrukog zida je vrlo nepovoljna pa je potrebno izvesti dodatnu toplinsku zatitu sposebnom toplinsko izolacijskom bukom iil toplinsko izolacijskim fasadnim ploama.

Jednoslojni mjeoviti i dvoslojni zidovi od opeke danas se uglavnom ne izvode kaovanjski.

Zidovi sa upljinom izvode se zidanjem dva zida na meurazmaku od 2-5 cm. Debljizid je unutarnji, konstruktivan, a drugi vanjski nenosivi, izveden kao obloni. upljina semoe izvesti neprekinuta i do 10 m visine (zidove meusobno povezujemo nekorodirajuimsponkama).

Veliina opeke neposredno je vezana na strukturu opeke. Pune opeke su tee odupljih i poroznih, te se proizvode u normalnom formatu ( N F = 6,5 x 12 x 25 cm )

Danas se opeka NF koristi uglavnom za pregradne zidove i ispune. Nosivi vanjski zidoviizrauju se iz blok opeke.

Za konstruktivne zidove mogu se koristiti pune opeke, uplje opeke i blokovi svertikalnim upljinama ako im je minimalna marka 10.

uplje opeke izraene u veim dimenzijama od obine pune zidne opeke nazivaju seopekarski blokovi. Opekarskih blokova imamo tri vrste :- normalni ili obini blokovi ( O B N )- fasadni blokovi ( O B F )

- blokovi s uzdunim upljinama ( O B U )

4.6. ZIDOVI OD MODULARNIH POROTHERM BLOKOVA

Opekarski blokovi modularnih dimenzija su blokovi koji po svim dimenzijamaodgovaraju modularnoj koordinaciji (opeka normalnog formata NF ne moe se uklopiti umodularni sistem)

Dimenzije ovih blokova mogu biti 1M, 1,5M, 2M, 3M, 4M to iznosi 10,15,20,30,40 cm.

Iako blokovi nose te oznake, oni su zapravo krai za 1 cm jer se mora uraunati debljinasudarnice i leajnice, pa su stvarne proizvodne mjere bloka 9, 14, 19, 29, 39 cm.

Porotherm blokovi su irine 20,25,30,38 ili 45 cm. Duine su 25 cm. Visina bloka jevea od uobiajene visine i odgovara modulu od 25 cm. U metar visine zida dolaze samoetiri reda opeke to omoguuje bru gradnju. Glavna karakteristika im je nazubljenasudarnica sa mortnim depomkoji omoguuju dui prolaz topline s jedne strane zida nadrugi, pa time znatno bolja toplinska svojstva zida.Vez blok opeke je po pravilu veza opeke, svaki slijedei red sa preklopom za polovicuopeke. Upotrebom termo morta za izradu leajnica i ispunu mortnih depova dodatno sepoboljavaju toplinska svojstva.


21/98

.

21

Kod zidanja Porotherm opekom, s obzirom na protupotresne propise nisu potrebnivertikalni serklai za slijedee visine zgrada i potresne zone.

Za stambene zgrade vee katnosti izvode se vertikalni serklai sa kutnim elementima. . Savanjske strane kutnog elementa postavi se fasadni element sa ugraenom toplinskomizolacijom.

Detalj spoja vanjskih zidova sa kutnim blokom za vertikalni serkla

Detalj spoja vanjskog i unutarnjeg nosivog zida


22/98

.

22

Detalj spoja nosivog i pregradnog zida iz Porotherm blokova.

Prednosti zidanja Porotherm blokovima : bre se zida od zidanja opekom NF,laki su, boljitoplinski izolatori a time i ekonominiji

4.7. ZIDOVI OD BETONSKIH I LAKOBETONSKIH BLOKOVA

Beton je smjesa agregata, veziva i vode. Vezivo je cement a agregat esto razliit (mineralni i organski )U odnosu na gustou beton dijelimo na slijedee grupe :1. teki betoni ( gustoe 3 000 5 000 kg / m3 )2. normalni betoni ( gustoe 2 200 2 400 kg / m3 )3. laki betoni - nosivi ( gustoe 800 1 900 kg / m3 )- izolacijski ( gustoe 400 800 kg / m3 )

Za izradu elemenata za zidanje koriste se normalni i laki betoni kao puni i uplji.Betonski blokovi su normiranih modularnih dimenzija, a prema rasporedu uplina i

obliku razlikujemo :1. normalni betonski blokovi NBB ( 390 / 190; 240; 290 / 190 mm )2. termo betonski blok TBB ( 390 / 190; 240; 290 / 190 mm )3. pregradni betonski blok PBB ( 390 / 70; 90 / 190 mm )

Zidaju se u produnom mortu s preklopom sudarnica susjednih slojeva od duinebloka. Zavisno od vrste bloka na bonim stranicama se nalaze jedan ili tri lijeba koji seispunjavaju mortom

Blokovi od lakih betona su istih dimenzija kao i blokovi od normalnog betona. Premarasporedu upljina, mjerama i obliku razlikujemo :1. normalni lakobetonski blokovi NLB ( 390 / 190; 240; 290 / 190 mm)2. termo lakobetonski blok TLB ( 390 / 190; 240; 290 / 190 mm)3. pregradni lakobetonski blok PLB (390 / 70; 90 / 190 mm).

Blokovi od porobetona ( prije SIPOREX, danas YTONG ) su blokovi od lakih betona

sa dodatcima za ekspandiranje koji izazivaju kemijske reakcije i masi daju poroznustrukturu.

Porobeton je dobar toplinski izolator, nezapaljiv i lako se obrauje, nosiv je


23/98

.

23

Najee se od porobetonskih blokova izvode zidovi ispune, nosive i nenosive, vanjske iunutarnje zidove svih vrsta zgrada visine do 4 kata.

4.8. ZIDOVI OD BETONA I ARMIRANOG BETONA

Iskustva u dobivanju betona vrlo su stara. Jo su stari Egipani, Grci, Rimljani poznavalisvojstva mjeavine pucolana, prene gline i vapna.

Moderna znanstvena iskustva poinju 1818. god. kada je Vicat otkrio uzroke hidraulikihsvojstava nekih vrsta veziva.

Prvi portland cement ( PC ) proizveo je 1 824. god. John Aspdin ali nedovoljno dobrekvalitete jer nije bio dovoljno peen. 1 845. god. Isaac Johnson uspjeva dobiti portland-cement istih svojstava po kojima je poznat i danas. 1 850. god. Francuz Lambot izraujeamac od iane mree koju sa obje strane oblae cementnim mortom.

Kraj 19. st. moe se smatrati poetkom prve etape razvoja armiranog betona u kojemnastaju raznovrsni sistemi armiranobetonskih konstrukcija (sistem rebrastih stropova

Hennebique).

BETON je sloeni graevinski materijal izraen mijeanjem veziva (cement), vode iagregata (pijesak, ljunak, drobljenac).

Beton ima veliku prednost da se u svjeem stanju i po volji moe oblikovati i taj oblikzadrava i nakon stvrdnjavanja. Odlikuje se velikom tlanom vrstoom ( 10 60 N / mm2 ),a vlana vrstoa mu je vrlo mala (iznosi 1/11 1/8 tlane). Taj nedostatak uklonjen je kodarmiranog betona. Iako dosta dobro odoljeva atmosferilijama, beton je, zbog bazinogsastava cementa, neotporan prema kiselinama, osim toga slab je zvuni i toplinski izolator.

Klasifikacija betona vri se ili prema teini po m3 gotove smjese ili prema vrsti veziva.Nakon mijeanja u mijealicama, svjei se beton prenosi u kolicima, zatvorenim lijvcima,

pumpama ili tee ljebovima. Bolja kvaliteta postie se nabijanjem, zbijanjem vibratorima ilicentrifugiranjem. Ako se eli postii vea plastinost, vrstoa, ili otpornost prema mrazu,manja vodopropustljivost, ili kakvo drugo osobito svojstvo, svjeoj betonskoj masi dodajuse jo neke komponente (npr. plastifikatori, regulatori vezanja, zguivai, prozraivai,sredstva protiv smrzavanja, sredstva za zatitu povrine, organski materijali, elinastrugotina).

Za ocjenu betona obino se uzima marka betona. Marka betona (MB) oznaava tlanuvrstou (do loma) pokusnih kocaka veliine 20x20x20 cm, izraenih od onih koliinacementa koje su potrebne za 1 m3 gotovog tj. ugraenog betona spomenutih masa.vrstoa betona pojedine marke ne ovisi samo o koliini cementa i njegovoj klasi, nego i okvaliteti agregata, koliini vode, nainu ugradbe i njegovanju betona.

Prema koliini vode koja se dodaje prilikom spravljanja betona dobivamo razliitu gustousvjee betonske mase:1. vlani beton dobro se nabija i upotrebljava se za masivne konstrukcije (zidovi,temelji, itd.)2. plastini beton upotrebljava se za tanje i skoro sve armirano-betonske konstrukcije3. itki ili tekui beton upotrebljava se kod vrlo uskih konstrukcija i kod konstrukcija sagustom armaturom

Kemijski proces vezanja normalnog sporoveznog cementa poinje oko 1 sat nakon

polijevanja suhe smjese vodom. Kad cement pone vezati, beton mora mirovati i ne smijese vie protresati.


24/98

.

24

Glavne vrste betona jesu :

1. obini ili nearmirani beton dobiva se mijeanjem portland cementa i kamenogagregata. Upotrebljava se za elemente i konstrukcije optereene na pritisak ( tlak )2. tedni beton koristi se kod masivnih konstrukcija od obinog betona u koje seprilikom ugradnje mjeavine mogu dodavati komadi prirodnog kamena (najvea dimenzija

moe biti 30 cm).3. betoni sa metalurkim i pucolanskim cementom koriste se za konstrukcijeizloene kemojskim utjecajima i agresivnim vodama.4. beton sa aluminatnim cementom ne smije se mijeati sa portland cementom zbogposebnih kemijskih reakcija5. laki beton dijelimo na dvije skupine: - betonska mjeavina u kojoj je agragat odlakog poroznog materijala normalno povezan cementom- betonska mjeavina sa sitnijim lakim agregatom uz dodatak kemijskog sredstva koji usvjeoj mjeavini tvori plinove ili pjenu (plino i pjeno betoni)6. armirani betonje obini beton u kojeg su ugraene eline ipke ili mrea kako bise konstruktivnom elementu poveala vlana naprezanja.

najobinija tlana i vlana naprezanja u gredama i ploama

Beton ima svojstvo da u toku stvrdnjavanja vrsto prianja uz elik tako da pri djelovanju

vanjskih sila oba materijala nose zajedniki. U prednosti armiranog betona ubrajaju se:nezapaljivost, trajnost, neznatni trokovi odravanja, mogunost izrade najraznovrsnijihoblika, otpornost prema potresu i stanovita mehanika svojstva

Beton titi elik od korozije. eline ipke koje preuzimaju glavna naprezanja nazivajuse glavna armatura. ipke glavne armature rasporeuju se po stanovitim pravilima pa semeusobno povezuju tanjim ipkama koje se nazivaju razdjelna armatura, a ako onapreuzima neka od naprezanja onda je pomona armatura. U stupovima i gredama takvaarmatura se naziva vilice ili stremeni.

oblici spona od mreaste armature


25/98

.

25

7. prednapregnuti beton. Ako se prije optereenja konstruktivnog el. njegovaarmaturaistegne u veoj mjeri nego to se ona istegne pod punim optereenjem i ako jeu tom stanju beton obuhvati i ukruti se , onda e se armatura nastojati vratiti u prvobitno(neistegnuto ) stanje. U zoni gdje se nalaze zategnute ipke u betonu e nastati tlanonaprezanje. Kad se konstruktivni element optereti, onda se vlanom naprezanjusuprotstavit e se tlano naprezanje postignuto prednaprezanjem. U prednapregnutom

betonu armatura ne preuzima vlana naprezanja nego omogu

uje da se betonprotunaprezanjem (tlanim naprezanjem) suprotstavlja vlanim silama prouzrokovanim

optereenjem

Ugraivanje betona moe biti u kalupima, oplatama ili bez oplata. Bez oplata se obinobetoniraju temelji u iskopanim rovovima.

4.9. OPLATE

OPLATE su privremene konstrukcije od drveta, metala ili kombinacije ta dva materijala,u koje se ubacuje gotova betonska smjesa, kako bi zadrala eljeni oblik nakonstvrdnjavanja. Kada beton postigne odreenu vrstou, oplate se demontiraju.

Svim oplatama zajedniki su neki karakteristini elementi:

1. oplatno platno je povrina koja daje direktno oblik betonu. Izrauje se od dasaka,iverice,lesonita, perploa, limova i plastike. Za viekratnu uporabu oplatno platno setreba zatiti od vlage premazima ili impregnacijom2. oslonci su drvene gredice na meu-

sobnoj udaljenosti ovisno o nosivostioplatnog platna. Mogu biti primarni isekundarni

3. razupore i zatege se obino rade za-jedno tako da se zatezni vijak provuekrozcijev koja ujedno vri razupiranje ititi vijak da ne doe u kontakt sa svje-im betonom

4. podupirai, vertikalni ili stupovi i kosi ilikosnici

5. nosai ( za horizontalne konstrukcije )

danas su preteno metalni reetkastiili sanduasti6. ukrute

popreni presjek tradicionalne dvostrane oplate


26/98

.

26

Betoniranje u oplatama se vri plastinim betonom a nabijanje se vri strojnovibratorima ili runo nabijaima. Mehaniko nabijanje se vri vibratorima koji potresajuoplatu ili pervibrtorima koji se uranjaju u betonsku masu prilikom betoniranja.

DRVENE OPLATE ( za zidove, stupove, grede, ploe i dr.) - rade se od grae etinjaa IVklase ( tzv. graa za oplate ), najee od jelovih dasaka i platica sa skelama od piljene ioble jelove grae. Za privrenja i povezivanja slue avli, ice, pijavice, i specijalne

spone.OPLATE OD ELINIH LIMOVA koriste se kao kalupi i ablone za armiranobetonskestropne i sline elemente te prefabrikate, rjee se koriste kao oplate za zidove i zidneelemente.

OPLATE OD PREPLOA I LESONITA koristimo za one betonske i armiranobetonskeelemente koji se nee bukati niti oblagati, a povrine im moraju biti ravne i glatke.

- PERPLOE za graevinske oplate se izrauju tvorniki od bukovog furnira ljepljenjemvodootpornim fenolnim ljepilom.

- LESONITPLOE za graevinske oplate se izrauju od sitnih vlakanaca bukovog drvetakoja se pod visokim tlakom lijepe vodootpornim fenolnim ljepilom.

Za ukruivanje oplata od lesonita i perploa upotrebljavaju se posebni elini stupovi sa

horizontalnim gustim nizovima drvenih gredica koje pridravaju ploe ili drveni okviripovezani horizontalnim gredicama samo na donjoj i gornjoj strani.

Velikoplone oplate

oplata od perploa na prefabriciranim sapetim montana oplata od lanaka ( panoa )


27/98

.

27

TRADICIONALNE OPLATE se rade uglavnom od drvene grae, kroje se na licumjesta na gradilitu za svaki element i sastavljaju se avlanjem ili nekim drugim veznimsredstvom ( skobe ).

Nedostatak tradicionalnih oplata je u njihovom relativno kratkom trajanju jer se graaunitava prilikom demontae, a i daske koje dolaze u dodir sa svijeim betonom propadajujer nisu impregnirane ( drvena graa se koristi 2 - 3 puta i zatim je unitena ). Tradicionalne

oplate se koriste najvie pri izgradnji manjih, individualnih, zidanih objekata.Izvode ih tesari uz pomo izvedbenog plana u kojem su oznaeni svi dijelovi odarmiranogbetona - plan oplate ili " alung plan ".SUVREMENE OPLATE su ekonominije od tradicionalnih, mogu se koristiti vie puta.Lako se premjetaju sa jedne etae na drugu te se lako sklapaju i rasklapaju. Oplatnoplatno izrauje se najee od elinog lima . Oplatna ploha mora biti glatka a prijebetoniranja se premazuje uljima tako da se to lake odvaja od betona prilikom skidanjaoplate.

Suvremene oplate izrauju se u razliitim dimenzijama od elinog lima, sa aluminijskimdijelovima. U tehnikoj dokumentaciji potrebno je izraditi tehnoloki plan oplate u kojem supredvieni svi potrebni elementi i tipovi oplata, te plan betoniranja po etaama ili

traktovima.suvremene oplate

velikoplona oplata zida tunelska oplata

klizna oplata

U dananjoj tehnologiji graenja beton i armirani beton imaju iroku primjenu kao materijaliza izradu zidova.


28/98

.

28

Prednosti betonskih i armirano betonskih zidova su : vrstoa, velika nosivost, trajnost,otpornost prema atmosferskim utjecajima, smrzavanju, vatri i vlazi te mogunost izvoenjarazliitih oblika.

Loe karakteristike betonskih i armirano betonskih zidova su : loa toplinska izolacija,teko izvoenje rekonstrukcija, potekoe pri uvrivanju predmeta na takve zidove

AB dvostrani zidovi

.Tlocrt spoja dva zida

Horizontalni presjek sudara dvaju zidova

4.10. VIESLOJNI ZIDOVI

Vanjski zid mora biti nosiv, on mora preuzeti vlastito optereenje i optereenja drugihgraevnih elemenata iznad sebe kao i horizontalne sile, te ih prenijeti na temelje i temeljno

tlo. Nosivi vanjski zidovi moraju biti povezani u jedan statiko - konstruktivni sistem zajednosa unutarnjim nosivim i nenosivim zidovima.

Vea volumenska teina graevnog materijala poveava dozvoljena naprezanja a stime i nosivost zida, poboljava zvunu izolaciju a reducira otpor prolaza topline teistovremeno i toplinsku zatitu

Umjesto tradicionalnih jednoslojnih zidova za suvremene viekatne zgrade svihkonstruktivnih sistema izvode se vieslojni zidovi.

VIESLOJNI ZIDOVI su zidovi koji se sastoje od dva ili vie slojeva, jedne ili vie vrstamaterija, istih ili razliitih debljina, vertikalno rasporeenih. Obzirom na izolaciona svojstvazraka, kod vieslojnih zidova se esto ostavljaju zrani prostori 3-5-cm u svojstvu

izolacionog sloja


29/98

.

29

Prema namjeni

nosivi pregradni zidovi ispune

sandwich zidovi u u okvirnim okvirnimmasivnim konstruktivnim sistemima konstruktivnim sustavima

Prema poloaju u zgradi

vanjski unutarnji nadzemni podzemni

Vrste materijala od kojih se izvode

tradicionalni suvremeni( kamen, drvo, opeka ) ( beton, metal, lagani materijali,Izolacijski materijali )

Vrste slojeva vieslojnih zidova mogu se podijeliti na dvije skupine :1. Primarni slojevi : - slojevi osnovnog materijala ( materijali koji po svojim osobinama i

sastavu imaju odgovarajua konstruktivna svojstva )- slojevi zatitnog materijala ( izvode se s unutranje ili vanjske

strane zida i slue kao zatita srednjih slojeva u zidu- slojevi dodatnog materijala ( slojevi koji moraju poboljati neka svojstva ostalih slojeva ili

ih meusobno povezuju )2. Sekundarni slojevi : - slojevi izolacionih materijala i parne brane

- zrani slojevi

Vrste vieslojnih zidova prema sastavu

Tipizacija odnosno podjela vieslojnih zidova na pet grupa izvrena je prema broju slojeva,vrstama slojeva i nainu slaganja slojeva

Osnovna karakteristika svih navedenih tipova vieslojnih zidova je da mogu biti izvedenisamo od obaveznih primarnih i sekundarnih materijala, te kombiniranjem obaveznih ineobaveznih primarnih i sekundarnih materijala


30/98

.

30

VIESLOJNI ZIDOVI OD OPEKE

A 1. SLOJ OPEKE2. SLOJ BETONA

3. MINERALNA VUNA4.BUKA5. RABITZ - BUKA

B 1. FUGIRANA OPEKA2. ZIDANA OPEKA3. DAANA OPLATA4. DAANA OBLOGA5. KAMENA VUNA6. MINERALNA VUNA7. ZRANI SLOJ

8. DRVENI ROTILJ ILI METALNI NOSAI9. BUKA10. GIPS-KARTONSKE PLOE

VIESLOJNI ZID OD BETONA1. BETON2. LAKI BETON3. MINERALNA VUNA4. ZRANI SLOJ5. TOPLINSKA IZOLACIJA HERAKLIT6. BETONSKE PLOE7. BUKA

4.11. PREGRADNI ZIDOVI ILI STIJENE

Pod pregradnim stijenama podrazumijevaju se stijene koje nisu nosive ( nose same sebei ne preuzimaju optereenje nekih drugih konstruktivnih elemenata ), male su debljine imale mase.

U odnosu na naim izvedbe dijelimo ih na : - zidane stijene zidovi

- homogene ( monolitne ) stijene- sastavljene stijene


31/98

.

31

ZIDANE STIJENE - ZIDOVI

1. zidovi od opeke debljine 12 cm od svih pregradnih zidova imaju najveu vrstou,pogotovo od pune opeke. Najee se izvode kao pregradni zidovinkoje optereujemosanitarnim ili drugim elementima opreme graevine. Zidaju se u produnom mortu do

duine 6 m i visine do 5 m.2. zidovi od sjekomice zidane opeke ( na kant ) debljine 6,5 cm zidamo gdije neoslabljujemo zid radi voenja instalacija i na koji ne privrujemo teu opremu. Izvode sedo 4,5 m duine i 2,5 m visine, a za veu povrinu izvode se serklai. Zidaju se uprodunom mortu. Veu vrstou moemo postii armiranjem. Za zidove sa otvorima trebaizvesti horizontalno i vertikalno armiranje.3. pregradni zidovi iz blok opeke i Porotherm blokovaPorotherm blokovi za pregradne zidove imaju nazubljene sudarnice koje daju vrstou

zidu bez upotrebe morta. Meusobno povezivanje pregradnih zidova je uobiajenimblokovskim vezom sa preklopom.

4. zidovi od ploa od paljene gline, betona i lakog betona zidaju se u produnom mortus izmicanim sudarnicama, do 4 m visine i 6 m duine ( zidovi d 9 cm ).DVOSTRUKI ZIDOVI iz Porotherm pregradnih ploa slue za ispunu skeletnog sistema ilikao unutarnji pregradni zidovi. Ugradnjom izolacijskih ploa izmeu zidova znatno sepoboljava zvuna izolacija. Debljina zida je 8 ili 11,5 cm, a izolacijskih ploa 5 ili 10 cm.

5. zidovi od porobetona Ytong blokova zidaju se s izmaknutim sudarnicama uljepljivom mortu duine do 6 m visine do 3,5 m ( d = 7,5 ) i do 4,5 m ( d = 10 cm ). Ploevelikih formata ne trebaju se bukati nego samo zagladiti.

Debljine ploa i blokova su 5, 7,5 ,10, 12,5,15,17,5 cm, a visine 25 cm. Duina je 62,5 cm.Elementi su lagani, dobri toplinski izolatori, lagano i brzo se ugrauju. Najee slue kaoispuna kod sketetnih ili AB nosivih konstrukcija.


32/98

.

32

6. zidovi do gips ploa koje mogu biti oplemenjene dodacima koji impoveevajuvodootpornost pa ih moemo koristiti za oblaganje proelja. Zidaju se usadrenom mortu. Ne trebaju se bukati.7. zidovi od lakih graevinskih ploa male su vrstoe, nekvalitetni, slabe zvuneizolacije, a relativno dobre toplinske izolacije ( drvolit heraklit ).Meusobno se povezujucem. mortom, dobro ih je obostrano armirati vertikalnim icama.8. pregradne stijene od staklene opeke su unutarnje ili vanjske pregrade koje dajudifuzno svjetlo. Sastavljene su od dvostrukih ( upljih ) staklenih elemenata. Proputajucca. 80 % svjetlosti u odnosu na prozorsko staklo.

HOMOGENE STIJENE

To su tanke betonske i armirano betonske stijene. Predviaju se tamo gdije pregradnizidovi trebaju imati veu vrstou ili slue za zatvaranje otvora u zidovima. Njihovo ruenjeje tee. Izvode se u debljinama 6-12 cm1. Rabitz stijene2. Monier stijene

SASTAVLJENE STIJENE

Sastoje se od elemenata nosaa ( drveni ili metalni rotilj ) i elemenata obloge ( ploe )te zvune i eventualno toplinske izolacije. Drveni se rotilj radi od gredica a metalni od U ( C ) ili I profila irine 50 100 mm. Elementi nosaa sidre se u podnu i stropnukonstrukciju te bono u zidove.

Obloge mogu biti :- drvene ( daske, ploe od

preraenog drveta ) debljine 16 20mm

- gipskartonske ploe debljine 9 15mm

- metalne ili plastine obloge debljine3 5 mm

Nosive konstrukcije mogu se izvesti kaojednostruke ili dvostruke to je vrlovano pri postizanju eljenog nivoazvune izolacije.


33/98

.

33

4.12. ZIDNE OBLOGE

Vanjski zid ograuje prostor i titi ga od atmosferskih utjecaja. Moe biti izveden kao : Neobukani vanjski zid

Obukani vanjski zid Ventilirani vanjski - nosivi zid sa zranim slojem obloen fasadnom opekom,kamenim klesancima ili ploama, staklenim, keramikim ili limenim ploama, sa ili beztoplinske izolacije Neventilirani vanjski zid nosivi zid sa ugraenom kontaktnom fasadom izavrno dekorativnom bukom

Vanjski zid mora udovoljavati : Fizikalnim Energetskim Estetskim Klimatskim zahtjevima

BUKE

Za izvedbu kvalitetne fasadne buke trebamo na nekoliko mjesta izvriti provjeru podloge: Brisanjem (praina, prljavtina) Navlaivanjem (upojnost) Struganjem ili zarezivanjem (vrstoa)

Ravnosti zida (debljina buke)Podloga mora biti:suha, ravna, nosiva i ista, bez slabo dreih dijelova i iscvjetavanja soli,bez ostataka oplatnih ulja, dovoljne upojnosti i hrapavosti. Ne smije biti smrznuta.Podlogu treba prije nanoenja buke prirediti: Pranjavo otpraiti Ostatke od morta mehaniki ukloniti Iscvjetano oetkati i otpraiti Trusno, nenosivo otkloniti, zamijeniti, zazidati Vlano ostaviti suiti Prljavo, masno oprati

Neravno izjednaiti bukom u odvojenoj fazi rada, osuiti

PRIPREMA PODLOGE ZA BUKE

Sve pripremne radnje na podlozi npr. popunjavanje rupa, zatvaranje reki, otpraivanje,otklanjanje izboina i sl. mora se zavriti najkasnije tri dana prije poetka bukanja.Ako su razliiti materijali u podlozi zid se smatra nehomogenim zidom i tretira se kaoproblematina podloga za bukanje.


34/98

.

34

BUKANJE

buke se izvode u povoljnim vremenskim uvjetima kako bi se omoguio pravilan procesvezanja i suenja. Za bukanje treba odabrati umjerenu temperaturu bez jakog sunca ivjetra iznad 5Oc.

bukanje moe biti strojno ili runo. Strojnim radom mogu se kvalitetno bukati ve

epovrine unutarnjih i vanjskih zidova i stropova.

buke s obzirom na vrstu veziva mogu biti: Vapnena buka volumenski omjer vapna i pijeska 1:1 -1:4. Slui kaounutarnja buka, manje je vrstoe. Cementna buka omjer cementa i pijeska 1:1 -1:4. Slui najee kaopodloga ili kad je potrebna vea vrstoa. Vapneno cementna buka omjer cementa, vapna i pijeska 1:2:6 1:3:9.Vapno produuje vrijeme vezanja pa se zove i produna buka. Obino slui kao podlonabuka ili kao vanjska zavrna buka razliite povrinske obrade.

Runo se buka nanosi na vrstu podlogu tako da se prvo izvedu markice ili pogaeveliine 15 x15 cm na meurazmacima 1,5 do 2 m u vertikalnom i horizontalnom smjeru.Nakon toga se pogae spoje u vertikalne vodilice, nabacuje materijal izmeu njih i letvomizravnava.

Razlikujemo: Temeljni sloj koji vee za podlogu, to je obino cementni pricPodlona buka se nanosi slijedei dan na temeljni sloj. Sastoji se iz

donjeg, grubog sloja debljine1,5 2 cm i gornjeg finog sloja debljine 0,5 1,0 cm. Ako jepotrebno podlona buka se nanosi na nosa buke staklenu ili ianu mreicu.Razlikujemo vie vrsta podlone buke:a. Gipsana,vapnena i vapnenogipsana unutarnja buka

b. Produna ili vapnenocementna buka za podloge iz opeke, betona ili kamenac. Cementna za izradu sokla,te kamene buke u vlanim prostorijamad. Laka produna buka na povrinama od porobetona ili kombi ploa.e. Polimer-cementna tankoslojna buka na toplinsko izolacijskim ploamaf. Toplinsko izolacijska buka na bazi perlita za sve vrste podloga. Obinodebljine do 5 cm, ako je potrebno deblje buke se armiraju i izvode u dva sloja. Spojeverazliitih materijala obavezno rabicirati pocinanom ili staklenom mreicom, postaviti sokl ikutne profile. Podloge prije nanoenja termo buke dobro navlaiti vodom i nanijeticementni pric. Kod izrade termo buke, prvo napraviti vodilice, saekati da laganoovrsnu i onda nanositi buku te je zaravnati letvom. Nakon djelominog ovrenja bukuostrugati letvom ili gladilicom.

1. Nosivi zid iz opeke ili AB2. Cementni pric3. Termoizolacijska buka4. Zavrni dekorativni sloj


35/98

.

35

Zavrni dekorativni sloj moe biti razliite debljine od 0,1 1,0cm ovisno kakvog jesastava. Od zavrnog sloja se trai da je vodoodbojan, paropropusan, jednoline strukture ilijepog izgleda. Paropropusnost mora rasti od unutarnjih slojeva zida prema vanjskim.S obzirom na kemijski sastav vezivo za zavrne dekorativne buke i dekorativne premazemoe biti:

Silikatno kalijevo vodeno staklo Disperzijsko najee akrilat Silikonsko silikonska vodorazrjediva emulzija Vapno sa malim udjelom cementa Akrilatna smola u organskom otapalu

Zavrna obrada zavrnog sloja moe biti razliite strukture s obzirom na alat kojiupotrebljavamo; zaglaena gladilicama, strugana eljevima,noem ili gladilicama,prskana,valjana spuvastim valjkom, tokana ekiem, bruena ili prana.Fasaderske radove treba planirati kada je mogue izvriti sve faze rada.

Specijalne buke

Sve vrste specijalnih buka proizvode se industrijski, a na gradilitu se dodaje tonoodreena koliina vode, dobro izmijea i postupa strogo prema uputama proizvoaa.

Hidroizolacijska buka slui za sanaciju vlanih zidova. Sadri mineralna veziva sa

dodatkom za vodonepropusnost. Nanosi se u tri sloja na betonski ili zidani zid iz opekeprethodno obukan cementnom bukom. Debljina svakog sloja nije deblja od 0,2 cm. Unekim sluajevima zid se bui, a buotine ispunjavaju pastoznom bukom. Razmak


36/98

.

36

buotina je 10-12 cm, naizmjenino u dva reda pod kutem 30-450. Dubina buotinajednaka je debljini zida minus 5 cm.

Protupoarna buka izrauje se na bazi vatrootpornih veziva, agregata, punila i vode udebljini 4-5 cm. titi od poara dva sata sve metalne i armirano betonske konstrukcije.

Baritna buka slui za zatitu od zraenja. Sadri cement, baritni pijesak, vapno, dodatke ivodu. Nanosi se u dva sloja u debljini od 1-2 cm na rabiciranu podlogu obraenu

cementnim mortom.

Sanacijska buka slui za obnovu starih zgrada od kamena i opeke.TOPLINSKA IZOLACIJA VANJSKIH ZIDOVA

Vanjski zidovi se danas izvode kao vieslojni. Nosivi dio zida je iz armiranog betona ili blokopeke. Sa vanjske strane postavljamo toplinsku izolaciju koja zimi titi zid od smrzavanja, aljeti osigurava ugodnu temperaturu u zgradi. Osim toga toplinska izolacija nam omoguujeutedu energije za grijanje jer smanjuje gubitke topline to je vidljivo iz tablice.

GUBICI TOPLINE U STAMBENOM PROSTORUkue(%) zgrade(%)

Krovna ili strop. ploa 25-30 13Podrum 10-20 13Vanjski zidovi/prozori 50-70 70-80

Materijali za toplinsku izolaciju na naem tritu su najee kamena vuna (Tervol),staklena vuna (Isover,Ursa,Novoterm), ekspandirani polistiren EPS (Stiropor), ekstrudiranipolistiren XPS ( Styrodur), tvrda poliuretanska pjena, drvena vuna (Heraklit), perlit, pluto.Od svih materijala se trai da su nekodljivi za zdravlje ljudi, negorivi, postojanih

dimenzija,paropropusni, dovoljne mehanike vrstoe.Neki su vodoneupojni te seupotrebljavaju za toplinsku izolaciju podnoja sokla zgrade (XPS, Styrodur). Proizvode seu obliku ploa i lamela razliitih veliina i debljina. Potrebna debljina se dokazuje toplinskimproraunom.Razlikujemo dvije vrste vanjskih vieslojnih zidova:1. zidovi sa zranim slojem ventilirane fasade2. zidovi bez zranog sloja neventilirane ili kompaktne fasade

TOPLINSKI SUSTAVI za kompaktne fasade

Ploe toplinske izolacije mogu biti lijepljene, plivrene privrsnicama ili tiplamaili ijednim i drugim nainom. Preko ploa debljine 4 10 cm navlai se graevinsko ljepilo,staklena mreica pa jo jedan sloj graevinskog ljepila te zavrna dekorativna buka.Debljina ljepila je 1 -2 cm. Privrsnica ima 6 kom/m2 + 2 kom /m2 uz rubove zgrade. Duinaprivrsnica je sidrena 5 cm u zidu od betona, a min. 7 cm u zidu od opeke.


37/98

.

37

Primjeri toplinske izolacije vanjskog zida: 1. unutarnja buka2. nosivi zid3. Sokl profil4 Termoizolacione ploe5. Privrsnice ili tiple6. Kutni profil sa mreicom7. Ljepilo8. Staklena mreica9. Zavrno dekorativni sloj

toplinska izolacija Okipor ploama toplinska izolacija Tervol ploama

toplinska izolacija Tervol lamelama toplinska izolacija kombi ploama


38/98

.

38

Faze izrade prikazane slikama:1. postavljanje sokl profila2. ljepljenje ploa3. postavljanje prvog reda u sokl profil4. poptavljanje sa pomakom za polovicu ploe5. ugradnja privrsnica6. ugradnja privrsnica7. postavljanje mreice8. nanoenje ljepila9. dodatno armiranje uglova otvora10. drugi sloj ljepila

Vana obrada svih detalja oko prozora i podnoja objekta.


39/98

.

39

Postavljanje privrsnica tipli

Preklapanje termoizolacionih ploaRubno nanoenje ljepila na plou

Ploe toplinske izolacije trebaju biti ravno postavljene i prianjati jedna uz drugu. Nauglovima se ploe naizmjenino izmjenjuju.Prvo se postavlja sokl profil te u njega prvi redploa.U drugom redu ploe se pomiu za najmanje 25 cm.Lijepe se na min 40% povrine.Ljepilo ne smije ui u reke, ve ih treba ispuniti termoizolacionim materijalom.Oko otvora se najprije napravi dijagonalno armiranje trakama 20x40 cm od tekstilnostaklene mreice.Ovako izvedene fasade zovu se Demitfasade ili u novije vrijeme ETICS povezni sustavza vanjsku toplinsku izolaciju. Prema novim odredbama, svi upotrijebljeni materijali trebajubiti od istog proizvoaa to uz strunu izvedbu garantira kvalitetu.


40/98

.

40

5. OTVORI U ZIDOVIMA

Prozori i vrata su otvori u zidovima koji se ostavljaju jo za vrijeme zidanja. Iznad otvoramoramo postaviti nadvoj. Zid ispod prozora nazivamo parapet a donji dio otvora vrata jeprag. Pristupak slui za lake ugraivanje prozora ili vrata u debelom zidu.

5.1. PROZORI

Prozori slue za dnevno osvjetljavanje i provjetravanje prostorija kao i za otvaranje vidikaiz zatvorene prostorije.

Priblina povrina prozora za stambene zgrade moe se odrediti kao odnos povrineprozora prema povrini prostorije.

Jaina osvjetljenja mjeri se u luksima. Jedan luks je jaina osvjetljenja koje nahorizontalnoj povrini veliine 1 m2proizvodi jedinica svjetlosti od jednog lumena (1 lumen= jaina svjetlosti 1 svijee ).

Najveu povrinu naeg prozora zauzima staklo , pa se time istie kao jedan jako bitansastavni dio svakog prozora ,a time i zasluuje da o njemu znamo to je vie mogue.Izolacijsko staklo je graevinski proizvod za zastakljivanje , sastavljen iz dvije ili viestaklenih ploa koje su izmeu sebe razdvojene s jednim ili dva meustaklena prostoranapunjenim zrakom ili plinom.Da meustakleni prostor ne bi proputao vodenu paru iliplinove , su staklene ploe po rubovima spojene organskim brtvama odnosno ljepilima, ilisu zavarene. Najkvalitetnija izolacijska stakla izraena su po sistemu dvostupanjskogbrtvljenja. Po tom sistemu na perforirani i sa sredstvom za suenje napunjeni distancniokvir, nanesemo trajno plastino brtvilo napravljeno na bazi poliizobutilena (butil). To brtvilokoje jo nazivamo unutranje ili primarno brtvilo nanosimo u obliku jednakomjerno iroke idebele trake neprekinuto po itavom obodu stakla osim na krajevima.

Odnos jaine unutranjeg prema jaini vanjskog dnevnog osvjetljenja naziva se kvocijentdnevnog osvjetljenja ili faktor dnevnog osvjetljenja.

U pogledu termike zatite i zatite od zvuka prozori predstavljaju slaba mjesta navanjskim zidovima.

Kod prozora razlikujemo dva osnovna elementa: element koji se ugrauje u zidove doprozornik i pokretni element krila prozora koja se vjeaju na doprozornik.

Jedna od nepovoljnih pojava na prozorima je kondenziranje vodene pare, pogotovo kodjednostrukih prozora.

Prozori i vanjski zid igraju veliku ulogu u toplinskim gubitcima zgrade, jer zajedno ine

preko 70% ukupnihtoplinskih gubitaka kroz ovojnicu zgradePrema nainu otvaranja prozori mogu biti- okretni ( otvaraju se oko vertikalne osi na kraju krila )- obrtni ( otvaraju se oko vertikalne osi na sredini krila )


41/98

.

41

- okretno zaokretni ( otvaraju se oko vertikalne i horizontalne osi na kraju krila )- priklopni ( otvaraju se oko horizontalne osi )

- klizni ( mogu kliziti horizontalno ili vertikalno )- sklopni ( viekrilni , za velike otvore

Kod prozora razlikujemo tri dimenzije: proizvodna mjera ( proizvodnairina prozora sa doprozornicima m-1 cm ) modularna mjera ( m ) zidarska mjera (neobukanivanjski otvor prozora m+1cm ) arhitektonska mjera

( obukani vanjski otvor prozora )

drveni prozorobloen PVC - om


42/98

.

42

Zatita od insolacije i pogleda postie se PVC i metalnim rebrenicama, Eslinger roletnama

i brisolejima.

Kutija za eslinger roletne

Primjeri rebrenica i okapnica


43/98

.

43

5.2. VRATA

Vrata su pokretne pregrade koje meusobno povezuju unutarnje prostorije te unutarnji i vanjskiprostor. Vrata mogu biti jednokrilna, dvokrilna ili viekrilna.

Svijetla irina jednokrilnihvrata mora biti min. 60 cmtako da je mogu nesmetanprolaz 1 osobi.Visina vrata minimalno je190 cm a obino se izvode205, 210, ulazna a balkonska220,240 cm.

Prema nainu otvaranjarazlikujemo desna i lijevavrata. To se mora obavezno

navesti prilikom opisa, jer otome ovisi i okov za vrata.

Vrata obino imaju dva dijela, okvir ili dovratnik koji se ugrauje i predstavlja vrsti, nepokretni diovrata te krilo . vrata koje predstavlja pokretni dio vrata. Izuzetak su .. . vrata koja

nemaju dovratnik nego je okov direktno ugraen u kameni okvir

koji obrubljuje otvor vrata.

. detalj dovratnika

Vertikalni presjek ulaznih vrata

Osam komorni profili su profili namijenjeni polupasivnim i pasivnim kuama, njihovo vrijeme tekdolazi jer za njih jo nisu dovoljno razvijeni pomoni profili. Petkomorni profili u kombinaciji s


44/98

.

44

kvalitetnim staklom i kvalitetnim brtvama zadovoljavaju u veini sluajeva sve zahtjeve.Za pretkomorne profile najrazvijeniji su pomoni profili razliiti spojni profili, profili za proirenje,

statiki profili za ojaanje veih konstrukcija graevinske stolarije, itd.

detalj PVC vrata sa dovratnikom

5.3. NADVOJI IZNAD OTVORA

Iznad otvora prozora i vrata moraju se postaviti nadvoji koji preuzimaju optereenjazidova i stropova iznad nadvoja.

Razlikujemo nekoliko vrsta nadvoja :

1. MONOLITNI NADVOJI- nadvoji od armiranog betona izvode se na licu mjesta, na gradilitu uoplatama. Oplata

se sastoji od vertikalnih stranica i podnice, a postavljena je na skelu.

izgled otvora s postavljenom skelom i oplatom i detalj skele i oplate kod leita i popreni presjekuzduni presjek nadvoja s armaturom oplate na sedlu s uloenom armaturom


45/98

.

45

2. MONTANI NADVOJI- nadvoji od elinih nosaa obino se izrauju od "I" najvie se koriste pri adaptacijamaili naknadnih probijanja otvora u zidovima.

- nadvoji od prefabriciranih armirano

betonskih elemenatapri ugradbi nije potrebna izrada oplata i skela

dio montanog nadvoja s izolacionim ploama na vanjskoj i unutarnjoj strani


46/98

.

46

- nadvoje od armirane tankostijene opeke koristimo posebice kod zidanih konstrukcija.To su gredice od gredica od peene gline duine po 25 cm. Duine gredica ovise orasponu i visini gredice, te se kod niskih nadvoja rade za raspone otvora do 1,5 m, a kodvisokih do 2,5

nadvoji od tankostijene opeke

Primjeri primjene popreni presjeci kroz zidove ( sistem Porothermprednapregnutih nadvoja od opeke )


47/98

.

47

5.4. DIMNJACI I VENTILACIONI KANALI

DIMNJACIDimnjaci su vertikalni kanali izgraeni u zgradi ili izvan nje od nesagorivog materijala,

slue za odvod plinova koji nastaju sagorijevanjem krutog, tekueg ili plinovitog goriva ujednom ili vie loita.

Uzgon ( jaina i brzina propuha ) ovisi o korisnoj visini dimnjaka i veliini presjekadimovodnog kanala.

Korisna visina dimnjaka je vertikalni razmak od dna loita do grla dimnjaka. to je visinavea, to je uzgon jai.

Dijelovi dimnjaka su :

1. svijetli presjek unutarnjipresjek kanala. Oznake okruglogsvijetlog presjeka je a

pravokutnog odnosom stranicaa/b2. grlo dimnjaka je otvor nagornjem zavretku3. glava dimnjaka je diodimnjaka pri vrhu ( izvan zgrade )izveden od otpornog materijala4. visina dimnjaka je ukupnavisina dimnjaka5. korisna ( radna ) visina jevisina ( udaljenost ) od dna loita

( reetka ) do grla dimnjaka .Minimalna visina je 5 m.6. prikljune cijevi su dimovodniprikljuci izmeu loita idimovodnog kanala

Materijal za izvedbu dimnjakamora biti:- nesagoriv i otporan navisoke temperature- nepropusan

- otporan na kemijsko djelovanje produkta sagorijevanja- dovoljno vrst na mehanika naprezanja- dobro toplinski izoliran

Najbolji materijal su amot i specijalni nekorodirajui elini lim ( prokrom ). Materijali kojinisu pogodni su puna opeka ispod M15, beton i salonit. Najbolji nepropusni dimovodnikanali su od montane troslojne konstrukcije za izvedbu dimnjaka. Unutarnje stijenkemoraju biti kiselootporne tj. otporne na sumpornu i sumporastu kiselinu.

Grlo dimnjaka treba biti izvedeno iz otpornog materijala, a moe biti :- nepokriveno- pokriveno- sa specijalnim nastavkom


48/98

.

48

Najbolji presjek dimnjaka je krug. U tom je presjeku strujanje najbolje jer nema kutovakoji bi prouzrokovali vrtloge. Meutim, iz opeke je teko izvesti okrugli dimnjak, pa seizvode pravokutnog ili kvadratnog presjeka. Veliina presjeka dimnjaka ovisi o veliini ibroju prikljunih loita, gorivu i vuenju dimnjaka. Prema veliini presjeka razlikujemo uskei iroke dimnjake.

U pravilu dimnjake treba stavljati u unutarnje zidove, gdje su dobro toplinski zatieni.Ako se dimnjak postavlja u vanjski zid, tad dimnjak mora biti odijeljen od vanjskog lica zida

minimalno 25 cm. Kod tankih zidova, dimnjak moe stajati samostalno. Od drvene graedimnjak mora biti udaljen najmanje 20 cm. Ukoliko dimnjak pada tono na stropnu gredustavlja se na susjedne grede tzv. mijena, na koju se polae greda koja bi morala leatipreko dimnjaka.

Uski dimnjaci imaju najmanji presjek kanala 14x14 cm; a okrugli 15cm. Na takav sedimnjak mogu prikljuiti maksimalno dvije pei. Ako se na takav dimnjak eli prikljuiti viepei onda se presjek kanalapoveava za 80 cm. kvadratnih na

svaku pe. Debljina stjenke uskogdimnjaka mora iznositi najmanje 12cm. iroki dimnjaci primjenjuju sekod veih pei centralnog grijanja iu industrijskim pogonima. Presjekkod takvih dimnjaka iznosinajmanje 50x 60 cm. Stjenkemoraju biti debele najmanje 25 cm.

Visina dimnjaka odreena je

visinom zgrade , a da bi ispravnofunkcionirao, dimnjak mora bitivisok najmanje 5-7m. Prema propisima grlo dimnjaka mora biti najmanje 1 m. iznadpovrine krova. Ukoliko se dimnjak nalazi blizu sljemena grlo mora nadvisivati sljeme bar50 cm; tako da bude izloeno slobodnom strujanju zraka.

Da bi se izbjeglo prljanje prostorija prilikom ienja dimnjaka, rade se tzv. "Shund"dimnjaci. Ovdje je izveden jedan glavni dimnjak, koji slui i kao sabirni, a sa svakog kataidu posebni dimovodni kanali, prikljueni na glavni kanal. Na taj je nain postignuto da seienje vri samo na jednom mjestu, a poto se smanjuje broj kanala, zidovi se neoslabljuju kao kod uskog dimnjaka.


49/98

.

49

Prema nainu izgradnje i vrsti materijala dimnjaci mogu biti:

1. dimnjaci od opeke- ako se izvodi u vanjskom zidu, od kanala do vanjske plohe zidatreba biti min 25 cm zidani po pravilima veza opeke.

d = 12 cm d = 25 cm d = 38 cm

dimovodni kanali u zidovima razliitih debljina

2. dimnjaci od gotovih elemenata

SCHIEDEL DIMNJACI imamo dva tipa :visine elemenata 33,3 cm i visine cijeleetae. Dimovodne cijevi su od amotasvijetlog presjeka 13,5 100 cm avanjski plat je veliine 29 / 29 144 /144 cm Izmeu cijevi i plata nalazi sesloj toplinske izolacije ( mineralna vuna )ili samo vrpca od mineralne vune

Dimnjak se oslanja na temelj, a prvi seplat do polovice visine se ispunibetonom da bi se postigao izmakspojeva cijevi u odnosu na spojeveplata. amotne cijevi se spajajuposebnim kitom a platevi produnimmortom.


50/98

.

50

Troslojni etani dimnjak pogodan je za sve vrste goriva.Osnovni elementi ovog dimnjaka su: unutarnja vatro ikiselootporna cijev od nehrajueg elika varena plazmom,toplinska izolacija od minetalne vune, armatura, te dodatnimontani elementi. Toplinska izolacija sprijeava hlaenjedimnih plinova, te pt prijelaz topline na vanjsku stijenkudimnjaka.


51/98

.

51

VENTILACIJSKI KANALI

Ventilacijski kanali slue za pravilnu izmjenu zraka u prostorijama. Obavezno se ugraujuu prostorijama gdije nema zraenja putem prozora.

U osnovi razlikujemo dva naina ventiliranja:1. prirodno ( toplinski uzgon samo za zgrade do 8 etaa )2. prinudno (mehaniki uzgon obavezan za zgrade sa vie od 8 etaa )

Tipovi ventilacija:- gotovi blok (npr. Schiedel) na sistemu sabirnih i sekundarnih kanala (sabirni od prve etae

objekta; sekundarni od svake etae)- pocinani lim (npr. Sigma) sistem pojedinane ventilacije koja polazi od svake etae

(kupaonica, izba, ugraeni ormar )- gotovi blok, pocinani lim, opeka sistem pojedinanih ventilacija za dovod i odvod zraka


52/98

.

52

Kanali za prozraivanje izvode se od cijevi ili elemenata od betona, keramike, plastike ilima.

Veina pravila koja vrijede za dimnjake vrijede iza ventilacijske kanale. Svaki prostor koji semora ventilirati, mora imati dovod svjeeg iodvod zasienog zraka. Veliina kanala seodreuje raunski, a ovisi o veliini prostorije,visini kanala i drugim parametrima.

Vertikalni kanali trebaju biti na unutarnjimzidovima, bez jakih lomova i glatkih unutranjihpovrina. Horizontalni kanali takoer morajuimati glatke i nepropusne stjenke, bez otrih

uglova i moraju biti zatieni od vlage ineistoa.

Najvei problem ventilacijskih kanala je to uveini sluajeva ne postoji revizioni otvor zakontrolu i ienje istih. Izuzetak je, eventualno,otvor na sabirnom kanalu koji je, opet, u veinisluajeva nepristupaan ili otvori u samojstambenoj jedinici na koje su montirane reetkeili ventilatori.


53/98

.

53

6. MEUKATNE KONSTRUKCIJE .

Stropovi su horizontalne konstrukcije koje imaju zadatak da premoste rasponeizmeu konstruktivnih zidova, preuzmu optereenja i prenesu ih na nosive zidove i ukruujuzgradu. Stropne konstrukcije dijele prostor po horizontali i vre toplinsku i zvunu izolacijuizmeu katova.

Ranije su se stropne konstrukcije, uglavnom izraivale od drveta a danas seupotrebljavaju masivni stropovi.

Masivni stropovi mogu biti od armiranog betona ili armiranih upljih opeka.Strop se sastoji od nosive konstrukcije, konstrukcije poda i konstrukcije podgleda.

6.1. ARMIRANO BETONSKI STROPOVI

Armirano betonski stropovi su vrsti, trajni, male konstruktivne visine, dobro ukruujuzgradu pa se upotrebljavaju kod viestambenih objekata. Nedostatak im je to surazmjerno teki, te loi zvuni i toplinski izolatori.

Prema vrsti konstrukcije stropovi mogu biti izvedeni kao:1. ravne armirano betonske ploe2. ploe ojaane gredama ili rebrima3. sitnorebriasti stropovi (danas se ne izvode esto )

Prema nainu izvoenja AB stropovi mogu biti izvedeni kao :1. monolitni

2. polumontani3. montani

6.1.1.MONOLITNI ARMIRANOBETONSKI STROP

RAVNE AB PLOE mogu se upotrebljavati za raspone do 4,5 m, a iznimno do 6 m. Ploeveih raspona bile bi teke i neekonomine, te se primjenjuju druge vrste armiranobetonskih strropnih konstrukcija.Prema statikoj funkciji, ravne ploe dijelimo na:a) Slobodno poduprta

(oslonjena) ploab) Preputena (konzolna)

ploac) Ploa sa prepustomd) Obostrano upeta ploae) Kontinuirana (na vieleajeva) ploa


54/98

.

54

Od naina oslanjanja ploa ovisi i nain armiranja. U ploama se postavljaju dvije vrstearmature glavna armatura koja prenosi optereenje na nosive zidove i

- razdjelna armatura koja povezuje ipke glavne armature. Ploe se armiraju mreastomarmaturom koja ima u jednom smjeru deblju armaturu.

Debljina ploe ovisi o optereenju, rasponu, marki betona, dobiva se proraunom, a

kree se od 8 20 cm. Kod stambenih zgrada preporu

a se debljina od 12- 20 cm zbogzvune izolacije.

Leajevi na zidu trebaju biti jednaki debljini ploe, ali ne manji od 8 cm. Na zidovima seploa povezuje sa horizontalnim serklaem. Priblina debljina ploe je 1/35 raspona.Glavna armatura je u smjeru kraeg raspona u vlanoj zoni.

Kod izrade monolitnih stropova potrebno je najprije izraditi oplatu i skelu .

Oplata za ploe moe biti jo od ukoenih ploa ili metalnih tabli.Kod gradnje viestambenih zgrada upotrebljavamo montanu velikoplonu oplatu stropova,najee u obliku oplatnih stolova. Osnovni element oplate je ukoena drvena ploa i

metalna konstrukcija na kotaima pa se jednostavno premjeta u horizontalnom smjeru ipodie dizalicom na vie katove. Oplatni stolovi mogu biti fiksnih ili podesivih dimenzija isklopivi

velikoplona oplata stropa - oplatni stol - sa 2okvira

Svi glavni konstruktivni elementi ovevrste stola su teleskopski, tako da jemogua promjena mogua promjenasmjera. Oplatno platno moe biti ujednom komadu a za poveanje sekoriste lamele modularne irine.

Velikoplona oplata stropa oplatni stol


55/98

.

55

Prostorna ili tunelska oplata u obliku polukoljke omoguuje istovremeno betoniranjezidova i stropova. Sastoji se od vertikalnog dijela visine prostorije i horizontalnog dijelairine pola raspona. Dvije polukoljke se sloe u tunel koji omoguuje postavljanje armaturei betoniranje stropne ploe.

Skidanje oplate se vri oputanjem ( podlonih ) vijaka, ime se optereenje prenosi na kotae zahorizontalno izvlaenje oplate koje se vri na dva naina :

pasarelom

podvlaenjem kuka ( paiji kljun )


56/98

.

56

PLOE OJAANE REBRIMA ILI GREDAMA

Kod veih raspona ili veih opterenja postaju AB ploe debele i teke. Kako koddimenzioniranja presjeka armatura preuzima napone vlaka, a beton napone tlaka ilipritiska, to u ploi beton ispod neutralne osi nema statike vrijednosti i on moe otpasti, aarmaturu treba skupiti na pojedinim mjestima u rebrima. Tako nastaju ploe sa rebrima ili

gredama. Greda se u statikom smislu ra

una kao T nosa

sastavljen od plo

e i rebara iligreda.

Debljina ploe iznosi 8 12 cm, a visina rebra oko 30 -60 cm. Razmak rebara je 100 250 cm. irina rebra je obino 1/2 do 1/3 visine rebra. Ako je razmak izmeu njih vei veesu dimenzije grede.

Ploa ojaana rebrom

1. greda2. mort3. ploa4. pod5. zid6. serkla

oplata ploe sa rebrom

Ploe sa gredama su jedna od prvih vrsta AB stropova i nazivaju se jo HENEBIQUESTROPOVI ( Henebik ) po njegovom pronalazau.


57/98

.

57

6.1.2. POLUMONTANI ARMIRANOBETONSKI STROP

OMNIAKoristi se kod izvoenja meukatnih konstrukcija viestambenih zgrada. Ploe se podiudizalicom na mjesto ugradbe. Reetkasta armatura koja se koristi za izradu fert gredica

primjenjuje se i za izradu montanih ploa omnia.


58/98

.

58

Stropna konstrukcija se sastoji od tankih montanih armiranobetonskih ploa, a naknadnimdobetoniranjem konstrukcija postaje cjelovita. Debljina omnia ploe je 5-6 cm, sa ugraenomarmaturom donje zone stropne ploe i reetkastim nosaima. Na gradilitu se postavlja armaturapreklopa omnia ploa i mreasta armatura gornje zone, te se stropna ploa dobetonira do punevisine. U omnia ploe se ugrauju razvodne kutije za elektroinstalacije i izvode se svi potrebniotvori i prodori.

Postavljaju se preko podupiraa i gredica na meurazmacima oko 2m.

6.1.3. MONTANI STROPOVI

YTONG ILI BIJELI STROP

Stropna konstrukcija pod nazivom "samonosivi lakobetonski zidani strop". Sastoji se od armiranobetonskih gredica s armaturom R nosaa, lakobetonskog stropnog bloka Ytong, armiranobetonske leajnice za izvedbu poprenih rebara i tankoslojnog morta. Debljina stropa je 15 cm narasponima do 6,60 m. Mogue su izvedbe veih debljina i raspona.


59/98

.

59

Slaganje zapoinje gredicama i sa po jednim redom blokova koji formiraju toan razmak

izmeu gredica. Predgotovljene gredice

Documents

skripta visokogradnja