Tamazight Tura 11

Embed Size (px)

Citation preview

  • TAMAZIT TURA Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    IMEBBER N TESUNT Youcef MERAHI

    AGRAW N TIRA Hamid BILEK

    Abdenour HADJ-SAID Said CHEMAKH Samir ARKAM

    Ramdane ABDENBI

    URAN DEG WUUN-AGI :

    Yasmina FOURALI, Inelmaden n lmajister n tmazit-Bgayet, Lydia GUERCHOUH, Mohand Arab AIT KACI,

    Mourad ZIMU, Nacera KEDDACHE, OUSSANE, Ramdane ABDENBI,

    Mokrane CHIKHI, Sad CHEMAKH, Islam BESSACI

    19, avenue Mustapha El-Ouali (ex Debussy) Alger

    Tl : 021-64-29-10/11 - Fax : 021-63-59-06 B.P. 400, 16070, El Mouradia - Alger

  • TAGDUDA TAZZAYRIT TAMAGDAYT TAERFANT TASELWIT N TEGDUDA

    ASQAMU UNNIG N TIMMUZA

    TAMAZIT TURA

    tamazi$t tura

    Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza Tamazit tura Un 11 / yebrir 2013

    ISSN : 1112-9417 Dpt lgal : 4832-2008

  • Tamazit, imira, tewa kan

    ad tt-naru ad tt-ner.

  • AGBUR

    TULLIST Nekk d arra n wagga Yasmina FOURALI 11

    Ur ddi akked Rebbi, ur ferre iebbalen Inelmaden n lmajister n tmazit - Bgayet 23

    Amyexdem yaf-it Lydia GUERCHOUH 35

    Iqrucen Mohand Arab AIT KACI 40

    Lwec Mourad ZIMU 65

    Ruen deg lela Nacera KEDDACHE 68

    Akured OUSSANE 83

    Yenher ne yezzuer ! Ramdane ABDENBI 91

    Muend yettarun akked tewkilin-is Mokrane CHIKHI 96

    Lmelzum Sad CHEMAKH 105

    Dewessu n yimawlan Islam BESSACI 110

  • TIGEJDIT

    Aql-i da, aql-i yid-wen, aql-i gar yifassen-nwen, sdat wallen-nwen, mazal ur mmute ara. D nekk, d tasunt Tamazit Tura,

    tasunt-nwen, tin tennumem, tin yeddren yis-wen, s tira-nwen, s yerisen-nwen. Ma ele akka tikkelt-a i wakken kan ad d-awi amaynut d aya, as mai d lebi i ixuen, maca tikwal akka. Wicqa. Nekk, tasunt Tamazit Tura aql-i gar yifassen-nwen. Akken ara tegrem tamawt, ad tafem d akken d takemmict n tullisin. I tikkelt tamezwarut ara nbudd uun-agi wis 11 i tewsit-agi n tsekla imi neba ad tennerni i wakken wid yettarun deg uric-agi yetteldin abrid i tira n yirisen ezzifen, abrid yettawin s annar n tira n wungalen ad uqten. Akka i neba ad nernu afud i wid iqeddcen, yearen, yettarun s tmazit i tmazit. Tamazight Tura akken teram, d aya i nesa d ayla-nne, d aya i tesa tmazit d tasunt s tmazit. Llant tid ideg nettaf irisen s tmazit maca ulac tin yettwarun s tagi-nne irkelli.

  • Akken i as-yenna winna : anier i t-tetteddu ay aar, yenna-as : s aar. Ihi atan llqe atan uqamum. Ma neba ayla-nne ad yili, ad yidir, ad yeflali, d nekkni ara yenneflen s annar, d nekkni ara yegren iman-nne ad nellexs i wakken ur d-tettili ara takewt n tirga, takewt n tikta i wakken azekka ad yelhu i tarwa. Asirem meqqer, timerjiwt ugar. Yid-wen, yis-wen ay imyura ay imeriyen, afus deg ufus, tamazit tura, tamazit n tira, tamazit n tura, tamazit n uzekka, ad tidir i lebda.

    Ar tufat

  • TULLIST

  • Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 11 -

    Nekk d arra n wagga

    Yasmina FOURALI

    iwen yi tlul-d yiwet n targit, ef yiwen n ubla tbedd yiwet n teqcict, yura fell-as lif n tudert. Mi d-tuki, kra n yimei yellan tessureg-it. eddan

    kra n wussan, targit tugi ad tt-temu tannumi, di yir lam taqcict tezga tea lqer s tsusmi. Tual am ufrux yean lecc-is, yettnadi ccna ur nelli lemtel-is. Yesrafeg ufrux ef yiwet n tezwit, temi-d deg yiwen ufurk tjeigt, turr-it tfenda-s, zi d asennan i yellan ddaw-as. Ibedd fell-as, asennan yufa abrid er wul-is, yebda icennu, irennu di ut-is ; zzin-d medden fell-as, akken ad slen i tmerut-is, yinin-d ut-is ; yeggugem yigenni, yekkussem uzwu-s. Yerra-d ufrux nnehta, ilen d anya-s ; zi d tin i d taggara-s. Jelen medden mi iedda usigna, yerfed iferrawen-is, yessureg-d imei, yessared anezgum-is. Alil ay aqra n llufan, mi ara d-yeggri war imawlan, am ufrux yecnan, ur yelli wi as-yeslan, deg-s yefruri unegman, yeggra-d d tadyant i yimennan. Ad d-zzin waktayen i tewwurt, taqcict-nni tettrau tatut, i talwit ur tufi tasarut ! Alil ! Mi ara temmet tyemmat, i tegrudt d acu ara d-yeqqimen ? Ad d-teggri wed-s, deg yirebbi n temi-s, azekka ur d-yettban yixef-is, ad tettargu rrif n timunin. I-is yezga yettgani imeawen, tagujilt tudert-is tessawen, ma d ifadden-is kkawen, lif fell-as yezdel, itran i tafat d ilmawen.

    Y

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 12 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Tuki-d War-isem tuwas : - A yemma rfed lhemm-iw ! A yemma rfed lhemm-iw ! Mi d-teldi allen-is, ur d-tufi win yellan rrif-is, slid targit i d-yeskeflen lhemm-is, d awezi ad tettu temi-s. Amek ara tettu tullist n lif i as-yeran, nettat i d tasat n waggas yennernan, tac d tawidt ulac imawlan. Hata d acu i as-yeran : War-isem, d yiwet n tallest yettidiren deg yiwet n taddart i wumi qqaren Tala Wamer. Taddart-a teef mli deg lewayed n zik, mi akken tameut ur tesi izerfan, awal ur tt-id-yettali ; txeddem segmi iij ad d-yeflali, edd ur yezmir ad t-twali ! D aggas-is kan i tettsami. Ma izad fell-as uqra, ad t-tesseble, ur d-teqqar a, lada ma tecce d win nettat akked netta memmalen ! Fell-as ur d-yettili rrbe. Yemma-s n War-isem Tasedit i d isem-is, tettidir akked Said argaz-is, ussan ssizifen di lhemm-is, d netta i as-irennun tabest-is, akken nettat ad tbedd ef uxxam-is, as ulamma tazmert teffe ifadden-is. Nettat i tura kan d lmut, d aya i d asirem n talwit, ad t-terfed gar yiferrawen-is, ma yella-d wass ad tt-ye umaray-is. Tallest-a War-isem mi d-tlul, d jeddi-s mer i as-igan isem-a, ass-nni teur-as, ula d zzher-is yenna : isem-a d isem i am-iga ualfi, as ulamma lif deg-m yettsami. Ass ideg akken zewen yimawlan-is, tella yemma-s Tasedit terfed yis-s s tadist, imir kan i yeli baba-s Said deg yiwen n waan amcum, d yiwen n lehlak i qqaren ur iemmel ara tafat le cancer. Said, d amebun n Rebbi, ur yesi zzher, as akken netta akked tmeut-is icurek-iten ssed deg yisem. Yella iemmel Tasedit, maca ur yufi talwit, acku yu tasga, tawla ur t-texi. Wwin-as-d at uxxam amejjay, maca ayen yexdem yid-s ur ifad ; imir yuyes-it umejjay-nni, yenna-asen : - et-t i ler-is, ad yexdem lebi-s, slid Rebbi i yefen deg wussan-is ! Said yesla-d i umejjay-is, ur yebir i uqra-is, imeyyez deg tezmert-is, yea ifadden-is kkawen, d letab kan ad d-yernu i twacult-is, ay t-yeran d ussan ilmawen.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 13 -

    Yera Said tujjya deg wussan, ggumman ad kksen izier-is, ad yerti i unezgum-is. Yessuter amrar, yenna i tmeut-is : - Cuddet-t er yiwet seg tmiwa i izegren i usalas, ma bi ad sennde er li, ad fe deg-s, ad d-sbedde iman-iw. Tameut-is imi d nniya, deg wawal-is tedda, nndama ur tesi lfayda, s lmut-is i d-tejba. Ass-nni, d acer, Tasedit izad waqra-is, llufan yeba ad ier tudert-is, tedda er tesga ad til argaz-is, ad as-tawi lexbar, ad yezhu cwi wul-is, tga ad as-tini deg uqerru-is : ay argaz ass-a ahat ad twali mmi-k, ara irefden isem-ik ! Tameut ur d-tekfi tirga-s nettat tuki, argaz-is yea-tt yuli. Tuwas tmeut, teli er lqaa. Alil a Rebbi, anwa aggas i tt-yesselin : argaz i tt-yean yemmut, ne d nndama mi as-tcudd tamrart, ne ahat d aqra n llufan ur nban anwa-t, d aqcic ne d taqcict ! Tesla-as-d temart tuzzel-d, tufa-tt-id tumm deg yidamen, la trebbu ; yiwen ufus yeef ixef n umrar anda yenne uqerru n urgaz-is, waye ef uebbu-is, amzun teba ad tsami aqra-is, allen-is urent d imeawen. Tessawel temart i umar, tenna-as : - jel ay amar, yya-d mmi-tne wis d acu i t-yuen ! Nettat ur tebi ara ad yexle. Teef-d nettat llufan-nni, ma d amar yefsi acidi ef yiri n mmi-s, icehhed-as, iumm-it ; tewwi-d nettat tegzem timi i llufan-nni, imir iawen-itt umar refden tislit er texxamt-is, yessuter ad tseyyeq agens-nni, akken ad iru ad d-yawi amrabe i mmi-s. Llufan ilul-d, d taqcict i d-tesa ; Tasedit ur tei, ur teswi, imei ur d-yeli ! Allen-is jerent kan, tettezzi deg-sent tugna n urgaz i tt-yean. Llufan ur tt-id-temmekta yemma-s, slid tamart mi tenna i teslit-is : - Mudd tura i teqcict ad tee !. Tislit ur terrek ara, da terfed temart llufan-nni, tga-tt deg yirebbi n yemma-s, tmekken-itt ad tee iman-is. Zrin kra n wussan ef tmettant n Said, tameut ur tessin ass, ur tessin i, tegguni li, tafekka-s simmal tettdubu. Llufan-nni teggan ur jidda-s, d atiwel deg-s am yi am wass, tettak-as ayefki n

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 14 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    tfunast, ma di yemma-s tuyes deg-s tudert. Tamart, terfed tislit-is, imi ur tettu lxir texdem di mmi-s as akken nitni uysen-t, ma d nettat tezga tettlai-t, akken ad yeme ddunit ! Wwen rebin n wussan si tmettant n Said, terfed-d temart taqcict, tewwi-tt-id i yemma-s akken ad tt-twali, ad as-tmudd isem lali, ahat ad tettu lhemm-is ; mi tewwe ur-s, tamart kkawen yifadden-is, awal ur tt-id-yuli, tar anier ad twali ! Taneffut n tyemmat er yigenni tuli, di lefu n Rebbi tegguni. Ur iban ma d anezgum n urgaz i yennernan, ne d lhemm n teqcict i tt-yenan ? Tessawel temert i urgaz-is mer, yeef taqcict gar yifassen-is, yenna : - Ula i am-yerna ssed-im, ass-a ad am-ge isem-im, d War-isem i d lbext-im, as ulamma yezzem-ikem zzher-im, gar-ne d imawlan-im, azekka Rebbi ad am-iger amur-im. Tteddin wussan, War-isem tettimur, teqfel sis n yiseggasen di lemer-is. Tallest-a iemmel-itt jeddi-s mer, tesselhuy-it, tetteg-as ler. Tura mi yeya yual yettazen-itt ad d-tequ si tanut, tebed cwi ef taddart ; tama-s yella uerbaz n tullas. Yal tikkelt mi ara d-teddi tama-s, ad tsel i tmeriyin n uerbaz-nni cennunt, ne tturarent deg wannar n uerbaz-nni. Yetteab-as lal, tzehhu cwi ur-sent, maca din din ad temmekti ur tezmir ara ad tili yid-sent, imi jeddi-s ur yezmir ara ad as-ixelle almud-ines, daen ulac win ara ibedden d jidda-s deg uxxam ! Da yal mi ara d-tual, ad yakez Jeddi-s, yennuna lxaer-is. Yettar ma ad tt-yesteqsi, ne ad tt-ye i teswit, maca d ayen nettat i d-yeggran deg yijifer-is. Iemmel-itt aas, lemmer yettaf ur tettixir ara seg tama-s. Ma yella d jidda-s Tasedit, tessakay-itt tikwal fell-as, as akken ur tuksan, akken i d-tetturebba fell-as, taqcict yessefk ad ta tannumi d letab, akken ad timur, ad tizmir i unqab. Da mi ara akken ad tual si

    berra, ad teyye ad as-tini : - Nni-am-d awi-d arum mai d lqahwa ; awi-d ker mai d abun ; ru ad tessuffe akraren ; awi-d alim ; agem-d aman Laul, akken texdem yid-s War-isem teel. Acu ur tt-yetta ara lal yal ass, imi tessen bia n jidda-s ; ma yella tikwal, tettmektay-

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 15 -

    d imawlan-is, lemmer di lin, ahat ad tettruu er uerbaz, ad tifsus tekemt am uneznaz. War-isem tfaq-d d tagujilt i tella, da ad tt-terr i lwed n yimei, ad tessugen awalen n tayri ad d-iquddren seg wul n yemma-s ur tessin, ne ad tili d baba-s mi akken ara as-d-imudd talelluct ur teif di lemer-is. Ad d-taki ulac win ara d-isefen asureg-is. Ad teqqim tgujilt tegguni amnar, ulac win ara as-igen leqrar ! Tiri ara d-yeffen seg wulawen, ad d-tban ef wudmawen. Da mi akken ara d-tual si tanut, ad tergagi tasa n jeddi-s, yettulfu i waggas-is, ad as-isiwel ad teqqim rrif-is, as-d-yales timucuha ara yesselhun ul-is, ef tasat yu mmi-s n ugellid, ne tin uur ad d-teffe tewkilt War-isem ad tebdu tessugun tella deg wadeg n tasat, imir kan ad tesfe imeawen-is. Llufan yerren ber-is, din kan ad yettu lhemm-is. Ussan tezzin, lemer n tgujilt yettmar deg yiceqfan, alil fell-as ma ad idewwer zzman, nettat tgemmu s leman, ad d-tegri i yimennan, d tidet : lemer ugujil deg uceqquf, tudert-is tezga di lxuf. Ass-nni d ahad, tesuqqet-itt fell-as jidda-s s ccel, yerna tea-tt i la, acku teel mi tru er tanut. Nettat, tella tzehhu ur tullas-nni mi ara d-ffent er unnar n uerbaz, akken kan ara asent-tsel cennunt taect n Baba-inu ba, ad tebdu ad tettargu tella d tasat, tesenin tizebgatin amzun tella di tmacahut n ruba i as-d-yettales jeddi-s. War-isem tennuna imi ulac d acu i tt-id-iaen gar tmeriyin-nni, tessaram ad tili yid-sent, maca ulac win ara d-yeslen i tirga-s. Mi tesla i tninayt n uerbaz, ad twali timeriyin-nni setfent iman-nsent, d lawan ad ualent er tesmilt, ad d-taf tmebunt tarwit-is am ucalaw, deg yi i as-d-irezzu s tfenda n lezen, imi tu tannumi tsessaw-it s yimei tessurug fell-as. Ad tesfe imeawen-is, ad d-rnun wiya, da ad teef allen-is medlent akken ad teqqim deg usugen-is ; maca din din ad d-til tugna n jidda-s, ad d-temmekti ayen i tt-yettraun... I telha tirga, lemmer ulac win ara k-id-yessakin ! Tamebunt taneffut-is iuref-itt zzhu n ddunit, ur tecbi igerdan n liran, yal ass acu n takat yelhan sur yimawlan ; ma d nettat d tawidt n tudert, edd ur yettili tama-s akken ad yesfe

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 16 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    imei-is, xerum s yiwet n tlelluct ara as-yilin d tamwanest ! Ad d-teggri War-isem wed-s, ad tt-terr er lxaer-is, ad d-temmekti jeddi-s mer d lebayen-is ; yetta-itt, imi ula d netta alil, texde -it tezmert-is. Teggra-d War-isem di lhemm trennu, ul-is deg ungaz yettagem yettru, am terast ugayemru, taart teur, maca tanulya deg-s txellu. Mi d-tewwe tmeddit n wass-nni, tru War-isem er tama n jeddi-s, tessuter-as tamacahut-is n lebda : - A jeddi, alles-iyi-d di lenaya-k tamacahut n ruba, d tin i iubb lxaer-iw. Jeddi-s as akken yenqes-as yiri, iulfa i War-isem yenzef lxaer-is. Yetteddu-as di lebi, yettara-tt d ruba, imi am tin i temmel ad tili. ruba d yiwet n tasat, d tagujilt ula d nettat, yemmut baba-s, yefer-itt-id wazen ad tt-ye, terwel-as ; temlal-d mmi-s n sselan, isellek-itt, imir yewwi-tt er teremt yiwel yid-s akka i d-tessugen War-isem tudert-is. Akken i d-yekfa jeddi-s mer allus-is, nettat teli ef yimei, ad tru ef zzher-is. Yeef-as-d afus jeddi-s, yesteqsa-tt, yenna-as : - Ayer i la tettru akka a War-isem a yelli ? Deg War-isem tegma-d yiwet n tgulelt d tilawayt, d tamafrakt, imi tudert tga-as tilas i tumert ; da teneq, tenna-as : - Ayer a jeddi iqrar n taddart , ma ur sin baba-tsen, san yemma-tsen, nekk ur si yiwen. Ur si anwa ara d-iillen fell-i, ulac win ara yi-wansen di lemayen, ulac win ara yi-iebbren mi akken medden an deg-i s tmuli ? Alil a jeddi mi ara rue er liner, ad iyi-d-efrent tsednan s tmuli, ad iyi-erfent, ad as-inint meskint, d aan n baba-s i d-tewwi ; ur i d acu-t wawal-a. Tegri-d gar-asent am tecmuxt iusan, s ufella tasa tettban, er daxel d anezgum i d-yernan ! Ayer a jeddi s kra ttargu deg yi yelha, mi d-tal tfukt ad d-afe yal cci yema ! Ayer a jeddi di lid ikerri yemmezlen i medden d lelal, ma d nekkni am wid yessutren lmual ! Ayer a jeddi iqrar azekka-nni iij fell-asen ad d-iil, nekkni i yid-ne d amellal! Ayer a jeddi zzher-nsen yettali d

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 17 -

    asawen, nekkni i wussan ne d ilmawen ! Ayer tumert tbennu deg-sen ayen layen, nekkni lif nesedda ad d-yual d aktayen !... Yegzem-as awal jeddi-s akken ad as-yini : - Nekkni d imeban a yelli... - Ayer a jeddi d imeban i nella ? Yessusem umar acku ula d netta ur yeri acimi d amebun i yella ! Yezzegzew wudem-is si lir, mi i t-twala akken War-isem, teleq-d asirem-a : - Bi a jeddi ad d-teffe ur-i tewkilt, ad iyi-d-tefk ayen bi ! Teri a jeddi ayen bi ? Bi ad ak-d-yual yiri am zik, ad iyi-d-tettmagare mi ara d-ffe seg uerbaz, akken wiya ur iyi-eqqren ara s tmuli ne s kra n umeslay. Bi ad d-ffe d tamejjayt, ad issine aan yenan baba akked yemma, yal lehlak ara k-id-isamin, din din ad mu izier-is. Jeddi-s yeggugem mai, ur yufi d acu ara d-yini, lmerta tesskew-as imi-s. Tekcem-d temart-is, tufa-t-id yennuna, testeqsa-t d acu i t-yuen, da yenna-as-d : - Cbi amejru n rra, mi t-luwan medden yelu ; wala amejru n tasa, mi t-luan medden yettru. Tamart tefhem d War-isem i d-yena deg wawal-nni, tessusem. Ma d netta iban-d am wakken yettezzib deg wussan ara d-yernun, ne ahat deg lhemm ur nseu tawwurt !... War-isem tebda tettak tamuli akkin i yigli, zi yewer walluy d asawen, nettat tudert-is tezga di lemayen, mi yefra lhemm ad d-iill waye, da din kan i d iimi n yimaren, ur tesi amaddi slid imeawen. War-isem iceqqeq wul-is, am tmenfit n seba watma, mi tbedd ef yiblaen, terra nnehta yeqqaren : - lu, lu ay aru ! Ur si baba, ur si yemma, ass-a tezde-iyi lmerta. D awezi, ma yella, ad d-afe lehna. Nekk d tamebunt n lebda, ttici din da. Zrin sin n yiseggasen, War-isem teqfel am n yiseggasen di lemer-is; ur tekcim ara er uerbaz, taneffut-is tettquddur d aneznaz. Tezga deg uxemmem, ul-is yesselqaf, taneffut-is am yijdi n wasif, gar yifassen ad d-ielli. Jeddi-s simmal yettwali-tt akken, simmal

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 18 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    tettdubu tneffutt-is seg unezgum fell-as. Ur yezmir ad as-imudd i yelli-s ayen ur yesi, slid imeawen i d-iellin ef tsumta-s, imi tazmert teffe-it ; yal mi ara d-yemmekti belli War-isem ur tesi edd d amwanes n uzekka, netta tazmert ulac, tamart-is tezga d axbac, am win yettraun nnfe seg uqelwac ! Yelken umar belli temmel-itt ula d nettat, maca tecba tasa yessuddumen. Am wakken qqaren ur yeksan edd i t-yuen ma yella ul d audar, yuen. Tall-d fell-as temart-is, twala udem-is yenxar, teneq : - Acu i k-yuen ay amar ? - Asmi lli d aejmi, edd ma inager-i, tura ussan ggran-iyi-d, tibbib yeqer-iyi ! Tamar teba ad t-tebber : - A baba zizen fell-i, am txatemt n lfea i ielleq uad lali, mi d-yekka deg yimi n tewwurt, yekfa lhemm fell-i. Amek ad yeg wul iwecen, imi imesla di lhemm ur ssilqiqen. Takemt n War-isem ur telli d ayen wezzilen ! Ad d-teggri d acewwiq, ara yettwarun s yidim n lemayen. Yettnerni lemer n War-isem yettquddur, simmal tettimur, simmal tawenza-s i unegman d abaur ; a lir yettbabba uqrur, netta zzher-is yeqqur, ma d anezgum yeur. D lawan ul ad d-yeggri deg uqra, d awezi ad yerta, ur yestefay ur yettaf amra. Yewwe-d wass n lema, War-isem tekker-d seg yies akken ad tru er tkessawt, maca ul-is yenneqba, ur tebi ara ad tru ass-a, imi turga jeddi-s, ur tefhim d acu ? Tekcem-d jidda-s, ad tt-id-tessaki, tufa-tt tuki, maca tennuna. Testeqsa-tt jidda-s : - Acu i kem-yuen a yelli ? Armi d ass-nni i tulfa War-isem jidda-s yenin-d ut-is. Terra-as War-isem : - Urga yir targit, am wakken jeddi mer la yettali d asawen, yettwei-yi ad qqime yid-m, ur ttaggade ara, yea-yi-d taekkazt, yenna-yi-d yal mi ara tasse iman-im wed-m, sbedd-itt, ad d-rzu ur-m ad am-d-alse tamacahut i temmle ! Imir bdi sawale-as ad d-yual, yeqqar-iyi-d ur zmire ara, ilaq ad awe er tmurt-iw imir ulfa kecme deg yiwen yifri, lam

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 19 -

    iall-d fell-i si yal tama, bdi ttru, ttuafe, maca yiwen ur iyi-d-yesli ! Da dduqqse-d, ur ri amek tekfa targit Tamart tefhem targit, yuli-tt-id li, yebda-tt-id facal seg yiarren, maca teef imeawen-is, ma ulac kra yellan deg wul-is, ad t-id- smiren. Tekker, tenna i War-isem : - Ur tesi d acu, d targit kan, jeddi-m ur yelli d acu i t-yuen, atan di tesga yeqqim, ru tura er tkessawt, ad tafe hegga-am-d arum d yii, suffe actal ad ksen, uqbel ad yexreb lal mll, hatan ula d igenni yennuna! Da tebes awal, am wakken tfaq tettkellix i yiman-is, da terna-as deg wawal : - Ur ttbeid ara. Tru War-isem tessuffe actal-nni, ma d tamart tual er tesga anda i yeel umar-is, tufa-t ula d netta yennuna, tdub ura-s, allen-is ldint s tmara ! Terra tabest i yiman-is, teqqim er tama-s, tenna-as : - Acu i k-yuen akka ay amar ! Kra tebi ad ak-t-id-awi ! Netta yessusem kan, imuqel-itt, imir iga-as lenaya, yenna-as : - ulfa amzun ussan-iw kfan Tegzem-as-d awal temart-is : - Ah ay amar, acu i k-yeblan ula d keini taebit-a, ur tesi d acu ara ak-yaen ! - Amar yefhem belli d acu i as-d-tenna fell-as War-isem, acku ula d netta yurga ad yemmet. Di lawan-a ideg ttmeslayen, War-isem tella teqqim er tama n wactal tegguni, tugna n jeddi-s gar wallen-is tettezzi, anezgum deg wul-is yettnerni ; ellin-d yimeawen, tegguma ad ten-temu tannumi. Tessugen iman-is d jeddi-s, tikkelt tetturar yid-s, tikkelt yettales-as-d, yal tikkelt amek ! Am wakken d asegrew n waktayen-is i d-yettemsefaren. Tserre asugen-is ; din kan yenneqba wul-is, amzun tesla i wanza n ut n jeddi-s yessawal-as-d ! Tekker War-isem tcudd ikerri-nni d uejmi er tzemmurt, imir terfed iman-is tettazal-d er uxxam, tra ad til s tuffra ef jeddi-s, ma ulac ma twal-tt-id jidda-s ad tuaf fell-as. Mi tewwe er umnar n tewwurt n unekcum er uxxam, tebda tleu

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 20 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    xmat, xmat tga tameut er tewwurt n tesga, ad tsel i ut n jeddi-s, nettat ur tebi ara ad tnewwec, tra kan ad telken ulac d acu i t-yuen ; imir kan nettat tettessis, tesla i jeddi-s yerna-d deg wawal i jidda-s : - Ur tteile ara ad kent-e, ef waya bi ad kem-wei ef War-isem, slid nettat ara am-d-yeqqimen ad tsennde fell-as, ad tsenned fell-am, ur-m i as-tekku terfed-itt yemma-s uqbel ma ad tt-ya mmi-tne. Ah ! Tisselbi n temi ur tettezzib deg wayen ara d-yerun, iemmel-itt temmel-it, yera-d wayen ur bnin, ur in di tcurkat xedmen ; lamena as akken terfed yeba-tt d tameut-is, yeba llufan-nni ad yimur gar-sen, acu taggara ur ddiren di sin, d yelli-tsen i irefden taeyt ! Ula d nekk terra-yi tmara imir qeble ad zewen, acku netta yezga yettaen, bi ad yezhu d tin iemmel, yerna meyyze di llufan-nni ur yesi ddnub, d arra n tayri-nsen ; meskint ur tuksan i as-ierrun, tezga tettxemmim deg wussan-is, teba ad tecbu tanada-s, maca alil di zzher-is ! ur-m i As-teqqare ef yizri-s, ma ulac ad teqer iman-is ; ur-m ad tt-eqren wiya Ur ad i d-yekfi awal, nettat am wakken tea, ul-is mi d-yenna, ass-a tenger texla, ef jeddi-s mer mi t-twala, yeel di lqaa, tessureg imei yekfa, imir ad tebdu lmerta. Tuwas mi tesla ayen ur tenwi, jeddi-s ur yezmir i wayen-nni, yebes wul-is, lemer-is am di tirga mi tuli. Tbedd er tama n jeddi-s, terra-d nnehta, tenna : - Ayer a jeddi, txede-iyi, deg usirem n tasat tezzuzne-iyi, nekk d jidda tei-iyi. Teli tmebunt ef tgecrar, terfed afus n jeddi-s yeqquren, tsuk yis-s imei aneggaru i d-yeqqimen ; deg waggas ur yelli win i tt-yugaren. Tga-tt-id jidda-s gar yifassen-is, ur d-tufi kra ad tesfe seg wallen-is, teba ad tebber deg-s, tenna : - Ur ttarra er lxaer-im, ttu ayen i d-yenna jeddi-m, ayen tesli kkes-it si lbal-im, ur tesi d acu ara ibeddlen gar-ane, jeddi-m yea-a, yexde-ikem, yexde-iyi, tura deg-s ad a-iebber Rebbi ; ur ttaggad a yelli, aql-i yid-m !.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 21 -

    Teneq War-isem, as akken lif yugar-itt, tigullet di tfekka-s i d-tegma, tual am tafukt yerna usigna, er daxel-is tekker-d limra, imir tenna : - i a jidda temmle-iyi as akken ur tedil tasa d turet, maca d awezi ad ttu, as ula ma tatut tella ; amek ara ttu ayen tea deg-i tannumi, jeddi mer deg wuffad-iw am yiij mi ara d-yeflali ! Amek ara ttu asmi i yi-d-yenna : ur-m ad tayse tasa deg wul-im, as ula ma tafukt tettab, s tafat azekka yid-s ad d-tali. Ur ttaggad ccetwa ma teshab, lhemm-im am udfel mi ara d-yeli, ef yiri n usirem-im ad yefsi. Ur ttaggad, letab-im d tidi uerri, win lemer yekni, d tameut i d-ttrebbint lemani. Aktayen-im yeuren d akukem, ad ualen d anya, ad yefruri deg yigenwan am tfenda yessejjayen aqlile. Amek ara ttu a jidda, ul-iw netta i d tasdarit n yal aktay agujil ; amek ara ttu ma yella tatut tella anda ma nella, ma d aggas-iw ur t-tema ! Ul-iw yual am telt lxali, s tafat-is mi ara d-teflali, d rru i tenwa ad tawi. Cbi afrux mi yebda ielli, ar lecc-is mi yeba ad yali, d leli i yenwa ad iwali, maca annect yebu yali yeli, zzi d netta i d lfani !. Terra-d temart nnehta tuyes, tenna : - Ah ya ddunit tedre-iyi, d imei kan i ttru, deg yieblan tessemrire-iyi, ur ufi edd ad as-ku, ur-k a sidi Rebbi, ke i d Awid awen-iyi. Tual tenna i War-isem : - Semme-iyi a yelli, ma ur rfide di lhemm-im, ur nwi akka i iga deg-m imi ; semme-iyi ma yella rni-am-d lif n uxxam, nwi deg-m ttelqim, akka i a-rebban di zzman, tameut d tin ara isefen lim. Terfed War-isem s wallen er jidda-s, tenna-as : - ri a jidda, ayen i ieddan fell-a d aas, ur t-ttettu yal aseggas. Lli ttnadi tasa i yi-gan tansa, tura ggri-d deg yimi n tlafsa ; i tura a jidda nekk d arra n waggas. Teli War-isem deg yirebbi n jidda-s, tefsi tfekka-s am tcemmat mi ara tt-tessense ; ur d-teggri teftilt i tudert-is... Irebbi-nni wis

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 22 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    ma ad as-d-yeglu s lxi iffaw, ne s telqeq ara yualen yal i am ucallaw, ne d tajbirt i ler ur nettkaw ! War-isem d yiwet n tirget yellan di lkanun yensan, yessefk ad suen fell-as yimennan, ad tual d acail, deg wul ierreq, deg yi yezga ineqqer, ma d imi yeggumma ad yeher. Aggas n War-isem, d aggas n yal llufan, deg umaal ad yual d leqrar, seg tneffut n tyemmat ma tea-t ad d-yeqher, allen-is i yimei surugent am leber, lir ad as-yual d takemt n ber, d abrid n lemayen ara d-yener. Alil ! Llufan ma yettru-d, ul ad yefriwes, er tama n waggas n tudert neqqar-as d asirem ur nettayes. Imi ad yeggugem, ul ad yeef deg lxi n telqeq i d-yeqqimen ; di lbext n War-isem, i d-tella tayri mellulen. Afrux tegri-id tugna n lec-is, trennu tuma i wul-is. Aktayen d iferrawen-is, ad d-tejme tudert acewwiq-is ; ahat ad ii imdanen, ad t-id-smektin yimruyen, fell-as ur keffun yisekkilen ! Angaz mi ara yawe er yixf n tneffut, d tigzi i d-irennun, akken ad d-yegmer si lezen tumert ur yessin yiwen ; ad d-yesnulfu seg yimei-s tafenda ur ksiben yijeigen. Seg waggas alqayan i d-ttlalent tekta timeqqranin, tid yettawin er tegrawliwin, tid ara d-yilin d tagejdit i unadi n yizerfan n llufan, win yeskerker yir zzman. Tullist-a d yiwen yizri angazan, ideg nessarem akmas amtiwan, seg-s neme ad tmer talut d tnufli i yal llufan Ta d yiwet n teti s wayes ara nedder.

  • Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 23 -

    Ur ddi akked Rebbi, ur ferre iebbalen

    Inelmaden n lmajister n tmazit - Bgayet

    Tamawt ef tira n tullist-a Tullist-a Ur ddi akked Rebbi, ur ferre iebbalen tura-tt, deg tazwara, Djamila Mimeche s uzwel Gar tudert akked lmut i d-yeddan deg tesunt Tamazit tura, uun wis 2, yebrir 2002, isebtar 99 ar 107. Deg ulemmud n tenfalit n lmagister n useggas 2011/2012 i d-yellan s lmendad n Mass Zahir Meksem, fernen-tt yinelmaden-a akken ad tili d aris ief ara rsent kra n temsirin yerzan tifukstin n tenfalit (techniques dexpression). Da mtawan akken ad as-beddlen cwi i wudem n tullist-a akken ad ssiwen ad d-skecmen kra seg tudert n yinelmaden akked tedyanin ierrun deg tesdawit. Ilmend n waya, eren ad as-rnun kra n yiricen iss ssawen sbedden-d tullist temgarad akked tmezwarut i as-yellan d llsas. Mi yekfa usenfar-a, ssutren deg turagt deg lall-is, Djamila Mimeche i asen-yunfen ad tt-id-ssuffen deg tesunt Tamazit tura1 i d-yessuffu Usqamu Unnig n Timmuza. Nessaram ad telhu, ad tebe am usaru, i yimeriyen ad tehwu

    1 Tamawt : Yu lal, deg tegnit am ta, alemmud n tenfalit, teffe-d yiwet n tullist s uzwel Taqbaylit i yuran yinelmaden n lmagister: n tesga n tmazit n Bgayet : Amarouche Khelfia, Bellal Nourdine, Benallaoua Anissa, Boudia A. Rezzak, Ighit Md Ouremtane, Mehdi Nacer, Mehdioui, Nabil, Meziani Yassine, Moulai Zoulikha, Sadou Smail, Said Miria., Bellache takfarinas, deg tesunt Tamazit tura uun 04, yennayer 2010, i yura deg tazwara Sad Chemmakh s uzwel ecrin duru.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 24 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    ezde deg yiwet n txebbut deg tnac d aeggal : yemma, baba, nekkni deg ecra yid-nne ; nlul-d wa deffir wa, setta n tedayin d timezwura akked

    reba n warrac d ineggura, nettembibbi am yiqermuden D lif n uqcic i a-yessawen er da ! Akka i teqqar yemma. Seg wasmi i a-d-yefka Rebbi, leya werin yensi deg uxxam-nne, cwi kan weed-ne i nettili deg lezib am wuccanen ! Tili yal ass ad a-d-ttawen liran Tidet kan, mi ara netteyyi d lxiq i nxaq, ur nesi edd ara a-iwansen, leqrib-nne akk beden ne sbeden iman-nsen Rnu, baba yettagi ad neffe. as aas yid-ne, iemmel ad a-d-yaf deg uxxam, yuggad ad nezre lbana-s deg taddart ! Ma yella win ixuen ad t-id-yessekfel imir ad yeli fell-as Ulac win ara t-imenen acku win i d-yegren iman-is kra din ad yual ef urur-is Ur as-yettserri alamma yerra-t d idim, rnu imei ulac ! Tafekka-nne akk yesdegdeg-itt, yal yiwen deg-ne yea-as-d ccwami akked ccfawi Iun Rebbi yella uerbaz ! Akken i t-id-tea yemma fket lweda, yella wanda trewwlem tili tera yid-wen am yiderwicen. Nera, ef waya nemmel aerbaz ula d wid yeqqaren yid-ne ttwehhimen kan deg-ne... deg yimuras ulawen-nne ebbsen yi-cban, wellah ma ggane uan d nekk i d tameqqrant, ef waya bedde d tiqenert gar-asen Ayen yellan d Tilelli i d xellas. Umne d ayen i a-yuran maca tikwal tettawe tfidi s ies, yettawi layas amkan n usirem, ber icuba lmut s ttawil acu kan nnif yettagar-iten akk ! Yak nettidir s nnif, akka i d Leqbayel Nettimur s rrehba akked lxuf, baba yezde daxel n yal yiwen deg-ne am Wazen Nettaggad ula d tili-s, anda nru ibedd-d d aessas fell-a as ulac-it, lada tidayin, yessereg-a ddunit-nte, ad as-tini ala netta i yesan tullas ! Laun skud nella ddaw lenaya-s rray d rray-is, awal d awal-is ala aerbaz i a-yessefraen, newer di turi, ula d baba yettzuxxu yis-ne maca ur medden kan ! Yettcuffu aqendur-is, yettarra tajmilt i yiman-is am wakken da d e yesser-a ! S wudmawen-nne, ur a-yettaa acemma s llqub akked uqejjem yeqer-a,

    N

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 25 -

    yeseb-a amzun d izan as yerka seg yidrimen, yessels-a talaba n lif, yura fell-a tigellelt akked lexa Di lfer n wass-nni yexle yimei akked uneggez : wwi-d lbak ! Tamera yeran deg wul-iw tugar urar n taddart ! (Akka i as-neqqar deg uxxam-nne acku werin nekka din ala zzhir-is i a-d-yettawen !). Ukt ! Ad ifak fell-i udrar-a n twait ! Maca tin i tent-yifen akk, ur ttwali bururu n baba ef wacal ! Tikkelt-a iferre-d fell-i s tehri. Wwi-d lbak rnu ad re anda bi, d acu i bi ! D ayen icuban targit ! Ad re tadamsa rnu deg Bgayet D e werin tt-yefis uar-iw maca efe akk imukan-is Ayen jeme deg tkeriwin-is ar din ! Ttsebbire iman-iw yis-sent ar d-yas wass n tualin er tesdawit, imir ad d-iwde talalit

    eddan yimuras, tesqerbeb-d tualin er tesdawit. Heyyan-iyi-d ayen i wae acku ad qqare, ad ttnusu din d baba i yi-yewwin, yessken-iyi-d abrid. Am lewayed-is d awei kan ! Ma d nekk la ttwali akka d wakka ad as-tini seg lebs i d-ffe... Mi d-nekfa ccel-nne, yenna : - Ddurt ad teddi am wau, ass n lexmis ad d-ase ad kem-awi... ma yella kra i tewae siwel-n, akka ? - Anam a baba ! Ur ttaggad ara fell-i... emde Rebbi cekkre-t imi d-li akked tedayin lali deg texxamt, d ayen akk i d e ur-i edle akk yid-sent maca Wiza izad akken i neqqar, akken i neddukul am yiudan n ufus rnu ula d nettat d aekkaz i yi-yewwten i tt-yewwten ! Yemmut baba-s, yea-tt-id gar sin n watmaten-is d lewuc, ur tt-id-yettali ara wawal sdat-sen Baba, am lewayed-is, ur ttutame ara alamma ibedd-d nnig uqerru-w ula er da yettawe-iyi-d akken ad ier d acu i la sserwate Ahat ad iyi-yeef akked walba ! Ru kan a baba ru. Tesbede aas ! ni yella kra n yiulfan i a-d-tei ? Nekreh irgazen seg-k ! Argaz icuba tili-w, yera anda qqare, yera anda ggane, d wumi yessen timeddukal-iw n texxamt ula d netta icekker-d Wiza i tikkelt tamezwarut i as-eben lebab-nne ! Wissen amek ?!

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 26 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Taggara-ya, uale ur ttwali ara aas Wiza am zik, kcem ffe, ula er turi ur d-tettas ara. - A Wiza ! D acu i d-tesnulfa akka ? Anda i tettarra ? ni tebi ad nnen yiarren-im deg tesdawit ? Tesa-tt-id seg wul, tenna : - Mazal ur tfaqe ara ! D acu ara d-tefk turi ? Teri ne teqqime ur iban anda nteddu ! Rnu temi d afares, yak qqaren mi ara d-iru lxir ilaq ad as-nefk afus, ne ala a Tilelli ?! Wehme d acu akka i d-yennulfan maca si-tt-id ! as Wiza annect n tsebbalt atan tufa-d argaz ! Maca, wellah ar tuklal acku d tafecuct, yelha wul-is Wiza tereq deg leber n tayri ! tegguma ad terr aar er deffir ! Telha-d kan akked tlufa timeqqranin akken i as-neqqar ! Maca terbe tesserbe-a ! Ad teqqim kan ad a-d-tbibb awin ! abla-nni-nte ief ttezzin yikafaren zik, ttnadin ef telqimt n urum ma tella ! Tual tsettef d iyua, d tteffa atg. Newhem anwa-t ugellid-a i tessen, nesteqsa-tt : - Waqila d alba n yimaren i yesan lEur i d-teyde ? - ni tusmemt ? - aca a Wiz !... Neba kan ma yesa gma-s ad a-t-id-tawi ! Neereq d tasa akken ma nella, ideg tella ula d Wiza ! Mai tikkelt, mai snat i tt-nell ad neddu yid-s akken ad t-id-ner, maca yal tikkelt tettaf-a-d tasebbiwt ur yektib ara. Yiwen n wass, wissen anwa i as-d-yessawlen i Wiza, yu-itt lal tessirid iban anwa, i wacu asteqsi ! Teel da ddme-d tilifun-is ad as-ini akken ur yettqelliq ara Akken wala uun-nni n tilifun, teli-d fell-i tawla, iles yeggugem yugi ad d-yeneq, ies yeffe-it wadif ; li-d ay adrar fell-i. ulfa i ddunit tezzi yis-i am tin i ikecmen deg uqemmuc n wanu, leya tteyyie, timesliwt ulac win ara d-yeslen. D awezi wannect-a, ugi ad qeble ayen ri, ammer d yenna-tt yenna n medden, tili ur umine ara. Uale ttnae akked yiman-iw, qqare-as : ahat d nekk i ur nettwali ara. Ru ad iwde tamuli ; wellah ar d netta ! ayuh ayuh ! a sidi Rebbi amek ara as-ge i rray-

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 27 -

    iw. Yual yettna leqel akked lmequl, ma yella ad d-reqe fell-as, ad d-ini ayen ri, ne ad tt-e kan i wul akked yidmaren ad ssusme ! Anwa ara d-yessugnen annect-a ? Tin ile d ultma, tual teza-yi tasraft. Ur limen ara yimenza ; lexde si laman i d-yekka. fe tilifun-nni deg ufus-iw, rue deg-sent Cwi kan tual-d Wiza er texxamt terfa cwi, iban ef wudem-is, wissen acuer ? Mi tt-ri, yenna-yi-d wul-iw tuklal tirit ief ara tecfu i lebda. Maca fe iman-iw, as akken er daxel tu deg-i tmes. - Yella wi d-yessawlen a Wiza ! D ameddakel-im ulac ccek. Wiza tmuqel tilifun-ines, tenna-d : - Ala, mai d netta. - D anwa ihi ? - Uuuuh ! Tuale testeqsaye aas, ni yella kra n lbabur i am-ierqen ? - Dayen dayen, ur am-d-nni kra, ile ulac tuffra gar-ante, zi kemm ulac nniya deg-m. Ru ad ffe send ad nemsawa er wayen i yugaren aya. Ffe seg texxamt ur ri anida i teddu, tual-iyi tudert d taberkant, am win yettwawwten s ujenwi, d tiyita ur ri. Ayen i yi-iaen ugar, tekka-yi-d seg yimdanen ief ur zmire ad rewle. Yiwen d baba, as akken ur ziz ara fell-i seg zik, maca ur nwi ara ad yawe er texnanasin am ti ; ma d taye d tameddakelt ukkud sedda taiant akked tqerant, d awezi nwi ad d-yekk waya seg tama-nsen. Deg lawan anda lli ttemyuzzame akked yiman-iw, sli sawalen-iyi-d. - Azul a Tilelli ! - Aaah zi d Dida, azul fell-am ! Akka i as-nessawal deg tesdawit ; maca isem-is n tidet Linda. - Atan true akk deg-sent, ni yella wayen i kem-yuen ? - Wellah ar d tidet, ur gerrze ara mai, yerwi walla-iw. - D lxir kan ! - Msefqae akked tmeddakelt-iw ukkud zdi taxxamt, ur iyi-d-yenni ara akk wul-iw ual er din. Dayen yeli ueqqa-nni n lemle.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 28 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    - Ma tebi ad teddu yid-i er texxamt-iw ulac akk ailif, d acu kan nekk mai deg tmezdut-a tasdawant i ttili. - Tanemmirt tameqqrant a Dida, wellah ar tekkse fell-i abel ad t-yekkes Rebbi fell-am. - Ulac fell-as a Tilelli, ur tufi i xedme. Nekcem er texxamt, ur yelli wayen ara d-yini yimi, seg wasmi i d-wwe er tesdawit ur wala taxxamt yecban ta, ufi deg-s snat n teqcicin, lsant ayen ur ttlusu ara nekk er tmera, ula d leyu n texxamt ur d-yettban ara yini-nsen seg tugget n tugniwin i yersen fell-asen. - Bonjour les filles ! - Bonjour Dida ! - Ass-a wwi-d yid-i tinebgiwt, d tameddakelt-iw, qqaren-as Tilelli. - Salut Tilelli ! ansuf yis-m er texxamt-nte, nekk d Susu, ma d ta d Fifi. - Azul fell-akent, tanemmirt tameqqrant imi tqeblemt ad ili yid-kent, ssarame ad ili d tafessast. - Ulac ailif, axxam d axxam-im a Tilelli. Fais comme chez-toi. Ufi-tent ssewadent imensi n yennayer, iiiiih, wellah ar t-ttu akk, yal aseggas seddaye-t deg uxxam-nne, aseggas-a sedda-t s wurrif akked yimei. Mi d-yewwe lawan n yimensi, yal lxir yers-d, ur int seksu, ur int iyuza, ur int lfakya... se ass amezwaru din, yejeb-iyi lal, tiqcicin-nni ttqessirent aas, ulac taqsit ur d-wwint, ulac tamsalt ief ur mmeslayent. as akken ayen i eddan fell-i mai d ayen ara ssettunt teqsiin-a, maca kksent-iyi ef wul. Azekka-nni, uale er texxamt-iw, send ad kecme dduri yiwen n ssur armi i wala Wiza teffe, kecme wwi-d akk lqecc-iw. fe abrid n tualin er texxamt-iw tamaynut. Zrin wussan, ue tannumi akked tmeddukal timaynutin, s tasa-nsent i yezgan ef yimawen-nsent. as tikwal ur tent-erre ara, tteffent, ahat zehhunt ne xeddment ; maca ur yi-int ara ad d-mmekti ieblan-iw s uqesser, d ufus n tallalt i yi-d-fkant.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 29 -

    Yiwen n wass, Fifi tga-d cwi n tebest, tenna-yi-d : - Ad teddu ad neffe ad nmerre kra ? - Wellah ma si, iru lal, ur ue ara tannumi tteffe imir-a. - Ulac fell-as, medden akk atnan deg berra, tamdint ur tesi lawan n tuffa. Tebi ad temte deg texxamt gar yidlisen-im ? - Suref-iyi kan, ar ass-nnien ma yeba Rebbi, ass-a welleh ar yi, bi ad se. - Ulac ailif, ar ass-nnien, yessefk ad d-temmekti tudert yiwet kan i yellan ; dder-itt ne e-itt, talemmast ur telli. Ar azekka, ihi, i ameggaz, tirga lali. - Tanemmirt tameqqrant. Teffe, awal i yi-d-tea yettenne deg uqerru-w. Refde, serse nni-as : wi ran ? Ahat sant sswab, ahat d nutenti i iwalan tidet anda tella. Ddan kra n wussan, ffe-d seg tzeqqa, tessawel-iyi-d yiwet n teqcict, tella tettas-d er texxamt-iw tamezwarut, d tameddakelt n Wiza. - Azul a Tilelli ! - Azul fell-am ! - Amek i tettili ? - Yelha kan, lemdulleh, i kemm ? - Aql-a. Bi kan ad am-d-mmeslaye ef Wiza, si izen i am-d-wwi. - Tual-iyi-d daen teq... - D acu yeran, nettat acal d asteqsi d anezgum ur teri d acu i texdem yalmi tewwe taluft ar da. ur-s, izad wawal gar-akent, ur yezmir ad d-yarew aunzu-ya. - D aya kan i am-d-teka ? - Ih, ayer yella wayen-nnien ? - Suref-iyi kan ur bi ara ad mmeslaye ef usentel-a, fiel ma snedfe-d leru, nettat tera nekk ri, yal yiwet ad tawi abrid-is. Uale-d er texxamt nnuna, mmekta-d ayen yeran yid-i. Yerna tettcebbi deg umeslay er medden. Akken qqaren, tewwet-iyi tezwar er yimei, texdem-itt tezwar er ucekti.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 30 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    I-nni kan, kkrent teqcicin-nni ad ffent, ulfa amzun aqe deg texxamt-nni, da ddi yid-sent er berra, s usirem ad ttu cwi ayen i yeran yid-i. Neffe, ufi tamdint teur d imdanen, ad as-tini yiwen ur yeqqim deg uxxam-is. Wa netta, tameut-is akked warraw-is ; wa netta akked yimeddukal-is. Ttasan akk, zhan akk. ulfa anagar nekk i yesan ieblan gar-asen ; ala nekk ur nezhi ara. Ula d tiqcicin-nni ukkud ddi, ulac win i wumi ur mmeslayent ; ulac win ukkud ur sint, acku nutenti uent tannumi d tuffa, ssnent aas n medden, yya a wa, yya a wihin. Yidir yakan yezga ef yimi-nsent, segmi i yi-yera yugi ad yekkes allen-is fell-i, yebda yettezzi-yi-d sya wesya, ahat ad iyi-d-yesseli, maca ur as-fki ara tagnit. as akken ur si ara nekk, maca dhi deg wid yettasan, sedda-d i igerrzen, kkse cwi ef wul-iw, tejeb-iyi tuffa yid-sent, tessettuy ieblan. - Yejeb-am lal ne xai a Tilelli ? I yi-d-tenna Susu. - Wellah ar d taxlaft, tanemmirt-nkent. Kunnemti d tidet tfaqemt i tudert. - Ulac ailif, mazal ussan, mi am-d-yehwa ad teffe ini-d kan, ddunit ur tesi talast ama deg wadeg, ama deg wakud. Taxxamt ur am-d-teskan imal-im anda yella. Ula d at zik qqaren : bedd, ad twali ; ddu, ad d-tawi ; qqim, ulac. - Ad am-yefu Rebbi ef yimeslayen-a, rran srid er wul-iw. Tanemmirt-nkent merra ; akka meqqar ur ttimi ara iman-iw am tderwict deg texxamt. Ass yettawi-d waye, tuffiwin rennunt-d, atan er temdint, atan er tmera n umulli, atan er cce gar lebab deg tmecet (Discothque )... lasun, ur tufi ara tee ay ul. Deg tazwara d tarewla kan i rewle seg tereg n wussan i ttidire, maca tual-iyi tudert-a tamaynut d tannumi, acku lxaer yefre, tafekka terta, ulayer ara nadi ef lqer. Zgi ttasa, fere. Uale ssne aas n medden gar yilemiyen akked tlemiyin. Yal taawsa tla ass-is amezwaru. Am yiwen n yi, atta tessawel-iyi-d Dida. - Lili ! rwa rwa !

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 31 -

    Ula d nekk ur qqime ara war isem amecu. - Oui, yella umaynut ? - Anagar annect-a i yettilin, tkeyyfe yakan kra n wass ? - Buh fell-i ! wamma ssawe ar da, anda ara keyyfe ? - Ax tra re, d ta i d tagnit ad tissine amek-it. - Ala ur cukke ara ad izmire, ur ssine ula amek i xeddmen. - Ur ttaggad ara, yeshel mai, jbed nnefs, tessuffe-t-id. - Aha awi-d akka ad ere, ma ad yeffe fell-i, ur lli d tamezwarut, ur ttili d taneggarut ! Jebde abrid, iru-iyi nnefs : Ku ku ku... - Hahahahaha... akka akk i a-tera tikkelt tamezwarut, maca mi ara tenname, ur tzemmre ara ad am-yexu. Ad am-yual d amwanes, d arfiq n ddiq. D tidet ayen iyi-d-tenna Dida, yual-iyi ddexxan am win yennumen lqahwa taberkant, zgi ttkeyyife. Ih, ssuli ula d aswir, rni ere ula d tissit. Ass amezwaru mi i swi ur d-wwi ara s lexbar armi i d-ufi iman-iw deg texxamt-iw s ufella n wussu. Zi d timeddukal-iw i yi-d-yewwin, ta teef-iyi-d sya, ta sya yalmi i yi-d-ssawent er texxamt. Mi d-kkre, ufi-d lxaer-iw d afessas, yefres kra yellan d anezgum, amzun ssarde-d alla-iw, ssazedge-t. Ula d leqraya-nni rri-tt er rrif, tikwal kan i d-ttaddame idlisen-iw ttekkse-asen aebbar. er tesdawit tikkelt kan akka ar i yi-yawi ubrid, ur ttruu ara. Rri-tt kan i tuffiwin, amerre akked ssehrat deg berra. Yiwen n yi nru er tmecet, d ayen izaden, d amaal-nnien i yellan din, imdanen la ceen, wiya la ttessen, wa ur yecli seg wa. Ass-nni yif akk ussan. Cee armi i yi-teccef tidi. Imi d abrid yener i zzhu acuer ara ggani am tgujilt. Da ni Yidir, acal netta yettezzi-d ur-i maca ur as-fki ara tagnit. Sae yid-s tiimit, ayen cee, ayen cee, ddi di lebi i lebi-w. Serre i tfekka tulwa, zi cce d tilelli, am win i iuren yeda. Sgunfa, yeffe uqdim, yeffe ujenniw agensan, ieblan ur ri anda nsan. Ayen yettezzin deg uqerru meqqer. Ulayer ara sai tudert. Ur d-uki ne uki-d yehwa-yi, fki lkar i rray-iw. Ssabenne ies akked Yidir.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 32 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Ssne tuzzuft, semmde yis-s tamera n yiman-inu. Tiedt n wass-nni ala wi tt-yeddren ara yissinen azal-is. Wwen-d yimuras n tefsut, yessefk fell-i ad uale er uxxam, as akken nnig n wul, am win yetteddun er yizem ad t-ye, imi ay wudem n baba ad t-wali. Seld akk ayen i yeran akked wayen i yexdem, yual ur yeswi ara ur-i iclem. We, cwi kan d yemma kan i yellan. - Leslama, s yelli n tasa ! - Azul a yemma, amek i tettili, acal i kem-jjme a yemma ? - Aql-a a yelli, sswal fell-am kemm, acal ur neri udem-im. Atan aglim-im yene ef yies, ayer ? ni tune ? - Ala, d leqraya kan i yi-yessefnan, d tudert-a i yuren. Deg lawan ideg i lli ttmeslaye akked yemma, yekcem-d baba, s taayt kan i sserse lenak-iw ef wayla-s. Mi t-ri ulfa s ler-iw yendef, mi ara d-mmekti baba, ifetti lqid i yi-icudden, beqqu ad srifge s anda ur erre ayen ara yi-t-id-yesmektin. Tetta-iyi yemma yenwan tu argaz afeli, yenwan tu bu tissas. Ttaen-iyi wayetma yenwan san baba-tsen d win yessebibiren ef uxxam. aen-iyi imi nwan baba-tsen d ameca acku yeba ad yerez cwi akken ad asen-yexdem ttawil, ad ddren deg talwit. Tawait asmi ara ren wat uxxam timucuha-s. Ta-iyi terwit-iw, amek i lli amek i yuale ! D netta i d ssebba n wayen er wacu i wwe akka.

    eddan wussan n yimuras s tmara, uyse melmi ara e axxam-nni i yeur baba s tebrek akked tereg. Uale-d er Bgayet, er tmezdut tasdawant, ad kemmle ayen akken i i, ad uale er tudert n zzhu akked tuffa. Amalas-nni da seld imuras, nheyya iman-nte ad neffe, ncebbe akken ilaq, nru er tmecet, nece, neker, e ayen ur nexdim ass-nni daen. Mi i d-neffe, deg ubrid n tualin, ntant wallen-iw deg tid n Wiza, tella akked yiwen n yilemi. - Akka a Tilelli i tuale ? Mai akka i kem-nwi !

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 33 -

    - urem ad d-ternu awal, wehmem a medden, walit kan anta d aa-ya i d-yettmeslayen ! Ad d-heren akk medden kemm ad tessusme a yelli-s n leram. - Ttqis d acu i d-teqqare, wzen imeslayen-im send ad ten-id-tessuffe. - Imeslayen-iw weznen yerna meslen, ur d-heddre ara kra ef yiwen alamma d tidet. - D acu i am-xedme imi i d-teggare akka ur-i am yir aqjun ? - Ad kem-id-ezzint, a tafuant, tettarra iman-im amzun ur teri kra ! A times ddaw n walim, a tamakurt n yirgazen, a timseddremt n yixxamen ; ur tettseti ara, tetteddu d tizya n baba-m, yerna terni-d waye ar wannar-im. - A Tilelli xzu ccian qerri wayen d-teskerkise akka. - Ulac ccian nnig-m ara xzu, ulac win i kem-yugaren kemm ? - Ad yenel Rebbi kra i akem-irebban, aha tura suffe-d i yellan deg-m, ku-t-id sdat medden. Nekk ur fhime iqi. - Ur tebi ara mi d-faqe s txidas-im kemm d baba a kra ur nettnecam ! - D acu i d-yegren baba-m deg umeslay-nte ? Atan tebdi tessexlae ceban deg reman. - Tenwi ur faqe ara, tetteddu yid-s ? Asmi akken i am-d-yessawel, kemm telli tessiride, ri s wallen-iw uun-is, mai d medden i yi-d-yennan i wakken ad ten-skiddbe. Ur kem-id-steqsa ara tugi ad iyi-d-tini anwa ? - Wellah ma tettnecame, zi zur wudem-im, d nekk ara yeddun d wuwij-nni n baba-m ! Xdem tura lxir, ah ! Kemm wis anda tefki rray i rray-im, tessawel-d yemma-m kkse-as anezgum, zi kemm tesbubbe-iyi-d igejduren ! - Nni-am nker ma ad tnekre, ayen i tebi ad as-tesle nni-am-t-id. - Yah, mazal imi-m meqqer, ur zmire ad sle i rregmat-im, taneggarut steqsi yemma-m ef wass-nni. Ahat nettat ad tt-tamne. Teef ameddakel-is seg ufus, ruen.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 34 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Uale-d er texxamt, kecme er wussu ad se, maca ugint ad medlent wallen-iw, tessexreb-iyitent Wiza, ddewwiren yimeslayen-is deg uqerru-iw. Mi yuli wass, are, ssawle-as i yemma i wakken ad wali ma d tidet ayen i d-tenna Wiza. - Allo ! A lxir a ye ! - Sbe lxir a yelli, amek i tettili ? - Labas, bi kan ad kem-id-steqsi ma yella kra n wass i as-d-tessawle i Wiza s ttilifun n baba ? - Ih, d tidet a yelli, yella ubrid-nni, ma ur i yi-yei ara Rebbi ad skidbe, ass-nni d amenzu n yennayer, bi ad re ma yella ad d-tase ne xai, ttilifun-inem yella isekker, ttqelqe fell-am, ma yella kra i kem-yuen, da ssawle-as-d i Wiza. Allo, allo, la yi-d-tselle a yelli !... D awalen-a i d-sli d ineggura, tewwet-iyi-d yiwet n lemma, rue deg-sent am wass-nni i wala uun n baba deg ttilifu n Wiza, li. Ih, akken qqaren : Ur ddi d Rebbi, ur ferre iebbalen...

  • Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 35 -

    Amyexdem yaf-it

    Lydia GUERCHOUH

    kken yebu iweel-ak Rebbi, ayen i txedme ad ak-yual as ad d-yeqqim yiwen wass i umaal. Nesseleq ar yiwen n wakud anda wa ur ieqqel

    waye, tagmat temel-itt teraymit, imdanen akk ttazzalen ef nnfe-nsen, ma ufan-k deg ubrid-nsen ur k-ttqilin ara, ma zemren ad wwten yis-k ur ak-ttcuun ara, awi-d ad awen anda d-lint wallen-nsen lemmer da ulac Rebbi tili nemsengar gar-ane, neqbel ad tedderel ti-nne ma yella ad ddrelent wallen n watmaten-nne! Dda Said d yiwen n umarkanti di taddart maca yemgarad ef yimarkantiyen-agi nnien imi lemer iqass iman-is s wayen i yekseb. Am netta am yirgazen n taddart ne ahat yeqer iman-is sdat-sen imi ur d-yei ara aqcic ara irefden isem-is, ulac win ara t-id-yaddren asmi ara medlent wallen-is, ayla-s ad iru d iftaten, ad t-ellten wid ahat ur t-nuklal. Maca yefka-as-d Rebbi Wiza tecba argaz, tekkat ddre, tettawi-d leqq-is ula anda yella yiil, tgellu-d ula s wayen ur nelli d azref-is ! ef ecrin n yiseggasen i tedda d tislit. Seg wakken tewer, yeqbe yiles-is, yezga ccwal deg uxxam n yimaren-is, ur hennan ara seg wasmi sen-tekcem axxam. Nettat twulef, akken i tga yerna ulac win i tt-id-yesrusun asmi meiyet, tettidir s ccwal, maca anwa i terra tmara ad as-yessusem ?!

    A

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 36 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    eddan sin wagguren ef tiddin n Samya, ultma-s taneggarut, tebra-d Wiza tewwi-d yid-s aqcic n sin yiseggasen. Ula akken mi tt-id-yerra li ur terri ara aar, tezga d amennu akked yemma-s, yessetma-s, liran tin i s-yessewwen taebbut-is d Nina, yelli-s n taret-is i yu mmi-s n emmi-s n Wiza, ur tethenna ara armi i munzant twaculin-nsent. Zrin yiseggasen, teli yemma-s akken ur tettnekkar, ur terni ara ddurt mi terra rru. Wiza d tafelit, ulac d acu i s-yettruun ifadden, ma terra-d li gar wallen-is ad t-thudd s yifassen. D nettat akk i iqublen baba-s, wissen kan ma s wul ne s me. Ma d mmi-s as yewwe d argaz, ixu ci di leqel, yezga deg yijufar n yemma-s, iwulef-itt am tselluft, d nettat i as-iferrun ieblan-is, trebba-t-id amzun d taqcict, ur as-tei ara ad iebber ef uqerru-s am netta am tezyiwin-is ne ahat tuggad ad t-eqren medden imi d abuhal. Asmi d-yessawel lajel n baba-s, Wiza tmenna kan lemmer i d-yessers annect-nni n wayla akked udrim ef yisem-is akken ur t-tferreq ara akked yessetma-s. Yu-itt ujenniw ef cci, di tmeddurt-is yakan tettezzi-as kan deg wawal, wannag annect-nni yekseb awi-d anwa ara yeen, awi-d anwa ara yebnun ne anwa ara ixedmen akal. Mai d ayen i yezmer umdan ad t-ye di tudert-is xerum xdem i laxert-ik. Nettat d ccwal kan i as-yehwan, ur temil ara ad tawi taawsa ma yella ur tt-id-tessukkes ara s yiil-is, wannag ur tesi i yellan gar-as akked yessetma-s, d nutenti mai i tent-yettsaafen, maca akka i d Wiza, ayen akk yellan di lqaa n Rebbi ammer tufi d ayla-s. Mazal wwien 40 wussan ef lmut n baba-s, Wiza tessawel i yessetma-s akken ad asent-tefk amur-nsent i teba nettat akken i as-yehwa ma d adrim ur t-id-tuddir ara mai. Mi walant ayen i tent-id-iaen seg wannect-nni n trika n baba-tsent, Samya akked Kahina ugint faruq i asent-tga Wiza, tikkelt-a beddent-as s lqedd, s anda akka ara tessiwe ?! eddant imir sawlent-as i emm-nsent maca yugi acku asmi i yu mmi-s Nina ief tt-terkeb tismin, tezzwer-as deg ubrid, tewwet-it, tegzem-as aad acku ur d-yekki ara mgal zzwa-nsen. Yecef yernu

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 37 -

    tura netta d amar amuin. Ualent sawlent i emm-nsent nnien, Qasi. Netta yejme-itent-id di tlata, yessuter di Wiza ad ferqent akk ayen i d-yea baba-tsent ama d ayla ne d adrim s ledel, d ayen i tettalas nettat i ttalasent ula d yessetma-s, ne ma tugi ad d-kecmen lwerrat, kullec ad yeffe afus-is. Wiza tennum txeddem rray-is mai ass-a mi d idrimen ad ten-te ad ttwaferqen s ledel ! Tikkelt-a tugi mai ad tefreq, ih ! D ddre ! D nettat i irefden baba-s, d nettat ara t-iwerten. Akka, di ddunit-a ideg d-neggra, ulac win ixeddmen kra i wudem n Rebbi, ur nreel awren ala i win yesan irden, yerna nezga nessaram ugar n wayen i nefka, anda nea ur d-tettual ara, d tarewla ! ad d-nesseli ula d tadawit eren medden ad d-rren Wiza er wab maca yeqqur uqerru-s. Dda Qasi yuyes, teskufferra-t taluft ur nelli d iewwiq. Yual yessawe-itt er ccre akken ad as-elqen imi i Wiza. Asmi i as-d-sawlen ad tqabel yessetma-s d emm-is er ccre, yeef-itt zzaf seg ucebbub, tewweq d acu ara texdem, ala awal-is ur nettruu ara. Werin txemmem ad terr aar er deffir as di lexara. Tikkelt-a imi smeren taluft ula d Wiza tessemer lecal-is. Mi d-yeer wass-nni ideg ara d-mqabalen er ccre, tekker Wiza ef zik lal, tewwi yid-s mmi-s, teffe er tejmat, teqqim teffer deffir n li akken ur tt-id-ttwalin ara wid ara ieddin. Dda Qasi ula d netta zik i yekker, mi yewwe er tejmat, teffe-as-d Wiza am tewkilt, yewhem maca yea yella wacu i as-d-thegga. Akken kan iru ad d-yezzi er deffir, mmi-s n Wiza yesseleq-as tiyita s usar s aqerru da din kan i yeli. Amzun ur terwi ara, temme fell-as Wiza, tekkes-as akk iceien-is, tea-t-id eryan. Tejbed-it, tessenunef-it akk di lqaa, tezzuer-it ef yiblaen, terna deg-s tiyitwin armi iab deg-s nnefs, tea-t akken eryan yeleq di lqaa i sluen yidammen-is. Mi d-temlal taddart er lanaza n Dda Qasi, akk medden yeffe-iten ccek, ala Wiza i izemren i tlufa yecban tigi ! Ssawen-tt er yimsulta, ggullen ad d-rren ttar n urgaz. Wiza ekmen-as 10 n yiseggasen n unebus ma d mmi-s 7 n yiseggasen kan.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 38 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Zrin yiseggasen, yeffe-d uqcic si lebs, ur yufi ara anda ara yerr, tereq-as yemma-s-nni i t-id-yessawen anda yella, lemer i tt-ifureq yerna d nettat i as-tt-igan. Yettawi yettarra am uderwic, yessutur tin n Rebbi, yual iru s axxam n baba-s ikemmel din ussan-is si leil ad d-teffe yemma-s. Mi teqfel Wiza 10 n yiseggasen unebus, tual-d er taddart, tegla-d s rrehba. Iseggasen-nni i tezri di lebs nejren ef wudem-is, ad taggade ula mi ara d-lint wallen-ik deg wallen-is, udem-is ireqq deg-s ttar. as ma alla-is yekkuffet, ul-is yereq maca tafekka-s teli, u-itt ad tafeg, aas n wid ur tt-neqil ara, sefren-as tamuli akken ad kksen ccek. S tmara i tetteddu maca tejme-d akk tabest i as-yeqqimen tbedd di tejmat sdat ugraw n yirgazen, teneq ur-sen : - Ayen i ken-yettraun ad t-terem ussan-agi kan. Teddem-d tayemmust tamecut, tefsi-tt, tessu-itt s anzaren-is, tcumm ayen yellan deg-s da yual-itt-id ci n rru. Tura mi terna lkif d acu ne anwa i izemren ad tt-id-yebes ? Terfed aqerru-s, teqed lqedd-is, tkemmel abrid-is er uxxam-nni i tea yexla, teme ahat ad n-taf mmi-s yettrau-tt ne ahat ula d winna tettu ansi i d-yefruri. Tedda ssmana, d nettat zi i tera lmut, ne ala Rebbi kan i izemren ad yaru imal n umdan. Ur terbi adrim ur t-tettaf di laxert-is. Taddart akk tunfa-tt, ulac win iqerrben ad tt-yemel maca tebda tetteffe-d rria-s seg uxxam. Nnejmaen kra n yirgazen, heggan-as aekka, melen-tt, melen yid-s taqit-is i yesburen akk tilemiyin ukkud teccrek isem ne adrum. Rnan 40 wussan, yejba-d mmi-s er taddart n xwali-s, yufa-d yemma-s ualent fell-as tmedlin. Akk ass-nni yesedda-t di tmeqbert, as yedderwec maca ibedd ef uekka n Dda Qasi, yessuter deg-s sma, yea ayen ur tei yemma-s ikesben leqel. Ar tameddit, yekka-d akk i taddart, yessutur acei iss ara idel, ad yeseddi yis-s teqse n usemmi n yi maca ulac win ur t-nuggad ara as akken aas i ia maca uggaden lehdur n medden.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 39 -

    Ar yi, aqcic amebun yerra er tejmat, yeqqim armi i nsant akk teftilin deg yixxamen, yekkes akk iceien-is, yeqqim eryan i usemmi akked wau yettzuffun, yenquqel armi d amkan-nni ideg n-an netta akked yemma-s Dda Qasi yettexbibi deg yidammen-is, yeleq din. Azekka-nni, tafejrit, ufan-t yeqqur, yemmut akken yena.

  • - 40 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Iqrucen

    Mohand Arab AIT KACI

    ra am ubruri nnig uqerru-is. Isers iman-is Farid at Selan deg yiwet n tenact anida yeme ulac acu ara t-id-iazen. Ul-is la iebbek si tuggdi. Ikkes ccek

    seg-s belli azekka ad yecreq yiij fell-as. Dayen ! Tudert-nni-ines n ilemi i n-yean tasdawit n Tizi Wezzu, kra n wagguren meqbel, tban-as-d tura am lexyal n walba n tedyanin i s-d-yeya walba nnien. Imea-is yesubben-iten zzhir n ra yettafgen am ifeiwjen si yal tama i s-d-yezzin. Inuda s wallen-is ma yella win ara iwali seg imeddukal-is, ur yufa ula d yiwen. Da terna tuggdi zdaxel-is, u yerna yettkel belli d i-agi i d i-is aneggaru. Ixuyel-d imir-en asenduq-nni ara yearen d ajdi, win akken ara yawin i yimawlan-is er temdint n Tubiret, zama d mmit-nsen yemmuten. Netta imir-en ad t-id-yaf lal d tafekka tasemat di tegi-agi n Mizrana, tin ara sxenzren wuccanen yena la. Sya er da ad d-yessali timegelt-is nnig yiri n ubabdar anda yeffer, ad yewwet kra n terain er tama-nni ansi i s-d-ttawen ijuja n tmes. Iseb deg alla-is acal i s-d-mazal n terain, da igemmel ad tent-yeffer lemmer ad tent-yewi. U segmi i d-lin akka fell-asen irebraben mebla ma yella uran-ten, yeba netta d imeddukal-is, imi yal yiwen sani iegger iman-is akken ad yeffer si tbuciant n tmes i d-yelin fell-asen deg yiwen n umkan !

    R

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 41 -

    Tura, hat-an am yiddew yeckucebren ef yiman-is, aqerru yekcem di tuyat, tigecrar er yidmaren-is, tafekka-s merra tene deg wakal am tin ierzen iman-is. Imeawen kkawen deg-s, taect-is tebbebe seg yisuan-nni imezwura n txazabit. Imetman ulac, ad as-tini ualen akk d tidi tasemmat i as-yeslexsen lewaye-is. Swaye timezwura yemsawal netta d imeddukal-is. Acu-kan, segmi ulac anwa i s-d-yettarran u yerna yebbebe, yual yessusem. Iulfa i iman-is imir-en am win yelin er tqaet n umruj lqayen u yeran dayen d tin i d tanelt-is. Timelsa-ines tual teur d akal seg uglilez i yesserwa i yiman-is. Yeli-d yi, ra mazal-it la ixebbe di yal tama, ireq-as sani ara yerr taxenfuct n teklact-ines ; yugad lemmer anda ittaz alba seg imeddukal-is. La ur as-iulfa ara aas, Acu kan fad yessekwa-s taect-is. as semme yi-agi unebdu, netta ur as iulfa ara, imi alla-is mai d win i d-yelhan d tfekka-s tura. Axemmem-ines iwehha er wamek yezmer ad d-yessukes iman-is seg umerdax-agi i sen-gan rrebrab, netta d imeddukal-is. Cwi akka yebes ra-nni am ugeffur azwawa mara yezri. Yera ddeqs n wakud ma yella kra ara yembbiwlen, ur yesli i kra, da yessufe-d cwi aqerru-is ma yella kra ara yessenqed. Ur iwala kra. S wenunef deg akal am ijirme alebba yebda tualin er deffir,

    sani i yeme ad d-yaf imeddukal-is. Imir-en iulfa am win ikecmen deg yiwet n tewit n waman yeman imi yellexs utriku yelsa zdaxel. D acu i t-yesswehmen d akken zzur-it waman-nni. Da, mebla ma yerna ameyyez di temsalt-agi, izzi alla-is er sani yezmer ad yerr akken ad yaf amiq ierzen. Mazal yessawe semmus n lmitrat mi d-yebda usenen n ra deg ulac. Igenni yeur d itran yettmecbariqen di tbuciant-nni n tmes yettafgen. Da, mebla axemmem, yemce s tfekka-s semmus n lmitrat-nni i d-yela, d tualin er tenact-nni anda yella yeffer iman-is. Ula d netta yeba ad yewwet ra s teklact-is, acu kan ur yeri ara sani ; yugad lemmer ad ine alba seg imeddukal-is. Imi as tella tafat n tziri, ixidwan n tegi n Mizrana ffren kullec.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 42 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Cwi cwi deg umruj-nni leqqaqen am usu-nni i n-yea deg uxxam-nsen di Tubiret, yebda la ixeef walla-is am tkuret n tadu s wacu yetturar walba n yemcac imeca. Yessawe armi qrib yettu zzhir n tkerac yetteddin nnig uqerru-is. Tiktiwin-is ala ef amek ara d-yeffe si lesker akked imawlan-is ara n-yaf deg uxxam la tettraun, asmi ara yual. Tudert-is tban-as-d imir-en am ubrid n lua yettwaselen s tament akked zzit uzemmur talawant ; ad d-yekfu tauri akken ad yeef amiq ixeddim deg alba n tkebbaniyin timeqranin n tmurt, ad yebnu axxam i yimawlan-is d watmaten-is, ad d-yaf alba n tullas lawen ara yessuter seg imawlan-is, ad as-tt-fken ad tt-ya. as ma yezmer tikwal ad d-yemmager kra n iilifen d wuguren di tudert, netta yettwali, imir-a deg uxji, ad eddin am aman deg uelqum mebla rwami. Arraw-is ad d-ffen yark d ibuguen, ad ren yark, ad zewen yark, ad feren yark. Ad d-yawe wass, asmi ara yewser aas, seddis mraw ne ugar, s leqel, mebla tuggdi, ad yeqqen allen-is akken ur tent-id-itelli ara tikkelt nnien. Mai ass-a ara yemmet, ula d axji-agi yecmet. Yugi ad yamen belli yezmer ad ye tudert deg i-agi amcum, di tegi n Mizrana. Axemmem-ines iwehha er yimal. Da, akken ad yerez iman-is si terain timcumin, isekkel u yenne iman-is am ifier yugaden. Syin yezzer deg yiwen ushetref yettcabin s alejlej yugin ad yekfu. Targit deffir taye. Acu i t-yettawin si qerwac n tselnin er tcucay idurar yesle wedfel, seg uriq yea wezal er yefran isemmaen. Tawla teef-it si tfednin er tmelit. Yual yebda la yettfuru walla-is u yeexix am teqqact yeexuxen deg aman. Iles-is yeqqur, ulac imetman deg imi. Ayen yark i d-iteddun yelha, tudert-is ad twenne, ad tefk tafat i tiya. Sya er da ad d-yetkaki, syin ad d-yaf iman-is di ahennama-nni n wabar d ra yettazalen di yal tama n tegi. Mazal yettfaq anda yella, ad yual imir-en er tirga-s ur nesi ixfan, anda laci yark lhan, imeca san, tidayin cebent am tziri n tefsut, ijeigen

    fsan armi da leun fell-asen medden imi lin-d si taayt-nsen er

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 43 -

    ubrid. Ma d netta am ugellid igawawen, ulac i t-ixuen : aebbu yerwa, udem yesa, imeddukal-is er tama-s, imawlan-is zuxxen yess, tteklen fell-as. Amiq imuqel ad d-yaf yuli-d yiij seg-s. Yiwen umecwar kan, yuki-d yufa-d ulac ula d ambbiwel amecu ixidwac, iru ra-nni yesubbunen imea. Yeqqim akken di tsusmi-nni tasemmat, yettmuqul s itran i yebdan la xettfen tura yiwen yiwen makka i d-yettali wass. Yedel-d cwi taqerruct-is, irfed-d allen-is, isenqed di yal tama ma yella kra ara iwali. Ulac isem n lxelq din. Ula d imeddukal-is ulac-iten. Da yual-d yexmet di tenact-is. Inuda taklact-is ma yella mazal deg-s ra, yufa ddeqs id d-yegran. Makken yettembbiwil iulfa am ua amecu deg uebbu-is, da yerfed cwi ajlal n tkebbut-is tazegzawt ad imuqel ma yella ahat kra n usennan i s-yeddan deg uksum ne alba ibeac i t-yeqsen. Yewhem mi yufa amzun d tiyarist idammen yeqquren. Da isuma-tt s tadect-is yufa amzun d taiuct tamecut yergel uxenfur xedmen idammen yeqquren. Yezzi aqerru-is mi ifaq belli d tarat i s- ikecmen deg uksum ; iwhem yark ansi i d-tekka imi ur yecfa ara melmi i tezmer tuza-t-id, tezi n yi netta yeffer ; d awezi ad yili tuza-t-id. Qemen deg-s imeawen i d-yulin ef yiri n wallen-is. Armi d imir-en i iulfa s lmut izemren ad tawi. Da yebda la yettergigi am ifer yetthuzzu wau. Yugad. Am uzrar yettazalen, tudert-is, tadyant deffir taye, tedda-d sdat wallen-is am teqqucin. Seg asmi yella d ameyan iteddu ef uzagur n yaya-s armi d ass i t-fen deg yiwen ubaraj iadarmiyen di Tniya. Ula d ayen akken iil yettu-t, yual-as-d ass-a amzun d tilibizyu yefan i la yettwali. Yemmekta-d tagdi-nni n tmuli tamezwarut n lkazirna anda amcum ur neswi ara tibelt yerkan yettual i yilmeyen d-wwin s bessif akked tierci d iwazniwen yettidiren s usumi idammen-nsen. Ass-a wed-s di tegi ur yessin ara, ass yuli-d akken yu tanumi ef ddunit di lawan anda ass-is yebda la ielli. Imekta-d imawlan-is,

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 44 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    lada yemma-s yesfezwi waan n turin. Hat-an la tt-yettwali ger wallen-is mi teqqim er tbaqit la tfettel di seksu s tuac-nni n Yasmina yeuren d lif akked ineman. Dima teqqar-d belli tudert-is tru d asfel ef urgaz-is i tt-iettben am uqejmur n timit yersen d zyada deg temert n uxxam, alamma kan tewae-tt ara tt-id-ddme. Ula d rray werin i s-t-fkan deg uxxam. Tenna malic asmi mazal tamart-is d nettat i d timebbert n uxxam, Acu kan umbed mi temmut, yessi-s yewwen d tinubiyin kksent-as nnuba-s. U dargaz-is i tent-iettmen ad fent rray deg uxxam deg umur n yemmat-nsent. Ihi ass-a yemmekta-d yemma-s, ta-it aas. Daen, ur yeri ara ma yella ad tezen fell-as aas ne ala. Imi netta si zik immal er baba-s ukud yeddukul am gma-s ameqran. Acu kan ass-a d nettat i t-iaen aas. Ass-a ifaq iemmel-itt nnig yark n wayen yettidiren di ddunit. Lemmer yettaf ad as-yezziken taiuct-agi yellan deg uebbu-is ansi i s-dtteffen idammen. Ahaqel ma yella tencit ef yedmaren-is, ad as yekkes wenzaf d weqra-agi i t-id-yebdan. Idammen, as d timeqwa kan, mazal la d-ttqudduren seg-s s leqel am tbezi n waman yekkawen. U netta yebda la yettulfu i lehd-is yettruun seg-s. Yera belli ma yella yeba ad yedder ilaq-as ad t-iwlen er sbiar. Da yeawal ad yekker ad d-inadi imeddukal-is. ef uebbu, d anunef am ijirme, yessuli-d taqerruct er yiri n umruj anda yeffer. Imuqel er yal tama ma yella kra ara s-d-ibanen. Ulac. Da yeqed ad yessiwel. U segmi yugad ma yella win ixemten din seg at iumar, ihegga-d leklac-is, ur tesi win yeran acu i t-yettarun. Yebda asiwel tazwara s leqel : a aarat werrakum. Syin, segmi ala tiri-s i d-yettualen, yessuli ssuat-is. U segmi irennu wakud irennu asuu, imi yebda ad d-ikeem s ul-is aulfu-nni belli wed-s i d-yegra di ttelt lxali-agi. Ulac anwa i s-d-yerran, da yual s asiwel s yismawen imeddukal-is: a akim, a Naer, a ebdelqader, a Rafiq.... Dima ulac tiririt di tniri-nni n tsusmi i deg i yezzer. Si tama nnien, yera belli mai d ayen yelhan i yexdem imi ssuat-agi-ines ad as-d-awint icenga ar

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 45 -

    ur-s. Yera deg ul-is belli mai d widak ad t-iremen, ur-sen d aut i yuklalen ad as-yettwakkes uqerru. U as ma yella wannect-a ger wallen-is, mazal-it yettkemmil tiratin ar yal tama am win issebaden tiwkilin n timit wed-s. S usiwel-nni i yessedha iman-is ef umeyyez ef taiuct i s-yellan deg uebbu-is. Taggara yefra-tt ger-as d yiman-is belli ulac asirem yegra-d walba seg imeddukal-is deg unnar-nni n imeni, u yefra-tt da belli ala tikli deg yiwet n tebrit si tebriin i s-d-yettbanen din i zemren ad tessiwe er walba n tudrin n Bumerdes ne n Tizi Wezzu. U ma yella yeqqim akka ufeddix-nni isa deg ueddis-is, mai aas i d-yeeggir n idammen, izmer ahat ad yessukes ma yella awlent s alba n ssbiarat iqerben. ef tgucrar am llufan yettmuruden, ef tayett-is leklac-ines. Yiwen ufus isers-it ef tmacwart i isers ef ifeddix-is, waye yettawan iman-is di tikli deg uecraruf-nni i s-d-ibanen yettawi er yiwet n tebrit meqqren. Isekla n uxcac ne uqeccuc d nitni i d isekla yeuqten di tigi n Mizrana..... (ilaq ad d-nadi ef tegi-agi !!! ) Makken i d-yewwe er yiwen ubabdar, ili-d udem s udem d yiwen akken ilemi seg at iumar. Deg yiwet n tegnit meiyen aas, yera-d deg wallen-is auccu yellan deg-sent mgal lbista ne takebbut tazegzawt n iserdasen i yella yelsa. Winna s tmegelt umi yettwagzem uteyut, iwehha-tt-id metwal Farid at Selan i yellan imir-en yettrau taayt tucmit n terat deg uksum-is yelwan. Acu kan si zzher-is ne si yir zzher-is, tarat ur d-teffi ara ; teel deg cwi-nni n tanimt n tmegelt. Da arebrab-nni yelli-tt-id akken ad imuqel acu i tt-yuen s yiwen n lir meqren. Ula d netta yemreq leklac yella ef tayett n ucengu-ines. Di sin yid-sen yeffe-iten leqel, yal wa iar ad d-yeddem ne ad ieggem lesla-is. Acu kan d arebrab-nni i d-yufan iman-is ieggem ikerac n tmegelt-is. Da Farid umi yeli ucerjur si targigit, yeqqim teef-it tcallawt, la yettrau i tikkelt nnien tiyita n ra ara t-yeflun am tseksutt. Ma d ilemi-nni i d-ibedden sdat-s s tamart-nni i s-d-

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 46 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    yemin am tseuyin n usaur deg alba ierqan yezlef yiij. (yella wacu ixuen dag-i... la phrase ur tfuk ara....) Da makken yejbed di znad n tmegelt-is, leweh ur yeffi ara i tikkelt tis snat. Akken iwala Farid acu yeran i tmegelt n ucengu-ines, yual yetkaki-d si tcallawt-nni n win yettraun lmut, yeddem leklac-is seg uteyut, da yerra-t er deffir am win yeban ad yewwet yess. Ula d waye-nni dem-d s tmegelt-ines akked yiwen ujenwi i d-yessufe si zdeffir n wammas-is. Yefka-as Farid yiwet n tyita s ufus n leklac s adrar ufud. Iulfa-as winna i uar-is mi yebbezwez am yiwet n tuqqsa n 100 izerman. Da ineggez-d fell-as s ujenwi-nni yella yeef s ufus-is azelma, yeba ad as-t-yexe deg idmaren-is. Iwexxer-as Farid i tyita ujenwi i yewwin bab-is er sdat, yeli ef akal. Da yerna fell-as yefka-as yiwet n tyita s leklac er temger, d ayen yesxesfen imir-en bu uamar-nni. Mbed lehd-nni yessexdem deg umennu, iulfa Farid at Selan i walla-is mi la ixettef, yeddelwi ger liala-nni i deg-i yella akked tirga anda yexle ger temi-s akked lmut i t-id-yettassan si yal timert n tegi. Meqbel ad as-yenuce rray-is si gerifassen, iddem-d ikkes-as-d i yilemi-nni yellan yeel er tama-s, timegelt-is akked ujenwi-s. Imuqel ur-s akken at-yessenqed, iqel-it si kra-nni ineden i d-yemin zama d taamart belli d yiwen ilemi meiyen aas, u ma yella izad ad yesu 23 ar 25 iseggasen. Timelsa-ines terka, teur d aebbar yeqquren. Takebbut-is n tadu, d tazurant u tesa aas n leyub. Asebba d amuay am uruas ttlusun iserdasen. Ma yella d acekku-is d aberkan, d ubrin, iwwe-as er tuyat. Allen-is d tizegzawin, d timeca, u as akken medlen-t ieql-itent belli d tizeggain am tid n win yettawazen, banent-d cuffent si tguni deg anda ur zeddig ara lal. Mi yebda ad d-yetkakay, ixemmem Farid belli yezmer ad as-yesmir snat n terain deg tmelit-is, ad yethenni seg-s. Imi yezmer ad t-yestaxli, u d netta ara s-iarun am uzzal azrar n terain deg ul-is. Acu kan si tama nnien ur yebi ara ad yawi tamgart yid-s. Imi,

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 47 -

    lemmer ad ikemmel akka tiimit di tegi-agi, ur yettruu ara er sbiar, izmer ass-a d ass-is aneggar di tudert-is. Amecwar kan, yebda Farid la ixettef cuya cuya, alla-is yebda la s-yettruu s anda akken ur yemi ara. Am targit n win yukin, iwala iman-is la ittazzal, netta d watmaten-is deg urti n jeddi-s di lawan uzemmur ; i ten-yettawin seg useklu er waye ; d timtabat d wurar n twaffra deg akal yessan s ieqqayen n uzemmur. Ugar isan i run mi sen-yeef jeddi-s ajelka n remman. Ula d tullas ur tent-yezgil ara ass-nni. Inna-yasen akkagi ad tissinem nnama n Rebbi akked tidi imellua. Iseggasen imezwura fen as-tt d ccena. Ackan asmi imden cuya, faqen yesa leq imi i ten-yewwet ass-nni. Asmi yemmut run fell-as armi qrib ddrelent wallen-nsen. Lada tullas i d as-yessiriden akked i d as-yecucufen. Ass-a amzun yual-d d ilemi, ibedd-d i Farid nnig uqerru-is, ad as-yettcuddu amiq ifeddix-is. Yeur-as-t d iman ife s yimi-s akked wakal yellexsen. Ixdem-as am tejbirt s ufella uiuc-nni ansi ebsen idammen ur da d-ttmaren ara. Ikker ad d-yessuden jeddi-s yejjem aas, yeba ad t-yezme er idmaren-is. Da mi yessemlal iallen-is, yual am wagu yessefruze wau. Yebda la s-yessawal anida yella u yebda ad t-id-yettnadi s wallen-is ger ixidwac d isekla i s-d-yezzin. Makken yella yettnadi Farid ef jeddi-s, ineggez-d fell-as uqcic-nni arebrab i yellan muqbel yexsef. Imme-as-d er temgert, izme ifassen-is fell-as si zdeffir. Syin isedda-d iil-is akken ad t-yexneq. Imir-en da i yebda la yettxaa nnefs i Farid. Tazmert tebda la tetteffe si yal timert n tfekka-s, ula d ifassen-is ulwan ; ur yezmir ara ad ten-yessembiwel, ualen ayen am sin ifurkan yeclex wau ne wedfel. Yebda dien ad t-id-yewwet s uqerru s udem. Acu kan ur yufi ara anwa ara ietmen tafekka-s er wannect-en. Yual yuyes, armi qrib yenddem mi ur t-yeni ara makken i t-yewa. Da yemdel allen-is imir-en, u iserre i lmut ad d-tekcem s iuran-is mebla ma iqazem-itt. Iulfa imir-en i yiil n wayenin mi la yettifsus am urekti kemen waman s leqel. Taggara yegra-d iil n winna am snesla yersen ef umgar n Farid. Iru-as ark lehd seg-

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 48 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    s. Yezzi-d Farid ur-s, imuqel-it srid er wallen-nni-ines tizegzawin. Ula d netta imuqel-it-id srid s allen. Tasusmi. Syin yefka-as Farid Tiyita s uqerru er wanzaren. Iulfa-as Farid i tyita-nni amzun d waye i s-tt-id-yefkan, yebda la itezzi walla-is am win yezzin ef yiman-is aas iberdan. Da yeli er wakal, yexsef. Aqcic-nni iqqimen ddeqs s ibeddi meqbel ula d netta ad d-yebbena ef tgucrar, tama n Farid. Deg akal asemma yeuren d iferrawen d isian yerkan, am sin yemcac ukarun seg-i yerwel lehd, bdan amennu d umceew s ifassen-nsen ilmawen. Tiyitwin-nsen banent d tidak n sin umi ur d-yegri uekka deg iuran. U as akken mazal-iten ttnaen, ineq ur-s Farid, yesteqsa-t ef yisem-is. Yerra-as-d winna s nnehtat n win ur nugad ara ad as-d-yini isem-is n e, Smail. Da yenna-as ula d netta isem-is : Farid at Selan. Kemmlen akken amennu-nsen yiwen umecwar meqren armi ula d yiwen ur yezmir ad yerfed iil-is yiwen usantim nni wakal. Bberttaxen, wa er tama n waye, deg akal asemma n taggara n tegrest di tigi n Mizrana ur qient wallen. Tasusmi n wass-a tu amiq n wesderde d ugerwe n ra n yielli. Ulac ula d axerxec n ibeac. Ahat rewlen merra si lenun i sen-d-yusan xedmen tamera di temnat-nsen. Yesteqsa-t-id Smail yellan isers amag-is deg akal : - I ke anda i d tamurt-ik ? Yerra-as-d Farid : - N temdint n Tubiret akked taddart n Mayu. I ke ? Yerra-as-d Smail : - Nekk isem-iw Smail at Mraw n taddart Iberbacen n Bgayet. Ma yella mmute, ttxil-k, ma yella mazal-d deg-k abruy n temdanit, ru ar yemma ini-as mmi-m yemmut d argaz, ur yugad ara. Ini-as daen belli atmaten-iw mmuten di sin yid-sen. Ini-as dien belli ur ilaq ara ad as-t-anef i gmat-nne ad yeffe ula d netta s amada. Ini-as ad t-ceyye er Xwali di Busada ne er nanna di Batna. Ini-as daen i baba ad irez iman-is seg usemmi n tegrest, ur d-iteffe ara deg

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 49 -

    ussan i deg yekkat ugris. Ini-as aas i k-neda nekk d watmaten-iw akken ad k-yesselu Rebbi. Ini-as... Mazal d-yekfi mi d as yegzem Farid awal s ciu n tesa akked waas n eggu seg ini-as, ini-as armi yugad d netta i d afaktur-ines. - Ay aqcic, lemmer ad asen-taru tabrat, mai axir ? Anwa i k-d-yennan belli mai d nekk ara yemten dag-i. Nekk aql-i tenta terat deg ierman-iw am ubellu ragen, sya er da ad iyi-tessexciwet armi i yuale ad shetrife am umeslub. Ssusmen cwi, syin yerra-as-d Smail : - Isem-iw Smail at Mraw. Ula d nekk ur iban acu i yi-d-yeddan deg urur-iw. Ahat ula d nekk d tarat. D ahennama i ttulfu yal mara ssembiwle iman-iw, ne ahat d alba iqecan i d iyi-ddan. Ur ri ara ! Qqimen akken, len ddeqs n wakud, wa er tama n waye, yal wa yezzer di tirga-s am sin ieran yeqquren seg-i teffe tizegzewt d lliqa (la sve). Igenni zeddig am imeawen n llufan ; ulac deg-s kra ala kra n tejlibin n wagu i d-iewen si tama-nni n Mizrana, abrid nsen seg ilel er wakin i wedrar. Iij akken i d-yenqer, as ur yeri ara, yema cwi ansi yessawe ad d-iseddi izerzaren-is ger ifurkan d tciwin n isekla. Ifrax bdan la d-teffen si tenacin d lecuc-nsen, d anadi n kra s wacu ara regglen tilemt iebba-nsen yexwan. La ttazzalen si ejra er taye, seg tekwatt er taye d anadi am lejdud-nsen iqburen izeden si zik n zik tigi n Mizrana, acemmek ur ibeddel di tudert-nsen. Sya er da, tikwal ad d-yefk yiwen seg-sen tamuli er sin iwazniwen yelen deg akal am sin ijebbaden. Da cwi kan uen tanumi yid-sen amzun d kra yeddan netta d tegi. Si tirga-nni yemxerwaen, ineq-d Smail at mraw s acengu-ines yelen er tama-s, yenna-as : - ri ad ak-diban d timmuhbelt u d tisselbi ayen akka ad ak-d-ssutre, lada ma yekka-d seg yiwen i yeban ad k-ine sgelli kan. Yernu ur la k-skiddibe ara, ar tura mazal-iyi ucce-k am... ur ak-d-qqare ara.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 50 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    Farid yellan yettmuqul er jeddi-s i d-ibedden nnig uqerru-is, iawen-d iman-is s utekki ef ifassen-is. Yeqqim-d, u mebla ma yenna-as kra, ibehher Smail akken ad yual ef yidis-is. Irfed-as takebbut-is yualen d tamaayt seg idammen d wakal ineen fell-as. Yedhec mi yesfe idammen-nni seg snat n tiuac am ieqqayen uzemmur yellan deg uzagur ucengu-ines. Zgant-d si tama n wul, seddaw cwi. Ula d netta la d-eggirent s leqel idammen. Imuqel imir-en er jeddi-s i d-ibanen ula d netta yezen mi iwala ixeman-nni ucmiten di teksumt taleqqaqt n uqcic i yebdan ad d-yessemay ineden n tamart-is. Ineq imir-en Farid er jeddi-s : - Ilaq ad t-nawi er sbiar. Lemmer ad yernu dag-i azgen n ssaa, uggade ad yual d leber i ijeigen. Smail ur nefhim ara yark imeslayen s d-yenna, yebda-as-d : - Lemmer ad iyi-d-tini acu yellan, mai xir ? Deg umur n ushetref-agi ! Tebi ad iyi-tawi er sbiar zema, seg anida ara yi-cleqfen imeddukal-ik ara yi-ssufrin alamma tedda-d tarwit-iw. Yerna imeddukal-iw nekk mai d widak ara yi-en. Tura ad twali amek ara d-arzun ur-i. Imir-en Fama ad teqel argaz-is. Ad nwali acu teswi ke s teklact-ik. Yerra-as Farid : - Ru ad tekse tizitt ef yiman-ik. Nekk zema yulqaq-d wul-iw ef ifeddix-ik, ke am ccian la tettxemmime amek ara yi-nnen imeddukal-ik. as nnecam ef yiman-ik. Yerra-as-d Smail i yean dima acengu-ines la s-yettani deg urur-is : - Err iman-ik tura d lmalayek. Tesserem ddunit u team leq n ugellil, ef lal n wumi ? ef lal nat ucekri. Kenwi d adawen n Rebbi. Kenwi d uat... Yella imir-en Farid ikkes-d azgen si tejbirt yersen ef ifeddix yellan deg uebbu, u igzem-d yiwen umersun seg ubenuq yellan yers ef idammen. Da, s umersun-nni i d-yekkes ief tajbirt-nni n yeman yettwafen ef ifeddix yellan deg uzagur n wedaw-is. Am llufan tetettel yemma-s, Farid ibren yark Smail deg akal akken ad as-d-yesseddi abenuq-nni n ccedd seg idmaren-is, izme-it

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 51 -

    armi iebsen idammen ur da d-ttfeggien ara. Mi yekfa seg udawi-ines, yerra-as itrikuyen akked tkebbut-is. Mi iru ad as-yerr ameslay, yufa yees. Da yezzi er jeddi-s i s-d-yefkan afus mi la yettdawi Smail, yenna-as : - A jeddi, ayer akka i d-yettban wudem-ik am win uren ieblan ? Ini-yi-d ma yella kra i k-yuen. Ahat tugade fell-i ne d zzaf i tzefe fell-i ? Imuqel-it-id jeddi-s yellan ger igenni d tmurt, yeqqim am temarin, mebla ma isuma-d uksum-is akal. Isxenew taamart-is tamellalt am iiden n tneqlett, syin yenna-as : - A mmi, llah melli li-k a rasul llah, twala tigi-agi deg-i tettwali? Acal n tikkal, nekk di lemer-iw ass-nni ger 40 d 50 iseggasen, fen-a dag-i irumyen, wwet ma d tewte. Nitni ttawin-d ula d iqjan yid-sen. Tafekka-nsen teur d lesla, ahat lmizan n lesla refden yugar lmizan n uksum-nsen. Laun ssrewten deg-ne ayen ssrewten. Nekkni s tmegal tilmawin ur nesi ula d alalas. Nnxeddem tinacin d yemrujen am uccanen akken ur a-ttafen ara. Nekkni mi newa yiwen seg-sen ad t-nezlu si zdeffir akken ad as-d-naker lesla-is. Yeni mai d takera. Acu kan lgerra d lgerra, ddu ne awi. Nitni imir-en, di tifekkiwin-nsen d ilfan, a wer ibarek Rebbi, nekkni d ibasaren yea la. Yiwen seg-ne imir-en lemmer ad terre ef lmizan n uqcic n 10 iseggasen n tura ad d-zgen kifkif. Yessusem imir-en jeddi-s yellan iel di lhawa nnig Farid swaswa, amzun yella kra yesfegruruc s tumas-is i s-d-yualen am tidak ilemi iudren fell-asent. Da yessufe-d yiwet n trekkitt amcwingum seg imi-s, yerra-tt s imi n mmi-s n mmi-s. Syin yual-d ibedd, ibda ileu deg igenni am win yerfan. Ileu ger tqucac isekla s uiwel mi yettkemmil awal-is : - Dag-i swaswa ne di lewayeh-agi i nella nettrau atmaten-nne ad d-ualen si Tunes akked Lmerruk. Netta zi afuan n Bumedyen akked imeddukal-is iqcayen, wa rrant er lebs waye nant wwint-id zema deg alba n lkazirnat di Maer anda ra senxeraren alla-is. Nekkni nettrau lesla ad d-yawe am wudem n tafat. Wellah a mmi ma nera amek i neber armi tekfa lgerra

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 52 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    tamcumt. D Rebbi kan anin i yesseddan taswit-nni tazefrant. Ur numin ara ad teffe Fransa meqbel ad nemmet irkelli. Nitni d wuzzal-nsen elben ajrad di tmurt. fen yal timert u yal talit ; hudden tuddar, ssnejlan imezda-nsent, leqen-ten am ieqqayen n uzemmur er yiwet n taddart umi dima ttarran-as-d zzerb akken ur ttruun ara ef lexlawi-nsen ne ad a-d-awin acu ara ne. Da nea waa, tibbucin n temcict, isisnew, lebb uzeggar, abellu, bibras... Yesteqsa-t imir-en Farid : - Asmi tekfa lgerra acu txedmem ? Yeba ad as-d-ikemmel asteqsi-ines ef ayer i ten-an ekmen tamurt mebla ma nnuen yid-sen. Acu kan jeddi-s yellan yesmeri ger ifurkan n isekla, yuli-t yiwen n zaf i s-yerran imea-is d izeggaen am ibut yefsan. Ad as-tini tura ara yesser ticiwin nni i deg-i la ijebbed s ifassen-is igan am ddkir awra. Da bdan iferrawen ad d-ellin ef sin-nni yelen deg akal am umeim d ubruri. Iij la yettreqraq deg isian yeqquren. Taqaett teur d iferrawen. Sin-nni la nehhten. Jeddi-s n Farid yebda la yettreggim deg ucwaw n tewmamt-is, ijebbed deg ineden icebanen n tamart-is am win yettgallan deg alba. - ur-k ad tale ne ad tille belli d tagdi i ten-uggade. Ne ahat ad tille uggade lmut. Tidet ! er a mmi belli jeddi-k ur yettagad yiwen ala yiwen. Acu kan yufa-yi-d lal d amar asmi tekfa lgerra ; mazal-iyi-d ma aas sin iseggasen i 50. yi deg ui n bibras d tibururin n taat timezwura. Ul-iw yual la yekkat am bel n ssirk n Sidammar. Cctaqe arraw-iw akked yaya-k, as teri amek i tga ! Ul-is yelha, iles-is am dada. Wwen-iyi-d imeddukal-iw s axxam akken ad nru ad as-nales i tyita ukeruc. Ula d lqahwa ur asen-tt-id-fki ara. fe-asen-d tafelluct am yir ian. Nniq-asen-d belli dayen arumi yeffe, nekk din i yekfa ccel-iw. Iubb-d umar si tcia-nni anda yeqqim, yua-d armi qrib d udem n mmi-s n mmi-s am win iban ad t-id-issuden. S taect ninen d wallen tizeggain, yerna-as-d :

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 53 -

    - Ur ille ara akka ara teru yid-wen. Zi Muend Ula d Ayt Amed d lkumanda Si Musa (Awmar at bu Lehhac) san leq. Nitni walan acu i d-iteddun, ma d nekk isderel-iyi la umada akked amu n wussu. Yufeg imir-en s igenni. Yesla-as Farid mi la yettbejniq (clater en sanglots) am llufan amecu. Da yessawel-as s lqed ugerjum-is : a Jeddi ual-d, a jeddi ual-d, armi i t-yuyes. Ikcem Farid di targit-is makken yella mei yettazzal di tebirt n jeddi-s, si tama er taye, si temert ar weltma-s. Iemmel isekla yea jeddi-s, ama d tiktunyiwin, tifirsin, titteffain, lebb lemluk, tisisnewt, tiurin, tineqlin n yal nwel : belenjur, a bu enqiq, ... Tella dien yiwet n teqwirt di tlemmast er tama n tewint ansi i tt-yesway umar yal tameddit meqbel ad yennejma s axxam. Netta yellan imir-en d aqcic meiyen i mazal ur yekcim ara s aerbaz, yettmuqul jeddi-s am wazen acelhab yetteggimen dima acwaw n temamt-is. Iwala makken tameddit ad t-id-yesserkeb er aqesbu n tbarda i d-yerra i weyul-nsen aqehwi i s-d-yettbanen imir-en am alba n tegmarin. Acwari dima yeur-d d lfakya. Ma d leb lemluk yettarra-tt-id deg iqecwalen imeqranen i d-iteqqen s umrar si yal tama ne i d-yettarra srid di tneqqalin mara yilin meiyit. Iulfa imir-en i tbeqqacin timeca tifessasin i d-yettrusun ef umag-is. Da mi d-yelli allen-is, yufa-d Smail nnig-s, yettera ad t-id-yesker. Yenna-as-d : - Lemmer ad neqqim dag-i, uggade ara lmut ara nemmet. Nekk aql-i ad rue ma yella tebi ad teddu ? Yesteqsa-t-id Farid : - Sani ? Yerra-as : - Ur ri ara ! Ayen ri d akken ilaq ad nsahel, mulac cwi idammen-agi i -d-mazal ad kfun ma nebrek-as dag-i. Yerra-as-d Farid i yebdan la d-yetkakay si tirga-ines, amzun d yiwen yessen si zik : - I ke acu n timmuhbelt i k-d-yewwin er dag-i ass-agi ?

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 54 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    S cwi uekki deg iles-is akked atihi di taect-is, yerra-as-d Smail : - I ke ay aqeban ikafriwen acu i k-id-inehren ar tegi-agi, armi i texnunse deg idammen-ik ? Yerra-as-d : - Tamezwarut mai d akafriw, ttamne as ma yella ur d-yettban ara fell-i ; ttuuma, emmle tamurt-iw. Acu kan mai d nekk i ifernen ad ili ass-agi dag-i. Werin xememme akkagi ara mte am yir aqjun di yir tasraft. Ur umine ara yark zemre ad d-afe iman-iw ad ttnae s terrasin nekk d laci-nnien. Nekk ille tadyant-agi-nwen ur iyi teni ara. Deg yiwen umecwar imeddukal-ik hebblen tignatin, sersen icekkilen n lerma. Lbumbat, timeniwin, ibarajen n tkellax, timezliwin, tixidas. Tesxuxdem tamurt am ibzinzer (ixenfes s tarabt) di zzbel. Di lawan-nni iddem-it-id Smail si lqaa tasemmat, yezwi-as iferrawen yerkan i d-ineen di tkebbut-is tazegzawt. Am sin imeddukal bdan tikli d takessart ansi i sen-dtban yiwet n tebrit. S userjel, wa isenned ef waye, la ddelwien seg uyeffus s azelma, lehdur ger-asen am asif iemlen. Yettkemmil Farid : - Rue-d, umbed lid, d abrid er tesdawit n Wad isi. Deg ubrid n Dra Lmizan, ufi-d yiwet n terbat n yeqrucen iadarmiyen. Zama am lqeyyad-nni s waci i-teef Fransa, s yiwet n tarabt i deg-i yal azgen n twinast d yaa d lexara n wawal. Umbad mi skereren fell-i sdat n laci, sersen-iyi si lkar, srid er ufurgut-nsen i yi-yewwin di lkazirna n Fria. 45 n wussan i illen imawlan-iw di tesdawit i tent-lli. Ur uminen ara mi sen-d-nni di tilifun belli aql-iyi di ed sari. Alla-iw yual la yesbiliw ef ayen ierrun yid-i. Qle ger iserdasen-nni yesderdifen s isebbaen-nni n wuzzal d uglim am ifer aqmamas (afessas) yesdelwi wau si tiilt er taye.

    Ula d tiyita s leklac ur iyi-tt-slemden akken ilaq meqbel ad iyi-ceggen er ahennama-agi-nsen. ur-k ad tale yella kra i d iyi-esben deg at ikakien-agi akked deg at ucekri. Nekk ur-i kefkif-nsen. Ad ruen nitni, ad d-ualem kenwi. Uggade ad tekkem deg-

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 55 -

    sen di lehel. Nitni ukren tamurt s yisem n tegrawla, kenwi ad tt-takrem s yisem n ddin. D acu imgaraden ger-awen ? Ulac ! Yerra-as-d Smail i t-yeran sima a d-yekfu awal : - Twala tura amek ! Akken ad d-tessukse taqerruct-ik si lfinga, tqeble ad tezzuzfe tiqerwac n wiya ur tessine ula di tewlafin. Tuggade akken ad k-nen ne ad k-rren er lebs, da tenni-as dayen ttuettme ad ne imjuhad umada. Twala amek !? I nekk teri d acu n tyita ujewwaq i yi-d-yewwin er da ? Issusem cwi, imuqel s udem n farid i yellan d awra seg wimi i d-neqqel tidi igan am iblalacen. Da s wekmam n tkebbut-is, iddem-d isfe-as-d udem-is. Syin ikemmel awal-is : - Mesub nekk teel-iyi deg at iumar-agi ! Rebbi yera ur bi ara ad ne ula d taweuft. Ur tettamne ara amek i llan deg umada. Nekk ille ad d-afe imjuhad yekkaten uzzal deg uzzal. Zi d arrac yettnaen ef tduliyin, wa ihedder ef waye, wa ur yettamen waye. Ailif-nsen d ui akked twafra. Widak yark i d-yeffen s amada s tirrugza d tezdeg n wul, mmuten tura, ad ten-yerem Rebbi. Widak i d-yeggran ualen amzun d imakaren. Yernu nekkni xerum di tmurt n leqbayel ulac timezliwin n tuddar d usqie i laci deg iberdan. Ar tura ur d-tewwi ara. Yebes lehdur am win iban ad asen-d-yales deg alla-is. Farid i yebdan la s-d-yettual rru, yesteqsa-t akken tema : - Ihi acu i k-id-yewwin er rrebrab ma yella annect-agi yark i sen-tettalase ? Yerra-as-d Smail am win yeran belli d tagi i tikkelt taneggarut i yezmer ad d-yini tidet yeffren zdaxel-is : - Werin ssarme ad ne yiwen ne kra. Kkes-d balak iadarmiyen ucce am qeran. Nekk ur-i nitni mai d libad. Uggade lemmer d lmelk ara d-yelsen timelsa-nsen zemre ad nnae yid-s. Mulac ul-iw mai d win ifernen auccu. Asmi nezde di Bab Lwad, lli dima ttasa ef sin n watmaten-iw i d iyi-ugaren, lada ameqran i yeddan seg ul-is d ukabar n at iumar. Asmi yettwabes lbu d netta akked imeddukal-is i refden d imezwura seg tezniqt-nne. Yewwet-en ma drus sin iseggasen di lebs mebla ma iedda

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    - 56 - Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013

    di ccre. Syin ssuffen-t-id akken kra n wagguren kan leqfen-t deg ubrid. Iru ur d-iban ara armi d asmi i yufan aqerru-is ef yiri n ubrid di eu. Daen mebla ma nni-ak-d belli arraw n leram iadarmiyen mmin-d deg uxxam-nne. Sya er da ad d-edmen ef uxxam am terbat n waren yeffe leqel. Rregmat, yaa, asexser n wawal, tarui n lewal, anadi ma yella zama acu ara yafen. Ayagi i yerran gma nnien ad yeffe s amada. Da seg ass-nni rnan ncaf deg-ne. Yal ddurt ne snat ad a-awin nekk d baba er lkumiariya. Wwe armi cukke deg-sen ban ad a-ssuffen s amada. Sin wagguren ne ugar ciu meqbel tura, yeffe-d fell-i u billet de recherche amzun yella kra i xedme. D lar-nne, yiwen akken ubulis aqdim, i d-yessawen izen i baba belli hat-en-in la theggin ad iyi-d-awin di lebs n lerrac. Rewle er taddart-iw deg Iberbacen. Ula dinna ur iyi-an ara trankil. Da rewle s amada anda i eme ad nafe gma akked imeddukal-is. Yeclulef wul-iw mi n-ufi isali belli gma yemmut deg yiwet n txazzabit, u tugti n imeddukal-is wwen lefu n Rebbi ne ttwafen er lebs. Ayen iyi-kemmlen d tikli nni i n-ufi leun-tt zun akenni imjuhad n lqern-agi n tlafsa. Tismin, lers, amennu d tagdi akked ccek di yal yiwen. Tagnit umada tfu am tebelt yerkan di tadu tamellalt. S ufella tecbe, daxel tetreel. Axayel-nni n uzuli n tilawt akked n wemdan. Yernu abeddel-nni yeran yid-i deg yiwen umecwar ikemmel ddiguti deg ayen i n-ufi. Si tguni deg uxxam yeman er weglilez deg akal asemma seddaw isekla yestewacen. Si te n wul n imawlan d watmaten er leqse n walla n widak yesddubbez wedrar d umennu. Sin wagguren-agi yezrin banen-iyi-d am sin leqrun di ahennama. Uan-iw ualen d alejlej n wer tilisa. Yernu nekk ur bi ad ne ula yiwen. Farid yellan yezzer deg yiwen n ssru, yere acal n tikal ad yegzi

    acu i s-dyeqqar umeddakel-is n twait, acu kan alla-is amzun iru er umiq-nnien. Ger umekti d rwa uxemmem, alla-is yesmirji am Hair ger snat n tqucac n wedrar. Acu i t-yettawin seg umekti n temi-s er umekti n uiuc yellan deg uebbu-is ansi mazal la d-neggin idammen am tmeqwa n tbarint ur nezmi ara.

  • Tasunt s Tmazit n Usqamu Unnig n Timmuza

    Tamazit tura Un 11 H.C.A / yebrir 2013 - 57 -

    Acellef yettcellif s tfekka-s ticiwin isekla d yeman yettulfu-as amzun d aslaf n yaya-s asmi la tesganay deg irebbi-s. S tmucuha n Briruc d Belejju d wekmas afessas di tmelit-is i la tessekcam di tudert n tirga akked tguni. Am ass-a, di tlemmast uemum azeggaz i d-yettalin deg ueddi-s, yebda la yestefuy u la yesgunfuy amzun d afrux i wumi keblen warrac afriwen. Da, yettu anida yella. Imuqel anida ara iwali ameddakel-is, ur t-yufi ara. Da yebberttax s wudem ef akal asemma yeuren d iferrawen yerkan. Yezzer deg yiwen n tguni deg yiwet n tgertilt n wagu, tili yezmer ad yettu ur d-yettaki ara alamma d ass n taggara n ddunit. Ifka-as jeddi-s kra n tbeqqacin timeca ef udem-is, da yetkaki-d. Yefre mi iwala yual-d. Syin yenna-as : - A jeddi, lemmer ad tere acal i k-emmle. Asmi i temmute ulfa-as am akken tella tawsa iyi-d-kksen seg ul-iw. Yeqlale ass-nni am llufan i wumi