25
8 Strategisch marketing plan De Oosterhoutse Golf Club Opdrachtgever: De Oosterhoutse Golf Club Schrijver: P. Bedaf Instelling: Avans Breda Klas: AMBM jaar 4 Start datum: 1-2-11 Eind datum: 31-6-11

De Oosterhoutse Golf Club · Modellen: DESTEP, PLC, 5forces. Onderzoek doelstelling 3 Inzicht krijgen in de concurrentie ... in de golfbranche zijn positief. b) De verwachte marktgroei

  • Upload
    voanh

  • View
    213

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

8

Strategisch marketing plan

De Oosterhoutse Golf Club

Opdrachtgever: De Oosterhoutse Golf Club

Schrijver: P. Bedaf

Instelling: Avans Breda

Klas: AMBM jaar 4

Start datum: 1-2-11

Eind datum: 31-6-11

2

Voorwoord

De afgelopen twintig weken ben ik bezig geweest met het schrijven van een strategisch

marketing plan voor de Oosterhoutse Golf Club. De Oosterhoutse Golf Club bestaat al ruim

25 jaar en heeft altijd de luxe gekend van een wachtlijst. Door de opkomst van steeds meer

nieuwe golfclubs en de recentelijk economisch mindere tijd behoort deze wachtlijst tot het

verleden.

De doelstelling van dit plan is als volgt: “Een advies rapport uitbrengen over hoe de

Oosterhoutse Golf Club haar leden aantal voor het eind van 2012 met 5% kan laten groeien”.

Het plan dat ik geschreven heb is gebaseerd op desk- en fieldresearch. Tijdens het doen van

deskresearch heb ik gebruik gemaakt van verschillende bronnen. Met name van reeds gedane

onderzoeken door de Nederlandse Vereniging van Golf accommodaties en van de gegevens

van de Oosterhoutse Golf Club. Voor mijn fieldresearch heb ik gebruik gemaakt van diepte

interviews met bestuursleden van verschillende golfclubs in de omgeving. Daarnaast heb ik

een enquête onderzoek gedaan onder golfers waaronder ook leden van de Oosterhoutse Golf

Club. Aan de hand van uitkomsten uit deze verschillende onderzoeken heb ik een conclusie

en implementatie geschreven.

Ik wil het bestuur van de Oosterhoutse Golf Club bedanken voor het mij bieden van een

stageplaats. Daarnaast wil ik iedere medewerker van de Oosterhoutse Golf Club bedanken

voor hun behulpzaamheid en vriendelijke ontvangst.

In het speciaal wil ik Hans Blom, Maurits Blom, Lucie Jansen, Giel Steehouder en Ben de

Bree bedanken voor hun deskundige begeleiding tijdens mijn gehele stage periode.

P. Bedaf

3

Inhoudsopgave

Samenvatting Blz. 4

Methodologie Blz. 5 t/m 7

1. Interne analyse Blz. 8 t/m 9

1.1 Organisatie Blz. 8

1.2 Organisatie structuur Blz. 8

1.3 Marketing mix Blz. 8

1.4 Groeiplannen Blz. 9

1.5 Financiële kengetallen Blz. 9

1.6 Conclusies Blz. 9

1.7 Sterkten & zwakten Blz. 9

2. Externe analyse Blz. 10 t/m 18

2.1 Macro omgeving Blz. 10

2.1.1 DEST(EP) Blz. 10

2.2 Meso omgeving Blz. 11 t/m 18

2.2.1 Bedrijfstak analyse Blz. 11

2.2.2 Concurrentie analyse Blz. 12 t/m 14

2.2.3 Afnemers analyse Blz. 15 t/m 18

2.2.4 Kansen en bedreigingen Blz. 18

3. Optie formulering Blz. 19 t/m 20

3.1 SWOT analyse Blz. 19

3.2 Confrontatie matrix Blz. 19

3.3 Hoofdaandachtspunten Blz. 20

3.4 Generiek hoofdaandachtspunt Blz. 20

3.5 kernprobleem Blz. 20

3.6 Strategische opties Blz. 20

3.7 Operationele opties Blz. 20

3.8 Overige aanbevelingen Blz. 20

4. Strategisch plan Blz. 21

4.1 Optiekeuze Blz. 21

4.2 Groeistrategie Blz. 21

4.3 Waardestrategie Blz. 21

5. Implementatie Blz. 22 t/m 24

5.1 Marketingmix Blz. 22

5.2 Budget, Activiteiten, Resources, Tijd Blz. 23 t/m 24

5.3 Conclusie Blz. 24

6. Literatuurlijst Blz. 25

7. Bijlage

1.30 Eindbeoordeling Oosterhoutse Golf Club

4

Samenvatting

„Het aantal leden van de Oosterhoutse Golf Club voor het eind van 2012 met 5% kan laten

stijgen‟.

Om een antwoord te geven op de hierboven genoemde doelstelling is er een strategisch

marketingplan geschreven voor de Oosterhoutse Golf Club. Dit plan bestaat uit zowel een

interne als externe analyse en een daarbij behorende optie formulering en strategie bepaling.

In de interne analyse is er gekeken naar organisatie, bedrijfsvoering en de financiële

gesteldheid van de Oosterhoutse Golf Club. Hieruit zijn een aantal sterke en zwakke punten

naar voren gekomen. De belangrijkste zijn: De top 25 plaats op de lijst golfbanen in

Nederland, de financiële gezondheid van de Oosterhoutse Golf Club, het twilight spelerschap

en daar tegenover het gebrek aan marketingbeleid en ervaring.

De externe analyse is opgedeeld in een macro en meso analyse. Om deze analyses te doen en

de bovenstaande doelstelling te toetsen is er een onderzoek verricht onder 294 golfers en zijn

er interviews gehouden met de voorzitters van 6 concurrerende golfclubs in de regio. Naast

deze onderzoeken is er gebruik gemaakt van deskresearch. Voor het deskresearch zijn

brancheonderzoeken en verschillende websites, zoals het CBS, geraadpleegd. Uit deze

onderzoeken is gebleken dat ook de concurrentie kampt met het probleem van een tekort aan

leden, de oorzaak hiervan is het gebrek aan marketing dat de verschillende

verenigingsgolfclubs bedrijven. De golfmarkt is nog steeds een groeiende markt maar bevindt

zich reeds in de volwassenheidsfase. Kennis over de behoefte van de verschillende segmenten

golfers is dan ook onmisbaar. In het onderzoek komen deze verschillende waarden die golfers

hechten aan een golfclub naar voren en blijkt dat 88% van de op dit moment niet club

gebonden golfers in de toekomst wel een lidmaatschap wil. De grootste drempel die de niet

gebonden golfers op dit moment hebben is het gebrek aan tijd in combinatie met de prijs.

Flexibele abonnementen bieden hier uitkomst.

In de optie formulering worden de belangrijkste onderzoeksbevindingen vervolgens

gecombineerd om strategische en operationele opties te formuleren. Hieronder ziet u de

operationele optie die uitgewerkt is in het implementatie plan.

„Het beleggen van een marketing functie die actief door middel van reclame en acties leden

werft.‟

De groei strategieën die bij deze optie passen zijn marktpenetratie en productontwikkeling.

Door deze twee opties te combineren kunnen er door middel van marktverbreding, het zoeken

van nieuwe afnemers op de bestaande markt, en productontwikkeling, het door ontwikkelen

van nieuwe abonnementsvormen, niet gebonden golfers aangetrokken worden. Bij dit alles is

marketing onmisbaar. Op deze manier kan de Oosterhoutse Golf Club haar plaats voor de

toekomst veilig stellen.

In het implementatie plan komen de benodigde veranderingen, benodigdheden, financiering,

planning en de verwachte opbrengsten aan bod.

Het verwachte resultaat is een ledenstijging van 97 leden en dit is een stijging van ruim 5%.

Met dit resultaat wordt de doelstelling die voorafgaand aan het plan is gesteld behaald.

5

Methodologie

Probleembeschrijving

De Oosterhoutse Golf Club heeft jarenlang de luxe gekend van een wachtlijst met betrekking

tot het toelaten van nieuwe leden. Deze luxe is sinds de laatste jaren helaas verleden tijd, op

dit moment zijn ongeveer 749 van de 850 plaatsten bezet. Dit komt met name doordat er

steeds meer golfclubs bij komen in de regio West- Brabant. Er zijn dus veel alternatieven voor

golfers die een club zoeken. Hiernaast heeft de Oosterhoutse Golf Club een leden bestand met

een gemiddelde leeftijd van 59 jaar en is het lastig jongere golfers, die liever niet direct lid

worden van een vereniging, aan te trekken.

In samenwerking met de Oosterhoutse Golf Club is er een centrale probleem stelling en een

doelstelling geformuleerd. Deze zijn vastgelegd in het prestatiecontract1 en de daarbij

behorende arbeidsvoorwaarden in de afstudeerovereenkomst1. De opbouw van het onderzoek

en de probleem en doelstelling zijn op de volgende pagina in de vorm van een methodologie

te lezen.

De probleem en doelstelling worden beantwoord met behulp van een onderzoek gebaseerd op

zowel field- als desk-onderzoek. Tijdens het desk-onderzoek zijn er verschillende bronnen

gebruikt, voorbeelden hiervan zijn brancheonderzoeken gedaan door de Nederlandse

Vereniging van Golfaccommodaties.

Onderzoeksverantwoording

Tijdens het field-onderzoek is er onderscheid gemaakt tussen een onderzoek onder zowel

golfers2 als concurrenten

3.

Voor het onderzoek onder concurrenten is er gekozen voor kwalitatief onderzoek. Dit is

gedaan doormiddel van het interviewen van bestuursleden van concurrerende golfclubs. Er is

voor deze onderzoeksmethode gekozen omdat er via een interview- onderzoek betrouwbare

informatie verkregen wordt, en er indien nodig doorgevraagd kan worden met het doel dieper

in te gaan op de gestelde vraag. De geïnterviewden zijn in deze gevallen experts aangezien zij

dagelijks met de golfsport en branche bezig zijn om een golfclub te besturen.

Bij het onderzoek onder golfers is er gekozen van een kwantitatieve onderzoeksvorm, dit

omdat er via deze manier een groter aantal golfers bereikt kan worden dan door middel van

kwalitatief onderzoek in hetzelfde tijdsbestek. Het kwantitatieve onderzoek is door middel

van een selecte steekproef uit de populatie „golfers in Nederland‟ gedaan. De totale populatie

bestaat uit 361.768 golfers, om vervolgens een betrouwbaarheid van 90% en een

nauwkeurigheidsmarge van 5% te garanderen moeten er minimaal 271 golfers geënquêteerd

zijn. Bij de resultaten van het onderzoek zijn er 294 unieke en volledig ingevulde enquêtes

meegenomen. Dit garandeert deze betrouwbaarheid- en nauwkeurigheidsmarge. Daarnaast is

er bij de leeftijdsspreiding van de geënquêteerde golfers rekening gehouden met de

leeftijdsspreiding van de totale populatie. De gemiddelde leeftijd van de totale populatie

bedraagt 48 jaar en de gemiddelde leeftijd van de geënquêteerde 49 jaar.

Al de hierboven genoemde gegevens zorgen voor een valide en betrouwbaar onderzoek.

1 Voor het prestatie contract en de afstudeer overeenkomst zie bijlage 1.1

2 Voor de vragenlijst die tijdens het afnemers onderzoek gebruikt is zie bijlage 1.2

3 Voor de interview vragen die aan de concurrenten gesteld zijn zie bijlage 1.3

8

Centrale probleem stelling

Met het huidige beleid is de Oosterhoutse Golf Club niet in staat het leden bestand te laten groeien.

Doelstelling

Het aantal leden van de Oosterhoutse Golf Club voor het eind van 2012 met 5% kan laten stijgen.

Onderzoek doelstelling 1

Hoe ziet de OGC er intern uit

Onderzoek variabelen

1) Organisatie analyse

2) USP‟s

3) Financiële analyse

Onderzoek vragen

-Hoe zit de organisatie structuur in

elkaar? §1.2

-Wat is het huidige beleid van de

OGC? §1.1

-Hoe is de marketingmix ingevuld?

§1.3

-Wat doet de OGC op dit moment aan

marketing? §1.3.4

-Sluiten de huidige marketing

activiteiten aan op de doelgroep?

§1.3.4

Onderzoek instrumenten

Fieldresearch

- Gesprekken met leden

- Gesprekken met werknemers

Modellen: Porter, Tracy & Wiersma,

kengetallen, Marketing mix.

Onderzoek doelstelling 2

Inzicht krijgen in de Nederlandse

golfbranche

Onderzoek variabelen

1) Onderzoeken van de branche

organisatie

Onderzoek vragen

-Hoe ziet de golfbranche in Nederland

er uit? §2.1

-Trends in de golfbranche? §2.1.2

-Hoeveel golfbevoegde kent

Nederland? §2.1.2

Onderzoek instrumenten

Fieldresearch

- Enquêtes onder golfers

- Gesprekken met het bestuur

van de golfclub

Modellen: DESTEP, PLC, 5forces.

Onderzoek doelstelling 3

Inzicht krijgen in de concurrentie

binnen deze markt

Onderzoek variabelen

1) Concurrenten

2) Onderzoeken van de branche

organisatie

Onderzoek vragen

-Welke golfbanen zijn er in de regio

West- Brabant? §2.2.2

-Wat zijn de usp‟s van deze golfclubs?

§2.2.3

-Wat maakt een succesvolle golfclub

succesvol? §2.2.5

Onderzoek instrumenten

Deskresearch

- Internet

Fieldresearch

- Andere golfbanen bezoeken

- Interviews met het bestuur

van concurrerende clubs

Modellen: Strategische groepenkaart.

Onderzoek doelstelling 4

Inzicht krijgen in de consumenten in

de golfbranche

Onderzoek variabelen

1) Golfers

2) Potentiële golfers

Onderzoek vragen

-Welke doelgroepen zijn er in de golf

branche? §2.3.2

-Hoe kun je deze mensen het beste

benaderen? §2.3.2

-Waar liggen de drempels bij het lid

worden van een golf club? §2.3.3

-Wat verwachten golfers van hun

vereniging? §2.3.4

Onderzoek instrumenten

Fieldresearch

- Enquêtes

- Interviews met het bestuur

van concurrerende clubs

Modellen: PMT

Uitvoeren en verwerken van het onderzoek

2

Et be

Onderzoeksconclusie

Ad1 a) De Oosterhoutse Golf Club is

van oudsher een echter

verenigingsbaan.

b) Er is een duidelijke

organisatie structuur.

c) Er is geen marketing beleid of

ervaring aanwezig.

d) De missie, visie en strategie

worden niet door iedereen herkent.

Ad2 a) De Oosterhoutse Golf Club is

in het bezit van het GEO certificaat.

b) De Oosterhoutse Golf Club

hoort bij de top 25 banen van

Nederland.

Ad3 a) De Oosterhoutse Golf Club is

financieel gezond.

Onderzoeksconclusie

Ad1 a) De macro omgevingsfactoren

in de golfbranche zijn positief.

b) De verwachte marktgroei is

groot.

c) De markt scoort een 2,75 uit

5.

d) De Golfbranche bevind zich

in de volwassenheidsfase.

e) De opkomst van digitale golf

verenigingen is een feit.

f) Er zijn nog 33 golfbaan

projecten op dit moment actief.

Onderzoeksconclusie

Ad1 a) Albatross & Princenbosch zijn

de belangrijkste concurrenten.

b) Princenbosch biedt

mogelijkheden die de Oosterhoutse

Golf Club niet biedt.

c) Albatross heeft geen

duidelijke visie.

d) Princenbosch heeft wel een

duidelijke visie.

e) Verenigingsbanen doen op dit

moment nog niet actief aan marketing.

f) De concurrentie druk in de

branche neemt langzaam toe.

Ad2 a) Er zijn 11 concurrenten

werkzaam in dezelfde regio als de

Oosterhoutse Golf Club.

Onderzoeksconclusie

Ad1 a) Er kunnen 3 verschillende

segmenten worden aangewezen.

b) De groei zit bij de vrije

golfers en D-leden.

c) Het twilight spelerschap is een

goede product ontwikkeling om vrije

golfers en D-leden te binden.

d) Alle segmenten golfers

hechten de meeste waarden aan prijs,

kwaliteit van de baan en reistijd.

e) Onder de afnemers scoort de

Oosterhoutse Golf Club een 8,08.

f) De klantentrouw is hoog onder

golfers.

g) Het huidige beleid wordt

gezien als oubollig.

h) De Oosterhoutse Golf Club

word als gesloten en elitair gezien.

i) 88% van de vrije golfers & D-

leden wil in de toekomst wel lid.

worden.

j) De Oosterhoutse Golf Club

ligt in het beste groei gebied.

Analyse

S: Verenigingsbaan, speelgenot van de

leden is de prioriteit.

-Het twilight speelrecht.

-De Oosterhoutse Golf Club is

financieel gezond.

-De Oosterhoutse Golf Club hoort bij

de top 25 banen van Nederland.

-Hoge tevredenheid leden. Score van

8.08.

-Goede les en oefen faciliteiten.

-De Oosterhoutse Golf Club is in het.

bezit van het committed to green

certificaat.

Z: Er is geen marketing

beleid/ervaring.

-Het huidige beleid wordt gezien als

oubollig.

-De Oosterhoutse Golf Club wordt als

gesloten en elitair gezien.

-Het clubhuis wordt gezien als

oubollig.

-De Oosterhoutse Golf Club mist een

businessclub.

Analyse

K: De verwachte marktgroei is groot.

-Toename van het aantal actieve

50+ers in Nederland. (vergrijzing)

B: Oplopende concurrentie druk.

-Het aantal golfbanen neemt nog

steeds toe.

-Opkomst van digitale golfclubs.

- Op dit moment is de koopkracht en

het consumenten vertrouwen niet erg

hoog.

Analyse

K: Weinig verenigingsbanen doen op

dit moment actief aan marketing.

-Weinig verschillende

abonnementsvormen onder

verschillende clubs.

B: Princenbosch begint aan marketing

te denken.

Analyse

K: De Oosterhoutse Golf Club is

gevestigd in het potentieel beste groei

gebied.

-Ruim 30% van de ondervraagde vrije

golfers en D-leden vond het twilight

spelerschap aantrekkelijk.

-Ruim 80% van de vrije golfers en D-

leden wil in de toekomst wel een golf

lidmaatschap.

-Golfers zijn trouw aan hun club.

B: Vrije golfers en D-leden willen

geen abonnement omdat de tijd-prijs

verhouding niet gunstig voor hen is.

Confrontatie matrix

SWOT

8

1. Interne analyse

1.1 Organisatie

1.1.1 Historie4

1.1.2 Huidige waardestrategie

De Oosterhoutse Golf Club heeft als huidige groeistrategie customer intimacy. De club richt

zich op het onderhouden van een nauwe band met de leden. Er wordt gelet op de specifieke

wensen van de leden en de Oosterhoutse Golf Club probeert hier op aan te sluiten.

1.1.3 Huidige concurrentiestrategie

De Oosterhoutse Golf Club heeft als huidige concurrentie strategie voor differentiatie

gekozen. Het concurrentie voordeel is gebaseerd op de eigenschappen en het imago van de

club. Op deze manier wordt er getracht een unieke positie op de markt te krijgen.

1.1.4 Huidige visie

De Oosterhoutse Golf Club wil in de komende jaren een club zijn die bij de 20 beste

golfbanen van Nederland behoort en een evenwichtig ledenbestand huisvest. (Nu 24e plaats

5.)

1.1.5 Huidige missie

In de Oosterhoutse Golf Club staat de vereniging centraal. Het speelgenot van de leden van de

vereniging is dan ook prioriteit.

1.1.6 Huidige strategie6

- De baan moet ten alle tijden een hoog kwaliteitsniveau hebben.

-´Hosting´ van een drietal wedstrijden.

- Committed to green7, certificering bewuste omgang met flora en fauna.

- Uitstekende dienstverlening.

- De opvang en begeleiding van de jeugd is een prioriteit.

- Zowel een dames als heren competitie team dat 1e klasse moet spelen.

1.1.7 Problemen binnen de bedrijfscultuur

Binnen de Oosterhoutse Golf Club is zowel in het bestuur als onder de leden vergrijzing een

feit. Dit heeft zijn weerspiegeling op de huidige bedrijfsvoering. Uit het onderzoek is

gebleken dat sommige leden het beleid van de club als oubollig omschrijven. Daarnaast wordt

de Oosterhoutse Golf Club door zowel leden als concurrenten als gesloten en elitair gezien.

1.1.8 USP’s van de Oosterhoutse Golf Club

-Verenigingsbaan -Twilight speelrecht - Beperkt greenfee spelers per dag

-Leden zijn prioriteit - Top 25 baan - Committed to green

1.2 Organisatie structuur8

1.3 Marketingmix9

4 Voor de historie van de Oosterhoutse Golf Club zie bijlage 1.4

5 Bron: Golf Weekly. 2011. http://www.golfweekly.nl/index.php?pagina_id=8. Geraadpleegd op 6-6-11.

6 Voor een uitleg en kwantificering van de strategie punten zie bijlage 1.5

7 Bron: Golf environment. 2011. http://www.golfenvironment.org/. Geraadpleegd op 18-2-11. Voor verdere

uitleg zie bijlage 1.6 8 Voor het complete organogram van de vereniging & stichting en uitleg zie bijlage 1.8

9 Voor de volledige marketing mix zie bijlage 1.7

9

- Product

De Oosterhoutse Golf Club biedt verschillende producten10

aan. Deze kunnen onderverdeeld

worden in abonnement & spel vormen , het huren van producten en een klein aantal koop

producten. Daarnaast huisvest de Oosterhoutse Golf Club wel verschillende faciliteiten waar

een lid gebruik van kan maken. Voorbeelden hiervan zijn oefenholes en een brasserie. Deze

moeten gezien worden als „benefits‟ die bijdragen aan een vergroting van het golfplezier.

- Promotie

Binnen de Oosterhoutse Golf Club is er geen duidelijk communicatiebeleid. Er is geen budget

vastgesteld en er wordt nagenoeg niets aan communicatie gedaan. Dit omdat het in het

verleden nooit nodig is geweest iets aan marketing te doen. De geringe communicatie die

gedaan werd was niet afgestemd op een bepaalde afnemersgroep. Deze was algemeen gericht

op golfers. Afgelopen jaar is er wel het een en ander aan communicatie gedaan dit in het

kader van de twilight actie.

- Adverteren in regiobladen - Posters bij andere sport verenigingen

- Ambassadeurs - Website

1.4 Groeiplannen11

1.5 Financiële kengetallen12

Hiernaast zijn de financiële kengetallen weergegeven van

de SGO (Stichting Golfsport Oosterhout) en van de

verenging (Oosterhoutse Golf Club) te samen. De

conclusie die hieruit naar voren komt is dat de

Oosterhoutse Golf Club financieel gezond is13

.

1.6 Conclusies

De Oosterhoutse Golf Club exploiteert van oudsher een echte verenigingsbaan en is dat nu in

2011 nog steeds zo. De huidige groeistrategie is dan ook customer intimacy. Door de USP‟s

die allemaal gericht zijn op de clubleden willen ze zichzelf differentiëren van de andere

golfbanen in de omgeving. Om deze naar buiten toe te communiceren is een marketing

onmisbaar. Dit was in het verleden nooit nodig en dus is er ook geen duidelijk marketing

beleid. Op dit gebied kan de Oosterhoutse Golf Club nog veel behalen. Met de financiële

gesteldheid van golfclub zit het goed. Alle kengetallen, met uitzondering van de rentabiliteit

die vanwege het economische klimaat gezakt was, zijn binnen de norm.

1.7 Sterktes en Zwaktes

Sterk zwak

Verenigingsbaan, speelgenot van de leden is

de prioriteit.

Er is geen marketing / communicatie beleid en

ervaring.

Het twilight speelrecht. Het huidige beleid word gezien als oubollig.

Financieel gezond. De Oosterhoutse Golf Club wordt als gesloten

en elitair gezien.

De Oosterhoutse Golf Club hoort bij de top

25 banen van Nederland.

Het clubhuis word gezien als oubollig.

Hoge tevredenheid leden. Score van 8.08. Geen businessclub aanwezig.

Goede les en oefen faciliteiten.

Bezit van het committed to green certificaat.

10

Voor een overzicht van het gehele assortiment en de daarbij behorende prijzen zie bijlage 1.9 11

Voor de groei plannen en een uitleg zie bijlage 1.10 12

Bron: Dijkmans, C.H. 2008/2009. Jaarrekening Stichting SCO & Vereniging OGC. 13

Voor een uitleg bij de verschillende kengetallen zie bijlage 1.11

10

2. Externe analyse

2.1 Macro omgevingsanalyse

2.1.1 DEST(EP)

Demografische factoren

Nederland heeft de laatste jaren te maken met steeds meer vergrijzing14

. Daarnaast zijn de

50+ ers van nu ook een stuk actiever dan dezelfde groep mensen van 20 jaar geleden. De

verwachting voor de toekomst is dan ook een stijgende lijn in het aantal actieve 50+ ers.

Economische factoren

Door het slechte economisch klimaat van de afgelopen jaren is de koopkracht en het

consumenten vertrouwen afgenomen. Momenteel is het consumentenvertrouwen15

weer aan

een opmars bezig. De verwachting is dan ook dat dit op de lange termijn weer een stijging van

de koopkracht met zich mee zal brengen.

Sociaal- culturele factoren

Nederland heeft de laatste jaren te maken met het

toenemen van een of twee gezinshuishoudens16

zonder kinderen. De gemiddelde huishoud grootte

is gedaald van haast 2,95 naar ongeveer 2,2. Het

aantal huishoudens met hoogopgeleide

tweeverdieners neemt toe.

Technologische factoren

Het nog steeds groeiende internet gebruik en de mogelijkheden die dit met zich meebrengt. Er

moet dan gedacht worden aan het groeiende aantal online sport en hobby verenigingen.

Daarnaast is de uitbereiding van de infrastructuur in Nederland en in dit geval rondom de

Oosterhoutse Golf Club een technologische factor.

2.1.2 Conclusie na de macro omgevingsanalyse

De macro omgevingsfactoren zijn voor de golfbranche over het algemeen positief, daarnaast

is de verwachte marktgroei groot. Op de Demografisch, Economisch en Sociaal- culturele

factoren zijn de toekomst verwachtingen positief. Het toenemende aantal actieve vijftigers zal

op de lange termijn leiden tot een groei van het aantal golfers. Het consumenten vertrouwen

en de koopkracht stijgen en dit komt de golfsport ook ten goede. Het aantal hoogopgeleide

huishoudens met tweeverdieners neemt toe, en ook dit zal een positief effect hebben op de

golfbranche. De enige minder positieve omgevingsfactoren bevinden zich op het

technologisch vlak, namelijk de stijging van internet gebruik en de daaruit volgende opkomst

van de digitale golf verenigingen. Ook de uitbereiding van de infrastructuur rondom de

Oosterhoutse Golf Club17

waardoor sommige holes wellicht in de verdrukking komen.

14

Bron: Centraal Bureau Statistiek. 2011. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/home/default.htm . Geraadpleegd op

23-2-11. Zie bijlage 1.12 15

Bron: Centraal Bureau Statistiek. 2011. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/home/default.htm . Geraadpleegd op

23-2-11. Zie bijlage 1.13 16

Bron: Centraal Bureau Statistiek. 2011. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/home/default.htm . Geraadpleegd op

23-2-11. Zie bijlage 1.14 17

Voor een geografisch kaartje zie bijlage 1.10

11

2.2 Meso omgevingsanalyse

2.2.1 Bedrijfstak analyse

Algemene marktfactoren

In Nederland liggen op 1 Januari 2011 205 golfbanen. Daarnaast zijn er nog 23 nieuwe

golfbaan projecten in ontwikkeling. Ingezoomd op de provincie Noord- Brabant zijn deze

cijfers 33 golfbanen en 9 actieve projecten18

.

Naast dit aantal golfbanen huisvest Nederland eind 2010, 361.768 golfbevoegden. Dat zou bij

gelijke verspreiding betekenen dat er per golfbaan 1765 golfers zijn.

Productlevenscyclus

De golfsport bevindt zich in de volwassenheidsfase, dit is ook duidelijk merkbaar. Golf is

steeds minder een elitaire sport en wordt zo toegankelijk voor iedereen. De concurrentie trekt

aan en er wordt gestunt met speciale aanbiedingen om golfers naar een club te trekken.

Hadden golfclubs in 2005 nog wachtlijsten, nu is er plaats over. Om deze plaatsen op te

vullen moet er dus meer aan promotie gedaan worden. Tevens is promotie belangrijk zodat

potentiële afnemers niet voor concurrenten kiezen die ook aan promotie doen. Marketing

wordt in deze fase waarin de golfsport zich bevindt aanzienlijk belangrijker.

Conjunctuur en seizoensgevoeligheid

De golfsport beoefenen is een relatief dure bezigheid. Er moeten redelijk veel materialen

aangeschaft worden en er moet ook greenfee of lidmaatschap geld betaald worden om te

kunnen spelen. Om deze reden is de golfsport conjunctuur gevoelig. In het geval dat het

minder goed gaat met de economie is dit een van de dingen waar gemakkelijk op bespaard of

vanaf gezien kan worden. Daarnaast is de golfsport een buitensport en dus erg

seizoensgevoelig. Golfers spelen vaak niet als het regent, en bij sommige

weersomstandigheden is de baan gesloten.

Trends19

In de Nederlandse golfbranche zijn een aantal duidelijke trends zichtbaar.

- Zo neemt het aantal golfbanen nog steeds toe, ondanks de economische mindere tijd.

- Het aantal golfers groeit in snel tempo, met name het aantal leden van digitale

golfverenigingen (D-leden) groeit erg snel.

- Er is een duidelijke toename van het aantal twee verdieners zichtbaar.

- Het aantal actieve vijftigplussers met veel vrije tijd neemt toe.

- De opkomst van digitale golfverenigingen zoals de ANWB.

2.1.3 Conclusie na de bedrijfstakanalyse

De golfbranche bevindt zich in de volwassenheidsfase. Het gevolg hiervan is dat de

concurrentie druk oploopt en marketing steeds belangrijker wordt. Ondanks dit blijven

golfclubs door heel Nederland uit de grond schieten. Deze toename van golfclubs is

waarschijnlijk een gevolg van het snel toenemende aantal golfers en de positieve

verwachtingen van de marktgroei.

18

Bron: Verschuur, H & Touber, A. 2010. Golfbaan projecten Nederland , NVG & NGF. Zie bijlage 2.4 19

Bron: 2011. Rabobank. Cijfers & trends.

12

2.2.2 Concurrentie analyse

2.2.2.1 Soorten concurrentie

Voor de Oosterhoutse Golf Club zijn er drie soorten concurrenten vast te stellen. Dit zijn

andere verenigingsbanen, commerciële golfbanen en andere sportfaciliteiten. De directe

concurrenten zijn de golfbanen binnen een straal van 25 kilometer, deze straal is vastgesteld

omdat uit onderzoek gebleken is dat een golfer bereid is gemiddeld 23,08 km te reizen naar

zijn of haar golfclub. Binnen deze straal zijn er nog elf20

directe concurrenten.

2.2.2.2 Identificeren en analyseren van strategische groepen

Door middel van het opstellen van twee strategische groepenkaarten zijn de elf directe

concurrenten in kaart gebracht. Deze elf directe concurrenten zijn allen onderzocht21

en zes

hebben er meegewerkt aan een diepte-interview22

. De strategische groepenkaarten zijn

gebaseerd op de dimensies23

prijs, faciliteiten, soort baan & doelgroep. Uit de onderstaande

tabellen komt naar voren dat golfclub Princenbosch en Albatross de belangrijkste

concurrenten zijn. Dit omdat deze twee golfclubs vergelijkbaar zijn op alle 4 de dimensies.

Toxandria is niet benoemd tot een van de belangrijkste concurrenten omdat deze golfclub een

veel hoger prijsbeleid hanteert en een extreem gesloten karakter heeft.

2.2.2.3 USP’s van de directe concurrenten.

Golfbaan USP’s

Verenigingskarakter

Princenbosch - Commited to green

- Businessclub

- Ongeacht wedstrijden kunnen golfen (27holes)

- De meeste faciliteiten van de verengingsbanen in de omgeving.

Albatross - Kleinschalig karakter (9holes)

- Prijs

- Beperkt aantal greenfee per dag.

Brabantgolf - Zeer kleinschalig (6holes)

- Zeer lage Prijs

20

Voor een geografisch overzicht zie bijlage 1.15 21

Bron: Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek golfers. Zie bijlage 2.2 22

Bron: Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek concurrenten. Voor de uitwerkingen van de diepte interviews zie

bijlage 2.5 23

Voor een schematische vergelijking van de verschillende dimensies & faciliteiten zie bijlage 1.16

13

Commercieel karakter

Bergvliet - Leisurement gericht (in de toekomst vakantiehuisjes en activiteiten)

- Faciliteiten ook bruikbaar voor niet golfers.

Kurenpolder - Golfbaan toegankelijk voor niet golfbevoegden.

Vossenhole - Hotel gelegen aan de golfbaan (nu in opbouw)

De hierboven genoemde USP‟s zijn uniek, bewijsbaar en niet makkelijk te kopiëren door

concurrerende golfbanen in de regio. In dit schema zijn alleen de geïnterviewde golfbanen

meegenomen

2.2.2.4 Analyseren van de belangrijkste concurrenten24

Golfclub Albatross

Uit een diepte interview25

zijn de volgende punten naar voren gekomen. Albatross is een wat

kleinere golfclub. Het is een 9 holes baan en het maximaal aantal leden bedraagt 630 golfers.

Op dit moment huisvest Albatross 600 leden en 25 jeugdleden. Het verloop van deze golfclub

bedraagt ongeveer 5% per jaar. De visie van deze golfclub voor 2015 is het blijven van wie ze

nu zijn, een kleinschalige verenigingsbaan. Er is geen ambitie om groter te worden. De leden

komen uit de gehele directe omgeving en er is geen duidelijke doelgroep geformuleerd.

Promotie is iets wat zeer kleinschalig gedaan wordt, er is geen duidelijk marketing beleid. Dit

omdat marketing in het verleden niet nodig was en de concurrentie druk nihil.

Toekomst verwachting

Uit het onderzoek is gebleken dat golfbaan Albatross op dit moment niet precies weet wat ze

doen. Er is geen duidelijke doelgroep geformuleerd. Er is geen duidelijk beeld van de

concurrenten en de communicatie is niet grootschalig. Deze golfclub heeft geen grote

ambities en wil doorgaan op dezelfde weg als die ze nu bewandelen. Kleinschalig en gezellig

zijn sleutelwoorden op deze golfbaan.

Golfclub Princenbosch

Uit een diepte interview26

met een bestuurslid van golfclub Princenbosch zijn de volgende

punten naar voren gekomen. Princenbosch is een grote golfclub met een 27 holes baan. Deze

golfclub kan dan ook maximaal 1500 leden huisvesten. Op dit moment is Princenbosch

maximaal bezet en hiernaast zijn er ook nog eens zo‟n 125 jeugdleden actief. Het verloop

binnen deze golfclub bedraagt ongeveer 5% per jaar. Het grootste gedeelte van de leden komt

uit Oosterhout en Breda. De visie die deze golfclub heeft voor 2015 is het blijven van een

verenigingsbaan en het optimaal bedienen van de leden. Daarnaast willen ze creatieve

betalingsvormen gaan introduceren om zo D-leden en vrije golfers aan te trekken.

Princenbosch is recentelijk begonnen met een actief marketing beleid en probeert dan ook

verschillende manieren uit om nieuwe leden te bereiken, niet zonder succes. Als grootste

concurrent wees Princenbosch de Oosterhoutse Golf Club en Albatross aan.

Toekomst verwachting

Uit het onderzoek is gebleken dat golfbaan Princenbosch in de toekomst actief doorgaat met

de communicatie naar buiten toe. Dit om zo de naamsbekendheid en het imago te vergroten.

Het aantal leden op peil te houden en zeker niet onder te doen voor de concurrenten. Dit is een

golfclub met de ambitie nog verder te groeien waar mogelijk en zo hun plaats in de

golfwereld van morgen vast te stellen.

24

Voor een schematische vergelijking van de directe concurrenten zie bijlage 1.17 25

Voor dit diepte interview zie bijlage 1.18 26

Voor dit diepte interview zie bijlage 1.19

14

2.2.2.5 Wat maakt een succesvolle golfclub succesvol?

Om antwoord te geven op deze vraag wordt er gebruik gemaakt van golfclub Princenbosch als

voorbeeld. Uit de onderzoeksresultaten kan duidelijk opgemaakt worden dat golfclub

Princenbosch een totaal pakket aanbiedt. De waarden van de golfers worden beantwoordt en

dat wordt ook nadrukkelijk naar buiten toe uitgedragen. Ook Princenbosch heeft tijdens de

economisch mindere tijd een leden tekort gekend van 150 leden. Door actief aan marketing te

doen, in hun geval was dit een reclame uiting in BN de Stem waarin een aanbod voor gratis

golflessen werd gecommuniceerd, hebben ze dit tekort binnen 2 jaar weer aangevuld. Ook

hieruit kan opgemaakt worden dat er voldoende marktpotentieel is, het rest de golfclubs nu er

gebruik van te maken. De vraag wat maakt een golfclub succesvol is dan dus ook te

beantwoorden met het volgende:

1. Wees „open minded‟ voor nieuwe dingen, in dit geval marketing.

2. Communiceer duidelijk naar buiten waar je voor staat en wat je doet.

3. Speel in op de verschillende waarden en behoefte van je potentiële afnemers.

2.2.2.6 Conclusie na de concurrentieanalyse

De Oosterhoutse Golf Club heeft te maken met elf directe concurrenten. De twee

belangrijkste hiervan zijn golfclub Albatros en golfclub Princenbosch. Met name deze laatste

moet goed in de gaten gehouden worden. Princenbosch biedt een aantal mogelijkheden die de

Oosterhoutse Golf Club niet biedt, maar dit is ook andersom zo. Uit het overzicht met

betrekking tot de verschillende USP‟s van banen in de regio is duidelijk te zien dat het lastig

is om onderscheidend vermogen te creëren binnen de golfbranche met name verenigingsbanen

hebben hier moeite mee. Opvallend is dat zowel Albatros als de Oosterhoutse Golf Club

relatief weinig aan promotie doen. Princenbosch doet dit wel en behaalt hier ook successen

mee. Op het gebied van contributie27

zijn er geen grote verschillen, bij Albatross betaald men

logischerwijs minder omdat de golfbaan een stuk kleiner is.

27

Bron: Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek concurrenten. Voor een overzicht van alle prijzen van alle elf directe

concurrenten zie bijlage 2.6

15

2.2.3 Afnemers analyse

2.2.3.1 Marktafbakening

Het werkterrein van de Oosterhoutse Golf Club wordt verduidelijkt met behulp van het PMT

model van Abell & Hammond28

. In dit model staan de afnemersgroepen,

de afnemers behoefte en de technologieën weergegeven. De technologieën zijn hier de

manieren waarop de Oosterhoutse Golf Club de behoefte van de afnemersgroepen invult.

2.2.3.2 Analyse van de afnemersgroepen

Uit onderzoek29

zijn golf profielen30

naar voren gekomen. Deze profielen zijn geanalyseerd en

onderscheidend op de volgende punten; socio-demografie, lifestyle, psychografie en

geografie. Vervolgens zijn er drie segmenten gemaakt gebaseerd op verschillende golftypen.

Deze segmenten zijn clubleden, dit zijn mensen die lid zijn van een golfclub. D-leden dit zijn

mensen die lid zijn van een online vereniging zoals ANWB golf. En vrije golfers dit zijn

golfers die geen lid zijn bij wat voor vereniging dan ook.

Kwantitatieve gegevens afnemersgroepen31

Op 4 Maart 2011 zijn er bij de Oosterhoutse Golf Club 749 mensen lid. Deze leden vallen

allemaal in het segment clubleden. Hiervan komt ruim 94% uit de provincie Noord-Brabant.

En komt 89,22% van alle Nederlandse leden uit een woonplaats binnen een straal van 23,8

kilometer rondom de Oosterhoutse Golf Club. Deze afstand is genomen omdat uit

onderzoek32

gebleken is dat een golfer deze afstand maximaal bereid is te reizen voor zijn of

haar golfclub.

Naast het segment clubleden is er met ingang van 1 April 2011 een nieuw soort speelrecht

geïntroduceerd. Dit „Twilight‟ speelrecht is een stuk goedkoper maar biedt ook enkel

speelmogelijkheden na 4 uur in de middag, ook het recht op het meespelen van wedstrijden zit

hier niet in. Dit speelrecht is in het leven geroepen om zo de D-leden en Vrije golfers in

Nederland kennis te laten maken met de Oosterhoutse Golf Club. De intentie is om ze op

lange termijn clublid te maken en ze zo te binden aan de Oosterhoutse Golf Club. Op 1 April

2011 zijn er 151 twilight leden actief. Hiervan komt ruim 90% uit de provincie Noord-

Brabant en komt 86,67% van alle twilight spelers uit een woonplaats binnen een straal van

23,8 Kilometer rondom de Oosterhoutse Golf Club.

28

Voor het PMT model van Abell & Hammond zie bijlage 1.20 29

Bron: van der Snoek, C. & Splinter, F. 2010. Lifestyle analyse van de Nederlandse golfer, WDM. Zie bijlage

2.1 30

Voor de segmenten tabel zie bijlage 1.21 31

Bron: Lid gegevens, Oosterhoutse Golf Club. 32

Bron: Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek onder golfers. Zie bijlage 2.2.

16

De verdeling en groei van het totaal aantal golfers in Nederland33

staan in de tabellen

hieronder weergegeven per segment.

Nederland 2009/2010 Clubleden D-leden Vrije golfers

Omvang kw3 2010 138.014 73.104 150.650

Groei kw3 2009 vs

kw3 2010

+ 0,54% + 19,84% + 3,18%

Geslacht 50% man

50% vrouw

59% man

41% vrouw

59% man

41% vrouw

Gemiddelde leeftijd 53 jaar 44 jaar 45 jaar

Daarnaast ligt de Oosterhoutse Golf Club in het op een na grootste groeigebied34

in

Nederland. Zuid-Nederland. Het is duidelijk zichtbaar dat in de afnemersgroepen D-leden en

vrije golfers de meeste groei zit. Op deze groepen zal de Oosterhoutse Golf Club zich dan dus

ook moeten richten.

Clubleden D-leden Vrije golfers

Zuid- Nederland

(Zeeland, Brabant, Limburg)

27% 17% 27%

Kwalitatieve gegevens afnemersgroepen35

Bij de kwalitatieve gegevens36

van de afnemersgroepen worden de vrije golfers en de D-leden

samengenomen. Dit omdat deze twee segmenten op de onderstaande criteria erg op elkaar

lijken. Hieronder staan de kwalitatieve gegevens beknopt weergegeven.

- clubleden

o Gezinsinkomen gemiddeld twee keer modaal of hoger.

o De hoofdkostwinner werkt vaak in een hoge functie of is eigenaar van een

bedrijf.

o Een abonnement op een tijdschrift zoals financiële en sportbladen en dagblad

zoals NRC en het Financieel dagblad komt veel voor.

o Boodschappen worden gedaan bij Albert Heijn. Gezondheid, kwaliteit en

assortiment zijn belangrijke keuze motieven.

o Hebben een actief leven, naast golf beoefend nog ruim 55% een andere sport.

o Er word tijd en geld vrijgemaakt voor lekker eten en drinken.

o Er word veel geld uitgegeven aan luxe artikelen.

- Vrije golfers & D-leden

o Vrij diverse gezinssamenstelling, van 25 tot 50 jaar oud met of zonder

kinderen.

o Gezinsinkomen gemiddeld anderhalf keer modaal of hoger.

o De hoofdkostwinner werkt vaak in een hoge functie of is eigenaar van een

eigen bedrijf.

o Een abonnement op een tijdschrift zoals management en sportbladen en

dagblad zoals NRC en het Financieel dagblad komt veel voor.

o Het internet wordt veel gebruikt voor het zoeken naar informatie, het kopen

van producten en het downloaden van media.

o Sporten is een populaire bezigheid.

o Er wordt geregeld uitgegaan, zoals een bezoek aan het casino of theater.

o Voorkeur voor A-merken.

33

Bron: Verschuur, H. 2010. Golfsport monitor, NVG. Zie bijlage 2.3 34

Voor het volledige schema groeigebieden zie bijlage 1.22 35

Bron: van der Snoek, C. & Splinter, F. 2010. Lifestyle analyse van de Nederlandse golfer, WDM. Zie bijlage

2.1 36

Voor het volledige overzicht van de kwalitatieve gegevens van de afnemers groepen zie bijlage 1.23

17

2.2.3.3 Drempels bij het lid worden van een golfclub

Uit onderzoek37

is gebleken dat vrije golfers en D-leden geen lid worden van een golfclub om

de volgende punten.

Te weinig tijd om de hoge prijs te rechtvaardigen is het

meest genoemde antwoord. Ruim 30% van de mensen

die dit antwoord gaven zagen in het twilight speelrecht

een aantrekkelijke oplossing.

Daarnaast gaf ruim 88% van de ondervraagden die

geen lidmaatschap hadden aan dit in de toekomst wel te

willen. Dit omdat men op latere leeftijd meer tijd krijgt,

meer geld te besteden heeft en graag een thuisbasis wil.

2.2.3.4 Klantwaarden

Uit onderzoek38

is gebleken dat golfers bij een keuze voor een nieuwe club veel waarde

hechten aan de volgende eigenschappen. Bij de benadering van de verschillende groepen

golfers kan dus een combinatie gemaakt worden tussen de waarden die zij hebben en de

verschillende lifestyle gegevens. Op deze manier komt de gewenste communicatie boodschap

optimaal over en word de juiste groep golfers bereikt.

Zoals hierboven weergegeven is de top 3 van waarden van zowel de clubgolfers als vrije

golfers en D-leden gelijk. Het verschil zit hem in dat club golfers gezelligheid en sfeer hoog

in het vaandel hebben staan. Daar tegenover vinden vrije golfers en D-leden faciliteiten en

veel speeltijd belangrijker.

Daarnaast zijn golfers als zij eenmaal lid zijn bij een club ook trouw aan die club. Uit

onderzoek is gebleken dat golfers gemiddeld 7,8 jaar lid zijn bij dezelfde club.

2.2.3.5 Klanttevredenheid

Uit een het onderzoek39

kan de tevredenheid onder de clubleden gemeten worden. Zo zijn

plus en min punten van de Oosterhoutse Golf Club naar voren gekomen. In de tabel hieronder

staat de top 10 van beide weergegeven en daarachter het aantal keer dat ze genoemd zijn.

37

Bron: Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek golfers. Zie bijlage 2.2 38

Bron: Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek golfers. Zie bijlage 2.2 39

Bron: Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek golfers. Voor alle resultaten zie bijlage 2.2

18

Plus punten Aantal Min punten Aantal

Prachtige baan 110 Vergrijzing 28

Dichtbij 45 Lange wachttijden 22

Echte vereniging 40 prijs 12

Veel speeltijd 21 Bestuur/cultuur oubollig 11

Sfeer onderling 21 Clubhuis oubollig 7

Gemoedelijke leden 18 Geluidsoverlast van de A27 6

Geen starttijdreservering 18 Elitair 6

Goede les & oefen mogelijkheden 11 Afgelegen / onbekend 5

Gezellig 11 Participatie 4

Het twilight abonnement 10 Geen businessclub 4

Totaal 341 Totaal 126

Uit onderzoek is gebleken dat leden van de Oosterhoutse Golf Club gemiddeld een cijfer van

8,08 geven aan hun club. Dit is ruim een half punt hoger dan het gemiddelde cijfer dat golfers

aan hun club geven. Uit onderzoek kwam naar voren dat dit namelijk een 7,47 is.

2.2.3.6 Conclusie

In de Nederlandse golfbranche kunnen drie verschillende segmenten worden aangewezen,

clubleden, D-leden en vrije golfers. In kwartaal 3 van 2010 zijn er in Nederland 361.768

golfers, tegenover het derde kwartaal van 2009 is dit een groei van bijna 19000 golfspelers.

De grootste groei zit in het segment D-leden. Op dit moment huisvest de Oosterhoutse Golf

Club 749 clubleden en 151 twilight spelers, dit waren voorheen D-leden of vrije golfers. Het

twilight spelerschap beantwoordt de drempel die deze golfers zagen bij het aangaan van een

lidmaatschap. Uit onderzoek blijkt dat golfers veel waarde hechten aan een aantal zaken. Uit

het onderzoek is naar voren gekomen dat de Oosterhoutse Golf Club aan 8 van deze 10

punten voldoet. Op het gebied open&laagdrempeligheid, cultuur en sfeer in het clubhuis is

nog veel te behalen. Over het algemeen scoort de Oosterhoutse Golf Club een 8,08 dit is ruim

een half punt hoger dan het gemiddelde.

2.2.4 Kansen en Bedreigingen

Kans Bedreiging

Groei van het aantal golfers, met name D-

leden & vrije golfers.

Vrije golfers & D-leden nemen geen

lidmaatschap omdat de prijs-tijd verhouding

niet gunstig voor hun is.

Weinig verenigingsbanen doen actief aan

marketing.

Toename van het aantal golfbanen in Noord-

Brabant.

Ruim 80% van de vrije golfers en D-leden

wil in de toekomst wel een lidmaatschap.

Opkomst van online golfverenigingen als de

ANWB.

De Oosterhoutse Golf Club ligt in een groot

groei gebied.

Concurrenten beginnen langzaam aan

marketing te denken.

Ruim 30% van de ondervraagde vond het

twilight lidmaatschap aantrekkelijk.

Lage koopkracht en het consumenten

vertrouwen niet hoog.

Toename van het aantal actieve 50+ers in

Nederland. (vergrijzing)

Golfers zijn trouw aan hun club.

Verwachte marktgroei is groot.

Weinig verschil in abonnementsvormen.

19

3. Optieformulering

3.1 SWOT analyse

In de onderstaande analyse zijn de belangrijkste kansen, bedreigingen, sterkten en zwakten

weergegeven en aan elkaar gekoppeld. Kansen Bedreigingen

K1

:Gro

ei v

an h

et a

anta

l

golf

ers

in N

eder

land

.

Met

nam

e D

-led

en &

vri

je g

olf

ers

K2

: W

ein

ig

ver

enig

ing

sban

en d

oen

acti

ef a

an m

arket

ing

.

K3

:Ruim

80%

van

de

vri

je g

olf

ers

& D

-led

en

wil

in d

e to

eko

mst

wel

een l

idm

aats

chap

.

B1:T

oen

ame

van

het

aanta

l go

lfcl

ub

s in

No

ord

- B

raban

t.

B2:V

rije

golf

ers

en D

-

led

en n

emen

gee

n

lid

maa

tsch

ap v

anw

ege

de

pri

js-t

ijd

ver

houd

ingv

erho

ud

ing

.

B3:O

pko

mst

van

on

lin

e

ver

enig

ing

en z

oal

s

AN

WB

go

lf.

Ste

rk

ten

S1:Verenigingsbaan, speelgenot van de leden is

prioriteit.

Verbeteren SK1:Ruim 80% van de vrije golfers en D-leden van nu

willen in de toekomst ergens lid worden. Laat deze nu

vast weten dat ze bij de Oosterhoutse Golf Club op de eerste plaats komen. (S1+K3)

SK2: Het aantal D-leden & vrije golfers groeit. Deze

groep is erg te spreken over het twilight speelrecht. Hiermee kun je deze nu al binden. (S2+K1)

SK3: De Oosterhoutse heeft de financiële middelen om

nu een voorsprong op marketing gebied te pakken. (S3+K2)

Verdedigen SB1: Laat duidelijk weten in de communicatie

waar de Oosterhoutse voor staat. En dat leden op

de eerste plaats komen. Dit om zo nieuwe golfclubs geen kans te geven leden te winnen.

(S1+B1)

SB2: Laat de vrije golfers & D-leden weten dat het twilight speelrecht relatief weinig geld kost.

Zo dat de prijs-tijd verhouding voor hun klopt.

(S2+B2) SB3: Communiceer naar buiten dat het twilight

speelrecht een goed alternatief is voor een online

lidmaatschap. (S2+B3)

S2: Het twilight speelrecht.

S3: De Oosterhoutse Golf

Club is financieel gezond.

Zw

ak

ten

Z1: Er is geen marketing

beleid / ervaring.

Groeien

ZK1: Verbeter de marketing van de golfclub. Dit is het

juiste moment een voorsprong op andere clubs te

pakken. (Z1+K2) ZK2:Verander het gesloten en elitaire beeld dat er van

de club is om zo de toekomstige golfer niet af te

schrikken. (Z3+K1) ZK3:Door nu de marketing te verbeteren denken de

golfers van nu aan je als ze later een club

zoeken.(Z1+K3)

Ombuigen

ZB1:Als de Oosterhoutse niet aan marketing

doet, en zo zichzelf bekend maakt onder nieuwe

golfers. Gaan deze wellicht naar clubs die dit wel doen. (Z1+B1)

ZB2:Het gesloten en elitaire beeld dat men nu

heeft van de Oosterhoutse moet veranderen om de nieuwe stroom golfers niet af te schrikken.

(Z3+B2)

Z2: Het huidige beleid

is oubollig.

Z3: De Oosterhoutse

Golf Club word als

gesloten en elitair

gezien.

3.2 Confrontatie matrix

Aan de punten uit de SWOT analyse is hieronder een weging toegekend. Uit de confrontatie

matrix komen vervolgens een aantal hoofdaandachtspunten naar voren. Kansen Bedreigingen

Ingevuld door:

Nico Vlaspoel (Manager) Hans Blom (Bestuurslid)

Paul Bedaf

Gro

ei v

an h

et a

anta

l go

lfer

s

in N

eder

land

. M

et n

ame

D-

led

en e

n v

rije

go

lfer

s.

Wei

nig

ver

enig

ing

s b

anen

doen

act

ief

aan

mar

ket

ing

.

Ruim

80%

van

de

vri

je

golf

ers

en D

-led

en w

il i

n d

e

toek

om

st w

el e

en

lid

maa

tsch

ap.

To

enam

e v

an h

et a

anta

l

golf

ban

en i

n N

oo

rd-

Bra

ban

t.

Vri

je g

olf

ers

en D

-led

en

wo

rden

gee

n l

id v

anw

ege

de

pri

js-t

ijd

ver

houd

ing .

Op

ko

mst

van

onli

ne

golf

ver

enig

ingen

als

de

AN

WB

.

Zwakten Totaal

Er is geen marketing beleid / ervaring. 8 15 3 5 5 6 42

Het huidige beleid is oubollig. 0 1 0 0 0 0 1

De Oosterhoutse golfclub wordt als gesloten

en elitair gezien.

2 3 6 6 1 18

Sterkten

Verenigingsbaan, speelgenot van de leden is prioriteit.

1 3 11 6 2 0 23

Het twilight lidmaatschap. 13 0 10 0 9 3 35

De Oosterhoutse golfclub is financieel gezond. 3 4 1 1 0 0 9

Totaal 27 26 25 18 22 10

20

3.3 Hoofdaandachtspunten

HAP1:

Sterkte x kans = groeien of uitbuiten

Het twilight speelrecht. x Groei van het aantal golfers in Nederland. Met name D-leden &

vrije golfers.

- Hoe kan de Oosterhoutse Golf Club optimaal inspelen op de groei van het aantal

golfers in Nederland, gebruikmakend van het twilight speelrecht.

HAP2:

Sterkte x kans = groeien of uitbuiten

Verenigingsbaan, speelgenot van de leden is prioriteit. x Ruim 80% van de vrije golfers en D-

leden wil in de toekomst wel een lidmaatschap.

- Hoe kan de Oosterhoutse Golf Club als verenigingsbaan waar de leden de prioriteit

zijn inspelen op de toekomstige stroom clubleden en zo haar leden aantal verhogen.

3.4 Generiek hoofdaandachtspunt

G-HAP1:

Zwakte x kans = verbeteren

Er is geen marketing beleid of ervaring. x Weinig clubs doen actief aan marketing.

- Hoe kan de Oosterhoutse Golf Club haar huidige marketing beleid en ervaring

verbeteren om zo een voorsprong te behalen op dit gebied tegenover andere golfclubs

in de regio, en nieuwe leden te werven.

3.5 Kernprobleem

De hoofdaandachtspunten die hierboven staan beschreven geven aan dat het kern probleem

ligt bij het op dit moment doen van nauwelijks of geen marketing. De belangrijkste vraag die

gesteld kan worden is: Wat moet de Oosterhoutse Golf Club doen om zichzelf meer bekend te

maken? Welke hulpmiddelen kunnen ze hierbij gebruiken?

Hoe kan de Oosterhoutse Golf Club inspelen op de hierboven genoemde

hoofdaandachtspunten? Hiervoor moeten een aantal strategische opties worden bepaald.

3.6 Strategische opties

a) Marketing communicatie een vaste plaats in de organisatie geven.

b) Door ontwikkelen van het product portfolio.

c) De Oosterhoutse Golf Club positioneren als de gezelligste club waar de leden

ten alle tijden op de eerste plaats komen.

3.7 Operationele opties

a) Het beleggen van een marketing functie die inspeelt op de behoefte van de

golfers en actief door middel van reclame en acties leden werft.

b) Het twilight spelerschap door ontwikkelen zodat deze nog beter aan gaat

sluiten aan de wensen van de vrije golfer en D-leden.

c) Door middel van marketing naar buiten communiceren dat de Oosterhoutse

Golf Club de leukste verenigingsclub is, waar de leden ten alle tijden op de

eerste plaats komen. Dit om de toekomstige stroom clubleden aan te trekken.

3.8 overige aanbevelingen

- Verander de sfeer van het clubhuis.

- Werk samen met de golfschool bij de werving en acties voor nieuwe leden.

- Vernieuw het beleid, zorg voor aansluiting bij jongere generatie golfers.

- Besteed aandacht aan de ergernis over lange wachttijden.

- Bied een netwerkmogelijkheid voor zakenleden, „businessclub‟.

- Verricht een aanvullend onderzoek naar het imago en de identiteit van de

Oosterhoutse Golf Club. Met het doel deze te verbeteren.

21

4. Strategisch plan

4.1 Optiekeuze

Om de juiste operationele optie verder uit te werken zijn de verschillende opties in een

schema beoordeeld. Deze opties zijn beoordeeld op de punten; Suitability, Feasability en

Acceptability. Aan ieder van de punten wordt een score gegeven van 1 tot 5, hier is 5 de

hoogst haalbare score.

Nu alle opties beoordeeld zijn is te zien dat optie A het beste scoort met 34 punten. Optie B en

Optie C scoren allebei ook niet slecht met 32 en 31 punten. Optie A zal uitgewerkt worden in

het Implementatie plan. Hier is voor gekozen omdat optie B al grotendeels beantwoord is

door het twilight speelrecht en optie C valt onder optie A.

4.2 Groeistrategie van Ansoff

Marktpenetratie en Product ontwikkeling zijn de groeistrategieën die het beste passen bij de

Oosterhoutse Golf Club.

4.2.1 Marktpenetratie

Marktverbreding heeft voor de Oosterhoutse Golf Club de meeste kans van slagen, dit omdat

het aantal golfers nog steeds groeit. Door middel van promotie kunnen er nieuwe clubleden

geworven worden.

4.2.2 Product ontwikkeling

Doormiddel van het door ontwikkelen van lidmaatschapsvormen kan de Oosterhoutse Golf

Club de vrije golfers en D-leden aantrekken. Bij het vormen van nieuwe

lidmaatschapsvormen moet goed gelet worden op de waarden die de vrije golfers en D-leden

hebben. Op deze manier blijft de Oosterhoutse Golf Club concurrerend en stellen zij hun

plaats voor de toekomst zeker.

4.3 Waardestrategie Treacey en Wiersema

Op dit moment streeft de Oosterhoutse Golf Club de waardestrategie customer intimacy na.

Deze strategie is een goede keus en het is verstandig deze ook te blijven volgen. Golfers zijn

trouw aan hun golfclub en langdurige relaties en klantpartnerschap gaan hier goed mee

samen.

SFA model

Hans Blom & Paul Bedaf Optie A Optie B Optie C

Suitability (Geschiktheid) 5 4 4

Feasibility (Haalbaarheid)

Financieel 5 5 5

Organisatorisch 4 4 4

Economisch 5 5 4

Technologisch 5 5 5

Sociaal 5 5 4

Politiek/Juridisch - - -

Ecologisch - - -

Acceptability (Acceptatie) 5 4 5

Totaal 34 32 31

22

5. Implementatie

5.1 Marketingmix

Product

Om concurrentievoordeel te behalen en te behouden is productontwikkeling cruciaal. Het

twilight speelrecht is hier een goed uitgangspunt wat reeds heeft laten zien dat er een groot

aantal vrije golfers en D-leden geïnteresseerd zijn in deze vorm van een speelrecht. Dit

speelrecht zou nog aantrekkelijker gemaakt kunnen worden wanneer door de Oosterhoutse

Golf Club een business club opgericht wordt en de jongere golfers hier kunnen netwerken.

Prijs

De prijs van het normale lidmaatschap bedraagt €965, daarnaast is de prijs van het twilight

speelrecht op dit moment €295. De prijs van het twilight lidmaatschap is experimenteel en uit

onderzoek bleek dat deze prijs door de vrije golfers en D-leden als aantrekkelijk wordt gezien.

De prijzen die de Oosterhoutse Golf Club op dit moment hanteert zijn marktconform en

vereisen dus geen aanpassingen.

Promotie

Op dit moment wordt er nagenoeg niets aan promotie gedaan, daarnaast werd de Oosterhoutse

Golf Club in het onderzoek een aantal keer als onbekend, gesloten en elitair betiteld. Er zal

dus actief aan promotie gedaan moeten worden, een omdat de bekendheid en het imago een

verbetering kunnen gebruiken en twee om het twilight speelrecht en in de toekomst andere

speelrechten naar buiten toe te communiceren. Het doel op de lange termijn is het werven van

leden en deze leden behouden.

Bij de promotie kan de Oosterhoutse Golf Club zich het beste richten op de vrije golfers en D-

leden, dit omdat in deze groepen golfers de meeste groei zit. Daarnaast wordt er op deze

manier een „vijver‟ voor de toekomst gecreëerd, 88% van deze groepen golfers gaf aan in de

toekomst een volwaardig lidmaatschap te willen. Het is zaak deze groep nu bekend te maken

met de Oosterhoutse Golf Club en ze nu te binden. Wanneer het moment aanbreekt dat deze

golfers opzoek gaan naar een thuis basis aan de Oosterhoutse Golf Club gedacht wordt.

o Promotiegebied40

Uit onderzoek is gebleken dat de maximale reisafstand die een golfer wil afleggen naar zijn

club 23,08 kilometer bedraagt, en dat golfers gemiddeld 1.5 keer modaal of meer verdienen.

Vervolgens zijn alle gemeente binnen deze straal in kaart gebracht en zijn daar de

inkomenscijfers41

aan toe gevoegd. Uit deze gegevens is naar voren gekomen dat het beste

promotie gebied de gemeentes Breda, en Tilburg zijn.

o Promotie middelen

Uit onderzoek is gebleken dat zowel de vrije golfers en D-leden als de Clubleden veel

kranten, sport en management bladen lezen en er een zeer actieve levensstijl op na houden.

Personeel

Om de promotionele acties invulling te geven, te monitoren en uit te voeren zal een nieuwe

marketing functie gecreëerd moeten worden. Hiervoor zal 0.5 FTE voldoende zijn. Naast deze

werkzaamheden zal deze nieuwe medewerker een duidelijk communicatieplan voor de

Oosterhoutse Golf Club op moeten stellen welke in de toekomst als rode draad gebruikt kan

gaan worden. Dit communicatie plan kan ook uitbesteed worden aan een student.

Plaats

Zoals genoemd in de interne analyse is de plaats onlosmakelijk verbonden met het product,

hier zijn geen aanpassingen vereist.

40

Voor een overzicht van de gemeente en inkomens gegevens zie bijlage 1.24 41

Bron: HBD. 2008. http://www.hbd.nl/pages/15/ Aantal-huishoudens-naar-inkomen.html. geraadpleegd op 29-

5-11.

23

5.2 Budget, Activiteiten, Resources, Tijd

5.2.1 Budget

Het te besteden marketing budget is vastgesteld op €40.00042

.

Kosten43

Opbrengsten44

Kosten (Augustus ’11- December ’11) Opbrengsten (Augustus ’11- December’11)

Personeel

0.5 FTE marketing

Overige resources

Laptop

€ 3842,00

€ 379,00

Kosten (Januari ’12- December ’12) Opbrengsten (Januari ‘12- December’12)

Promotie activiteiten

Buiten reclame Abri‟s

Adverteren Tilburgse Koerier

Adverteren BN de Stem Breda

Overig

Personeel

0.5 FTE marketing

€ 6000,00

€ 5027,40

€ 6588,00

€ 3000,00

€ 9220,80

19 extra lidmaatschappen

78 extra „twilight‟ speelrechten

Rente op extra participatie

€18335,00

€23010,00

€ 1425,00

Totaal €34057,20 Totaal €42770,00

5.2.2 Activiteiten

Communicatie plan

Om in het jaar 2012 en in de daarop volgende jaren een duidelijk beeld te hebben bij de

benodigde communicatie middelen en boodschappen die naar buiten toe gecommuniceerd

dienen te worden zal er een communicatie plan opgesteld moeten worden. Dit communicatie

plan word voorafgaand aan de promotie activiteiten opgesteld om zo een boodschap te

ontwerpen en communiceren die aansluit op de doelgroep. Het doel van de reclame uitingen

is om de golfers naar de Oosterhoutse Golf Club toe te krijgen. Het zal dus belangrijk worden

in deze reclame boodschappen bepaalde „lokkertjes‟ te stoppen. Hieronder een voorbeeld:

- Reacties op een uiting beloond met 1 gratis golfles.

Een goede samenwerking met de golfschool is hier noodzakelijk.

Adverteren Abri45

Om lokaal een grote groep mensen te bereiken is adverteren door middel van abri‟s

een goede methode. Uit onderzoek blijkt dat golfers een actieve levensstijl hebben en

erg actief zijn buiten de deur. Golfers gaan graag naar het theater, uit eten en tal van

andere activiteiten. De abri‟s zijn reclame uitingen die in de openlucht staan op druk

bezochte plaatsen en vormen dus een goede match met de levensstijl van de golfers.

Het bedrijf dat gekozen is om deze vorm van promotie bij af te nemen is JCDecaux

dit omdat zij de enige zijn die in al de losse gemeentes in Noord Brabant deze vorm

van promotie aanboden. De prijs per Abri bedraagt 125€ per week en de klant kan

zelf de locatie bepalen. Voor de Oosterhoutse Golf Club zijn geschikte locaties o.a.

bij het theater, casino en in het centrum.

42

Voor de berekeningen omtrent de budget bepaling zie bijlage 1.25 43

Voor de berekeningen van de verschillende promotie kosten zie bijlage 1.26 44

Voor de berekening en verantwoording van de opbrengsten zie bijlage 1.27 45

Bron: JCDecaux. 2011. http://www.jcdecaux.nl/page.php?cat=home&sub=home. Geraadpleegd op 31-5-

11.Voor de tariefkaarten van JCDecaux zie bijlage 2.7

24

Adverteren in de plaatselijke krant46

Om in de meest potentieel hebbende gemeente alle huishoudens te bereiken met een inkomen

van 1.5keer modaal of meer is er gekozen voor adverteren in de plaatselijke kranten. De

Tilburgse Koerier en BN de Stem Breda zijn deze kranten. Er is gekozen om in beide bladen

twee tot drie keer per jaar een plaatsing te doen. Hier is voor gekozen zodat er zowel in het

begin als het eind van het golf seizoen een aantrekkelijke acties en imagoverbeterende

reclame uiting gedaan kunnen worden. Afgelopen lente is een dergelijke uiting gedaan in een

plaatselijke uitgave van BN de Stem. Deze uiting had toen als doel het promoten van het

twilight speelrecht en is met ruim 150 aanmeldingen zeer succesvol te noemen. Dit speelrecht

loopt af aan het eind van de zomer en op dit moment worden er plannen gemaakt om de

huidige twilight spelers een aanbod te doen om te blijven als volwaardig twilight lid.

Direct mail

Jaarlijks komen er een aantal honderd golfers op greenfee basis spelen bij de Oosterhoutse

Golf Club. Aangezien met deze mensen direct contact is kan er bij de verkoop van de

greenfee een kaartje ingevuld worden met de n.a.w. gegevens van de golfer. Als er dan op een

later tijdstip een actie plaats vindt kan er een boodschap naar deze golfers gestuurd worden.

5.2.3 Resources

-0.5 FTE marketing a €768.40 pm.47

-werkruimte 1 persoon (reeds aanwezig)

-vaste telefoon (reeds aanwezig)

-internet (reeds aanwezig)

-laptop a €379,0048

5.2.4 Tijd

-De netto tijd die de nieuwe marketing medewerknemer bezig zal zijn met het project

bedraagt 63 werkweken dit door vertaald naar uren bedraagt 1197 arbeidsuren.

-De doorloop tijd van dit project loopt van Augustus 2011 tot December 2012. Dit zijn

17 maanden. De drukste momenten zullen de maanden April en Augustus zijn omdat dan de

promotionele acties uitgevoerd zullen worden.

Planning49

De maanden Augustus tot en met December 2011 worden besteed aan het maken van een

communicatie plan voor de Oosterhoutse Golf Club en het bedenken van reclame uitingen die

aansluiten bij de doelgroep golfers.

De promotie vindt gespreid plaats over de maanden Januari, April en Augustus 2012 en zal

steeds in een cyclus van 3 weken plaatsvinden.

5.3 Conclusie

Door middel van het uitvoeren van het implementatie plan zal het leden bestand met 97 leden

groeien, dit is ruim 5% van het totaal aantal leden dat de Oosterhoutse Golf Club nu huisvest.

De onderzoeksdoelstelling is daarmee behaald.

46

Voor de tariefkaarten van zowel de Tilburgse Koerier als BN de Stem Breda zie bijlage 2.8

Bron: Tilburgse Koerier. 2011. http://www.tilburgsekoerier.nl/tbk/index.cfm. geraadpleegd op 31-5-11. & BN de

Stem. 2011. http://www.bndestem.nl/dekrant/adverteren/. geraadpleegd op 31-5-11. 47

Voor de berekening zie bijlage 1.28 Bron: Loonwijzer. 2011. http://financieel.infonu.nl/geld/11030-

minimumloon-minimumjeugdloon-januari-2011-uurloon.html. geraadpleegd op 31-5-11. 48

Bron: Mediamarkt. 2011. http://www.vergelijk.nl/notebook/r/laptop_mediamarkt geraadpleegd op 31-5-11. 49

Voor een planning in de vorm van een Gantt Chart zie bijlage 1.29

25

6. Literatuurlijst

Boeken

- Frambach, R. & Nijssen, E. 2009. Marketing strategie 4e druk, Noordhoff.

Groningen/Houten.

- Mulders, M. 2010. 101 Management modellen 2e druk, Noordhoff. Groningen/Houten.

Rapportages

- Dijkmans, C.H. 2008/2009. Jaarrekening Stichting SCO & Vereniging OGC.

- van der Snoek, C. & Splinter, F. 2010. Lifestyle analyse van de Nederlandse golfer,

WDM.

- Verschuur, H. 2010. Golfsport monitor, NVG

- Verschuur, H & Touber, A. 2010. Golfbaan projecten Nederland , NVG & NGF.

- Auteur onbekend. Costa. 2010 golfbaan statistieken.

- Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek golfers.

- Bedaf, P. 2011. Eigen onderzoek concurrenten.

Websites

- Golf environment. 2011. http://www.golfenvironment.org/

- Centraal Bureau Statistiek. 2011. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/home/default.html

- Rabobank. Cijfers & trends. 2011.

http://www.rabobank.nl/images/h_golfbanen_mrt2011_2936114.pdf?ra_resize=yes&r

a_width=800&ra_height=600&ra_toolbar=yes&ra_locationbar=yes

- Princenbosch golf. 2011. http://www.princenbosch.nl/

- Toxandria golf. 2011. http://www.toxandria.nl/

- Albatross golf. 2011. http://www.albatrossgolf.nl/

- Bergvliet golf. 2011. http://www.landgoedbergvliet.nl/

- Haenen golf. 2011. http://www.golfparkdehaenen.nl/

- Efteling golf. 2011. http://www.golfclubefteling.nl/

- Kurenpolder golf. 2011. http://www.gcdekurenpolder.nl/

- Brabant golf. 2011. http://www.brabantgolf.nl/

- Prise D‟eau golf. 2011. http://www.prisedeau-golf.nl/prise-deau/prise-d-

eau/welkom.html

- Turfvaert golf. 2011. http://www.deturfvaert.nl/

- Vossenhole golf. 2011. http://www.vossenhole.nl/

- Mediamarkt 2011. http://www.vergelijk.nl/notebook/r/laptop_mediamarkt/

- JCDecaux 2011. http://www.jcdecaux.nl/page.php?cat=home&sub=home.

- Uitgeverij M de Jong. 2011.

http://www.uitgeverijemdejong.nl/uitgeverij/weekbladen/weekblad-nieuw-

ginneken.php

- De Tilburgse Koerier. 2011. http://www.tilburgsekoerier.nl/tbk/index.cfm

- Loonwijzer. 2011. http://financieel.infonu.nl/geld/11030-minimumloon-

minimumjeugdloon-januari-2011-uurloon.html

- Golfweekly.2011. http://www.golfweekly.nl/