ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Παθοφυσιολογία ΙΙ

Ενδοκρινολογία

Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Αλέξανδρος Α. Δρόσος

Άδειες Χρήσης

• Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

• Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

Πατσζαρθία : Η ζύγτροκε επηδεμία.

Παχυςαρκία

«Η ςυςςώρευςη λίπουσ ςτο ανθρώπινο ςώμα πέραν τησ

ποςότητασ που είναι απαραίτητη για την αρμονική του

λειτουργία.

Σχετίζεται με μεταβολικέσ διαταραχέσ, αυξημένη θνητότητα

και νοςηρότητα»

ΒΜΙ =

Σωματικό βάρος

Ύυος 2

ΚΑΣΗΓΟΡΙΑ ΒΑΡΟΤ BMI

Γιιεηποβαρής < 18.5

Φσζηοιογηθός 18.5-24.9

Τπέρβαρος 25.0-29.9

Πατύζαρθος I

II

30-34.9

35-39.9

Νοζερά πατύζαρθος III >40.0

1,9

4,7

31,0

47,2

41,1

29,9

26,0

18,2

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

% Ποζοζηά ΔΜΣΆνδπερ & Γςναίκερ ηλικίαρ 20-70 εηών

Άλδρες Γσλαίθες

%

Αδύλαηος Φσζηοιογηθός Υπέρβαρος Πατύζαρθος

Kapantais E, Tzotzas T, Ioannidis I, Mortoglou A, Bakatselos S, Kaklamanou

M, Lanaras L, Kaklamanos I: First National Epidemiological Survey on the

Prevalence of Obesity and Abdominal Fat Distribution in Greek Adults.

Ann Nutr Metab 2006;50:330-338

1,94,7

31,0

47,2

41,1

29,9

19,5

13,2

5,13,9

1,4 1,1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Αδύλαηος Φσζηοιογηθός Υπέρβαρος

Πατύζαρθος

Άλδρες Γσλαίθες

Ήπηα Μέηρηα Σοβαρά

% Ποζοζηά ΔΜΣΆνδπερ & Γςναίκερ ηλικίαρ 20-70 εηών

%

Ann Nutr Metab 2006;50:330–338.

Άνδρεσ-Γυναίκεσ. Συχνότθτα παχυςαρκίασ ςτθν Ευρϊπθ.

ΑΝΔΡΕ ΓΤΝΑΙΚΕ

http://apps.nccd.cdc.gov/dcpcglobalatlas/PopupImage.aspx?image=The_Future_Risk_Factors_Obesity.gif

Επίπτωςθ τθσ παχυςαρκίασ ςτθν Ευρϊπθ

1998

Αλλαγή ζηην επίπηωζη ηης πατσζαρκίας διατρονικά ζηις ΗΠΑ 1990, 1998, 2007.

(BMI 30)

2007

1990

No Data <10% 10%–14% 15%–19% 20%–24% 25%–29% ≥30%

Ποςοςτά παχφςαρκων και υπζρβαρων εφιβων- Ελλάδα

Obesity (2008) 16, 1718–1722

Αφξθςθ τθσ παιδικισ παχυςαρκίασ ςτισ ΗΠΑ

Η Παιδικι παχυςαρκία οδθγεί ςε παχυςαρκία

κατά τθν ενιλικθ ηωι.

Σστλόηεηα πατσζαρθίας θαηά ηελ ελήιηθε δφή

Ηιηθία Καλείς γοληός πατύς Τοσιάτηζηολ 1 γοληός πατύς

3–5 εηώκ

10–14 εηώκ

24%

64%

62%

79%

Stunkard et al. Am J Med 1996; 150: 230–6

Gortmaker SL, N Engl J Med 1993;329(14):1008-12

* p<0.05 ** p<0.01 *** p<0.001

Το οικονομικό και κοινωνικό κόςτοσ τθσ παχυςαρκίασ

ΓςναίκερΥπέπβαπερ

n=195

Φςζιολογικό βάπορ

n=4943

Διοπθυμένηδιαθοπά

Πανηρεμένες % 28 56 -20***

ειζόδημα $ 18,372 30,586 -6,710***

Κάηω από ηο επίπεδο θηώτειας

%32 13 10***

Παχυςαρκία : Νόςοσ των φτωχϊν ςτισ

αναπτυγμζνεσ χϊρεσ

Το κόςτοσ τθσ παχυςαρκίασ

$51 δις. (5.7% ολικών εξόδων για την υγεία ςτισ ΗΠΑ) ςε άμεςα

έξοδα.

$33 δις. Σε προγράμματα απώλειασ βάρουσ.

Έμμεςο κόςτοσ: 39 εκατ. Χαμένεσ ημέρεσ εργαςίασ.

239 εκατ. Ημέρεσ περιοριςμένησ εργαςίασ

Σύνολο: $300 εκατ. επιπλέον κόςτοσ/ εκατομ. Ενηλίκων.

Wolf and Colditz. Obesity Research 6: 97-106, 1998

Το κόςτοσ κεραπείασ τθσ παχυςαρκίασ

«Τοξικό» περιβάλλον και παχυςαρκία

Καζηζηηθή δφή

Μεηφμέκε ζφμαηηθή δραζηερηόηεηα

Γκεργεηαθή θαηακάιφζε

Δίαηηα συειή ζε ζερμίδες

Δίαηηα συειή ζε ιίπος

Γκεργεηαθή πρόζιευε

Γιατί παχαίνουμε;

Γεκεηηθή προδηάζεζε

Prentice AM, BMJ 1995;311:437-9

1950 1960 1970 1980 1990

0

Συςχζτιςθ δεικτϊν ζλλειψθσ ςωματικισ δραςτθριότθτασ

με τθ ςυχνότθτα τθσ παχυςαρκίασ

% Πατσζαρκία

Ασηοκίνηηα/ νοικοκσριό

παρακολούθηζη TV(ώρες/εβδ)

Burger = 690μεγάιε Coke = 280Παηάηες = 570

ΤΝΟΛΟ = 1,540

Θεπμίδερ

62 gr ιίποσς

Δηαθήμηζε-Έηοημο θαγεηό

Οι μερίδεσ είναι μεγάλεσ

Κατανάλωςθ «υγρϊν γλυκιςμάτων» Ζφθβοι (θλικίασ 12-19) καταναλϊνουν γάλα και αναψυκτικά με ηάχαρθ θμερθςίωσ (onz.θμερθςίωσ)

0

5

10

15

20

1977-78 1995-96

Γάλα Αναψυκτικά

Αςξημένορ κίνδςνορ πασςζαπκίαρ για κάθε επιπλέον κοςηί

ζακσαπούσος ανατςκηικού

Μερίδες ζαθταρούτφλ ποηώλ

1.6

4.8

3.2

Παχυςαρκία και ϊρεσ TV

Απόςταςθ που διανφεται με το αυτοκίνθτο/πόδια

255 244 237199 195

319,9

379,6

480,6 495,4518,7

535,5

186

0

100

200

300

400

500

600

1975/6 1985/6 1989/91 1992/4 1995/7 1998/00

Μίλια βαδίζεως Αυηοκίνηηο x 10 μίλια

Source: DTLR National Travel Surveys

TV Video Video

παιγνίδια

Computer Ταινίες ΣΥΝΟΛΟ

0

1

2

3

4

5

6

2-7 ετών

8-18 ετών

Ώρες /εμέρα

«Η γενιά των Media»

2.8

5.2

Πλεσκοληθά λοζήκαηαΆπνοια καηά ηον ύπνο

ύνδπομο ςποαεπιζμού.

Ληπώδες ήπαρ κε αιθοοιηθής

αηηηοιογίας (NAFLD)ηεάηωζη

ηεαηοηπαηίηιδα

Κίππωζη

Σηεθαληαία λόζος

ακσαπώδηρ Διαβήηηρ

Δςζλιπιδαιμία

Τπέπηαζη

Γσλαηθοιογηθές αλφκαιίεςΔιαηαπασέρ κύκλος

ΠΩ

Οζηεοαρζρίηηδα

Φοιοθσζηοπάζεηα

Καρθίλοςμαζηού, μήηπαρ, ηπασήλος,

κόλο, οιζοθάγορ, πάγκπεαρ,

νεθπό, πποζηάηηρ.

ΦιεβίηηδαΦλεβική ζηάζη

Οσρηθή αρζρίηηδα

Επιπλοκζσ τθσ παχυςαρκίασ

ΑΕΕ

Καηαρράθηες

Η παχυςαρκία είναι νόςοσ

Προκαλεί ~300,000 θανάτουσ ετηςίωσ ςτισ ΗΠΑ.

– 2η αιτία θανάτων που μπορούν να προληφθούν μετά το κάπνιςμα ςτισ ΗΠΑ

(~400,000/έτοσ).

Δίαηηα θαη έιιεηυε ζφκαηηθής άζθεζες 310,000-580,000

Κάπνιζμα 260,000-470,000

Αλκοόλ 70,000-110,000

Μικπόβια 90,000

Σοξικοί παπάγονηερ 60,000-110,000

Πςπκαγιέρ 35,000

εξοςαλική ζςμπεπιθοπά 30,000

Αςηοκίνηηα- Μησανάκια 25,000

Υπήζη θαπμάκων 20,000

ΑΙΣΙΑ ΠΡΟΩΡΟΤ ΘΑΝΑΣΟΤ

CDC. www.cdc.gov.

Παχυςαρκία και ΣΔ : παράλλθλεσ επιδθμίεσ

Δηαβήηες

Πατσζαρθία(BMI ≥30 kg/m2)

<4% 4%–4.9% 5%–5.9% >6%

10%–14% 15%–19% 20%– 24% >25%

2004 1994

30

Obesity Treatment Pyramid

BMI > 40

35

30

25

Diet Physical Activity

Lifestyle Modification

Pharmacotherapy

Bariatric

Surgery

BMI ≥ 40

35

30

25

Source: The Practical Guide: Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults. National Institutes of Health. National Heart, Lung,

and Blood Institute. October 2000, NIH Publication No. 00-4084.

31

-20

-15

-10

-5

0

5

Short-term Obesity Therapy Does Not Result in Long-term Weight Loss

Cha

ng

e in

Weig

ht (k

g)

Source: Wadden TA, Sternberg JA, Letizia KA, et al. Treatment of obesity by very low calorie diet, behavior therapy, and their combination: a five-year

perspective. Int J Obes. 1989;13 Suppl 2:39-46

5-YearFollow-up

End ofTreatment

Baseline

Diet alone

Behavior therapy

Combined therapy

Orlistat

Mechanism of Action

Inhibits pancreatic lipases preventing hydrolysis of ingested fat

Less than 1% absorbed

Dosing: 60 – 120 mg prior to each meal.

Lower dose OTC (My Alli)

Cost: about $224 for a 1 month supply of 120 mg dose

Insurance coverage: NC by Unity, PPlus, or Medicaid

GI side effects: diarrhea, cramping, flatus, oily discharge,

malabsorption of fat soluble vitamins.

Only drug interaction: CSA

Orlistat: Efficacy

Meta-analysis, 29 RCTs included

12 trials with 6 months follow up

Mean of 2.59 kg (1.74-3.46) more wt loss with orlistat

22 trials with 12 months follow up

Mean of 2.89 kg (2.27-3.51) more wt loss with orlistat

RR diarrhea 3.40, flatus 3.10, and dyspepsia 1.48

No difference between 6 and 12 months

Cochrane review meta-analysis

11 trials with at least 12 months follow up

Mean of 2.7 kg (2.3-3.1) more wt loss with orlistat

Li, et al. Ann Intern Med, 2005.

Padwal, et al. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2003.

Orlistat: Long-term Efficacy

4-year double blind placebo controlled RCT

3,305 patients, BMI>30

Lifestyle changes + orlistat (120 mg) or placebo

Primary outcomes: wt loss, time to onset DM II

Mean of 2.8 kg more wt loss with orlistat

(P<0.001)

Incidence of diabetes 6.2% vs 9% (P=0.0032)

Torgerson, et al. Diabetes Care, 2004.

35

Vertical Banded Gastroplasty

• Developed during the 1960s

• Purely restrictive procedure

• Pouch based on lesser curve

• Introduction of mechanical staples

• Polypropylene mesh band or Silastic® ring

(nonadjustable)

• Pouch sizes are usually 2-4 ounces

• No dumping/malabsorption

Adverse Events

• Relatively low (as is weight loss)

• Strict diet compliance

• Frequent vomiting (not adjustable)

• Not suitable for higher BMI patients

Complications

• Prominent rate of weight regain, severe

heartburn, pulmonary emboli, leak, and

• Myocardial infarction

36

BilioPancreatic Diversion (BPD)

• AKA Scopinaro Procedure (Hess/Gagner)

• Removes about 70% of the stomach

• BPD also diverts fluids and bile produced in the

stomach and the first part of the intestines. Diverted

enzymes join the ingested food only in the distal small

intestine, otherwise known as the ileum

• Bile and pancreatic secretions flow through the

bypassed biliopancreatic channel

• Distal part of the small intestine is then connected to

the pouch, bypassing the duodenum and jejunum

• After a few months, the patient can eat a completely

free diet

• No restrictive component

• Long-term nutritional follow-up and patient monitoring

needed

• BPD is an effective and very complicated procedure

37

Complications

• Less stomach means less acid

production=malabsorption

• Severe malabsorption may lead to

nutritional deficiency (must take

vitamins and minerals)

• Risk of deficiency diseases such as

anemia and osteoporosis;

gallstones are common

• BPD has a much smaller distance

from the stomach to the colon

which also promotes malabsorption

• Should be considered only by

patients evaluated by surgeons who

are trained in the procedure and

perform it routinely

BPD/Duodenal Switch (BPD/DS)

38

Sleeve Gastrectomy

Procedure

• Stomach turned into a sleeve or tube using staples

• One- or two-stage procedure

1) Sleeve gastrectomy (High WL)

2) Conversion to gastric bypass/DS (if no WL)

• Some surgeons prefer it over the gastric banding

operation (no foreign body)

Complications/Limitations

• Still fairly new procedure, considered

investigational by many surgeons and insurers

• Irreversible; if weight is not lost, conversion to

gastric bypass may be necessary

Source: www.facs.org/education/gs2004/gs33lee.pdf.

39

Roux en-Y Gastric Bypass

Sources: 1.Mason, EE and Ito C. Gastric bypass in obesity. Surg Clin North Am. 1967 Dec;47(6):1345-51. 2. Wittgrove AC, Clark GW, Tremblay LJ.

Laparoscopic gastric bypass, Roux-en-Y: preliminary report of five cases. Obes Surg. 1994 Nov 4(4):353-357.

40

Roux en-Y Gastric Bypass

Dr Roux (France)

• First performed in 1994 in the United States

(Wittgrove/Clark)2

• Most common procedure in the US (150,000 in 2005)

• Both restriction and malabsorption component

• Small bowel is divided below the lower stomach outlet

• Rearranged into a Y-configuration via a “Roux limb”

• Preserves most of the small bowel for nutrients

Side Effects

• May include dumping (nausea, vomiting, diarrhea,

abdominal cramps, flushing, and palpitations)

Complications

• Anastomotic leaks, nutritional deficiencies, stomal

stenosis, hernia, and death

Sources: 1.Mason, EE and Ito C. Gastric bypass in obesity. Surg Clin North Am. 1967 Dec;47(6):1345-51. 2. Wittgrove AC, Clark GW, Tremblay LJ.

Laparoscopic gastric bypass, Roux-en-Y: preliminary report of five cases. Obes Surg. 1994 Nov 4(4):353-357.

41

• Placed around upper part of the stomach1

– A small pouch is created1

– Stomach holds less food2

– Induces feeling of satiety2

• OR time may be as little as 1 hour3

• Overnight hospital stay may not be needed3

• Reduced recovery time4

• Evaluated every 4-6 weeks for the first year for

gradual tightening

• As effective as gastric bypass at 36 months

and beyond5

• Fewer perioperative and less intense

complications3,5

– Complications include band slippage, erosion and

deflation, obstruction of the stomach, dilation of

the esophagus, infection, or nausea and vomiting

may occur. Reoperation may be required.

The LAP-BAND® System

Sources: 1. BioEnterics® LAP-BAND® Adjustable Gastric Banding System. System Usage Manual–PN 94163; INAMED Health. 2. University of California, San Diego Medical

Center – Center for the Treatment of Obesity. Accessible at http://health.ucsd.edu/specialties/lapband/faq/. 3. Parikh MS, Laker S, Weiner M, et al. Objective comparison of

complications resulting from laparoscopic banding procedures. J Am Coll Surg. 2006 Feb; 202(2):252-261. 4. Fisher BL. Comparison of recovery time after open and

laparoscopic gastric bypass and laparoscopic adjustable banding. Obes Surg. 2004 Jan;14(1):67-72. 5.O’Brien PE, McPhail T, Chaston TB, Dixon JB. Systematic review of

medium-term weight loss after bariatric operations. Obes Surg. 2006 Aug;16(8):1032-1040.

Τέλος Ενότητας

Χρηματοδότηση• Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του

εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.

• Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο

Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του

εκπαιδευτικού υλικού.

• Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος

«Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την

Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς

πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου

Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0.

Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις:

•Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1060.

Σημείωμα ΑναφοράςCopyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Αγαθοκλής Τσατσούλης, Επαμεινώνδας Τσιάνος, Ιωάννης Μπασούκας, Ευάγγελος Μπριασούλης, Λεωνίδας Χρήστου, Σταυρούλα Τσιάρα, Γεώργιος Καλαμπόκης, Κωνσταντίνος Κατσάνος, Ελένη Καψάλη, Μαρία Κοσμίδου Γεράσιμος Μπαλταγιάννης, Στυλιανός Τίγκας, Δημήτριος Χριστοδούλου, Γεώργιος Πενθερουδάκης, Γεώργιος Καλαμπόκης. Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Αλέξανδρος Α. Δρόσος. «Παθοφυσιολογία ΙΙ. Ενδοκρινολογία». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1060.

Σημείωμα Αδειοδότησης

• Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού -Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη.

• [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.