រ

ប

របយក

បនទ នកន

ករណស

កនងរបេទ

សក ស

ទសកមព

សដព ក

មពជ

ែខមន

រែថទ

ឆន ២០

េវជជ

០១១

រសតសេេរងគ ះ

របយករណសក សដព ករែថទេវជជ រសតសេរងគ ះបនទ នកនងរបេទសកមពជ ែខមន ឆន ២០១១

មលនធសនតភព ក

The Nippon Foundation Bldg., 4th Fl.

1-2-2, Akasaka, Minato-ku, Tokyo, 107-8523 Japan

Phone: +81-3-6229-5400

Fax: +81-3-6229-5470

http://www.spf.org/e/

មតក Abbreviations ................................................................................................................................. iេសចកដសេងខប ............................................................................................................... ii ១. ទដ ឋភពរមៃនករសក ................................................................................. ១ ១.១. វ នងេគលបណងៃនករសក ................................................. ១ ១.២. ករសក ែសវងយល ............................................................................ ២ ១.៣. ករលបកកនងករសក ..................................................................... ៣ ១.៤. រចនសមពនធៃនរបយករណ ................................................................ ៤ ២. ថ នភពបចចបបនន នងបញហ ននៃនរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ ....... ៤

២.១. របវតតៃនរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ .......................................... ៤ ២.២. ថ នភព នងបញហ នេពលបចចបបននកនងរបពនធដកជញជ ន សេរងគ ះបនទ ន .................................................................................... ១០

២.២.១. ជធនភនេពញ ................................................................... ១០ ២.២.២. េខតតកពងចម .................................................................... ១២ ២.២.៣. េខតតរពះសហន .................................................................. ១៣ ២.២.៤. របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងមល ឋ ន ..................... ១៤

២.៣. ថ នភពបចចបបនន នងបញហ ៃនសកមមភពរបស រកមសេរងគ ះបនទ ន ............................................................................ ១៧

២.៣.១. ករ យតៃមលរមេទេលើរកមសេរងគ ះបនទ ន ....................... ១៧ ២.៣.២. ករេផទ ងផទ តកណតេហតសដពសកមមភព ..................... ១៨

៣. ចកខវសយសរមបរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ (អន សន) ................ ១៩ ៣.១. វធ រសតជមល ឋ នកនងករផដលអន សន ................................. ១៩ ៣.២. របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ......................................................... ២០

៣.២.១. រយៈេពលខ ល (៣ ឆន ) ............................................................ ២០ ៣.២.២. រយៈេពលមធយមេទរយៈេពលែវង (៦ឆន ) ........................ ២៦

៣.៣. កររបមល កររក ទក នងករេរបរបសទនននយអនកជង ........ ៣១ ៣.៣.១. រយៈេពលខ ល (កនងេពល ៣ ឆន ) ........................................ ៣១ ៣.៣.២. រយៈេពលមធយមេទរយៈេពលែវង (កនងរយៈេពល ៦ ឆន ) េនរកងភនេពញ ................................................................................. ៣២

ឧបសមពនធ ................................................................................................................ ៣៦ References .............................................................................................................. ៤២

i

Abbreviations

AIS abbreviated injury scale

CAMA Christian and Missionary Alliance (*NGO)

DMAT Disaster Medical Assistance Team

EF equity fund

ETCG essential trauma care guidelines

FR first responder

HIB Handicap International Belgium (*NGO)

ICRC International Committee of the Red Cross

JICA Japan International Cooperation Agency

JPR Japan Paramedical Rescue (*NGO)

MA medical assistant

NGO non-governmental organization

OD operational district

ODA official development assistance

RH referral hospital

SAMU Service Aide Medicale Urgente (*French)

SBSI Side By Side International (*NGO)

SNCTC Secretariat of the National Counter Terrorism Committee

TBS traditional bone setter

TH traditional healer

TICO Tokushima International Cooperation (*NGO)

TRISS trauma and injury severity score

VERS village emergency referral system

VHV village health volunteer

4WD four-wheel drive

ii

េសចកដសេងខប

មលនធសនតភព ក (The Sasakawa Peace Foundation) បនគរទដលវសយអភវឌ នធនធនមនស េនកនងរបេទសកមពជ មរយៈគេរមងនន រមមនដចជ វគគបណដ ះប ដ លសរមបអនក រពតមនេនកមពជ នងករអភវឌ នសមតថភពរបសមរនតរ ឋ ភបលកមពជ ។ មរយៈអនតរសកមមភពមយចននជមយៃដគរកនងតបន ងពឆន ២០០៩ មក មលនធេនះបនេរៀបចករសក ជមល ឋ នេដមប "គរទរ ឋ ភបលកមពជេរៀបចែផនករេមសរមបរបពនធែថទេវជជ រសតសេរងគ ះបនទ ន" េហយេនះជែផនកមយៃនកមមវធអភវឌ នសរមបមលនធ សផន ក (Sasakawa Pan Asia Fund) ។ កមមវធេនះបនរមបញច លលទធភពៃនករចបេផដមកមមវធថមសរមបករអភវឌ នធនធនមនស េនកនងតបន។

េគលបណងសខនៃនទស នកចចសក េនះគករេលកកពសករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយេហយបនេធវកររតតពនតយេលបញហ ដចខងេរកម៖

ថ នភពបចចបបនន នងករវភគេទេលរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ តនទ នងករសរមបសរមលរ ងរ ឋ ភបល នងវសយឯកជនេនកនងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន ថ នភពៃនរបពនធដកជញជ នសរមបសេរងគ ះបនទ ន នងករបណដ ះប ដ លរកមករសេរងគ ះ

បនទ ន វធ រសតចបចកនងករេរៀបចែកលអរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកនងរបេទសកមពជ។

េនកនងករអនវតតជកែសដង រកមសក បនចះទស នកចចេន ម ថ បនេវជជ រសតចនន ១៤

កែនលងេន ជធនភនេពញ េខតតកពងចម នងេខតតរពះសហន េលខធករ ឋ នគណៈកមម ធករជតរបឆងេភរវកមម នងរកសងសខភបល េដមបែសវងយលអព ថ នភពជកែសដងពកពនធនងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន។ រកមសក កបនពនតយករេរបរបសរថយនតគ នសេរងគ ះ នងបរកខ រេពទយផងែដរ។

េនកនង ជធនភនេពញ មនបញហ មយចននែដលប ដ លមកពរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន បែនត រសយេ យករងររបសអងកករ Side By Side International (SBSI) ែដលទទលបនករអនញញ តព ជរ ឋ ភបលកនងករផដលនវរកមសេរងគ ះបនទ ន នងេស រថយនតគ នសេរងគ ះេរបរបពនធសេរងគ ះបនទ នេលខ ១១៩ ករសេរងគ ះបនទ នបនរបេសរេឡងមយករមត។ េទះយង កេ យ សកមមភពករងររបសពកេគេនមនករមតនងរទងរទយតចេនេឡយ។

មនទរេពទយរដឋមយចននេនកនងេខតតរពះសហន នងេខតតកពងចម មនរថយនតគ នសេរងគ ះ បែនតរថយនតទងេនះែតងរតវបនបញជ នេទតបនឆង យ បគឡែមរត េ យ រទ ងរគបដណដ បមនទហធទ យេនកនងតបនែដលមនរបជជនតចតច។ ករដកជញជ នឆង យែបបេនះ ចច យេពលេរចនេមងកនងករេធវដេណរេទមកែដលប ដ លេ យបតបងរបសទធភពកនងករសេរងគ ះអនកជងែដលមន ថ នភពធងនធងរ។

iii

េន មតបនជនបទជវញទរបជជន រកមសេរងគ ះបនទ ន មនទនេធវសកមមភពមនរបសទធភពរសប មបទ ឋ នកណតេនេឡយ។ ជេរឿយៗ អនកជងែដលរតវករសេរងគ ះបនទ នរតវេរបរបសរថយនតឈនល ឬមតេដមបបញជ នេទកនមនទរេពទយេ យខលនឯង។

េ យែផអកេលលទធផលៃនករសក ខងេល រកមអនកសក បនផដលអន សនសរមបរបពនធសរងគ ះបនទ នកនងរបេទសកមពជ េ យមនទស នៈវសយពរគ៖ វធនករសរមប ថ នភពបចចបបនន (រយៈេពលបឆន ) នងវធនកររយៈេពលមធយម-ែវង (រយៈេពលរបមយឆន )។ អន សនទងេនះមនែមនជករគរទជកែសដង ែដលរតវផតលជនរបេទសកមពជពស កអងគករមលនធសនតភពក េឡយ បែនត រតវបនផដល មរបភពជសភរៈសរមបរ ឋ ភបលកមពជេរបរបសកនងករអភវឌ នែផនករេមៃនរបពនធសរងគ ះបនទ នវញ េហយេនះកជេគលបណងដបងរបសរកមអនកសក ផងែដរ។ អន សនទងេនះសងកតធងនេលរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ែដលជតរវករដចចចបផតេនកនងតបន នងកររបមល កររក ទក នងករេរបរបសទនននយអនកជងែដលជលទធផលមយៃនវភគេលករសក ជកែសដង។

១. អន សនសរមបរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន េ យ រែតមនករែរបរបល មតបនកនងរបពនធែថទេវជជ រសតេនកមពជ រកមអនកសក បនផដលអន សន ចេ យែឡកពគន សរមប ជធនភនេពញ ទរបជជន នងទជនបទ។

រយៈេពលខល ( កនងេពល ៣ ឆន ) េន ជធនភនេពញ ជករសខនែដលរតវចបេផដមជមយនងករពរងងសមតថភពរបសរកម

សេរងគ ះបឋមរបសអងគករ SBSI នងរកមសេរងគ ះបនទ នែដលមនរ បរបចេន មមនទរេពទយ។ ជដបង ជរ ឋ ភបលគរែតបេងកតេ យមន "រកមសេរងគ ះបនទ នករមតមល ឋ ន" េហយេរៀបចែផនករស បវគគរលកេមេរៀននងកមមវធវគគបណដ ះប ដ លេដមបបេងកនជនញរបសសមជករកមសេរងគ ះបនទ ន។ ជករពតខល ង សែដលថ ថ នភពបចចបបននមន ចែកលអបនែត មរយៈករពរងងរចនសមពនធែតឯងបនេទ ដេចនះ ជរ ឋ ភបលគរែត កេគលេ េដមបបែនថមចននរកមសេរងគ ះបឋម នងរកមគ នសេរងគ ះ េ យែផអកេទេលលទធភពៃនករទទលបនបរកខ រថមៗ។ មន រៈសខន សកនងករេរៀបចេ យមនអនកដកនែដលមនវនយ េហយ ចចតវធនករទនេពលេវ ែដលកពងេរៀបចែកសរមលរបពនធ សេរងគ ះបនទ នេ យកនែតរបេសរេឡង។

របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេនកនងទរបជជន គររតវបនែកលមអេ យកនែតរបេសរេឡងមេគលនេយបយរបស ជរ ឋ ភបលកមពជ េដមបេ យសមសរសបេទនង ថ នភពកនងមល ឋ ន

នងករបញជ នអនកជងេទទរកងភនេពញ។ រកសងសខភបលកពងអនវតតែផនករែបងែចករថយនតគ នសេរងគ ះមយចននេទមនទរេពទយរដឋេន មទរបជជននន ដេចនះបគគលកសេរងគ ះបនទ នេន មមនទរេពទយទងេនះទទលបននវករបណដ ះប ដ លសដពវធនករសេរងគ ះបនទ ន នងរេបៀបរគបរគងអនកជងេដមបេ យរសបេទនងករែបងែចករថយនតគ នសេរងគ ះទងេនះ។ េន មមនទរេពទយរដឋថន ក

iv

មល ឋ នគរមនករយកចតតទក កេទេលមេធយបយដកជញជ នអនកជង ែដលរងេរគះេ យេរគះថន កច ចរណ កនងេពលកពងយកចតតទក កេលករែកលមអរេបៀបសេរងគ ះបឋម។

ជករលបកកនងករយករបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នែដលេរបេនទរបជជនេទអនវតតេន មតបន ចរសយល។ លកខណៈែដលគរមនករពនតយ គថេនទជនបទរតវមនតៃមលទបេនេពលេរគងនងបេងកតរបពនធសេរងគ ះេនះេឡង។ រកមអនកសក កបនផដលអន សនជន ជរ ឋ ភបលកមពជ េ យេផដ តេទេលករែកលមអសមសធតទងបនៃនមេធយបយដកជញជ ន ករកណត ទភពកនងករសេរងគ ះជវត កចចសហករលអនងទនកទនងរ ងអនតរ ថ បន នងករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ។ * រយៈេពលមធយម-ែវង (កនងរយៈេពល ៦ ឆន )

ជរ ឋ ភបលកមពជគរែតពនតយេមលថេត កចចខតខរបងែរបងរហតដលឆន ទប មនរបសទធភពករមត េហយ កេគលេ បនជក កសេ ែកលមអដេណរករៃនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន។ វធ រសតមយេដមបសេរមចេគលបណងទងេនះបន គរតវេបកវគគបណដ ះប ដ ល មែបបចលរមេនហនងកែនលង េ យ ជរ ឋ ភបលកមពជ េហយមនករចលរមព ថ បនពកពនធនន។ សកមមភព ម នគរេធវេឡងេដមបពរងងជនញរបសសមជករកមសេរងគ ះរថយនតគ នសេរងគ ះ នងអនកពកពនធេផ ងេទៀត ឬរតវេរៀបចវគគបណដ ះប ដ លេដមបេ ះរ យបញហ ទងេនះ។

ជរ ឋ ភបលកមពជគរពរងករបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នជបេណដ រៗ ពថន កមល ឋ នេទមនទរេពទយរដឋទទងរបេទស េ យែផអកេលលទធផលៃនករវភគេលែផនករបឆន កនលងផតេទ។ ទនទមេនះ ករបណដ ះប ដ លសដពកររគបរគងថន កមធយមេន មមនទរសខភបល នងមនទេពទយរដឋ គរែតេធវេឡងទងកនងនងេរករបេទសកមពជេដមបេ យសកខ កមយលដងបនសជេរមអពរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន។

េន មទជនបទ ជរ ឋ ភបលកមពជគរែត យតៃមលេលករមតៃនសមទធផលសេរមចបនកនង រយៈេពលបឆន េ យេរបសចនករករងរ (សម នទពរ ៣០) នងពរងង ឬែកសរមលសកមមភពេ យែផអកេទេលករមតៃនសមទធផល នងករវវឌ នៃន ថ នភព។ ២. កររបមល កររក ទក នងករេរបរបសទនននយអនកជង

. រយៈេពលខល (រយៈេពល ៣ ឆន )

េទះបជរេបៀបនងវធ រសតកនងកររបមល នងរក ទកទនននយអនកជងមនលកខណៈខសគនរសយេទ មមនទរេពទយនមយៗកេ យ កសកមមភពទងេនះជទេទរតវបនេធវេឡងជរបចែដរ។

មនទរេពទយមយចននមនទនយលអព រៈសខនៃនករេរបរបសទនននយអនកជងេនេឡយេទ។ េន

v

ម ថ បនទងអស កណតេហតអនកជងមនទនបនេរបរបសជឧបករណេដមបពរងងគណភពៃនករែថទមនេពលមកដលមនទេពទយ ឬេរបជទនននយេដមបបញជ កអព ថ នភពរបសអនករងរបស ឬជងេនេឡយ។

េហតេនះ រ ឋ ភបលកមពជគរចបេផតមបេងកតមល ឋ នទនននយជកែសដងេនកនងឆន ដបងសន។ គរមនករ កលបងេរបទនននយែបបេនះ េពលែដលកពងបណដ ះប ដ លជនញដលរកមរថយនតគ នសេរងគ ះ េដមប ចរកេឃញវធ រសដែដលរតវែកលអ។ ចេពះកណតេហតែដលតរមវេ យមនករ កពនទ (ដចជ AIS ឬ TRISS ែដលជពនទសរមបករបះទងគចធងនធងរ) វគគសកខ គរែតរតវបនេរៀបចេឡងេដមបអភវឌ ធនធនមនស អពរេបៀបបញច លទនននយមល ឋ ន សេ េ យសកខ កមទងេនះេចះអនវតតបនេពញេលញែថមេទៀតេនឆន ទពរ ជបនតបនទ ប។ * ũŎкЮĮŲņĊŏņ - Яŷ₣ (˝ ĖО₣ũŎкЮĮŲ ĂĖе)

ករពរងងសមតថភពកនងកររបមល នងទក កទនននយ ចរតវបនរពងទកថនងមនកនងេពលឆបៗ បែនតករេរបរបសទនននយតរមវេ យមនជនញវភគករមតខពស នងតរមវេ យមនកចចខតខរបងែរបងរយៈេពលមធយមេទរយៈេពលែវងេដមបពរងងជនញេនះ។ ជរ ឋ ភបលកមពជគរេរៀបចែផនករពកពនធនងអនករ វរជវេនម វទយលយជតេវជជ រសត បែនថមពេលេវជជបណឌ ត នងបគគលករកសងសខភបល។ វធ រសតរបស TRISS ែដលែផអកេទេល AIS រតវបនេរបរបសយងទលទ យេនកនងរបេទសអភវឌ នេដមបេធវជសចនករែដលមនបទ ឋ នរតមរតវសរមប យតៃមលេទេលគណភពៃនករពយបលរបសបះទងគច។

េទះជយង កេ យ រេបៀបេរបកដរបស AIS មនភពសមគ ម ញ េហយតរមវេ យមនករបណដ ះប ដ លែដលមនករច យខពស េដមប ចយលបនអពភពចបចសរមបកររ វរជវ នងករបេងកតវធ រសតែដលមនលកខណៈសមរមយសរមបរបេទសកមពជ។ សហរបតបតតកររបសអនករ វរជវេនម វទយលយជតេវជជ រសតកមន រៈសខនែដរ។ េគលបណងរយៈេពលមធយមេទរយៈែវង គរតវពរងងសមតថភពកនងករវភគ នងរ វរជវរបសេវជជបណឌ ត បគគលករកសងសខភបល នងអនករ វរជវេនម វទយលយជតេវជជ រសតសរមបកររ វរជវ នងអភវឌ ខងេល។

1

ơ. ◦ЊřťļĮũУņаĕŁũ₤Њ ⅝ ១.១ វ នងេគលបណងៃនករសក

ងពជេមល ះបនបញចបកនងឆន ១៩៩២ មក របេទសកមពជមនកររកចេរមននង ថ បនរបេទសជតបនជេរចន បែនតរបេទសេនះេនែតមនទនេជឿនេលឿនដចរបេទសជតខងដៃទេទៀតេនេឡយេទចេពះករអភវឌ នេហ ឋ រចនសមពនធសងគមរបសខលន។ បចចបបននេនះ កេណនេសដឋកចចដេលឿនរបសរបេទសេនះបនបេងកតេ យមនករេកនេឡងនវមតនង នដេរចនសនធកសនធ ប បងកេ យមនេរគះថន កដេរចនេលសលបផងែដរ 1 ។ េលសពេនះេទៀត របេទសកមពជរតវចតទកជរបេទសែដលសថតកនង ថ នភព រកកជងេគពកពនធនងអរ ល បរបសទរកេរកម យរបឆន កនងចេ មមនស ១០០០ នក 2។ េ យ រសមតថភពរបសមនទរេពទយមល ឋ នេនមនករមត រសតមនៃផទេពះជេរចនែដលរតវករវះកត ( បទងករវះកតសរមល មេពះ) រតវបញជ នេទមនទរេពទយេនទរកង បែនតរសតជេរចនរតវ ល បេ យ រករបតបងឈមេរចនេពកេពលសរមលកនេនះ។

េទះកនង ថ នភពែបបេនះកេ យ របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេន ម ថ បន នងរបពនធែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយេសទរែតមនមនេឡយេនរបេទសកមពជ។ ជងរតវករសេរងគ ះបនទ ន ឬអនកជងរបសបះទងវចរតវមកមនទរេពទយេ យមេធយបយផទ លខលន ឬេ យរថយនតឈនល ឬរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជន។ េទះជយង បនកល យជេរឿងធមម េទេហយសរមបរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនែដលគតៃថលពអនកជងកនងតៃមលយងខពស។ របជជនកមពជមយចននធមនមនករេជឿទកចតតេទេលរថយនតគ នសេរងគ ះទងេនះេឡយ។

របពនធសេរងគ ះបនទ នេនកនងរបេទសកមពជមនទនបនអភវឌ េនេឡយ។ ជវតែដល ចសេរងគ ះបនរតវបនបតបង។ េដមបែកលអ ថ នភពេនះ រ ឋ ភបលកមពជេរៀបចផដលរថយនតគ នសេរងគ ះែដលមនបពកេរគឿងបរកខ ររគបរគនេទដលមនទរេពទយរដឋ បនេរៀបចរបពនធសេរងគ ះបនទ នេលខ ១១៩ នងផដលវគគបណដ ះប ដ លបេចចកេទសេទដលរកមសេរងគ ះបនទ នែដលសហរបតបតតករជមយរ ឋ ភបលបរេទស នងអងគករមនែមនរ ឋ ភបលមយចននេទៀត។ ករេជឿទកចតតរបសរបជពលរដឋចេពះរបពនធសេរងគ ះបនទ ន នងរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នមនករេកនេឡងជល ប។

េទះយង កេ យ របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេនមនករមតេនេឡយសរមបទរកងភនេពញ េហយជនញរបសរកមរថយនតគ នសេរងគ ះកេនទបេនេឡយែដរ។ មល ឋ នខលះមនរថយនតគ នសេរងគ ះតចតចបផត េហយរបពនធសេរងគ ះបនទ នេសទរែតមនមនែតមដង។ "ករេរៀបចប ដ ញសេរងគ ះជវត “ គជបញហ ចេពះមខរតវេ ះរ យជបនទ នសរមបរបេទសកមពជ។ ករបណដ ះប ដ លធនធនមនស សរមបរបពនធទងេនះគជករចបចបផតសរមបករសេរងគ ះជវត ដចជជនញដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ករសេរងគ ះ ករពនលតអគគភយ នងរបពនធរគបរគងេរគះមហនត យ។

1 អរ ល បេ យ រេរគះថន កច ចរណេនកមពជមន 1,717 ករណ (កនងឆន 2009) ។ ករខតបងេសដឋកចចគ 250 នដ ល រកនងមយឆន (HIB, 2010). 2 អរ ល ប កមពជ 138 នក, ភម 109 នក, វ ១០០ នក, បងកល េដស ៧៧ នក, េវៀត ម ៣៩ នក, ជបន ៥ នក។

2

េ យែផអកេលករពភក ជមយ ថ បនពកពនធកនងមល ឋ ន មលនធសនតភព ក យលថ េគនេយលបយមល ឋ នទទងរបេទស គជករចបច សេដមបឈនេទដលករបេងកតរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកនងរបេទសកមពជ។

រសយេហតេនះ មលនធសនតភព ក បនេរៀបចករសក ជមល ឋ នមយសរមប "គរទដល ជរ ឋ ភបលកមពជកនងករេរៀបចែផនករេមសរមបរបពនធែថទសេរងគ ះបនទ ន" ែដលជែផនកមយៃនគេរមងអភវឌ នមលនធ ែភន ស ក ។ ១.២ ករសក ែសវងយល

ករសក ែសវងយលរតវបនេធវេឡងចបពៃថងចនទ ទ១៧ ែខមក ឆន ២០១១ រហតដល ៃថងសរក ទ២១ ឆន ២០១១ េ យមនករសហករពអនកជនញរបរបមនដចជ៖

េវជជបណឌ ត Hideharu Tanaka ( រសតចរយ មកពនយក ឋ នក នងវទយ រសតេវជជ រសត ម វទយលយអបរកយ េន កលវទយលយកកសសកន) * របធនរកម

េវជជបណឌ ត Shinji Nakahara ( រសតចរយ ែផនកឱសថករពរ កលវទយលយមេរៀន ម វទយលយឱថស រសត) * ជនយកររបធនរកម

េ ក Yuki Nakayama ( រសតចរយ មកពនយក ឋ នក នងវទយ រសតេវជជ រសត ម វទយលយអបរកយ េន កលវទយលយកកសសកន)

េ ក Takunori Sato (បគគលកសខភបល មកពនយក ឋ នឱសថសេរងគ ះ នងែថទរបសបះទងគច មជឈមណឌ លជតេដមបសខភព កល នងឱសថ រសត)

េ ក Hitoshi Igarashi ( ទរបក ែដលមនបទពេ ធនជមយសកមមភពអងគករមនែមនរ ឋ ភបលែដលបនបេងកតរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនទរកងភនេពញ)

ករសក បនេធវេឡងេនទរកងភនេពញ េខតតកពងចម នងេខតតរពះសហនសថតេន ម

បេ ដ យផលវជតេលខ ៤ នងេលខ ៦ ែដលជតបនមនេរគះថន កច ចរណេកតេឡងញកញប។ ករកណតយកទ ងរតវបនេធវេឡងេ យែផអកេទ មករេសនសរបសសមភគកមពជ។ រកមសកបនចះេធវទស នកចចេន ម ថ បនសខភបលចនន ១៤ កែនលងេនកនងតបនទងបេនះ េដមបែសវងយលពរបពនធសេរងគ ះបនទ នេ យបនជបជមយនងរបធនមនទរេពទយ នងសមជកដៃទេទៀត។ រកមសក កបនពនតយេមលករេរបរបសរថយនតគ នសេរងគ ះ នងបរកខ រេពទយផងែដរ។

3

ងទ១ ថ បនសខភបលែដលបនចះទស នកចច

មនទរេពទយ ទ ង

មនទរេពទយកលែមត (ជត) ភនេពញ

មនទរេពទយែខមរ សេវៀត (ជត) ភនេពញ

មនទរេពទយកមរជត (ជត) ភនេពញ

គលនកទកថល (ឯកជន) ភនេពញ

មនទរេពទយបែងអកេពធចនតង (រកង) ភនេពញ

មនទរេពទយរ យល រតនៈ (ឯកជន) ភនេពញ

មនទរេពទយបែងអកកពងចម (េខតត) កពងចម

មនទរេពទយបែងអកចករេល (េខតត) កពងចម

មនទរេពទយបែងអកកពងសព (េខតត) រពះសហន

មនទរេពទយបែងអកៃរពឈរ (េខតត) កពងចម

មណឌ លសខភពទកវល (េខតត) រពះសហន

គលនករកហវស (អងគករ) រពះសហន

មនទរេពទយរពះក មៈ (ជត) ភនេពញ

មជឈមណឌ លជតម នងទរក (ជត) ភនេពញ

ទស នកចចសក បនេផដ តសខនេទេលករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ នងបញហ មយចននដចខងេរកម៖

ថ នភពបចចបបនន នងករវភគេទេលរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ តនទ នងករសរមបសរមលរ ង ជរ ឋ ភបល នងវសយឯកជនេនកនងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន វធ រសតៃនករបេងកតរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន នងករបណដ ះប ដ លរកមសេរងគ ះ វធ រសតែដលចបចកនងករបេងកតរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ

រកមអនកសក បនជបជមយឯកឧតដមេទសរដឋមរនតឱម យនេទៀង នងេវជជបណឌ តេហង ៃតរគ

របចេនរកសងសខភបលេដមបែសវងយលបញហ នងេសនសករអនញញ តទកទងនងរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ។ ១.៣ ករលបកកនងករសក

េ យ រែតមនរយៈេពលែត ៥ ៃថងេដមបេរៀបចវគគសក េនះ ដេចនះមនករលបកខល ងកនងករេផទ ងផទ តភពរតមរតវៃនទនននយ។ របយករណេនះមនមនបណងផដលជភសត ងវទយ រសតេទ ផទយេទវញ រគនែតចងេលកជសេណេ យែផអកេទេលករអេងកតផទ លែតបេ ណ ះ។

េលសពេនះ រកមសក បនសភសមរនត ជរ ឋ ភបល នងបគគលកសខភបល។ រកមសកបនដកលបកររ វរជវេន មសហគមន នងរបជពលរដឋពករសក រសយេ យករខវះេពលេវ ។ េទះយង រកមអនកសក បន កសរយងលមអតអព ថ នភពរសេនរបសរបជជន នង

4

ថ នភពរបសអនកជងែដលរតវសេរងគ ះបនទ ន ពស កមរនតរ ឋ ភបល នងបគគលកសខភបល េដមបេលកេឡងនវសេណែដល ចសេរងគ ះជវតរបជជនេ យបនេរចន មែដល ចេធវេទបន។

ថ បនជេរចនែដលបនទទលករសក មនទ ងចណចែដលងយរសលេធវដេណរេទ នងងយទនកទនងគន ។ េទះជយង េហ ឋ រចនសមពនធផលវថនលេនរបេទសកមពជមនទនបនអភវឌ នទងរសងេនេឡយេទ ែដលជេហតេធវេ យរកមសក មន ចរ វរជវបនរគបរគនេទេលរេបៀបដកជញជ ន នងករសេរងគ ះអនកជងេន មភម។ កររ វរជវពមនរបសេ កេវជជបណឌ ត Nakahara (សមជករកមសក ) ែដលដងចបសព ថ នភពេវជជ រសតេនរបេទសកមពជ នងឯក រេផ ងៗរបស ជរ ឋ ភបលែដល ចរកបនជ ធរណៈរតវបនេរបេដមបបែនថមេដមបជជនយកនងករសក េនះ។ ១.៤ រចនសមពនធៃនរបយករណ

ែផនកទ ២ បងហ ញព ថ នភពបចចបបនន នងបញហ ននៃនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន នងសកមមភពរកមសេរងគ ះបនទ ន េ យរកេឡកេមលព វ ៃនរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនរបេទសកមពជ។ េនែផនកទ ៣ គជសេណរយៈេពលខល (៣ ឆន ) នងរយៈេពលមធយម េទរយៈេពលែវង (៦ ឆន ) េដមបេរៀបចរបពនធសេរងគ ះបនទ នេ យបនសមរមយេនរបេទសកមពជ។

២. ថ នភពបចចបបនន នងបញហ ននៃនរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ ២.១ របវតតៃនរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ

របេទសកមពជបនរបកនយករបប ជធបេតយយ រសយរដឋធមមនញញ បនទ បពករេបះេឆន តនតកលទមយ កលពឆន ១៩៩៣។ កនងដ កកលេនះ កកបតរកហមែដលធល បមនវតតមនេនរបេទសកមពជទងមន នងេរកយសរងគ ម បនេដរតយងសខនកនងករែថទ សេរងគ ះបនទ ន។ គណៈកមម ធករកកបតរកហមអនតរជត (ICRC) កកបតរកហមនងអឌ ចនទរកហមអនតរជត បនពរងងដលមខងររបសកកបតរកហមកមពជ។ កកបតរកហមកមពជបនេរបរបសរថយនតខលនឯងជបេ ដ ះ សននេដមបដកជញជ នរបជពលរដឋែដលមនជង នងរងរបស នងផដលករសេរងគ ះបនទ នេនេពលមនេរគះទកជនន នងវធនករករពរជងរគនឈម។ េលសពេនះ កកបតរកហមកមពជ បនេលកកមពស "កមមវធសេរងគ ះបឋមេន មសហគមន" េដមបពរងងសមតថភពធនធនមនស កនងករផដលករពយបលនងសេរងគ ះបឋម។

េនឆន ១៩៩៧ េ យមនកចចសហរបតបតតពកកបតរកហមប ង កកបតរកហមកមពជបនចបេផដមផដលេស រថយនតគ នសេរងគ ះសរមបដកជញជ នអនកជងនងរបស េ យេផដ តសខនជវញទរកងភនេពញ។ រថយនតគ នសេរងគ ះេនះ រតវបនេគេ ថរថយនត មយ (ភប ង៖ Service d'Aide Médicale Urgente) របចករេនមនទរេពទយកលែមត នងមនទរេពទយរពះ

5

កសមៈ។ េទះបជេនមនកងវះខតេរចនេនកនងរបពនធសេរងគ ះបនទ នកនងរសកកេ យ យងេ ចសឥឡវេនះ របជជន ចទទលបនេស ដកជញជ នេដមបសេរងគ ះបនទ នែដរ។ េដមបទទលបន

េស រថយនតគ នសេរងគ ះ របជជន ចទនកទនងេទែផនកបេរមេស របសកកបទរកហមកមពជ (០២៣-៨៨១៥១១) ឬេទមនទរេពទយជតពរែដលបនេរៀប បេនខងេល ឬេទមនទរេពទយទងពរេនះេ យផទ លកបន។

េនកនងឆន ២០០០ ជរ ឋ ភបលជបនបនបេងកតគេរមងមយេឈម ះ “គេរមងផដលរថយនតគ នសេរងគ ះេនទរកងភនេពញ” មសេណរបសកកបតរកហមប ង ែដលបនគរទដលកកបតរកហមកមពជកនងករពរងងរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ។ េទះជយង មលនធពរ ឋ ភបលបរេទសេនះបនបញចបេទវញេនឆន ២០០៣ េធវេ យេស ដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេសទររតវបញចបទងរសង េហយេនសលែតកកបតរកហមបនតករងរ។

េ យមន ថ នភពែបបេនះ រកសងសខភបលកមពជបនសេរមច កេ យេរបរថយនតគ នសេរងគ ះរបសកកបតរកហម េរកមជនយព ជរ ឋ ភបលជបន ែតរតវសថតេនេរកមកររគបរគងរបសរកសង េដមបធនករេរបរបសមនរបសទធភព។ រថយនតគ នសេរងគ ះទងេនះរតវបនរបគលជនេទមនទរេពទយជតេនទរកងភនេពញ ដចជមនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀត នងមនទរេពទយរពះសហន)។ រកសងបនបេរងៀនបគគលកេនមនទរេពទយែដលទទលយករថយនតគ នសេរងគ ះេនះេ យេចះេរបរបសរបកបេ យរបសទធភព នងេឆលយតបេទនងករណសេរងគ ះបនទ នេន មតបនជវញទរកង។ េនះជរបវតតៃនករចបេផដមរបពនធសេរងគ ះបនទ នរគបរគងេ យ ជរ ឋ ភបល។

ទនទមេនះ េស ដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នឯកជនកបនេកតេឡងជបនតបនទ ប។ េនេពលេសរបសកកបតរកហមកមពជ បនផអ កដេណរករ គលនកនងមនទរេពទយ ១៤៤ កែនលងបនេបកដេណរករទទងរបេទសេ យមនករអនញញ តពរកសងសខភបល (ឆន ២០០១)។ េ យេមលេឃញពតរមវករេចះែតេកនេឡងសរមបករដកជញជ នអនកជងសេរងគ ះបនទ ន គលនកឯកជនមយចននេនទរកងភនេពញបនេធវេស កមមដកជញជ នសរមបអនកជង នងរងរបសេ យេរបរថយនតមនឧបករណបពករសេដៀងគន នងរថយនតគ នសេរងគ ះ បែនតមនមនករអនញញ តជផលវករពរកសងសខភបលេឡយ។

រកសងបនែណនអពរបពនធមយែដល ចទទលយកបន បនទ បពេមលេឃញថរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនកពងមនករេកនេឡង បែនតេនេពលេនះ ចបបនងបទបញជ ែដលពកពនធគជវធនករបេ ដ ះ សននែតបេ ណ ះ របករេនះបនេធវេ យគលនកឯកជនមយចននែដលមនមន ជញបណណេនែតដេណរករជបនតបែនតសថតេនេរកមករ ម ន។ បញហ ចមបងមយសរមបរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនគថ រកមសេរងគ ះភគេរចនមនមនចេណះដងែផនកសេរងគ ះបនទ ន េហយមនតនទរគនែតជអនកដកជញជ នអនករងរបស នងអនកជងេទមនទរេពទយែតបេ ណ ះ។ បញហ េផ ងេទៀតគថ ពកេគគតៃថលឈនលខពស។ រថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនបនដកជញជ នអនកជងេ យមនមនករគតពចរពបណងរបសអនកជងេទ។ អនកជងែដលរករបកបនតចតចរតវបនបងខេ យបងៃថលពយបល នងៃថលដកជញជ នយងខពស ែដលេនះបនកល យេទជបញហ មយេនកនងសងគម។

6

េនឆន ២០០៣ េរកមគនតផតចេផដមរបសេវជជបណឌ ត េហង ៃត រគ មនទរេពទយកលែមតបនែណនរបពនធ មញញមយែដលរបជពលរដឋ ចេសនសរថយនតគ នសេរងគ ះ មរយៈករេ ទរសពទ។ េស េនះមន "រកមរថយនតគ នសេរងគ ះ“ ២៤ េមង ែដល ចទទលករេ ទរសពទបន។ អនកជយសេរងគ ះែដលមនទកចតតមះមតរបសមនទរេពទយកលែមតែដលបនទទលករេ ទរសពទេលខ ១១៩ ជនដណងេទរថយនតគ នសេរងគ ះ មយរបសមនទេពទយ មរយៈវទយទកទង។ របពនធេនះគជមល ឋ នរគះដសខនបផតសរមបរបពនធសេរងគ ះបនទ ន ១១៩។ េទះជយង កេ យ េពលេនះមនប ដ ញទរសពទមយែខ បេ ណ ះេនកនងបនទបទទលពតមនសេរងគ ះ េហយករេ េទេលខ ១១៩ ចទទលបនមដងែតមន កបេ ណ ះ។ បនទបបញជ នរកមសេរងគ ះេនះជបនទបតចមយមនទហរបែហល

រតមែត ៩០ សងទែមរតកេរ េដមបបេពញមខងរដសខនេនះ។ េនកនងមនទរេពទយដៃទេទៀត ដចជមនទរេពទយជតែដលបនទទលរថយនតគ នសេរងគ ះព

គណៈកមម ធករកកបតរកហម បនេរៀបចទ ងរបចករសរមបរកមសេរងគ ះបនទ ន នងបនបេងកតរបពនធទនកទនង មវទយទកទងផទ លខលនរបសពកេគេដមបេ យមនទរេពទយ នងរថយនតគ នសេរងគ ះចទកទងគន បន។ ជលទធផល របពនធសេរងគ ះបនទ នេលខ ១១៩ សរមបមនទរេពទយកលែមត នង

េលខទរសពទេផ ងៗ រតវបនេរបចរះគន ជមយនងមនទរេពទយេនជវញទរកងភនេពញផងែដរ។ េ យេហតថមនទរេពទយជតបនេរៀបចរថយនតគ នសេរងគ ះ េហយបនផដលករដកជញជ នេដមបសេរងគ ះបនទ នេ យឯក ជយ េហតេនះកមនករេសនសរថយនតគ នសេរងគ ះជេរចនពកែនលងឆង យៗែដលមនករណេរគះថន កច ចរណ។

រសបេពលែដល ជរ ឋ ភបលកមពជបនេរៀបចេ យមនរបពនធសេរងគ ះបនទ ន កមនករេកនេឡងនវសកមមភពជេរចនរបសអងគករអនតរជតកនងបពវេហតដចគន េនះែដរ។3 អងគករ CAMA បនេរបរបសរថយនតភក បេដមបដកជញជ នអនកជង នងអនកមនរបសេន មតបនមយចននៃនខណឌ មនជយ ងពឆន ១៩៩៥ មកមលះ។ េនឆន ២០០៤ អងគករជនពករអនតរជតេបលហ ក (HIB) បនចបេផដមឧបតថមភដលរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ែដលជែផនកមយៃនកមមវធេរគះថន កច ចរណរបសអងគករេនះ។ បចចបបនន អងគករ HIB េដរតឈនមខេគកនងសកមមភពករពរ ពរងងសវតថភពច ចរណេនរបេទសកមពជ។ េនឆន ២០០៥ អងគករគលបល េមឌក ែដលជអងគករមយមកពរបេទសក បនបញជ នអនកបេចចកេទសសេរងគ ះបនទ ន រកមពនលតអគគភយ នងបលសែដលជជនជតក េ យេទេខតតសថតេនកនងតបនពយពយៃនរបេទសកមពជ េដមបផដលករែណនសដពករសេរងគ ះបឋម រមមនជនញ CPR ដលសមជកជនជតកមពជចនន ៤១ នករបសអងគករមយែដលទទលបនទកេលបញហ របស នងសេរងគ ះបនទ នែដលប ដ លមកពដចករមន។ អងគករគលបល េមឌក ែដលមនទន កករេនសហរដឋ េមរកបនេធវទស នកចចេនកនងរបេទសមយចននទវប ស នងបណដ ះប ដ ល

រកមសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ មរយៈករចងរកងេសៀវេភែណនសដពវធសេរងគ ះបនទ ន។ អងគករ

3 ករពពណៃនសកមមភពរបសអងគករមនែមនរ ឋ ភបលេនរបេទសកមពជ េយងេទ មវប យរបសអងគករមនែមនរ ឋ ភបលេរៀងៗខលន។

7

អនតរជតែដលមន ន កករេនសហភពអរ ប នង េមរកមយបនក ងមជឈមណឌ លពយបលរបសបះទងគចេនេខតតបតដបង េហយបនចបេផដមពរងកែផនកករពយបលសេរងគ ះបនទ នជបនតបនទ ប។

ចងេរកយ គអងគករ Ratnak International ែដល គ ល មរយៈសកមមភពដពេសស ។ អងគករេនះបនេបកគលនកបែណត តទកេនេលបងទេនល បកលពឆន ១៩៩៧ ផដលេស ែថទសខភពទេទស បសហគមនេន ទែដលមនចណលទប នងរបជជនរសេនតបនជតៗេនះ។ េនឆន ២០០០ អងគករកបនេបកគលនកបែណត តទកេផ ងមយេទៀតេន មដងទេនលេមគងគ ចងយរបែហល៩០គឡែមរត ភគខងតបងៃន ជធនភនេពញ ។

អងគករ NPO ែដលមនទ ន កករេនទរកងតកយ អងគករ SBSI បនគរទករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន មរយៈករផតលរថយនតគ នសេរងគ ះេទ ថ បនមយចននដចជ មនទរេពទយែខមរ-សេវៀត មនទរេពទយកមរជត នងមលនធ Sobbhana ចប ងពឆន ១៩៩៩ មក។ ទនទមេនះ កនងឆន ២០០៨ អងគករ TICO អងគករ NPO នងអងគករ Kagawa Second Hand បនចបេផតមកមមវធរយៈេពលបឆន ស បបេងកតរបពនឋដកជញច នសេរងគ ះបនទ ន នងរបពនឋែថទសខភពមនេពលេទកនមនទរេពទយ ែដលបនឧបតថមភេ យអងគករ JICA។ កមមវធេនះេ ថ ប ដ ញសវតថភពជវតសរមបជនរករកេនភគខងលចទរកងភនេពញ ។ មលេហតែដលរសករបតបតតភគខងលចភនេពញរតវបនេរជសេរស ជទ ងៃនកមមវធ ពេរពះថេនតបនេនះមនអរ ភពរករកខពស េហយរពងថនងមនកេណនរបជជនេកេឡងយងខល ង។ តបនេនះកមនរបជជនេរចនមករសេនេ យ រមនេ ងចរកវនេយគពបរេទស ែតតបនេនះមនចមង យឆង យពមនទរេពទយជតៃនទរកងភនេពញ ។

េនកនងគេ ងេនះ ករយលយសខភបលរសករបតបតតភគខងលច បនេដរតរជសមភគេដមបទទលយកនវករបញជ រកមសេរងគ ះរយៈេពលែវង នងខលរបសរកមរគេពទយសេរងគ ះបនទ នរកមគ ននប ឋ កសេរងគ ះបនទ ន នងបគគលករគបរគងែផនកគេ ងែដលមកពរបេទសជបន មរយៈអងគករ TICO ។ បែនថមេទេលគេ ងេនះ រថយនតគ នសេរងគ ះែដលបនេរបរចចននមយេរគឿង (មែដល 2B ) ែដលបនផតលជជនយមកពរបេទសជបនបនេធវេ យមនភពងយរសលេទដលករសេរងគ ះបនទ ន នងករដកជញជ នអនកជងធងនធងរមន ចេដរបន។ េនះគជេលកដបងរបសរបេទសកមពជ។

បនទបបញជ រថយនតគ នសេរងគ ះតចៗចននរបរតវបនេបកដេណរ ករេនមណឌ លសខភព េ យករយលយសខភបលរសករបតបតតភគខងលច

របភព១៖ រថយនតគ នសេរងគ ះេនករយលយរសករបតបតតភគខងលច

របភព២៖ បនទបទទលទរសពទេនរសករបតបតតភគខងលច

8

(ទលេគក ទកថល ឃមញ នងពងទក)។ ករយលយទងរប ចទកទងគន បន មវទយ ២៤ េមងកនងមយៃថង េហយបេងកតជរបពនឋបញជ រថយនតគ នសេរងគ ះបនទ នឆបរហស េ យមនទងករទនកទនងជមយប ដ ញ ១១៩ របសមនទេពទយកលែមតផងែដរ។ េទះយង កេ យ រកមរថយនតគ នសេរងគ ះបនទ នរបសករយលយសខភបល នងរបសមនទរេពទយែដលពកេគបនបនតេធវករយងឯក ជយ។

របករប ដ លេ យមនករែរបរបលយងឆបកនងរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនទរកងភនេពញគ

េ យ រមនអន សនពនយករដឋមរនត។ េនកនងសនទរកថ េ កនយករដឋមរនតបនរះគនយងខល ងចេពះ រថយនតគ នសេរងគ ះឯកជន េ យេ កបនមនរប សនថ រថយនតទងេនះមនបនជយរបជជនេទ ែតេធវេ យមនេរគះថន កដលរបជជនេទវញ។ េពលខលះរថយនតគ នសេរងគ ះបនដេណដ មគន យកអនកជង ដចជដេណដ មទនញ េហយ កអនករងរបសសងកតេលគន នងយកេទទមល កេចលេន មគលនកឯកជន។

អនវតត មអន សនរបសេ កនយករដឋមរនត រកសងសខភបលបេងកតគណៈកមមករពេសសមយសរមបពរងងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន េ យេផដ តយកចតតទក កខល ងេទេលករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ។ អនកជនញពររបមកពអងគករ TICO បនចលរមកនងករេរៀបចគេ ងេនះេឡងជមយករយលយសខភបលរសករបតបតតភគខងលច េហយកបនេដរតរជសមជកគណៈកមមករេនះផងែដរ។

ែផអកេទេលលទធផលៃនករពភក របសគណៈកមមករ រកសងសខភបលបន កបញច លនវសកមមភពបរបសរកមរថយនតគ នសេរងគ ះេនករយលយសខភបលរសករបតបតតខងលច របពនធសេរងគ ះបនទ នេលខ ១១៩ របសមនទរេពទយកលែមត នងករសេរងគ ះបនទ ន កដចជសកមមភពសេរងគ ះជវតែដលរតវបនបេងកតេឡងេ យមនទរេពទយរដឋេផ ងេទៀត។ មយងវញេទៀត បនបញជ នេទ

េទេ យរបពនធមយ ែដលបនទបបញជ េលខ ១១៩ បនទរសពទផដលដណងេទេ យករយលយរបសរកមរថយនតគ នសេរងគ ះបនទ នអពទ ងែដលមនេរគះថន កជតជងេគ។ េលសពេនះ បនទបេនះ (បនទបទទលទរសពទនងបញជ រថយនតគ នសេរងគ ះ) មនទ ងេនមនទរេពទយកលែមតែដលរតវបនបពកេរគឿងបរកខ េហយមនរបពនធបញជ រតមរតវេ យបនករគរទពអងគករ TICO នង អងគករ SBSI។ រថយនតគ នសេរងគ ះេនមនទរេពទយរពះកសមៈ នងមនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀតមនលទធភពសេរងគ ះបនទ ន (ករែថទផលវដេងហម ករបញច លខយល ករឃតឈម) កនងេពលដកជញជ នអនកជង។

របភព៣៖ បនទបទទលទរសពទនងបញជ រថយនតគ នសេរងគ ះ

Photo 4: FR vehicle

9

បែនថមេលេនះ រគបរថយនតគ នសេរងគ ះទងអសមនទនកទនងជមយមនទរេពទយេនកនង ជធនភនេពញ នងមនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀត ែដលកនងេនះរតវបនបពកវទយទកទង េដមបអនញញ តេ យពកេគដេណរកររបពនធសេរងគ ះបនទ នេលខ ១១៩ របសមនទរេពទយកលែមត។ ជលទធផល គតរតមែខកមភៈ ឆន ២០០៩ រកមសេរងគ ះបនទ នចនន ៥ រកម (ែផនក) មនរកមករងរមកពមនទរេពទយជតចនន ៣ រកមេនកនងទរកងភនេពញ ែផនកសេរងគ ះបនទ នរបសមនទរេពទយកនង ជធន នងរកមករងរមកពករយលយសខភបលរសករបតបតតខងលចរតវបន កបញច លគន េ យសថតេនេរកមរបពនធែតមយ នងបទបញជ ែតមយ។ រកមសេរងគ ះបឋមរបសអងគករ SBSI (FR) 4 បនបញជ នងរគបរគងរបពនធេនះ។

បនទ បពមនកររគបរគងរថយនតគ នសេរងគ ះ ធរណៈែបបេនះ េនែខវចឆកឆន ២០០៨ រកសងសខភបលបនេចញរបកសថមមយសរមបរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជន។ រកសងអនញញ តេ យរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនដកជញជ នអនកជងពមណឌ លសខភពេទកនមនទរេពទយ ឬលេន ឋ ន បែនតមនអនញញ តរថយនតឯកជនទងេនះដកជញជ នអនកជងែដលរតវករសេរងគ ះបនទ នពទកែនលងេកតេហតេឡយេទះកនង ថ នភពែបប កេ យ។ របកសបនែចងថ រថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនរតវមនគ នប ឋ កជនញ េហយមនសែរនេនេពលដកអនកជងសេរងគ ះបនទ ន។ ករផល សបដរែបបេនះគមននយថ មនែតរកមសេរងគ ះបនទ នរបសរថយនតគ នសេរងគ ះរដឋែតបេ ណ ះែដល ចដកជញជ នអនកជងសេរងគ ះបនទ នេទកនមនទរេពទយេ យមនគតៃថលបន។

េនេពលែដលរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនរតវេគរព មខលម រៃនរបកស រកសងសខភបលបនែតង ងេ យអងគករ SBSI ជយេរៀបចរបពនឋសេរងគ ះបនទ នទទងរបេទស។ សកមមភពេនះបនបងហ ញពករទទល គ លរបស ជរ ឋ ភបលកមពជចេពះអងគករ SBSI ថជអនកសរមប សរមលដសខនមយកនងករពរងកសកមមភពសេរងគ ះបនទ ន នងេរគះមហនត យនន។ ជលទឋផល អងគករ SBSI បនេធវសកមមភពយងសកមមជមយអងគករមនែមនរ ឋ ភបលនន នង ថ បនពកពនឋែដលទទលបនទកកនងវសយេនះ នងេដរតនទជអនកសរមបសរមលេធវេ យករជយសេរងគ ះ កនែតមនរបសទធេឡង។

ឆលងកត មករសរមបសរមលែបបេនះ អងគករ NPO Japan Heart ែដលមនទ ន កករេនទរកងតកយ រតវបនចត ងេ យផដលរបក ែផនកបេចចកេទសជបេ ដ ះ សននេទដលរកមរថយនតគ នសេរងគ ះៃនមនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀត។ អងគករភន កងរសហរបតបតតករបេចចកេទសសេរងគ ះអនតរជតជបន រកមសមរគចតតពនលតអគគភយ នងអនកជនញដៃទេទៀតបនចតបញជ នរគបងវកមកកមពជមរយៈអងគករ SBSI េដមបពរងងជនញសេរងគ ះបនទ នរបសបគគលករថយនតគ នសេរងគ ះ។

រកសងសខភបលបនដកនេ យមនករេរៀបចរបពនឋដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន នងរបពនឋ

4 េបសកកមមរបសរកមអនកសេរងគ ះបនទ នគរតវរតតពនតយថ រកមសេរងគ ះបនអនវតតករងររតមរតវជមយរបពនធ ១១៩ នងេចះផដលតបនម នរតមរតវ។ រកមេនះមនប ដ ញជមយរបពនធ ១១៩ ៃនមនទរេពទយកលែមរត វទយទកទងរបសបលស នង ចរបមលពតមនបនរហសេពលេទដលកែនលងេកតេហត។

10

ែថទមនេពលមកដលមនទរេពរទេនកនងទរកងភនេពញ។ បែនតបនទ បពគណៈកមមជតរបឆងេភរវកមមរតវបនបេងកតេឡងកលពឆន ២០០៨ ែដលមនមខងរចមបងសរមបេឆលយតបនងេរគះមហនត យ នងឧបទទវេហតធងនធងរ រមទងេភរវកមមផងេនះ គណៈកមមករេនះរតវបនសេរមចេ យទទលខសរតវកនងករសេរងគ ះបនទ ន នងករជយសេរងគ ះជវតរបជពលរដឋ 5 ។ កនងឆន ២០១១ គណៈកមមករេនះបនបេងកតេស សរមបសរមលមយ េរកមកររគបរគងរបសនយក ឋ នែថទេហ ឋ រចនសមពនឋេដមបេរៀបចរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ។

២.២ ថ នភព នងបញហ នេពលបចចបបននកនងរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ២.២.១ ជធនភនេពញ

ថ បនេនខងេរកមេនះ ជសមជករបសរបពនធសេរងគ ះបនទ ន ១១៩ គតរតមែខវចឆក ឆន ២០០៩ បែនតរកមរថយនតគ នសេរងគ ះែដលបនចលរមកនងករសក េនះ មពតកជរកមពកពនធនង ថ បនេវជជ រសតទងរបែដលបនមនសញញ ផក យសមគ លេនកនង ងទ ២ ខងេរកមេនះែដរ។

ងទ ២. សមជក ថ បនេនកនងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន ១១៩ មនទរេពទយកលែមត* មនទរេពទយរពះកសមៈ* មនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀត*មនទរេពទយ ជធនភនេពញ ករយលយសខភបលរសករបតបតតខងលចៃន ជធនភនេពញមនទរេពទយេយធ កងពលតច ង ៧០ រកមសេរងគ ះបឋមរបសអងគករ SBSIគណៈកមម ធករជតរបឆងេភរវកមម 6 េរកមចណះេលខធករ ឋ ន គជបភ

5 គណៈកមមករែដលដកនេ យផទ លពនយករដឋមរនត នងបនបេងកតេឡងេនឆន ២០០៨ មនេបសកកមមកនងករេរៀបចែផនករនងេឆលយតបនងេរគះមហនត យ នងេរគះថន កធៗ រមមនេភវរកមម េហយមនយ ត ធករេលរកសងម ៃផទ រកសងករពរជត រកសងសខភបល នងរកសងេផ ងៗេទៀត។ ចបបពកពនធនងគណៈកមមករេនះ ច នបនេន (http://www.interior.gov.kh/news-1.html បនេបកេមលកលពៃថងទ២៣ ែខ មន ឆន ២០១១។) ・២៩ មក ២០០៨ អនរកតយេលខ ០៩៖ អនរកតយេនះែចងអពរចនសមពនធនងនយក ឋ នេរកមចណះគណៈកមមករេដមបរបយទធរបឆង ករពរេភរវកមម។ េលខធករ ឋ នៃនគណៈកមមករេនះមនចនន ៥ ដចខងេរកម៖

១. នយក ឋ នរដឋបលនងហរញញវតថ ២. នយក ឋ នបេចចកវទយពតមនវទយ ៣. នយក ឋ នចរកមមនងេសបអេងគត ៤. នយក ឋ នករពរេហ ឋ រចនសមពនធ ៥. នយក ឋ នពេសស

・២៩ មក ២០០៨ របកសេលខ ១៨/០៨៖ ជរ ឋ ភបលកមពជបេងកតករយលយេនេរកមេលខធករ ឋ នៃនគណៈកមមករជតរបឆងេភរវកមម។ ・២៧ កមភៈ ២០០៨ រពះ ជរកតយេលខ ០២០៨/១៧២ ៖ ជរ ឋ ភបលកមពជេធវវេ ធនកមមគណៈកមមករជតរបឆងេភវរកមម ជយនតករសរមបយទធ រសតជតកនងករបងក រនងបរងក បសកមមភពេភវរកមម េរៀបចែផនករសកមមភព នងករេរតៀមលកខណៈេឆលយតបនងករគ មកែហងដលសនតសខជត។ 6 គជបភ រគនែតេឆលយតបេទនងេរគះថន កខន តធ នងេរគះមហនត យធងនធងរែតបេ ណ ះ បែនតមនចលតសរមបករសេរងគ ះបនទ នធមម េទ។

11

ថ បនេវជជ រសតនមយៗគរមនរកមសេរងគ ះបនទ នមយរកមរបចករ ២៤ េមង។ មនទរេពទយរដឋមយចនន ចមនរថយនតគ នសេរងគ ះពរឬប បែនតជទេទមនរកមសេរងគ ះបនទ នែតមយរកមបេ ណ ះែដល ចចលតមយៃថង ២៤ េមងបន។ របសនេបរតវមនរកមសេរងគ ះបនទ នេរចនរកមសរមបេឆលយតបនង ថ នភពេរគះមហនត យ អនកជនញេវជជ រសតេន មមនទរេពទយនងជះរថយនតគ នសេរងគ ះេទកែនលងមនេរគះថន ករទងរទយធ។ រថយនតគ នសេរងគ ះបនបពកេ យមនវទយែដល ចទនកទនងជមយបនទបទទលទរសពទសេរងគ ះបនទ ន នងបនទបបញជ នរកមសេរងគ ះបន។ របធនរកមកមនវទយទកទងេដមបេឆលយតបនងករេ រកមសេរងគ ះសរមបេន ថ នភពខងេរកពរថយនតគ នសេរងគ ះែដលគតកពងេធវដេណរែដរ។ បែនត ជញកញបវទយទកទងចលតមនដេណរករបនេទេនកនងទរកងែដលមនអគរខពសៗេរចន។ វទយេនកនងរថយនតគ នសេរងគ ះ ចទនកទនងជមយករយលយទរសពទសេរងគ ះបនទ ន នងបនទបបញជ នរកមសេរងគ ះបនចមង យរបែហល ២០ គឡែមរតជវញទរកង បែនតេពលខលះកមន ចទនកទនងបនែដរ េទះេនចមង យជតជងេនះកេ យ របសនេបេនជត គរខពសៗេរចនេពក។

េរកពមនទរេពទយខងេល រកមសក កបនចះដលមនទរេពទយេនខងេរកមែដរ េហយេឃញមនរថយនតគ នសេរងគ ះផទ លខលនរបសពកេគ េទះបមនែមនជែផនកមយៃនរបពនធសេរងគ ះបនទ ន១១៩ កេ យ។

ងទ ៣. មនទរេពទយែដលមនរថយនតគ នសេរងគ ះផទ លខលន មនទរេពទយកមរជតមជឈមណឌ លជតគពរសខភពមដ យ នងទរក

មនទរសខភបល ជធនភនេពញមនទរសខភបលខណឌ ចករមន ជធនភនេពញ

ទ ងៃនរកមសេរងគ ះបនទ នរបសមនទរេពទយេនកនង ងទ ២ នងមនទរេពទយេនកនង ងទ

៣ េនទរកងភនេពញមនបងហ ញេនកនងរបភព "មនទរេពទយែដលមនរកមសេរងគ ះបនទ ន នងរថយនតគ នសេរងគ ះេនទរកងភនេពញ" (ទពរ ៣៥)។ ដចែដលបនបងហ ញេនកនងែផនទ រកមសេរងគ ះបនទ នបនេផដ តសខនេទេលចណចក ដ លៃនទរកងភនេពញ។ បែនតមនមនករែបងែចកេន មតបនៃនទសនរត ទស េគនយ នងទសពយពយៃនទរកងភនេពញ រពមទងតបនេនចេនល ះបងទេនល ប នងទេនលេមគងគេឡយ។ បញហ េនះ គេ យ រគម នមនទរេពទយរដឋ នងរកមសេរងគ ះបនទ នេនតបនទងេនះ។ េ យេហតថ រកសងសខភបលទទលខសរតវចេពះកររបតបតតកររកមសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ ជទេទ រកមសេរងគ ះបនទ នរតវបន កបញច លេ យេធវករជមយមនទរេពទយ។ េហតដេចនះ រថយនតគ នសេរងគ ះរតវបនែបកែចកេទ មមនទរេពទយរដឋ េហយសមជករកមសេរងគ ះបនទ នរតវេធវករជ

12

បគគលកេនមនទរេពទយ។ ចណចេនះ មនករខសគន ខល ងពរបេទសជបន ែដលរកមសេរងគ ះបនទ នសថតេនេរកមភន កងររគបរគងេរគះមហនត យនងអគគភយ េហយពកេគរតវបនចត ងេ យរបចករេន ម ថ នយពនលតអគគភយ។

របសនេបសដង រៃនករែបងែចករកមសេរងគ ះបនទ ន ែដលបនដកនេ យភន កងរផដលេសអនលតអគគភយជបនរតវអនវតតផទ លេទទរកងភនេពញ ដេចនះេគចបចរតវមនរកមសេរងគ ះចននរបមណ ២៧ នក 7។ បែនតេនែខមក ឆន ២០១១ មនរកមសេរងគ ះបនទ នចននរបនកបេ ណ ះ ែដលកពងរបតបតតករេនេរកមរបពនធសេរងគ ះបនទ ន ១១៩។ េដមបជយសរមលដលករខវះខតេនះ រកមសេរងគ ះបនទ នរគបមនទរេពទយទងអសេនទរកងភនេពញបន កលបងដេណរកររបពនធ "ែបងែចកែដល ចបតែបន" កលពេពលកនលងេទ។ េនែខមថន ឆន ២០០៩ រកមសេរងគ ះបនទ នរបសេនមនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀត រតវបន កេ យរបចករេន មផលវ នង ថ នយេរបងឥនទនៈកនងេពលកណតមយ។ បែនតេ យចងែបងែចក នងរបតបតតករេ យមន "មនទរេពទយមយ រកមសេរងគ ះបនទ នមយ" ករេធវែបបេនះនងមនរបសទធភពកនងករច យ។ ទរមងៃន "ករែបងែចកែដល ចបតែបន" េនះមនបនរបរពតតេទេ យរលនេទ រសយេ យ ថ នភពហរញញវតថរបសមនទរេពទយ។

២.២.២. េខតតកពងចម ផលវជតេលខ ៦ ែដលតភជ បពភនេពញេទេខតតកពងចម ជផលវដសខនសរមបរបេទសកមពជ

សរមបេធវដេណរេទរប ទអងគរវតត តបនរមណ ឋ នេបតកភណឌ ពភពេ កសថតេនេខតតេសៀម ប។ ករសក េនះ បនសក ព ថ បនេវជជ រសតែដលមនទ ងេន មបេ ដ យផលវជតេលខ ៦ នងផលវជតេលខ ៧ េទកនេខតតកពងចម។

េដមបេធវដេណរពភនេពញេទេខតតកពងចម េរកពផលវជតេលខ ៦ នងេលខ ៧ េយងមនផលវជេរចនេទៀតែដល ចេធវដេណរេទេខតតេនះបន បែនតផលវទងេនះគជផលវរកលថមែតបេ ណ ះ ែដលសថតេរកមជនយឧបតថមភពរ ឋ ភបលអនតរជត។ មនករ ល បជេរចនែដលប ដ លមកពករបកនងមតេនតបនជវញផលវជត េហតេនះតបនខងេលេនះតរមវេ យមនករេឆលយតបភល មៗពរកសងសខភបល ភន កងរនគរបលជត រកសងអភវឌ ជនបទ នងរកសង ធរណករ នងដកជញជ ន។ ករបកនងយនយនតប ដ លមកពករេបកបរហសេលបនកណត នងករេបកបរេនេពលរសវង។ ករ ល បែដលប ដ លមកពករបកនងមតនងរថយនត ភគេរចនគជអនកេបកបរមត អនកជះពេរកយ ឬអនកេថមរេជង ឬែដលជអនក ល ប។ ពកេគជជនរងេរគះេ យ រ "សរងគ មច ចរ"។ េគសេងគតេឃញថ ករបកគនរ ងមត នងរថយនតទទងរបេទសកមពជកពងមនករេកនេឡង។

ពទរកងភនេពញេទរពរបទលមនទរេពទយេខតតកពងចម កមនរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជនមយចននេន មបេ ដ យផលវែដរ េបេទះបជមនមនចននរគបរគនកេ យ។ បែនតេនរសកៃរពឈរ

7 Shoboryoku no Seibi Shishin Kenkyukai. េគលនេយបយសរមបករពរងងសមតថភពពនលតអគគភយនងសតង ររគបរគងធនធន ទក។ Gyosei។ ែខមក ឆន ២០០៦ ទពរ ៩៩ដល ១០១។

13

មបេ ដ យផលវជតេលខ ៧ នងជផលវរបសពវគន រ ងផលវកនងទរមេខតតេលខ ៦២ នងផលវេលខ ៧០ មនមនរថយនតគ នសេរងគ ះេឡយ។ របសនេបរថយនតគ នសេរងគ ះេនទរកងភនេពញរតវរបចករេនតបនទងេនះ េនះពកេគនងរតវរបចករេនតបនជវញ ៥០ គឡែមរត ។

េនេខតតកពងចម នង មបេ ដ យផលវជត រកមសក បនេធវទស នកចចេនមនទរេពទយចនន ៣ កែនលង រមមន៖ មនទរេពទយបែងអករសកៃរពឈរ មនទរេពទយបែងអកេខតតកពងចម នងមនទរេពទយបែងអករសកចករេល។ កលពេដមេឡយ មនទរេពទយបែងអករសកៃរពឈមនរថយនតគ នសេរងគ ះរបសជបន (មក 2B) ែដលរតវបនផដលជនេ យអងគករ SBSI ។ បរកខ រេពទយរមមន ឧបករណបញច លខយល ឧបករណបងហ ញពសញញ ល បរស នងឧបករណបញច លខយលេ យសវយរបវតត បែនតមនមនវទយទកទងេឡយ។ េនេពលរបជពលរដឋេសនសរថយនតគ នសេរងគ ះ ពកេគរតវទរសពទេទបគគលកមនទរេពទយេ យផទ ល ឬអនកេបកបរ រថយនតគ នសេរងគ ះេនះ។ េគបនរបបេទរកមសក ថ ជទេទរថយនតគ នសេរងគ ះរគបដណដ បបន ២៥ គឡែមរតពមនទរេពទយ េហយបគគលកេនេលរថយនតគ នសេរងគ ះបនទទលវគគបណដ ះប ដ លជមល ឋ ន។

មនទរេពទយបែងអកេខតតកពងចម មនរថយនតគ នសេរងគ ះចនន ៤ េរគឿង បែនតមយេរគឿងខចមន ចេរបរបសបន។ រគបរថយនតទងអសមនរតវបនបពកឧបករណសរមបវធនករសេរងគ ះបនទ នេទ។ ពកេគកមនមនរបពនធវទយទកទងសរមបភជ បជមយនងរថយនត នងមនទរេពទយែដរ។ មនទរេពទយបែងអកេខតតកពងចមកេរបរបសវធ រសតៃនករេរបរបសទរសពទ េដមបេសនសរថយនតគ នសេរងគ ះ ែដលរសេដៀងគន េទនងមនទរេពទយបែងអករសកៃរពឈរែដរ។

មនទរេពទយចងេរកយបងអសែដលពកេគបនេធវទស នកចច គជមនទរេពទយបែងអករសកចករេល ែដលមនែតរថយនតគ នសេរងគ ះែដលលកខណៈបេចចកេទសខពសែដលបនផដលជនេ យរបេទសជបនមរយៈអងគករ SBSI ែដលបនបពកេ យឧបករណបញច លខយល នងឧបករណពនតយសញញ ជវត។

មនទរេពទយេផ ងេទៀត មនមនរបពនធវទយទកទងេទ បែនតេគេរបរបសទរសពទេដមបទរសពទេទសរថយនតគ នសេរងគ ះ។ ទ ងែដលេនឆង យគមនចមង យ ៧០ គឡែមរតពមនទរេពទយ។ សមជកេនេលរថយនតគ នសេរងគ ះបនទទលករបណដ ះប ដ លជមល ឋ ន។ ២.២.៣ េខតតរពះសហន

ផលវជតេលខ៤ ែដលតភជ បពភនេពញេទកនេខតតរពះសហនរតវបនចតទកជសៃសឈមដកជញជ នដធមយស បករអភវឌ នេសដឋកចច នងសងគមកចចកមពជ។ េខតតេនះមនកពងែផអនតរជតែតមយគតែដល ងសងេឡងេរកមជនយពរបេទសជបន។ ជរ ឋ ភបលកមពជកកពងចតែកលអេហ ឋ រចនសមពនធកនងកពងែផេនះ ស បពណជជកមមអនតរជត េហយកពងពរងកផលវជតេលខ៤។ផលវជតេលខ ៤ មនទហ ៨ េទ ១២ ែមរត មនពរគនលង ភជ ប ធនភនេពញ។

រកមសក បនចះសក ែសវងយលេនមនទរេពទយបែងអកេខតតកពងសព មណឌ លសខភពទកវល គលនករកហវស ែដលមនទ ង មបេ ត យផលវជតេលខ ៤ េទកនេខតតរពះសហន។ មនទេពទយបែងអក

14

េខតតកពងសពមនចមង យរបែហល ៥៥ គ.ម ព ជធនភនេពញ។ លទធផលបនបងហ ញថ មនរថយនតគ នសេរងគ ះចននពរេរគឿងេរបរបសេនកនងមនទេពទយ បែនតរកមអនកសក ពនតយេមលេទេឃញមនែតរថយនតមយេរគឿងគត មក Land Cruiser 4WD។ រថយនតេនះមនមនបពកនវេរឿងបរកខ ឬ ឱសថ រសតលៗអ េទ។ េនះមននយថ មនទនមនវធនករសេរងគ ះបនទ នែដលផតលេន មផលវេនះលអេនេឡយេទ។ សថតេន មបេ ត យផលវជតេលខ ៤ មនទេពទយេនះទទលបនទកេលេរគះថន កច ចណ មយចនន កនងករណរបសធងនធងរ រតវបញជ នេទកនមនទេពទយេនទរកងភនេពញ។ របសនេបមនេរគះថន កច ចរណេកតេឡងេនជតេខតតរពះសហន មនទរេពទយបែងអកេខតតកពងសព សហករជមយគលនករកហវស ែដលមនទ ងចងយ ៧៥ គ.ម ទសនរតៃនេខតត។ ពកេគមនែផនករអនគតេដមបកេចញនវរបពនធវទយទកទង នងែរបកល យជមនទរេពទយមធយមស បជយអនករងរបស។ មនចងយ

របែហល ១២៥ គ.ម ពភនេពញ។ េនកនងតបនេនះមនរថយនតគ នសេរងគ ះបនទ នរបចគលនកឯកជនមយេរគឿងកនងករេធវរបតបតតករផងែដរ។

មណឌ លសខភពទកវល សថតេនរបែហលជ ៦០ គ.ម ពរកងរពះសហន មបេ ត យផលវជតេលខ ៤។ មជឈមណឌ លសខភពេនះមនករលបកកនងករណមនបសបះទងគច នងករណមនករសេរងគ ះបនទ នដលម ។ មណឌ លរបរបសនវរថយនតគ នសេរងគ ះបនទ នរបសខលនេដមបដកអនកជងសេរងគ ះបនទ នេទកនមនទេពទយបែងអករកងេខតតសហន (មនបនចះសក េទ)។ រថយនតគ នសេរងគ ះមនមនេរគឿងបរកខ រគបរគនេដមបផតលជននវវធនករសេរងគ ះបនទ ន នងមនមនឧបករណទនកទនងេទ។ េទះយង កដ មណឌ លសខភពកពងពយយមេឆលយតបេទនងេរគះថន កច ចរណ នងពយយមសហករជមយគលនកននេដមបជយអនករងរបសេនែកបរេនះ។

ថ បនចងេរកយ ែដលរកមអនកសក បនចះសក គគលនករកហវស ែដលមនលទឋភពផតលជននវករែថទអនករងរបសបះទងគច េហយរតវបនទទលជនយ រកហវស របេទសជបន កលពែខស ឆន ២០១០។ គលនកមនទ ងសថតេនកនងរសកកពងស នងរតវបនដេណរករេ យអងគករ SBSI។ អងគករេនះ អនវតតគេ ងេដមបបញជ នរកមគ នសេរងគ ះបនទ នេទ មបេ ត យផលវជតេលខ ៤ នងជយសរលដលអនកជង មទជនបទ ចទទលករសេរងគ ះបនទ ន។ គលនករកហវស គជកចចរបងែរបងចងេរកយៃនកមមវធេនះ។ ២.២.៤. របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងមល ឋ ន

េនកនងែផនកមន របយករណបងហ ញអពរបពនធជញជ នសេរងគ ះបនទ នែដលសងកតធងន េទេលមេធយបយដកជញជ ន (រថយនតគ នសេរងគ ះ) បែនតរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នគជទស នៈដទលទ យមយឈនដលករែកលអមេធយបយដកជញជ ន (មេធយបយទកទង ករគតតៃមល ចងង យផលវ) ករកណត ទភពកនងករសេរងគ ះ ករសរមបសរមល/ទនកទនងរ ងអងគករ នងករែថទមនមកដលមនទរេពទយ។ កនងទស នៈេនះ ែផនកចងេរកយនងបងហ ញអពបញហ ែដលទកទងនងរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងមល ឋ ន នង មទជនបទបនមកពទស នៈេផ ងៗគន ។

15

ែផនកទមយគជលទធភពកនងករេរបរបសមេធយបយដកជញជ ន។ រេបៀបេសនសរថយនតគ នសេរងគ ះភគេរចនេធវ មរយៈបលស របធនភម ឬអនកសមរគចតតសខភពភម។ របជជនមនេសនសេយផទ លេទ។ មនអនកជងសេរងគ ះបនទ នជេរចនរតវេទមនទរេពទយ មរថយនតឈនល ឬមតផទ លខលន ជជងករេរបរថយនតគ នសេរងគ ះ េ យ រេគមនយលដងរគបរគនពរេបៀបេរបរថយនតគ នសេរងគ ះេទ (រេបៀបទកទងេ )។ ក ចប ដ លមកពភពមនងយរសល (ចយរេពក) នងពបកទកទងេ យផទ ល (រតវពភក ជមយរបធនភម ឬអនកសមរគចតតសខភពភមសន)។ េនកនងេខតតកពងចម រគប ថ បនទងអស ករេសនសភគេរចនគេធវ មរយៈបលស េហយេសទរែតគម នករេសនសពមណឌ លសខភព ឬអនកភមេឡយ។ រថយនតគ នសេរងគ ះ កបដចជរតវបនេរបែតកនងករណមនេរគះថន កច ចរណែតបេ ណ ះ។

ទនទមនងេនះ មនទរេពទយបែងអកេពធចនតង បនេធវសកមមភពេលកកមពសករយលដង ដចជ ែចកបណណពតមនសរមបទនកទនងរថយនដគ នសេរងគ ះ េហយអនកជងសេរងគ ះបនទ នេសទរែតរគបគនេរបរបសរថយនតគ នសេរងគ ះេទមនទរេពទយ។ អនកជង ឬរគ ររបសពកេគទរសពទេទេសនសរថយនដគ នសេរងគ ះេ យផទ ល ឬេសនស មរយៈមណឌ លសខភពែដលេនជតបផតរបសពកេគ។ មនទរេពទយបែងអកមយចននេនេខតតកពងចមបនផដលពតមនសរមបទនកទនងមនទរេពទយរបសខលនេទអនកសមរគចតតសខភពភម។

អនករ វរជវពមនឱកសសមភ សេ យផទ លជមយរបជជនអពករយលដងរបសពកេគេទ បែនតរបែហលជមនករយលរចឡថ មនែតអនកេរគះថន កច ចរណែតបេ ណ ះេទប ចេរបរថយនដគ នសេរងគ ះបន ឬរចឡថ ករជះរថយនដគ នសេរងគ ះេនះេធវេ យខម សេគ។ របសនេបអនកសមរគចតតសខភពភម ឬរបធនភមរតវពេរគះេយបលគន ជមនសន មនេពលេទមនទរេពទយ មមេធយបយរបសខលន ឬ មករេសនសរថយនដគ នសេរងគ ះ េនះ របែហលជរតវករេពលយរេដមបេធវេ យករដកជញជ នមនសវតថភព។

េន មតបនជេរចនែដលមនដងសេតរបជជនទប ថ បនមនរថយនដគ នសេរងគ ះ រតវរបចករសរមបតបនទងមល េហយ ចបញជ នេទកែនលងឆង យ បគឡែមរត។ រសយេ យ ថ នភពផលវ េគរបែហលរតវករេពលេរចនេមង ែដលនេ យ ថ នភពអនកជងកនែតដន ប ឬមន ចេឆលយតបនងករេសនសេផ ងៗបន។ េន មតបនទងេនះ េគមន ចបែនថមរថយនដគ នសេរងគ ះ ឬេរបឧតថមភ គចរកជយេ យមនបនេទ។ េនះមននយថរបេទសកមពជរតវកររបពនធដកជញជ នែដលសមរសបេទនង ថ នភពជកែសដង។

េទះករដកជញជ នរតវេធវ មរថយនដឈនល ឬរថយនដគ នសេរងគ ះកេ យ អនកជងរតវែតបងរបកៃថល ង មចមង យផលវ។ អនកភមែដលេនឆង យ នងរតវបងរបកៃថលដកជញជ នកនែតៃថល។ មលនធសមធម គជគេរមងរមចែណកជយអនករករក បេងកតេឡងេន មតបនមយចនន។ សមជក សហគមនរករក ចទទលបនរបកសរមបេធវដេណរ បែនតចបចរតវរបមលពតមនបែនថម ម

16

ថ នភពជកែសដង ពេរពះ កដចជមនតបនជេរចនែដលគម នមលនធសមធម ឬមនមលនធឧបតថមភរបកេធវដេណរ។

ទពរ ជបពកពនធនងករកណតអទភពកនងករសេរងគ ះ មនទរេពទយបែងអក (រមទងមនទរេពទយេខតត) នងរកមរថយនតគ នសេរងគ ះរបចមណឌ លសខភពរតវសេរមចេននងកែនលងថេត ថ នភពអនកជង ចពយបលេន ថ បនរបសខលនឬេទ។ េបមន ចពយបលបន រតវកណតមនទរេពទយេគលេថមមយ។ រកមរថយនតគ នសេរងគ ះបនទ នៃនមនទរេពទយរដឋកនងរកងភនេពញ ចយកអនកជងរបសពកេគេទកន ថ បនផទ លរបសពកេគបន។ មនមនករកណតចបស ស មយកនងករេរជសេរសមនទរេពទយេទ េហយកមនមនលកខណៈវនឆឆយកនងករសេរមចចតតថរតវបញជ នេទមនទរេពទយបែងអក មយែដរ។ រសយេលករសេរមចចតតេននងកែនលងឆលង មបទពេ ធនកនលងមក។

ករេរជសេរសមនទរេពទយសរមបអនកជងធងនធងរ (រមទងមនទរេពទយបែងអក) ចែរបរបលេទមករសេរចចតតរបសអនកជង ឬរបសរគ រ។ េទះេនេពលមន ថ នភពជងមនធងនធងរ ឬករបញជ ន

អនកជងមន ចេធវេទរចកេ យ របសនេបមនករទទចេសនសេ យបញច នេទមនទរេពទយេខតត ឬមនទរេពទយេនទរកងភនេពញ អនកជងនងរកមរគ រមន ចបដេសធករែណនេនះបនេឡយ។ ពតមនសដព ថ នភពជកែសតងរតវរបមលេ យបនរគបរគនទកទងនងអនកជងែដលរតវបញជ នេទមនទរពទយេ យខលនឯង នងករកណតអទភពកនងករសេរងគ ះេ យខលនឯង នងបនទកែដលបនបងហ ញពរបពនធសេរងគ ះបនទ ន។ េនះបនបងកជបញហ ដចជ ករពនយរេពលពយបលេ យ រេធវដេណរឆង យ ឬខកខនេពលយរេ យ ររថយនតគ នសេរងគ ះបនទ ន។

ែផនកទបពកពនធនងករសរមបសរមលនងករទនកទនងរ ង ថ បននន។ បគគលករកមសេរងគ ះបនទ នផតលលខតបញជ នែដលបនបេពញរច បែនតពបកទកទង ថ បនទទលពយបលអនកជងេនេពលអនកជងេទដល។ មកររ វរជវកនលងមក មនករណជេរចន េគេឃញលខតជញជ នរតវបនលប 8។ ថ បនទទលពយបលអនកជងមនមនគនតថ ករមនមនករទនកទនងគជបញហ េទ។ ពកេគយលថ រគនែតជកររតតពនតយថេតេគ ចទទលអនកជងបនឬេទ។ របសនេបេគយលេឃញថ មនមនមនទរេពទយ េទៀតនងទទលអនកជងេនះេទ េគនងមនបដេសធអនកជងេនះេឡយ។ េហតដេចនះ ពកេគគតថមនចបចេធវទនកទនងអវេទៀតេឡយ។ បែនតស បអនកជងធងនធងរេនមនទរេពទយបែងអក ករេរៀបចចបចសរមបករវះកត ឬករបញច លឈមនងរតវពនយរេពល របសនមនមនករទកទងជមន ឬរតវរងចយរ េហយអរ រសមនករមតទប។ មរយៈករពនតយ ថ នភពអនកជងមនេពលដកជញជ ន មនទរេពទយទទលអនកជងរបែហលជ ចែណនរេបៀបពយបលេដមបរក លនង។

ែផនកចងេរកយ គសតអពករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ។ ករេរៀបចវគគបណត ះប ត លអពករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយដលបគគលកដកជញជ នសរងគ ះបនទ ន គមនមនរគបរគនេនេឡយ។ វគគបណត ះប ត លរគនែតជវធន មញញមយចនន។ េនមណឌ លសខភពទកវល វគគបណត ះប ត លអពករសេរងគ ះបឋមរតវបនេរៀបចេឡងសរមបអនកសមរគចតតសខភពភម បែនតមនរតវបន

8 Nakahara et al., 2010.

17

េរៀបចេឡងដលអនកភមេទ។ អនកសមរគចតតសខភពភមសកតសមេធវជអនកេឆលយតបបឋមពេរពះពកេគជបគគលែដលអនកភមសេយបលមនេគ បែនតមនអនកសមរគចតតសខភពភមែតពរនកបេ ណ ះកនងមយភមេនជវញមណឌ លសខភពទកវល ែដល មនទនរគបរគនេនេឡយ។ គរែតមនអនកេឆលយតបបឋមបែនថមេទៀតសរមបតបន ចរសយលែដលមនរបជជនតច សថតេនឆង យពមណឌ លសខភព។ ២.៣. ថ នភពបចចបបនន នងបញហ ៃនសកមមភពរបសរកមសេរងគ ះបនទ ន ២.៣.១ ករ យតៃមលរមេទេលើរកមសេរងគ ះបនទ ន

របសនេបរកមសេរងគ ះបនទ នេនទរកងភនេពញរតវបន យតៃមលពវធ រសតរបតបតតករ េនះេគសេងគតេឃញថ ជនញរបសរកមសេរងគ ះ នងឧបករណ មនលកខណៈដចខងេរកម។

បចចបបននេនះ សកមមភពរបសរកមសេរងគ ះបនទ នេនកមពជេផត តសខនេលករបះទងគចប ដ លមកពយនយនត នងករដកជញជ នអនករបស អនកជងេទកនកែនលងពយបល។ រសយេហតេនះ ករខវះខតនវវនយែផនកជងធងនធងរ ឬករខវះចេណះដងែផនកេវជជ រសតរបសសមជករកមសេរងគ ះបនទ នមនមនេចទជបញហ េទ។ េទះជយង កេ យ េនេពលឆបៗខងមខេនះ េគរពងថចននបះទងគចនងេកនេឡង ដចេនះតរមវកររថយនតគ នសេរងគ ះនងមនករេកនេឡង។ ដចេនះ ប ត លែកសរមលេឡងវញទងរសងនវរបពនធសេរងគ ះបនទ ន (បនទបទរសពទសេរងគ ះបនទ ន នងបនទបបញជ នរកមសេរងគ ះបនទ ន រកមសេរងគ ះបនទ ន មនទរេពទយសេរងគ ះបនទ ន)។ េលសពេនះ របសនេបមនេរគះថន ករទងរទយធ ឬេរគះមហនត យ (រមទងករ យរប រពរកមេភវរករ) របពនធថមនងមន ចេឆលយតបភល មៗបនេទ។

ជទេទ រកមសេរងគ ះបនទ នមនសមជកបនក៖ រគេពទយ ជនយករ ឬគ នប ឋ យក នងអនកេបកបរ។ េទះជយង កេ យ េនេពលេទដលកែនលងបះទងគចេ យយនយនត ពកេគរគនែតកអនករបសេនេលរបងករ េហយដកេទមនទរេពទយេ យមនមនេធវករវនចឆយជងេទ។ មនមនករ

ែបងែចកតនទគន េទ ដចេនះមនមនករយលដងកនងចេ មរកមសេរងគ ះបនទ នេឡយ។ េនះជេហតផលែដលរគេពទយ ជនយករេវជជ រសត ឬគ នប ឋ យករតវចះេទកែនលងសេរងគ ះបនទ នែដរ។ េទះបជមនរបពនធបញជ នរគេពទយ នងជនយករេវជជ រសត ឬគ នប ឋ យកេដមបេទកនកែនលងសេរងគ ះបនទ នកេ យ កករងរចេពះមខគរតវមនវធនករសេរងគ ះបនទ ន កនែតមនលកខណៈទលទ យែថមេទៀត។

ទកទងេទនងករមតជនញរបសរកមសេរងគ ះបនទ ន មនករសរមបសរមលលអកនងរ ងសមជករកមសេរងគ ះរបសមនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀត ែដលបនទទលវគគបណដ ះប ដ លកលពេលកមន បែនតពកេគមនបងហ ញេ យេឃញពសមតថភពែផនកេវជជ រសតេឡយ។ ករមតជនញរបសសមជករកមសេរងគ ះបនទ នេន មមនទរេពទយជតេផ ងេទៀតេនមនករមតទបេនេឡយ នងតរមវេ យមនករបណដ ះប ដ លមដងេទៀត។ សមជកគរមនទកចតត នងមនឆនទៈខពស េដមបទទលឱកសបណដ ះប ដ លសមរមយ នងមនជនញចបស ស។

18

បចចបបននេនះ រកមសេរងគ ះបនទ នេធវសកមមភពសេរងគ ះជវត េ យេរបរបសេរគឿងបរកខ រែដលមនរ ប បែនតបរកខ រទងេនះមនទនមនចននរគបរគនេនេឡយេទ។ េទះជបចចបបននេនះ រកមសេរងគ ះបនទ នបនរបតបតតករដកជញជ នរបជពលរដឋរងរបស នងមនជងេទពយបលេន ម ថ បនេវជជ រសតនន េហយមនមនតរមវករែផនកបរកខ រដចជរបងករែដលមនសនក នងរបងករធមម ។ របសនេបករែថទ មលកខណៈ មញញ រមទងករពយបលជងរតវផដលជនេនេពលេរកយ េនះរកមសេរងគ ះបនទ នករតវមនបរកខ រេពទយែដរ។ ២.៣.២. ករេផទ ងផទ តកណតេហតសដពសកមមភព

កណតេហតអនកជងសខន សេដមបគណភពកនងករពនតយជង ពតមនជមល ឋ នសដពថ នភពរងរបស/ជង នងករករពរេនកនងមល ឋ ន កដចជករបញជ កសដពសកមមភពែថទមនេពល

មកដលមនទរេពទយ។ ទកទងនង ថ នភពបចចបបននៃនកររបមលទនននយអនកជង នងករេរបរបសរបពនធសេរងគ ះបនទ នរបសកមពជ រកមសក បនសក េលកររបមលទនននយ ករទក ក នងករេរបរបសកណតេហតសដពសកមមភពរបសរកមសេរងគ ះបនទ ន។

ទកទងនងកររបមលទនននយ របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេសទរែតទងអស រមទងរបពនធសេរងគ ះបនទ នកនងមល ឋ ន កពងេធវកណតេហតសដពសកមមភពរបសខលនសរមបករដកជញជ នេដមបសេរងគ ះបនទ នមនេពលមកដលមនទរេពទយ នងករដកជញជ នេទមនទរេពទយបែងអក។ ទរមងកនងករេធវែបបបទមនលកខណៈខសៗគន រសយ មតបន បែនតខលម ររមមនភពរបែហលគន ដចជកលបរេចឆទ ទកែនលង ករកណត ថ នភពអនកជង លកខខណឌ /ជង នងករែថទែដលបនផដលរច។

មនទរេពទយរដឋេនទរកងភនេពញ (មនទរេពទយកលែមត មនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀត មនទរេពទយរពះកសមៈ) េរបទរមងរក សធមម ។ មនទរេពទយបែងអកេពធចនតង េរបទរមងដចគន េទនងមនទរេពទយរដឋែដរ បែនតេគរបមលពតមនលមអតបែនថមសរមបយនតករៃនករពយបល។ មណឌ លសខភពទកវលៃនេខតតរពះសហនតរមវេ យមនករបេពញខលម រដចគន ពរដងេលរក សែតមយកនងែផនកខងេឆវង នងខង ត ។ ពតមនែដលបនចះ គដចគន បែនត ជទរមងរបយករណែដលមនទនបនបេពញេន (ទរមងរបសមនទរេពទយរកងរពះសហន)។ កដចជមនករបេពញពតមនេ យៃដដចគន ពរដងែដល ចសរេសរបនេ យេសរ។ មនរបមណែត ៧០ ករណបេ ណ ះ ែដលបនដកជញជ នេ យមណឌ លសខភពទកវលកនងមយឆន ៗ ។

ងសរមបេធវកណតេហតែដលបនេរបេនទរកងភនេពញ មនចណចជេរចនែដលរតវបេពញ េហយបនបតពតមនជេរចន។ ចនចមយចននគរលបេចល។ មឯក រេយង ករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយេនរបេទសៃថេរបចណចបនយងេដមប យតៃមល។

ទរមងរបសមនទរេពទយរកងរពះសហនគជទរមងសរេសរេ យេសរ ែដល ចេធវេ យមន ខលម រមនដចគន រសយេ យអនកសរេសរ។ ទរមងេនះ មនមនកែនលងទេនរសរមបកតរ មល បលេ យេឡយ (ដចជករេចញដេណរ នងករមកដលមនទរេពទយ)។ រកមសេរងគ ះបនទ ន ច

19

របមលពតមនបនយងេរចនសតពរបស បែនតចណចជេរចនែដលបនកតរ ទកអព ថ នភពរបសគមនដចគន នងទរមងកនងករពយបលេនមនទរេពទយេទ ដេចន ះកណតេហតសកមមភពរបសរកមសេរងគ ះបនទ នមន ចបញជ នេទសរមបរតតពនតយរបស នងេរបរបសេ យផទ លបនេឡយ។

ចណចបនទ បគទកទងេទនង ថ នភពផទកទនននយរបសអនកជង។ កណតេហតរបសរកមសេរងគ ះបនទ នរតវបនផតលេទេ យរគេពទយេនមនទរេពទយទទលអនកជង េហយេរបជពតមនមនមកដលមនទរេពទយ។ រកមសេរងគ ះបនទ នករតវរក ទកកណតេហតែដរ បែនតរកមសក មនបនេឃញ ងកណតេហតសតពសកមមភពេនមនទរេពទយេទ។ រកមសេរងគ ះបនទ នបនេឆលយថ ពតជមនកណតេហតពតែមន បែនត រគនែតកតរ ចននមនស េហយមនរក ឯក រពតរបកដេទ។ មនទរេពទយបែងអកេពធចនតង រក ទកកណតេហតសកមមភពរបសខលន េហយបនបញច លទនននយេទកនងកមមវធ Excelេទៀតផង។ េនមណឌ លសខភពទកវល រក សរតវបនកតជពរ មយែផនកសរមបអនកជងេទជបរគេពទយ នងមយែផនកេទៀតសរមបទកេនមណឌ លសខភព។

ចងេរកយ គករេរបរបសទនននយអនកជង។ រៈសខនៃនករេរបរបសកណតេហតមនរតវបនទទល គ លទលទ យេនេឡយ។ េនកនង ថ បនមយចនន កណតេហតមនរតវបនេរបសរមបយតៃមលសកមមភពេដមបបេងកនគណភពករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយេទ។ េលសពេនះ កណតរ មនរតវបនេរបទកជទនននយសរមបករពយបលរងរបស នងជងេឡយ។ ៣. ចកខវសយសរមបរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ (អន សន) ៣.១ វធ រសតជមល ឋ នកនងករផដលអន សន

មលនធសនតភព ក បនបេងកតគេរមងជេរចនេនកនងរបេទសកមពជ មរយៈមលនធ ស ែភន ក ដចជ កមមវធផល សបដរសរមបអនកត ងកមរកមពជ ករអភវឌ នសមតថភពសរមបមរនតរ ឋ ភបលកមពជ ែដលជកមមវធសរមបមរនតថន កក ដ ល នងមរនតរ វរជវកនងរ ឋ ភបល នងវគគបណត ះប ដ លអនក រពតមនេនកមពជ េដមបគរទករអភឌ នសមតថភពអនក រពតមនេ យយលដងអពទនលខសរតវកនងផ ពវផ យពតមនេ យេសរ នងេ យរកមសលធមលអ។ មលនធសនតភព ក បនេផដ តេទេលករអភវឌ នធនធនមនស នងករផល សបដរអនតរបគគលេនកមពជ។ ករគរទរបសមលនធ ចជយដលករេរៀបចរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ បែនតមនទកទងេទនងករ ងសង គរ ឬករផដលបរកខ រេទ។ មលនធេនះេផដ តសខនេទេលសកមមភពដចជ៖ វគគបណដ ះប ដ លភពជអនកដកនដលរកមសេរងគ ះបនទ ន ករបញជ នអនកជនញជយបេងកនជនញសមជករកមសេរងគ ះបនទ ន ករបណដ ះប ដ លេនរបេទសជបន ករគរទវគគបណដ ះប ដ លកនងមលឋ ន ឬករជយេរៀបចសកខ ជេដម។

ែផនកេនះផដលនវអន សនសរមបរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ េ យែផអកេលទស នៈពរែដលជវធនករបចចបបនន (៣ ឆន ) នងវធនកររយៈេពលមធយមេទរយៈេពលែវង (៦ ឆន ) េផដ តសខនេលករអភវឌ នធនធនមនស នងករផល សបដរអនតរបគគល។ អន សនមនបនផដលជករពនយល

20

ជក កេទ បែនត ជកររបមលផដ នវជេរមសជេរចនែដល ចេរបជគនតេយបលេ យរ ឋ ភបលកមពជសេ េរៀបចែផនករេមនងករេរៀបចរបពនធសេរងគ ះបនទ ន។

អន សនេផដ តេលរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន នងកររបមល កររក ទក នងករេរបរបសទនននយអនកជង។ េនមនបញហ សខភបលនងតរមវករជេរចនេទៀត បែនតរកមសក បនេផត តេលបញហ ៖ េហ ឋ រចនសមពនធ របពនធសខមលភពសងគម នងរចនសមពនធសហគមន (រគ រ នងសហគមន) ភពបនទ នកនងករេ ះរ យបញហ ប ដ លមកពករបះទងគចរ ងមតនងរថយនតែដលកពងែតកល យជបញហ ធសរមបរបេទសកមពជនេពលបចចបបនន។ រសយេ យមនភពខសគន រ ងករករែថទសខភពេនទរកងភនេពញ នងទជនបទ រកមសក ផដលអន សនពរ ចពគន សរមបរបពនធសេរងគ ះបនទ នេនកមពជ។ ៣.២. របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ៣.២.១. រយៈេពលខ ល (៣ ឆន ) (១) របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេនកនងទរកងភនេពញ

េនទរកងភនេពញ មនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នមយចននែដលកពងដេណរករ េទះមនទនរគបលកខណៈ មបទ ឋ នរបសអងគករ Side By Side International ែដលផដលរកមសេរងគ ះដបង នងរកមសេរងគ ះបនទ នជមយរបពនធេលខ ១១៩។ េទះជយងកដ សកមមភពករងររបសអងគករេនះេនមនករមតរទងរទយតច ែដលតរមវេ យមនករពរងកបែនថមេដមបជយសេរងគ ះជវតបែនថមេទៀតបន។ រ ឋ ភបលកមពជគរែតពរងងដលករេរៀបចខងេរកមេដមបេធវែផនករសរមបរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន។ ១) ករបេងកើនចននអនកសេរងគ ះបឋម

រកមសេរងគ ះបឋមេធវដេណរេទកែនលងេកតេហត មនេពលរកមសេរងគ ះបនទ នមកដលកែនលងេរគះថន ក ឬេរគះមហនត យ។ រកមេនះផដលករសេរងគ ះបឋម មករចបចផង នងរគបរគងថ នភពផង រសយ ម ថ នភពជកែសដង។ េហតករណទងេនះមន ចេ ះរ យែត មរយៈ

អនកសេរងគ ះបឋមរបសអងគករ SBSI ែតមយបនេទ។ ជរ ឋ ភបលកមពជគរែតបេងកនរកមអនកសេរងគ ះបឋមថមបែនថមេទៀត េ យសថតេរកមកររគបរគងរបស ថ បននន ដចជមជឈមណឌ លជតរបឆងេភរវកមម សថតេរកមកររគបរគងេ យផទ លរបសេលខធករ ឋ នគ.ជ.ប.ភ នគរបលច ចរណ នងអងគភពពនលតអគគភយ។ េលពេនះ គរបេងកតេ យមន ថ នបនជនញ (ឬបគគលកជនញខពស) េដមបដកនរកមសេរងគ ះបឋម។ ថ នបនជនញ (ឬបគគលកជនញខពស) ករតវរគបរគងរកមសេរងគ ះបនទ នផងែដរេដមបេ យកររគបរគងកនែតមនភពលអរបេសរេឡងសរមបរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន។

21

២) ករបេងកើតរកមសេរងគ ះបនទ នថម របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ១១៩ បចចបបនន មនរតមែតរគបដណដ បទរកងភនេពញបេ ណ ះ

េទ ែតែថមទងទរមេខតតមយចននេទៀតបេ ដ យផលវជតេលខ ៦ នងេលខ ៧ នងតបនឆង យៗេផ ងេទៀតែដលេគ ចរគបណដ បបន។ េដមបែកលមអ ថ នភពេនះ ជរ ឋ ភបលកមពជគរែតបេងកតរកមសេរងគ ះបនទ នថមៗេន មប ដ មនទរេពទយបែងអក េរកមចណះរកសងសខភបលែដលនងរតវទទលរថយនតគ នសេរងគ ះនងជនយពបរេទស េហយេរៀបចរកមទងេនះេដមបេ យពកេគសរមបខលនជមយរកមសេរងគ ះបនទ នបចចបបនន។

អនកសេរងគ ះបឋម នងរកមសេរងគ ះបនទ នមនទនកទនងបេពញបែនថមគន េទវញេទមក។ ករច យេទេលរបតបតតករ នងរគបរគងេលរកមសេរងគ ះបនទ នេនមនទរេពទយ រតវបនទទតេ យរបកចណលទេទរបសមនទរេពទយនមយៗ។ មយងេទៀត សកមមភពរបសរកមសេរងគ ះបនទ នរតវបនគរទេ យគនតផដចេផដមរបសមនទរេពទយ។ េទះជយង កេ យ អនកជងែដលរតវសេរងគ ះបនទ នេន មទ ធរណៈ ដចជេរគះថន កច ចរណគរែតរតវដកយកេទសេរងគ ះេ យមនចបចបងរបកេឡយ។ េ យ រែតចននេជងបញជ នជនរងេរគះេចះែតេកនេឡង រចនសមពនេនះបន កបនទកធងនធងរេទេលមនទរេពទយ កនងករច យេទេលរបតបតតកររបសរកមសេរងគ ះបនទ ន។ ជករពត ស ករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នែដលមនយកៃថលឈនលកពងែតេកនេឡងជេរៀង លឆន េហយមនទរេពទយជេរចនកពងែតជបនងបញហ លបកកនងករែថទ នងករច យេលរបតបតតករ។ ករបេងកនចននអនកសេរងគ ះបឋមែដលសហករណជមយរកមសេរងគ ះបនទ ន ពតជមន រៈសខនខល ង សកនងករែកលមអ ថ នភពេនះ េហយេដមបបនតករពរ យជវតរបជពលរដឋ។

េ យមនករេកនេឡងៃនចននអនកសេរងគ ះបឋម វគគបណដ ះប ដ លគសខន សសរមបរកមសេរងគ ះថម េដមបេ យេគ ចទទលបនជនញទកទងនងរេបៀបសេរងគ ះបឋម ករដកជនរងេរគះ នងអនកជង រពមទង ចបេងកនជនញរគបរគងេទៀតផង។ ជករសខនែដលរតវពរងងបគគលកេ យេចះេធវករងរ េចះផតចេផតមគនតខលនឯង នងមនជនញដកន ែដលចណចេនះបងហ ញពឥទធពលវជជមនេទអនកជវញពកេគ។ បែនថមពេនះ រកមសេរងគ ះបនទ នថមរតវទទលករបណត ះប ត លបែនថមេដមបទទលជនញដចជ បេចចកេទសសេរងគ ះជវត ករែថទរថយនតគ នសេរងគ ះ រេបៀបរគបរគងរថយនត រេបៀបសរេសររបយករណ រគបរគងមលទនននយសកមមភព នងរបតបតតកររបកបេ យសវតថភព។

អវែដលបនេរៀប បខងេល រតវកររយៈេពលយរ េហយមន ចសេរមចបនភល មៗេទ។ េហតេនះ តរមវេ យមនករផតចេផតមគនតព ជរ ឋ ភបលកមពជេដមបពរងងេឡងវញនវតនទរបសរកមសេរងគ ះបឋមែដលមនរ ប នងរកមសេរងគ ះបនទ ន មរយៈករបនតេធវសកមមភពេរតៀមលកខណៈនន។ ជដបង កមមវធបណត ះប ត លសមតថភពេឡងវញគររតវបនេធវេដមបពរងងករមតសមតថភពសមជករកមសេរងគ ះបនទ នែដលសកមមរ ប។ បនទ បមក ចបចរតវផតលករបណត ះប ត ល ម

22

កមមវធសក ទេទសរមបរកមសេរងគ ះបនទ នេនរគបមនទរេពទយ។ មនទរេពទយមតតភពែខមរ-សេវៀតបនេធវករសរមបសរមល នងេធវសកមមភពបណត ះប ត លអនកសេរងគ ះបនទ នរចេហយ។ សកមមភពគរេនះចយកេទេរបរបសកនងករបេងកត "កមមវធបណត ះប ត លបេចចកមល ឋ នសរមបរកមសេរងគ ះបនទ ន"

នងេរបេដមបបណត ះប ត លរកមសេរងគ ះបនទ នេនមនទរេពទយេផ ងៗបន។ រកមសេរងគ ះបឋមរបសអងគករ SBSI ករតវពរងងផងែដរ។ តនទចមបងរបសរកមសេរងគ ះ

បឋម គឃល េមល នងករគរទកររគបរគងេដមបធនេ យបនថ រកមសេរងគ ះបនទ នរបចមនទរេពទយកនងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន ១១៩ េធវសកមមភព មបទបញជ ជក ក នងេស េវជជ រសតកពងរតវបនអនវតតរតមរតវ។ េដមបពរងងសកមមភពរកមសេរងគ ះបឋមរបចេនអងគករ SBSI ទកទងគណភពករងរសេរងគ ះបនទ ន ជករសខនែដលរតវបងកលកខណៈេ យករងរអនវតតេ យរបសទធភពខពស។ វធ រសតដមនរបសទធភពមយគ រតវមនករចលរមពរបជពលរដឋសរមបេលករែថទអនកជងសេរងគ ះបនទ ន មរយៈករចលរមកនងកមមវធបណត ះប ត ល នងេ យពកេគេធវជអនកសមរគចតត។

ករបណត ះប ត លរមសរមបរកមសេរងគ ះបឋមរបសអងគករ SBSI នងរកមសេរងគ ះបនទ នែដលមនរ ប គរមន កបញច លនវរេបៀប យករណ មវទយទកទងរ ងបនទបបញច នរកមសេរងគ ះបនទ ននងបនទបទរសពទសេរងគ ះបនទ ន រកមសេរងគ ះបឋម នងរកមសេរងគ ះបនទ ន គតទងរេបៀបរបមលពតមនសរមបករេ េទេលខ ១១៩។ គរយកចតតទក កជពេសសកនងករពរងងជនញេវទយទកទងភល មៗ នងរក ទកពតមនរគបរគន នងជនញកនងករេឆលយតប មវទយទកទង។ េដមបេរៀបចករបណត ះប ត លែបបេនះ រតវេរៀបចអតថបទជភ ែខមរជមនសន។

(២) របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងមល ឋ ន របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេនេន មទជនបទេនមនលកខណៈេកមងខចជងេនភនេពញ

េធវេ យ ថ នភពជងរបសរបជពលរដឋកនងតបនទងេនះមនករលបក។ េលសពេនះ ថ នភពេវជជរសដេន មតបនេផ ងៗគន កមនលកខណៈខសគន េទ មភម រសតដចជែដរ (ឧទហរណ េខតត

កពងចម នងេខតតរពះសហន) នងតបនេនជវញ។ េនរបេទសកមពជ េស េវជជ រសដ មនភពខសគនេទ មតបន។ េនតបនរបជជនភគេរចនពបនបេងកតរកមសេរងគ ះបនទ នែដលជយដកជញជ នអនកជងមករកណតៃនចបបេទ។ បចចបបននេនះ មនទរេពទយរដឋកពងពយយមរកមេធយបយេដមបជយអនក

រងរបសេ យេរគះថន កច ចរណ។ េន មផលវជតេលខ៦, ៦ នង៧ ពភនេពញេទេខតតកពងចម មនអរ ល បេ យេរគះថន កច ចរណខពសជងេគបផតកនងរបេទសកមពជ (របយករណរដឋ ផ យកលពឆន ២០០៩។ រកមសេរងគ ះបនទ នមកពមនទរេពទយរដឋ មេនតបនរបជជនករតវបនបញជ នេទកែនលងេរគះ ថន កច ចរណ មផលវជតែដលភជ បព ជធនេទេខតតែដរ។

ជនកល កែនលងេកតេហតេនឆង យពមនទរេពទយ។ េ យ រែតមនកងវះខតរថយនតគ នសេរងគ ះ េនេពលែដលរថយនតមយេរគឿងរតវបនបញជ នេទកនតបន ចរសយល ពកេគមន ចផតលេស ដកជញជ នសេរងគ ះបនេទលះរ រថយនតមយេនះរតលបមកវញសន។

23

ផលវជតេលខ៤ែដលភជ បព ជធនភនេពញេទរកងរពះសហន ជផលវជតមយែដលមនតនទយងសខនស បវសយេសដឋកចច បែនតេរគះថន កច ចរណមនរទងរទយធ ចេកតមននងបងកជេរគះមហនត យធងនធងរដចជ ករេលចធល យ រធតេរគះថន ក រជតគម ឬអគគភយេ យេរបង ងឬ រធតឆបេឆះេផ ងៗេទៀត។ មនទនមន ថ បន មយេឆលយតបេទនង ថ នភពទងេនះេនេឡយេទ។

េដមបេ ះរ យ ឬបនធរបនថយបញហ ទងេនះ ជរ ឋ ភបលកមពជគរែតផល សផតររបពនឋដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេន មទជនបទ េ យែផអកេទេលបទពេ ធនែដលជបរបទះកនង ជធនភនេពញ បែនតរតវែតេរៀបចគេ ងេ យរសបេទ ម ថ នភពេនកនងមល ឋ ន។ េយង មេគលករណរបសរកសងសខភបល រថយនតគ នសេរងគ ះបនទ នមយរតវបនទកសរមបមនទរេពទយមយចនន មតបនជកែសដង។ រ ឋ ភបលគរែតែណនវធសេរងគ ះបឋម នងកររគបរគងរថយនតដលបគគលកដកជញជ នេន មមនទេពទយ េនេពលែដលរថយនតគ នសេរងគ ះរតវបនេរៀបចទកសរមបពកេគ។ បគគលកទងេនះគរចលរមករហវក តជមយរកមសេរងគ ះបនទ នេនភនេពញ។

អវែដលចបចកនងេពលបចចបបននស បមនទរេពទយេនទជនបទ គករបញជ ន នងករពយបលជនរងរបសេ យេរគះថន កច ចរណ។ មនទរេពទយេន មតបនទជនបទមន ចេ ះរ យបញហ េនះបនេឡយ គរតវែតមនកមល ងរកមសេរងគ ះបនទ នេនទរកងភនេពញជយបែនថម។ ជរ ឋ ភបលកមពជគរបេងកតរកមសេរងគ ះបនទ នថមៗេន មមនទរេពទយេនទជនបទេដមបេឆលយតបនងេរគះថន កច ចរណេនមបេ ត យផលវជតេ យមនរបសទធភព។ ជរ ឋ ភបលកគរសេរមចេ យមនប ដ ញទនក

ទនងរ ងរកមសេរងគ ះកនងមល ឋ ន នងរកមអនកសេរងគ ះេនទរកងភនេពញ។ របសនេបមនមណឌ លសខភព ឬបសតបលសេនជតផលវែខវង ជរ ឋ ភបលកមពជ ចបេងកតរកមសេរងគ ះបឋមជយ មលទធភព។

ពតជមនករលបក សកនងករេរបរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេនទជនបទេ យដចជទរកង។ ចជទរមងថមមយែដលរតវពចរ បែនតេទះជទរមង កេ យ រតវែតមនតៃមលទបែដល ចទទលយកបន។

ករសក េនះ ផដលនវអន សនេ យ ជរ ឋ ភបលកមពជ េ យសងកតធងនេទេលករែកលអសមសធតសខនទងយងៃនករដកជញជ ន ករកណត ទភពកនងករសេរងគ ះ ករសហករ រ ង ថ បននន នងករែថទមនមកដលមនទរេពទយ។ អន សនមនដចខងេរកម៖ ១) ករពរងងលទ ធភពេរបរបសរបពនធដកជញជ ន

េដមបែកលមអរបពនធដកជញជ ន ចបចរតវយកចតតទក កេទេលករេរៀបចែផនករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ករផតលដណងដលរបជពលរដឋ នងករេរៀបចរបពនធែចករែលកពតមនសដពេរគះថន ក។

24

ក) ករធនចេពះមេធយបយដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន ជរ ឋ ភបលគរែតេរៀបចែផនករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នសរមបតបននមយៗ។ របជជន

េនជតតបនែដលមនរថយនតគ នសេរងគ ះ គរ ចមនលទធភពេរបរបសរថយនតសរមបកសេរងគ ះបនទ ន។ េពលខលះេគមន ចេរបរបសរថយនតសេរងគ ះរបស ថ បនទងេនះបនេទ របសនេបតបនេនះេន ចរសយលេពក។ រសយេទេលចងយព ថ បន េគ ចេរបរបសមេធយបយដកជញជ នែដលមនេនកនងតបនេនះរ បេដមបដកេទកនមនទរេពទយ ឬេទទ ងែដលបនកណតទកជមនេដមបេផទរអនកជងេទ កកនងរថយនតគ នសេរងគ ះេផ ងេទៀត ជជងេ យរថយនតគ នសេរងគ ះច យេពលេរចនេទទទលយកអនកជង។

ែផនករគរកណតវធ រសតសរមបតបនដកជញជ នអនកជងេទមនទរេពទយេ យបនេលឿន មែដល ចេធវបន។ េនកនងតបនែដលគម នមេធយបយដកជញជ ន ធរណៈ ជញ ធរមល ឋ នគរែតពចរ ករេរបរថយនតឈនល ( កស ឬ នដកទនញ) ឬរថយនតេធវដេណរផទ លខលន។ ពកេគគរសេរមចចតតអពករេរៀបច (មេធយបយទនកទនង នងតៃមល) សរមបករសេរងគ ះបនទ នជមនជមយមច សរថយនត។ តៃមលគរែតសថតកនងករមតទបែដល ចទទលយកបន។ របសនេបេរប កស គរែតកណតតៃមលទបជងតៃមលធមម ។ រ ឋ ភបលករតវករមេធយបយទនកទនងែដលមនសវតថភពកនងតបនែដលមនេរបរបសរបពនធទរសពទចលតែដរ។ ករេរៀបច ចជករេសនរសសហរបតបតតករពរគ រ ឬកែនលងមនទរសពទ ឬបេងកតមេធយបយទនកទនង មរយៈរបធនភម ឬអនកសមរគចតតសខភពភម។ ខ) ករផតលពតមនដលរបជពលរដឋ

ករមនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នមនទនរគបរគនេទ។ ជញ ធរមល ឋ នគរជនដណងដលរបជពលរដឋែដលេរបេស កមមេនះ នងរេបៀបេរបរបស ផងែដរ (ពតមនទនកទនង នងតៃមល)។ េយង មករយលយរសករបតបតតខងលច រ ឋ ភបលគរែចកលខត ឬកតេទេ យរបជពលរដឋេដមបេគដងអពរបពនធទងេនះ កដចជមេធយបយទនកទនង នងពតមនេផ ងេទៀត ឬេរៀបចវគគបណត ះប ត សដពទនកទនងពតមន នងសកមមភពនន មរយៈអនកសមរគចតតសខភព មភម។ គ) ករេរៀបចែផនករសដពករែបងែចក នភយ

ែផនករសដពករែចករែលករមមន ករធន បរងែផនកេវជជ រសត (កររបមលមលនធសរមបៃថលពយបល) េ ថមលនធសមធម ែដលរតវបនបេងកតេនកនងតបនមយចនន បែនតពកេគមនមនៃថលដកជញជ នេទ។ ជញ ធរមល ឋ ន នងសហគមនគរែតែកលអមលនធសមធមេ យមនរបកសរមបទទតៃថលេធវដេណរ។ េនកនងតបនែដលគម នករេរៀបចែបបេនះ គរែតបេងកតែផនករសដពករែចករែលកសរមលករលបកជមយគន ។

25

២) ករែកលអវធកណតអទភពកនងករសេរងគ ះ រ ឋ ភបលកមពជគរែតេរៀបចពធ រកណត ទភពកនងករសេរងគ ះេដមបេ យរកមសេរងគ ះ

បនទ នេនកនងតបន ចយកេទេរបរបស កនងេនះរមមនករកណតករដកជញជ នេទមនទរេពទយបែងអកមណឌ លសខភព នងេរៀបចវគគបណដ ះប ដ លដលបគគលកពកពនធ។ េដមបកតបនថយករបញជ នអនកជងេទមនទរេពទយេ យខលនឯង នងករកណត ទភពកនងករសេរងគ ះេ យខលនឯង រ ឋ ភបលគរែតជនដណងដលរបជពលរដឋពេរគះថន កៃនករដកជញជ នផលវឆង យ។ មរយៈករបេងកនគណភពៃនករែថទពយបលកនងរយៈេពលែវង េគ ចកតបនថយករបញជ នអនកជងេទមនទរេពទយេ យខលនឯង នងករកណតអទភពកនងករសេរងគ ះេ យខលនឯងបន។ ៣) ករែកលអករសរមបសរមល នងទនកទនងអនតរ ថ បន

រ ឋ ភបលគរអបរបគគលកសខភបលដចជ ករទកទងេទមនទរេពទយទទលអនកជង េនេពលកពងដកជញជ នអនកជងេទមនទរេពទយេនះ េហយរតវជនដណងអព ថ នភពអនកជង នងេរៀបចែផនករេពលមកដល ទនទមេនះរតវផដលករែណនអពរេបៀបពយបលអនកជងដលរកមសេរងគ ះបនទ ន ឬបគគលកសខភបលេនមនទរេពទយបែងអក។ ពធ រកណត ទភពកនងករសេរងគ ះ នងករដកជញជ នេទមនទរេពទយបែងអកគរែតមន "ករទកទងគន មនេពលដកជញជ ន”។ ៤) ករែកលអករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ

េដមបែកលអវធនករសេរងគ ះបនទ ន នងេស សេរងគ ះបនទ នមនេពលមកដលមនទរេពទយពកែនលងេកតេហត (រមទងករពយបលេនមណឌ លសខភព) ជរ ឋ ភបលកមពជគរែតយកចតតទក កេទេលពធ រទកទងនងរេបៀបសេរងគ ះជវត ករកណត ទភពសេរងគ ះ នងករសរមបសរមលរ ងអនតរ ថ បន ករបេងកតឯក របណដ ះប ដ ល នងវធ រសតកនងករបណដ ះប ដ ល។ រតវមនឯក រជភ ែខមរសរមបករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ ករែថទសេរងគ ះបនទ នករមតមណឌ លសខភព នងករពយបលសេរងគ ះបឋមសរមបអនកសមរគចតតសខភព មភមេដមបងយបណដ ះប ដ ល។ ឯក រជែខ វេដអកគរបេងកតេ យមនផងែដរ។ បគគលកសខភបល អនកសមរគចតតសខភពភម រពមទងអនករសកភមគរែតទទលបនវគគបណដ ះប ដ លសដពករពយបលសេរងគ ះបឋមេនះ។ ករបេងកតកមមវធពេសសសរមបតបន ចរសយលកមនលកខណៈចបចផងែដរ ពេរពះអនកសេរងគ ះបឋមរតវករសមតថភពបែនថមេទៀតសរមបតបនរបសខលន េពលែដលករដកជញជ នរតវករច យេពលយរ។ ថវេបមនមនករសក លមអតេ យបនរគបរគនេនេពលេនះកេ យ កបងហ ញេ យេឃញចបសថ មណឌ លសខភពកពងខវះខតសមភ រៈចបចែដលមនតៃមលេថក ដេចនះ

26

ចបចរតវេរៀបចែផនករេដមបរតតពនតយ នងផដលសមភ រៈបរកខ រទងេនះ 9 ។ វគគបណដ ះប ដ លសដពរេបៀបេធវកដ រទ នងរក តអបឆអង គរែតរតវបនេធវេឡង េ យេរបសរបសសមភ រៈែដលមនរ ប។

រគែខមរ នងរគតឆអងបក គរែណនេទកនងរបពនធែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ េ យ រចនងមន រៈរបេយជន េហយអនកជងជេរចនកចលចតតករពយបល មែបបប ណេនះជងករ

េរបរបសថន េពទយ។ ទងេនះបនបងហ ញេ យេឃញថ ករពយបលរបសបះទងគចេ យេរបវធប ណ ជពេសសភពសមគ ម ញកនងករពយបលករបកឆអង (ជងខវះឈមែដលប ដ លមកពករចងរតតង េពក េហយ ចឈនដ កកលកតអវយវៈ) គជបញហ េកតជញកញប បែនត កបនបងហ ញេ យេឃញផងែដរថ ភពសមគ ម ញេនះ ចកតបនថយបន មរយៈករបណដ ះប ដ លរយៈេពលខល 10 ។ ជជងករទតេចលវធពយបលែបបប ណទងរសង រ ឋ ភបលគរេធវយង េ យរគែខមរទទលគ លអព រសខនៃនកររបញបេទពយបលរបសបះទងគចេនមនទរេពទយ េហយបញច នពកេគេទកនង

របពនធសេរងគ ះបនទ ន។ របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងមល ឋ ន ឧបសមពនធ "េសចកដែណនសដពករេរៀបចែផនករ

ដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន" េនែផនកខងេរកយៃនរបយករណេនះ ចមនរបេយជននងគរេរបជជនយ ម រត។ មបទពេ ធនេនេខតតេកះកង របពនធេនះរតវបនេរៀបចេឡងេ យអនករសកភម េ ថ "របពនធបញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងភម”។ មនរបសទធភពយងលអសរមបករជយសេរងគ ះគន (VERS)”11 ។

ឧបសមពនធ " េសចកដែណនសដពករេរៀបចែផនករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន“ ៣.២.២. រយៈេពលមធយមេទរយៈេពលែវង (៦ឆន ) (១) របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នសរមប ជធនភនេពញ

ជរ ឋ ភបលកមពជគរែត យតៃមលសកមមភពេដមបកណតថេតកចចខតខរបងែរបងបឆន ដបង មនរបសទធភពករមត នងកណតេគលេ ជក កេដមបែកលមអរបតបតតករៃនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន។ រ ឋ ភបលរតវចតវធនករចបស សកនងេពលមនេរគះមហនត យ នងេរគះថន ករទងរទយធ ល បនងកររងរបសេរចន។ មេធយបយមយេដមបេផទ ងផទ តេគលេ េនះ គរតវេរៀបចវគគបណដ ះប ដ លជកែសដងចរមះរមជមយគណៈកមមករជតរបឆងេភរវកមម ( មរយៈេលខធក ឋ ន) បលសច ចរណ នងបលសពនលតអគគភយ នង ថ បនពកពនធ។ រ ឋ ភបលរតវេរៀបចវគគសក ម នករបេងកនជនញបែនថមសមជករកមសេរងគ ះបនទ ន មករចបច ឬេរៀបចវគគបណដ ះប ដ លរលកេឡងវញសរមបករសេរងគ ះ។ រសយេទ មភពេជគជយៃនករសេរងគ ះេន ជធនភនេពញ រកមសេរងគ ះបនទ នេនទជនបទ មបេ ដ យផលវជតរតវបនពរងកបនតចមតងៗ។ អវែដលសខនេនកនង

9 Nakahara et al., 2009. 10 Lavy et al., 2011. 11 MoH, 2009.

27

ដេណរករេនះ គករអបរអនកដកនកមពជអពរេបៀបសេរងគ ះ។ កេននរបជជនែដលយលដងពករែថទេវជជ រសតសេរងគ ះបនទ ននងឈនេទដលឯក ជយភពបែនថមៃនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន។

រសយេ យវធ រសតខងេល រកមសក ផដលអន សនដចខងេរកម៖ ១) ករេរៀបចវគគបណដ ះប ដ លេនហន ងកែនលង មរយៈ ថ បនពកពនធ

េទះបជ រកមសេរងគ ះបឋម នងរកមសេរងគ ះបនទ នមនចននេកនេឡងកេ យ ចននេនះនងមនទនមនរបសទធភពសរមបករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេនេឡយ របសនេបេគេធវរបតបតតករេ យគន ករសហករជមយអងគភពដៃទេទៀត។ ចេពះេរគះមហនត យ នងេរគះថន ករទងរទយធ ករសរមបសរមលពតមនជមយអងគករពកពនធ គជករចបចេដមបជយសេរងគ ះេ យបនទនេពលេវ នងសមរមយ។ ជរ ឋ ភបលកមពជរតវេរៀបចែផនករ នងបណដ ះប ដ លេនហនងកែនលងេ យបនទនេពលេដមបពរងងសមតថភពរបស ថ បនសេរងគ ះបនទ ននមយៗ។ មរយៈវគគបណដ ះប ដ ល ថ បននមយៗ រមមន គណៈកមមករជតរបឆងេភរវកមម បលសច ចរណ នងបលសពនលតអគគភយ ចេរបរបសចេណះដង នងជនញរបសខលនបន។ វគគបណដ ះប ដ ល ករតវបនេរបរបសេដមបរកេ យេឃញពចណចេខ យៃនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេន ជធនភនេពញផងែដរ។ េនះេរបជឱកសេដមបរកេឃញចណចេខ យៃនបញហ ជមយ ថ បនពកពនធ (ពរងងករសរមបសរមលជមយ ថ បនពកពនធ)។ រ ឋ ភបលរតវែកលមអចណចេខ យ ម ន នងបណដ ះប ដ លរលកជនញរបសរកមសេរងគ ះបឋម នងរកមសេរងគ ះបនទ ន។ ២) ករពរងងរបពនធសេរងគ ះបនទ នេលខ ១១៩

ជែផនកមយៃនករពរងងរបពនធេរងគ ះបនទ នេលខ ១១៩ ជរ ឋ ភបលកមពជគរេរៀបចេបកវគគបណដ ះប ដ លសរមបមរនតរគបរគងថន កក ដ ល ែដលកពងរគបរគងរថយនតគ នសេរងគ ះ នងរកមសេរងគ ះបឋមេនកនងេលខធករ ឋ ន គ.ជ.ប.ភ នគរបលពនលតអគគភយ រកសងសខភបល នងអងគករពកពនធេដមបរគបរគងវបតតកនែតរបេសរេឡង។ គរេរៀបចទស នកចចសក អពរបពនធសេរងគ ះបនទ ន នងរបពនធរគបរគងេរគះមហនត យេនកនងរបេទសដៃទេទៀត។

បែនថមពេនះ ជរ ឋ ភបលគរែណនពគនតផដចេផដមកនងករបេងកតេ យមនអនកសមរគចតតរគបរគងេរគះមហនត យ េដមបេឆលយតបេ យបនឆបរហសេពលមនេរគះមហនត យ នងេរគះថន កធងនធងរ ែដលមន ចេ ះរ យបន មរបពនធសេរងគ ះបនទ ន ១១៩ បន។ េន មមនទរេពទយរដឋ នងឯកជន គរែតមនករយកចតតទក កេទេលវគគបណដ ះប ដ លេដមបទទលបនជនញចបចសរមបសកមមភពរបសរកមជនយេរគះមហនត យ បគគលកែដលមនបណងចលរមេនកនងសកមមភពរបសរកមរគេពទយឧបករ។ គរមនកររ វរជវសដព ថ នភពថវករមនទរេពទយទកជមនេដមបកណតព

28

លទធភពករបេងកតរកមរគេពទយឧបករសរមបេរគះមហនត យ េ យ ររបពនធេនះ ចរតវបនែថទ នងរបតបតតករេរកមថរកររបសមនទរេពទយរដឋ ឬឯកជនែដលរសេដៀងគន នងរកមសេរងគ ះបនទ នែដរ។ (២) របពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងតបន

ជរ ឋ ភបលកមពជគរែតផ ពវផ យអពរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេន មទជនបទេទដលមនទរេពទយរដឋកនងតបនទងអសេ យបនទលទ យ េ យែផអកេទេលលទធផលៃនករ យតៃមលរយៈេពលបឆន ។ មយងវញេទៀត គរែតេរៀបចេ យមនវគគបណដ ះប ដ លសរមបកររគបរគងេនថន កក ត លៃនមនទរសខភបល នងមនទរេពទយរដឋ េដមបពរងកករយលដងបនកនែតេរចនអពរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន។

សរមបរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេន មទជនបទវញ ជរ ឋ ភបលគរែត យតៃមលពករមតៃនសមមទធផលែដលទទលបនសរមបេពលបឆន កនលង េ យេរបសចនករករងរដចខងេរកមេដមបពរងង នងពនតយខលម រ េហយឈនេទែសវងយលកនែតសជេរម ផល សបតរែកសរមលេទ មថ នភពជកែសដង។

១) ករែកលទ ធភពេរបរបសរបពនធដកជញជ ន

េ យេហតថវធ រសតដកជញជ នកពងមនករផល សបតរជបនតបនទ ប ដេចនះរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នកនងរតវែរបរបលផងែដរ ែដលតរមវេ យមនករពនតយេឡងវញេទ មកលកណត។ របសនេបមនករផល សបតរ មយ ដចជមនករែបងែចករថយនតគ នសេរងគ ះថម នងផលវេទប ងសងថម ឬមនករែកលមអរវធ រសតដកជញជ ន េនះវធ រសតដកជញជ នែដលលអបផត ចនងមនករែរបរបលផងែដរ េហយរតវពនតយែផនករដកជញជ នេឡងវញ។ េនេពលែដលរ ឋ ភបលែកសរមលែផនករេឡងវញ េគគរែតផតលដណងអពករផល សបដរេនះដលរបជពលរដឋ។ ២) ករែកលអរេបៀបកណតអទភពសេរងគ ះ

សមតថភពពយបលកនងមនករែរបរបលែដរ របសនេបបគគលកចលតេទកែនលងេផ ង ឬករេកនេឡងៃនចននបគគលក។ ករែបងែចកមខងរកនងចេ ម ថ បនក ចមនករែរបរបលែដរ េ យរករេបក ថ បនេវជជ រសតថម។ ពធ រករតវែកសរមលេទ មករផល សបដរទងេនះែដរ។ េនេពល

មនេគលេ កនងករដកជញជ នេរចន ពធ រកណត ទភពសេរងគ ះកនែតមនភពសមគ ម ញ េហយតរមវេ យមនករបណដ ះប ដ េរចនបែនថមេទៀត។ របសនេបគម នករផល សបដរេទ គរែតមនរបពនធេផទ ងផទ តេឡងវញេ យេរបកណតេហតសកមមភពខងេរកមេដមបរក ជនញ។

29

៣) ករែកលអទនកទនង នងករសរមបសរមលអនតរ ថ បន រ ឋ ភបលកមពជគរែតេរៀបចរបពនធមយ ែដលេវជជបណឌ តជនញៃនមនទរេពទយទទលពយបល

ជង ចផដលករែណនបនេដមបរក លនងមនេពលដកជញជ ន នងសេរមចចតតទនេពលេដមបបញជ នេទមនទរេពទយបែងអកពតបន ចរសយល។ េធវែបបេនះបគគលក ចផដលករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ។ េយង ចនយយបនថជទរមងៃនកររគបរគងែផនកេវជជ រសត ឬឱសថ ថ នេន មតបន ចរសយល។ ៤) ករែកលមអករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ

េ យ រតរមវករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ ែតងមនករមតខសៗគន រសយេទម ថ នភពកនងតបន ជរ ឋ ភបលគរែតកណតករមតចបចេទ មតបន េហយបនតសកមមភព

ែដលបនេធវកលពបឆន មន នងេបកវគគបណដ ះប ដ លេនកនងតបន ចរសយលែដលរតវករករែថទករមតខពស។ គរមនករពនតយេឡងវញនវករមតបណដ ះប ដ លេនេពលអនគត បែនដករណែដលធល បេកតមនសរមបវគគបណដ ះប ដ សដពជនយសេរងគ ះបនទ នរបសបះទងគចធងនធងរ កពងរតវបនផដលេទបគគលកេនមណឌ លសខភពកនងមល ឋ ន មបេ ដ យរពរបទលរបេទសកមពជ។ វគគបណត ះប ដ លេនះមន រសខន សសរមបេរបរបសេនេពលអនគត 12។

សចនករករងរៃនរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នេន មទជនបទ រតវបនកណតដចខងេរកម។ េគលេ ចងេរកយគរតវែកលអ ថ នភព (ដចជករកតបនថយអរ ល ប នងពករភព) ៃនអនកជងសេរងគ ះបនទ ន (កររងរបស នងមតភព) បែនតអតថរបេយជនទងេនះពបកកណតកនងរយៈេពលខល ស។ សចនករែដលមនសតង រករមតមធយមរតវបនេរបរបសេដមបជរបេយជនពសកមមភពទងេនះ។ េទះ ជករសខនកនងករកណតករមតធងនធងរៃនរបសយង កេ យ កករេរៀបចែបបេនះមនទនបនេធវរចេនេឡយ។ គរមនកររបមលករលទធផលអេងកតបឋម មននងចបេផដមសកមមភព េហយេរបៀបេធៀបលទធផលបនទ បពបនេធវសកមមភព។

12 Husum H et al. Save lives save limbs. Penang: Third World Network; 2000.

30

ករែកលអលទធភពេរបរបសករដកជញជ ន

・ភគរយៃនែផនករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នែដលបនេរៀបច (ឬរថយនតគ នសេរងគ ះរបស ថ បនជវញតបន) ・ភគរយៃនករេរបរបសរបពនធដកជញជ ន (ចននអនកជងែដលរតវសេរងគ ះបនទ ន មរយៈរបពនធេនះ) ・ភគរយៃនករេរៀបចថកទទតសរមបករសេរងគ ះបនទ ន

ករែកលអករកណតអទភពកនងករសេរងគ ះ

របសនេបមនេគលេ េរចន រតវ យតៃមលជភគរយេនេរកមទភពៃនករសេរងគ ះបនទ ន។ ករសថតេរកមករកណតទភពសេរងគ ះ នងរតវ បជករណដកបញជ នអនកជងេទកន

មនទរេពទយបែងអកបនទ បពបនដកជញជ ន បែនតករបញជ នអនកជងេទ ថ បនែដលអនកជងបនេរជសេរស។ ករបញជ នេទមនទរេពទយេនភនេពញនងរតវបនេលកែលង (ករសេរមចចតតេ យរកមសេរងគ ះបនទ នគទនងជមន ចេធវបនេទ)។

・ភគរយែដលសថតេនេរកមករកណតអទភពកនងករសេរងគ ះ

ករែកលអរករទនកទនង នងករសរមបសរលអនតរ ថ បន

・ភគរយៃនករផតលទនកទនងផទ លជមនេទមនទរេពទយែដលរតវទទលអនកជង (រមទងករដកេ យផទ លពកែនលងេកតេហត នងកែនលងរតវបញជ នេទ)

・ភគរយៃនករកនលខតបញជ នអនកជង (ពមណឌ លសខភព េទកនមនទរេពទយបែងអក េហយពមនទរេពទយបែងអកេទកនមនទរេពទយេខតត)

・ភគរយៃនករផដលពតមនរតឡបពរមនទរេពទយទទលអនកជង (ពមនទរេពទយបែងអកេទមណឌ លសខភព នងពមនទរេពទយេខតតេទមនទរេពទយបែងអក)

ករែកលអរករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយ

・ចននអនកចលរមវគគបណត ះប ត ល (គតជភគរយ)៖ បគគលកមណឌ លសខភព អនកសមរគចតតសខភពភម របជពលរដឋ)

・ករមតៃនករលទធកមមបរកខ រេពទយេទ ម ETCG

・ចននៃនករពយបលែដលបនេធវេឡង

・ភគរយៃនករែថទសមរមយផតលេ យរកមសេរងគ ះបនទ ន ・ភគរយៃនករសេរងគ ះបឋមសមរមយផតលេ យរកមសេរងគ ះបឋម (អនកសមរគចតតសខភពភម របជពលរដឋ)

31

៣.៣ កររបមល កររក ទក នងករេរបរបសទនននយអនកជង ៣.៣.១ រយៈេពលខ ល (កនងេពល ៣ ឆន )

េនកនងឆន ទមយ ជរ ឋ ភបលកមពជគរែតបេងកតទនននយេទ មលកខណៈដចខងេរកម នងករេរបរបសទនននយ កលបងេនេពលេបកវគគបណដ ះប ដ លដលរកមសេរងគ ះបនទ នេដមបរកេឃញចណចរតវែកលអ។ ចេពះកណតេហតែដលតរមវេ យមនករ កពនទ (ករ កពនទេទេលរបសបះទងគចធងនធងរ ដចជ ASI ឬ TRISS) គរែតមនសកខ សរមបអភវឌ ធនធនមនស េដមបបញច លទនននយ េដមបេ យ ជរ ឋ ភបល ចរបតបតតករករមតេពញេលញចបពឆន ទពរបន។ េ យេហតថមនករលបកកនងករេរបរបស ASI ឬ TRISS េនកនងរបេទសកមពជ ដេចនះរតវែតពចរ េទេលវធរសតដ មញញ។

១. កររបមលទនននយ

េទះរកមសេរងគ ះបនទ នទទងរបេទសមនចបចេរបទរមងកណតេហតសកមមភពកេ យ កគរមនទរមង មញញមយែដលមនទនននយសខនៗ (រកមសេរងគ ះបនទ នទងអសមនេរបដចគន ) នងទនននយបែនថម ( ម ថ នភពកនងតបន នងរកមនមយៗ)។ េគគរែតចមលង មចបបេដមពរចបប េដមបេ យរកមសេរងគ ះបនទ នរក ទកឯក រមយចបប េហយគរេរប ងថមចងេរកយ។ ជករចបចែដលរតវមនវគគបណដ ះប ដ លពរេបៀបបេងកតទរមង មញញរបេភទេនះ។ កចបចផងែដរកនងករេបកវគគបណដ ះប ដ លសដពរេបៀបបេពញទនននយេទកនង ងកណតេហតេ យបនរតមរតវ។ េគលបណងេនះនងេធវេ យមនករយលដងរគបរគនេទេលខលម រកនងកណតេហត នងករកណតវធែកលមអគណភពទនននយ។ (២) កររក ទកទនននយ

រតវមនករែណនពនយលអពកររក ទក ងកណតេហតទងអស។ ថ បន ែដលមនកពយទរេរបរបសគរែតបញច លទនននយេទកនងកពយទរ (ដចជ៖ កមមវធ Excel) នងរក ទកជទនននយេអឡចរតនច។ (៣) ករេរបរបសទនននយ

រកមសេរងគ ះបនទ នគរទទលករបណត ះប ត លអពរេបៀបេផទ ងផទ តេរបរបសកណតេហតៃនសកមមភពែដលបនេធវរច។ មរយៈករបងហ ញករេផទ ងផទ តេនះ បគគលកនងយលចបសពេហតផលៃនករងរេផ ង នង ចែកលមអពសកមមភពរបសពកេគបន។ គរែតមនករបណដ ះប ដ លបគគលកពករចងរកងកណតេហតអនកជងេន មមនទរេពទយ រកមសេរងគ ះបនទ ន នងតបននន។ េនះជករសរបេសចកតយង មញញបផត។ បគគលកមនទរេពទយជតគរែតទទលនវករបណដ ះប ដ ល េដមប ចេរប

32

វធ រសដ យតៃមលគណភពពយបលរបសបះទងគច (ដចជ៖ TRISS) េ យេរបរបសទនននយអនកជងមកពមនទរេពទយនន។ ៣.៣.២. រយៈេពលមធយមេទរយៈេពលែវង (កនងរយៈេពល ៦ ឆន )

ករែកលមអរេបៀប នងរក ទកទនននយ គជតរមវចបចបផត បែនដករេរបរបសទនននយរតវមនជនញវភគេរជរជះ (ករ យតៃមលគណភពៃនករពយបល) នងរតវករពមធយមេទរយៈេពលែវងេដមបែកលមអ។ េទះជយង កេ យ ករវភគែដលរគនែតេធវេឡងេ យេវជជបណឌ ត នងបគគលករកសងសខភបល មនករលបក ដេចនះគរមនអនករ វរជវេន ម កលវទយលយជតេវជជ រសតែដលពកពនធេទនងករវភគរបេភទេនះ។

វធ រសត TRISS ែដលពងែផអកេទេល AIS រតវបនេរបរបសយងទលទ យេនកនងរបេទសអភវឌ ជសចនករែដលមនសតង រសរមបករ យតៃមលេទេលគណភពៃនករពយបលរបសបះទងគច។ បែនតអក រកដរបស AIS គមនភពសមគ ម ញ េហយរតវករេ យមនវគគបណដ ះប ដ លែដលមនករច យខពសេទបមនតមល ភព។ កនលងមក មនករេសនសេ យមនវធ រសតេផ ងេទៀតែដលលកខណៈ មញញ បែនតេនមនទនបនទទលបនេនេឡយេទសរមបរបេទសកពងអភវឌ ន។ រ វរជវ នងករបេងកតវធ រសតសមរសបសរមបរបេទសកមពជ គមនភពចបចខល ង ស ដចជ សហរបតបតតកររបសអនករ រជវេន ម កលវទយលយជតេវជជ រសតកមន រៈសខនែដរ។

េគលបណងសរមបរយៈេពលមធយមេទរយៈេពលែវង គរតវែកលមអសមតថភពវភគ នងរ វរជវរបសេវជជបណឌ ត បគគលករកសងសខភបល នងអនករ វរជវេន ម កលវទយលយជតេវជជ រសតេដមបអភវឌ នងេរបរបសទនននយែដលបនរបមល/រក ទក។

សចនករករងររតវបនកណតដចខងេរកម។ លកខណៈរសេដៀងគន នងរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន េគលេ ចងេរកយៃនកររបមល/កររក ទក/ករេរបរបសទនននយ គរតវែកលមអករវនឆឆយអនករងរបស នងអនកជង បែនតរកមសក បនសេរមចចតតរបមល/រក ទក/េរបរបសទនននយទងេនះវញ េ េយហតថករែកលមអករវនឆឆយេនះ រតវករេពលេវ េរចនេពក។ សរមបករេរបរបសទនននយ រកមសក ចងបញច លទងករ យតៃមលេទេលគណភពៃនករពយបលេន មមនទរេពទយេនកនងតបនេគលេ បែនតបន យតៃមលេលទនននយមនមកដលមនទរេពទយវញ េ យ រករសក រគនែតចងេផដ តេទេលករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយបេ ណ ះ។

33

កររបមលទនននយ

・ភគរយៃនរកមសេរងគ ះបនទ នែដលេរបរបសទរមង ងធមម សរមបេធវកណតេហតសដពសកមមភព

・ភគរយៃនទនននយែដលបនបតបង កររក ទកទនននយ

・ភគរយៃនរកមសេរងគ ះបនទ នែដលរក ទកកណតេហតសដពសកមមភព ・ភគរយៃនរកមសេរងគ ះបនទ នែដលមនទនននយេអឡចរតនក

ករេរបរបសទនននយ

・ភគរយៃនរកមសេរងគ ះបនទ នែដលកតរ ចនន នងេធវរបយករណ ・ភគរយៃនរកមសេរងគ ះែដលបញជ កេឡងវញេលកណតេហតសដពសកមមភព

៤. សនន ឋ ន េនទរកងរកងភនេពញ នងតបនជេរចន មបេ ត យផលវជត អនកជងរងរបសភគេរចនគ

ប ដ លមកពករបះទងគចេ យយនយនត េហយចននរងរបសកនែតមនករេកនេឡងជបនតបនទ ប េ យ រផលវថនលកពងរតវបន ថ បនជសជល បងករករលបកដលច ចរណ។ របសនេប ថ នភពនេពលបចចបបននេនែតបនតេទេទៀត អរ រស នមនជវត មរយៈរបពនធសេរងះបនទ ន នងរតវបនថយចះ េហយកេននអនករងរបសេ យ រេរគះថន កច ចរណនងេកនេឡង។ េគលបណងចបងកនងករសក េនះ គេដមបបេងកន រ រស នមនជវត មរយៈករពរងងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន។ បែនតេដមបេ ះរ យបញហសខភពបងកេ យេរគះថន កច ចរណ េយងរតវពចរ េលវធនករសវតថភព មដងផលវ។

ករពរងងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន មនែមនរគនែតជបញហ របសេស ឬករអបរអពករសេរងគ ះបនទ នេនះេទ។ ទមទរេ យមនវធនករជតេដមបកតបនថយករបះទងគចេ យយនយនត ករពរងងចបបច ចរណ ពរងងករេធវច ចរណរបសរបជពលរដឋ នងរបពនធដកជញជ នធរណៈផងែដរ។ ជករសខន សកនងករពរងងេលករមឃតករេបកបរេពលរសវង នងរតវមងមតអនវតត មចបប

ច ចរណថន កជត េដមបកតបនថយករបះទងគចេ យយនយនតរសបេពលកពងខតខពរងងរបពនធសេរងគ ះបនទ ន។

តនទវសយសខភបល គរតវទទល គ លថេរគះថន កច ចរណជបញហ សខភព នងរតវមនេគលេ ែកលអ ពរងងបញហ សខភពរបសរបជពលរដឋ។ ជរ ឋ ភបលកមពជមនរតមែតរតវទប ក តេរគះថន កច ចរណបេ ណ ះេនះេទ ែតរតវពរងងសកមមភពបរ ថ ន នងករកតបនថយែផ ងពលកនងេពលែតមយ។ ករែកលមអបរ ថ នផលវថនល កររគបរគងច ចរណ នងែផនករេរៀបចទរកងគសថតេនេរកពវសយសខភបល បែនតបញហ េនះគរែតមនសេណេដមបែកលអបរ ថ នផលវថនល នងកររស

របភព ៥ & ៦៖ ផលវេនកមពជ

34

េន (ដចជ ករែកលអអគរសវតថភព ករែកលអរបពនធដកជញច ន ធរណៈេដមបកតបនថយបញហច ចរណ) សេ េ ះរ យបញហ សខភព នងេធវេ យរបជពលរដឋមនសខភពរបេសរេឡង។ (*រកមសក សមអរគណយងរជលេរជចេពះ អងគករ SBSI របសេ កេវជជបណឌ ត Peter Z.LI នង កញញ Michie Nishiguchi ែដលបនសកមមគរទកនងករសក េនរបេទសកមពជ។ របសនេបមនមនករគរទដសកមមពស កេ កេវជជបណឌ ត នងកញញ េទ រកមសក ព ចទទលលទធផលដរតចះរតចងេនះេឡយ។)

35

របភព៖ មនទរេពទយែដលមនរថយនតគ នសេរងគ ះ នងរកមសេរងគ ះេនរកងភនេពញ

សមគ ល : ថ បន/រថយនតគ នសេរងគ ះសហករជមយប ដ ញ ១១៩ (ែតេពលមនមហនត យ)

: មនទរេពទយមនរថយនតគ នសេរងគ ះែតមនែមនជប ដ ញ ១១៩

Maternal and Child

Army Hospital

PHN Health Dept..

Cham Kamon PHN

Pediatric

ODW Hospital

NCTC

Kossamak

Calmette

SBSI

Municipal

Khmer-Soviet

36

ឧបសមពនធ េគលករណែណនសរមបករអភឌ នែផនករដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន

(*ដករសង នងករែកសរមលពរកសងសខភបល រកសងករងរ នងសខមលភព គេរមងកររ វរជវកចចសហរបតបតតករេវជជ រសតអនតរជត (១៦ Ko ៤) កររ វរជវសដពករែថទករសេរងគ ះបនទ ននងករែថទពេរគះថន ករបសអងគភព េនរបេទសកពងអភវឌ នងរបយករណរ វរជវឆន ២០០៦) េគលករណែណនសរមបករែថទរបសបះទងគចមនេពលេទដលមនទរេពទយ នងរបពនធដកជញជ នេនកែនលងខវះធនធនៃនរបេទសែដលមនរបកចណលតច នងមធយម។ េសៀវេភែណនេនះេផដ តេទេលករេរបរបសធនធនែដលមនរ ប នងករេកៀងគងរបជជនេនកនងសហគមន ជជងករែណនពគរៃនរបពនធសេរងគ ះមនេពលេទដលមនទរេពទយេនបចចមរបេទស េដមបបេងកតគរថមៃនករែថទរបសបះទងគចមនេពលេទដលមនទរេពទយ នងរបពនធដកជញជ នេនកែនលងែដលខវះធនធន។

១. ករបេងកតរបពនធដកជញជ ន ២. ករបេងកតប ដ ញទនកទនងកនងចេ មអគរពនតយសខភព ៣. ករបេងកតប ដ ញសេរងគ ះពសហគមនេទមនទរេពទយែថទសខភពជនញ ១. របពនធដកជញជ ន

ភពចបចេនកនងរបពនធដកជញជ ន៖ េនេពលែដលអនកទទលអនកជងរបសធងនធងរ េហយអនកមន ចពយបលេនកែនលងអនកបនេទ អនករតវេរៀបចមេធយបយដកជញជ នគតេទកនមនទរេពទយែដលមនសមតថភពខពសជងេនះ។ របសនេបអនកមនមនមេធយបយដកជញជ ន អនករតវចតែចងករេរៀបចដចខងេរកម៖ ១.១. េនេពលែដលអនក ចេរបរថយនតគ នសេរងគ ះេនមនទរេពទយេផ ងេទៀតែដលមនសមតថភពខពសជងអនក អនករតវដងជមននវរេបៀបេ រថយនតគ នសេរងគ ះ។ អនករតវកណតអព៖

រេបៀបទកទងមនទរពយបល េដមបេ រថយនតគ នសេរងគ ះ (េតេលខទរសពទមយ េតអនកជអនកទទលខសរតវ)

េតអនកជងរតវច យេលៃថលដកជញជ នបនម ន? េតរតវេ ះរ យេ យរេបៀប របសនេបរថយនតគ នសេរងគ ះមនទេនរ (ជបរវល ឬេរប

មនបន)

37

១.២. របសនេបរថយនតគ នសេរងគ ះេនកែនលងរបសអនកមនទេនរេទ អនករតវេរៀបចវធេផ ងេទៀតេដមបដកជញជ ន។ េបអនកមនមនថវកសេទ អនករតវគតដលជេរមសមយចននដចខងេរកម រមមនជនយពសហគមនេដមបទញយនយនត (េទចរកយនយនត មតកងប ឬរបេភទយនយនតេផ ងេទៀត)។ េនេពល

អនកែសវងរកធនធនេនកនងសហគមន អនករតវគតដលនរនតភព។ ចះកចចសនយជមយអនកេបកបរេ យដកអនកជងេនេពលមនរកណសេរងគ ះបនទ ន

◊ អនករតវកណតតៃមលជមយអនកេបកបរជមន។ េនេពលរបជពលរដឋមន ចទទលយកតៃមលេនះបន រតវមនកររមចែណកសរមលករលបក ឬឧបតថមភធនកនងកមមវធ។ ករបងរបកមន នងរបពនធធន បរង ចជកររបេសរជងករយកៃថលេស កមមេនេពលេរបរបស។ 1

◊ អនករតវកណតពរេបៀបទនកទនងជមយអនកេបកបរែដលបនចះកចចសនយ។ ដបង អនកគរដងថគតេនឯ ។ របសនេបគតដកអនកដេណរ ឬទនញ មផលវដែដល លៃថង អនកចរកេឃញអនកេបកបរេនះបនយងងយរសល។ របសនេបផលវេធវដេណររបសគតេន

ជតសហគមន គតក ចមកយកអនកជងបនយងរសល។ ទពរ អនកគរកណតរេបៀបទរសពទេទអនកេបកបរេនះ។ របសនេបគតមនទរសពទ ជករងយរសលទកទង។ មយងេទៀត អនកគរបញជ នបគគលកេទកែនលងែដលគតរសេនេ យជះកង ឬមត។ បគគលកេនះរតវ គ លអនកេបកបរ ឬអនកេបកបររតវពក ល កសមគ លខលន។ េនកនងរបេទសនេហ យ អនកេបកបរពក ល កសញញ េដមបេ យរបជជនកនងសហគមន ចច ពកេគបន 2 ។

◊ ករបណដ ះប ដ លអនកេបកបរមនពរវធសខនៗ។ អនកេបកបរ ចផដលករសេរងគ ះបឋមដលអនករងរបសបន េនេពលពកេគែសងអនកជងពកែនលងេកតេហត។ 3 អនកេបកបរនងមនករេនឿយហតេរពះគតរតវរបយតនចេពះករខចខត នងករ ល បេន មផលវ។ 1 ករបណដ ះប ដ ល ចជយសរមលករណេនះបន។

◊ អនកគរែតកណតពរេបៀបេដមបរកអនកេបកបរេនៃថងឈបស ក។ ករកណតេនះ ច រតវបនយកមកពចរ េ យចះកចចសនយ។ តែមលសរមបេស េនេពលយប ចនងែថលជងេនេពលៃថង។ អនកេបកបរខលះ ចនងមនយលរពមេទយកអនកជងេនេពលយប ឬេនៃថងឈបស កេទ។

េនេពលរថយនតគ នសេរងគ ះឯកជន ឬ ធរណៈមនទេនរ អនកគរគតដលវធដកជញជ នេផ ងេទៀត។ មត ឬរមកគ នសេរងគ ះ មនៃថលេស េថកជងរថយនតគ នសេរងគ ះ។ ច ជយដកជញជ នេទមណឌ លសខភពបន។ 4 ◊ អនកេបកបរគរមនទនកទនងជមយរបជជនកនងសហគមន អនកេរបរបស េដមបពភក គនពរេបៀបេរបរបសវធ រសតសេរងគ ះទងេនះ។ េដមបេ យេរបរបសបនយរ អនកគរគតៃថលពអនកេរបរបសសរមបៃថង ង នងករជសជលកនងតៃមលែដលពកគត ចច យបន។ គរមនករគតគរអពករបងៃថលជមន។

38

◊ េនេពលមណឌ លសខភពមនមេធយបយសេរងគ ះែបបេនះ គរមនករកណតរកមនសទទលខសរតវ។ េ យ រែតមណឌ លសខភពមន ចជលមនស េធវករេនះបន ដេចនះសមជកបគគលកមណឌ លសខភពគរទទលបនទកេលកចចករេនះ។

◊ របជជនគរមនករយលដងពយនយនតគ នសេរងគ ះេនកនងមណឌ លសខភពេដមបពកគត ចទកទងបនេនេពលមនករសេរងគ ះបនទ ន ជជងេ យពកគតេរៀបចករដកជញជ នអនកជងេ យខលនឯង។

េទះបជមនមនយនយនតស បដកជញជ នកេ យ កគរមនករពយយមរបកបេ យគនតឈល សៃវ ដចជករដកជញជ ន ម កង កណត ទក នងរេទះជេដម។1,5 ◊ អនកគរែសវងយលពរបសទឋភពរបសរបពនធថមេនះ។ េន មតបនទនប កងករបេសរជងករេដរ បែនតេនតបនដៃទេទៀត កងព ចេរបករបនេឡយ។ 1

◊ ជេនឿវបបធមេពលខលះេធវេ យរបជពលរដឋញេញតកនងករេរបរបសករដកជញជ នរបេភទេនះ។ រសតមនៃផទេពះេនរបេទសម វ មនចងេ យអនកដៃទេឃញខលនជះកងេដមបសេរងគ ះេឡយ។ 1

១.៣ របជពលរដឋគរយលដងអពរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន េបមនដេចន ះេទ ពកេគនងមនេរបរបសរបពនធេនះេឡយ េហយពកេគនងពយយមេរៀបចករដកជញជ នេ យខលនឯង។ ផ ពវផ យពតមនអពរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ នែដលមនរ ប ផ ពវផ យពតមនអពរេបៀបេរបរបសរបពនធេនះ៖ រេបៀបទនកទនង (េលខទរសពទ) រេបៀបបង

របកជមន ឬរបពនធែចករែលកេរគះថន កជេដម ។-ល-។ ២. ទនកទនងរ ងមនទរេពទយនងមនទរេពទយ ២.១ លខតបញជ ន ៖

ករបញជ នពតមនអពអនកជងគជកចចករសខន េនេពលបញជ នអនកជងេទមនទរេពទយែដលមនសមតថភពខពស។ ពតមនសដពរបវតត នងករពយបលរបសអនកជងពមនទរេពទយបញជ នេចញ នងថ នភពអនកជង នង ចជយធនថ មនបងកេ យមនភពកនែតធងនធងរ នងទទលបនករ

ពយបលសមរមយេនមនទេពទយមយេទៀត។ អនកគរែតេធវលខតបញជ ន ឬលខតផលវករមយ។ អនកគរែតកណតមខងរៃនលខតថជ "លខត

បនទ ន" ែដលេ យអនកជង ចពេរគះជមយអនកជនញបនេ យមនចបចរងចយរ។ ែបបេនះ ចកតបនថយករបញជ នករេទេពទយខលនឯងេដមបសេរងគ ះបនទ ន។

39

២.២. ករេ ទរសពទបញជ នអនកជង៖ របសនេបមនទរេពទយទទលអនកជងរតវបនេគផតលដណងជមន េនះេគ ចេរៀបចមនទរេពទយជ

មនសរមបទទលអនកជងរបសធងនធងរ។ េហតេនះ បគគលកៃនមនទរេពទយបញជ នអនកជងរតវទកទង ( មទរសពទ ឬវទយទកទង) េទបគគលកៃនមនទរេពទយេនះមនេពលបញជ នអនកជងេចញ។ េនេពលេ ទរសពទ ពតមនេនកនងលខតបញជ នអនកជងគររតវបនេគបញជ នេទមនទរេពទយេនះែដរ។ េទះេនះបងកេ យមនករងរេរចនកេ យ បែនតេគលបណងៃនករេ ទរសពទ គេដមបអនញញ តេ យបគគលកៃនមនទរេពទយទទលអនកជង េរៀបចករចបេផតមៃនករពយបលេ យបនសមរសប នងទនេពល។

២.៣. ពតមនរតឡប េនេពលែដលអនកជងរតវបនបញជ នរតឡបមកមណឌ លសខភពវញ ពតមនរតឡបករតវេផញមក

វញែដរ។ ជពតមនសខន ជពេសសសរមបបគគលកមណឌ លសខភព ម ន ថ នភពអនកជង។ ជងេនះេទេទៀត កសខនសរមបអបរ៖ បគគលកមណឌ លសខភព ចដងពលទធផលៃនករបញជ នរបសពកេគ។ េគ ចដងពលទធផលថេតករបញជ នរបសពកេគសមរសប នងទនេពលឬេទ។

២.៤ ប ត ញរបក មទរសពទ៖

របសនេបកររបក ពេរគះេយបលរបសអនកឯកេទស ចេធវបន ២៤ េមង មរបពនធទរសពទពតជជនយដរបេសរស បបគគលករបសមនទេពទយបែងអក ឬបគគលកមណឌ លសខភព។ អនកឯកេទសចផតលរបក ថេតរតវដកជញជ នអនកជងេទកនមនទេពទយែដលមនល បខពស ឬរតវេរៀបចេ យមន

អនត គមនបនទ ន រពមទងរេបៀបរបតបតតករ។ មនេពលេផទរ របសនេប ថ នភពវវឌ េទកនែតធងនធងរ បគគលកមនទេពទយបែងអកឬមនទេពទយរដឋ របក េយបលេដមបរគបរគង ថ នភពកនងកពងេពលេធវដេណរ (របសនេបបគគលក ចអមដេណរេទជមយអនកជង)។ េលសពេនះេទេទៀត បគគលកេន មតបនចរសយលនងមនមន រមមណថឯេកេទ េនេពលែដលពកេគមនប ដ ញែបបេនះ។ អនកគរែតចត ងអនកឯកេទសេនកនងមនទេពទយបែងអក ឬមនទេពទយរដឋេ យមនពេរគះេយបល

មទរសពទេនអគរែថទសខភពករមតបឋម នងមធយម។ េនេវនយប េវជជបណឌ តរបចករចពេរគះេយបល មទរសពទបន។ េ យេហតថ ភរកចចេនះនងេធវេ យបនទកករងរ

អនកឯកេទសកនែតមនេរចន គរមនករេរៀបចជមនេនមនទរេពទយែថទសខភព េ យពភក នងសេរមចេ យមនសមរមយ។

40

២.៥. ប ដ ញបញជ នអនកជង បគគលករគបករមតគរែត គ លគន េទវញេទមក។ បគគលកេនមណឌ លសខភព គរែតដងព

សមតថភពៃនមនទរេពទយបែងអក ឬមនទរេពទយេផ ងេទៀត ែដលេនជតបផតកនងតបនរបសពកេគ នងជនញរងរបសេវជជបណឌ ត។ ពតមនេនះ ចជយសរមលេ យពកេគសេរមចចតតបនយងរតមរតវ។ បគគលកេនមនទរេពទយបែងអកគរែតដងពសមតថភពរបសបគគលកេនមណឌ លសខភពេដមបេ យពកេគចផដលអន សនបនសមរមយថេតគរបញជ នអនកជង ឬយង ។ គរមនករវនចឆយេលករបញជ នជយលកខណអក រេ យែផអកេលសមតថភពរបសបគគលកេនមណឌ លសខភព នងេនមនទរេពទយ

បែងអក។ ចបចរតវេបកវគគបណដ ះប ដ ល ផដលជនញទនកទនងរ ងបគគលកេនមណឌ លសខភព នងបគគលកេនមនទរេពទយបែងអក។ មរយៈពតមនទងេនះ ពកេគ ចេធវករវនចឆយបញជ នជយលកខណអក របន។ េបមនដងពសមតថភពរបសបគគលកទងអសេនកនងរបពនធែថទ

សខភពេនះេទ ករវនចឆយសមរមយកមន ចេធវបនែដរ។ ករទនកទនងែបបេនះក ចជយសរមលដលករេរបរបសលខតបញជ ន នងលខតពតមនរតឡបបនែដរ។

២.៦. ករ កបញច លរគែខ មរេទកនងប ដ ញបញជ នអនកជង

ជធមម រគែខមរ ជពេសសរគតឆអងបកមនរតវ កបញច លេទកនងប ដ ញបញជ នអនកជងេទ។ ករអនវតតរបសពកេគខលះមនេរគះថន ក ែដលប ដ លេ យមនផលវបក ឧទហរណៈ ករតឆអងខសេ យរគតឆអង ចប ដ លេ យមនដេបរលយ េហយឈនដលករកតៃដេជងេទៀតផង។ 6 េវជជបណឌ តខលះ ទ កេសទរកនងករ កបញច លរគតឆអងេទកនងរបពនធែថទសខភព។ េគលករណែថទរបសបះទងគចធងនធងររបសអងគករសខភពពភពេ ក មនបនបញជ កអពផលលបក រកកេឡយ។ េ យររបជជន ចរករគតឆអងបន នងេ យមនករទទល គ លពស ករបជពលរដឋ េយងរតវ

ពចរ េទេលករផល សបដររគែខមរែដរ។ អនកជងរបសបះទងគចជេរចន បនមកពេរគះេយបលជមយរគតឆអងមនេពលេទពយបលេន មមនទរេពទយ 7។ ៣. ប ត ញសរមបកររស នមនជវត ៣.១ ប ត ញអនកសមរគចតតសហគមន

េន មតបន ចរសយលៃនរបេទសែដលមនចណទប នងមធយម ករែថទមនេពលមកដលមនទរេពទយមយចនន មន ចេធវបនេឡយ េហយ រតវករច យេពលជេរចនេមង (ឬេរចនៃថង) េដមបបញជ នេទមនទរេពទយ។ របពនធែថទករសេរងគ ះបនទ នេលរបសបះទងគច គជរបពនធពេសសមយេនកនងសហគមន។ របជពលរដឋគរែតជអនកចលរមចែណកដបងបផតៃនរបពនធេនះ េដមបេ យ "ប ត ញទនកទនងសរមបកររស នមនជវត" ចបនតេទមខេទៀតបន។ ករចលរមពស ករបជពលរដឋ

41

េនកនងរបពនធែថទមនេពលេទដលមនទរេពទយ គជអន សនដរបេសរបផត ជពេសសេនកែនលងែដលខវះធនធន 3,8 ។

អនក ចេរជសេរសរបជពលរដឋែដលមនទកចតតចងចលរមេនកនងសហគមន េហយេរៀបចពកេគជរកមសរមបែថទមនេពលេទដលមនទរេពទយ។ រតវមនករបណត ះប ត លអពរេបៀបរតមរតវកនងករសេរងគ ះបឋម នងរេបៀបេរៀបចករដកជញជ នអនកជង។ បគគលកមណឌ លសខភព គជមនស កសមបផតសរមបបណដ ះប ដ លរកមអនកសមរគចតត ពេរពះពកគត គ លសហគមនចបស ស។ បគគលកមណឌ លសខភពគររគបរគង ពនតយ នង យតៃមលករអនវតតនរបសរកម េដមបពកេគ ចជយែកលអរបពនធេនះ។ េនេពលរកមេនះបញជ នអនកជងេទមណឌ លសខភព ឬមនទរេពទយ ពតមនរតឡបគមន រៈសខន សេដមបពរងង េលកទកចតត នងបេងកនជនញរបសពកេគ ។11

បគគលកមណឌ លសខភព ចរគបរគងរកមសមរគចតត។ ពកគតករតវទទលផលរបេយជនែដរេនករបណត ះប ត លសដពករែថទរបសបះទងគច។ ពកគត ចែសវងយលពជនញកនែតសជេ បែនថមេទៀត។ ករមតៃនជនញែដលរតវករ គ រសយេល ថ នភពជកែសតងកនងតបន។ េន មតបន ចរសយលឆង យពមនទរេពទយេនរបេទសកមពជ បគគលកមណឌ លសខភពបនសក ជនញ ATLS យងេជគជយកនងករកតបនថយមរណភព 10 ។ បគគលកមណឌ លសខភពចអនវតតរេបៀបរគបរគងករខចខតែផនកេពះ 11 ។

គរផ ពវផ យពតមនថនរ ខលះជសមជកៃនរកមសមរគេនសហគមន។ កនងរបពនធដកជញជ នសេរងគ ះបនទ ន មភមេនរបេទសកមពជ សមជកទទលបន ល កសញញ េដមប ក មផទះេដមបបញជ កថពកគតជសមជកសមរគចតត 12 ។ របជជនសហគមននងសមជកអនកសមរគចតតរតវគ លេលខទរសពទេដមបទកទងមណឌ លសខភពជតបផតកនងករេ ទរសពទរកជនយ។

អនកពកពនធកនងរបពនធេនះ ចចលរមចែណក នងបេងកនករេជឿជកេលខលនឯង េហយ ចែកែរប រកចេរមន ទទលរបេយជនពកមមវធ កល យជអនកពកពនធដសកមមមយរម។ ពកេគ ចមនឥទធពលជវជជមនេលែផនករអនគត រមចែណកេរៀបចរបពនធេឆលយតបដរបេសរមយ 13 ។ មនដចជករែថទជងដៃទេទៀតេទ ករសេរងគ ះបឋមេលរបសបះទងគចមនរបសទធកនងករកតបនថយករ ល ប ឬជងេផ ងេទៀត។ េនេពលពកេគមនករេជឿជកេលខលនឯង នងមនសមតថភពេដមបកណតេ ះរ យបញហ ពកគតនងបនតេ ះរ យបញហ ែដលេកតេឡងជបនតបនទ ប។

៣.២ ប ត ញទនកទនងរ ងមនទរេពទយ

"ប ត ញទនកទនង" មនគរកតផដ ចពគន េទ លះរ ែតរបជជនទទលបនករែថទបនេពញេលញសន។ េនេពលបញជ នអនកជងេទកនមនទរេពទយករមតខពស ពកេគជធមម មនមនបគគលកសខភពមកជមយេទ េ យ រែតបគគលកទងេនះមនកតពវកចចកនងករែថទអនកជងដៃទេទៀតេនមនទរេពទយរបសខលន ។

42

កឡងេពលបញជ ន អនកជងធងនធងរគររតវបនទទលករែថទមល ឋ នដចជករពយរេសរ ម នងកររគបរគងផលវដេងហម។ គរមនមនស យងតចមន កែដលមនជនញែបបេនះេទ មអនកជង។ ករចតែចងបគគលក នងករបណត ះប ត លេ យកណតទកជមន គជេរឿងសខន ។

References

1. Krasovec K. Auxiliary technologies related to transport and communication for obstetric

emergencies. Int J Gynaecol Obstet. 2004;85 Suppl 1:S14-23.

2. Shehu D, Ikeh AT, Kuna MJ. Mobilizing transport for obstetric emergencies in northwestern Nigeria.

The Sokoto PMM Team. Int J Gynaecol Obstet. 1997;59 Suppl 2:S173-80.

3. Mock CN, Tiska M, Adu-Ampofo M, Boakye G. Improvements in prehospital trauma care in an

African country with no formal emergency medical services. J Trauma. 2002;53(1):90-7.

4. Daily F. Review of international, regional and Cambodian referral systems. UNFPA/NRHP,

2005.p14-15.

5. A bicycle for life. In: Massive change in action: stories. Available at: URL:

http://www.massivechangeinaction.virtualmuseum.ca/stories/index.html (accessed on 1st December

2006)

6. Bickler SW, Sanno-Duanda B. Epidemiology of paediatric surgical admissions to a government

referral hospital in the Gambia. Bull World Health Organ 2000;78(11):1330-6.

7. Macintyre K, Hotchkiss DR. Referral revisited: community financing schemes and emergency

transport in rural Africa. Soc Sci Med 1999;49(11):1473-87.

8. Razzak JA, Kellermann AL. Emergency medical care in developing countries: is it worthwhile? Bull

World Health Organ 2002;80(11):900-5.

9. Sassers S, Varghese M, Kellermann A, Lormand JD. Prehospital trauma care systems. Geneva:

World Health Organization, 2005.

10. Husum H, Gilbert M, Wisborg T. Training pre-hospital trauma care in low-income countries: the

'Village University' experience. Med Teach 2003;25(2):142-8.

11. Husum H, Gilbert M, Wisborg T. Save lives save limbs: life support for victims of mines, wars, and

accidents. Penang: Third World Network; 2000.

12. Canavan A. Development of routine and emergency referral systems. Phnom Penh: University

Research Co, 2004.

13. Cornwall A, Gaventa J. From users and choosers to makers and shapers: repositioning participation

in social policy. Sussex: Institute of Development Studies, 2001.

43

References

1. Bergström S. Who will do the caesareans when there is no doctor? Finding creative solutions to the

human resource crisis. BJOG. 2005;112(9):1168-9.

2. Donovan DJ, Moquin RR, Ecklund JM. Cranial burr holes and emergency craniotomy: review of

indications and technique. Mil Med. 2006;171(1):12-9.

3. Handicap International Belgium. Cambodia road crash victim information system annual report

2009. Phnom Penh: HIB; 2010.

4. Holder Y, Peden M, Krug E, et al. eds. Injury surveillance guidelines. Geneva: WHO; 2001.

5. Husum H, Gilbert M, Wisborg T. Save lives save limbs: life support for victims of mines, wars, and

accidents. Penang: Third World Network; 2000.

6. Lavy C, Sauven K, Mkandawire N, Charian M, Gosselin R, Ndihokubwayo JB, Parry E. State of

surgery in tropical Africa: a review. World J Surg. 2011;35(2):262-71.

7. Ministry of Health. Cambodia EmONC improvement plan. Phnom Penh: MoH; 2009.

8. Mock C, Lormand JD, Goosen J, Joshipura M, Peden M. Guidelines for essential trauma care.

Geneva: World Health Organization; 2004.

9. Nakahara S, Chadbunchachai W, Ichikawa M, Tipsuntornsak N, Wakai S. Temporal distribution of

motorcyclist injuries and risk of fatalities in relation to age, helmet use, and riding while intoxicated

in Khon Kaen, Thailand. Accid Anal Prev. 2005;37(5):833-42.

10. Nakahara S, Saint S, Sann S, Phy R, Ichikawa M, Kimura A, Eng L, Yoshida K. Evaluation of

Trauma Care Resources in Health Centers and Referral Hospitals in Cambodia. World J Surg.

2009;33(4):874-85.

11. Nakahara S, Saint S, Sann S, Ichikawa M, Kimura A, Eng L, Yoshida K. Exploring referral

systems for injured patients in low-income countries: a case study from Cambodia. Health Policy

Plan. 2010;25(4):319-27.

12. Nakahara S, Ichikawa M, Kimura A. Simplified Alternative to the TRISS Method for

Resource-Constrained Settings. World J Surg. 2011a in press.

13. Nakahara S, Ichikawa M, Kimura A. Population strategies and high-risk-individual strategies for

road safety in Japan. Health Policy. 2011b in press

14. Springer MF, Baker FJ. Cranial burr hole decompression in the emergency department. Am J Emerg

Med. 1988;6(6):640-6.

15. Federation of Red Cross and Red Crescent Societies. CAMBODIA Disaster Preparedness, Capacity

Building. Programme No. 01.27/98. May 1998:2.

16. Asian Development Bank. ADB-ASEAN Regional Road Safety Program Country Report: CR 2.

Road Safety in Cambodia. 2004: 6, 14, 17, and 21.

17. Ministry of Health, Cambodia. Annual Review: Health Policy Statement for 1999-2003. Phnom

44

Penh. 2001: Section 84.

18. Doctor in Charge, SAMU Team, National Khmer-Soviet Friendship Hospital. Jan. 2009. Phnom

Penh. Group Meeting.

19. Handicap International, World Health Organization, et al. Cambodia Road Crash and Victim

Information System: Annual Report Executive Summary 2004. Phnom Penh. 2005: 13.

20. National Road Safety Committee (NRSC), Handicap International Belgium, et al. Road traffic

Accident Victim Information System: Summary Report 2009. Phnom Penh. 2010: xii

21. Japan International Cooperation Agency. Pre-Project Implementation Evaluation Report (Technical

Cooperation Project) MEDEM-2. April 1 2009: 1: Author

22. Ministry of Health. National Guidelines on Complementary Package of Activities for Referral

Hospital Development Plan from 2006 to 2010. Dec. 15. 2006: 4-5, 9-13, 38-40, 70, 81-89.

23. National Committee for Disaster Management in Cambodia. Policy Document. Phnom Penh. August

2004: 3-6.

24. National Road Safety Committee (NRSC), Handicap International Belgium, et al. Road traffic

Accident Victim Information System: Summary Report 2009: Phnom Penh. 2010: 4.

25. Shinji Nakahara, Achala Upendra Jayatilleke. Pre-hospital Care and Emergency Transport System in

Phnom Penh, Research on Preventing Trauma and Improving Diagnostic Education in Developing

Countries, 2008 Research Report, Ministry of Health, Labour and Welfare International Medical

Cooperation Research Commissioned Project. May 2009: 19.

26. Shoboryoku no Seibi Shishin Kenkyukai. Policy for Firefighting Capability Development and Water

Source Standards. Gyosei. January 2006: 99-101.

[Referenced Websites]

・Ministry of Foreign Affairs, International Cooperation ODA Grant Aid Cooperation

<http://www.mofa.go.jp/mofaj/gaiko/oda/index.html>

・Japan International Cooperation

<http://www.jica.go.jp/>

・Christian and Missionary Alliance

<http://www.cmalliance.org/>

・Global Medic

<http://globalmedic.ca/>

・Medical Teams International

<http://www.medicalteams.org/>

・TICO

<http://www.tico.or.jp/>

・Ratnak International

45

<http://www.ratanak.org/>

・Second Hand

<http://2nd-hand.main.jp/>

・GRAPHIS

<http://graphis-ngo.jp/>

・Bangkok Post

<http://teakdoor.com/thailand-and-asia-news/36550-bangkok-rescue-workers-shoot-each-other.

html>

」