1. ORGANIZACIJA
* POJAM I DEFINICIJA Organizacija – starogri !oragon" – or#$%& a'at& na(ra)%& s(ra)%& (ra)'j%nj%& st)aranj% organizacij%. Raz'iita s)a+anja, # #-% i # /ir% sis'# ao znanost– )j%/tina ao stanj% – (roc%s 0a)i s% is'j#i)o 'j#ia i njio)i onosia 0a)i s% s'ani (o)%zi)anj% 'j#i i sr%sta)a #s(osta)'ja i or-a)a ij%rarijs% r#o)on% onos% – r%g#'ira
ra i -i)ot s)i (ri(ania n%% zaj%nic%.
 23MA4ENJE POJMA ORGANIZACIJA 1. #ni)%rza'ni (oja organizacija – s)a+a ao j%inst)o #r%$%ni
%$#so0no (o)%zani ij%'o)a 5. instit#ciona'ni (oja organizacija – organizacija j% socija'ni
s#sta) #sj%r%n ci'j#& onosno "(o#z%+% j% organizacija" 6. str#t#ra'ni (oja organizacij% – organizacija j% 7#ncijsi
(os#sta) (o#z%+a oji s'#-i za (ostizanj% ci'j%)a 8. 7#nciona'ni (oja organizacij% – organizacija j% (ost#(a
str#t#riranja # oj% s% naj(rij% ra/'anj#j% (o#z%+% # (os#sta)%& a (oto s% ti (os#sta)i int%griraj# # cj%'in# #sj%r%n# (r%a ci'j%)ia cj%'in%.
ZA9:J34A9, #(ora0a (oja organizacija jo/ #)ij% j% (itanj% on)%ncij% ;tj. Zaj%niog ogo)ora< i za(ra)o o)isi o otri/t# (oj%inog a#tora. Danas (r%sta)'ja int%gra'no s)a+anj% i (ro#a)anj% organizacij%.
ORGANIZACIJA j% organsi (o)%zana i %$#so0no #s'a$%na s#(ina 'j#i oja ogo)araj#+i at%rija'ni sr%st)ia ost)ar#j% (osta)'j%n% ci'j%)%. Organizacija ao o(+a at%gorija j%st s)j%sno #r#-i)anj% 'j#i ojia j% ci'j a ogo)araj#+i sr%st)ia is(#n% or%$%n% zaat% s najanji og#+i na(oro na 0i'o oj% (or#j# r#/t)%nog -i)ota.
=itna o0i'j%-ja organizacij%, - ci'j& onosno zaata oji s% -%'i ost)ariti - s'anost at%rija'ni sr%sta)a i 'j#sog (ot%ncija'a - njio)a raciona'na #(ora0a
1
* 3:OGA I ZNA4ENJE ORGANIZACIJE
3:OGA > organizacija (oinj% s (oja)o o)j%a > o)j% niaa nij% ogao& a ni anas n% o-% 0%z organizacij% > o)j% j% #)ij% 0io #(#+%n na organizacij# ;0r-% i j%nosta)nij% o0a)iti zaat%<. ZNA4ENJE
- ono nij% ograni%no sao na o)j%o)# gos(oars# j%'atnost& )%+ na cj%'o#(n# nj%go)# ran# i -i)otn# ati)nost
- organizacija oog#+#j% r%a'izacij# s'o-%niji zaataa - organizacija (ro/ir#j% o(s%g o)j%o)% ini)i#a'n% snag%& j%r o
ini)i#a'n% snag% st)ara s% r#/t)%na snaga - ono (roiz'azi i iz (riro% o)j%a ao r#/t)%nog 0i+a - organizacija ia i s)oj# r#g# tj. n%gati)n# stran# oja
n%(o)o'jno #tj%% na o)j%a& oso0ito ao # j% si'o na%tn#ta - organizacija j% (otr%0na s)#a& #)ij% i s)ia.
* O=:ICI ORGANIZACIJE
1. ORGANIZACIJA RADA - stara o'io i o)j% - s)ao st#(nj# raz)oja (roiz)oni snaga i r#/t)%ni onosa
ogo)arao j% i or%$%ni o0'i organizacij% raa - to j% s)j%sna o)j%o)a j%'atnost ojo s% #s'a$#j# s)i init%'ji
;at%rija'ni i 'j#si< (roiz)onj% rai (ostizanja o(tia'ni r%z#'tata.
5. ORGANIZACIJA POD3ZE?A - stara j% o'io i (o#z%+%& a'% (ostoji o )r%%na a(ita'iza - to j% #s'a$i)anj% s)i init%'ja # (os'o)anj# (o#z%+a ;a n%
sao oni (roiz)oni< tj. i osta'i organizacijsi j%inica ao /to s# (ri(r%a& (roaja& na0a)a i s'.
Osi toga& organizacija raa onosi s% na #s'a$i)anj% init%'ja (roiz)onj% # sao (roc%s# raa& o s% (os'o)na organizacija (o#z%+a onosi na cj%'o#(no (os'o)anj% (o#z%+a& (a j%& stoga& organizacija raa sao io& iao osno)ni& (os'o)n% organizacij% (o#z%+a.
* CI:JE@I ORGANIZACIJE
 
> #s(osta)'janj% o(tia'n% organizacij% oja osig#ra)a ost)ari)anj% ci'j%)a (o#z%+a na taa) nain a s% # /to )%+oj j%ri zao)o'j% t%%'jna na%'a (os'o)anja, %onoinost i r%nta0i'nost. Ci'j%)i organizacij% raa s# # naj#-oj )%zi s ci'j%)ia (o#z%+a – s)ao (o#z%+% j% osno)ano rai ost)ari)anja or%$%ni zaataa. t#(anj is(#nja)anja zaataa (o#z%+a isto)r%%no j% i rit%rij za ocj%n# j%'ot)ornosti organizacij%. Ci'j (r%sta)'ja %Bniranja ao (o#z%+% -%'i i+i. Ci'j ia 6 osno)na %'%%nta, ora iati (o%tn# to# i'i (ostoj%+% stanj% ora #t)riti onan# to# ora naznaiti )rij%% # oj% s% onana toa -%'i (osti+i
Prij%r > (o)%+ati o0it s #na na #na # i#+oj goini #z (orast ##(nog (rioa na n i (orast at%rija'ni tro/o)a (os'o)anja na n> Ci'j%)i (o#z%+a s# iz#z%tno znaajni j%r sto s# tonij% 7or#'irani& to j% 'a/% iza0rati sr%st)o za njio)o (ostizanj%. N%i o og#+i ci'j%)a (o#z%+a j%s#, asiizacija (roBta& asiizacija (roaj%& (ostizanj% zao)o'ja)aj#+% razin% (roBta& (ostizanj% -%'j%nog tr-i/nog #j%'a& (r%-i)'ja)anj% Br%& o#)anj% #t#acij% rania (o or%$%no ritino too ;tr-i/ni #io – isaz#j%o ao (ostota<. 3 (o)ij%sti organizacijs% znanosti 0i'o nogo a#tora oji s# (o#/a)a'i 7or#'irati na%'a& (ra)i'a i'i osno)% organizacij% %sto (rog'a/a)ana tz). !#ni)%rza'na" na%'a organizacij%  2a'or j% (r)i iz)r/io !oz0i'jn#" sist%atizacij# na%'a organizacij% naon nj%ga to j% #inio 7ranc#si t%or%tiar organizacij% . Fao' ;18< P. ia)ica i M. No)a ao naj)a-nij% * na%'o organizacij% s% iz)ajaj#, Na%'o (oj%'% raa i s(%cija'izacij% Na%'o s)rsisonog (o)%zi)anja init%'ja (roiz)onj% ;#z /to
anj% tro/o)a< Na%'o oorinacij% ;s)i init%'ji j%'#j# (o)%zano< Na%'o o0ro)o'jnog #'j#i)anj% # organizacij#
* ORGANIZACIJ9E @R2E
raz'iiti (rist#(i # (ro)o$%nj# organizacij%& a %$# naj)a-nij% s(aaj#,
  @R2E ORGANIZACIJE, O=ZIROM NA,   1.MOG3CNO2 5.MOG3CNO2H  nain (ro)o$%nja (ot(#na j%'oinaHHHHH  o(s%g raa ini)i#a'na s%atsaHHHHH  onc%(cij# r#o)o$%nja i
3
 
#(ra)'janja c%ntra'izirana %c%ntra'iziranaH  trajanj% raa j%noratna (ost#(naHHHHHH  (ostojanj% (o#z%+a organizacija
r%organiziranaHH 
Pot(#na organizacija j%st ona oja s% onosi na cj%'o#(no (os'o)anj%& #(otr%0'ja)a s% # (o#z%+ia oja s% na'az% # osni)anj# aa tr%0a (ot(#no izgraiti organizacij# i'i (a # oni (o#z%+ia oja s# (ro)%'a i'i (ro)o% )%'i# r%onstr#cij# i o%rnizacij# aa j% # (ostoj%+# organizacijs# str#t#r# n%og#+% #'o(iti (ro/ir%na t)ornia (ostroj%nja na )%+% (rostor#& )%+i 0roj i no)# str#t#r# aro)a& a %sto i no)i at%rija'& no)% siro)in% i no)# t%no'ogij#. Dj%'oina organizacija s#sr%+% s% o0ino # oni (o#z%+ia # ojia s% (ro)o% anj% organizacijs% (roj%n%& onosno # onia # ojia s% (roj%n% (ro)o% na ograni%no (or#j#. Ini)i#a'na organizacija – ona j% oja organizacijsi (ro0'%ia (ri'azi na ini)i#a'an& s(%ciBan nain& ana'iziraj#+i (rito s)% (oziti)n% i n%gati)n% stran% (ostoj%+i organizacijsi rj%/%nja i #s)ajaj#+i sao on% (roj%n% oj% )o% (o0o'j/anjia. %atsa organizacija – njoj s% (rist#(a s (os)% r#iji (ozicija j%r s% organizacijs% (roj%n% i organizacijsi za)ati )r/% (r%a #na(rij% #t)r$%ni s%aa. C%ntra'izacija oznaa)a ta)# )rst# organizacij% ojo s% r#o)o$%nj% i #(ra)'janj% n%i (os'o i'i ita)i (o#z%+% #sr%oto#j% na )r# ij%rarijsi #t)r$%n% organizacijs% str#t#r%& s ti /to s)ao j%sto na toj 'j%st)ici ia tono #t)r$%n% zaat% (a s# ni-a r#o)o%+a j%sta (or%$%na )i/i& a )i/a naj)i/i& i to # (ra)i'#& o najanji (oj%inosti. D%c%ntra'izacija oznaa)a on# )rst# organizacij% ojo s% #(ra)'janj% i r#o)o$%nj% (r%nosi s c%ntra'ni organa na ni-% organ%.  J%noratna organizacija s#sr%+% s% o0ino (ri'io rj%/a)anja (oj%ini organizacijsi (ro0'%a i'i 7#ncija& a'%& aa s% rj%/a)aj# (ro0'%i na j%no ograni%no (or#j# # r%'ati)no rato ro#. Post#(na organizacija #(otr%0'ja)a s%& # (ra)i'#& o )%+i organizacijsi za)ata ;organizacija cj%'o#(nog (o#z%+a<& a # s%0i #'j##j% sist%atsi ra na rj%/a)anj# organizacijsi (ro0'%a.  J%ina raz'ia iz%$# organizacij% i r%organizacij% j% # to% /to s% r%organizacija onosi na (ostoj%+%& a organizacija na no)oosno)ano (o#z%+%.
Po organizacijsi )rstaa (oraz#ij%)ao jo/ n%% raz'iit% (rist#(% # (ro)o$%nj# organizacij%,
1. (r%a int%nzit%t# str#t#riranja 7ora'na n%7ora'na ;7#ncionira (o (otr%0i<,
4
 
5. (r%a onos# (oj%inca i organizacij% (riarna n(r. O0it%'j s%#narna n(r. Fa#'t%t
6. (r%a ci'j%)ia osni)anja, (roBtna n%(roBtna
5. 2EORIJE ORGANIZACIJE
* PRE2ODNA PRO34A@ANJA ORGANIZACIJE Iz#a)anja organizacij% (o%'a s# a)no # (ro/'osti& a'i s# #g'a)no 0i'a s(oraina i onosi'a s# s% sao na n%% as(%t% organizacij% 0%z )%+% t%orijs% )rij%nosti. 2o j% raz#'ji)o ia 'i s% na ## nisa razina t%ni% i t%no'ogij% ao i znanja #o(+%& a (os%0no znanja o organizaciji. I #)j%t% # ojia s% # to )rij%% (roiz)onja o)ija'a. N%% i%j% o organizaciji (a i za(isi o njoj& ora'i s# (ostojati )%+ i # stari Egi(+ana i =a0i'onaca. Iao nis# (rona$%ni nia)i (isani trago)i o njio)i )%'ii (os'o)ia i organizacijsi (ot)atia& o(ra)ano s% (r%t(osta)'ja a s# Egi(+ani i =a0i'onci (ost#(no za(isi)a'i s)oja is#st)a o izgranji (iraia i irigacijsi s#sta)a. 2%/o j% zais'iti izgranj# ta)i on#%nta'ni st)ari oja s% #go rai'a& a 0%z or%$%ni a##'irani znanja )%+%g 0roja g%n%racija. Pr)i (isani oazi o s'ini (ot)atia na'az% s% # a#ra0ij%)# zaoni# ;55. c'.<& # nj%# s# ati or%$%ni o0risi r#/t)%nog organiziranja oji s% ti# (o(isa stano)ni/t)a& organizacijs% r-a)n% #(ra)%& ja)ni rao)a& #)o$%nja in)%ntara& )isin% zara% # nat#ri i r. 3 E#ro(i s% (r)i za(isi na'az% o Gra # osta)in% s)oji grao)a > r-a)% s# nastoja'% #s(osta)iti (ogon% organizacijs% o0'i% #(ra)'janja. 9o Ri'jana 9aton i @oron o(is#j# (ra)i'a (oo+# oji )'asnici i nag'%nici ianja og# %Basnij% (os'o)ati. 3 7%#a'iz# o'azi o or%$%ni stagnacija& # to )rij%% sao cr)% (o'anjaj# (ozornost )'astiti organizacijaa. Na%ta'% s# s% og% i njio)a c%ntra'izacija. 2% # asno 7%#a'iz# (ono)o o-i)'ja)a i organizacijsa isao& a )a-niji is'ioci s# :%onaro a @inci i Ga'i'%o Ga'i'%i. Z0og raz)oja an#7at#r%& (ri)r%ni i #'t#rni c%ntri (r%j%/taj# iz Ita'ij% # Franc#s# i %ng'%s#. Franc#si ar/a' @o0an razatra n%)ni #ina rania na (rij%nos# z%'j% r#ni o'icia. P%tron%t – (oj%'a raa # (roiz)onji iga'a. 9'asina (o'itia %onoija j% a'a (riat (roiz)onji i a s% istra-#j# %'%%nti (roiz)onj% ;ra& z%'ja& a(ita'<
5
 
ocija'#to(isti n%+% 0iti (ro7%siona'niji r#o)oit%'ja )%+ +% ta j%sta naizj%nino za#ziati ranici oji ij%njaj# s)oj (osao. =a00ag% – "#o)ni otac" o(j#tora znanst)%ni (rist#( (oj%'i raa i s(%cija'izaciji, 0a)io s% st#ij% )r%%na i (or%ta Poor – istra-i)ao na%'a organizacij% t% in7oracij% i o#niacij%.
* 9:AI4NA 2EORIJA
- raj% 1K st. # a># - (ostoja'% naj(o)o'jnij% r#/t)%n% (r%nosti - %anizacija i (rij%na %'%trin% %n%rgij% # ra# - #t%%'j%na na %ta'jno o(is# organizacij% (o#z%+a& 7ora'noj
str#t#ri
F. L. 2a'or j% -i)io # a>#& otac j% 'asin% t%orij% organizacij%& o0ja)io j%'o "#(ra)'janj% (ogono. 2a'or j% naj)a-nij% r%z#'tat% (ostigao # (ro#a)anj# ranog )r%%na rania. @%oa j% rano #oio a s% # o0a)'janj# rani zaataa g#0i n%(otr%0no nogo )r%%na z0og s'a0% organizacij% raa. 2o ga j% na)%'o a iz#a)a nain na oji s% ra o0a)'ja& #)j%t% # oji s% o0a)'ja& #'og# rania i r#o)oit%'ja t% sist% ('a+anja rania. 3)%o j% 7#nciona'ni s#sta) #(ra)'janja # (ogon# (a j% #j%sto j%nog (os'o)o$% (r%)iio osa i to %tiri # sao (ogon# ;za isci('in#& r%-i raa stroj%)a& ontro'# )a'it%t% i or-a)anj%< i %tiri # (ri(r%i ;za iza)anj% at%rija'a& izra# #(#ta za ra& or%$i)anj% )r%%na izra% i (ra+%nj% tro/o)a<. 2aa) onc%(t #(ra)'janja zatij%)a nog% (roj%n%& n% sao # organizaciji& n%go i # (ona/anj# 'j#i. Do/ao j% # s#o0 s ranicia j%r j% %s(%ri%ntirao s naj0o'ji ranicia i oa'o)a-a)ao siniat satraj#+i ga n%(otr%0ni. to j% 2a'or (oraz#ij%)ao (o znanst)%ni #(ra)'janj%& og'i 0iso r%+i a ga in% %tiri na%'a,
(rij%na znanosti #j%sto os'anjanja sao na is#st)o s%'%cija rania s o0ziro na njio)o znanj%& str#nost& s(oso0nost za o0a)'janj% raa (oj%'a raa i ogo)ornost iz%$# rania i r#o)oit%'ja (r%no/%nj% s)i r%z#'tata znanst)%ni istra-i)anja na rani%.
3 E#ro(i s% znanst)%na organizacija raz)ija'a r#ij% %#ti)ni (rist#( organizaciji raa zania'i i (ro0'%i cj%'o#(n% organizacij% (o#z%+a oso0ito sa staja'i/ta %Basnog #(ra)'janja& tj. r#o)o$%nja. Naj(oznatiji %#ro(si t%or%tiari s# Fao' i L%0%r oj% nogi #0rajaj# # osni)a% znanst)%n% organizacij%. . Fao' j% iao ci'j (o)%+ati %Basnost raa (#t% znanst)%nog #(ra)'janja.  2a'or s% za#sta)'ja na #(ra)'jaj# (roiz)onjo& o Fao' razatra (ro0'%% #(ra)'janja # s)i ati)nostia i (o#z%+a # cj%'ini.
6
 
R%z#'tat% j% iznio # j%'# "o(+% in#strijso #(ra)'janj%". Rai /to #s(j%/nij%g #(ra)'janja cj%'o#(ni (o#z%+%& Fao' s)oj% (os'o)anj% (o#z%+a gr#(ira # osno)ni 7#ncija, t%nia& o%rcija'na& Bnancijsa& ra#no)ost)%na& sig#rnosna i ainistrati)na.
M. L%0%r 0io j% s)%#i'i/ni (ro7%sor& g'a)no # j% j%'o Pri)r%a i r#/t)o". Osno)no # L%0%ro)# #%nj# j% (ostizanj% asia'n% %Basnosti na t%%'j# s)rsison% (rij%n% na%'a i%a'nog ti(a organizacij% oj# j% naz)ao 0iroratso. Iao j% 0iroratsa organizacija (r%a L%0%r# )%oa stara& ona o0i)a na zna%nj# s #)%+anj% i s'o-%no/+# ainistrati)ni (os'o)a& a nastaj% # (roc%s# o)ajanja #(ra)'janja o )'asni/t)a at%rija'ni sr%sta)a #s'ij% %ga s% 'j#i (r%t)araj# # ('a+%n% ino)ni%. =iroracija j% )'aa)ina (oo+# znanja& a (r%sta)'ja )isoi st#(anj (oj%'% raa # ojoj s)ai 'an ia ogo)araj#+i (o'o-aj i tono #t)r$%na (ra)a i o0)%z%. Osno)na j% (r%o#(acija s)i (ri(ania 'asin% t%orij% j% nastojanj% a s% ras(o'o-i)i (roiz)oni 7atoria (ostign% asia'na %Basnost (roiz)onj% i (os'o)anja. Oni s)oj# (ozornost #sj%ra)aj# istra-i)anj# na%'a (oj%'% raa i oorinacij% (os'o)a& r#o)o$%nja 'j#ia i ras(ona ontro'%& s#sta)a r#o)o$%nja& o('%sn% str#t#r% (o#z%+a nj%zini osno)ni 7#ncija i s'. Osno)na s'a0ost 'asin% t%orij% j% j%nosta)nost j%r zan%ar#j% s'o-%nost 'j#sog (ona/anja i no)% in#strijs% sr%in% (a ti% o'azi # (o'o-aj a o njia onosi s#o)% sao na osno)i (r%t(osta)i. Pr)o& ona (r%t(osta)'ja a 'j#i na ra# nastoj% zao)o'jiti sao j%n# )rst# (otr%0a – Bzi% (otr%0%. Dr#go& ona (r%t(osta)'ja a#toatso  j%inst)o ci'j%)a s)i 'ano)a or%$%n% organizacij%& 0%z o0zira na to /to (rasa organizacij% n%(osr%no isti% 0rojn% onit% iz%$# rania i )'asnia t% rania i r#gi s#(ina # (o#z%+#. I onano& (r%t(osta)'ja a 'j#i nastoj% raciona'no asiizirati s)oj# zara#& (r%a j% (oznato a j% zaraa 7#ncija )%+%g 0roja 7atora i a nij% o)isna o raciona'no (ona/anj# (oj%inaca.
* NEO9:AI4NA 2EORIJA na-an (orast in#strijs% (roiz)onj% r%z#'tirao j% st)aranj% niza )%'ii (o#z%+a s raz)ij%no organizacijo # orizonta'no i )%rtia'no (ra)c#. Po'o-aj rania s% (ogor/ao. Rj%/%nj% s# (o#/a'i ati n%o'asiari ;taj zaor%t # t%oriji organizacij% iz)r/i'i s# (sio'ozi i socio'ozi oji nis# o0i'i )%+in# (osta)i 'asin% t%orij%& roz t%orij# (ona/anja<.
7
 
E. Mao – za%ci n%o'asicn% t%orij%. Osno)na (osta)a n%o'asiara organizacij% izra-a)a s% ti% /to s% (ona/anj% rania (ri ra# n% o0ja/nja)a sao %onosi oti)ia& )%+ i onosia oji )'aaj# # (o#z%+#& zati #)j%tia # ojia rani rai& (a a i %ocijaa ojia j% rani iz'o-%n. Es(%ri%nti s# (oaza'i s'j%%+%,
rani nij% oti)iran za ra sao z0og raa rani n% j%'#j% ao izo'irani (oj%inac )%+ ao 'an s#(in%
Iao s# s% (oja)i'i (rij% s)j%tsog rata& naj)%+% s'j%0%ni% o0i'i s# 1Q>ti goina. =a)i'i s% ini)i#a'no oti)acijo& gr#(ni (ona/anj%& n%7ora'ni organizacijaa& no)og sti'a r#o)o$%nja& rj%/a)anj% oniata& #(otr%0% o+i& organizacijsi (roj%na i o#niacij%. I(a& tr%0a nag'asiti a n%o'asina t%orija organizacij% sas)i n% o0ac#j% na%'a 'asin% t%orij% i nj%zin% %to% istra-i)anja & )%+ i sao #anizira aj#+i i (ri)at'ji)ij# 7or#.
* 3@REMENE 2EORIJE Int%nzi)n% (ri(r%% za 5.s)j.rat o)%'% s# o a'jnji r#(ni (roj%na, # )%'iini i o(s%g# (os'o)anja (o#z%+a # /irini asortiana (roiz)oa # (rij%ni )iso% %anizacij% i a#toatizacij% # (roiz)onji i #
#(ra)'janj# # s)% )%+oj %$#so0noj za)isnosti
9arat%risti% o%rn% organizacij%, - istra-i)anj% 7atora oji #tj%# na (ona/anj% rania - (r%'a-% or%$%n% (roj%n% # organizacijsoj str#t#ri.
N%% o izj%na oj% s# o%rn% t%orij% (r%'o-i'% rai (ri'ago$a)anja organizacij% # r#o)o$%nj#, %c%ntra'izirana organizacija& s#(no o'#i)anj%& s#j%'o)anj% rania # #(ra)'janj# (o#z%+%. 3 zanji s% 5>ta goina # t%oriji organizacij% # raz)ij%ni z%'jaa s)% int%nzi)nij% go)ori o sist%atso (rist#(# organizacij% (o#z%+a. 3 sist%atso (rist#(# (o#z%+% s% (roatra ao o('%san& inaian& ot)or%n s#sta)& sasta)'j%n o or%$%nog 0roja (os#sta)a. 3 ta)o (o#z%+# j% (otr%0no #s(osta)iti n% sao )%rtia'n%& )%+ i orizonta'n% o#niacij%. 30rzani raz)oj% t%nia i t%no'ogij% t% njio)% a#toatizacij% i ro0otizacij% nastaj# no)% i raz)ijaj# s% i )a'it%tno #na(r%$#j# nog% o(on%nt% sist%sog (rist#(a organizaciji ao /to s#,
s)% )%+a ot)or%nost organizacij% (r%a or#-%nj# %$#za)isnost i %$#so0ni onosi ij%'o)a t% ij%'o)a i cj%'in% t%orija o'#i)anja in7oracijsi (os#sta)i (artici(acija # #(ra)'janj#
8
(roj%tno>atrini i tisi nain organiziranja .
* ORGANIZACIJA JAPAN9I POD3ZE?A )ojst)a arat%ristina za Ja(an oja iaj# iz)anr%an #tj%caj na organizacij# (o#z%+a j%s#,
- raciona'no #('itanj% r-a)% # gos(oarsi -i)ot z%'j% i (o#z%+% (#t% ('ansog #sj%ra)anja i #z (oo+ sna-nog 0anarsog s#sta)a& gos(oars% oor% i razni #r#-i)anja (os'oa)aca i rania
- #s(osta)'janj% s'ani onosa iz%$# a(ita'a i raa #n#tar (o#z%+a a'i i na naciona'noj razini za)a'j#j#+i (ostojanj# raz'iiti j%/o)iti )ij%+a& oisija i'i o0ora na s)i razinaa na ojia s% #s#g'a/a)aj# int%r%si
- n%s%0ino anga-iranj% s)i # ci'j# iz)r/a)anja rani onosno (os'o)ni zaataa oji )o% na(r%t# (o#z%+a i'i z%'j%
Organizacijsa t%orija (oja)i'a s% sa znatni zaa/nj%nj%. P#otin% # organizaciji # Ja(an#, #strojst)o %na-%nta i #(ra)'janj% (roiz)onjo. (%ciBnosti organizacij% i #(ra)'janja (o#z%+% # Ja(an#, s(%ciBnosti organizacijsog #(ra)'janja& #n#tarnji onosi&
ono/%nj% o'#a ons%nz#so ;s)i oraj# 0iti za& a n% (roti)> (#t% o0ora i'i tio)a<
 2oota #)%'a #tij# # oj# za(os'%nici 0acaj# s)oj% i%j% – (rij%r ao s#j%'#j# ranici
naa #t#acij% rania ;n%a otaza< niti n%)a'iBcirani rania
(oj%'a raa j% jasno i tono or%$%na s#sta) ('a+a onosi s% o'%ti)ni #go)aranj%
* NAJNO@IJE 2ENDENCIJE 3 RAZ@OJ3 ORGANIZACIJ9E 2R3923RE Proj%n% # (o#z%+ia nastaj# #s'ij% sna-nog na(r%ta i j%'o)anja #n#tarnji i0%nia ;#)o$%nj% a#toatizacij% (roiz)oni i in7oratii (roc%sa& 0o'ja str#t#ra za(os'%ni<& (roj%n% oj% (oti# )anjsi i0%nici – #n#tar nj%ga r%a'iziraj# s)oj% (roiz)o% i #s'#g%.
 2>O=:I9 ORGANIZACIJE > o(#/ta a s% 0roj (or%$%ni j%no r#o)oit%'j# n% ogrania)a ras(ono ontro'% > o0'i#j% s% ('ita organizacija s anj% organizacijsi razina ;#0rza)a (os'o)ni (roc%s& sra+#j% )rij%% izra%< > )%'i% %si0i'nost # is(iti)anj# i )irt#a'no o0'io)anj# )i/% organizacijsi )arija0'i
9
 
> o)aj onc%(t organizacijs% o0it +% (#niji sisao aa s% # in7oratii s#sta) (o)%-# s)a ona (o#z%+a oja %$#so0no s#ra$#j#
ORGANIZACIJA POD3ZE?A 3 O=:I93 P4E:INJEG A?A Ost)ar#j% s% # )a og#+a o0'ia,
1. a'a (o#z%+a oja s% (o)%z#j# rai %$#so0nog (oaganj# # o0a)'janj# (os'o)a
5. (o#z%+a # ojia s% organiziraj# (o'#saosta'n% "stanic%" onosno organizacijs% j%inic% oj% iaj# r%'ati)no zaor#-%n% (os'o)%
PARA:E:NI INSENJERING Pr%sta)'ja onc%(t organizacijsog (o)%zi)anja onosno ij%'o)a (o#z%+a # ci'j# sra+%nja )r%%na& a ti% i sanj%nja tro/o)a (roiz)onj%.
@I29A PROIZ@ODNJA Pr%sta)'ja )a-an o0'i 0##+% organizacij% (o#z%+a. 2%%'j%+i s% na (ono (ra+%nj# (ostoj%+i i (rocj%ni og#+i tr%no)a& %Bnira )izij# 0##+nosti.
@IR23A:NA ORGANIZACIJA Nasta)'ja s% na )it# organizacij# (roiz)onj% # ojoj )%'i# #'og# i sna-an #tj%caj na organizacij# (roiz)onog (roc%sa iaj# #(ci (roiz)oa oni # o)o o0'i# organizacij% (ostaj# s#(roiz)o$ai j%r oni or%$#j# /to +% s% (roiz)oiti i # ojoj o'iini.
FRA92A:NA 2@ORNICA  2o s#& za(ra)o& saosta'ni ij%'o)i t)ornic%& onosno (roiz)ono> (os'o)ni (ogoni oji iaj# zaor#-%n% (rogra%. Iz toga (roiz'azi a s% 7rata'na organizacija n% o-% #s(osta)iti # s)ao (o#z%+#.
6. 4IM=ENICI O=:I9O@ANJA ORGANIZACIJE
Organizacija (o#z%+a nastaj% ao r%z#'tat (roc%sa organiziranja& nij% #)ij% zaana& t% (roiz'azi iz, > ci'j%)a i zaataa
  > ras(o'o-i)i #n#tarnji #)j%ta ;i0%nia<   > )anjsi #)j%ta # ojia +% (o#z%+% j%'o)ati
Poj%'a i0%nia, *3N32ARNJI 4IM=ENICI *@ANJ9I 4IM=ENICI
10
 
(o#z%+% #(ra)'ja njia   oni #(ra)'jaj# (o#z%+% %$#so0ni #tj%caj i (o)%zanost   i0%nici oo'in% organizacij%
3n#tarnji i0%nici s#, - ci'j%)i i strat%gij% - t%no'ogija i zaaci - )%'iina (o#z%+a - 'j#si (ot%ncija' - -i)otni ci'#si (o#z%+a - (roiz)o - 'oacija
CI:JE@I I 2RA2EGIJA )aa organizacija ora iati ci'j%)% ojia t%-i i oj% -%'i ost)ariti. Ci'j%)i (r%sta)'jaj# naj)a-nij% o0i'j%-j% s)a% organizacij%& t% s% njia or%$#j% 0##+nost (o#z%+a. Ci'j%)i zna% -%'j%no stanj% # organizaciji. Pri or%$i)anj# ci'j%)a (otr%0no j% or%iti "ij%rarij# ci'j%)a". G'a)ni ci'j organizacij% %sto s% nazi)a isija. Misija i'i s)ra j% raz'og (ostojanja i j%'o)anja (o#z%+a.  J%no o naj)a-niji o0i'j%-ja ci'j%)a j% j%r'ji)ost ci'j%)a. Mj%r'ji)i ci'j%)i s# n%)osis'%ni& (r%cizni i jasni. Ci'j%)ia s% %Bnira ono /to (o#z%+% -%'i (osti+i (a s% i strat%gija ora 0azirati na ci'j%)ia (o#z%+a& o s% organizacijsa str#t#ra (o#z%+a t%%'ji na strat%giji i ci'j%)ia (o#z%+a. Za raz'i# o ci'j%)a& ojia s% %Bnira "/to" organizacija -%'i (osti+i& strat%gija ogo)ara na (itanj% "ao" +% organizacija (osti+i zacrtan% ci'j%)%. trat%gija j% ('an za %$#so0n# int%racij# (o#z%+a s on#r%ntso oo'ino rai (ostizanja organizacijsi ci'j%)a. trat%gija #'j##j% iz0or (ri'anog naina za (ostizanj% ci'j%)a. 9ao /to (o#z%+% ia )i/% ci'j%)a& tao isto oristi i raz'iit% strat%gij% za ost)ari)anj% ti ci'j%)a. Or%$%na str#t#ra oja s% (rij%nj#j% # (o#z%+# r%z#'tat j% i ogo)araj#+% strat%gij% (o#z%+a> str#t#ra s'ij%i strat%gij#.
ZADACI I 2ENO:OGIJA  Jasno 7or#'irani ci'j%)i (o#z%+a (r%t(osta)a s# za %Bniranj% zaataa (o#z%+a. D%Bniranj% zaataa (o#z%+a (oraz#ij%)a s% or%$i)anj%, nosit%'ji zaataa& )rij%% (otr%0no za iz)r/%nj% zaata i tro/o)i iz)r/%nja. Ci'j%)i (r%sta)'jaj# -%'j%no stanj%& tj. stanj% oj% (o#z%+% t%-i& a zaaci oog#+a)aj# a s% to -%'j%no stanj% ost)ari. Iz)r/a)anj% zaataa (o#z%+a r%a'iziraj# s% #j%no i ci'j%)i (o#z%+a. Zaata (r%sta)'ja oij%'j%ni (osao i'i io (os'a oji tr%0a iz)r/iti. Organizacijsi zaaci s% 'asiBciraj# # tri at%gorij%,
1. zaaci )%zani za ra s 'j#ia&
11
 
5. zaaci )%zani za ra sa st)aria i 6. zaaci )%zani za ra s in7oracijaa.
Ci'j%)i i zaaci (o#z%+a %$#so0no s# #)j%to)an% at%gorij%& tj. #tj%# j%ni na r#g%& a'i isto tao i na organizacijs# str#t#r#& ao /to i organizacijsa str#t#ra #tj%% na nji. Zaaci (o#z%+a& ao ##(an& tao isto i (os%0an& ao i (oj%inaan zaata& ost)ar#j# s% raz'iiti t%no'ogijaa. 2%no'ogija j% )%oa )a-an i0%ni o0'io)anja organizacijs% str#t#r% (o#z%+a.  2%no'ogija ao (oja #'j##j% i stroj%)% i ran% onosno (roiz)on% (ost#(%. Iao& # (ra)i'#& aa go)orio o t%no'ogiji is'io na (roiz)on# t%no'ogij# ;stanarizirani o#t(#ti& ro0a s% (roiz)oi za asnij# #(otr%0#& t%ni% j%zgra o)oji)a o #(ca& o(i('ji)i o#t(#ti& a(ita'no int%nzi)na<& tr%0a r%+i a j% og#+% go)oriti i o #s'#-noj t%no'ogiji ;o#t(#ti orij%ntirani (r%a #(c#& istoo0na (roiz)onja i (otro/nja& s#j%'o)anj% #(aca& n%o(i('ji)i o#t(#ti& rano int%nzi)na<.  2%no'ogija na organizacij# j%'#j% na tri naina,
1. D%t%rinira 'j#s% in(#t% i ##(n% aro)s% (otr%0% i str#t#r# aro)a&
5. D%t%rinira g'o0a'n% arat%risti% organizacijs% str#t#r%& (ost#(aa i (roc%sa
6. ona j% n%(osr%na %t%rinanta ini)i#a'nog i s#(nog zaata& i% inir%tno #tj%% i na socija'n# str#t#r# i nor% #n#tar organizacij%.
O0ino (o#z%+a iaj# raz'iit# t%no'ogij#& a #tj%caj t%no'ogij% na o0'io)anj% organizacij% or%$#j% s% na t%%'j# 'j#n% t%no'ogij%& tj. on% oja j% naij%nj%na (roiz)onji g'a)nog (roiz)oa onosno #s'#g% (o#z%+a.
@E:I4INA POD3ZE?A Para%tri )%'iin% (o#z%+a, 0roj za(os'%ni rania )%'iina ost)ar%nog ##(nog (rioa )rij%nost osno)ni sr%sta)a #io (o#z%+a na tr-i/t# (on#% or%$%ni (roiz)oa onosno
#s'#ga )%'iina ost)ar%nog (roBta.
=roj za(os'%ni o)isi o, #0ini (oj%'% raa 0roj# organizacijsi razina 0roj# i str#t#ri organizacijsi j%inica )%+% i'i anj% st#(anj# s(%cija'izacij% 0roj# rani j%sta ti(# i nain# organizacijsi rani j%sta.
12
 
Raz'i% iz%$# )%'iog i a'og (o#z%+a, @E:I9O POD3ZE?E MA:O POD3ZE?E Eonoija o0#ja Proiz)onja # a'i o'iinaa G'o0a'na orij%ntacija R%giona'na orij%ntacija M%ania str#t#ra Organsa str#t#ra 9r#ta! n%%'astina organizacija F'%si0i'na org. str#t#ra @isoa i #0oa organizacija Nisa organizacija 'o-%na organizacija J%nosta)na org. str#t#ra  2isi ra& (ro7%siona'ni @%'ia #'oga (o#z%tnia s(%cija'isti i anag%ri
o0ziro na raz'iit# )%'iin# (oj%ini (o#z%+a raz'io)at +% s% i njio)% organizacijs% str#t#r% # (og'%#, 7ora'izacij%> is'i s% na (ro(isan% #'og%& (ost#(% i (roc%#r%
ao i (isan# o#%ntacij# ojo s% #r%$#j% (ona/anj% # organizaciji
c%ntra'izacij%> is'i s% na ni-% ij%rarijs% razin% # organizaciji na ojia s% onos% o'#%
s'o-%nosti> (oraz#ij%)a )%rtia'n# ;0roj organizacijsi razina # ij%rarijsoj str#t#ri (o#z%+a< i orizonta'n# s'o-%nost ;0roj 7orirani organizacijsi j%inica na (oj%ini organizacijsi razinaa # organizacijsoj str#t#ri (o#z%+a
9arat%risti% )%'ii i a'i organizacija s o0ziro na 7ora'izacij#& %c%ntra'izacij# i s'o-%nost, @E:I9O POD3ZE?E MA:O POD3ZE?E Organizacija j% # )%+oj j%ri Organizacija j% # anjoj j%ri 7ora'izirana 7ora'izirana D%c%ntra'izirana organizacija C%ntra'izirana organizacija @%rtia'na s'o-%nost @%rtia'na  j%nosta)nost orizonta'na s'o-%nost orizonta'na j%nosta)nost
Da s% #s'ai jaz iz%$# )%'ii i a'i (o#z%+a
:J3D9I PO2ENCIJA: ;9ADRO@I< 9aro)i& onosno za(os'%ni # (o#z%+# znaajan s# i0%ni # organizaciji. :j#si (ot%ncija'i #tj%# na o0'io)anj% organizacijs% str#t#r% (o#z%+a& # (r)o r%# s)oji znanj% i s(oso0no/+#& (#t% sta)o)a& (otr%0a i )rij%nosti.
13
 
SI@O2NI CI9:3 POD3ZE?A Po#z%+%& 0a/ ao i 'j#i& # s)o rast# i raz)oj# (ro'az% roz raz'iit% 7az% oj% in% -i)otni ci'#s organizacij%. Postoj% %tiri ti(in% roz oj% (ro'azi s)ao (o#z%+% # s)o raz)oj#& onosno # s)o -i)otno ci'#s#& a to s#,
1. (o#z%tnia 7aza i'i 7aza izgranj% (o#z%+a 5. 7aza o'%ti)nog #a i'i 7aza rasta 6. 7aza 7ora'izacij% 8. 7aza %'a0oracij% i'i 7aza #sa)r/a)anja
PROIZ@OD Proiz)o oji (o#z%+% (roiz)oi& onosno #s'#ga oj# (r#-a& tao$%r j% )a-an i0%ni organizacij%. O )rsti (roiz)oa onosno #s'#ga o)isi iz0or o%'a g'o0a'n% organizacijs% str#t#r% (o#z%+a& a'i i organizacija (oj%ini %'%%nata organizacijs% str#t#r%. O raz'iitosti& ao i o'iini (roiz)oa oj% (o#z%+% (roiz)oi& nain# (roiz)onj%& naj%ni (roiz)oa i to% s'ino o)isi iz0or onc%(cij% organizacij%& n% sao (o#z%+a # cj%'ini n%go i (oj%ini nj%go)i 7#ncija& n(r. Proiz)onj%& na0a)% i'i (roaj%.
:O9ACIJA :oacija (o#z%+a& za raz'i# o s)i na0rojani #n#tarnji i0%nia organizacij%& (r%sta)'ja r%'ati)no sta0i'n# )%'iin#. I o s% s)i osta'i i0%nici og# ij%njati& s 'oacijo j% to rj%$i s'#aj. Na organizacij# (o#z%+a )i/%str#o #tj%# i iro'oacija ;iz0or iro'oacij% (o#z%+a o)isit +% o 0'izini na0a)nog iTi'i (roajnog tr-i/ta& iz)oria %n%rgij% i aro)ia& ao i o (ostojanj# i'i n%(ostojanj# o0ri trans(ortni )%za< i aro'oacija (o#z%+a;o0ar i'i 'o/ iz0or aro'oacij% (o#z%+a trajno +% s% r%%tirat na onc%(cij# organizacij% naj)%+%g 0roja (os'o)ni 7#ncija # (o#z%+#<.
@anjsi i0%nici  2a)i s# a na nji (o#z%+% o-% sao # anjoj j%ri #tj%cati& a'i i s% zato ora (ri'ago$a)ati ao -%'i o(stana i raz)oj. @anjsi i0%nici s% jo/ nazi)aj# i i0%nici oo'in% organizacij%. Oo'ina j% io or#-%nja (o#z%+a oji s% sastoji o instit#cij% i snag% oj% #tj%# na (o#z%+%. Naj#tj%cajniji i0%nici oo'in% organizacij% s#, instit#cijsi #)j%ti int%gracijsi (roc%si tr-i/t% raz)oj znanosti i t%ni%
IN2I23CIJ9I 3@JE2I Instit#ciona'ni #)j%tia raz#ij%)ao ono /to s% jo/ nazi)a r#/t)%no>#'t#rno>(o'itii i (ra)ni i0%nici& onosno to s# j%r%
14
 
(ri)r%nog s#sta)a i %onos% (o'iti% t% zaonsi i r#gi (ro(isi ojia s% r%g#'ira (os'o)anj% (o#z%+a.
IN2EGRACIJ9I PROCEI Int%gracijsi (roc%si j%an s# o oni )anjsi i0%nia organizacij% na oji (oj%ino (o#z%+% o-%& # or%$%noj j%ri& #tj%cati ao j% i ono sao j%an o s#0j%ata oji s% int%grira s r#gi (o#z%+ia& 0i'o a i s% (ri(aja i'i s% 7#zioniraj#. Mog'o 0i s% r%+i a int%gracijsi (roc%si& ao i0%ni organizacij%& # s)ao s'#aj# izazi)aj# (roj%n% # organizaciji (o#z%+a& s to raz'io /to # n%i s'#aj%)ia (o#z%+%& oj% (rist#(a int%graciji& o-% #(ra)'jati (roj%naa& a # r#go s% s'#aj# (o#z%+%& oj% j% osta'o iz)an int%gracijsog (roc%sa& ora (ri'ago$a)ati (roj%naa. Osi )rsti o0'ia int%gracij%& ao /to s# 7#zij% i (ri(ajanja (o#z%+a& # s#)r%%ni #)j%tia (os'o)anja (o#z%+a s)% )i/% #'az% # (artn%rs% onos% i strat%/% a'ijans% t% r#g% raz'iit% o0'i% s#ranj%& )i/% i'i anj% 7ora'iziran%& /to tao$%r #tj%% na (roj%n% # njio)oj organizaciji.
 2RSI2E  2r-i/t% s% ao i0%ni organizacij%& s as(%ta (oj%inog (o#z%+a&  ja)'ja # )ostr#oj #'ozi& ao tr-i/t% na0a)% i tr-i/t% (roaj%. a staja'i/ta tr-i/ta oj%# s# (roiz)oi (o#z%+a naij%nj%ni& tr-i/ta og# 0iti, 'oa'na& r%giona'na& r-a)na i %$#narona. E'%%nti tr-i/ta ao i0%nia organizacij% s#, #(ci on#r%ncija o0a)'jai rana snaga
RAZ@OJ ZNANO2I I 2ENO:OGIJE  2i% (oraz#ij%)ao s)a no)a ostign#+a i s(oznaj% # # znanosti& t%nici i t%no'ogiji oja (o#z%+% (rij% i'i asnij% ora ac%(tirati i'i +% ga # (roti)no on#r%ncija z0og n%on#r%ntnosti nj%go)i (roiz)oa )r'o 0rzo %'iinirati s tr-i/ta.
8. O=:I9O@ANJE ORGANIZACIJ9E 2R3923RE
)aa organizacija (a tao i (o#z%+% ia n%# s)oj# or%$%n# str#t#r# onosno sasta)& tj. n%i s)oj s#sta) #n#tarnji )%za i onosa.
15
 
@a-nost str#t#r% za (o#z%+% j%naa j% )a-nosti anatoij% za 'j#si i'i n%i r#gi -i)i organiza (a s% ona %sto nazi)a i anatoijo organizacij%! onosno anatoijo (o#z%+a. Organizacijsa str#t#ra (r%sta)'ja gra$#Tsasta) (o#z%+a& ao i sasta) ij%'o)a oji in% to (o#z%+%.  2o j% #j%no i naj)a-niji %'%%nt organizacij%. Organizacijsa str#t#ra (o#z%+a n% (r%sta)'ja statian )%+ inaian %'%%nt organizacij%& j%r s% oga$aj# sta'n% (roj%n% (a s% i organizacijsa str#t#ra (o#z%+a ij%nja # za)isnosti o #tj%cajni i0%nia organizacij%& oji izazi)aj# (otr%0# za (roj%naa # organizacijsoj str#t#ri (o#z%+a. Organizacijsa str#t#ra (o#z%+a s'ij%i ci'j%)% (o#z%+a& a oni (roiz'az% iz strat%gij% raz)oja (o#z%+a. @a-an #tj%caj na nj# iaj# #n#tarnji i )anjsi i0%nici. Organizacijsa str#t#ra j% (roc%s oja znai #j%tno za#sta)'janj% tog (roc%sa& snia # or%$%no tr%n#t#& oraz (roc%sa # s'ici str#t#rn% s%%. @a-nost onosno #'oga organizacijs% str#t#r% to'io j% )%'ia za (o#z%+% a s% %sto (ogr%/no izj%naa)a s organizacijo& %$#ti organizacija j% /iri (oja o organizacijs% str#t#r%. Organizacija o0#)a+a;=#00'%& 1KK6& 11K<, organizacijs# str#t#r# s#sta) #(ra)'janja %onos% onos% iz%$# organizacijsi j%inica
Organizacijsa str#t#ra j% s)%##(nost )%za i onosa iz%$# s)i ini'aca (roiz)onj%& ao i s)%##(nost )%za i onosa #n#tar s)aog (oj%inog inioca (roiz)onj% onosno (os'o)anja. Novak Organizacijsa str#t#ra (r%sta)'ja nain %o(ozicij% s)%##(ni zaataa (o#z%+a na (oj%inan% zaat% i #s(osta)'janj% oorinacij% iz%$# o)i (os'j%nji rai iz)r/%nja ##(ni zaataa (o#z%+a. Golbraith Organizacijsa str#t#ra j% s)%##(nost naina na oj% j% (oij%'j%n ra or%$%n% organizacij%. Mazberg
* E:EMEN2I ORGANIZACIJ9E 2R3923RE
Iz raz'iitog (oianja onosno %Bniranja organizacijs% str#t#r% (o#z%+a (roiz'az% i raz'iiti %'%%nti oji in% str#t#r#. Organizacijsa str#t#ra (o#z%+a ia s'ij%%+% %'%%nt%,
1. O(%rati)ni io& oji in% s)i iz)r/ni ranici 5. trat%/i io& oji ini )ro)no r#o)ost)o& onosno 2o(
Manag%%nt
 
6. r%nji io& oji in% anag%ri sr%nj% razin%& tz). Mi'% Manag%%nt
8. 2%nostr#t#ra& oj# in% str#njaci s )%'ii st)arni a#torit%to& s o0ziro na njio)# )iso# (ro7%siona'n# razin#& tj. razin# znanja& aa s% na'azi iz)an 7ora'n% organizacijs% str#t#r%
Q. ta0ni io& oji ia zaata a (oa-% 'inijso anag%%nt#
)ai o %'%%nata organizacijs% str#t#r% sar-i s'j%%+% (o%'%%nt%,
a< Organizacija at%rija'ni i0%nia& ao %'%%nt organizacijs% str#t#r%& o0#)a+a organizacij# at%rija'ni in(#ta ;siro)ina i at%rija'a< ao i organizacij# o(r%% ;a(ita'ni o0ara<
0< Organizacija 'j#sog i0%nia& o0#)a+a s)% (ro0'%% )%zan% za organizacij# 'j#i& oa0ir i (o(#nja)anj% rani j%sta t% int%gracij# i socija'izacij# 'j#i # ranoj sr%ini
c< Ra/'anji)anj% zaataa o0#)a+a (oj%'# ##(nog zaata (o#z%+# na (os%0n% i (oj%inan% zaat%
< Organizacija #(ra)'janja i anag%%nta o0#)a+a (ro0'%ati# organizacij# #(ra)'janja i organizacij% anag%%nta ao i osta'i %$#so0ni onosa
%< Organizacija )r%%nsog r%os'ij%a (os'o)a o0#)a+a istra-i)anj% )r%%ns% #s'a$%nosti s)i init%'ja (roiz)onj% i ita)og tij%a (roiz)onj% i (os'o)anja.
Po#z%+% o-% (os'o)ati, a< EBasno> raio (ra)% st)ari na (ra)i nain 0< E7%ti)no> aa raio (ra)% st)ari ;#ino)itost<
E'%%nti organizacijs% str#t#r% (r%a S#jag#& %ano)i+# i Cing#'i, a< Organizacijsa sr%st)a za (roiz)onj# i raciona'no #r%$%nj%
(rostora> str#t#ra i ori/t%nj% o(r%% nj%no (ri'ago$a)anj% iz)r/%nj# (roiz)oni zaataa raciona'no ori/t%nj% i izgranja (os'o)nog (rostora
0< Organizacija 'j#sog (ot%ncija'a> sasta) o'%ti)a #)j%ti raa i -i)ota (o#z%+a t% (ro0'%i aro)a oji (roiz'az% iz nji ;7r#stracija& #t#acija> r%tanj% (rati o'io j% 0i'o #'aza i iz'aza iz aro)a iz0or& nao0raz0a& oti)<
c< Organizacija #n#tarnji onosa> 0a)i s% (ro0'%atio organizacijsog #(ra)'janja i organizacijsog r#o)o$%nja
< Ra/'anji)anj% ##(ni zaataa> #t)r$i)anj% organizacijs%  j%inic%Tj%sta na ojia s% o0a)'jaj# (os%0ni i (oj%inani zaaci #s(osta)'janj% organizacijsi 7#ncija i organizacijsi rani j%sta
%< 3t)r$i)anj% )r%%nsog r%os'ij%a (os'o)a> osig#ra)a #r%no iz)r/a)anj% (os'o)a # s'a# s too raa # (o#z%+#
17
 
Znanj% raniaU int%'%t#a'ni a(ita'V  2%-i s% inia'noj #t#aciji i #n#tar (o#z%+a.
* O=:I9O@ANJE ;IZGRADNJA< ORGANIZACIJ9E 2R3923RE
O0'io)anj% i'i izajniranj% organizacij% (o#z%+a& onosno iz0or ogo)araj#+% )rst% organizacijs% str#t#r% (o#z%+a& (r%sta)'ja  j%n# o naj)a-niji o'#a # (o#z%+# # (roti)no +% str#t#r# oja n% ogo)ara sit#aciji # ojoj s% organizacija na'azi #s(oriti i'i zaoiti s(oso0nosti #(ra)'jaog s#sta)a. Organizacijsa str#t#ra nastaj% ao r%z#'tat organizacijs% izgranj%& a organizacijsa izgranja (roc%s j% oji s% #s(osta)'ja no)a organizacijsa str#t#ra& ao s% rai o no)oosno)ano (o#z%+#& onosno& to j% (roc%s zaj%n% i #sa)r/a)anja (ostoj%+% organizacijs% str#t#r%& ao s% rai o (o#z%+# oji (ostoji ot(rij%. Istra-i)anja (oaz#j# a n% (ostoj% organizacijs% str#t#r% oj% ogo)araj# s)i (ro0'%ia # (o#z%+#. Pr%a 'asinoj t%oriji organizacija 0i tr%0a'a 0iti organizirana oozgo (r%a o'j%!& tj. (o tz). to( oWn! s#sta)#. Z0og toga 0i anag%%nt tr%0a'o naj(rij% iza0rati g'o0a'n% organizacijs% j%inic% ;s%tor%& s'#-0% i'i oj%'%<& a t% na raj# izajnirati s(%ciBn% zaat%. Naini str#t#riranja organizacij% s#,
a< O0'io)anj% organizacijs% str#t#r% (o#z%+a oozo (r%a gor%!& tj. (o tz). 0asis>#(War! s#sta)#
0< 9o0inirani (rist#( oji (oraz#ij%)a isto)r%%no str#t#riranj% organizacij% (o#z%+a oozo (r%a o'j%! i oozo (r%a gor%!& tz). 0i(o'arna strat%gija!
c< strat%gija 'ina! oja (oraz#ij%)a a (roj%n% # organizaciji za(oinj# sa sr%nji razina anag%%nta
< strat%gija )%+%g 0roja n#'%#sa! oja (oraz#ij%)a a s% organizacijs% (roj%n% # (o#z%+# za(oinj# isto)r%%no i na raz'iiti razinaa i # raz'iiti ij%'o)ia (o#z%+a.
 J%an o (ro0'%a s oji s% s#oa)a s)ai (roj%tant organizacij% (o#z%+a (ostizanj% j% ra)not%-% iz%$# sta0i'nosti i %si0i'nost organizacij% onosno organizacijs% str#t#r% (o#z%+a. Do sta0i'nost str#t#r% oog#+a)a& s j%n% stran%& s(%cija'izacij# i raciona'izacij# (os'o)anja t% sni-a)anj% tro/o)a& ot'% %si0i'nost oog#+a)a 0rzo (ri'ago$a)anj% organizacij% (roj%naa oo'in%. Ono /to j% naj)a-nij% o izgranj% organizacijs% str#t#r% j%st to a s% izgrai )a'it%tna organizacijsa str#t#r%. 9)a'it%tna organizacijsa str#t#ra ora osig#rati, Ost)ari)anj% ci'j%)a organizacij% O(tia'n# (oj%'# raa # organizacij%& (os%0no oni zaataa
oji s% oj%'j#j# anag%ria
18
 
P#n# (a-nj# 'j#ni 7#ncijaa # organizaciji EBasn# #(ora0# s)i ras(o'o-i)i r%s#rsa # (o#z%+# F'%si0i'nost organizacij%  Jasno a'ociranj% ogo)ornosti Raciona'n# #(ora0# )a'iBacija& is#sta)a i s(%cija'istii
znanja Za(os'%ni oraj# raiti # %Basni tio)ia Mora s% zasni)ati na a%)atno s#sta)# in7oracija i
o#niacija
Post#(a o0'io)anja organizacijs% str#t#r% sastoji s% o tri osno)na zaata;=#00'%&1KK6<,
1< Ra/'anji)anj% ##(nog zaata (o#z%+a> 'asin% t%orij% organizacijsi zaata (o#z%+a (roatra ao c%ntra'ni (ro0'% organizacij% (a stoga i tr%tira ao (o'azn# to# s)aog nastajanja organiziranja. Iz t% t%orij% j% (oznato s'j%%+i (ar ra/'anji)anja ##(nog zaata (o#z%+a,  (r%a iz)r/%nj#> ##(ni zaata s% ra/'anj#j% (r%a )rstaa ranog (roc%sa ;n(r. nar#i)anj%& (r%#zianj%& s'ai/t%nj%& r%zanj%& (i'j%nj%<  (r%a o0j%t#> (o'azi o inj%nic% a s% (roc%si iz)r/%nja (rot%-# na o0j%t ;#'azni o0j%t& iz'ani o0j%t& sr%st)a za (roiz)onj#& ij%'o)i (o#z%+a& oso0%<  (r%a rang#> s)ai j%'oini zaata ia raz'iiti rang  (r%a 7azaa> ('aniranj%& ost)ar%nj% i ontro'aTnazor  (r%a s)rsi> s)ao (o#z%+% ia (riarn% i s%#narn% zaat%
5< O0'io)anja organizacijsi j%inica  j%noi%nziona'ni o0'ici, na istoj ij%rarijsoj razini (rij%nj#j% s% j%an (rinci( gr#(iranja (os'o)a #'tii%nziona'na 7ora organizacijs% j%inic%, o0inirao raz'iit% )rst% organizacijs% str#t#r% ;atrini i t%nzorni o0'ici<
6< 3s(osta)'janja %aniza oorinacij% Iz)r/a)anj% ##(ni zaataa (o#z%+a zatij%)a o0inacij# # iz)r/a)anj# (oj%ini zaataa na s)i razinaa ij%rarij% nj%go)% ra/'an% onosno sint%z%. M%anizi oorinacij% s% orist% # s)r# (o)%zi)anja organizacijsi j%inica # j%inst)%n# cj%'in# #s(osta)o oji s% o0'i#j% organizacijsa str#t#ra. Naj(oznatij% s#, ij%rarija& (ra)i'o& (rograi i (roc%#r%& s'o0oa o'#i)anja irigiranja ('aniranj%& t% sanj%nj% ras(ona ontro'%. Da 0i s% (o)%+a'a (ro(#sna o+ o)i %anizaa& (otr%0no j%, #'agati # )%rtia'ni in7oratii s#sta) i raz)ijati 7%%ra'n% onos% o#niciranja ir%tni ontat.
19
 
* FORMA:NA I NEFORMA:NA ORGANIZACIJA 3 (roc%s# organizacijs% izgranj% #s(osta)'ja s% 7ora'na organizacijs% str#t#ra. Fora'na organizacijsa str#t#ra ja)'ja s% ao r%z#'tat (roc%sa organizacijs% izgranj%. Fora'na organizacijsa str#t#ra #na(rij% j% #t)r$%n ras(or% (os'o)a i s#sta) %$#so0ni )%za # or%$%noj organizaciji. Da'%& 7ora'na organizacijsa str#t#ra  j% ona oja j% (ro(isana i s'#-0%no #t)r$%na. Fora'na organizacijsa str#t#ra s% (riaz#j% graBonia o(anij% s (ozicij% o(isa (os'o)a i ci'j%)a. Za raz'i# o 7ora'n% organizacijs% str#t#r% # s)ao (o#z%+# j%'#j% i st)arna ;o0j%ti)no (ostoj%+a< organizacijsa str#t#ra. t)arna str#t#ra nastaj% s(ontano # (roc%s# 7#ncioniranja 7ora'n% organizacijs% str#t#r% (o#z%+a. 3 tr%n#t# #s(osta)'janja ;izgranj%< organizacijs% str#t#r% (o#z%+a st)arna organizacijsa str#t#ra ogo)ara 7ora'noj. M%$#ti& s )r%%no – 7#ncioniranj% organizacij% o'azi o rasoraa iz%$# ti )ij# organizacijsi str#t#ra. 2aj rasora j% to )%+i /to j% )%+i )r%%nsi raza o #s(osta)'janja no)% 7ora'n% organizacij% o saa/nj%g tr%n#ta. Ci'j j% (ri0'i-iti 7ora'n# st)arnoj organizacijsoj str#t#ri.
Onos 7ora'n% i st)arn% organizacijs% str#t#r% naon #-%g )r%%na o #s(osta)'janja 7ora'n% organizacijs% str#t#r%
onos 7ora'n% i st)arn% organizacijs% str#t#r% # tr%n#t# #s(osta)'janja 7ora'n% organizacijs% str#t#r%
onos 7ora'n% i st)arn% organizacijs% str#t#r% naon iz)j%snog )r%%na o #s(osta)'janja 7ora'n% organizacijs% str#t#r%
N%7ora'na s% organizacija )%z#j% za 'j#% i njio)o j%'o)anj% # organizaciji. N%7ora'na organizacijsa str#t#ra j% s#( r%'ati)no trajni onosa %$# 'j#ia # organizaciji oji s# s% raz)i'i tij%o njio)a zaj%niog raa& a j%'#j# na 7ora'n% ci'j%)% organizacij%. N%7ora'na organizacija izj%naa)a s% sa st)arno organizacijo – s)aa n%7ora'na organizacija #j%no j% i st)arna organizacija& aa s)aa st)arna organizacija n% ora 0iti n%7ora'na. Poja n%7ora'n% organizacij% o0ino s% )%z#j% za j%'o)anj% n%7ora'ni s#(ina # (o#z%+# (a s%& n%rij%to& n%7ora'na organizacija )%z#j% a (riori ;(ogr%/no< s)a+a n%gati)no& /to n% ora 0iti tono. N%7ora'na organizacija o-% 0iti #sj%r%na na ost)ari)anj% ci'j%)a organizacij%&
20
 
a'i isto tao i na ost)ari)anj% n%i #-i& (arcija'ni int%r%sa or%$%ni n%7ora'ni s#(ina # organizaciji.  N%7ora'na j% organizacija j% s(ontano 7orirana s#(ina 'j#i oji zaj%nii j%'#j# rai n%i i%ntini ci'j%)a. 3n#tar s)a% 7ora'n% organizacij% (ostoji s'o-%no ti)o n%7ora'ni s#(ina oj% s# 0o'j% i'i s'a0ij% %$#so0no (o)%zan%. N%7ora'n% s#(in% s%& s o0ziro na oti)% 7oriranja& ij%'% na )a osno)na ti(a,
1. int%r%sn% s#(in%> on% oj% nastaj# ao r%z#'tat (riro% (os'a oji o0a)'jaj# 'ano)i s#(in%
5. (rijat%'js% s#(in%> r%z#'tat zaj%niog r#-%nja 'ano)a organizacij% iz)an (o#z%+a
N%7ora'na organizacija o-% 0iti )%oa #tj%cajna& (a a i to'io a oinira 7ora'no organizacijo. I n%7ora'na organizacija& 0a/ ao i 7ora'na& ia ij%rarij#& s)oj% )o$% i ci'j%)%. Za raz'i# o 7ora'n% organizacij%& oja j% naj%rna& (roi/'j%na i s)j%sna r%acija& n%7ora'na j% organizacija s(ontana. 9ritin% ati)nosti n%7ora'n% organizacij% s#,
(ona/anj% anag%%nta onosi # s#(ini onosi iz%$# s#(ina n%7ora'ni ras(or% raa o#niacija #tj%caj #zora.
* :OSENO2& FORMA:IZACIJA I CEN2RA:IZACIJA 3 ORGANIZACIJI Organizacijs# str#t#ra s)aog (o#z%+a& tj. s)a% organizacij% or%$#j# tri 'j#n% i%nzij% organizacij%, 1< 'o-%nost – (oraz#ij%)a s% razina orizonta'n% i )%rtia'n%
i7%r%ncijacij% # organizaciji. orizonta'na i7%r%ncijacija (r%sta)'ja (oj%'# zaataa # organizaciji& na raz'iit% (ozaat% na istoj organizacijsoj razini& tj. (oj%'# zaataa (o /irini! organizacij%. orizonta'na i7%r%ncijacija o-% 0iti #-a i'i /ira& # za)isnosti o toga j% 'i 7oriran anji i'i )%+i 0roj organizacijsi j%inica na istoj organizacijsoj j%inici. to j% orizonta'na i7%r%ncijacija )%+a& to j% i organizacija s'o-%nija i o0rn#to& /to j% orizonta'na i7%r%ncijacija anja& to j% i s'o-%nost organizacij% anja. @%rtia'na i7%r%ncijacija (r%sta)'ja (oj%'# organizacij% (o #0ini!& tj. (o razinaa anag%%nta& o to( anag%%nta o najni-% razin% anag%%nta& za raz'i# o ('it% organizacij% oja ia znatno anji 0roj anag%%nta. Nara)no a j% #0'ja organizacija i s'o-%nija& za raz'i# o ('i+% oj# +% 0iti (#no 'a/% i j%nosta)nij% organizirati.
5< Fora'izacija – (oraz#ij%)a s% st#(anj (ro(isi)anja organizacij%& onosno razin% stanara& (ra)i'a i (roc%#ra ojia j% or%$%no
21
 
7#ncioniranj% organizacij% ao i (ona/anj% 'ano)a organizacij%. t#(anj 7ora'izacij% # naj#-oj j% s)%zi sa s'o-%no/+# organizacij% (a s# s'o-%n% organizacij% # znatnoj j%ri i 7ora'iziran%& za raz'i# o anj% s'o-%ni organizacija oj% +% 0iti # anjoj j%ri 7ora'iziran%. Fora'izacija organizacij% # #soj j% s)%zi s i0%nicia organizacij%& a (os%0no s )%'iino ao i0%nio organizacij%. Fora'iziran% organizacij% # anjoj s# j%ri %si0i'n% i s(oro ogo)araj# na izazo)% oo'in%& za raz'i# o n%7ora'ni organizacija oj% s# %si0i'n% i o0ro r%agiraj# na izazo)% oo'in%. to j% )%+i st#(anj 7ora'izacij% # organizaciji& to j% # anjoj j%ri (ris#tno #s%no o#niciranj% i #s%no oj%'ji)anj% zaataa iz)r/it%'jia& za raz'i# o organizacij% s nisi st#(nj% 7ora'izacij%& o oj% +% oinirati #s%no o#niciranj% ao i #s%no oj%'ji)anj% zaataa iz)r/it%'jia. 2%/o 0i 0i'o zais'iti #s(j% n%i (oznati o(anija ;McDona'Xs& D:& 3P< oj% s)oj% 'i%rs% (ozicij% # j%'atnostia i (os'o)ia ojia s% 0a)% #(ra)o za)a'j#j# i )isoo st#(nj# 7ora'izacij% s)oj% organizacij%. Nara)no a 0iso o0i'i (ot(#no s#(rotan #ina aa 0iso )iso st#(anj organizacij% i('%%ntira'i # ino)ati)n%& r%ati)n% i )isooorgans% organizacij% oj% s% t%%'j% na znanj# s)oji 'ano)a i # ojia s# %si0i'nost i ino)ati)nost #)j%ti o(stana ti organizacija.
6< C%ntra'izacija – (oraz#ij%)a gj% s% o'#% onos%. Pr%a (ojo)i c%ntra'izacija i %c%ntra'izacija iaj# raz'iita zna%nja& o)j% (o ti (ojo)ia (oraz#ij%)ao j%sta onosno razin% o'#i)anja # (o#z%+#. O c%ntra'izaciji o'#i)anja # (o#z%+# go)orio # ono s'#aj# aa g'a)na #(ra)a onosi s)% naj)a-nij% o'#%& o a-%o a s# %c%ntra'izirana noga (o#z%+a # ojia j% o'#i)anj% istri0#irano na ni-% organizacijs% razin%. M%$#ti& a 0iso ocij%ni'i o%t %c%ntra'izacij% # o'#i)anj#& (otr%0no j% znati i s'j%%+%, 9o'ii j% 0roj o'#a oj% s% onos% na ni-i razinaa (a& ao j%
taj 0roj o'#a )%+i& ona j% organizacija # )%+oj j%ri i %c%ntra'izirana
9oja j% )a-nost o'#a oj% s% onos% na ni-i razinaa (a& ao s# to )a-n% o'#%& ona j% organizacija # znatnoj j%ri %c%ntra'izirana i o0rn#to& ao j% rij% o argina'ni (itanjia& ona s% rai o )isoo st#(nj# c%ntra'izacij% o'#i)anja
9o'ii j% #tj%caj o'#a oj% s% onos% na ni-i razinaa (a& ao  j% taj #tj%caj a'i i'i goto)o niaa)& ona go)orio o c%ntra'izirano o'#i)anj# i o0rn#to& ao j% taj #tj%caj znatan& ona go)orio o %c%ntra'izirano o'#i)anj#
9o'io s% %sto (ro)j%ra)aj# s#0oriniran% razin% o stran% )i/%g r#o)ost)a& ao s# t% ontro'% %st% i sta'n%& ona n% o-% 0iti rij% o %c%ntra'izirano o'#i)anj# i o0rn#to& ao s# on% sao
22
 
(o)r%%n% i rij%t%& ona s% zaista s (ra)o o-% go)oriti o %c%ntra'izirano o'#i)anj#.
Naj)a-nij% (r%nosti %c%ntra'izacij% 0i'% 0i, a< Ona j% n%o(ona j%ra organizacij% %str%no )%'ii
organizacija oj% n% og# 0iti #(ra)'jan% c%ntra'no 0< Daj% a#torit%t o'#i)anja #(ra)o oni razinaa # organizaciji
oj% s# naj0o'j% #(oznat% sa sit#acijo i oj% z0og toga i naj)i/% znaj# o njoj
c< ti#'iranj% inicijati)% i i%ntiBacija s organizacijo < Poo+ # o0#a)anj# 'ai anag%ra iz'a-#+i i ono/%nj#
)a-ni o'#a # njio)oj arij%ri& i% s% (o)%+a)a 0roj (ot%ncija'ni aniata za naj)i/a anag%rsa j%sta # (o#z%+#.
* @R2E ORGANIZACIJ9I 2R3923RA
 2raiciona'n% ;'asin%< )rst% organizacijsi str#t#ra, 1< F#nciona'na 5< Di)iziona'na
a< Pr%%tna ;(roiz)ona< 0< 2%ritorija'na ;g%ogra7sa< c< Organizacijsa str#t#ra orij%ntirana (otro/aia ;#(cia<
6< Proj%tna 8< Matrina Q< 2%nzorsa
F3N9CIONA:NA ORGANIZACIJ9A 2R3923RA  2a)a j% )rsta organizacijs% str#t#r% o oj% s% (oj%'a raa # (o#z%+# t% gr#(iranj% i (o)%zi)anj% (os'o)a& ao i 7oriranj% organizacijsi j%inica& o0a)'ja (r%a ogo)araj#+i (os'o)ni 7#ncijaa # (o#z%+#. 3 s)aoj tao 7oriranoj 7#ncijsoj organizacijsoj j%inici o0j%inj%no j% o0a)'janj% sroni i'i s'ini (os'o)a ao /to s#, (os'o)i istra-i)anja i st#ija (roiz)oa& raz)ojni (os'o)i& aro)si& na0a)ni& (roiz)oni i (roajni (os'o)i& t% Bnancijso> ra#no)ost)%ni (os'o)i. F#ncijsa organizacijsa str#t#ra najras(rostranj%niji j% i naj%/+% #(ora0'ja)ani o0'i organizacijs%
23
 
str#t#r% (o#z%+a. Po#z%+% o0ino za(oinj% s)oj -i)ot 7#ncijso str#t#ro. a staja'i/ta 0roja 7#ncijsi organizacijsi j%inica o-% s% go)oriti o tri t%%'jna o0'ia 7#ncijs% organizacijs% str#t#r%,
1< Po%tni o0'i organizacijs% str#t#r% > arat%rizira ga inj%nica a j% 0roj 7orirani 7#ncijsi organizacijsi j%inica # (o#z%+# anji o 0roja (os'o)ni 7#ncija. Da'%& taj 0roj s% o-% r%tati # ras(on# o inia'no j%n% organizacijs%  j%inic% (a o /%st& ao (ri)atio a s)ao (o#z%+% o0j%inja)a o0a)'janj% (os'o)a s%a (os'o)ni 7#ncija.
a< 0< c<
 
5< tanarni o0'i 7#ncijs% str#t#r% (o#z%+a – arat%rizira ga inj%nica a j% # nj%# 0roj 7orirani 7#ncijsi organizacijsi  j%inica j%na 0roj# (os'o)ni 7#ncija. 2o znai a s% za o0a)'janj% (os'o)a s)a% (os'o)n% 7#ncij% organizira (os%0na organizacijsa j%inica.
6< Raz)ij%ni o0'i 7#ncijs% str#t#r% – arat%rizira ga inj%nica a  j% # nj%# 0roj 7orirani 7#ncijsi organizacijsi j%inica )%+i o 0roja (os'o)ni 7#ncija. Dr#gi rij%ia& to znai a j% za o0a)'janj% (os'o)a n%% i'i n%i (os'o)ni 7#ncija na (r)oj razini (oj%'% i gr#(iranja zaataa& 7oriran )%+i 0roj 7#ncijsi organizacijsi j%inica.
PROIZ@ODNJA PRODAJA
F#ncijsa organizacijsa str#t#ra j% (ogona za (o#z%+a oja (os'#j# # #)j%tia sta0i'n% oo'in% j%r n% zatij%)a 0rz% r%acij% (o#z%+a. Pr%nosti 7#nciona'n% organizacijs% str#t#r%, @iso st#(anj s(%cija'izacij%
24
PRODAJA FINANCIJE I RA!UNOVO-
RAZVOJ NA#AVA PRIPREA PROIZVOD-
 NJE
 
tr#no )o$%nj% i j%inst)%na oorinacija (os'o)a ist% 7#ncij% Prij%na j%noo0razni %toa i (ost#(aa Raciona'na #(ora0a (rostora i o(r%% Nisi r%-ijsi tro/o)i F'%si0i'nost o(oniranja str#t#r% i s'.
N%ostaci 7#nciona'n% organizacijs% str#t#r%, (oro #'aganj% i (ri'ago$a)anj% (roj%naa # (os'# i oo'ini Rascj%(anost (os'o)a i ot%-anost njio)% oorinacij% Os#tnost s#ranj% i tisog raa 7#ncijsi anag%ra (oro i n%a%)atno ono/%nj% o'#a Raz)#%nost 'inija oorinacij% i o#niacij% Os#tnost ogo)ornosti 7#ncijsi anag%ra za rajnji (os'o)ni
r%z#'tat organizacij% N%(ri'anost za izgranj# 7#ncijsi anag%ra /ir%g 7orata.
DI@IZIONA:NA ORGANIZACIJ9A 2R3923RA  2a)a j% )rsta organizacijs% str#t#r% o oj% s% (oj%'a raa # (o#z%+# ao i gr#(iranj% i (o)%zi)anj% sroni i'i s'ini (os'o)a t% 7oriranj% ni-i organizacijsi j%inica o0a)'ja (r%a Y(roiz)oia& Yg%ogra7so (or#j# i'i Yat%gorijaa #(aca.  Ja)'ja s% ao (os'j%ica rasta i raz)oja (o#z%+a oja s# %s(anzijo na no)a tr-i/ta& ao i #sj%ra)anj% na or%$%n% at%gorij% #(aca& n#-no 0i'a (riorana ij%njati s)oj# star#& traiociona'n# 7#ncijs# organizacijs# str#t#r# no)i o0'icia i o%'ia organizacij%.  2o j% nanana i'i i#+a organizacijsa str#t#ra (o#z%+a j% (rij%nj#j# a i 7#nciona'na (ostan% (r%tij%sna. 3(ra)'jai )r (o#z%+a or%$#j% osno)n# strat%gij# (o#z%+a # cj%'ini i s)a% nj%go)% i)izij% organizacijs% str#t#r% (os%0no ao i oorinacij# iz%$# i)izija organizacijs% str#t#r%. Poziti)no, )aa i)izija j% 7%%ra'no %c%ntra'izirana j%inica ;s'o0oa
o'#i)anja< i ia ogo)orni anag%%nt za nj%zino (os'o)anj% Oog#+#j% )%'io 0roj# anag%ra a (r%#z# ogo)ornost
anag%%nta )r'o rano # s)ojoj arij%ri N%gati)no, Para'%'no o0a)'jaj# (os'o)% (oj%ini (os'o)ni 7#ncija na s)i
i)iziona'ni j%inicaa (a a i on% (os'o)% oj% 0i 0io najraciona'nij% (r%nij%ti na razin# (o#z%+a.
toga s% o-% go)oriti o tri osno)na o0'ia onosno (o)rst% i)izijs% (oj%'% (o#z%+a& i to,
a< Poj%'a (r%a (roiz)oia 0< Poj%'a (r%a t%ritorij# c< Poj%'a (r%a orisniciaT(otro/aia
Iz ti osno)ni o0'ia i)izijs% (oj%'% (o#z%+a (roiz'az% i tri osno)n% )rst% i)izijs% organizacijs% str#t#r% ao /to s#,
25
 
a< Pr%%tna organizacijsa str#t#ra – )rsta organizacijs% str#t#r% (o#z%+a o oj% s% (oj%'a raa # (o#z%+# t% gr#(iranj% sroni i s'ini (os'o)a ao i 7oriranj% ni-i organizacijsi j%inica o0a)'jaj# (r%a Y(roiz)oia i'i Y#s'#gaa.
Pr%%tna organizacijsa str#t#ra (riij%nit +% s%& # (ra)i'#& # )%'ii (o#z%+ia sa /iroi i razno)rsni asortiano (roiz)oa& iji s% (roiz)oi (roiz)o% na raz'iiti (roiz)oni 'inijaa& (o raz'iiti t%no'ogijaa i oji s# naij%nj%ni raz'iiti #(cia i'i s# i t%nia i t%no'ogija (roaj% raz'iiti. Mo-% s% r%+i a (r%%tna organizacijsa str#t#ra oog#+#j% (o#z%+ia a naj)%+# (a-nj# (os)%t% (roiz)oia.
Pr%nosti, @%+a og#+nost ogo)aranja na zatj%)% tr-i/ta )i (os'o)i (o ontro'o j%nog anag%ra Pos)%+#j% s% asia'n# (a-nj# j%no (roiz)o#
N%ostaci, Po)%+anj% tro/o)a Para'%'no o0a)'janj% (os'o)a (oj%ini 7#ncija  2%n%ncija s'a0'j%nja c%ntra'ni s'#-0i& a jaanj% i)izijsi  j%inica #
ot%-anoj ontro'i i)izijsi j%inica. PRIMJER MODE:A PREDME2NE ;PROIZ@ODNE< ORGANIZACIJ9E 2R3923RE POD3ZE?A
26
KADROVIISTRA"IVANJE I RAZVOJ
PROIZVODNJA NA#AVA
FINANCIJE I RA!UNOVODS-
PROIZVODNJA PROIZVODA %C%
 
0< 2%ritorija'na organizacijsa str#t#ra – )rsta organizacijs% str#t#r% o oj% s% (oj%'a raa # (o#z%+# t% gr#(iranj% i (o)%zi)anj% sroni i'i s'ini (os'o)a i osni)anj% ni-i organizacijsi j%inica o0a)'ja (r%a g%ogra7si (or#jia i'i t%ritorij#.
 2%ritorija'na organizacijsa str#t#ra (rij%nj#j% s%& # (ra)i'#& aa (o#z%+% j%'#j% na )%+% g%ogra7so (or#j#& a (os%0no ao s% rai o int%rnaciona'noj ati)nosti (o#z%+a. Priij%niti s% o-% i # s'#aj# ao (oj%in% isto)rsn% (roiz)onj% is'ocirao iz)an sj%i/ta atinog (o#z%+a& t% tao gj% (riroa (roc%sa (os'o)anja to zatij%)a ;ao /to +% 0iti s'#aj # (o'jo(ri)r%i& (ro%t#& /#arst)#& trgo)ini& 0anarst)#& ot%'ij%rst)#& #gostit%'jst)#&[<
Poziti)no, (#/tanj% ogo)ornosti na ni-# razin# :oa'no tr-i/t% sa s)oji (ro0'%ia # sr%i/t# (ozornosti
N%gati)no, Potr%0an )%+i 0roj s(oso0ni g%n%ra'ni anag%ra 3(itna %onoinost c< Organizacijsa str#t#ra (r%a (otro/aia > )rsta
organizacijs% str#t#r% o oj% s% (oj%'a raa # (o#z%+# t% gr#(iranj% i (o)%zi)anj% sroni i'i s'ini (os'o)a i osni)anj% #-i organizacijsi j%inica o0a)'ja (r%a Ys#(inaa (otro/aa onosno Yat%gorijaa #(aca.
 2aj ti( str#t#r% (riij%nit +% s% # )%'ii (o#z%+ia& oja (os'#j# s nogo raz'iiti (roiz)oa& oji s# naij%nj%ni raz'iiti at%gorijaa (otro/aa& ao n(r. @%'io iza)a% #+% oj% iaj# (os%0n% oj%'% za oras'%& j%c#& 'a%-& s)%#i'i/n% #-0%ni% it.
Poziti)no,
27
KREDITNI ODJEL
REFERADA ZA POSLOVANJE SA
 
Osig#ra)a #sr%oto%nost na or%$%nog #(ca Zao)o'jst)o #(ca s njio)i (ro0'%a
N%gati)no, 'o-%nost (ro0'%a oj% #(ci nos% sa so0o
PROJE92NA ORGANIZACIJ9A 2R3923RA 9ao o0'i organizacijs% str#t#r% ja)'ja s% # AD># /%z%s%ti goina o)og sto'j%+a& a (r)i (o#/aji #)o$%nja (roj%tn% organizacij% # organizacijs# str#t#r# (o#z%+a )%zani s# za a%ri# )ojn# in#strij# i istra-i)anja # s)%ir#& oja s% nis# og'a #s(j%/no r%a'izirati # o)ir# stari organizacijsi 7ori. Ogo)or j% tr%0a'o tra-iti # no)oj onc%(ciji organizacij% i na$%n j% # o%'# (roj%tn% organizacijs% str#t#r%. I%ja j% (roj%tn% organizacij% s#(iti naj0o'j% ta'%nt% oji stoj% na ras(o'aganj# organizaciji a 0i s% rij%/io n%i s'o-%ni zaata& #z or%$%n% tro/o)%& za or%$%no )rij%% i #z zatij%)an# )a'it%t# o0a)'j%nog (os'a. =a)'j%nj% (roj%tno organizacijo na%+% (otr%0# a s% %Bnira (roj%t. Proj%t j% s)ai zaor#-%ni& cj%'o)it& s'o-%n (ot)at ij% s% arat%risti% i ci'j og# %Bnirati& a oji s% ora ost)ariti # or%$%no )r%%n# t% zatij%)a ooriniran% na(or% n%o'io s'#-0i onosno za(os'%ni rania # ti s'#-0aa. Proj%tna organizacija (os%0an j% o0'i tis% organizacij%. Ona o-% 0iti,
a< N%sta'na& ao s% rai o j%noratni (roj%tia 0< ta'na& ao s% rai o (roj%tni (roc%sia
MA2RI4NA ORGANIZACIJ9A 2R3923RA  Ja)'ja s% ao no)a )rsta organizacijs% str#t#r% # ojoj s% asiiziraj# o0r% stran%& a inia'iziraj# s'a0osti 7#ncijs% i (roiz)on% str#t#r%. Matrina organizacijsa str#t#ra o0'i j% s)rsisono (ri'ago$%n% (roj%tn% organizacij%. Pr%sta)'ja t%orijsi o(rois iz%$# c%ntra'izacij% iz)r/%nja i c%ntra'izacij% o0j%ta. 3 atrinoj j% organizaciji (riarna organizacijsa str#t#ra # (ra)i'#& 7#ncijsa& o j% (roj%tna organizacija Yoatna onosno Ynanana str#t#ra. F#ncijs% organizacijs% str#t#r% organiziraj# s% za o0a)'janj% osno)n% j%'atnosti (a s% na'az% # s%r)isnoT#s'#-no onos# (r%a (roj%tnoj organizacijsoj str#t#ri. 3 atrinoj organizaciji o)'a/t%nja i ogo)ornosti ost)ar#j# s% (o Y)%rtia'i a (o Yorizonta'i #(ra)'janj% i )o$%nj% (roj%to. Za atrin# organizacij# arat%ristina j% #a'na ;)ostr#a< ogo)ornost 'ano)a (roj%tnog tia& oji s# ogo)orni i (roj%tno anag%r# i anag%r# 7#ncijs% organizacijs% j%inic% # oj# s#& ina%& sta'no organizacijsi ras(or%$%ni. 2a )ostr#a ogo)ornost
28
 
'ano)a (roj%tnog tia i naj)%+a j% s'a0ost atrin% organizacij%. Z0og t% )ostr#% ogo)ornosti atrina organizacija ia )%'ii 0roj orizonta'ni i )%rtia'ni )%za tao a s% (on%a na zna to j% za(ra)o Y(ra)i /%7 oj%# s# s)i ogo)orni. Pr%nosti, Nag'a/%na %si0i'nost Pojaana oorinacija Po0o'j/ana o#niacija @%+a oti)iranost za(os'%ni i njio)a oanost organizaciji
'a0osti, Pojaana og#+nost oniata z0og #a'n% ogo)ornosti
'ano)a i s#o0a int%r%sa 'inijsog i (roj%tno>(roiz)onog> (rograsog anag%%nta
(orij% o'#i)anj% Po)%+ani tro/o)i z0og )ostr#og anag%%nta
 2ENZOR9A ORGANIZACIJ9A 2R3923RA  2a )rsta organizacijs% str#t#r% j% troi%nziona'na,  7#ncij%  (r%%ti  t%ritorij Pro0'%, (r%sta)'ja )%'i% zatj%)% o)j%o)# s(oso0nost (%rc%(cij%.
 2RADICIONA:NE ;9:AI4NE< @R2E ORGANIZACIJ9E 2R3923RE I=RIDNA ORGANIZACIJ9A 2R3923RA O0'i organizacijs% str#t#r% # oj%# s% na istoj organizacijsoj razini o0iniraj# 7#ncijs% i #'tii)izijs% o(on%nt%. 3 i0rinoj organizaciji (riarno j%sto # str#t#ri iaj# i)izijs% j%inic% ;(roiz)on% i'i t%ritorija'n%<& ojia s% (rioaj% j%na i'i )i/% 7#ncijsi j%inica.
MJEO@I2A ORGANIZACIJ9A 2R3923RA  Ja)'ja s% # #'tii)izijsoj organizacijsoj str#t#ri # ojoj s% ij%/aj# ;o0iniraj#< )ij% i'i )i/% )rst% i)izijsi j%inica na istoj organizacijsoj razini. O o%'# j%/o)it% organizacijs% str#t#r% go)orio i # s'#aj# aa s% na istoj organizacijsoj razini o0iniraj# i)izijs% organizacijs% j%inic% Y(r%a (roiz)oia i Y(r%a #(cia& onosno aa s% o0iniraj# i)izijs% organizacijs%  j%inic% Y(r%a t%ritorij# i Y(r%a #(cia.
NO@I 2RENDO@I 3 O=:I9O@ANJ3 ORGANIZACIJE
29
 
3 (roc%snoj organizaciji (oj%'a raa t%%'ji s% na (roc%sia. No)i tr%no)i # o0'io)anj# organizacij% (oraz#ij%)a #s(osta)#,  2>o0'i organizacij% – to j% )irt#a'no (o)%zi)anj% sa )anjsi
s#ionicia. Nazi) oji s% -%'i nag'asiti izrazito )%'i #tj%caj in7oracijs% t%no'ogij% na o0'io)anj% organizacij%. Pr%nosti, %si0i'nost& sanji)anj% 0iroracij%& za(os'%ni oji )j%r#j# anag%nt#& nisa organizacija& a'i 0roj nar%$%ni& j%'ot)orna (roaja (roiz)oa& %c%ntra'izirano or%$i)anj%& )irt#a'n% o(on%nt%& )isoa on#r%ntnost& og#+nost #s(osta)% strat%gijsi sa)%za i osta'i (artn%rsi onosa. N%ostaci, )isoi tro/o)i i o)isnost o )anjsi (artn%ria.
@irt#a'na organizacija – 0itna oznaa t% organizacij% j% a j%no )o%+% (o#z%+% oorinira ra r#gi t)rti )irt#a'no. G'a)i n%ostaci s#,
a< G#0ita )'astitog znanja j%r in7oracijaa oj% razj%nj#j% s r#gi o(anijaa o-% s%0i st)oriti (ot%ncija'n% on#r%nt%.
0< anji)anj% (roBta roz %st%rna'izacij# ati)nosti& j%r s)% )i/% (os'o)a (r%(#/ta na o0a)'janj% r#gia& zar-a)a sao sr-ni (rogra.
c< G#0ita ontro'% na ij%'o)ia (os'o)anja.  J%na o naj)%+i (r%nosti )irt#a'n% organizacij% j% to /to ona oog#+a)a 0rz# (ri'ago0# (roj%naa. Mr%-na organizacija ; o0'i )irt#a'n% organizacij%< – r%-a
(r%sta)'ja o0'i )irt#a'n% organizacij% onosno ona (oaz#j% nain (o)%zi)anja 'anica # )irt#a'noj organizaciji.
Iz)rn#ta organizacija – (r%sta)'ja j%an o o0'ia n%ij%rarijs% organizacij%.
Organizacija (a#o)% r%-% – j%an j% o o0'ia r%-n% organizacij%& nij% sta'na organizacija t% s% o-% izj%naiti s (roj%tno onosno tiso organizacijo.
 2isa organizacija – (r%sta)'ja j%an o naina no)og (rist#(a izajniranj# organizacij%. r%i/nj% j%sto # tisoj organizaciji iaj# tio)i& iji s% 7oriranj% #n#tar 'asin% onosno 7#ncijs% i'i i)izijs% str#t#r% #nos% inaiza # organizaciji.
Front T =ac organizacija – to j% organizacija (r%nj%g ij%'a i zanj%g ij%'a (ozain% (o raz'iiti na%'ia str#t#riranja organizacijsi j%inica # j%noj organizacijsoj str#t#ri (r%sta)'ja o%' i0rin% organizacijs% str#t#r%.
A%0a organizacija – (r%sta)'ja organizacij# oja s% t%%'ji na a#tonoiji& %si0i'nosti i s##(ra)'janj# o stran% za(os'%ni # organizaciji. a staja'i/ta #0in% organizacij% o-% s% r%+i a j%  j%no razinsa organizacija.
Frata'na organizacija – na or%$%ni nain (r%sta)'ja no)i o0'i organizacij% i'i& (r%ciznij% r%%no& no)o i% za )%+ o0ro (oznati i)izijsi o%' organizacij%.
30
 
9'ast%r organizacija – tao$%r j% j%an o o0'ia i)izijs% organizacijs% str#t#r% oji s% oristi # oni organizacijaa& oj% isto)r%%no #(otr%0'ja)aj# )%+i 0roj raz'iiti strat%gija.
%t%rarij% – o0'i organizacijs% str#t#r% (o#z%+a oja s% za raz'i# o traiciona'n% organizacij% sastoji o )i/% c%ntara.
i(%rt%st organizacija – to j% organizacija (o)%zani (o'ja& oja s% t%%'ji na (os'o)ni s#sta)ia& (roj%tni tio)ia i znanj#.
* ODNO ORGANIZACIJ9E 2R3923RE I MANAGEMEN2A
Dizajniranj% organizacij% onosno o0'io)anj% organizacijs% str#t#r% (o#z%+a s#sr%+%o s% s )a 0itna %'%%nta,
1< (%cija'izirano (oj%'o raa 5< Ras(on ontro'a.
(%cija'izirana (oj%'a raa ini (otr%0# za oorinacijo n#-no. to  j% (oj%'a raa #0'ja i %ta'jnija& to i (os'o)i anag%%nta (ostaj# s'o-%niji i t%-i& )a-nost oorinacij% )%+a. Ot#a i za'j#a a j% ras(on ontro'% g'a)ni as(%t organizacijs% str#t#r%. Ras(ono ontro'% satra s% 0roj 'j#i oji s# ir%tno (or%$%ni j%no r#o)oioc#. Ras(on ontro'% o-% 0iti #-i! ;>8< i /iri! ;8> ;<<. Ras(on ontro'% j% #-i ao anag%r oorinira ra anj%g 0roja (or%$%ni& o o /iroog ras(ona ontro'% anag%r oorinira ra )%+%g 0roja (or%$%ni. Ras(on ontro'%& onosno na ras(on r#o)o$%nja #tj%#, (riroa zaata& znaaj% (or%$%ni i s(oso0nost anag%ra.
Po#z%+% oj% ia #za ras(on ontro'%& iat +% )iso# onosno #0o# organizacij#. 2ao gj% j% organizacijsa str#t#ra )isoa ;#0oa<& a ras(on ontro'% #za& og#+% j% o%i)ati ot%-ano o#niciranj%& s(orij% o'#i)anj% ao i anj% zao)o'jst)o rania na ra#. Po#z%+% oj% ia /iro ras(on ontro'% iat +% nis# onosno ('it# organizacij# s anji 0roj% anag%rsi razina. 2ao gj% j% organizacijsa nisa ;('ita<& a ras(on ontro'% /iro& og#+% j% o%i)ati 'a/% i 0r-% o#niciranj% # organizaciji ao i )%+% zao)o'jst)o rania na ra#.
PRIMJER @IO9E ORGANIZACIJ9E 2R3923RE POD3ZE?A 39IM RAPONOM 9ON2RO:E
31
 
PRIMJER NI9E ORGANIZACIJ9E 2R3923RE POD3ZE?A A IRO9IM RAPONOM 9ON2RO:E
Za'j#a n%i t%or%tiara organizacijs% o(tia'n% ontro'%, nij% og#+% #t)riti o(tia'ni ras(on ontro'% oji 0i s% ogao
#ni)%rza'no (riij%niti na s)% organizacij% na )i/oj organizacijsoj razini (rij%nji)iji j% #-i ras(on ontro'%&
o na ni-oj organizacijsoj razini (rij%nji)iji j% /iri ras(on ontro'%.
ODNO ORGANIZACIJ9I 2R3923RA I MANAGMEN2A 3 NAIM POD3ZE?IMA Na osno)i s(oznaj% o oji so i/'i ra%+i na nogo0rojni (roj%tia r%organizacij% (o#z%+a #oi'i so a na/a (o#z%+a # )%+oj j%ri arat%rizira #-i ras(on ontro'% i #0'ja onosno )isoa organizacijsa str#t#ra # onos# na (o#z%+a s'in% )%'iin% i j%'atnosti # n%i r#gi z%'jaa. 4ini na s% a g'a)n% raz'og% za tao #za ras(on ontro'% # na/i (o#z%+ia tr%0a tra-iti j%ni ij%'o i # n%a%)atno s#sta)# nagra$i)anja& oji j% 0io oinantno orij%ntiran na )r%no)anj% ranog j%sta& tj. (r%t(osta)'janog& a n% st)arnog ranog o(rinosa.
* IZ=OR ORGANIZACIJ9E 2R3923RE
 
  na )i/% (or#ja na j%no (or.
Q. ORGANIZACIJA E:EMENA2A ORGANIZACIJ9E 2R3923RE
32
Q.1. ORGANIZACIJA MA2ERIJA:NI 4IM=ENI9A
1) ORGANIZACIJA KAPITALNIH O!ARA "OPR#M#) O(r%a s% n%a nij% satra'a %'%%nto organizacijs% str#t#r% )%+ 7atoro organizacij%. Danas j% # (ot(#nosti s(oznata )a-nost organizacijs% o(r%%. O(r%a s% )i/% n% satra sao t%nii 7atoro (roiz)onj% n%go i osno)ni %'%%nto organizacijs% str#t#r% o ij% %$#so0no #s'a$i)anj# i #s'a$i)anj# s r#gi %'%%ntia organizacijs% str#t#r% o)isi (ostizanj% (roiz)oni i (os'o)ni ci'j%)a (o#z%+a. G'a)ni (ro0'%i organizacijs% o(r%% s#, iz0or o(r%%& str#t#ra o(r%%& (rostorni ras(or% i #(ora0a. IZ=OR OPREME Poja)'j#j% s% i o osni)anja (o#z%+a i o r%onstr#cij% i o%rnizacij% ao (o'azna toa. O iz0or# o(r%%& 0ri-'ji)osti ojo j% iz)r/%n iz0or i organizacija (ri)ata& o)isi i noga r#ga organizacijsa rj%/%nja na o)o (or#j# ao /to s#, sasta)& onosno str#t#ra o(r%%& nj%zin (rostorni ras(or%& #(ora0a i or-a)anj%. Mora s% t%%'jiti na )rsti& ti(# i o(s%g# (roiz)onj% i to na s'j%%+i nain,
Oog#+iti (ostizanj% #/t%% # )r%%n# i'i # ra#& Osig#rati )%+# (r%ciznost& Iati tono zatij%)ani r%-i i st#(anj raa& N% zatij%)ati (r%tj%ran% (o(ra)% i or-a)anj%& Iati anj% tro/o)% #(ora0% it.
2R3923RA OPREME Iz0oro o(r%% na ti na%'ia ost)ar#j% s% o(tia'na str#t#ra ;sasta)< o(r%%. Zan%ari)anj% ti na%'a o'azi o )%+%g i'i anj%g ost#(anja o o(tia'n% str#t#r%& /to ona n%gati)no #tj%% na is(#nja)anj% (roiz)oni& a ti% i osta'i zaataa organizacij%. Pri'io iz0ora o(r%% ora s% )oiti ra#na i o s(%ciBnostia (oj%ini )rsta o(r%%. g'%i/ta organizacij% (os%0no j% )a-no a s% iz%$# ti )rsta o(r%%& a i #n#tar s)a% o nji iz%$# (oj%ini stroj%)a i'i s#(ina stroj%)a& (ostign# naj(o)o'jniji onosi ao na (oj%ini toaa n% 0i o/'o a #si gr'a i'i (r%)%'iog a(acit%ta. Organizacijsi (ro(#sti (ri'io iz0ora o(r%% t%/o s% )i/% og# is(ra)iti i'i s% is(ra)'jaj# #z r%'ati)no )iso% tro/o)%. RAPORED OPREME Mora 0iti taa) a oog#+i najraciona'nij% r%tanj% (r%%ta raa # (roc%s# ij%njanja nj%go)i o0'ia ;(r%ra%<. I%a'no 0i 0i'o a to r%tanj% (r%%ta raa 0#% /to ra+% i # (ra)oj 'iniji j%r 0i na taj nain ita) (roc%s 0io n% sao naj0r-i n%go i najj%7tiniji. Da 0i ras(or% o(r%% 0io /to 0'i-i i%a'no o)isi o niz# 7atora iz%$# oji s# naj)a-niji, Pr%cizno %Bniranj% (roiz)onog (roc%sa D%ta'jno razra$%ni t%no'o/i (ost#(ci @rsta o(r%%
33
Ras(o'o-i)i (rostor Postoj% tri 'asina naina ras(or%a o(r%%,
a< :inijsi – stroj%)i s# (or%ani (r%a tij%# t%no'o/og (roc%sa onosno tij%# strojni o(%racija tao a s% at%rija'ni in(#ti (ost%(%no r%+# o stroja o stroja i'i s#(in% stroj%)a # isto sj%r#.
0< Gr#(ni – (r%sta)'ja taa) ras(or% gj% s# stroj%)i s)rstani onosno gr#(irani (r%a s)oji (roiz)oni i'i t%no'o/i arat%ristiaa.
c< 9o0inirani – to j% o0inacija 'inijsog i gr#(nog ras(or%a& a #(otr%0'ja)a s% # oni t%no'o/i (roc%sia oji to o(#/taj# tao a s% or%$%ni niz o(%racija o0a)'ja (o 'inijso& a or%$%ni niz (o gr#(no s#sta)#.
PRI9AZ RAPOREDA OPREME a< (r%%t raa >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> goto)i (roiz)o
5   8
0< (r%%t raa
6 goto)i (roiz)o 1 Q
Postoj% raz'iit% %to% ojia s% j%ri st#(anj #(ora0% a(acit%ta ;%toa #(ora0% strojni sati& %toa insta'iran% snag% %'%trootora it.< # najno)ij% s% )rij%% na'az% nogi instr#%nti ojia s% a#toatsi j%ri #(ora0a a(acit%ta (oj%inanog stroja i'i s#(in% stroj%)a. oro s)a no)ija& (a aar i anj% a#toatizirana& o(r%a ia ao s)oj sasta)ni io razno)rsn% j%rn% instr#%nt% s ojia s% # )%'ioj j%ri o'a/a)a j%r%nj% st#(nja #(otr%0% a(acit%ta& a'i i (ra+%nj% r#gi (otr%0ni (ara%tra. 3(ora0a s)%##(nog a(acit%ta o(r%% o)isi o s'j%%+i 7atoria,
inronizacija (oj%ini stroj%)a onosno s#(ina stroj%)a i r#ga o(r%a
@rsta i (ritj%canj% at%rija'ni in(#ta 9)a'it%ta i str#na izo0raz0a rania
GRAFI9ON 9ORI2ENJA 9APACI2E2A ;6. str.<
34
 
2' ORGANIZACIJA MAT#RIJALNIH INP$TA Pr%'azi o)ir% na0a)'janja& nogo j% /ira i #g'a)no s% onosi na, Iz0or at%rija'ni in(#ta Pra)o)r%%n# i #j%na%n# o(sr0# rani j%sta Or%$i)anj% (ra)og r%os'ij%a i 0roja rani o(%racija 3s'ai/t%nj% No%n'at#r# i %)i%ncij# it.
Iz0or at%rija'ni in(#ta )r'o j% )a-an (ro0'%& iao j% taj iz0or # rajnjoj 'iniji o)isan o )rsti (roiz)oa& j%r s% (ra)i'ni iz0oro og# (osti+i znatn% #/t%% ; z0og s#(stit#cij%& 0o'j% )a'it%t%& (o)o'jniji i%nzija[<. 3 (ri(r%anj# iz0ora at%rija'ni in(#ta s'#-io s% istra-i)anj% tr-i/ta& a ono/%nj% onan% o'#% #)j%to)ano j%, Mog#+no/+# #(ora0% za or%$%n# )rst# (roiz)oa 9o(arati)ni tro/o)ia na0a)%& @isino tro/o)a (r%ra% i'i o0ra%  2rajno/+# at%rija'ni in(#ta i s'.
 2aj s% iz0or o-% (ra)i'no iz)r/iti sao ao s% (o#z# ogo)araj#+% organizacijs% j%r% ; izra% norati)i i stanari& no%n'at#ra[< i iz)r/% r#g% organizacijs% (r%ranj% ;#s'a$i)anj% (roj%tants% i na0a)n% j%'atnosti i s'.<. g'%i/ta raciona'nog o)ijanja (roiz)onog (roc%sa& a ti% i o(tia'n% #(ora0% a(acit%ta& (os%0no j% )a-no (itanj% (ra)o)r%%nog i sinroniziranog o(sr0'ji)anja rani j%sta (otr%0ni at%rija'ni in(#tia onosno siro)inaa i r#gi r%(ro#cijsi at%rija'o. Nai%& zastoj # o(sr0i sao j%no )rsto at%rija'n% o(r%% o-% iati r#(n% n%gati)n% (os'j%ic% na tij% o)ijanja i #'jin# trajanja (roc%sa (roiz)onj%. Potr%0no j% na osno)i o(s%-ni (ri(r%a i #z (oo+ raz'iiti organizacijsi sr%sta)a izraiti, a< graBon (roiz)onj% – # oji s% rono'o/i r%o #(is#j# s)a o(%rati)na )r%%na #z ozna# rani j%sta i o(%racija oj% s% o0a)'jaj# na at%rija'ni in(#tia. Na taj nain graBon (r#-a #)i # s)a rana j%sta na ojia s% ra o0a)'ja& a tao$%r i #)i # (o%ta raa na (oj%ini toaa (roc%sa (roiz)onj%. 0< oogra at%rija'a – to j% (roiz)oni (roc%s roz oji s% na osno)i graBon (roiz)onj% izra$#j% tij% r%tanja at%rija'ni in(#ta.
Or%$i)anj% (rocj%n% r%os'ij%a i 0roja o(%racija a< 2%no'o/a (rocj%na r%os'ij%a or%$%na sai (roc%so ; (r.
9%ijsa in#strija<. 0< Organizator tr%0a (o'oniti (otr%0n# (a-nj# # #ga$anj#
r%os'ij%a i 0roj# o(%racija (o'az%+i o o)oga,
35
 
9oji s'o(o)i i oji r%os'ij%o #'az% # (roiz)o 9oji ij%'o)i i oji r%o #'az% # (oj%ini s'o( 9oj% o(%racij% tr%0a o0a)'jati i na oji j%stia Mora 'i s% (r%cizirati r%os'ij% rani o(%racija
Pro0'%i organizacij% #s'ai/ta)anja o0#)a+aj# on% (ro0'%% oji s% onos% na #s'ai/ta)anj% at%rija'a& (o'#(roiz)oa i goto)i (roiz)oa& ao i (ro0'%% oji s# )%zani #z )rst# i nain s'ai/nog (os'o)anja. Do0ro #r%$%no s'ai/t% ora #)ati #s'ai/t%n# ro0# o )ar%nja i r#gi /t%tni #tj%caja i 0iti tao organizirano a za s)a# )rst# at%rija'a& (o'#(roiz)o i'i (roiz)oa (ostoji zas%0an (rostor ao 0i s% r%'ati)no 0rzo og'i s(r%ati i #ziati iz s'ai/ta. 'ai/t% ora 0iti (rostorno 'ocirano a oog#+i naj0r-i i najj%7tiniji isto)ar i'i #to)ar iz )anjsog trans(ortnog sr%st)a& a a isto)r%%no #a'j%nost o rani j%sta 0#% najra+a. E)i%ncija s% o-% organizirati na raz'iit% nain%. 3 or%$%no 0roj# a'i i n%o)o'jno o(r%'j%ni (o#z%+a %)i%ncija s% jo/ #)ij% )r/i na articaa& o )%+ina (o#z%+a o('%tn# %)i%ncij# )r/% na ra#na'ia. @%+a i )%'ia o0ro organizirana (o#z%+a s)oja nogo0rojna ra#na'a (o)%z#j# # j%inst)%n# in7orati# r%-# /to oog#+a)a ita)o anag%%nt# a o (oataa o'az% )%oa 0rzo i a s% njia n%(osr%no orist% sag'%a)aj#+i i #nos%+i ogo)araj#+% (roj%n%. Da 0i s% nogo0rojn% )rst% i o'iin% at%rija'a og'% #s(j%/no %)i%ntirati& (otr%0no j% izraiti ogo)araj#+# no%n'at#r# i (ogono oznaa)ati at%rija'. Po no%n'at#ro i oznaa)anj% at%rija'a raz#ij%)a s% gr#(iranj% at%rija'a (o or%$%no 0rojano s#sta)#& oji ora zao)o'jiti n(r. zatj%)% a gr#(ira at%rija' (r%a, s'ai/tia& granaa j%'atnosti& )rstaa& )a'it%ti& i%nzijaa& o0'i# i s'. Gr#(iranj% at%rija'a tr%0a o0#)atiti sa) at%rija' oji s% #(otr%0'ja)a i na'azi # s'ai/tia& a i onaj oji +% s% # 0##+nosti #(otr%0'ja)ati. toga j% )a-no a s% (ri'io gr#(iranja o to% )oi ra#na ao 0i s% no)i at%rija' #s(j%/no ogao #'o(iti # (ostoj%+# no%n'at#r# i s#sta) oznaa)anja.
%) RACIONALNA ORGANIZACIJA $N$TARNJ#G TRAN&PORTA 3n#tarnji trans(ort o0#)a+a cj%'o#(no r%tanj% at%rija'ni in(#ta # (roc%s# (roiz)onj%& ao i r%tanj% s)i at%rija'ni i0%nia oji s% # t# s)r# orist%. Raciona'na organizacija #n#tarnj%g trans(orta, sra+#j% )rij%% (rij%)oza& sanj#j% tro/o)%& a o(rinosi 0r-% i nora'nij% o)ijanj# (roiz)onog (roc%sa.
Na raciona'n# organizacij# trans(orta #tj%# (r)%nst)%no o)i 7atori, - ras(or% (rostorija i ras(or% rani j%sta - iz0or (ra)aca r%tanja
36
 
- iz0or trans(ortnog sr%st)a. Da 0i s% raciona'no organizirao #n#tarnji trans(ort )a-no j% #t)riti aa) j% ras(or% (rostorija i ras(or% rani j%sta #n#tar (rostorija iz%$# oji j% (otr%0an (rij%)oz at%rija'ni in(#ta i r#gi (roiz)oa. Pri izgranji no)i i'i (ro/ir%nj# (ostoj%+i (rostorija tr%0a (aziti a njio) ras(or% 0#% taa) a (rati (roiz)oni (roc%s i oog#+i ir%tno r%tanj% at%rija'ni in(#ta o #'aza # (o#z%+% o iz'aza goto)i (roiz)oa. 'ino j% i s ras(or%o rani j%sta #n#tar (rostorija& a'i o)j% i(a (ostoji )%+a %'astinost i og#+nost aa(tacija. Iz0or (ra)aca r%tanja& iao # osno)i (roiz'azi iz (otr%0a (roiz)onog (roc%sa& # naj#-oj j% )%zi i s ras(or%o (rostorija onosno rani j%sta oja #tj%# na iz0or (ra)aca r%tanja& a'i i o0rn#to& iz0or (ra)aca r%tanja o-% #tj%cati na ras(or% (rostorija i (os%0no na ras(or% rani j%sta j%r o iz0or# (ra)aca # o0roj j%ri o)isi taj ras(or%. Pri iz0or# (ra)aca r%tanja tr%0a )oiti ra#na,
- (ra)ac r%tanja tr%0a 0iti (rostorno i )r%%nsi /to ra+i - tr%0a iz0j%ga)ati s)% ri)#a)% i (razn% oo)% - tr%0a iz0j%ga)ati s)a s#)i/na za#sta)'janja.
GraBon r%tanja at%rija'ni in(#ta raa o-% izra$%n na (r%%tnoj i'i (rostornoj osno)i& tj. o-% s% izraiti na 0azi (ra+%nja izra% j%nog ij%'a& s'o(a i'i (roiz)oa i'i (a na osno)i (ra+%nja r%tanja #n#tar  j%n% raionic%. =i'o a s% rai (oj%inani graBon r%tanja 0i'o s#(ni& tr%0a (r%cizirati s'j%%+%,
( rana j%sta (o t%no'o/o r%os'ij%# ( o(%racij% oj% tr%0a iz)r/iti na (oj%ini rani j%stia ( )rij%% trajanja o(%racij% ( )rij%% r%tanja iz%$# (oj%ini o(%racija ( #-in# trans(ortn% r%'acija ( o'iin% oj% s% (r%)oz%.
Pra)ci r%tanja at%rija'ni og# 0iti )%rtia'ni i orizonta'ni. @%rtia'ni s% (rij%nj#j# o0ino tao gj% s% #s(j%/no o-%o oristiti si'o t%-% onosno )'astiti t%-inaa at%rija'ni in(#ta. Za orizonta'ni (ra)ac r%tanja (ostoji )i/% s#sta)a oji s% og# (riij%niti,
( s#sta) o0in% r%'acij% ( s#sta) raija'n% r%'acij% ( s#sta) (rst%nast% i'i r#-n% r%'acij% i ( s#sta) ci'in% i'i s'o-%n% r#-n% r%'acij%.
Iz0or trans(ortnog sr%st)a tr%+i j% r#(an (ro0'% oji tr%0a %Basno rij%/iti a 0i s% (ostig'a raciona'an organizacija #n#tarnj%g trans(orta # (o#z%+#. Iz0or trans(ortni sr%sta)a o)isi o nogi 7atoria,
ti(# (roiz)onj% i )rsti (roiz)oa rani arat%ristiaa trans(ortnog sr%st)a tro/o)ia na0a)% i %s('oatacij%.
o0ziro na (ogons% arat%risti% raz'i#j%o,
37
 
r#no trans(ortno sr%st)o %ania trans(ortna sr%st)a ;sta0i'na i (or%tna<.
3 zanj% s% )rij%% # #n#tarnj% i )anjso trans(ort# )%'ii o'iina isto)rsni (roiz)oa i'i (r%%ta raa s)% )i/% #(otr%0'ja)aj# (a'%t%& tj. (o'og% i'i #tij% o r)a& ('astin% as%& 'ia i s'.& tono or%$%ni i%nzija& # ojia i'i na ojia s% nosi at%rija' i'i (roiz)o.
Q.5. ORGANIZACIJA :J3D9I RE3RA
astoji s% o, 1. 7oriranja s#(a za(os'%ni 5. int%gracij% za(os'%ni
* FORMIRANJE 93PA ZAPO:ENI ora zao)o'ja)ati )a #)j%ta, zaj%nii int%r%si raz'iit% s(%cija'nostiT(os'o)ni zaaci oji +% o+i iz)r/iti ##(an
(roiz)oniT(os'o)ni zaata (o#z%+a Foriranj% s#(a za(os'%ni o('%san j% zaata. Osno)# za 7oriranj% s#(a za(os'%ni (r%sta)'ja at#a'iziran# sist%atizacij# i (rocj%n# rani j%sta& # ojoj s# (o(isana i o(isana s)a rana j%sta s ogo)araj#+i zatj%)ia oj% tr%0a is(#nja)ati o)j% oji +% raiti na (oj%ino rano j%st#. Ona s'#-i ao (o'azna toa za #'j#i)anj% no)i aro)a& razj%/taj i o0razo)anj% (ostoj%+i& a oristi s% i # razn% r#g% s)r%. 3'j#i)anj% no)i aro)a )%oa j% )a-an zaata oji s% rj%/a)a (ra)i'ni iz0oro. Naj)%+i st#(anj o0j%ti)nosti (osti-% s% ao s% iz0or iz)r/i na t%%'j#,
(rocj%n% rani j%sta i ocj%n% 'inosti.
Naj%/+% %to% za (rocj%n# 'inosti, int%r)j# – nain #t)r$i)anja (roB'a # ir%tno ontat#& #
razgo)or# s aniato oji r%%tira na to rano j%sto. Int%r)j# s% #(otr%0'ja)a n% sao za o0i)anj% o0j%ti)ni (oataa ;/o'o)anj#& rano is#st)#& Bzioj s(r%i i s'.<& )%+ i za (ri#('janj% nogi r#gi (oataa r%'%)antni za ono/%nj% ##(n% ocj%n% oso0nosti ;/to rani )o'i& nj%go) int%r%s za (osao& 0rigaa& oti)ia i o s(r%nosti na s#ranj#&[<.
t%sto)i – s)% s% )i/% #(otr%0'ja)aj# ao instr#%nt ocj%n% oso0nosti& 0i'o saosta'no& 0i'o ao o(#na int%r)j#a a 0i s% s#0j%ti)ni o%nti s)%'i na /to anj# j%r#. Naj)%+a )rij%nost t%sta j% # to% /to (oaz#j% razin# s(oso0nosti i'i oso0in% oj% za o0a)'janj% n%og raa ogo)araj#+a oso0a ia.
38
 
Ia )i/% (ost#(aa )a'iBacij% (ost#(aa& a'i j% najra/ir%niji 0oo)no> ana'itii # oj% s% s)aa oso0ina i s(oso0nost (rocj%nj#j% s o0ziro na s)oj% zna%nj% za #s(j%/nost ranog j%sta. 4%sto s% (otr%0ni aro)i n% na'az% nao)at r#%& )%+ i tr%0a (rona'aziti i st)arati& onosno tr%0a (ozna)ati iz)or%. Postoj% raz'iiti iz)ori& a naj)a-niji s# o)i, oni oji s% na'az% # sao (o#z%+# ;#(ora0a #n#tarnji
r%z%r)i& izo0raz0a i s'.< /o'%& oj% s# j%an o naj)%+i i najsig#rniji iz)ora& (a njio)
#io (ostaj% s)% oinantniji instit#cij% za za(o/'ja)anj%& oj% og# %Basno oristiti za
osig#ranj% n%i at%gorija& (os%0no n%)a'iBcirani rania #iro)'j%ni ranici oji i a'j% ostaj# na ra#
* IN2EGRACIJA ZAPO:ENI Iza0rani s#( 'j#i (ostat +% s#( za(os'%ni t% aa s% %$#so0no (o)%-# # oog%n# organizacij# oja +% iati zaj%nii ci'j i  j%inst)%n rani ora' i # ojoj +% (oj%inci o+i ost)ariti s)oj% ci'j%)% i zao)o'jiti s)oj% oso0n% -%'j% i (otr%0%. Na int%gracij# i oog%nizacij# s#(a za(os'%ni #tj%# nogi i0%nici o ojia )a'ja )oiti ra#na i ij% #tj%caj% )a'ja (ra)i'no )r%no)ati. Naj)a-niji i0%nici oji o'##j#+% #tj%# na int%gracij# i oog%nizacij# s# s'j%%+i, (rij%r%n (o'o-aj za(os'%ni # (o#z%+# st)aranj% ranog ora'a i saoisci('in% zao)o'j%nj% osno)ni oti)a za ra o0ro i o0j%ti)no in7oriranj% o0ra organizacija osta'i #)j%ta i j%'atnosti ojia s% ra
o'a/a)a i ini #goniji. Osno)i zaata organizacij% s#(a za(os'%ni sastoji s% # (rona'a-%nj# ta)i organizacijsi o0'ia i j%ra ojia 0i s% n%(r%stano st)arao i  jaao #tj%caj int%gracijsi i0%nia i (ostig'a /to )%+a #s'a$%nost s osta'i %'%%ntia (roiz)onj%. Potr%0no j% a (o#z%+a #)ij% 0## s(r%na rj%/a)ati s)oj% (ro0'%% i (o#ziati r#g% ogo)araj#+% organizacijs% j%r% oj% (rionos% st)aranj# o(tia'n% organizacij% ao /to s# n(r., (ri'ago0a (oj%inca zatj%)ia ranog j%sta ;#sa)r/a)anj%&
/o'o)anj%[< o0j%ti)iziranj% #)j%ta za (r%j%/taj i na(r%o)anj% sta'an ra na #s'a$i)anj# ci'j%)a i int%r%sa (oj%inaca i
(o#z%+a or-a)anj% t%no'o/o>ran% i organizacijs% saoisci('in% is'j#i)anj% (oj%inaca iz s)oj% sr%in%& ao s% (ro0'% o-%
r#ij% rij%/iti it.
39
Q.6. ORGANIZACIJA RA4:ANJI@ANJA I GR3PIRANJA ZADA2A9A
Organizacijsa str#t#ra s)aog (o#z%+a r%z#'tat j% (roc%sa organizacijs% izgranj%& # oj% s% o0a)'ja (roc%s ra/'anji)anja onosno (oj%'% zaataa i (roc%s gr#(iranja onosno sint%z% zaataa # ogo)araj#+% organizacijs% j%inic% # (o#z%+# – (o%)/i o ranog j%sta (a o organizacijsi j%inica na naj)i/oj organizacijsoj razini& tj. na (r)oj razini (oj%'% i gr#(iranj% zaataa # (o#z%+#. 3 (roc%s# gr#(iranja zaataa iao,
1. ##(an zaata (o#z%+a 5. (os%0ni zaaci (o#z%+a 6. (oj%inani zaaci.
3 (roc%s# ra/'anji)anja zaataa iao, 1. (o#z%+% 5. organizacijs% j%inic% ;(ogoni& s%tori& s'#-0%< 6. rana j%sta.
Gr#(iranj% ranog j%sta o0i)ao organizacijs% j%inic%.
I. 393PAN ZADA2A9 POD3ZE?A
III. POJEDINA4NI ZADACI
III. RADNA MJE2A II. ORGANIZACIJ9E JEDINICE I. POD3ZE?E
Ra/'anji)anj% zaataa j% (r%tona ranja a 0i s% gr#(iranj% zaataa 7orira'% ogo)araj#+% organizacijs% j%inic% (o s)i
40
1 2 3 4 5 6 7 8 9
 
$RUPIRANJE ZADATAKA )SINTEZA'
 
razinaa # organizaciji sa zaato a t% zaat% r%a'iziraj#& a # 7#nciji ost)ari)anja ci'j%)a (o#z%+a. Nain gr#(iranja zaataa& 0roj organizacijsi razina ao i 0roj organizacijsi j%inica o oji o'azi