Visie Online OnderwijsErasmus UniversityRotterdamRotterdam, 6 december 2016

Voorwoord

In 15 years from now, half of US universities may be in bankruptcy, including the

state schools.

Clayton Christensen Harvard Business School

“ “In de afgelopen decennia zijn wij getuigen geweest van ontwikkelingen waar voorspellingen en indicaties tekort schoten. Het faillissement van bijvoorbeeld de Vroom & Dreesman, de val van Kodak en Free Record Shop, vinden hun oorzaak deels in strategische missers en een te trage reactie op mondiale trends. Kenmerkend aan deze trends is dat het er veel zijn, ze komen tegelijk, tonen interne verwevenheid en ze volgen elkaar in een rap tempo op. De interne verwevenheid en onvoorspelbaarheid leiden tot een steeds sneller veranderende wereld waarin verschillende sectoren de eigen rol opnieuw moeten uitvinden.

Een aantal voorbeelden uit het verleden. In 1975 had Kodak als eerste de digitale fotografie techniek ontwikkeld, maar Kodak onderschatte het effect van digitale fotografie met desastreuze gevolgen van dien. Het bedrijf verkocht het patent op digitale fotografie, in beginsel om de eigen markt te beschermen, en kwam de fout nooit meer te boven. Tegenwoordig is een beetje telefoon uitgerust met semiprofessionele camera en worden foto’s nauwelijks meer ontwikkeld maar afgedrukt -bij voorkeur thuis- of gedeeld op een of meerdere social network platforms.

We zien een zelfde ontwikkeling ook terug in de detailhandel. Nieuwe spelers brengen vraag en aanbod via nieuwe platformen bij elkaar en verwerven binnen een korte tijd een onvoorstelbaar groot marktaandeel, vaak ten koste van de gevestigde orde. De ‘new kids on the block’ zetten alle oude conventies buiten boord, maken handig gebruik van nieuwe technologieën en eisen zo een eigen rol binnen de ‘aangevallen’ sector. De gevestigde orde reageert veelal te traag op de nieuwe trend en verliest terrein. Veelal zit de gevestigde orde ook nog vast aan oude denkpatronen en gewoontes waardoor de transitie vaak als lastig en gekunsteld aanvoelt.

Naar analogie kan een dergelijk lot ook de universiteiten beschoren zijn. De impact van de mondiale trends zijn ook in het onderwijs voelbaar. Met de intrede van de MOOCs (o.a. aangeboden door MOOC factory), corporate universities en thematisch opgezet onderzoek en onderwijs (bijv. Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions , AMS) zijn de eerste tekenen van disruptie zichtbaar. De grote hoeveelheid gelijktijdige ontwikkelingen en het tempo waarin deze elkaar opvolgen dwingen de EUR digitalisering van en in het onderwijs op de strategische agenda te plaatsen.  

Hoe de onderwijssector er over een aantal jaar uitziet is niet te voorspellen. Om de juiste antwoorden te vinden, en nog belangrijker de juiste vragen te stellen, is het noodzakelijk om, in analogie naar andere industrieën, te experimenteren, te investeren in innovatie, (moedige) keuzes maken, openstaan voor samenwerking met het bedrijfsleven, wendbaarheid en flexibiliteit te borgen in alle lagen van de instelling.

Verandering binnen de onderwijssector, met relatief logge en grote instellingen, de noodzaak voor verantwoording en omvangrijke wetgeving, is geen gemakkelijke opgave maar wel een noodzakelijke. Een lange termijn visie is onrealistisch, evenals een meerjarenbeleid op het terrein van onderwijs innovatie. Om de instelling gereed te maken voor misschien wel de meest experimentele periode in haar geschiedenis, wordt in deze notitie een aantal toekomst scenario’s geschetst en als afgeleide daarvan een aantal ‘no regret options’ geformuleerd. Deze ‘no regret options’ dienen de EUR gemeenschap te prikkelen, te stimuleren en te inspireren. De komende jaren zal de EUR in verbinding en al experimenterend toewerken naar een leidende positie op het terrein digitaal onderwijs. Online onderwijs is daarbij slechts een van de componenten van een grotere digitaliseringsslag. Deze notitie is slecht een beginpunt, een eerste bouwsteen.

De wereld verandert

Een landschap aan de vooravond van grootschalige transitie

Waarde creëren in een nieuwe realiteit

Hoe verder?

1

2

3

4

Inhoudsopgave

2020… maak kennis met Joris.

Joris heeft recentelijk eindexamen gedaan en bereidt zich voor op zijn vervolgstudie. Zijn ambitie is het behalen van een academische graad in minder dan 3 jaar. Hoewel Joris zich ervan bewust is dat een diploma zijn toegangsbewijs is voor een succesvolle carrière, is een reguliere studieloopbaan niet aan hem besteed. Locatie is voor Joris van ondergeschikt belang, belangrijk is dat Joris zelf de controle heeft over zijn curriculum, de tijdbesteding en de vorm van zijn onderwijs. Nog belangrijker dan de kennisverwerving is het ontwikkelen van specifieke vaardigheden, die in de wereld van Joris noodzakelijk zijn om zijn toekomst zo goed mogelijk vorm te kunnen geven.   In de aanloop tot zijn keuze voor een studie heeft Joris diverse MOOCs gevolgd. Uit een ruim aanbod in zowel instellingen als cursussen heeft Joris op basis van data en aanbevelingen een slimme keuze gemaakt voor een uitdagende opleiding. Daarna heeft Joris gezocht naar een onderwijsinstelling die hem de vrijheid biedt om zelf een pakket samen te stellen en eigen deadlines te stellen voor het behalen van zijn bul. Joris weet dat hij een bewuste keuze moet maken voor een onderwijsaanbieder die ook in het online scoringssysteem van het bedrijfsleven goed aangemerkt wordt. Belangrijke selectiecriteria voor de onderwijsinstelling zijn een ruim aanbod in onderwijseenheden, nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en flexibiliteit (in tempo) bij de verwerving en ontwikkeling van specifieke vaardigheden. Anders dan zijn ouders is Joris niet van plan om veelvuldig en vaak naar de campus te gaan, althans niet om kennis te verwerven. Kennisverwerving is in zijn dagen niet al te ingewikkeld, daar hoef je niet voor te reizen.

De kunst zit juist in het toepassen van de kennis en daarbij de benodigde vaardigheden ontwikkelen, daar gaat Joris graag voor naar de campus. Joris’ zijn studiekosten zullen naar verwachting lager uitvallen dan de studiekosten van zijn ouders. Dat houdt in dat Joris gedurende zijn opleiding ook tijd heeft om praktijkervaring op te doen, al dan nietvrijwillig en onbetaald. Daarnaast heeft Joris meer tijd om zijn netwerken op te bouwen, online en fysiek te discussiëren met medestudenten en met mentoren van de universiteit en het bedrijfsleven te brainstormen. Joris zoekt bovendien naar tijd om samen met vrienden een eigen bedrijf op te zetten.   Gezien het tempo waarin Joris zijn toekomst wil vormgeven, is er slechts beperkte tijd om naar het buitenland te gaan. Om zijn leerervaring te verrijken heeft Joris zich via het MyEUR Online portal aangemeld voor de international experience. In deze future classroom wordt Joris meegenomen naar de andere kant van de wereld, virtueel, en maakt hij kennis met internationale studenten, andere culturen en sociale normen. Via het portal kan hij anytime any place inloggen en deelnemen in een van de future classrooms. Uiteraard is dit niet vrijblijvend, en zal hij ook moeten deelnemen aan de projecten en discussies in de future classrooms, maar gezien de vaardigheden die Joris hiermee opdoet is dat geen probleem.

Veranderende arbeidsmarkt Het aloude adagium ‘jong geleerd, oud gedaan’ is helemaal voorbij, studeren is immers een levenslange bezigheid. De technologische ontwikkelingen hebben ook gevolgen voor de arbeidsmarkt, die continu verandert. De prognose is dat veel bestaande banen in het middensegment in de loop van de jaren zullen verdwijnen en/ of zullen evolueren. Takenpakketten zullen op andere wijze worden ingericht en herverdeeld. Ook de demografische ontwikkelingen hebben gevolgen voor de arbeidsmarkt. De verwachting is dat de AOW-leeftijd in de toekomst verder zal worden verhoogd waardoor mensen een groter deel van hun leven werken. Beide ontwikkelingen leiden tot flexibiliteit in de arbeidsmarkt, met als gevolg dat professionals continue nieuwe kennis en vaardigheden moeten opdoen.

Politiek – Economische ontwikkelingen Een van de basisbeginselen van het Nederlandse onderwijsstelsel is de toegankelijkheid van het onderwijs. Dit principe wordt enigszins op de proef gesteld door bezuinigingen. Immers, door afschaffing van de studiefinanciering worden studenten gedwongen zich af te vragen of zij willen lenen (en daarmee een studieschuld opbouwen) of dat zij op een alternatieve wijze kennis willen verwerven. De bezuinigingen op het onderwijs brengen ook spanningen met zich mee voor de onderwijsinstellingen en dwingen bestuurders om bewuster na te denken over de financiering van het onderwijs. De druk om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen en het onderwijs te flexibiliseren en moderniseren staan voorts haaks op de verantwoordingscultuur binnen de instellingen, waar onderzoek vele malen belangrijker wordt geacht dan het onderwijs.

De wereld verandert Vijf trends met een grote impact op de onderwijssector

Erasmus University Rotterdam

Veranderende arbeidsmarkt

Maatschappelijke ontwikkelingen

Technologische ontwikkelingen

Demografische ontwikkelingen

Internationalisering

Demografische ontwikkelingen Volgens de prognose van het CBS zal de instroom van Nederlandse studenten (reguliere instromers) in het hoger onderwijs de komende jaren sterk afnemen. Tegenover de krimpende studentenpopulatie (regulier) groeien de aantallen deeltijdstudenten en internationale studenten. In de komende jaren zal de EUR, net als vele andere instellingen, geconfronteerd worden met een studentenpopulatie die qua samenstelling divers is en waarbij het aantrekken van internationale studenten steeds belangrijker is om het aantal studenten op peil te houden.

Erasmus University Rotterdam

Technologische ontwikkelingen

Demografische ontwikkelingen

Internationalisering

Technologische ontwikkelingen Door technologische vernieuwingen verandert de manier waarop kennis ontstaat en gedeeld kan worden enorm. Digitalisering van onderwijs en onderwijsdiensten biedt kansen voor nieuwe aanbieders op de onderwijsmarkt en nieuwe doelgroepen. De schat aan informatie uit onderwijssystemen maakt het mogelijk om onderwijs en begeleiding persoonlijk toe te spitsen op de student. De ‘hype’ rondom de massive open and online courses (MOOCs), en small private online courses (SPOCs) is voorbij en voor de ivy league universiteiten business as usual. Maar de technologische ontwikkeling gaan verder: robotisering, virtual reality, augmented reality en data analytics openen nieuwe mogelijkheden voor het onderwijs en maken dat het onderwijs op nieuwe didactische modellen gestoeld kan worden.

Internationalisering In tegenstelling tot de krimp in Nederland is de verwachting dat de wereldbevolking sterk zal groeien. De verwachting is ook dat de vraag naar hoogwaardig onderwijs met name in de BRIC landen sterk zal stijgen. De ivy league universiteiten hebben enkele jaren geleden ingespeeld op de deze trend door te investeren in Massive Open Online Courses (MOOCs) en de bijbehorende platforms. Deze topuniversiteiten trekken duizenden online studenten naar de MOOCs en vergroten zo hun naambekendheid over de grenzen. Internationalisering houdt ook in dat fysieke barrières worden doorbroken. In tegenstelling tot voorheen is het voor studenten tegenwoordig bijna een plicht om gedurende de opleiding ook stage te lopen in het buitenland. In de afgelopen jaren is het aantal studenten, dat een periode doorbrengt in het buitenland, sterk gestegen. De toenemende studentenmobiliteit in samenhang met de online activiteiten van de verschillende universiteiten zal de concurrentie op de internationale onderwijsmarkt vergroten.

Facts & Figures “edX biedt van ruim 50 Ivy

league universiteiten open en online courses aan, Coursera

biedt ruim 500 MOOCs van 80 universiteiten wereldwijd aan.

Coursera en haar 147 partners bieden in 29 landen ruim 1878

MOOCs aan.”

Een landschap aan de vooravond van grootschalige transformatie Technology changes the game

In de jaren ’80 voorspelde McKinsey nog dat er in het jaar 2000 nog geen miljoen mobiele telefoons in gebruik zouden zijn. Inmiddels weten we dat technologie zich niet lineair ontwikkelt, maar exponentieel: in 2014 waren er c.a. 6,9 miljard mobiele telefoons in gebruik. Mogelijk gemaakt door technologie en gedreven door de demografische, politiek-economische en sociale ontwikkelingen zien wij de komende jaren het onderwijs grootschalig transformeren. Net als in andere sectoren zal de digitalisering van het onderwijs verstrekkende gevolgen hebben.

De opkomst van grootschalige platformen in het onderwijs In de afgelopen jaren hebben digitale platforms hun intrede gedaan in verschillende sectoren, veelal met disruptieve gevolgen voor het bestaande landschap en de bijbehorende grote en gevestigde bedrijven. In alle gevallen heeft dit geleid tot een drastische transformatie van het bestaande landschap. En ook in het onderwijs zijn zij reeds in opkomst. Voorbeelden daarvan zijn Coursera, Udacity of EdX.

Echte transformatie van een markt als gevolg van de intrede van digitale platforms treedt pas op wanneer zij voldoende schaal hebben. Dit is het geval wanneer een substantieel deel van het totale vraag en aanbod via het digitaal platform bij elkaar wordt gebracht en/ of er sprake is van een significante machtspositie doordat het platform in meerdere landen actief is. Daarvan is op dit moment nog geen sprake, dit zou echter op korte termijn weleens heel anders kunnen zijn. Dit soort innovaties ontwikkelen zich namelijk vaak exponentieel. Concreet betekent dit dat in het begin slechts sprake is van een zeer beperkte groei. Dit zorgt er dan ook voor dat gevestigde partijen de ontwikkeling in het begin meestal onderschatten; ‘charming but uninteresting’. Zodra het kantelmoment echter is bereikt, ontwikkelt de innovatie zich razendsnel waardoor de gevestigde partijen te laat zijn en men van disruptie spreekt. Het feit dat de huidige platforms op het terrein van het onderwijs nog klein zijn en nog maar voor weinig verandering zorgen, zegt dus niks over hun toekomstige kracht., onderwijsvorm of type begeleiding.

Fragmentatie binnen het veld van onderwijs aanbieders Zodra één of meerdere onderwijsplatforms daadwerkelijk schaal krijgen zal dit het landschap voorgoed veranderen. Een eerste belangrijk gevolg is een sterke fragmentatie van het veld van aanbieders van onderwijs. Het veld van aanbieders van onderwijs fragmenteert door het feit dat digitale platforms het individu binnen het collectief zichtbaar maken en centraal stellen.

Dit wordt goed geïllustreerd door Uber. Boekte je als consument in het verleden altijd een taxi bij een taxibedrijf, doe je nu met Uber direct zaken met een individuele chauffeur. Ook het digitale onderwijsplatform zal er voor zorgen dat niet langer de onderwijsorganisatie, maar de individuele docent centraal staat. Daarmee transformeert een digitaal platform een landschap wat wordt gekenmerkt door een beperkt aantal grote onderwijsinstellingen plotsklap in een gefragmenteerd landschap wat bestaat uit een groot aantal individuele, met elkaar concurrerende, docenten. De kans is dan ook groot dat studenten over enkele jaren spreken over ‘top-docenten’ daar waar zij nu nog spreken over ‘top universiteiten’.

Herschikking en ontbundeling van de onderwijsketen Het gefragmenteerde en geïndividualiseerde landschap worden met elkaar verbonden door het digitale platform. Daarbij faciliteert het platform de benodigde datastromen tussen alle partijen en regisseert zij de keten. Dit heeft tot gevolg dat er geheel nieuwe onderwijsketens tot stand kunnen worden gebracht die meer kwaliteit én maatwerk bieden. Traditioneel bieden onderwijsinstellingen hun onderwijs aan studenten aan als één curriculum, op één locatie, binnen een specifiek tijdsbestek en voor alle studenten in dezelfde vorm. Door digitalisering van onderwijs en onderwijslogistiek is deze bundeling niet langer vanzelfsprekend of noodzakelijk. Ontbundeling van de keten is daarmee een logisch gevolg. Dit wordt versterkt door het feit dat om in een gefragmenteerd en geïndividualiseerd landschap het hoofd boven water te houden. het van groot belang is om je te onderscheiden van de concurrent. Dit kan zijn op basis van kwaliteit, maar ook op aspecten als bijvoorbeeld locatie, onderwijsvorm of type begeleiding.

Al deze ontwikkelingen zorgen er voor dat de traditionele rol van universiteiten in de nabije toekomst geheel of gedeeltelijk komt te vervallen. In analogie met andere markten waarin het aanbod door diverse partijen is uitgehold, verliest ook de universiteit geleidelijk het monopolie op het verstrekken van hoogwaardige kennis en een erkend diploma. Studenten hebben toegang tot een rijk onderwijsaanbod en kiezen wat het best aansluit bij hun specifieke leerwensen. Uiteindelijk is de verwachting dat de opkomst van digitale platforms zal leiden tot een geheel nieuw onderwijslandschap. Maatwerk wordt de norm. De mix van digitalisering en ontbundeling van onderwijsdiensten maakt dat onderwijs verder gepersonaliseerd kan worden langs de principes any time, any place, any path & any pace.

2020… maak kennis met Marjolein.

Marjolein is moeder van twee kinderen met een fulltime baan. Twee jaar geleden is zij haar droom gaan najagen en is zij gestart met het blended Law Program aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Deze blended opleiding van de Law School stelt Marjolein niet alleen in de gelegenheid om naast haar fulltime baan te studeren, maar biedt haar tevens een ingang naar de advocatuur.

Work - life balance in deze snel veranderende wereld is voor Marjolein een behoorlijke uitdaging. Hoewel ‘leven lang leren’ tegenwoordig de standaard is, is het in de praktijk nog best lastig om passend onderwijs te vinden, te volgen en te betalen. Net als vele anderen van haar generatie is een tweede opleiding financieel niet altijd haalbaar, maar gelukkig heeft Marjolein een studiebeurs vanuit haar werkgever waar zij een beroep op kan doen. 

Marjolein heeft talent, maar met talent alleen kom je er niet, dat weet zij ook. Zij heeft behoefte aan (enige) begeleiding, structuur en mensen die haar inspireren, maar ook aan flexibiliteit. Om kennis te verwerven hoeft Marjolein de deur niet uit. Alles is online te vinden, in virtual classrooms volgt ze kleinschalig onderwijs, via het forum kan zij discussies bijwonen en zelf een discussie starten en via de wiki’s kan zij haar opgedane kennis delen met anderen. De inhoudelijke begeleiding wordt verzorgd door een zogenaamde ‘kennis coach’. Deze kenniscoach is een avatar voorzien van kunstmatige intelligentie, docenten van ESL zorgen voor input. De kenniscoach geeft haar niet alleen feedback, maar ook feedforward. De analytics bieden Marjolein een overzicht van haar voortgang en motiveren haar om elke het beste uit zichzelf te halen.

Voor het vaardighedenonderwijs, dat door de partners van ESL is vormgegeven, en alle sociale activiteiten moet Marjolein naar de campus of naar een van de partners van ESL. Deze face-to-face momenten bieden de studenten zoals Marjolein de kans om elkaar te leren kennen, om kennis te maken met de toekomstige werkgevers en het toekomstigtoekomstig beroep. Het face to face contact staat hiermee in het teken van soft skills en academische socialisatie.

Kenmerkend en onderscheidend aan de opleiding van EUR, in dit geval ESL, is dat studenten voorafgaand aan de opleiding al worden geholpen bij het maken van een keuze voor een toekomstig beroep en gedurende de opleiding worden gekoppeld aan een begeleider vanuit de praktijk. Deze praktijk-docent begeleidt de studenten bij het verwerven van beroep specifieke vaardigheden, en werkt nauw samen met de wetenschappelijk docent die de student begeleidt bij het verwerven en toepassen van de juiste kennis. Het is deze wisselwerking tussen de twee docenten waardoor de student een constante stimulans krijgt om nieuwe kennis te construeren.

De huidige samenleving bevindt zich in een transformatie naar een digitale georganiseerde samenleving. Dit heeft grote impact op bestaande organisaties en structuren, maar biedt ook grote kansen. Zo heeft digitalisering de Nederlandse economie geen windeieren gelegd. In de afgelopen 25jaar heeft de digitalisering geleid tot een 25% groei van de BBP. Op zich zelf is dat ook niet opmerkelijk, de Nederlandse infrastructuur is uitstekend, Nederlanders zijn ‘tech-savy’ en hebben een goede toegang tot het internet. De Nederlandse burger adopteert nieuwe technologieën razendsnel. Dat gezegd hebbende, is het eerlijke verhaal dat de vijf grote maatschappelijke domeinen zich op dit moment op dit terrein nog op een fikse achterstand bevinden*.   Een van die domeinen is het onderwijs. De nieuwe kenniseconomie stelt hogere en andere eisen aan werknemers en daarmee ook aan de universiteit. De in transitie verkerende samenleving wordt sterk beïnvloedt door technologische ontwikkelingen waardoor de huidige generatie lerenden (studenten) moeten leren omgaan met onzekerheden en alle risico’s en mogelijkheden die uit deze onzekerheden voortvloeien. De huidige maar ook toekomstige generatie lerenden moeten kunnen functioneren binnen een sterk gedigitaliseerde wereld. Om te kunnen voorzien in de behoeften en wensen van lerenden zullen de ‘one size fits all’ curricula losgelaten moeten worden. Deze aanpak voldoet niet meer. Momenteel vindt een verschuiving plaats van kennisoverdracht door de docent naar actieve kennisconstructie door de student. In de nabije toekomst zal de vraag naar gepersonaliseerd leren, samenwerking tussen studenten en docenten, samenwerking tussen de instelling en private partners steeds meer toenemen. Learning analytics en digitaal toetsen zullen nieuwe vraagstukken opleveren. Tot slot speelt toegankelijkheid van het onderwijs en toegang tot kennis een grote rol in deze transitie

Tegen deze achtergrond is het noodzakelijk om na te denken over onderwijsinnovatie en de (her)positionering van online onderwijs in ons onderwijsaanbod. Nieuwe uitdagingen en mogelijkheden dienen zich aan, maar worden door velen ook met scepsis ontvangen.

*Gezondheid, onderwijs, mobiliteit, stedelijke gebieden en energie.

Waarde creëren in een nieuwe realiteit No regret options

In deze snel veranderende wereld is het zaak om ook als universiteit een bepaalde mate van wendbaarheid en flexibil iteit te omarmen. Hoe de wereld en het onderwijslandschap er straks uitziet is onzeker, welke digitale platforms, instrumenten en/ of methoden we gebruiken zijn evenmin zeker. Wat wel zeker is dat er een aantal zaken zijn waar de EUR in moet investeren wil zij niet op achterstand raken. Dit zijn de zogenaamde ‘no regret options.

De wereld als speelveld

Opleider van ondernemend

Nederland

Next level education: mooc

and more

Dat de EUR grote ambities heeft met online onderwijs blijkt wel uit het grote aantal ingediende projectvoorstellen in het deelprogramma Online Onderwijs (aanvang 2014). De tenders in 2014 en 2015 hebben geleid tot een prachtig portfolio, waarbij een mix is te zien van open online onderwijs en andersoortige - meer technologisch gedreven- deliverables. Geheel in lijn met werkwijze van de EUR is al experimenterend een start gemaakt met gamificaton, onderwijs apps en MOOCs. In 2016 zijn 4 MOOCs opgeleverd en 11 in ontwikkeling. Een volgende proef is het gebruiken van de MOOC in het campus based onderwijs (zie hiervoor bijv. de MOOC innovation Management RSM). Deze proef zou de weg vrij kunnen maken om in de aanloop richting 2020 het reguliere onderwijs te verrijken met MOOCs van zowel de eigen instelling als andere instellingen.

In eerste instantie dienen de MOOCs bij te dragen aan de realisatie van de strategische doelen van de EUR, te weten kwaliteitsverbetering van het onderwijs, internationalisering en het aantrekken van nieuwe doelgroepen.

Momenteel wordt geen beleid gevoerd op de inhoud van onderwerp van de MOOCs. Met als gevolg dat er een breed palet aan MOOCs wordt ontwikkeld. Ontwikkeling van MOOCs is een kostbare bezigheid, de middelen die benodigd zijn kunnen slechts eenmaal worden uitgegeven. Om te voorkomen dat er een wildgroei ontstaat aan MOOCs, zouden de de next level MOOCs kunnen worden gekoppeld aan de strategische onderzoeksthema’s van de EUR .

Voor de komende vier jaar zijn dat: ❑ Smarter choices for better health ❑ Vital cities and citizens  ❑ Inclusive growth

No regret optie 1: Next level education: MOOC and more (1/2) Herpositionering open online onderwijs

Met deze focusgebieden wordt een verbinding gelegd tussen enerzijds de onderzoeksthema’s van de EUR en anderzijds wordt het onderwijs van de EUR online gevalideerd en toegankelijk gemaakt voor het internationale publiek. Daarnaast worden hele nieuwe onderzoeksnetwerken gecreëerd waarmee de revenuen van een MOOC niet zozeer op geld waardeerbaar zijn maar meer op onderzoek revenuen. Belangrijker is dat er een gezamenlijke koers ligt voor de ontwikkeling van online onderwijs, waardoor de EUR gericht MOOCs blijft ontwikkelen. Multidisciplinaire samenwerking voor medewerking (op de onderzoeksthema’s) en meer cohesie tussen de cursussen en faculteiten zijn dan een logisch gevolg. Voor het campus onderwijs betekent dit een verrijking van het onderwijs. Gezien de interne verwevenheid van het onderwijs en onderzoek zal het on campus onderwijs gebaat zijn bij de online onderwijs modules. On-campus studenten krijgen een keuze mogelijkheid, kunnen in eigen tijd of op aanraden van docenten vakken volgen van andere faculteiten. Dit kunnen zij online en gratis. Bovendien worden ze eigenaar van het eigen leertraject.

Een ander scenario is dat de EUR geen keuzes maakt en een niet discriminerend beleid voert t.a.v. de MOOC ontwikkeling. Hoewel die aanpak niet ongebruikelijk is (als voorbeeld het beleid van Irvine University California), kan worden gezegd dat MOOCs ontwikkelen omwille van de ontwikkeling geen gezonde koers is.

Een mengvorm waarbij de onderzoeksthema’s voorrang hebben bij de ontwikkeling van de MOOC en waarbij ten aanzien van andere onderwerpen een niet-discrimineren beleid wordt gevoerd, is ook een optie. Dit laatste laat de faculteiten in de lead, maar geeft ook enigszins focus aan de ontwikkelagenda.

Verrijking didactiek met behulp van technologische innovaties en toepassing van game technieken Online onderwijs is niets nieuws, de Open Universiteit (OU) doet het al decennia en heeft terecht de koers naar blended onderwijs verlegd. De EUR zal zich op dit terrein ook niet kunnen onderscheiden van de andere universiteiten, ook niet als de EUR de MOOCs en andersoortig online onderwijs rondom de onderzoeksthema’s ontwikkeld. Gezien de potentie van de EUR kan zij zich wel onderscheiden door het onderwijs in sterke mate te voorzien van nieuwe technologieën.

Met de toename van technologische mogelijkheden komt (deels) een einde aan traditionele onderwijsvormen. In de 21ste eeuw wordt leren meer en meer zelf ervaren en zelf doen, waarmee de nadruk komt te liggen op actieve participatie en verantwoordelijkheid van de student. Digitale platforms als Futurelearn maken al gebruik van social learning om lerenden te activeren en motiveren en ook als EUR zullen we hier de komende jaar sterk op investeren.

Een manier om de actieve participatie en zelfverantwoordelijkheid te vergroten is via zogenaamde smart engagements. Een smart engagement is een onderwijsvorm waar serious games, applied games, gamification en playful design een belangrijke rol spelen. Kenmerkend aan ‘smart engagements’ is dat de technologie in dienst staat van het onderwijs en niet omgekeerd. Ander kenmerk is dat het lerenden/ studenten met elkaar in verbinding brengt en vanwege het sociale component de leerervaring verrijkt. Smart engagement is de facto een ‘people orientated’ ontwerp, waarbinnen socialisatie van studenten, creativiteit en samenwerking voorop staat. Studenten leren van elkaar en zijn verantwoordelijk voor kennisconstructie.

Technologieën als virtual reality (VR) en augmented reality (AR) al dan niet gecombineerd met kunstmatige intelligentie maken het mogelijk om de lerende een verrijkte leerervaring te bieden en tegelijkertijd de didactiek verder uit te denken. Flipping the classroom, hoe nieuw dat ook moge klinken, kan een hele nieuwe betekenis krijgen met de juiste toepassing van nieuwe technologieën. Zo biedt VR de mogelijkheid de leeromgeving van studenten te verrijken.

Door studenten in een omgeving te trekken waarbij de context van hetgeen ze bijgebracht levensecht en zintuigelijk waarneembaar is, wordt de leerervaring rijker, interactiever en voelt de ervaring authentieker aan. Voorts kan de student tijd- en plaats onafhankelijk in virtuele omgeving leren, waarmee kostbare contactmomenten op een andere wijze ingevuld kunnen worden. Door de VR-omgeving te koppelen aan artificial intelligence (AI) kan de student ook in de VR-wereld nieuwe kennis opdoen en in een specifieke context toepassen.   Naast nieuwe technologieën bieden ook het toepassen van serious games en gamification mogelijkheden om het onderwijs naar een nieuw niveau te tillen. Zo biedt dit kansen op het terrein van vaardighedenonderwijs. Vaardighedenonderwijs is sterk in opkomst. Naast de actieve kennisverwerving en kennisconstructie staan de soft skills centraal. In het vaardighedenonderwijs is voor het wetenschappelijk onderwijs nog betrekkelijk veel winst te behalen. Naast het bestuderen en toepassen van theoretische vraagstukken zullen de nieuwe generatie studenten ook moeten kunnen communiceren, prioriteren, nieuwe kennis creëren, projectmatig werken en functioneren in (multidisciplinaire) teams. Serious games kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Een goed voorbeeld is de ABCDE sim methode. Niet alle disciplines lenen zich voor serious games, Sommige disciplines zijn veel meer gebaat bij gamification. Gamification is het gebruikmaken van gamedesign en game technieken om een verhoogde motivatie teweeg brengen door de voortgang van studenten in kaart te brengen en te tonen. De challenges maken het mogelijk voor om studenten intrinsiek te bewegen om een hoger kennisniveau te bereiken.

No regret optie 1: Next level education: MOOC and more (2/2) Next generation education

Digitale onderwijsplatforms hebben zich stevig verankerd in de maatschappij. Massive open online courses (MOOCs) al dan niet in combinatie met andere technologieën als Virtual Reality, Augmented Reality en Artificial Intelligence zijn niet meer weg te denken. De EUR heeft zich in de afgelopen 10 jaar gemanifesteerd als frontrunner op het terrein van onderwijsinnovatie. De EUR onderscheidt zich van andere instellingen door de inzet van technologische innovaties in het onderwijs. Al experimenterend heeft de EUR een rijke leeromgeving ontwikkeld waar de student centraal staat. Studeren aan de EUR is een ervaring in een academische setting waarbij de student verantwoordelijkheid draagt voor de eigen kennisverwerving.

Dankzij de toename van digitale platforms zijn toetredingsdrempels drastisch verlaagd, waardoor de EUR succesvol is toegetreden tot nieuwe markten. Online onderwijs, MOOCs en SPOCs, hebben de EUR reëel kansen geboden om nieuwe campuslocaties wereldwijd te openen. Een generieke infrastructuur van de digitale platforms heeft geleid tot een MyEUR Online. Dit platform fungeert als grensoverschrijdende stekkerdoos, een ketenregisseur, waar alle EUR locaties direct op worden aangesloten. Zodoende kunnen alle partners en studenten direct gebruikmaken van belangrijke informatiestromen en de EUR keten.   De transitie van kennisoverdracht door docenten naar kenniscontructie door studenten is al jaren een voldongen feit. Studeren aan de EUR is voor alle studenten waar ter wereld mogelijk. Kennis wordt online opgedaan en direct lokaal toegepast. Deze ‘science in action’ methode heeft ertoe geleid dat de EUR voorop loopt in de toepassing van wetenschappelijke theorieën op mondiale problemen. Het campus onderwijs is niet langer een ‘one size fits all’. De stijgende vraag naar ‘up-to-date’ kennis heeft tot gevolg dat studeren een levenslange bezigheid is waarmee een leven lang leren (LLL) de nieuwe standaard is. Alle EUR opleidingen kennen een LLL-vorm. Doordat het onderwijs veel meer ‘op maat’ is, is de kwaliteit van het onderwijs toegenomen en sluit het beter aan bij de belevenis, behoeften, talenten en ambities van de student. Al met al is de student in ‘charge’ van de eigen kennis ontwikkeling en wordt daarbij begeleid, zowel inhoudelijk als in het proces, door een kenniscoach (docent).

2025….leading digital Big data en learning analytics worden gebruikt om studenten inzicht te geven en te sturen daar waar nodig, waardoor het onderwijs vele male gepersonaliseerd is dan enkele jaren geleden. Technologieën als virtual- en augmented reality maken dat leren in context en het verwerven vaardigheden steeds uitdagender wordt. Serious games staan ten dienst van het vaardighedenonderwijs en bieden studenten nieuwe mogelijkheden om soft skills te verwerven. De theoretische kennis die de studenten nodig hebben, verwerven zij online veelal op eigen initiatief en soms op aanwijzen van een docent en/ of praktijkbegeleider.  In future classrooms kunnen studenten zich volgens het principe van ‘anytime, anyplace’ aanmelden een verdiepende cursus volgen. De kleine online groepen stellen de studenten in staat om van elkaar te leren, met elkaar in discussie te treden en samen te werken aan projecten (social learning). Inhoudelijke begeleiding wordt verzorgd door een online kenniscoach. Indien gewenst kunnen studenten ook een ‘on-campus’ docent opzoeken.

De internationale campuslocaties gebruiken de Rotterdamse MOOCs als ‘foundation courses’. Deze ‘foundation courses’ hebben verschillende doelen, de meest belangrijke is het wegwerken van kennisdeficiënties. Ook kunnen studenten de MOOCs inzetten in het eigen onderwijs op locatie. Zodoende hebben studenten zelf de leiding over wat zij willen leren en van welke docent. Kleinschalig online onderwijs is business as usual. Rotterdamse docenten ontwikkelen in samenwerking met de collega’s overzee on demand onderwijseenheden en ontsluiten deze via MyEUR Online. De kleinschalige online onderwijsheden bieden verdieping en verbreding en kunnen leiden tot extra credits. Credits worden alleen verleend nadat een student middels een digitale toets heeft aangetoond over de vereiste kennis te beschikken en deze toe te kunnen passen.

No regret optie 2: De wereld als speelveld Plaats- en tijdonafhankelijk leren

De vraag naar hoogwaardig onderwijs zal globaal steeds meer toenemen. Binnen afzienbare tijd spreken we niet meer van doelgroepen, om de simpele reden dat iedereen een prospect kan zijn. Zowel regionaal, als nationaal als internationaal. De grootschalige digitale platforms maken het eenvoudiger om als Nederlandse onderwijs aanbieder op andere plekken in de wereld onderwijs te verzorgen. De digitale platforms en hun generieke infrastructuur creëren een grensoverschrijdende ‘stekkerdoos’. Voor aanbieders van onderwijs geldt dat het platform waarborgt dat waar zij ook ter wereld onderwijs aanbieden zij direct zijn aangesloten op de markt, de belangrijke informatiestromen en de keten. De toetredingsdrempel wordt al met al door de digitale platforms drastisch verlaagd, waardoor er kansen liggen voor de EUR om succesvol toe te treden tot nieuwe markten.

De internationalisering van onderwijs biedt reële kansen om van onderwijs een exportproduct te maken. Hoogwaardig onderwijs aan betalende buitenlandse studenten kan een waardevol onderdeel zijn van het verdienvermogen van Nederland. Gezien het feit dat de vraag naar onderwijs in de wereld als geheel de komende decennia sterk gaat toenemen, biedt dit veel nieuwe mogelijkheden voor groei. Niet alleen internationale studenten maar ook regionale studenten zijn de ‘doelgroep’ (hoewel we in de toekomst iedereen als target audience kunnen beschouwen). Alumni kunnen via digitale platforms waar ter wereld onderwijs volgen van de EUR. On-campus studenten kunnen nummercourses volgen over de grenzen en tegelijkertijd gebruikmaken van alle digitale ondersteuning die zij in Nederland ook gewend zijn. De eerste stappen voor de EUR om dergelijke programma’s te starten liggen op het terrein van exchange-programma’s, summer schools, pre-master programma’s en post-initieel onderwijs.   Nog een stap verder is de internationale virtuele classroom, geheel vormgegeven volgens de principes van anytime, anywhere. In de MOOCs en SPOCs volgen lerenden onderwijs in virtual classrooms (VCR) waar zij zich tijd- en plaats onafhankelijk kunnen aanmelden. Lerenden kunnen in deze VCR vragen stellen, met elkaar in discussie en samenwerken aan projecten. Inhoudelijke begeleiding krijgen zij van de online docent en indien daar behoefte aan is kan de student een ‘on-sight’ docent (op locatie) opzoeken.

De begeleiders, een docent van de EUR in samenwerking met een lokale docent overal ter wereld, dragen verantwoordelijkheid voor de kennisoverdracht maar ook voor de kennisdisseminatie.   Voor de toetsing van kennis en inzicht is het ook belangrijk dat de curricula worden herzien en herschreven. Het onderwijsprogramma, inclusief toetsing, zal meer gebaseerd zijn op vragen in plaats van feiten. Tegelijkertijd zullen we toewerken naar een pedagogiek waarbij samenwerking en gebruik van internet worden toegejuicht. Om zodoende toe te werken naar digitale toetsing waarbij productiviteit het uitgangspunt is niet zo zeer het proces of de vorm van de toets.

Leven lang leren wordt steeds belangrijker. De arbeidsmarkt verandert steeds sneller. Technologische ontwikkelingen zoals digitalisering en robotisering leiden tot het verdwijnen van bestaande beroepen en banen en ontstaan er nieuwe. Inhoudelijk verandert de vraag naar het soort kennis. In de nabije toekomst zijn creatieve en wendbare kennisnetwerken nodig die bestaan uit creatieve en wendbare kenniswerkers die multidisciplinair kunnen samenwerken. De vraag naar hoogopgeleide teamspelers, die om kunnen gaan met verandering en weten hoe zij kennislacunes kunnen ontdekken en invullen, stijgt exponentieel.

Werkgevers, nationaal en internationaal, verwachten dat afgestudeerden de arbeidsmarkt met up-to-date kennis betreden. Naast inhoudelijke expertise zijn werkgevers in toenemende mate op zoek naar vaardigheden als creativiteit, kritisch denken, probleemoplossend vermogen, communiceren en samenwerken. Ook ‘soft skills’ als leiderschap, zelfreflectie en het kunnen geven van feedback worden steeds belangrijker. Tegelijkertijd leiden de werkgevers de studenten ook intern op en dragen zij er zorg voor dat de ontwikkeling niet ophoudt na het behalen van een diploma.   De EUR speelt een belangrijke rol in de academische vorming van studenten. Meer dan ooit tevoren is het van belang dat de EUR en haar partners de samenwerking nieuw leven inblaast. In de nieuwe samenwerkingsvorm zorgt de EUR, in samenwerking met haar partners, dat studenten zich kunnen voorbereiden op de toekomst en werknemers zich kunnen bijscholen en /of omscholen.

In dergelijk ecosystemen is een ‘knowledge exchange’ een vereiste. Het bedrijfsleven geeft aan welke kennis en vaardigheden de werknemers dienen te bezitten en werken samen met de EUR aan de ontwikkeling van cursussen waar de benodigde kennis en vaardigheden verworven kan worden. Het loslaten van restricties qua tijd, plaats en curriculum leidt ertoe dat studenten, zowel life-long-learners als regulier, zelf kunnen bepalen in welke volgorde en waar ze wat willen volgen.

No regret optie 3: Opleider van ondernemend Nederland Onderwijsecosysteem

Dat het onderwijs in de toekomst niet vanuit de accreditatie maar vanuit de arbeidsmarkt is gedreven, is niet ondenkbaar. Diploma’s en bullen blijven onverminderd belangrijk, maar daarnaast gaat de EUR investeren in het certificeren van haar onderwijs. Hiervoor dienen nieuwe accreditatie-criteria ontwikkeld te worden, iets waar de EUR al mee bezig is. Besloten moet worden of en hoe de modules ingezet kunnen worden in het reguliere onderwijs en of dat ook leidt tot vrijstellingen. Daarnaast betekent dit ook rekenen van modules die elders gevolgd zijn.

Erasmus Online Campus De komende periode gebruiken we om een omni strategie te ontwikkelen ten behoeve van het onderwijs. Naast het realiseren van de bestaande strategische doelen is het van belang dat online onderwijs en in bredere zin digitalisering van het onderwijs hoog op de strategische agenda komt. In het verlengde van het onderhavige document en in aanloop naar 2018 (einde periode 2013-2018) is het zaak om een concrete uitvoeringsagenda te ontwikkelen.

Voorts dient nagedacht te worden over een online campus (MyEUR Online). De online campus wordt het portaal waar verschillende cursussen worden aangeboden en waar diverse doelgroepen naar gelang de eigen leerbehoeften en wensen het eigen onderwijsprogramma kunnen vormgeven. De transitie vereist dat het onderwijs van een kwaliteitskeurmerk voorzien dient te worden. De online onderwijsmodules moeten niet alleen gecertificeerd worden, maar moeten ook voldoen aan bepaalde kwaliteitscriteria die nu nog niet voorhanden zijn. De Erasmus Universiteit Rotterdam, wereldwijd een bekend en sterk merk, zal haar onderwijs moeten ‘branden’ om haar merk en naam ten volle te kunnen benutten.

Ook zal nagedacht moeten worden over verdienmodellen. Het huidige contractonderwijs kan hierbij een startpunt zijn. De vraag of het onderwijs modulair of circulair aangeboden moet worden is tot op heden door niemand beantwoord. Zeker is dat een al te strikte programmering de flexibiliteit van het onderwijs ondermijnd. Modulair of circulair, in beide gevallen gaat het om onderwijs op maat.

Om de kwaliteit van het onderwijs te borgen zullen alle digitale modules gedurende de ontwikkeling strikt worden getoetst door verschillende onderwijskundigen. Achteraf zullen de modules digitaal geëvalueerd worden. Dit lijkt nog veel op de traditionele wijze van evalueren. Het verschil zit in de criteria, moment van evaluatie, weergave van resultaten maar ook de terugkoppeling van de enquêteresultaten.

Hoe verder? Innovation Lab als accelerator voor digitalisering in het onderwijs

Voor wat betreft de criteria zal de nadruk meer liggen op het meten van vaardigheden dan het opdoen van kennis. Immers in de digitale tijdperk is het reproduceren van kennis niet lastig, het vinden, selecteren, en toepassen van de juiste kennis des te meer. Zowel studenten als docenten zullen meer gaan werken met portfolio’s, zelfreflectie en peer review.

Docenten in 2020 Docentprofessionalisering kan op verschillende wijze worden gerealiseerd, maar allereerst is het zaak om docenten te inspireren. Dat kan door middel van symposia, workshops, innovation challenges enz. Daarnaast is het noodzakelijk om maatwerk toe te passen op de scholing van docenten. Bijscholing in optimaal didactisch gebruik van digitale media in het onderwijs (bijv. goede didactische kennis van mogelijkheden digitale tools, ontwikkelen van scripts t.b.v. video’s, cameratraining, ontwikkelen van digitale modules) is noodzakelijk om de docenten te faciliteren. Daarnaast moet er ook aandacht worden geboden voor hergebruik van beschikbare open educational resources. Gezien de strategische agenda van de minister en de oproep aan het WO is het niet verstandig deze discussie op de lange baan te schuiven. Het verandertraject dient binnen nu en een jaar ontwikkeld te zijn. Het is raadzaam om in 2018 te starten aan het uitvoeren van een verandertraject.

NB: docentprofessionalisering in de 21ste eeuw kan niet slechts een BKO / SKO inhouden. Gezien de snelle ontwikkelingen in ICT is een constante bijscholing niet alleen nuttig maar vooral ook noodzakelijk. Digitalisering van het onderwijsmateriaal biedt docenten meer mogelijkheden om het onderwijs te verrijken met toepassingen die voorheen niet mogelijk waren. Voorts vragen de ontwikkelingen van docenten een andere rol. Naast het ontwikkelen van de modules zijn zij begeleiders en co-creators van nieuwe kennis. Door de verwachtingen en communicatie op een juiste wijze te managen kunnen docenten de studenten vanuit een coachende rol intensief begeleiden. Voorts kunnen ook nieuwe onderwijsvormen worden geïntroduceerd. Online collaboratie, online simulaties, virtual classes en samenwerking met het beroepsveld brengen een extra dimensie met zich mee voor studenten en docenten. Online onderwijs biedt ook meer mogelijkheden voor individuele aandacht en begeleiding, afgestemd op het leergedrag en de prestaties van de student. Dit geheel van interactie (virtueel) en monitoring vraagt een andersoortige didactiek dan gebruikelijk in het on-campus onderwijs. Docenten zullen daar training en begeleiding bij nodig hebben.

Innovation Lab Het stimuleren en faciliteren van deze onderwijskundige ontwikkeling gaat gebeuren vanuit het Innovation Lab (iLab). Het iLab heeft als doel om mensen en initiatieven bij elkaar te brengen die bijdragen aan de kwaliteit, waardering en vernieuwing van het onderwijs. Het iLab is een platform voor docenten om elkaar te ontmoeten en kennis te delen. Het iLab is voorts een zichtbare plek waar training en support aan docenten wordt aangeboden. Instructional designers begeleiden docenten bij het (her)ontwerp van hun onderwijs tot online modules. Projectleiders begeleiden innovatieve out-of-the-box projecten in een agile ontwikkelcultuur. Er zijn state-of-the-art studiofaciliteiten waarin professionele videoproducties kunnen worden gemaakt.   Het iLab wordt opgezet als een community en een werkplaats waar docenten samen werken, experimenteren en leren ten behoeve van de vernieuwing en verbetering van het (online) onderwijs. Aan studenten wordt regelmatig feedback gevraagd zodat het onderwijs blijft aansluiten op het veranderende leergedrag van diverse onderwijs-doelgroepen. Op deze manier kan het iLab functioneren als motor voor onderwijsinnovatie en bijdragen aan de ontwikkeling van de virtuele campus en de kwaliteitscultuur die nodig is voor het onderwijs van de toekomst.