ADMINISTRACION TRIBUTARIA

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Administracion

Citation preview

1

CULTURATRIBUTARIAENLAPOBLACIONESTUDIANTILDELINSTITUTODIOCESANOBARQUISIMETO.

Por:

LuisaidaLorenaMendozaDunC.I.9.606.440

CONVENIOUNIVERSIDADCENTROCCIDENTAL"LISANDROALVARADO"UNIVERSIDADCATLICADELTACHIRA

Barquisimeto,abril,2002

2

INDICEGENERALCaptuloPginaIndice........................................................................................iiListadodeCuadros...................................................................ivListadodeGrficos..................................................................vResumen...................................................................................viIntroduccin.............................................................................1I.ElProblema..............................................................................4A.PlanteamientodelProblema............................................4B.ObjetivosdelaInvestigacin..........................................9C.JustificacindelaInvestigacin.....................................10II.MarcoTerico..........................................................................12A.AntecedentesdelEstudio................................................121.CasoBrasil...................................................122.CasoEspaa............................................................143.CasoVenezuela.......................................................16B.BasesTericas.................................................................20C.VariablesdelaInvestigacin...........................................26D.GlosariodeTrminos......................................................27III.MarcoMetodolgico................................................................30A.NaturalezadelEstudio....................................................30B.Universo..........................................................................30C.Muestra............................................................................31

3

D.TcnicadeRecoleccindeDatos....................................31F.AnlisisdelosDatos........................................................32IV.Resultados...............................................................................33A.LaCulturaTributariaenlosEstudiantesdelInstitutoDiocesanoBarquisimeto.................................................331.NiveldeenseanzaenmateriatributariaimpartidaenelInstitutoDiocesanoBarquisimeto..................342.Niveldeconocimientotributario............................35a)Conceptualizaciondeimpuesto..........................35b)Tiposdeimpuestosexistentes.............................37c)Objetivodelarecaudacindeimpuesto.............38d)DestinodeldinerodelarecaudacindeImpuesto.............................................................40e)TiposdefuentedeinformacinenmateriaTributaria............................................................413.NiveldeculturatributariaenlapoblacinEstudiantildelInstitutoDiocesanoBarquisimeto...42V.ConclusionesyRecomendaciones...........................................52A.Conclusiones...................................................................52B.Recomendaciones............................................................53VI.Bibliografa..............................................................................55VII.Anexos......................................................................................57A.TestsobreCulturaTributaria..........................................58

4

LISTADECUADROS

Cuadro

Pgina

N1DefinicindeImpuesto.................................................................452TiposdeImpuestosExistentesenelPas.....................................463ObjetivodelaRecaudacindeImpuesto.....................................474DestinodelDinerorecaudado.......................................................485FuentedeInformacinenMateriadeImpuesto...........................496NiveldeCulturaTributariaenlaPoblacinEstudiantildelInstitutoDiocesanoBarquisimeto.................................................50

5

LISTADEGRAFICOS

Grfico

Pgina

N

1NiveldeCulturaTributariaenlaPoblacinEstudiantildelInstitutoDiocesanoBarquisimeto................................................51

6

CULTURATRIBUTARIAENLAPOBLACIONESTUDIANTILDELINSTITUTODIOCESANOBARQUISIMETO

MENDOZADUNLUISAIDA

RESUMEN

ElpresentetrabajodeinvestigacintienecomofinalidadestudiarelniveldeconocimientoenmateriatributariaqueposeenlosestudiantesdelInstitutoDiocesanoBarquisimetodelprimeraodiversificado.Lainvestigacindesarrolladaesdecarcterdescriptivo,constituidaporunamuestraaleatoriasimpledetreintayseisalumnos.Seaplicarondostcnicasderecoleccindedatos:laentrevistanoestructuradaaldirectoryaldocentedelaasignaturacontabilidad,ylaencuestadondesediseountest.Lainformacinseanalizyevalu,procesndoseatravsdeunpaqueteestadsticollamadostatisticaversin4.3,seutilizantcnicasestadsticasdescriptivasparaelanlisis,comoloson:frecuenciasabsolutasyrelativas,endicesparaelanlisisdelniveldeconocimiento.Losresultadosobtenidossealanlosiguiente:1)Inexistenciadeculturatributariaenlapoblacinestudiantil,dondestosexpresaronlosiguiente:unaconceptualizaciondeimpuestoconsignificadodistorsionado,clasificacinequvocasobrelostiposdeimpuestos,igualconcepcinsobreelobjetivoydestinodelosimpuestos,noconocenningntipodefuentedeinformacin,yapatasobrelaimportanciadelconocimientosobreeltemaenestudio.2)NoseimparteconocimientoformalmenteenmateriadeimpuestoaningnniveldeeducacinendichoInstituto.Lasrecomendacionesestndirigidasarealizarunarevisinalproyectocurricularexistenteaniveldeeducacinmediaydiversificada,dondeincluyeensucontenidoprogramaticoeltemadeimpuestocomoasignatura,afindequelosestudiantesrecibaninstruccinformalsobreeltema,ellopermitiralaformacinyeldesarrollodeunaculturatributariaenstos.ElEstadodebereorientarladistribucindelosingresosobtenidosdelarecaudacinhaciamejorarelniveldevidadelciudadano,generandoasconfianzasobreelmanejodeesteingreso.MejorarlalaborrealizadaporelSENIATcomoorganismodedivulgacinenmateriatributaria.

vi

7

INTRODUCCION

Ennuestropasdurantelasultimasdcadaslafuenteprimordialdeingresosprovenandelaactividadpetrolera,estasituacincomienzaacambiarapartirdelosaosnoventaconladisminucindestosingresos,elEstadocomosolucinanteestasituacinprocedearedimensionarlasfuentesdeingreso,recurriendoparaelloamejorarlarecaudacintributariainterna,cambindoselavisinexistenteacercadelcontribuyenteyporendelanecesidaddefomentarlaculturatributariaexistente;parasupliraslasnecesidadesdefinanciamientodelgobierno.

Enrevisionesrealizadasatrabajosdeinvestigacinsobreculturatributariasesealalanecesidaddeinducirlaconductadelcontribuyente,paralograrquesteadopteladecisindecumplirvoluntariamenteconsusobligacionestributarias,yaquelaconductahumananoestatotalmentedeterminadagenticamente,stasepuedemodificaryeducartransformandolosaspectosindeseablesenproductivosyaceptablesporelconjuntosocial.

Antestasituacinnacelaimportanciadelpresentetrabajodeinvestigacin,locualconsisteenestudiarydeterminarlaexistenciadeunaculturatributariaenlosfuturoscontribuyentes,siendostaunamedidaalargoplazonecesariaparadisminuiroevitarlaevasinfiscal,yaquesepresuponequelaevasinfiscalresultaenpartecomoconsecuenciadelainexistenciadeunaculturatributariaenlapoblacin.

Lasexperienciasobservadasenmateriatributariaenotrospasesduranteeltrabajodeinvestigacinrealizado,reflejanquedeexistirunaculturatributariaenlasociedad,esdeberdelaAdministracinTributariaestimulareldesarrollode

8

sta,atravsdelosmediosdedifusindequedisponeydenoexistirestaculturatributariaelEstado,atravsdelMinisteriodeEducacinesteneldeberdeformularunprogramaeducativotributario,orientadoalaformacindelaculturatributariaenlosjvenesfuturoscontribuyentes,considerandoqueesdesdetempranaedadqueelindividuoestencapacidaddecomenzaraformarestacultura,quelepermitatenerunavisinfuturistarespectoalpagodeobligacionestributarias.

Enlainvestigacinseaplicarondostcnicas:a)serealizunaentrevistanoestructuradaalDirectordelInstitutoDiocesanoBarquisimetoyalDocentedelaasignaturacontabilidaddelprimeraodiversificadodedichoInstituto,afindedetectarsiseimparteformalmentelosconocimientosenstamateria.b)seanalizununiversodecientocuarentaycuatro(144)alumnosdeprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,distribuidosencuatroseccionesdetreintayseis(36)alumnoscadauna,seaplicelmuestreoprobabilsticoaleatoriosimpleporcuantolasseccionespresentancaractersticascomunes,delacualseseleccionunamuestradetreintayseis(36)alumnos,aloscualesselesentreguncuestionariocomoinstrumentoderecoleccindedatos,paraunposterioranlisisyevaluacindelniveldeculturatributariaqueposean,yquehanadquiridoatravsdevariasfuentes,comoson:planeducativoimpartidoaeseniveldeeducacin,mediosdedifusinenmateriatributariaexistentes(mediosdecomunicacinmasivos,leyesyreglamentos,entreotros)ymediosdecomunicacininformal(conversacinentrefamiliaresyamigos).

Elpresentetrabajoconstadecincocaptulos,elcapituloIconformadoporelplanteamientodelproblema,losobjetivos,ylajustificacindelainvestigacin.

EnelcapituloIIsepresentaelmarcotericoquecomprendelosantecedentesdelainvestigacinrelacionadossobrealgunasexperiencias

9

internacionalessobrelosprogramasdeinformacinalcontribuyente,lasbasestericasylasvariablesdelainvestigacin.

ElcapituloIIIseincluyeelmarcometodolgico,sedescribeeltipodeinvestigacin,lametodologautilizadaylatcnicadeanlisisdelosdatos.

EnelcapituloIVsedescribelaculturatributariaenlosestudiantesdelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,reflejndoseelniveldeenseanzaenmateriatributariaimpartidoendichoInstitutoyelniveldeconocimientoqueposeenstosestudiantes.

Porultimo,enelcapituloVsepresentanlasconclusionesyrecomendaciones,comoproductodelestudiorealizado.

10

CAPITULOI

ELPROBLEMA

PlanteamientodelProblema

EnVenezuela,durantelasltimasdcadaslafuenteprimordialdeingresosdelfiscoprovenadelaactividadpetrolera(exploracin,explotacin,transformacinydistribucindelpetrleo),endondelopercibidoporrecaudacindeimpuestocarecadeimportancia,ubicndosealcontribuyenteenunsegundoplano,loquetrajocomoconsecuenciaunadesinformacinalmismoconrespectoalpagodelostributos.

Apartirdelosaosnoventalosingresosdelfiscoprovenientesdelaactividadpetroleradisminuyenparaconformarmenosdel50%delosingresosfiscales,presentndoseasunescenariodifcildemanejarenmateriaeconmica,yaquelafuenteprimordialdeingresosdelfiscoseencuentradeprimidoporlacrisisdelpreciodelcrudo,generadotantoporrazonesdendoleeconmico,comoporfenmenosambientalistas.AlrespectodeellosealaYpez(1.999):

AlrevisarlacontribucinfiscaldePetrleosdeVenezuela(PDVSA)enladcadadelosaos90,elaportepetrolerosehamantenidoalrededorde10%delPIB.,conexcepcindelboomdelosaos1.996y1.997,perodadalavolatilidaddelosingresospetroleros,estoshanpresentadounacadaabruptaentre1.997(cuandorepresentaroncercade14%delPIB)y1.998cuandosignificaron6%delPIB.(p.10).

AntestasituacinelgobiernoVenezolanoprocedearedimensionarlas

11

fuentesdeingresos,plantendoseaslanecesidadderecurriralamejoradelarecaudacintributariainternaylareduccindelaevasinfiscal,cambindoselavisinexistenteacercadelcontribuyenteyelintersporfomentarlaculturatributaria,deestaformasevaasuplir,enciertamanera,lasnecesidadesdefinanciamientodelgobierno.

Amediadosdelao1.994lareformatributariaintrodujoimportantesinnovaciones,comolacreacindelaestructuradelServicioNacionalIntegradodeAdministracinTributaria(SENIAT),medianteDecretoPresidencialNo.310defecha10deAgostode1.994comoservicioconautonomafinancierayfuncionalyconunsistemapropioderecursoshumanos,segnloestablecidoenlosartculos225,226y227delCdigoOrgnicoTributario(1.994).

LaorganizacindelSENIATcomenzenelmesdeMarzodelao1.995segnResolucinNo.32,conlaimplantacindeunnuevoModeloGerencial,ReingenieradeNegocios,mediantelareestructuracinformalenelmbitonormativoyenelmbitooperativoconeldesarrollodelprocesodeintegracindelasadministracionesderentasyaduanas.

ParadarcumplimientoalamisinqueseestableceenelDecretodecreacin,esteserviciodebe:

Contribuiractivamenteconlaformulacindepolticafiscal-tributaria,modernizaryadministrareficazyeficientementeelsistemaderecaudacindelostributosnacionales,propiciandoeldesarrollodeunaculturatributaria;conapegoalosprincipiosdelegalidad,honestidad,equidadyrespetoalcontribuyenteconelfindecontribuiramejorarlacalidaddevidadelapoblacin.(p.2).

Alrespectosobrelamodernizacindelsistematributario,BastidasG.(1999),seala:

12

ElSENIATparacumplirconsusobjetivosymantenerlamodernizacindelsistematributario,haestablecidounConveniodeprstamoporlacantidadde21millonesdedlaresconelBancoInteramericanodeDesarrollo,porespaciodetresaos(1998-2001).LaestructuracindelProyectocomprendecuatrograndesreas:aduanas,tributosinternos,capacitacinyrecursoshumanosyapoyoinstitucionalytienecomofinalidadproporcionaralgobiernodeVenezuelalaasistencianecesariaparamodernizarlossistemas,procedimientosymediosdelaadministracintributaria,entrminosdeaumentarlarecaudacin,reducirloscostosdelagestinaduaneraytributaria,fortalecerelCentrodeEstudiosFiscalesyfacilitaraloscontribuyenteselcumplimientodesusobligacionesfiscales(P.8).

Laadopcindeestenuevomodelogerencialenmateriatributaria,conllevaraalaexistenciadeunaverdaderareforma,generndoseasunsistematributarioeficiente,dondeelcontribuyentedemandarainformacincontinuayoportuna,paracumplirvoluntariamenteconsusobligacionestributarias;deallnacelanecesidaddeelaborarmaterialinformativoenformacontinuayoportunaparaelcontribuyente,talescomofolletos,trpticos,revistasyvideos,etc.,conlafinalidaddemejorarsustancialmentelarecaudacindelostributospropiciandoeldesarrollodelaculturatributaria;denodisponerdestainformacinelcontribuyente,notendraunconocimientosobresusobligacionestributarias,influyendoestasituacinnegativamenteenlarecaudacindeimpuestos.

Estareformaenlaestructuratributariaapuntanhaciaelaumentoysimplificacindelostributos,elfortalecimientodelcontrolfiscalylaintroduccindenormasparahacermsproductivayprogresivalacargafiscal.EndichareformasedefinenlasbaseslegalesparaelestablecimientodeunnuevosistemadeAdministracinTributaria,conlaautonomayflexibilidadrequeridos,enlneaconlastendenciasdereformaqueseadelantanenotrospasesdeAmricaLatina.

13

Segnelarticulo121delCdigoOrgnicoTributario(C.O.T.-2.001),lecorrespondealaAdministracinTributaria(MinisteriodeHacienda-hoydeFinanzas)lasfuncionesderecaudacindetributos,aplicacindelasleyestributariasytareasdefiscalizacinycontroldelcumplimientodelasobligacionestributarias,liquidarlostributoscuandofuereprocedenteynotificarlasliquidaciones,adoptarlasmedidasadministrativasdeconformidadconlasdisposicionesestablecidasenelC.O.T.,inscripcinyregistrodeloscontribuyentesyresponsables,funcinnormativaydedivulgacintributaria,suscribirconveniosparalarealizacindefuncionesderecaudacinydecobroyelintercambiodeinformacin,aprobarodesestimarpropuestasdeoperacionesentrepartesvinculadasenmateriadepreciosdetransferencia,dictarinstruccionesasussubalternosparalaaplicacindelasleyesenmateriatributaria,reajustarlaunidadtributaria,ejercerlapersoneradelfisco,inspeccionarlasactuacionesdesusfuncionarios,diseoyejecucinenlorelativoalresguardonacionaltributario,ycondonaraccesoriosenoperacionesentrepartesvinculadas.

LaAdministracintributariaparaalcanzaruncontrolfiscaleficaz,utilizandotodoslosmecanismoslegales,tcnicosyadministrativos,paraevitarlaevasin,laelusinylaprescripcindelostributos,segnTacchi(1.994),debeestarprecedidadeunaculturatributaria,detalmaneraqueseeduquealapoblacinsobrelosconocimientostributariosindispensablesquepermitangenerarnuevoscomportamientosqueseconstituyanenverdaderaspautasderectaconvivenciasocial(p.11).

Alobservarlosaportesdelsectornopetrolero(recursostributarios),stospresentanunaevolucinpositivadesdeprincipiosdeestadcada.SegnlasproyeccionesdelaOficinadeAsesoraEconmicayFinancieradelCongresodelaRepblica(OAEF),elincrementosostenidodelarecaudacinnopetrolerasedebealcobrodenuevosimpuestosindirectoscomoloeselImpuestoalConsumo

14

SuntuarioyVentasalMayor(ICSVM.),hoyImpuestoalValorAgregado(I.V.A.),yelincrementoenlospreciosdelagasolina.Partiendodeesteanlisissenotaunacadasistemticadelosingresosfiscalespetrolerosyunarecuperacindelosingresosnopetroleros,sisemidecomoporcentajedelPIB.

Lafilosofaplanteadaporelnuevopresidente,electoparaelgobiernoqueseiniciaen1.999,esmejorarelaportefiscaldelsectornopetrolero,afianzadafundamentalmenteenlaeficienciadelSENIAT.,permitiendoalEstadoproveersederecursosparamejorarelbalanceentrelosgastosquepresentalaAdministracinCentral.

Dadalaimportanciaeconmicaquetieneparaelpas,impulsarelincrementodelarecaudacinfiscal,eltemadelaevasinfiscalseconvierteenunaspectodeimportanciaparalaAdministracinTributaria,enlabsquedadelograrelcontrolenelcumplimientotributario,yelconocimientoylaaprobacinporpartedeloscontribuyentesdelanormativalegalqueregulastamateria,paraqueposteriormentestoscumplanvoluntariamenteconsusobligacionesfiscales.

LaEvasinFiscalexistenteenelEstadoLaraylospocoscontrolesparadisminuiroevitarlaevasinfiscal,esquizsproductodelainexistenciadeunaCulturaTributaria,ascomotambinlaposiblefaltaencuantoacantidaddepersonaldestinadoasupervisarelpagodelasobligacionestributariasylacarenciadeunsistemadeinformacinenmateriatributariasuministradaalapoblacin.Todoestodificultalacaptacinderecursosdiferentesalarentapetrolera,quepermitasatisfacerlosrequerimientosdeserviciospblicosquedemandalasociedad,cubrirelgastopblicoydisminuireldficitfiscal,loqueasuvezconllevaareducirlainflacinexistente.

15

Paralaelaboracindelpresentetrabajoseconsideraquelaspersonaspuedencomenzaradesarrollarunaconcienciatributariayadquirirunavisinfuturistadelpagodelasobligacionestributariasdesdetempranaedad,yaquelosvaloresmsprofundosseadquierendurantelosprimerosaosdevidadelserhumano,esporelloqueestetrabajotieneporfinalidaddeterminarelniveldeculturatributariaexistenteenlapoblacinestudiantildeprimeraodiversificado,considerandoqueenestaetapalosjvenesdeberandeposeerunconocimientosobrestetema;estainvestigacinestorientadaalestudiodelaexistenciadelconocimientoenmateriatributariaenlosjvenesdehoy,yaquestossernlosfuturoscontribuyentesdelpas,conloscualespodrelEstadocontarconunapoblacinqueejerciteunamayorculturatributaria;unodelosaspectosmsimportantesdeestetrabajoesqueporencimadelarecaudacindebemantenerselaformacindelaculturatributariaparalaobtencindeunasociedadllenadebeneficiosalacomunidad.

ObjetivosdelaInvestigacin

Conlapresenteinvestigacinsepretendelograrlossiguientesobjetivos:

ObjetivoGeneral:

DeterminarelniveldeculturatributariaexistenteenlapoblacinestudiantildelInstitutoDiocesanoBarquisimeto.

ObjetivosEspecficos:

16

IdentificarelniveldeenseanzaenmateriatributariaimpartidoenlapoblacinestudiantildeprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesanoBarquisimeto.DeterminarelgradodeconocimientotributarioenlapoblacinestudiantildeprimeraociclodiversificadodelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,encuantoaalgunosconceptosbsicoscomo:impuesto,tiposdeimpuesto,objetivodelarecaudacindeimpuesto,destinodeldinerodelarecaudacindeimpuesto,tiposdefuentedeinformacinenmateriadeimpuesto.

JustificacindelaInvestigacin

Unaveziniciadalareformaenelao1995,delasFinanzasPblicas,seproponeentrealgunosdesusobjetivos,elpropiciareldesarrollodeunaculturatributariadondeseconcienticealvenezolanosobreelcumplimientodelosdeberesformalesyeldeejerceruncontrolfiscaleficiente,efectivoyeficaz,conelfindeatacarafondolascausasdelosaltosndicesdeevasinyascompensareldeteriorodelingresopetrolero.

Deallquelostrabajosdeinvestigacinrealizadossobreevasinfiscalylaexistenciadeunaculturatributaria,porpartedeestudiantesdepregradoypostgradodediferentesuniversidadessonescasos,ellocomoresultadodelarecientereformanacionalenelmbitodelasfinanzaspblicas,observndoseasenlamayoradelasrevisionesrealizadasadiferentestrabajosdeinvestigacin,questostratansobrelosorganismosencargadosdelaAdministracinTributaria,ylaspolticasyprincipioslegalesqueregulanstamateria.

17

SedebemencionarquedenoexistirestaculturatributariaelEstadoesteneldeberdeformularunprogramaeducativo,orientadoalaformacindelaculturatributariaenlosjvenesfuturoscontribuyentes,asuvezsedebemencionarlaimportanciadelalaborquerealizaelSENIATdecrearydivulgarenformacontina,informacinalcontribuyenteayudandoareforzaraslaculturatributaria.Losresultadosaobtenerenelpresentetrabajodeinvestigacin,servirnparacrearofortalecerproyectoseducativosdirigidosatodoslosnivelesdelaeducacinvenezolana.

Laexistenciadeunprogramaeducativoqueincluyaasignaturassobreelreadeimpuestos,unadivulgacintributariaeficienteylaconfianzaqueelgobiernoseacapazdeinspiraralgruposocialquedirige,soncondicionesnecesariasparacrearydesarrollarlaculturatributariaenlasociedad,elloconllevaraadisminuirlosaltosnivelesdeevasinfiscal,ylograrqueelcontribuyenterealiceelpagooportunodesusobligacionestributarias,evitandoasincurrireninfraccionesysersancionados,ydeestaformacontribuirarealizardemaneradinmicayeficientelalabordesempeadaporelpersonaldelSENIATencargadadesupervisarelpagodedichasobligaciones;staaccindecumplimientoincidirafavorablementeenlarecaudacindeingresos,loscualespodrnserredistribuidosenlasociedad,satisfaciendoaslosrequerimientosdeserviciospblicosycalidaddevidademandadosporste.

Elresultadodelainvestigacincontribuiraadeterminarelavancedelaculturatributariaenlosfuturoscontribuyentesyelcumplimientodesusobligacionestributarias.

CAPITULOII18

MARCOTERICO

AntecedentesdelEstudio

Lostrabajosdeinvestigacinqueantecedenalpresentesonescasos,sinembargo,seencontrarontrabajosdeinvestigacin,quedemaneraindirectaestnrelacionadosconculturatributaria,observndoseenstosunaltoniveldesancionesrealizadasaloscontribuyentesporincumplimientodealgunosdesusdeberesformales,delocualsepresuponequeelloesresultadodelainexistenciadedichaculturaoformacin.

Sehanrevisadoalgunostrabajosdeinvestigacinqueexponenalgunasexperienciasinternacionalessobrelosprogramasdeinformacinalcontribuyente:

CasoBrasil:

ElprogramadeinformacinalcontribuyenteenBrasil,segnHernndez.LaoLee,Mendoza(1996),sealan:

Lasociedadbrasileatienesupropiaevolucinenmateriatributaria,lacualnotienecarcterimpositivo,depesooyugo,pasaasignificarunfactordebienestarcolectivo,esdecirqueenesteEstadomodernoelimpuestopasaconstituirlacontribucinodevolucindelosserviciosprestadosporelEstadoenprovechodeunapromocindedesarrolloeconmicoysocial(p.35).

AlrevisarelmaterialsobrelaevolucinquehaexperimentadoBrasilen

19

materiatributaria,seobservaquestepasadoptaunmodelodondelaadministracintributariadebeincorporarprogramaseducativosydeformacinalcontribuyente,quelepermitadesarrollarunaconcienciadedesarrolloytrascendenciaentodalasociedadsobresudeberdecontribuiralbienestarsocial,superandoaslaantiguaconcepcinqueseteniasobrelaaplicacindelimpuestoapueblosoprimidos.Apesardequeenesteprogramaexisterecursoslegalescoercitivosparalograrelcumplimientodelasobligacionestributarias,stetieneporfinalidadestimularalcontribuyenteacumplirconsusobligaciones,elloorientadoalbienestarsocialqueproporcionaestosrecursos,detalmaneraqueelpagodelosimpuestosnorepresentasolamenteunactomaterial.

Sinembargo,existenalgunosaspectosquedificultanlaejecucindelprogramatalescomoregionesendondelosmediosdecomunicacindemasasonescasosonulos,elanalfabetismoyladesconfianzadelpuebloporeldestinodelarecaudacin.Elprogramabuscacubrirtodoslossectoresdelasociedad.

DeloanteriormenteexpuestosepuederesumirqueelprogramaadoptadoenEspaasebasaenlapromocinderelacionesconelcontribuyente,definidascomotributacinfiscocontribuyente.Losobjetivosdeesteprogramason:a)formarconcienciaenelcontribuyentesobrelanecesidaddecumplirespontneamentesusdeberesparaconelfisco(educacintributaria),orientadoelloalbienestarsocial.b)Eliminarlaburocraciaparaconseguiralcanzarlaperfeccindelmecanismoadministrativo.

Paraellogrodelosobjetivosmencionadosanteriormenteseadoptaronmedidasqueperseguanresultadosamedianoylargoplazo.Amedianoplazoseorganizaroncursosespecficosyseminariosintensivosenmateriatributaria,se

20

elaborunconjuntodeinstructivosenloscualesseespecificabanquienesdebandeclarar,loquedebandeclararycmodeclarar,lasinformacioneseranilustradasatravsdeejemplos.Porotrapartesellevaronacabocharlasyconferenciassobrelosdiferentestiposdeimpuestosexistentes,paraqueelcontribuyenteobtuvierademaneraclarayprecisatodalainformacinenmateriatributaria.

Adicionalmente,elprogramasepromocionatravsdepelculas,carteles,sellospostales,cuaspublicitarias,noticieros,prensa,entreotros.

Alargoplazoesteprogramaseorientaaformarconcienciaenlasgeneracionesfuturasparafomentarelcumplimientovoluntariodelasobligacionestributarias.Elmismofueaplicadobsicamenteenalumnosapartirdelprimeraodeeducacinprimaria,yaqueelgradodeconocimientodelosestudiantespermitequepuedandarunavisinmsfuturistadesuobligacinparaconlasociedadpormediodelatributacin.Paraellosecontconlacolaboracindeprofesoresyrepresentantesdelosestudiantes.

CasoEspaa:

Conrespectoalprogramadeinformacinalcontribuyente,Hernndez.LaoLee,Mendoza(1996),sealan:

Existelaagenciaestataldeadministracintributaria,cuyafuncinprimordialeslaaplicacinefectiva,congeneralidadyeficaciadelsistematributarioestatal,atravsdedosvas:potenciandolaluchacontraelfraudefiscalyfacilitandoaloscontribuyenteselcumplimientovoluntariodesusdeberesfiscales(p.40).

ElmodeloadoptadoenEspaatrajoconsigolareformafiscal(ao1.977y1.978)dondeelnuevosistemaimpositivosecaracterizabaporserpersonalizadoygeneralizado,ellogenerunaumentodelnumerodecontribuyentesydelas21

declaracionespresentadasporstos.

Deesteincrementosurgecomoconsecuencialanecesidaddereestructurarlosmecanismosdecontrolexistentes,paraevitarladisminucindelarecaudacindeimpuestos,mejorarlacalidadycantidaddeinformacin,ylosmecanismosdeasesoratributariaalcontribuyente;estanecesidaddeinformacinoportunaaloscontribuyentesquelosinduciraalcumplimientovoluntario,naceduranteeldesarrollodelaeconomanacional,dejandoatrslosviejosesquemasdelsistematributarioincomprensiblesparalamayoradelapoblacinydondelasfinanzaspublicasvanaadquirirunnuevorolprotagnico.

EnelmodeloEspaollaasistenciaalcontribuyenteylainformacingenerada,utilizadoscomomecanismosdecontrolqueayudanamantenerunaestrecharelacinentreelcontribuyenteylaadministracintributaria,seconcibendedosformas,comocontrapartidaalmodeloespaoldegestintributariaycomoderechodelcontribuyente.

Estemodeloclasificalainformacincomo,macrosocialymicrosocial,laprimeradirigidaacontribuiralaformacindelaconcienciafiscaldelosciudadanosylainformacinmicrosocialactacomoauxiliar,siendoorientadoradeloscontribuyentesalmomentodecumplirconsusdeberestributarios.

EnEspaaelderechodeinformacinestreguladojurdicamenteyestablecelaobligacindelaadministracindecrearunorganismoqueinforme,elderechoqueposeeelciudadanoasolicitarinformacinysercontestadasyporltimoeldeberdelaadministracindedesarrollardeoficiofuncionesdeinformacinparaconocimientodelpblicoengeneral.Alrespectolaagenciatributaria,deacuerdoaHernndez,LaoLee,Mendoza(1996),sealalainformacinalpblicoylaasistenciatributariaconstituyeinstrumentosimprescindiblesdelaadministracinfiscalparasalvarlafaltadeformacin22

tributariademuchoscontribuyentes(p.43).

Lacomunicacinconelciudadanosepuedeefectuardediferentesformasatravsdelosmediosdecomunicacin:prensa,radio,televisin,entreotros,directamenteconelciudadano:escritayverbal(personalotelefnica)ycomunicacinindirecta,conactitudesoactuacionesdelaorganizacin.

CasoVenezuela:

EnVenezuelasehacreadoelServicioNacionalIntegradodeAdministracinTributaria(SENIAT),organismoadscritoalMinisteriodeFinanzasquefuncionacomosuperintendencia.

ElSENIATesunconceptonovedosodeAdministracinTributariaquesefundamentaenconcebirlagerenciadelmanejotributariosobrelabasedeunaadministracinporsistemas,esdecir,envezdeseguirlaestructuratradicionaldecrearleacadaimpuestosuesquemaadministrativo,seconcibelaadministracinconbaseenlasfuncionescomunesquetienenlosimpuestosparasuprocesoderecaudacin.

Alhacerreferenciasobrelaredimensindelasfuentesdeingreso,MorenoLen(1994),comenta:ElpastienequedarunpasoclaveenelcambiohistricoelcualseraelcambiodeunaVenezuelarentistaalaproductiva,lograndoquelosingresostributariosdeorigennopetroleroseanlafuenteprincipaldeingresosalfisco(p.10).

Estanuevaorganizacin(SENIAT),paracumplirconsusobjetivos,desarrollasusfuncionesypotestadesregidasporlosinstrumentosjurdicosquese23

indicanacontinuacin:

.CdigoOrgnicoTributario(1994).Artculos225,226y227(Creacindeserviciosautnomossinpersonalidadjurdica)..Decreto310del10-08-94,publicadoenGacetaOficialNo.35525del10-08-94(CreacindelSENIAT)..Decreto363del28-09-94,publicadoenGacetaOficialNo.35558del30-09-94(EstatutoReglamentariodelSENIAT)..Resolucin32del24-03-95(Organizacin,atribucionesyfuncionesdelSENIAT).

ElSENIATconcebidodentrodelconceptomodernodegerencia,ReingenieradeNegocios,seplantealaredefinicindelosprocesosparahacerlosmseficientesysencillos,larpidadeterminacinyeliminacindeprocesosinnecesariosylaconfiguracindeunselectocuerpodeservidorespblicosaltamentemotivadosalcambioyhaciaunanuevarelacindegobierno-cliente,conlocuallaadministracintributariasedeslastraradeunapesadacargaburocrticayseharamsgilyeficienteenelcumplimientodesusfuncionesespecficas,lograndosimultneamentelaracionalizacindelgastopblicoylaaceptacingeneraldelaimposicinporpartedelosciudadanos.

SegnBastidasG.(1999):DentrodelasperspectivasdelaAdministracinTributariasedebeconsiderarelperfeccionamientodelossistemasdeinformacin,elmarcojurdicoydecobranzas,eldesarrollodelosrecursoshumanos,unsistemadegestinycontrolinternoydefiscalizacin,laprestacindeunservicioeficienteyeficazalosciudadanosfacilitndoleselcumplimientovoluntariodelosdeberesformales,elestablecimientodesistemasdegestindegrandescontribuyentes,elincrementodelapresenciafiscalylaeficienciadelossistemasdecontroldelcumplimientotributario(P.56).

ElautorsealaquelastendenciasdelaAdministracinTributariaen24

AmricaLatinaquecontarnconelapoyoydesarrollodeproyectosporpartedelCentroInteramericanodeAdministracinTributaria(CIAT),estarandirectamenterelacionadasconelincrementodelapresintributariayelcombatealaevasin,unamayorcomplejidaddelagestindelasestructurasfiscales,lajerarquizacinymayorautonomadelaadministracintributaria,unamayorintegracindelasoficinasadministrativasdeimpuestosylasimplificacindeprocedimientosyformularios.

ElEstadoenbuscadellogrodeunodesusobjetivos,comoeselcontroldelaevasinfiscal,atravsdelSENIAThacreadounsistemametodolgicodefiscalizacinquecontrolelasubdeclaracin(evasinfiscal).EstemecanismoparaelegiraloscontribuyentesfiscalizableshasidoiniciadocomopruebapilotoenlaDivisindeContribuyentesEspecialesdelaGerenciadeTributosInternosdelaReginCentroccidentalenelao1995,estemecanismoesconsideradoporelSENIATunprocedimientoinstitucional,queancuandoarrojaresultadosenelcortoplazo,deberllegarateneruncarcterpermanentecomosistemafiscalmenteproductivo,deacuerdoademsconlosresultadosarrojadosenlospasesmsavanzadosenmateriatributaria.

Alrespecto,Gola(1998)seala:

ElmecanismosebasaenlautilizacindeunmanejadordebasededatoscuyafuenteprimariadeinformacinestconformadaprincipalmenteporlasdeclaracionesdeImpuestoSobrelaRenta,ActivosEmpresarialeseImpuestoalConsumoSuntuarioyalasVentasalMayor,quepermite,atravsdeundiseoestadstico,sustituirelmodelofiscalizacininductivoporunmodeloselectivo,focalizandoobjetivamentelaaccinfiscalizadora.Esteprocesopermitelaconcentracindelafuerzafiscalizadorasobrelosgrandesevasores,nivelandounpocomsequitativalacargacontributivaquepesasobretodos(P.154).

Segnalgunoscolumnistas,actualmenteelincrementodelaporteno25

petroleroalaeconomahahechoqueenlaelaboracindelpresupuestonacional,losrecursostributarioshayanpasadoharepresentarmsde50%delasfuentesdefinanciamientodelgastodelgobiernocentral.ElPresidenteelectoparaelperodoiniciadoen1999hasealadoquelarecaudacintributariaesunadelassalidasparacubrireldficitfiscalde8,1%delPIB.,calculadoporlosasesoresdelparlamentoconunpreciopromediodelbarrildepetrleoanuevedlares.LaevasinfiscalenVenezuelaseestimaenalrededorde60%,porloqueelpresidenteelectosealaqueconlareduccindelaevasinpodrnarbitrarserecursosparacompensarlasdebilitadascuentasdelgobierno.

EltrabajodeinvestigacinrealizadoporBastidasG.(1999),seala:

Enelpas,enestudiosrealizadosporestudiantesdepostgradoenlaEspecializacindeGerenciaTributariadelaUniversidadCatlicadelTchira,concluyenquelaslimitacionesdelanuevaestructuratributariadelpasson:lainsuficienciadeinformacinestadsticadebidoalafaltadeunaadecuadayptimarecoleccindedatos,elaltocostodereemplazolaboraltributario,lafaltadeunsistemamodernodecontrolyfiscalizacinparalostributospueselmismosolosehadedicadoalesfuerzoderecaudacinporconceptosdelimpuestoalconsumosuntuarioyalasventasalmayorylafaltadeunprogramamuchomsavanzadoqueelactualquepermitadesarrollarunaculturatributariatantoenlosfuncionarioscomoenloscontribuyentes,demaneraquesepuedadisminuiralmximolosnivelesdecorrupcinyfraude(P.25).

ElautorsealaLasrecomendacionesdelcitadoestudio,ymencionaalrespectoquestasestnenmarcadasenlagerenciaestratgicadelaorganizacintributaria,lacualdebeiracompaadadeunalegislacinmenosinfluenciadapolticamente,unaconsideracindelosexcesivosnivelesdeimpuestosestablecidos,lautilizacindelostributosrecaudadoseneldesarrollosocial,paraintroducircredibilidadenlaspolticastributariasascomodeunalegalizacin,supervisin,controlyapoyoalaeconomainformal.26

BasesTericas

Acontinuacinsehacereferenciasobrealgunosaspectosimportantesdelaculturaylaeducacin.

Duranteeldesarrollodeltrabajoseobservlaimportanciadelrolquejuegalaeducacinenlaformacindelindividuo,ejerciendounaltoniveldeinfluenciaenlaconductadeste.Laeducacinsetienequecomprendernosolocomoelactomaterialdetransmitirconocimientossobrediferentesreasdelsaber,sinoquevamsall,pueslaaprehensindeestosconocimientosporelindividuovanacontribuirasuformacin.Enlaformacindelindividuointervieneelsistemaeducativo,peroestenoactaaisladamente,sinoquelohaceenconjuntoconelmediosocialdelqueformaparteelindividuo.

AlrespectoPrezE.(1.991),seala:

Eleducarseentiendecomoalgomssublimeeimportantequetransmitirsaberesoconocimientos,legitimaciones,ideologas,frmulascientficas,explicacionesdeprocesosnaturales.Educarescontribuiraformarhombres,perolaformacinnosoloprovienedelsistemaeducativo,sinotambinestenmanosdelmediosocial,delatelevisin,delospolticos,deloscomerciantes,deciertaspersonalidades,etc.

Deloanteriormenteexpuesto,seinfierequeelsistemaeducativosevaaconcebircomounainvitacinaldescubrimientoyalautodesarrollo,partiendodeestosepuededecirquelaeducacin,endefinitiva,hacereferenciaalserntimodelapersona,alaconducta,alosvalores.

Estaconducta,valoresycreenciasinteractanentresienelindividuodandoorigenasucultura,stapuedesercompartidaporintegrantesdeungrupo27

humano,cuandoestosposeencaractersticassemejantes.

Hofstede,G.,investigadordelInstitutoparalaInvestigacinylaCooperacinInternacional(IRIC)deHolanda,citadoporGranellE.(1997),definelaculturacomo:Unaprogramacinmentalquedistinguealosintegrantesdeungrupohumano,expuestosaunamismaeducacinyaexperienciasimilares(P.34).Esaprogramacinsedesarrollaenlosambientessocialesdondesehacrecidoyvivido,loscualessonconfiguradosporinstitucionescomolafamilia,lasunidadeseducativas,lasasociacionescivilesyelgobierno.Estoesloquesedenomina,segnelcitadoautor,culturanacional.

Desdeelpuntodevistasociolgico,elestudiodelaconductahumanaesunaspectofundamentalparalograrelcambiodeconductasindeseablesenelserhumano.

Enesesentido,MariniA.(1.999),sealaensutrabajodeinvestigacin:

Laprogramacinbiolgicagrabaenlaespeciehumanamuypocosinstintosbsicos,solamenteaquellosdestinadosagarantizarsusupervivencia.Laconductahumananoestatotalmentedeterminadagenticamente,stasepuedemodificar,reducir,educarensuma,ytransformarlosaspectosnegativosenproductivosyaceptablesporelconjuntosocial(P.15).

Conrespectoalaculturanacional,seobservaenlasrevisionesrealizadasquelosvaloresmsarraigadosenelindividuoseadquierendurantelosprimerosaos,cuandolaculturanacionalcomienzaaprogramarlamentedecadapersona.Laculturanacional,porlogeneral,esmsprofundaquelaorganizacional,yaqueprimerosevanaarraigarmuchosdelosvaloresenelindividuo,paraqueluegostesepuedaincorporaraltrabajoyalasorganizaciones.Unahiptesisdifundidaenelmundodelosnegocios,esquelasdiferenciasnacionalessepuedenmoderarporelefectounificadordelaculturacorporativaenlasempresasmultinacionales.28

Lasinvestigacionesrealizadasaniveluniversitarioconfirmanlaimportanciadelaculturaparaelxitodelosproyectoseconmicosypolticos,detalformaqueelxitooelfracasodelosproyectoseconmicos,socialesypolticosestligadoaunhorizontedesentido,alossignificadosyvaloresquedamosalascosas,alosprocesosdesocializacinyalasdiversaslgicasconqueactuamos.

Losproyectosnacionalessepuedendesarrollaryllevaracabo,solosiselogranencadenarconlaculturapblicadelapoblacin,sinoconsigueengranarah,setratardeotrapropuestailustradams,destinadaseguramentealfracasooaproducirlosefectosnegativosmsinesperados.

Enrelacinconlaculturatributaria,lacualrepresentaunapartedelaculturanacional,vaateneruncontenidoindividual,alconsistirenlacreenciaintimaquetienecadapersonamiembrodeunaagrupacinsocial,queelimpuestoconstituyeunaaportacinjustaimprescindibleydeprovechoalserutilizadoparasatisfacerlasnecesidadesdelacolectividaddelacualformaparte.Asuvezexisteunhechoimportantecomoes,elquelaculturatieneunamanifestacincolectivaqueesdemayortrascendenciaquelaindividual,aljuzgarlasociedadlaconductadelcontribuyenteevasorcomounacometidohacialacolectividad.

Deloanteriormenteexpuestosobreeducacin,culturatributariaynacional,sepuedeinferirquelaformacindelaculturatributariadebeiniciarsedesdemuytempranaedadenlapersona,dondelaeducacinjuegaunrolimportante,paraquesteadquieralacreenciafirmedecumplirconsusobligacionestributariasenelfuturo,peroelaspectomstrascendentaleslograrqueestaculturaindividualtengaunaexpresincolectiva,demaneraquelosindividuoscomogruposocialnovanaemitirunjuiciointernodesupropiaconducta,sinoquevanajuzgarladelosindividuosqueintegranelgrupo,que29

compartesusvalores,creencias,principiosyconductaenelcumplimientodesusobligacionesenlasociedad.

Laexistenciadeunaculturatributaria,cualesquieraseaelgradoquehayaalcanzado,facilitaelcumplimientodelosdeberesformales,peronopuedepensarsequeellaseasuficienteparaasegurarlacorrectapercepcindelostributos.Anenelcasodehaberalcanzadounaltonivel,bastaraqueunospocosindividuossesustrajeranenelcumplimientodesuobligacinparagenerarunadesmoralizacincolectivadeloscontribuyentescumplidoresyasdestruircualquierefectivosistemaderecaudacindetributos.

Porconsiguientesedebemencionarquelaexistenciadeunaculturatributaria,entreotrosaspectos,facilitaelcumplimientodelosdeberesformalesdeloscontribuyentesyporelloesnecesarioyconvenientesuformacinydesarrolloenelmbitonacionalyorganizacional,yqueconstituyeunfactordealtovalorparalogrardemaneravoluntariaelaportedelosciudadanosalosingresosordinariosporconceptodetributos.

Desdeelpuntodevistaeducativo,VieraJ.(1.997),seala:

Lainstruccindelvenezolanoenestamateria,esunmedioparalaformacindeunaculturatributaria,debidoaqueeltributocomotalesdeporsunconceptoelaborado,complejo,quenoresultarcomprensiblesinoenlamedidaenqueexistaunnivelmnimodeinstruccin,quebrindeungradoelementaldereceptividad.Estatareadeformacindebeiniciarsedesdetempranaedadynoesposibleesperarresultadosenelcortoplazo,conlocualnosequieredecirqueseaunatareaquedebeposponerse,porelcontrario,ladecisin,dehacerlosignificarquedejadeserunaactividadaplazoindefinido,paraconvertirseenunaalargoplazo(P.44).

Lacitadaautoraaligualseala,quedeexistirestaculturatributaria,lecorrespondealEstadoatravsdesusorganismoscompetenteselmantenerla,y30

denoexistiresdeberdelMinisteriodeEducacinorientarhaciasuformacin.Aligualstaseala,quesedeberealizarunaformacinenmateriatributariaatodoslosnivelesdeeducacin,lograndosimultneamentelaformacineducativatributariaenlosfuturoscontribuyentesyorientareinstruiralosactuales,atravsdelosmediosdedifusindisponibles,estorepresentaraunmecanismodeaccinefectivaquepermitiralograrelcumplimientotributarioactual.

Unacondicinparafortalecerlaculturatributaria,eslaconfianzaqueungobiernoseacapazdeinspiraralgruposocialquedirige,estoincidirdirectamenteenlaformacinydesarrollodeunaculturatributaria.Sloenelcasoenquelaactituddelgobierno,conrespectoasuspolticasdeinversinygastos,seacomprendidayaceptadaporlacolectividadsepodrtenerxitoenunesfuerzodeformacinhaciaestefin.

Otracondicin,esunaadecuadapolticadedifusinquepropendaalaformacinodesarrollodelaculturatributaria,serefierealosmediosutilizadosporlaadministracintributariaparahacerdelconocimientodeloscontribuyentescomodebecumplirconsusobligacionesfiscales.

Nopuedeesperarseuncumplimientotributariovoluntarioylaevasindelareduccindelostributossinoexisteunacorrientedecomunicacinentreelgobiernoylosciudadanosdeunpas,deformatalqueestostengansiempresuobligacinfrentealEstado.

Estoseraloqueconstituyeunsistemadedifusin,elcualdeberrealizarseportodoslosmediosquelatecnologamodernahacreadoalserviciodelacomunicacinentrelosindividuos,yasetratedeprensa,televisin,radio,Internet,impresos,ocualquierotromedioadecuadoalobjetivoquesepersiga,atravsdelcualsepuedadarinformacinalcontribuyentesobrelostiposdetributos,losdeberesformales,eldestinodelosimpuestosylanecesidaddesu31

aporte.Finalmentesequierehacerreferenciaalusodelemas,tanusadoenmuchasadministracionestributarias,paraconcluirquelaformacinydesarrollodeunaculturatributarianopuedeserelproductodefraseshechas,sinoquerespondeaunarealidadrelacionadaconelaprendizajerecibidoenelsistemaeducativoVenezolano,aunalealtaddelgobiernoparagastarlostributosaportadosporloscontribuyentes,as,comoporlasorientacionespermanentesqueseledebensuministrarenmateriatributaria.Todosestosfactorescontribuyenconelcumplimientodelosdeberesformalesyfacilitanelcontrolejercidoporlaadministracintributaria.32

GLOSARIODETERMINOS

EDUCACION:accindedesarrollarlasfacultadesfsicas,intelectualesymorales.Laeducacineselcomplementodelainstruccin.CULTURA:esunaprogramacinmentalquedistinguealosintegrantesdeungrupohumano,expuestosaunamismaeducacinyaexperienciassimilares,esdecir,eselconjuntodeelementosmaterialeseinmateriales(lengua,ciencias,tcnicas,instituciones,normastradicionales,valoresysmbolos,modelosdecomportamientosocialmentetransmitidosyasimilados,etc.)quecaracterizanaundeterminadogrupohumanoenrelacinaotros.TRIBUTO:esuningresoordinariodeDerechoPblicoquecorrespondealEstadooaotroentepblico.Entresusnotascaracterizadorassedestacan,porrazndelsujetoquelodemanda,quesusingresossondebidoaunentepblico,yenrelacinalobjeto,quesonprestacionespecuniariascoactivas.LacoactividadenlaexigenciadelostributossederivadelasoberanadelEstadoodeotrosentespblicosenqueaqueldelegue.IMPUESTO:obligacindecarctercoactivoysincontraprestacin,derealizarunatransmisindevaloreseconmicos(dineroenlamayoradeloscasos)afavordelEstadoydelosentesmenoressubrogadosal,porunsujetoeconmicoen

33

funcindeunadisposicinlegal,siendofijadaslascondicionesdelaprestacindeunmodounilateralyautoritario,porelsujetoactivodelaobligacintributaria.LaLeyGeneralTributarialodefinecomotributosexigidossincontraprestacin,cuyohechoimponibleestconstituidopornegocios,actosohechosdenaturalezajurdicaoeconmica,queponendemanifiestolacapacidadcontributivadelsujetopasivo,comoconsecuenciadelaposesindeunpatrimonio,olaadquisicinderenta.ELEMENTOSDELIMPUESTO:unaformadedefinircualquiertributoesdeformaanaltica,esdecir,destacandoyestudiandoloselementosquelocaracterizan.Sonelementosdelimpuesto:elsujetoactivo,elsujetopasivo,elobjetomaterial,lafuente,lascausasyfines,laformaenqueserealizaelpago,labaseimponibleyliquidable,eltipo,lacuota,yelperiodoimpositivo.IMPUESTOSDIRECTOS:desdeunpuntodevistaeconmico,sonaquellosenlosquenoseproduceelprocesodetraslacinimpositiva.Segnlarelacinentreelobjetodelimpuestoylacapacidadtributaria,sonimpuestosdirectosaquellosquegravanunamanifestacinduraderadelacapacidadtributariadelcontribuyente.IMPUESTOSINDRECTOS:desdeunpuntodevistaeconmico,sonindirectosaquellosenlosqueseproduceelprocesodetraslacindelimpuesto.Segnlarelacinentreelobjetodelimpuestoylacapacidadtributariasernimpuestosindirectosaquellosquegravanunacapacidadtransitoriayademslacapacidaddelcontribuyentesemanifiestadeunaformaindirecta.FINESDELTRIBUTO:elfinprimordialyoriginariodelostributoseselderecaudarfondosparafinanciarlaactividaddelsectorpblico.Ademsdeestafinalidad,larecaudacindetributossehaconvertidoenunimportanteinstrumentodepolticaeconmicaenarasdeconseguir,entreotros,lossiguientesobjetivos:asignacinoptimaderecursos,mayorestabilidadeconmica,mejorarladistribucindelarenta,potenciareldesarrolloeconmico.SUJETOPASIVO:eslapersonanaturalojurdica,quesegnlaleyresultaobligadaalcumplimientodelasprestacionesuobligacionestributariasmateriales34

yformales.Elsujetopasivodeldebermaterial,esaquelqueresultaobligadoalpagodeladeudatributariayconindependenciadeello,estemismosujeto,podrademssersujetopasivodeldeberformal,queenunoscasospodrseronoadicionalaldebermaterial,talcomoldeberdehacerdeclaraciones,llevarlibrosyregistros,expedirfacturas,presentardocumentos,etc.OBLIGACIONTRIBUTARIA:eslaobligacinestablecidaporlaley,deentregaraunentepblico,attulodepagodeuntributo,unacantidaddedinero.Setratadeunaobligacinlegaloexlege,loquequiereindicarqueestasobligacionessurgendelaleycuandoseproducenloshechosenellaprevistos.DeacuerdoalaLeyGeneralTributariavienedadaporelhechoimponiblecuyarealizacinoriginaelnacimientodelaobligacintributaria.DEBERESFORMALES:eselcumplimientodelasobligacionestributariasporpartedeloscontribuyentes,responsablesyterceros,deacuerdoalopautadoenelarticulo126delCOT(1994).EVASIONTRIBUTARIA:eslafaltadecumplimientodelasobligacionestributariasporpartedeloscontribuyentes.REFORMADELSISTEMATRIBUTARARIO:elsistematributariovigentenoes,enprincipiounainstitucindecarcteresttico,sinoquetieneuncarcterdinmico,puesvavariandoconobjetodeadaptarsealasnuevascircunstanciasdelaeconoma,apartedeirseperfeccionandotantoensusaspectoslegales,deprocedimientos,deadministracin,deinspeccin,etc.35

CAPITULOIII

MARCOMETODOLOGICO

NaturalezadelEstudio

Eltrabajodeinvestigacindesarrolladoesdetipodescriptivo,yaqueseprocediaevaluarelniveldeconocimientoadquiridoenmateriatributaria,enlapoblacinestudiantildelprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,atravsdevariasfuentes,comoloson:programaeducativooficialactualimpartidoalapoblacinestudiantildeprimeraodiversificado,mediosdedifusinenmateriatributariaexistentes(mediosdecomunicacinmasivos,leyesydecretos,entreotros)ymediosdecomunicacininformales(conversacinentrefamiliaresyamigos).

Universo

EnelpresentetrabajodeinvestigacineluniversoestconstituidoporcuatroseccionesdelprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesanodelaciudaddeBarquisimeto,dondecadaseccinestcompuestaportreintayseis(36)

36

alumnos,loquedarauntotaldecientocuarentaycuatro(144)alumnos.Muestra

Seprocedeaextraerunamuestraaleatoriadelascuatrosecciones(aulaA-B-C-D)deluniversoseleccionadoanteriormente,estamuestraestcompuestaporunaseccindelprimeraodiversificadoyfueseleccionadaelaulaB,locualseratreintayseis(36)alumnos,quesuministraroninformacinsobrelaconductaestudiantilqueconformaneluniversototaldecientocuarentaycuatro(144)alumnosdelreferidoinstituto.

Estamuestraestuvosujetaaestudiosyanlisisdedondeseobtuvieronconclusionessusceptiblesdesergeneralizadasalconjuntodeluniverso.Seaplicelmuestreoprobabilsticoaleatoriosimplealtotaldealumnos,yaqueestospresentancaractersticashomogneasencuantoalmismoniveldeinstruccineducativo.

TcnicadeRecoleccindeDatos

Enelpresentetrabajodeinvestigacinseaplicarondostcnicas:laprimeraeslaentrevistanoestructuradaaldirectordelInstitutoDiocesanoBarquisimetoyaldocentedelaasignaturacontabilidaddelprimeraodiversificadodedichoInstituto;ylasegundaeslaencuestadondeseprocediadisearuntestdesimpleyfcilcomprensin,utilizadocomoinstrumentoderecoleccindedatos,estetestesreferentealconocimientoqueenmateriatributaria,hanrecibidolosestudiantes

37

atravsdelprogramadeestudioqueseimparteenesainstitucin,ascomotambinelconocimientoquehanadquiridoporotrasfuentescomoloson:prensa,televisin,radio,Internet,folletos,leyes,reglamentos,conversacinentrefamiliaresyamigos,entreotros;estetestseentregacadaunodelostreintayseisestudiantesqueconformanlamuestra,paraquestosporescrito,consignenporsmismoslasrepuestas,lascualesseanalizaronyevaluaronposteriormenteparadeterminarelgradodeculturatributariaqueposeen.

Paradeterminarelgradodeculturatributariaseutilizcomoinstrumentounaescalademedidadelceroalcienporcientos,dondecadapreguntarepresentunveinteporciento,lasrespuestascontenidasencadatestporalumnoseubicaronenalgunasdelastrescategorassiguientes:

.0al40%=proporcindeestudiantesconbajogradodeculturatributaria..41al70%=proporcindeestudiantesconmedianogradodeculturatributaria..71al100%=proporcindeestudiantesconaltogradodeculturatributaria.

AnlisisdelosDatos

Losdatosseanalizanyevalan,procesndoseatravsdeunpaqueteestadsticollamadostatisticaversin4.3,elcualfuncionabajoambienteWindows.Elanlisisdelainformacindecadaunadelasvariablessepresentanentablasestadsticasodistribucionesdefrecuenciaygrficascomoeldiagramadesectores.Seutilizantcnicasestadsticasdescriptivasparaelanlisis,comoloson:frecuenciasabsolutasyfrecuenciasrelativas,endicesparaanalizarelniveldeconocimientosenmateriatributariacomolaproporcinpoblacional.38

CAPITULOIV

RESULTADOS

LACULTURATRIBUTARIAENLOSESTUDIANTESDELINSTITUTODIOCESANOBARQUISIMETO

Enestecapitulosepresentanlosdatosencuadrosygrficos,yelanlisisdelainformacinobtenida,comoresultadodelaaplicacindelastcnicasderecoleccindedatos,comoloes:

1.Entrevistanoestructurada,realizadaaldirectoryaldocentedelaasignaturaContabilidaddelprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,sobrelaenseanzaqueenmateriatributariaseimpartealosestudiantesdedichoinstituto.2.Testdesimpleyfcilcomprensinsobreimpuesto,aplicadoalosestudiantesdelprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,dichotestcomprendecinco(05)tem.

Paraelanlisisymedicindelainformacinobtenidasetomcomoreferencialosbasamentostericosexistentesenmateriadeimpuesto,comoloes:definicindeimpuesto,tiposdeimpuestos,objetivosdelimpuesto,destinodelimpuestoyfuentesdeinformacinenmateriadeimpuesto;dichoanlisisserealizparadeterminarelgradodeconocimientoqueenmateriatributariaposeelapoblacinestudiantildelPrimeraoDiversificado.

39

1NiveldeEnseanzaenMateriaTributariaImpartidaenelInstitutoDiocesanoBarquisimeto

PararealizarelanlisisdelgradodeculturatributariaqueposeelapoblacinestudiantildelprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesano,seaplicunprimerinstrumentoderecoleccindedatoscomoes:laentrevistanoestructuradarealizadaalDirectordelinstitutoyaldocentedelaasignaturaContabilidadimpartidaaniveldeprimeraodiversificadodedichoinstituto.

ElDirectordelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,sedesempeadesdehacequinceaosenestecargo,yelLic.enContaduraPblicadocentequeimpartelaasignaturaContabilidad,desdehacecincoaosendichoInstituto,asuvezstesedesempeacomodocentedelamismaasignaturaenunInstitutoTecnolgicoaniveldeeducacinbsicaydiversificada.

Losentrevistadosinformaronlainexistenciadelimpuestocomomateria,otemacomprendidoenunaasignaturaendichoInstituto,yaqueelMinisteriodeEducacinensucontenidocurricularactualaniveldeeducacinbsicaydiversificadanolocontempla.

Sinembargo,eldocentemanifestqueseofreceporiniciativapropia,alosreferidosestudiantesunaorientacingeneralsobreeltemadeimpuesto,yaqueesimposibledesligarlodelcontenidodelamateriaimpartidaporl,entrealgunosdelospuntosexplicadossobreimpuestosseencuentran:

Conceptualizaciondeimpuesto.Impuestosmasconocidos.Objetivodelimpuesto.Quienesestnsujetosalpagodeimpuesto.Obligacindedeclararyplazodepagodelimpuesto.40

Organismoencargadodelarecaudacindelimpuesto.

Eldocente,afirmaquelosconocimientosenmateriadeimpuestossonimpartidoscomounaasignaturasoloeninstitutostecnolgicosaniveldeeducacinbsicaydiversificada,yaqueestcontempladadentrodeunaramaespecficadesucontenidocurricular.AlmismotiempoinformsobrelaexistenciadelapropuestadeincluirelimpuestocomounamateriadentrodelnuevocurrculodelMinisteriodeEducacinimpartidoaniveldiversificado,tantoparalamencincienciascomoparahumanidades.

2NiveldeConocimientoTributario

ITEMN1Quentiendeustedporimpuesto?

EneltemN1seconceptualizaloqueeselimpuesto,tomandoencuentaparalaevaluacindelainformacinobtenidaloselementosquecomprendenelimpuesto,comoloson:sujetoactivo,sujetopasivo,carctercoactivo,inexistenciadecontraprestacin,hechoimponible(actohechodenaturalezajurdicaeconmica),disposicinlegalexistente,ycapacidadcontributivadelsujetopasivo.

Seobservqueelmayorporcentaje(97,22%)delasrespuestasobtenidasdelinstrumentoaplicadoalamuestraestudiada,nocoincidenconloselementosquecontieneladefinicindeimpuesto,reflejandoestosunbajoconocimientosobreloqueesimpuesto(cuadroN01),lasdefinicionesobtenidasmscomunessonlassiguientes:

Esunasancinaplicadaalapoblacin.41

Elimpuestocanceladoesunvaloragregadoenoperacionesdecomprasolamente.Todoslosciudadanosestnsujetosalpagodeimpuesto.Elimpuestoesloquepagaelhogaraloscorruptosgobernantes.Eselpagoqueresultadelaaplicacindeunporcentajesinparmetrosdefinidosqueregulenesteporcentaje.EselpagoresultadodeunamedidaeconmicaimplementadaporelEstado.Eselpagorealizadosoloporestablecimientoscomerciales.Elimpuestoeselresultadodelainflacinquesepagaenlasaduanasotiendas.Esunacontribucinexigidaporunaorganizacincualquiera.Sonaquelloscanceladossoloporlosinstitutosprivadosdelpas.Dinerocobradoporinstitucionesprivadasopublicas,portransaccionesrealizadasconestas.Pagorealizadoporrecibirunservicio.

Elrestodelamuestradeestudiantesanalizada,un2.78%(cuadroN01)consideraqueelimpuesto,esciertacantidaddedineroquecancelanalEstadolaspersonasalrealizarciertaactividad,paraaumentarelingresofiscaldelPaseinvertirloparacubrirlasnecesidadesdelmismo.

Alanalizarlainformacinobtenidasedeterminaqueel9722%delaspersonasencuestadasnotieneunanocinclaradeloqueeselimpuesto,enescasasdefinicionesseobservaalgunoselementosquedefinenelimpuesto,perodemaneradistorsionada,desvirtuandosuverdaderosignificado,elementostalescomo:Sujetoactivo:gobernantes,cualquierorganizacin,institutosprivadosopblicos,personaquepresteserviciopublico.Sujetopasivo:elhogar,losciudadanos,institutosprivados,personaquerecibeunservicio.42

Hechoimponible:operacionesdecompraventa,transaccionesrealizadasconempresasprivadasopublicas,cualquieractodondeseprestaunservicio.Obligatoriedaddelpago:comounasancin.

ITEMN2Cualessonlostiposdeimpuestosexistentesenelpas?

Estetemestrelacionadoconlostiposdeimpuestoexistentesenelpas.Paraevaluarlosdatosanalizadossetomocomoreferencialostiposdeimpuestosnacionalesymunicipalesexistentes,conmayorimportanciaeconmicaparaelpas,comoloes:impuestoalvaloragregado,impuestosobrelarenta,impuestodepatente,industriaycomercio,entreotros;alrealizarelanlisisseobservaqueun88.89%(cuadroN02)delamuestraestudiadaclasificalosimpuestosdelasiguientemanera:

Impuestostributarios.Impuestospblicosyprivados.SENIAT.Impuestosfiscales.

Un11.11%delamuestraseleccionada(cuadroN02)expresaconoceralgunosdelosimpuestosquehantenidomayorcampaapublicitariaatravsdelosmediosdecomunicacin,dentrodelqueadquieremayorrelevancialatelevisin,lostiposdeimpuestosmencionadossonlossiguientes:

Impuestosobrelarenta.Impuestoalvaloragregado.Impuestoaduanal.43

Impuestosobrepropiedadinmobiliaria.Impuestosobrecigarrillo.Impuestoallujo.

Enlasrespuestasobtenidasseobservqueunaltoporcentaje(88.89%)delamuestraestudiada,asocialostiposdeimpuestosconagentessupervisoresdelpagodelosmismos(SENIAT),yasuvezlosclasificaerrneamenteenpblicosyprivados,entreotros,estoescomprensiblealnoposeerunaconceptualizacionclaradeloqueesimpuesto;estosresultadosdemuestranquestosposeenunbajooningntipodeconocimientosobrelostiposdeimpuestosexistentes.Asuvezseobservaqueunbajoporcentajedeestudiantes(11.11%)mencionanalgunosdelosimpuestosexistentessinpriorizarlosmsimportanteseconmicamenteparaelpas,delosresultadosantesexpuestossepuedeinferirque,stosposeenunmedianogradodeconocimientosobrelostiposdeimpuestosconmayorincidendenciaeconmicaenelpas.

ITEMN3Culeselobjetivodelarecaudacindeimpuestos?

EltemNo.3estarelacionadoconelobjetivodelarecaudacindeimpuesto,paradeterminarelgradodeconocimientosobreello,setomocomoreferencialosobjetivosmsimportantes,comoloson:brindaralasociedadunmejorserviciopblicoysufragarelgastopblicodelEstadoorientadoaelevarlacalidaddevidadelciudadano.Seobservaquelasrespuestasdelapoblacinestudiantilseleccionadaestainfluenciadaporlapercepcinquestoshantenidosobreelcomportamientodelosgobernantesenelmanejodelasfinanzaspblicas.El80.56%delamuestraestudiantilanalizada,ensusrespuestasdesvaelobjetivoperseguidoconlarecaudacindeimpuestohaciaelbeneficiodelsectorprivado,asuvezacotanquestenosecumpleporelmanejodadoaldinero44

recaudado,estosresultadosreflejanquestosposeenunbajooningngradodeconocimientosobreelobjetivodelimpuesto(cuadroN03),losobjetivosmencionadossonlossiguientes:

Pagosdedeudasdelsectorpblicoyprivado.Beneficiarlascompaas.Pagodelpersonaldelbanco.

Un16.67%delamuestraanalizadapresentunavisinmasacertadasobreelobjetivodelimpuesto(cuadroN.03),losobjetivosmencionadossonlossiguientes:

Desarrollodelanacinmejoramientodelpas.Diversificarlosingresosdelpas.CubrirlosgastosdelEstado.Aumentarlasreservasdelpas.Cubrireldficitpresupuestarioexistente.Pagodeladeudapblica.Inversineninfraestructura.Mantenerlasaduanas.

Elrestante2.78%delamuestraestudiadarespondequeelobjetivodelarecaudacindelimpuestoescontribuirelgastopblicodelEstado,mejorarlacalidaddevidadelciudadanoyeldesarrollodelpas,sinhacerobservacionesalaconductadelosgobernantesencargadosdelmanejodeldinerorecaudado,raznporlocualsedeterminaqueestostienenunelevadoconocimientodecualeselobjetivodelarecaudacindeimpuesto(cuadroN03).45

ITEMN4Culeseldestinodeldineroobtenidoenlarecaudacindeimpuesto?

ElcuadroN04,muestralosvaloresabsolutosyporcentualesdelosresultadosdeltemN4,relacionadoconeldestinodeldineroobtenidoenlarecaudacindeimpuesto,seobservaqueun88.89%delamuestraseleccionadanotieneuncriteriodefinidosobreladiferenciaentreobjetivoydestinodelimpuestoalgunasdelasrespuestassonsimilaresalasdeltemN3,lasrespuestasobtenidassonlassiguientes:

Pagodedeudas.Vaamanosdelosgobernantesparasuenriquecimiento.Estadoyalfisconacional.SENIAT.Alcalda.Compaas.MantenimientodezonastursticasdelEstado.Manosdevendedoreseimportadores.

Elrestante11.11%deltotaldeestudiantesaloscualesselesapliceltest,poseeunaltogradodeconocimientosobreeldestinodeldineroobtenidoenlarecaudacindeimpuesto(cuadroN04),stosrespondieronqueesteseutilizaen:gastoscorrientesydeinversin,pagodeladeudapblica,yalaumentodelcapitaldelanacin.

ITEMN5Qutipodefuentedeinformacinconoceenmateriadeimpuesto?46

EltemN5estrelacionadoconlostiposdefuentedeinformacinconocidaenmateriadeimpuestos,un88.89%delamuestraestudiantilanalizadanorecibeorientacinoinformacinsobreellos(cuadroN05),yaqueestosexpresannoconocerningntipodefuentedeinformacin,yotrosmanifiestanapatasobrelanecesidadeimportanciadesuconocimiento,lasopinionesobtenidassonlassiguientes:

Noconocenningntipodefuentedeinformacin.Noposeeninformacinyaquesupemsundeestudionocontemplaesaasignatura.Nosabendeningunafuentedeinformacinyaquenoestudiannitrabajanconlosimpuestos.INDECUeslafuentedeinformacinenmateriadeimpuesto.

Un8.33%delosestudiantesaloscualesselesaplicoeltestpresentanunmedianogradodeconocimientosobrefuentesdeinformacinenmateriadeimpuestos(cuadroN05),stosexpresanconoceralgunosmediosdedifusin,aunquedudandelaconfiabilidaddelainformacinqueestosdivulgan,lasrespuestasobtenidassonlassiguientes:

Losmediosdecomunicacin(peridico,televisin,radio,Internet).Conversacinconotraspersonas.Lafamilia.Lacontabilidadyelcomercio.

Elrestodelamuestraseleccionadarepresentadaporun2.78%,poseeunaltoconocimientosobrelasfuentesdeinformacinenmateriadeimpuestos(cuadroN06),yaquesusrespuestascoincidenconlosmediosdedifusindisponiblesactualmente,lasfuentesdeinformacinmencionadassonlassiguientes:47

Mediosdecomunicacin(televisin,radio,peridico,Internet,folletos,etc.).Leyes(I.S.L.R.,aduana,etc.).SENIAT.Conversacionesconotraspersonas.

3NiveldeCulturaTributariaenlaPoblacinEstudiantildelInstitutoDiocesanoBarquisimeto

ElanlisisefectuadoalamuestradeestudiantesdelinstitutoDiocesanoBarquisimetorepresentadaportreintayseis(36)alumnosdelaseccinBdelprimeraodiversificado,seprocedeainferirloaluniversototaldecientocuarentaycuatro(144)estudiantesdelreferidoinstituto,mediantelaestimacindelasproporcionespoblacionales:elcuadroN06sealalainformacinobtenidareferentealgradodeculturatributariaexistenteenlos144estudiantesdelprimeraodiversificadodelInstitutoDiocesanoBarquisimeto.Seobserv,queunporcentajesignificativo(88.89%)delapoblacinestudiantilestudiadaexpreslosiguiente:Conceptualizanelimpuestocomounasancinaplicadaacualquierpersonaalrealizarunatransaccineconmica,exigidoelpagoporcualquierorganizacin;algunosclasificanlosimpuestoscomopblicosyprivados;tienenunavisinequivocadatantosobreelobjetivodelimpuestocomoeselpagodeladeudapblicaoprivada,comosobreeldestinodelmismoalorientarlohaciaelpagodedeudasoelenriquecimientodelosgobernantes;noconocenningunafuentedeinformacinsobrelosimpuestos.

Asuvezun7.78%tieneunavisinacertadasobrelosimpuestos,paraellos,esciertacantidaddedineroquelaspersonascancelanalEstadoalrealizarciertaactividad,identificanalgunosimpuestosdeimportanciaeconmicaparael48

pascomoloson:elimpuestoalvaloragregadoyelimpuestosobrelarenta,expresanqueelobjetivodelimpuestoeseldesarrollodelpas,yreconocenalgunosmediosdecomunicacincomofuentesdeinformacin.

Sinembargoelrestante3.33%contest,queelobjetivodelarecaudacindeimpuestoescontribuiralgastopblicodelEstado,mejorarlacalidaddevidadelciudadanoyeldesarrollodelpas,comotambinexplicaronqueeldinerorecaudadoestadestinadoagastoscorrientesydeinversin,pagodeladeudapblicayalaumentodecapitaldelanacin,asuvezestosreconocieronlosmediosdedifusindisponiblesactualmenteenmateriadeimpuestocomoloson:mediosdecomunicacin,leyes,SENIAT,conversacinconotraspersonas.

Conrelacinalnivelinstruccionalimpartidoenmateriadeimpuestos,segnlaentrevistanoestructuradarealizadaalDirectoryaldocentedelaasignaturaContabilidad,sepudodetectarquenoseimpartedichosconocimientosformalmente,yaquenoestestablecidoenelcontenidocurricularactualaniveldeeducacinbsicaydiversificadadelMinisteriodeEducacin,sinembargosedaunaorientacingeneralalapoblacinestudiantilporiniciativapropiadeldocentedelaasignaturacontabilidad.

Losresultadosmencionadosanteriormentedanbaseparaafirmar,queel88.89%delapoblacinestudiantilseleccionadaposeenunbajooningngradodeconocimientoenmateriatributaria(vergrfico),estosedebealainexistenciadelimpuestocomomateriaotemacomprendidoenunaasignaturadelcontenidocurriculardelMinisteriodeEducacin,manifestndoselaapatadelosestudiantesantelaimportanciaquedeberarepresentarparaelloselconocimientodeltema;sinembargoel7.78%presentaunmedianogradodeculturayelrestante3.33%tieneunaltogradodeculturatributaria,enambosporcentajessedemuestraelintersopreocupacindeestospormantenerseinformados,atravsdelosmediosdedifusindisponibles,sobreestetemaqueactualmentehaadquiridogran49

importanciaeconmicaparaeldesarrollodelpas.

50515253545556

CAPITULOV

CONCLUSIONESYRECOMENDACIONES

CONCLUSIONES

Losobjetivosprevistosenelpresentetrabajodeinvestigacin,secubrieronatravsdelestudio,anlisiseinterpretacindelainformacinobtenida,delocualsepudoinferirlosiguiente:

1.LainexistenciadeculturatributariaenlapoblacinestudiantildelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,dondeunporcentajesignificativoconcluyelosiguiente:

Tipificanelimpuestocomounasancinalacualestsujetacualquierpersonaalrealizarunatransaccineconmica,estepagoesexigidoporcualquierorganismo;sepudoconstatarenlaconceptualizacionmencionadaanteriormenteloselementosquecontienenladefinicindeimpuesto,perodistorsionandosusignificado.Lostiposdeimpuestosexistentessonprivadosypblicos,otrosexpresaronqueelSENIAT.(agentesupervisordelpagodeimpuesto)esuntipode

57

impuesto,evidencindoseunaclasificacineidentificacinequvocadeestos.Laconcepcinqueestosposeensobreelobjetivoyeldestinodelimpuestoeslamisma,asuvezestainfluenciadaporelmalmanejoquetieneelEstadovenezolanosobrelasfinanzaspblicas,paraelloseselpagodelasdeudasdelsectorpblicoyprivado,yelenriquecimientodequienesmanejaneldinerorecaudado.Noconocenningntipodefuentedeinformacin,observndoseasuvezapataensusrespuestassobrelanecesidadeimportanciadeposeerconocimientossobreeltemaenestudio,ellosjustificanestaconductapornorecibirningunainstruccinformalsobreeltema,yaquestenoformapartedesupensumdeestudio.

2.NoseimpartenconocimientoenmateriadeimpuestoformalmenteaningnniveldeeducacinenelInstitutoDiocesanoBarquisimeto,afirmacinrealizadaporeldirectoryeldocentedelaasignaturaContabilidaddedichoinstituto,sinembargoeldocentepreocupadoantetalsituacin,informaverbalmentealosestudiantessobreeltema;estainformacinpermiteconcluirquelosestudiantescarecendeconocimientosbsicosenmateriadeimpuestos,yaquelospocosquetienendependendelgradodeintersqueestosposeensobreeltemayladisponibilidaddefuentesdeinformacinsobreste.

RECOMENDACIONES

1ElMinisteriodeEducacindeberrealizarunarevisinalproyectocurricularexistenteaniveldeeducacinmediaydiversificada,dondeincluyeensu

58

contenidoprogramticoeltemadeimpuestocomoasignatura,parasuevaluacinyposterioraprobacin;deestaformalosestudiantespodrnrecibirinstruccinformalsobreeltema,ellopermitiralaformacinyeldesarrollodeunaculturatributariaquegenereunanuevavisinsobreelrolprotagnicoquestosdeberndesempearenelcumplimientovoluntariodesusobligacionestributarias,estaculturaindividualseexpresardemaneracolectivapermitiendocubrirlasexpectativasexistentesenelpassobreladisminucindelaevasinfiscalyelaumentodelacaptacinderecursosquemejorenelbalanceentrelosgastosquepresentalaadministracincentral.Asuvezelplanteamientodeestetemadentrodeldiseocurriculardeberestarorientadodidcticamenteamejorarlacalidaddelaprendizajeylaeficienciaypertinenciadelquehacereducativonacional.

2ElEstadodebeanalizaryredefinirlaspolticasexistentessobreinversinygastos,afindequestaspermitansatisfacerlosrequerimientosdeserviciospblicosquedemandalasociedad,yaquelaconfianzaqueelgobiernoseacapazdeinspiraralgruposocialquedirige,incidedirectamenteeneldesarrollodelaculturatributariadedichogrupo;denoserascualquieresfuerzorealizadoaniveleducativoporinstruirenstamateriaestaradestinadoseguramentealfracaso.

3MejorarlalaborrealizadaporelSENIATcomorganodedivulgacinenmateriatributaria,afindequeestesuministrematerialinformativodidcticoalapoblacinestudiantilVenezolana,contribuyendoasalfortalecimientodelosproyectoseducativosenlamateriadirigidosaestapoblacin.

BIBLIOGRAFIA59

Bastidas,G.1.999.ElControlFiscaldelosDeberesFormalesyelFomentodelaCulturaTributariaenlosContribuyentesEspecialesdelaReginCentroccidental.InstitutoUniversitarioDeTecnologaAndrsEloyBlanco.Barquisimeto.p54.

CdigoOrgnicoTributario(1994).GacetaOficialdelaRepblicadeVenezuelaN4.727Extraordinariodel27deMayode1994.

GacetaOficialdelaRepblicadeVenezuela,35525.1994.CreacindelSistemaNacionalIntegradodeAdministracinTributaria.DecretoNo.310.

Gola,J.1998.ComoControlarlaEvasin.RevistaDinero.p154.

Gonzlez,W.1997.RevistaSic.P556.

Gonzlez,R..997.RevistaSic.P54.

Hernndezyotros(1996).LaInformacinqueProporcionaelSENIATaloscontribuyentesespecialesdeBarquisimetoysurepercusinenlarecaudacindetributos.Tesisdepregrado.UniversidadCentroccidentalLisandroAlvarado.Barquisimeto.p64.

LangoyGaraizbal(1990).DiccionariodeHaciendaPblica.EdicionesPirmide,S.A.

Marini,A.1999.IncidenciadelaculturatributariaenlarecaudacindelostributosnacionalesdeloscontribuyentesespecialesdeBarquisimeto.Tesisdegrado.UniversidadCentroOccidentalLisandroAlvarado(UCLA).Barquisimeto.p35.

Moreno,L.1994.ImpuestosConsolidados.RevistaDinero.p10.

Prez,A.1991.RevistaSic.p394

SalvatEditores,S.A.1978.EnciclopediaSalvat.SalvatEditores.Barcelona.

Sabino.C.ElProcesodelaInvestigacin.

Tacchi,C.1.994.EvasinTributaria.HeterodoxiaoNuevaOrtodoxia.BoletnDGI483-1994.Argentina.

Viera,J.1997.RelacinentrelaasistenciatributariasuministradaporladivisindeasistenciaalcontribuyentedelaGerenciaRegionaldeTributosInternosreginCentroOccidentalBarquisimetoyelconocimientodelas60

obligacionestributariasporpartedeloscontribuyentes.TrabajodeGrado.UniversidadCentroOccidentalLisandroAlvarado(UCLA).Barquisimeto.p77.

Ypez,G.1999.AporteTributarionocubrirnecesidadespresupuestarias.DiarioEconomaHoy.p10.

Anexos

61

AnexoATestsobreCulturaTributaria

62

Estecuestionarioestadirigidoaestudiantesdelprimeraodiversificado.

Debeleercuidadosamentelaspreguntasplanteadasycontestarconlamayor

veracidadposibleyenformaclaracadapregunta.

Laspreguntassondecarcterannimoysutratamientoesconfidencial.

Asegresedehabercontestadotodaslaspreguntasplanteadas.

63

CTCT/LMDFebrero2.0021/3

1.QuentiendeustedporImpuesto?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.CulessonlostiposdeImpuestosexistentesenelPas?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.CuleselobjetivodelarecaudacindeImpuesto?

64

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

CTCT/LMDFebrero2.0022/3

4.CuleseldestinodeldineroobtenidoenlarecaudacindeImpuesto?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5.QutipodefuentedeinformacinconoceenmateriadeImpuesto?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

65

CTCT/LMDFebrero2.0023/3

66

v

67