บทท บทท 22เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน

1. เอกสารทเกยวของกบการศกษาคนควา1.1 จงหวดสมทรสาคร1.2 เทศบาลนครสมทรสาคร1.3 ระบบนำาประปา1.4 แนวความคดทเกยวของกบการวจย

- แนวคดเกยวกบความคดเหน- แนวคดเกยวกบความตองการ- แนวคดเกยวกบการรบร - แนวคดเกยวกบการมสวนรวม

2. งานวจยทเกยวของกบการศกษาคนควา

จงหวดสมทรสาครจงหวดสมทรสมทรสาคร เดมชอบานทาจน เปนชมชนใหญอย

บรเวณรมอาวปากแมนำาทาจน และไดยกฐานะเปน เมองสาครบร ในสมยสมเดจพระมหาจกรพรรด แหงกรงศรอยธยา เมอป พ.ศ. 2091 ตอมาในสมยสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร ไดโปรดเกลาใหเปลยนชอเปน เมองสมทรสาคร และเปลยนเปน จงหวดสมทรสาคร ในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว จงหวดสมทรสาครนน ประชาชนนยมเรยกวา มหาชย ตามชอคลองทขดในสมยสมเดจพระสรรเพชญท 8 (พระเจาเสอ) แหงกรงศรอยธยา

จงหวดสมทรสาคร เปนจงหวดชายทะเล ตงอยในพนทภาคกลางตอนลางของประเทศไทย หางจากกรงเทพมหานคร ตามทางหลวงแผนดนหมายเลข 35 (ถนนพระราม 2) ประมาณ 30 กโลเมตร อาณาเขตพนทตดตอ มดงน ดงภาพประกอบ 2

ทศเหนอ ตดตอกบ จงหวดนครปฐมทศใต ตดตอกบ ทะเล (อาวไทย)ทศตะวนออก ตดตอกบ กรงเทพมหานครทศตะวนตก ตดตอกบ จงหวด

สมทรสงคราม และจงหวดราชบร

ภาพประกอบ 2 แสดงทตงจงหวดสมทรสาคร

10

จงหวดสมทรสาครมพนททงสน 872.34 ตารางกโลเมตร แบงเขตการปกครองออกเปน 3 อำาเภอ คอ อำาเภอเมองสมทรสาคร อำาเภอกระทมแบน อำาเภอบานแพว ม 48 ตำาบล 288 หมบาน 7 เทศบาล และ 31 องคการบรหารสวนตำาบล

ตราประจำาจงหวด ประกอบดวย รปสำาเภาจน รปทะเล รปโรงงานและปลองไฟ ดงภาพประกอบ 3

ภาพประกอบ 3 แสดงตราประจำาจงหวดสมทรสาคร

คำาขวญประจำาจงหวด คอ เมองประมง ดงโรงงาน ลานเกษตร เขตประวตศาสตร(รตนา บำารงชาต. 2544 : 7-10)เทศบาลนครสมทรสาครเทศบาลนครสมทรสาคร

เทศบาลนครสมทรสาคร ตงอยเลขท 920/186 ถนนสคนธวท ตำาบลมหาชย อำาเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร รหสไปรษณย 74000 มพนท 10.33 ตารางกโลเมตร อาณาเขตพนทตดตอ มดงน ดงภาพประกอบ 4

ทศเหนอ ตดตอกบ ตำาบลทาทรายทศใต ตดตอกบ ตำาบลบางหญาแพรกทศตะวนออก ตดตอกบ ตำาบลโคกขามทศตะวนตก ตดตอกบ ตำาบลทาทราย และ

ตำาบลทาจน

11

ภาพประกอบ 4 แสดงทตงเทศบาลนครสมทรสาคร ตราสญลกษณประจำาเทศบาล เปนภาพเทพเจาจอมเมอง พระ

วรกายสขาว ทรงครฑเปนพาหนะสแดง ดงภาพประกอบ 5

12

ภาพประกอบ 5 แสดงตราสญลกษณประจำาเทศบาลนครสมทรสาคร

ลกษณะทางสงคมของเทศบาลนครสมทรสาครลกษณะทางสงคมของเทศบาลนครสมทรสาครดานการศกษา

เทศบาลนครสมทรสาคร มสถานศกษาตงแตระดบอนบาล ประถมศกษา มธยมศกษา และอาชวศกษา สำาหรบสถานศกษาทใหการศกษาซงอยในความรบผดชอบของเทศบาล ฯ มจำานวน 6 แหง คอ โรงเรยนเทศบาลบานมหาชย โรงเรยนเทศบาลวดชองลม โรงเรยนเทศบาลวดแหลมสวรรณาราม โรงเรยนเทศบาลวดเจษฎาราม โรงเรยนเทศบาล วดตกมหาชยาราม และโรงเรยนเทศบาลวดโกรกกราก

ดานศาสนาประชาชนในเขตเทศบาลนครสมทรสาครสวนใหญนบถอ

ศาสนาพทธดานสาธารณสข

เทศบาลนครสมทรสาคร มศนยบรการสาธารณสข 3 แหง คอ ศนยบรการสาธารณสขตำาบลมหาชย ศนยบรการสาธารณสขตำาบลทาฉลอม และศนยสาธารณสขตำาบลโกรกกราก

ดานพฒนาชมชนเทศบาลนครสมทรสาคร ไดจดแบงชมชนออกเปน 32

ชมชน โดยมการเลอกคณะกรรมการชมชน ๆ ละ 9-15 คน เพอประสานการดำาเนนกจกรรมตางๆ รวมกบเทศบาล ฯ

ดานประชากรจำานวนประชากรทสำารวจไดในเขตเทศบาลนคร

สมทรสาคร ในป พ.ศ. 2548 มจำานวน 60,805 คน จำานวนครวเรอน 9,712 หลงคาเรอน (เทศบาลนครสมทรสาคร. 2548 : 74-78)

13

วสยทศนในการบรหารงานของเทศบาลนครสมทรสาครวสยทศนในการบรหารงานของเทศบาลนครสมทรสาครเทศบาลนครสมทรสาคร ไดกำาหนดยทธศาสตรและ

แนวทางการพฒนาทองถนรวม 7 ยทธศาสตร ประกอบดวย1. จดการศกษาภาคบงคบในเขตพนทอยางทวถง ม

คณภาพ นกเรยนสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศ มความร ความเขาใจภาษาตางประเทศเปนอยางด

2. สงเสรมการศาสนา ศลปวฒนธรรม และประเพณทองถน

3. ผลตนำาประปาทมคณภาพเพยงพอตอความตองการของประชาชน

4. บรรเทาปญหานำาทวมในระยะสนและประสานงานทงในระดบจงหวด

และระดบรฐบาล เพอการแกไขปญหาในระยะยาว5. ใหความสำาคญกบงานบรการสาธารณะของเทศบาล

ทเกยวของกบการสงเสรมคณภาพชวต และความเปนอยของประชาชน ตลอดจนปรบภมทศนและสงแวดลอมภายในเทศบาล

6. นำาตวชวดมาใชในการประเมนผลการบรหารงานของเทศบาล ฯ

เพอปรบปรงประสทธภาพและประสทธผลในการใหบรการประชาชนไดดยงขน

7. พฒนาบคลากรของเทศบาล ฯ ใหสามารถสนบสนนการดำาเนนงานทไดรบ

14

การถายโอนไดอยางมประสทธภาพ ตลอดจนการปรบปรงและพฒนาเครองมอ เครองใช และสถานทปฏบตงาน (เทศบาลนครสมทรสาคร. 2548 : 80-84)

จากวสยทศนในการบรหารงาน โดยเฉพาะยทธศาสตรท 3 การผลตนำาประปาทมคณภาพเพยงพอตอความตองการของประชาชน เทศบาลนครสมทรสาครไดกำาหนดแนวทางการพฒนาโดยมเปาหมายทจะผลตนำาประปา เพอใหชมชนมนำาประปาทสะอาดถกสขอนามยและราคาประหยด สำาหรบใชในการอปโภค-บรโภคอยางทวถง และเพยงพอตลอดทงป

ปจจบนเทศบาลนครสมทรสาครผลตนำาประปาจากบอบาดาล 14 บอ ซงสวนใหญมอายการใชงานเกน 10 ป ประกอบกบระบบทอสงนำาทเกาและชำารด ทำาใหนำาประปาในบางชมชนมคณภาพไมไดมาตรฐาน เทศบาล ฯ จงมนโยบายทจะเปดบอนำาบาดาลใหมแทนบอ ทมปญหารนแรง เพอบรรเทาความเดอดรอนของประปาชนผใชนำาในระยะสน สวนในระยะยาวเทศบาล ฯ มนโยบายทจะใชระบบนำาผวดนทดแทนนำาบาดาล เพอการแกไขปญหา อยางถาวร ทงยงสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลทใหเลกการใชนำาบาดาล เทศบาล ฯ วางแผนทจะทำานำาประปาผวดน ใหมกำาลงการผลตทเพยงพอและทวถงทกชมชน เพอเปดโอกาสใหชมชนในเขตทาฉลอม ซงปจจบนตองใชบรการจากการประปาสวนภมภาคในราคาคอนขางสง สามารถเลอกใชบรการนำาประปาทเทศบาล ฯ ผลตและจำาหนายเองได (เทศบาลนครสมทรสาคร. 2548 : 81) ดงนนผบรหารระดบสงของเทศบาล ฯ จงไดมอบหมายใหกองการประปา ซงเปนหนวยงานทเกยวของไดเรงดำาเนนการใหเปนไปตามจดมงหมายของการพฒนาตอไป

15

ระบบนำ)าประปาระบบนำ)าประปา“ประปา เปนคำาทมาจากภาษาสนสกฤต ตามศพทบญญต”

แหง ประกาศการสรางประปา เมอวนท 13 กรกฎาคม พ.ศ. 2452 (รตนโกสนทร 128) ในรชสมยขอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว มความหมายวา กจการทจะนำานำามาใชในพระนคร แตในปจจบน คำาจำากดความของคำาวา นำาประปา หรอ “ ” “Tap Water” ไดเปลยนแปลงไปใหสอดคลองกบความหมายตามมาตรฐานของประเทศทเจรญแลวทวโลก กลาวคอ เปนนำาทสะอาด ปราศจากเชอโรค มปรมาณเพยงพอ ปราศจากสารเคมมพษ ปราศจากกมมนตภาพรงส มองดแลวนาดม และเปนนำาทผลตและจายไปยงอาคารสถานทและตวเรอนตาง ๆ อยางทวถง โดยผานทอทมแรงดนเหมาะสมตลอด 24 ชวโมง (ธนวต อองอนทศร. 2546 : 32)

องคการอนามยโลก (WHO) ไดนยามวตถประสงคของการทำาระบบนำาประปาไว 3 ประการ คอ

1. ผลตนำาประปาเพอใชในการอปโภค-บรโภคไดโดยปลอดภย2. ผลตนำาใหพอกบความตองการของผใชนำา3. ตนทนการผลตตำา และพรอมทจะจายนำาใหแกผตองการใช

นำาไดอยางทวถง (โกมล ศวะบวรและคณะ. 2523 : 68)

ศภฤกษ สนสพรรณ (สาวตร คงยน. 2544 : 16-17 ; อางองจาก ศภฤกษ สนสพรรณ. 2537 : 1-1) ไดกลาวถงวตถประสงคของการจดตงระบบประปาไว ดงน

1. การจดนำาสะอาดใหกบประชากรในชมชน นำาสะอาดในความหมายน หมายถง

นำาทสามารถดมหรอใชปรงอาหารไดโดยไมทำาใหเกดโรคภย หรอมอนตรายแกผบรโภคทงในระยะสนและระยะยาว กลาวคอ นำาทผลต

16

ขนและจายใหกบชมชนจะตองปราศจากเชอโรคชนดทกอใหเกดโรค และสารอนตรายตาง ๆ ทละลายปนมา รวมทงจะตองควบคมสารละลายบางประเภททอาจจะเกดผลตอผใชนำาหากมปรมาณเกนพกดมาตรฐาน เชน ความกระดางของนำา เหลก ไนเตรท คลอไรด เปนตน นอกจากน ยงตองคำานงถงลกษณะทกอใหเกดความนาใช เชน ปราศจากส กลน รส ควบคกนไป

2. จดหานำาสะอาดใหมปรมาณพอเพยงทวทงชมชน ปรมาณทพอเพยงจะขนอยกบ

ปรมาณนำาดบ และความสามารถในการผลตนำาและการจายนำาในขอบเขตทรบผดชอบ ปรมาณของนำาประปานอกจากจะจายใหกบบานเรอนแลว ยงตองครอบคลมไปถงบรการสาธารณะ ตาง ๆ อกดวย เชน การดบเพลง สวนสาธารณะ หรอสถาบนราชการ เปนตน โดยอาศยจำานวนประชากร และอตราการใชนำาเปนหลกเกณฑในการพจารณาปรมาณนำาทตองผลตและจายออกไป

3. บรการนำาใหกบชมชนอยางทวถงสะดวกและรวดเรว เพอใหบรรลวตถประสงคใน

ขอนจำาเปนตองมระบบจดนำาเขาสชมชนทกวางขวาง คอ วางทอจายนำาใหทวเขตทรบผดชอบ ยงวางทอประปาไดยาวมากเทาไรผใชนำายอมมโอกาสไดรบนำาประปาไดมากขนตามไปดวย ทอประปาทวางไปตามแนวถนน จะเปนหวใจสำาคญของการจายนำาไปยงอาคารบานเรอนทอยใกลเคยง ซงพรอมทจะตอทอประปาเขาสอาคารโดยตรง นอกจากนระยะเวลาของการจายนำาจากโรงกรองนำา จะตองมอยางตอเนอง หรอจะตองสรางระบบทสามารถจายนำาไดตลอด 24 ชวโมง เชน มหอถงสงไวชวย เมอเครองสบนำาหยดทำางาน หรอชวยจาย

แหลงนำ)าสำาหรบกจการประปา

17

กจการประปาตองการแหลงนำาทมปรมาณนำาจำานวนมากและเพยงพอสำาหรบการผลตนำาประปา เพอใชอปโภค-บรโภคในชมชน แหลงนำาดงกลาวนจะตองมนำาในปรมาณ ทตองการอยตลอดเวลา และตองมคณสมบตทเหมาะสม เชน เปนนำาทไมมส ไมมกลน ไมมรส และปราศจากสงโสโครกปะปน เปนตน แหลงนำาทไดรบการพฒนาเพอกจการประปาเปนแหลงนำาผวดน และแหลงนำาใตดน ดงน

1. แหลงนำาผวดน ไดแก แมนำา ลำาคลอง และอางเกบนำา นำาดบทนำามาใช

ผลตนำาประปาสามารถสบมาจากแมนำาหรอลำาคลองไดโดยตรง ถาแหลงนำามนำาไหลตลอดปและปรมาณนำาไหลตำาสดในแหงนำาดงกลาวน มมากกวาปรมาณนำาทตองการใชผลตนำาประปาในแตละวน ในกรณทปรมาณนำาไหลตำาสดในแหลงนำามนอยกวาปรมาณนำาทตองการใชผลตนำาประปา กจำาเปนทจะตองสรางอางเกบนำาเพอเกบนำาสำาหรบใชในฤดทปรมาณนำาในแหลงนำานอย

2. แหลงนำาใตดน ในบรเวณทลกษณะทางธรณมชนนำาบาดาลอยและม

ปรมาณนำาบาดาลมาก นำาดบทนำามาใชผลตนำาประปากสามารถสบจากนำาบาดาลดงกลาว ปรมาณนำาทสามารถสบขนมาไดสมพนธกบลกษณะทางธรณวทยาของแหลงนำาบาดาล และปรมาณนำาใตดนทไหลเขาสแหลงนำาบาดาลน

การหาแหลงนำาดบเพอกจการประปา จะตองทำาการศกษาและพจารณาใชนำา

ทงจากแหลงนำาผวดนและแหลงนำาใตดนควบคกน โดยคำานงทงปรมาณ คณภาพ การสามารถนำามายงโรงกรองนำาไดโดยสะดวกและประหยด (สมบรณ ลวระ. 2540 : 157-159)

ระบบการประปาเทศบาลนครสมทรสาคร

18

เทศบาลนครสมทรสาคร มระบบการประปาทใหบรการประชาชน อย 2 แหง 1. กา ร ป ร ะ ป า ข อ ง เ ท ศ บ า ล น ค รสมทรสาคร เร มดำาเนนกจการตงแตป พ.ศ. 2495 โดยใชน ำาบาดาลเปนแหลงผลต ทำาการจายนำาประปาไปยงบานเรอนประชาชนในเขตตำาบลมหาชย และตำาบลโกรกกรากโดยตรง ไมมการเตมสารคลอรนเพอฆาเชอโรคแตอยางใด ปจจบนมบอบาดาลทใชการไดอย 14 บอ ซ งผลตนำาได 37,000 ลกบาศกเมตรตอวน มผ ใชน ำา 10,343 ราย ซงยงไมเพยงพอตอความตองการของประชาชน ดงนน กรมโยธาธการและ ผงเมอง เทศบาลนครสมทรสาคร จงไดทำาการสำารวจแหลงนำาผวดนทม ศกยภาพเพยงพอทจะทำาการผลตนำาประปาในเขตเทศบาล ฯ พบวา นำาจากคลองระบายนำา D7 ซ งเป นคลองทแยกมาจากคลองดำาเน นสะดวก มปรมาณและคณภาพทเหมาะสมทจะใชเปนแหลงนำาดบในการผลตนำาประปาได อกทงคลอง D7 อยหางจากสำานกงานเทศบาล ฯ ประมาณ 12 ก โ ล เ ม ต ร เ ท า น น (กรมโยธาธการและผงเมอง. 2548 : 21)

2. การประปาภมภาคสมทรสาคร ดำาเนนการจายนำาในเขตตำาบลทาฉลอม ซงอยในเขตเทศบาล ฯ และตำาบลบางหญาแพรก ผลตนำาได 7,200 ลกบาศกเมตรตอวน จำานวนผใชนำา 2,782 ราย การจายนำาไมเพยงพอเชนกน (เทศบาลนครสมทรสาคร. 2548 : 76)

แนวคดเกยวกบแนวคดเกยวกบความคดเหนความคดเหนนกวชาการไดใหความหมายของความคดเหนไวหลากหลาย

ดงน

19

พจนานกรมเวบสเตอร (ศภนตย โฆษตพพฒน. 2546 : 21 ; อางองจาก Guralnik. 1976 : 46) ไดใหความหมายของความคดเหนสรปได ดงน

1. ความเชอทไมสามารถยนยนไดอยางแนนอนวาเปนความรสกทแทจรง แตกด

เหมอนวาจะเปนสงทถกตองและมเหตผล หรอเปนความนาจะเปนของความคดเหนเฉพาะบคคลในการตดสนใจ

2. การประเมนผล หรอความรสก หรอการประมาณคาเกยวกบคณลกษณะ หรอ

คณคาของบคคล หรอสงตาง ๆ3. รปแบบการตดสนใจของผเชยวชาญเนอหาสาระ ซงการให

ความคดเหนของผเชยวชาญเปนสงทตองการ

4. หลกเกณฑในการใชถอยคำาโดยมการตดสนใจ หรอพจารณาตดสนสงตาง ๆ โดย

มหลกเกณฑสนบสนนในแตละรายกรณคารเตอร ว กด (ศรณยา เทยนเสร. 2541 : 13 ; อางอง

จาก Carter V. Good. 1973 : 339) ไดใหความหมายของความคดเหนไววา หมายถง ความนกคด ความรสกประทบใจ ความเชอ และการตดสนใจเกยวกบสงใดสงหนง ซงไมอาจบอกไดวาเปนการถกตองหรอไม

โคลาซา (ศรณยา เทยนเสร. 2541 : 14 ; อางองจาก Colasa. 1969 : 386) ไดใหความหมายของความคดเหนไววา หมายถงการแสดงออกของแตละคนในอนทจะพจารณาถงขอเทจจรงอยางใดอยางหนง หรอเปนการประเมนผลสงใดสงหนง จากสภาพแวดลอมตาง ๆ ไมวาจะเปนทางบวกหรอทางลบกตาม

20

นจรนทร โอภาสเสถยร (2546 : 22) ไดใหความหมายของคำาวาความคดเหนไววา หมายถง ความคดเหนของบคคล กลมคน ทมตอสงใดสงหนง ซงแสดงออกมา โดยการเขยน พด จะสามารถศกษาไดจาก การซกถาม แบบสอบถาม บนทกไว รวบรวมขอมล ซงความคดเหนนนเปนประโยชนตอการวางแผน นโยบาย แกไขปรบปรงปญหาตาง ๆ ใหเปนไปตามความตองการอยางเหมาะสม

ศรณยา เทยนเสร (2541 : 15) ไดใหความหมายของคำาวาความคดเหนไววา หมายถง การแสดงออกทางดานความรสกนกคด ความเชอ ของบคคลทมตอสงใดสงหนง โดยอาจจะเปนการพด การเขยนกได และการแสดงออกนนขนอยกบความร ประสบการณ และสภาพแวดลอมเปนสวนชวยในการพจารณาและประเมนคากอนทจะแสดงความคดเหน ซงอาจจะเปนไปในทางเหนดวยหรอไมเหนดวยกตาม

สมภพ สมประสงค (2546 : 8) ไดใหความหมายของคำาวาความคดเหนไววา หมายถง ความเชอ การตดสนใจ การแสดงออกดานความรสก หรอเหตการณใดเหตการณหนงตอสงใดสงหนง โดยมอารมณ ประสบการณ และสภาพแวดลอมในขณะนนเปนพนฐานการแสดงออก ซงอาจถกตอง หรอไมกตาม

สพรรณภา ศกดทอง (2546 : 10) ไดใหความหมายของคำาวาความคดเหนไววา หมายถง การแสดงออกทางดานความรสกนกคด ความเชอของแตละบคคลตอสงใดสงหนง หรอเหตการณใดเหตการณหนง อาจจะเปนการพดหรอการเขยน โดยอาจมอารมณ ประสบการณ และสภาพแวดลอมในขณะนนเปนพนฐานในการแสดงออก ซงอาจจะถกตองหรอไมกได อาจไดรบการยอมรบหรอปฏเสธจากคนอนกได และอาจเปลยนแปลงไดตามเวลา

จากนยามดงกลาวขางตน สามารถสรปความหมายของความคดเหนวา เปนการแสดงออกของบคคลดานความรสกนกคด ทมตอ

21

สงใดสงหนง หรอเหตการณใดเหตการณหนง โดยการเขยนหรอพด ซงความคดเหนของแตละบคคลจะแตกตางกนขนอยกบความร ประสบการณ และสภาพแวดลอม ทสำาคญความคดเหนทแสดงออกมาจะเปนประโยชนตอการวางแผน พฒนา ปรบปรง โครงการและแกไขปญหาตาง ๆ ใหเปนไปตามความตองการไดอยางเหมาะสม ดงนน ในปจจบนจงนยมทจะรวบรวมความคดเหนทเรยกวา การสำารวจประชามต (Polling)

องคประกอบของความคดเหนความคดเหนมองคประกอบพนฐานทสำาคญ 3 ประการ

คอ1. ความเขาใจ คอ การเรยนรจากประสาทสมผสทงหา

คอ ตา ห จมก ลน และกาย สวนประกอบของรางกาย ห และตา เปนองคประกอบททำาใหเกดทศนคตมากทสด การไดยนเปนเรองราวตาง ๆ เขาสสมอง โดยสมองจะกำาหนดความคดแยกแยะเหตผลออกมาเปนความรสกทงทางบวกและลบ

2. ความรสก คอ ความรสกทแสดงออกเพอบงบอกถง ความรก ความโกรธ

หรอความเกลยดตาง ๆ

3. พฤตกรรม คอ การแสดงออกตาง ๆ สงเกตไดจากองคประกอบพนฐาน

3 ประการจนกอใหเกดรปแบบตาง ๆ เกดการเรยนรและประสบการณของบคคล การตดตอสมพนธระหวางบคคล การเลยนแบบสงคม โดยมผลเกยวเนองถงการจงใจ การเรยนร การรบร เปนจตวทยาทางสงคม (นจรนทร โอภาสเสถยร. 2546 : 22 ; อางองจาก บณฑต ตะเอกา. 2542 : 8)

22

ปจจยทมอทธพลตอความคดเหนความคดเหนของบคคลแตกตางกน ขนอยกบปจจยตอ

ไปน1. ปจจยสวนบคคล

1.1 ระดบการศกษา การศกษามอทธพลมากตอการแสดงออกซงความ

คดเหน เพราะการศกษาจะทำาใหบคคลนน ๆ มความรในเรองตาง ๆ เพมมากขน ดงนน คนทมความรมากมกจะมความคดเหนในเร องตาง ๆ อยางมเหตผล

1.2 ความเชอ หมายถง ความรสกนกคดของบคคลในการยอมรบตอสง

ตาง ๆ ซงอาจแตกตางกนออกไป เชน ความเชอในการนบถอศาสนา เปนตน

1.3 สถานภาพทางสงคม หมายถง สทธและหนาททมตอผอนและตอสงคม

หรอกลมเปนสวนรวม1.4 ประสบการณเปนสงทกอใหเกดการเรยนร

ทำาใหมความร ความเขาใจในหนาทความรบผดชอบของงาน ซงจะสงผลตอความคดเหน

2. ปจจยดานสงแวดลอมทางสงคม2.1 การอบรมของครอบครว หมายถง การท

พอ แม หรอบคคลในครอบครวสงสอนโดยทางตรงหรอทางออมใหสมาชกของกลมไดเรยนร หรอรบเอาระเบยบ วธกฎเกณฑคานยมตาง ๆ ทกลมนนไดกำาหนดไวเปนระเบยบของความประพฤตและความความสมพนธของสมาชกในสงคม

23

2.2 กล มและสงคมทเก ยวของมอ ทธพลตอบคคลอยางมาก เพราะบคคล

อยในกลมใด หรอสงคมใดกจะตองยอมรบ หรอปฏบตตามกฎเกณฑของกลมหรอสงคมนน และในทสดกมกจะมความเหนคลอยตามไปกบกลมสงคมนนดวย

2.3 ส อมวลชน ได แก หน งสอพมพ วทย โทรทศน เปนตน สงเหลานม

อทธพลอยางมากตอการเปลยนแปลงความคดเหนของบคคล เพราะเปนสอทสรางความคดทงดานบวกและดานลบ (นจรนทร โอภาสเสถยร. 2546 : 24-25 ; อางองจาก สรรพวฒ พพฒพนธ. มปป.)

แนวคดเกยวกบความตองการความตองการของประชาชน เปนหวใจหลกของการพฒนาพนท

ในเขตความรบผด ชอบใหมความเจรญอยางยงยน ดงนน เทศบาลนครสมทรสาคร จงตองมงจดบรการตาง ๆ โดยคำานงถงความตองการของประชาชนในพนทเปนหลกสำาคญ

Maslow (มสธ. 2539 : 149-150 : อางองจาก Maslow. 1968 : unpaged) ไดชให

เหนวา ความตองการของคนจะเปนจดเรมตนของกระบวนการจงใจ และความตองการจะแบง ออกเปนระดบตาง ๆ กน โดย Maslow ไดตงขอสมมตฐานเกยวกบความตองการของคนไววา

- คนมความตองการอยเสมอไมมทสนสด เมอความตองการใดไดรบการตอบสนอง

แลว กจะเกดความตองการอยางอนตอไปเรอย ๆ ไมจบสน

24

- ความตองการทไมไดรบการตอบสนอง จะยงเปนสงจงใจใหเกดพฤตกรรม สวน

ความตองการทไดรบการตอบสนองแลว จะไมเปนสงจงใจอกตอไป - ความตองการของคนจะเรยงลำาดบความสำาคญ เมอความตองการขนใดไดรบการตอบสนองแลว จะเกดความตองการในขนสงขนไปเรอย ๆ

Maslow ไดจดลำาดบความตองการของคนไว 5 ขน ตามลำาดบดงน (ยคลธร เชตพงษ. 2544 : 22 ; อางองจาก สรตนา ใบเจรญ. 2540 : 28)

1. ความตองการทางดานรางกาย (Physiological Needs) เปนความตองการ

ขนพนฐานทมนษยตองการเพอทจะดำารงชวตอยได เชน นำา อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค ความตองการพกผอน ความตองการทางเพศ ฯลฯ ความตองการทางดานรางกาย จะมอทธพลตอพฤตกรรมของคนกตอเมอความตองการทางดานรางกาย ยงไมไดรบการตอบสนอง และเมอไดรบการตอบสนองความตองการทางดานรางกายอยางเพยงพอแลวกจะเรมมความตองการขนตอไป

2. ความตองการความปลอดภยและความมนคง (Safety and Security Needs)

เปนความตองการความมนคงในชวต ในหนาทการงาน เชน การมงานทำาและมรายไดสมำาเสมอ มสวสดการ สวนความตองการความปลอดภยนน เปนความตองการทปราศจากการประสบอบตเหต การเจบปวย เปนความตองการทจะมชวตอยโดยมนคง สะดวกสบาย

3. ความตองการทางสงคมและความรก (Social and Love Needs) เมอมนษยไดรบ

25

การสนองความตองการในสองขนตน จนเปนทพอใจแลว ความตองการทางสงคมจะเปนสง จงใจทสำาคญตอพฤตกรรมของคน ความตองการดานน คอ ความตองการทจะเปนทยอมรบของคนอน ตองการทจะมโอกาสเขารวมเปนสมาชกขององคกรตาง ๆ เปนทรกและเปนทยอมรบของบคคลหรอสงคมนน ๆ

4. ความตองการการยอมรบและยกยอง (Esteen Needs) เปนความตองการ

การไดรบความนบถอ อยากมชอเสยง ทำาใหเกดความภมใจในตวเอง การไดรบการตอบสนองความตองการในขนน จะนำาไปสความเชอมนในตนเอง รสกวามคณคา รวมทงตองการทจะมฐานะโดดเดน เปนทยอมรบของบคคลอน อยากใหบคคลอนเคารพยกยอง ซงมผลทำาให พฤตกรรมเปลยนแปลงไป

5. ความตองการความสำาเรจในชวต (Self-Actualization) เปนความปราถนาทจะใช

ศกยภาพสงสดทตนมอย ทำาในสงทคดวาสามารถทจะเปนหรอจะทำาได เชน ความปราถนาทจะเปนเจาของกจการทมชอเสยง เปนพนกงานตวอยาง ฯลฯ เปนความตองการทจะใหตนไดรบความสำาเรจและสมหวงในสงทตนคด หรอทตองการทกอยาง

นอกจากนน เอนเอล และคณะ (มสธ. 2539 : 178-179 : อางองจาก Engel and others. 1990 : 301-302) ไดประมวลประเภทความตองการของผบรโภคไวดงน

1. ความตองการทางรางกาย (Physiological Need) เปนความตองการพนฐาน

เพอใหมชวตอยรอด ซงมความหว ความกระหาย และอน ๆ ทรางกายตองการ

2. ความตองการความปลอดภย (Safety Need) เปนเรองเกยวกบความปลอดภย

26

ทางรางกาย3. ความตองการผกพนและเปนเจาของ (Affiliation and

Belongingness) ความตองการใหเปนทยอมรบของคนอน และเปนคนสำาคญของเขาเหลานน

4. ความตองการความสำาเรจ (Achievement) เปนความปรารถนาขนตนทประสบ

ความสำาเรจตามเปาหมายทบคคลนนตงไว5. ความตองการมอำานาจ (Power) เปนความปรารถนาทจะ

ควบคมกำาหนดโชคชะตาของคนอน ๆ

6. ความตองการเปนคนสำาคญ (Self – Expression) เปนความตองการทจะมอสระ

ในการแสดงออก เปนทรบรของคนทวไปวาตนมความสำาคญ7. ความตองการความรอบร (Need for Cognition) เปน

ความปรารถนาทจะใหตนไดรบความสำาเรจจากขบวนการเรยนรและสรางระบบคานยมของตนเอง

8. การแสวงหาสงตาง ๆ (Variety Seeking) เปนความตองการตอสงเราและสงกระตน

ใหเกดความพอใจขนไปอก จากความตองการพนฐานทไดรบอย

แนวคดเกยวกบแนวคดเกยวกบการรบรการรบรพจนานกรมของเวบสเตอร (สวสด ทศนา. 2545 : 13 ;

อางองจาก New Webster’s Dictionary) ไดใหความหมายของการรบรวา หมายถง การแสดงออกถงความร ความเขาใจตามความรสกทเกดขนในจตใจของตน

27

แกรสน และเมกน (ศรณยา เทยนเสร. 2541 : 17 ; อางองจาก Garrison and Magoon. 1972 : 607) ไดใหความหมายของการรบรไววา หมายถง กระบวนการซงสมองตความหรอแปลขอความทไดจากการสมผส ของรางกาย ประสาทสมผสตาง ๆ กบสงแวดลอมทเปนสงเรา ทำาใหทราบวาสงเราหรอสงแวดลอมทเราสมผสนนเปนอะไร มความหมายอยางไร มลกษณะอยางไร ฯลฯ การทเราจะรบรสงเราทมาสมผสไดนน จะตองอาศยประสบการณของเราเปนเครองชวยในการตความหรอแปลความ

พนดา พนตธำารง (2547 : 15) ไดใหความหมายของการรบรไววา หมายถง กระบวนความเขาใจ (การเปดรบ) ของบคคล ซงขนอยกบปจจยภายใน เชน ความเชอ ประสบการณ ความตองการและอารมณ และปจจยภายนอก คอสงกระตนการรบร จะพจารณาออกเปนกระบวนการทกลนกรอง โดยการรบรจะแสดงออกถงความรสก จากประสาททง 5 ไดแก การไดเหน ไดกลน ไดยน ไดรสชาต และไดรสก

ศรณยา เทยนเสร. (2541 : 18) ไดใหความหมายของการรบรไววา หมายถง กระบวนการซงสมองแปลความ หรอตความหมายของการสมผสหรออาการสมผสทตนไดรบออกมาเปนความร ความเขาใจของตนเองเกยวกบสงเรานน ซงในการแปลความหมายหรอตความหมาย คนจะตองใชความรเดมหรอประสบการณเดม หรอความจดเจนทเคยมมากอนหนานเปนเครองชวย

สวสด ทศนา. (2545 : 13) ไดใหความหมายของการรบร ไววา หมายถง การรบรมความเชอมโยงกบความรประสบการณเดมอยางหลกเลยงมได กลาวคอ การรบรจะเกดจากการแปลความหรอใหความหมายกบสงทไดรบโดยการสมผส โดยการแสดงออก ซงอาศยประสบการณและความรเดม ซงประสบการณและความรจะเสมอนเปนขอมลทปรากฏในสมองมนษย

28

จากคำานยามดงกลาวขางตน สามารถสรปความหมายของการรบรวา หมายถง กระบวนการเชอมโยงความเขาใจจากสมองสประสาทสมผส โดยการทบคคลเปดรบขอมลขาวสาร นำามาเขาสกระบวนการพจารณากลนกรอง ซงตองอาศยความรและประสบการณเดม ซงการรบรจะเกดการแปลคาแสดงออกมาถงความรสกจากประสาทสมผสทง 5 อนประกอบดวย ตา ห จมก ลน และกายสมผส

ข)นตอนการรบรการรบรประกอบดวยขนตอน 4 ขน ดงน1. การเปดรบขอมลทไดเลอกสรร (Selective

exposure) เกดขนเมอบคคลเปดโอกาสใหขอมลเขามาสตนเอง เชน ประชาชนในเขตเทศบาลนครสมทรสาคร เลอกรบฟงขาวสารจากสอตาง ๆ ททางเทศบาลฯ ไดจดทำาเผยแพร เพอใหทราบความเคลอนไหวในการทำากจกรรมของเทศบาลฯ เปนตน

2. การตงใจรบขอมลทไดรบเลอกสรร (Selective attention) เกดขนเมอ

บคคลเลอกทจะตงใจรบสงกระตนอยางใดอยางหนง ดงนน เพอใหประชาชนในเขตเทศบาลนครสมทรสาคร เกดความตงใจในการรบร ขอมลขาวสาร เทศบาลฯ ตองพยายามสรางสอประชาสมพนธใหมลกษณะทนาสนใจ โดดเดน เพอทำาใหประชาชนเกดการตงใจรบขาวสารอยางตอเนอง

3. ความเขาใจในขอมลทไดเลอกสรร (Selective comprehension)

แมบคคลจะตงใจรบขาวสาร แตไมไดหมายความวาขาวสารนน จะถกตความไปในทศทางทถกตอง ซงในขนตอนน การตความขนอย

29

กบทศนคต ความเชอถอ และประสบการณของประชาชนในเขตเทศบาลนครสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร

4. การเกบรกษาขอมลทไดเลอกสรร (Selective retention) คอ การทบคคล

จดจำาขอมลบางสวนทไดเหน ไดอาน หรอไดยน หลงจากเกดการเปดรบและเกดความเขาใจแลว เทศบาลนครสมทรสาคร จะตองพยายามสรางใหขอมลอยในความทรงจำาของประชาชน ซงจะสงผลทำาใหประชาชนในเขตเทศบาลนครสมทรสาคร มสวนรวมในการกจกรรมกบเทศบาลฯ เพอการพฒนาทองถนอยางยงยนตอไป

ปจจยทมผลตอการรบรจำาเนยร ชวงโชต และคณะ (ศรณยา เทยนศร. 2541

: 18 ; อางองจาก จำาเนยร ชวงโชต และคณะ. 2526 : 77) ไดกลาวถง ปจจยทมผลตอการรบรของมนษย สรปได 2 ประการ คอ

1. ลกษณะของสงเรา ลกษณะตาง ๆ ของสงเราทกอใหเกดการรบรแกบคคล

ซงสงเราตองมความชดเจน มการเกดซำาบอย ๆ จะเปนสงกระตนใหบคคลเกดการรบรทดและรวดเรว

2. ปจจยทเกยวของกบผรบในดานจตวทยา การรบร เปนสงทเลอกสรรแลว

มนษยเลอกทจะสมผส เลอกสงทตองการ โดยอาศยอทธพลจากความรเดม ความตองการ เจตคต ภาวะทางอารมณ และลกษณะทางวฒนธรรม ซงการรบร ของบคคลจะแตกตางกน ตามคณสมบตสวนบคคล และปจจยทางสงคม

การรบรทางสงคมดลพร เผอกคง (2541 : 22) ไดกลาวถง การรบร

ทางสงคมวา เปนการตความ หรอการแปลความหมายของสงตาง ๆ

30

หรอปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขนในสงคม ความเชอของตนเอง เพอใหเกดความเขาใจ และอธบายสงตาง ๆ เหลานนได การรบรทางสงคมขนอยกบสาเหต 2 ประการ คอ

1. ระดบการรบร บคคลทมความร ความสามารถ ประสบการณ เชาวปญญา

หรอความเฉลยวฉลาดแตกตางกน ยอมมการตความหรอแปลความหมายตอสงตาง ๆ แตกตางกน

2. การเปลยนการรบร ถาบคคลมระดบการรบรอยในเกณฑตำา แตไดม

โอกาสสนทนาหรออภปรายกบผทมระดบการรบรสง กสามารถเปลยนแนวคดหรอแนวการรบรได

ดงนน เทศบาลฯ จะตองมการประชาสมพนธโครงการเปลยนระบบการผลต

นำาประปา ผานชองทางการสอสารทหลากหลาย และควรกระทำาอยางตอเนอง

ปจจยทมผลตอการรบรทางสงคมสทธโชค วรานสนตกล (สมชาย สวชาวรพนธ. 2548

: 61 ; อางองจาก สทธโชค วรานสนตกล. 2524 : 80) ไดกลาวถง ปจจยทมอทธพลตอการรบรทางสงคม ประกอบดวย

1. ความตองการ (Need) ของผรบรเอง จะทำาใหผรบรตความสงเราทสงมา

เปนสงทจะสนองความตองการของตนเอง ความตองการเปนเหตจงใจใหเรารบรสงทตองการใหรวดเรว เชน ขณะกำาลงหว เราจะรบร สงทเกยวของกบอาหารไดเรว

2. ประสบการณ (Experiences) บคคลทวไปมกจะตความสงทตวเองสมผส

ตามภมหลงของแตละบคคล

31

3. การเตรยมตวไวกอน (Preparatory set) การทคนเรามประสบการณและ

การเรยนรสงใดมากอน ทำาใหเราเตรยมทจะตอบสนองตอสงนนในแนวเดยวกนกบทเรารบรมา

4. บคลกภาพ (Personality) บคลกภาพมความสมพนธกบการรบร เชน

บคคลทมบคลกภาพแขงกราวยดมน จะรบรความเปลยนแปลงตอสงเราไดชากวาผทมบคลกภาพยดหยน

5. ทศนคต (Attitude) ทศนคตมอทธพลตอการรบร ถาคนเรามทศนคตทดตอ

ใครคนหนง การกระทำาของบคคลนน จะถกรบรในทางทดอยเสมอ6. ตำาแหนงทางสงคม (Social position) และบทบาท

ทำาใหคนเรารบรสงตาง ๆ ไมเหมอนกน

7. วฒนธรรม เปนตวสำาคญททำาใหคนเรารบรอะไรแตกตางกน

8. สภาพอารมณของผรบรมผลตอการรบร ปจจยทมอทธพลตอการรบรนนจะมภาพรวม ไดแก ปจจยภายใน เชน เพศ อาย

การศกษา อาชพ รายได ความสนใจ ความตองการ เปนตน สวนปจจยภายนอก เชน กลมอางอง การรบขาวสาร ความร ซงถอเปนประสบการณเดม เปนตน การรบรของบคคลนนจะกอใหเกดการตอบสนอง เปนการกระทำาและพฤตกรรมตามมา ถาบคคลมการรบรไมถกตองแสดงพฤตกรรมกจะออกไปอกรปแบบหนง แตถาบคคลรบรไดอยางถกตอง จะทำาใหพฤตกรรมการแสดงออกมาในอกรปแบบหนง นนคอ การรบรมสวนทำาใหบคคลมการแสดงพฤตกรรมแตกตางกน

32

การตดตอสอสารการตดตอสอสาร (Communication) เปนกระบวน

การถายทอดขาวสารจากบคคลหนง ไปยงอกบคคลหนง หรอจากหนวยงานหนง ไปยงอกหนวยงานหนง โดยการพด การเขยน หรอการใชสญลกษณ เพอตองการใหบคคลหรอหนวยงาน สามารถนำาไปใชในการปฏบตงานได

องคประกอบของการตดตอสอสาร1. ผสงขาวสาร หรอแหลงขาวสาร (Sender หรอ

Source) หมายถง การทบคคลหรอหนวยงาน สงขอมลทตองการสอสาร เพอใหบคคลอนเขาใจ เชน การเขยนจดหมาย การพด เปนตน

2. ขาวสาร (Massage) หมายถง ขอมลขาวสารตาง ๆ ทถกสงไปยงบคคล

หรอหนวยงานอน ๆ3. ผรบสาร (Receiver) หมายถง บคคลหรอหนวย

งานทไดรบขอมลขาวสารทสงมา และตความขาวสารนน ซงในงานวจยน คอ ประชาชนในเขตเทศบาลนครสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร

4. ชองทางในการตดตอสอสาร (Channel) หมายถง ชองทางทจะทำาให

ขาวสารถงผรบไดอยางสมบรณและรวดเรว ชองทางในการตดตอสอสาร ประกอบดวย

- สอบคคล เชน ประธานชมชน เพอนบาน เจาหนาทของรฐ เปนตน - สอสารมวลชน เชน โทรทศน วทย หนงสอพมพ วารสาร เปนตน

33

- สออเลกทรอนกส เชน ตววงไฟฟา อนเทอรเนต E-mail เปนตน

(นนทพร พชรพรพรรณ. 2545 : 12-13 ; อางองจาก เสร วงษมณฑา. 2542 : 128-135)

เทคนควธในการสอสารเทคนควธในการสอสาร มความสำาคญไมนอยกวาการ

รจกใชสอ ทงน เพราะการสอสารในสถานการณทแตกตางกน ยอมจะตองอาศยเทคนควธการทเหมาะสมแตกตางกน ผสอสารตองมเทคนควธในการสอสารทด รวาเมอใดควรใชเทคนควธใด เมอใดควรใชเครองชวย เปนตน เทคนควธในการสอสาร เชน

- นำาเสนอซำาหลาย ๆ ครง- แบงเนอหาออกเปนตอนสน ๆ นำาเสนอทละนอย- กระตนใหผรบใชความคด พจารณาเหตผล และหาขอ

สรปดวยตนเอง- กระตนใหเกดความสนใจ กอนทจะนำาเสนอเรองราวท

เปนสาระสำาคญ- แสดงเหตผลหรอขอเทจจรงประกอบหลาย ๆ ดาน

และจงสรป เพอเพมความนาเชอถอ

- ใหผรบมสวนรวมหรอแสดงปฏกรยาตอบสนองพฤตกรรมการเปดรบสอ

การทผสงสารจะใชสออะไรกตาม ผรบสารจะมการเลอกสรร และการแสวงหาขาวสาร เปนไปตามความตองการ หรอความคาดหวงทแตกตางกนไปในแตละคน ผรบสารมกระบวนการเลอกสรรขาวสาร ซงกระบวนการเลอกสรรเปรยบเสมอนเครองกรองขาวสารในการรบรของมนษย ซงม 3 ขนตอน ดงน (ศศกร

34

วฒวงศภกด. 2546 : 15 ; อางองจาก หรรษา วงศธรรมกล. 2541 : 33-35)

1. การเลอกเปดรบหรอเลอกสนใจ (Selective Exposure of Selective

Attention) หมายถง แนวโนมทผรบสารจะเลอกสนใจ หรอเปดรบขาวสารจากแหลงสาร แหลงใดแหลงหนงทมอยดวยกนหลายแหลง โดยทวไปแลวผรบสารมกจะเลอกรบสงทสนบสนนความคดเดมของตนอยเสมอ

2. การเลอกรบรหรอตความ (Selective perception or Selective

Interpretation) เปนกระบวนการกลนกรองชนตอมา เมอบคคลเลอกเปดรบขาวสารจากแหลงหนงแหลงใดแลว ผรบสารจะเลอกรบร หรอเลอกตความหมาย ความเขาใจของตนเอง หรอตามทศนคต ประสบการณตามความเชอ ความตองการ ความคาดหวง ตามแรงจงใจ ตามสภาวะรางกาย หรอสภาวะอารมณ เปนตน

3. กระบวนการเลอกจดจำา (Selective Retention) เปนแนวโนมในการเลอก

จดจำาขาวสารเฉพาะสารทมเนอหาสวนทตรงกบความสนใจ ความตองการ ทศนคตของตนเอง การเลอกจดจำานเปรยบเสมอนเครองกรองชนสดทาย ทมผลตอการสงสารไปยงผรบสาร ในบางครงกจะลมเนอหาของสารในสวนทไมตรงกบความสนใจของตนเอง

ประภาเพญ สวรรณ (สวสด ทศนา. 2545 : 18 ; อางองจาก ประภาเพญ สวรรณ. 2520 : 84-86) ไดกลาววา การทบคคลไดรบขาวสารตาง ๆ จะทำาใหเกดการเปลยนแปลงสวนประกอบของทศนคตทางดานความร หรอการรบร การมประสาทสมผสของบคคลไดถกกระตนมากเทาไร กยงทำาใหขาวสารทออกไปนนมประสทธภาพในการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผฟงมากเทานน ดง

35

นน จะเหนไดวา คนทไดรบขาวสารจากหลายชองทางหลายรปแบบ จงมความรมากกวาผไดรบขาวสารจากบางแหลงขาว

ดงนน การตดตอสอสารมอทธพลตอการเพมความร ความเขาใจ ซงการตดตอสอสารทด สามารถทจะปรบเปลยนทศนคต สรางความตระหนกใหแกบคคล อนจะนำามาซงการมสวนรวมตอกจกรรมนน ๆ ในชมชนมากขน

แนวคดเกยวกบแนวคดเกยวกบการมสวนรวมการมสวนรวมชรวฒน นจเนตร (เกยรตศกด เจรญคงธรรม. 2546 :

21 ; อางองจาก ชรวฒน นจเนตร. 2528 : 42-43) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง การทประชาชน มสวนเกยวของ หรอผกพนกบกจกรรมสาธารณะในทกระดบของการตดสนใจ ทงในดานการเมอง การบรหาร เศรษฐกจและสงคม ตลอดจนการรวมกนปรบปรงสภาพแวดลอมของชมชน

ทวทอง หงสววฒน (เกยรตศกด เจรญคงธรรม. 2546 : 20 ; อางองจาก ทวทอง หงสววฒน . 2527 : 2) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง การทประชาชนหรอชมชน พฒนาจดความสามารถของคนในการจดการควบคมการใช กระจายทรพยากร และปจจยการผลตทมอยในสงคม เพอประโยชนตอการดำารงชพทางเศรษฐกจและสงคม ตามความจำาเปนอยางสมศกดศรในฐานะสมาชกสงคม

ปณชาต แผนศลา (2544 : 26) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง การมสวนรวมของชมชน กลาวคอ การทำาใหประชาชนมสำานกรบผดชอบตอปญหาชมชนของตน และรวมมอกนแกไขปญหานน โดยชมชนตองมสวนเกยวของในการตดสนใจวา อะไรควรทำาหรอไมควรทำา และตองเปนผลงมอกระทำากจกรรมนนดวยตนเอง และประชาชนตองมสวนในการรบผลประโยชนนนดวย

36

ไพรตน เดชะรนทร (ปณชาต แผนศลา. 2544 : 26 ; อางองจาก ไพรตน เดชะรนทร. 2527 : 20) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง กระบวนการทรฐบาลใหการสงเสรม ชกนำา สนบสนนและสรางโอกาสใหประชาชนทงในรปบคคล กลมคน ชมรม สมาคม และองคกรอาสาสมครรปตาง ๆ ไดมสวนรวมดำาเนนการเรองใดเรองหนง หรอหลายเรองรวมกน

ววรรณ ขนธโภคย (2544 : 45) ไดใหความหมายของการมสวนรวมไววา หมายถง การทประชาชนไดมโอกาสกระทำาการรวมคด รวมวางแผน รวมดำาเนนการ และรวมประเมนผลงานตามความร ความสามารถ ความเชอในการแกไปปญหาของชมชน

จากนำายามดงกลาวขางตน สามารถสรปความหมายของการมสวนรวมวา หมายถง กระบวนการทรฐบาลใหการสงเสรม สนบสนน ใหประชาชนมสำานกรบผดชอบตอปญหาชมชนของตน ดวยการรวมคด รวมวางแผน รวมดำาเนนการ และรวมประเมนผล ตามความร ความสามารถของประชาชนแตละบคคล

ความสำาคญของการมสวนรวมความสำาคญของการมสวนรวมของประชาชน ถามองใน

แงการบรหารพฒนาแลวม ดงน (บวรวทย เลศไกร. 2546 : 15 ; อางองจาก ไพโรจน สขสมฤทธ. 2531 : 24-30)

1. จะชวยทำาใหประชาชนยอมรบโครงการมากขน เนองจากเปนโครงการท

ตรงกบปญหา และความตองการของประชาชน2. ประชาชนจะมความรสกผกพน รสกถงความเปน

เจาของโครงการมากขน3. การดำาเนนโครงการจะราบรนไดรบความรวมมอจาก

ประชาชนมากขน

37

4. โครงการจะใหประโยชนแกประชาชนมากขน และมการระดมทรพยากร

เพอการพฒนามากขน5. จะชวยพฒนาขดความสามารถของประชาชนมากขน

ลกษณะการมสวนรวมCohen และ Uphoff (ววรรณ ขนธโภคย. 2544 :

45 ; อางองจาก Cohen และ Uphoff. 1977) ไดแบงชนดของการมสวนรวมของประชาชนเปน 4 ชนด ดงน

1. การมสวนรวมในการตดสนใจ ซงประกอบดวย การกำาหนดความตองการ

การจดลำาดบความสำาคญ การเลอกนโยบาย โดยเปนกระบวนการตอเนองไปเรอย ๆ ตงแต ตดสนใจในระยะเรมตน ระยะวางแผน ระยะดำาเนนการทำากจกรรม และการตดสนใจปฏบตตามแผนทวางไว

2. การมสวนรวมในการปฏบตการ เปนการมสวนรวมปฏบตโดยใหการ

สนบสนนดานทรพยากร การมสวนรวมบรหารจดการ การประสานขอความรวมมอ

3. การมสวนรวมในผลประโยชน ในสวนทเกยวของกบผลประโยชนนน

นอกจากความสำาคญของผลประโยชนในเชงปรมาณ และเชงคณภาพแลว ยงจะตองพจารณาถงการกระจายผลประโยชนภายในกลมดวย ซงรวมทงผลประโยชนในทางบวกและผลประโยชนทเกดขนในทางลบทเปนผลเสยตอโครงการ ซงจะเปนประโยชนและเปนโทษตอบคคลและสงคมดวย

38

4. การมสวนรวมในการตดตามประเมนผล ซงเปนการมสวนรวมในการควบ

คมตรวจสอบการดำาเนนการกจกรรมทงหมด สงสำาคญทจะตองสงเกต คอ พจารณาจากความเหนชอบและความคาดหวงทสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลในกลมตาง ๆ ไดนอกจากน การมสวนรวมในการประเมนผลจะแสดงถงการปรบตวในการมสวนรวมตอไป

ระดบและเงอนไขของการมสวนรวมระดบและเงอนไขของการมสวนรวมไพโรจน สขสมฤทธ (สมรกษ กงรงเพชร. 2541 :

12-13 ; อางองจาก ไพโรจน สขสมฤทธ. 2531 : 50-60) ไดแบงระดบและเงอนไขของการมสวนรวมของประชาชนจากนอยไปหามากดงน

1. ถกบงคบ ประชาชนทเขารวมในโครงการเพราะถกบงคบโดยไมมทาง

หลกเลยง2. ถกลอ ประชาชนจะถกลองใจดวยผลประโยชนในรป

ของคาจางแรงงานหรอความสะดวกสบายบางอยาง แตเบองหลงจรง ๆ แลวเปนการหาเสยงของนกการเมอง ผหยบยนโครงการมาหลอกลอเทานน

3. ถกชกชวน การมสวนรวมลกษณะนสวนมากเปนโครงการททางราชการ

คดขนเองเรยบรอยแลว และพยายามชกชวนประชาชนใหรวมมอทกรปแบบโดยอาศยระบบการโฆษณาประชาสมพนธผานสอมวลชนตาง ๆ วาเปนโครงการทดขอใหประชาชนใหความรวมมอ

39

4. สมภาษณแลววางแผนให ลกษณะนผวางโครงการจะสำารวจปญหาความ

ตองการของประชาชนดวยการเรยกประชม สอบถาม สมภาษณ แตการตดสนใจวาปญหาของชาวบานคออะไร ควรแกไขดวยวธใด จะวางแผนอยางไร ยงเปนเรองของทางการ

5. มโอกาสเสนอความเหน ประชาชนเรมเขาไปมสวนรวมเสนอความเหน

ทเกยวกบการวางโครงการและการดำาเนนการตามโครงการ แตการตดสนใจยงคงเปนของสวนราชการอย

6. มโอกาสเสนอโครงการ ระดบนทางราชการกบประชาชนจะมการปรกษา

หารอกนอยางใกลชด ประชาชนจะมโอกาสตดสนใจวามปญหาของตนคออะไร จะแกไขไดอยางไร วธใดดทสด จนกระทงมสทธเสนอโครงการและเขารวมปฏบตดวย

7. มโอกาสตดสนใจ ประชาชนจะเปนหลกสำาคญของการตดสนใจในทกเรอง

ตงแตการวางแผน ปฏบตตามแผน และการประเมนผลโครงการเงอนไขของการมสวนรวม

นรนดร จงวฒเวศย (สถาพร นาคหสด. 2546 : 14 ; อางองจาก นรนดร จงวฒเวศย. 2527 : 186-187) ไดกลาววา การทประชาชนจะรเรมและชวยตนเองไดนน ประชาชนตองมโอกาสทจะเขามสวนรวมในกจการพฒนาชมชนเสยกอน โดยมเงอนไขสำาคญอยางนอย 3 ประการ คอ

1. ประชาชนตองมอสรภาพทจะมสวนรวม (Freedom to participate)

2. ประชาชนตองสามารถทจะมสวนรวม (Ability to participate)

40

3. ประชาชนตองเตมใจทจะมสวนรวม (Willingness to participate)

หากประชาชนไมมอสระภาพ ไมมความสามารถ และไมเตมใจแลว การมสวนรวมของประชาชนกจะไมเกดขน

ความสำาเรจของการมสวนรวมขนอยกบเงอนไขตอไปน1. ประชาชนมเวลาทจะมสวนรวม2. ประชาชนตองไมเสยเงนทองคาใชจายในการมสวน

รวมมากเกนกวาทเขาประเมนคาตอบแทนทจะไดรบ

3. ประชาชนตองมความสนใจทสมพนธสอดคลองกบการมสวนรวมนน

4. ประชาชนตองสอสารรเรองกนทง 2 ฝาย5. ประชาชนตองไมรสกกระทบกระเทอนตอตำาแหนง

หนาท หรอสถานภาพทางสงคมหากจะมสวนรวม

งานวจยทเกยวของกำาธร ตรวศวเวทย (2541 : บทคดยอ) ไดศกษาปจจยทม

ผลตอการตดสนใจใชนำาประปาของครวเรอน และโรงงานอตสาหกรรมทยงไมมนำาประปาใชในจงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา ผใชนำาประปาครวเรอน รายได และจำานวนสมาชกในครอบครว เปนปจจยทมผลตอการตดสนใจ ซงสวนใหญจะมรายได 5,000-10,000 บาท มจำานวนสมาชกในครอบครวเฉลย 4 คน สำาหรบโรงงานอตสาหกรรมจำานวนคนงาน เปนปจจยทมผลตอการตดสนใจ ซงโรงงานอตสาหกรรมมคนงานเฉลย 413 คน แตอยางไรกตามผใชนำาทงสองประเภท สวนใหญตองการใชนำา

41

ประปา โดยเหนวาคณภาพนำาเปนปจจยสำาคญในการตดสนใจใชนำาประปา

จนตนา เสมาเงน (2539 : 61-63) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนในการดำาเนนงานโครงการพฒนาตำาบล : ศกษาเฉพาะกรณจงหวดปทมธาน จากการศกษาพบวา การตดตอสอสารกบผนำาทองถนและเจาหนาทรฐ มผลตอความร ความเขาใจเกยวกบโครงการพฒนาตำาบล และความคดหวงผลประโยชนตอโครงการมความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมของประชาชนในการดำาเนนโครงการพฒนาตำาบล

แชน ชนศวา (สถาพร นาคหสด. 2546 : 28 ; อางองจาก แชน ชนศวา. 2527 : 186-187) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษสงแวดลอมในชนบท : ศกษาเฉพาะกรณอำาเภอไพรบง จงหวดศรสะเกษ จากการศกษาพบวา ความคดเหนของประชาชนในการอนรกษสงแวดลอมมความสมพนธกบการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมในชนบท

นงเยาว หลพนธ (2537 : บทคดยอ) ไดศกษาการมสวนรวมในการจดทำาโครงการพฒนาแหลงนำาขนาดเลก ในจงหวดจนทบร จากการศกษาพบวา การรบรขาวสารเกยวกบการจดทำาโครงการพฒนาแหลงนำาขนาดเลกทแตกตางกน จะกอใหเกดความแตกตางกนในเรองการมสวนรวมและความตองการมสวนรวมในการจดทำาโครงการแหลงนำาขนาดเลก

บญธรรม เสรมวฒนากล (สวสด ทศนา. 2545 : 21 ; อางองจาก บญธรรม เสรมวฒนากล. 2529 : 139) ไดศกษาความสมพนธระหวางสอมวลชนกบการพฒนาประเทศของไทย ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2504-2526) จากการศกษาพบวา การใชสอมวลชนมากขนจะมผลโดยตรงตอการร

42

หนงสอเพมขน และการรหนงสอเพมขน กจะทำาใหประชาชนมสวนรวมทางเศรษฐกจเพมขน

เพญศร รตนะ (2536 : ข ) ไดศกษาการมสวนรวมของประชาชนในงานพฒนาสงแวดลอมของกรมการพฒนาชมชน : ศกษาเฉพาะกรณจงหวดอบลราชธาน จากการศกษาพบวา การรบร เกยวกบงานพฒนาสงแวดลอมมผลทำาใหประชาชนมสวนรวมในงานพฒนาสงแวดลอมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.05

ไพฑรย งามยง (ประเวศน ชำานาญ. 2544 : 59 ; อางองจาก ไพฑรย ชำานาญ. 2532 : ก ) ไดศกษาความคดเหนของสตรในชนบทตอการจดหานำาสะอาด : ศกษากรณจงหวดสรนทร จากการศกษาพบวา สตรในชนบทสวนใหญมความคดเหนทดตอการจดหานำาสะอาด สวนการอบรมและขาวสาร มความสมพนธกบความคดเหนของสตรในชนบทอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 กลาวคอ ควรทจะมการสงเสรมใหประชาชนไดมความรความเขาใจในเรองการจดหานำาสะอาด โดยจดอบรมใหกบผแทนกลมในชนบท และใหผแทนกลมนำาไปเผยแพรใหประชาชนรบรตอไป

สถาพร นาคหสด (2546 : ข) ไดศกษาการมสวนรวมในการอนรกษแมนำาแมกลองของสมาชกองคการบรหารสวนตำาบล ในจงหวดราชบร จากการศกษาพบวา สมาชกองคการบรหารสวนตำาบลสวนใหญมความตระหนกตอปญหามลพษทางนำาในระดบสง และการมสวนรวมในการอนรกษแมนำาแมกลองอยในระดบปานกลาง การมสวนรวมจะแตกตางตามการรบรขาวสาร ซงสมาชกองคการบรหารสวนตำาบลในจงหวดราชบร ไดเสนอแนะวา ทางภาครฐควรใหความรแกสมาชก โดยจดอบรมเกยวกบการอนรกษแมนำา

43

แมกลอง เพอใหสมาชกมสวนรวมในการวางแผนโครงการตาง ๆ และเขารวมในกจกรรมททางภาครฐสงเสรมสนบสนน

สมรกษ กงรงเพชร (2541 : 69) ไดศกษาการมสวนรวมของชาวสมทรสงครามในการอนรกษแมนำาแมกลอง จากการศกษาพบวา ประชาชนชาวจงหวดสมทรสงคราม มสวนรวมในการอนรกษแมนำาแมกลองอยในระดบปานกลาง ทงนเนองจาก ประชาชนไมคอยเหนความสำาคญในการอนรกษแมนำาแมกลอง ไมใหความรวมมอในการดำาเนนกจกรรม ทงนเพราะสวนราชการดำาเนนการประชาสมพนธไมทวถง ขาดการประชาสมพนธอยางตอเนอง ทำาใหประชาชนขาดความเขาใจ และรถงขอดขอเสยของการอนรกษแมนำาแมกลองอยางจรงจง เนองจากตองทำามาหากน

สมพนธ งามสะอาด (2536 : บทคดยอ) ไดศกษาปจจยทมความสมพนธตอความตระหนกในปญหาทรพยากรนำาในทองถนของกรรมการสภาตำาบล อำาเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา จากการศกษาพบวา ผทมการรบรเกยวกบปญหาทรพยากรนำามาก จะมความตระหนกในปญหาการจดการนำามากกวาผทมการรบรเกยวกบปญหาทรพยากรนำานอย หรออาจกลาวไดวา การรบรทแตกตางกนยอมทำาใหเกดความคดเหนทแตกตางกนออกไป

สชาต จนตะวงศ (2535 : บทคดยอ) ไดศกษาการรบรและพฤตกรรมอนามยของประชาชนในทงถนตอมลพษทางอากาศ : กรณศกษาโรงไฟฟาและเหมองถานลกำานต อำาเภอแมเมาะ จงหวดลำาปาง จากการศกษาพบวา ประชาชนสวนใหญมการรบรตอปญหาจากฝนละอองและกาซซลเฟอรไดออกไซต อยในระดบปานกลาง และปจจยทมผลตอการรบรปญหาดงกลาว คอ การรบรขอมลขาวสารมลพษทางอากาศ อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ.01

44

อลศรา นาคสกล (2538 : 55) ไดศกษาผลกระทบของการใชนำาประปาแทนนำาบาดาลตอตนทนในภาคอตสาหกรรม จงหวดสมทรสาคร จากการศกษาความคดเหนของผประกอบการพบวา ผประกอบการสวนใหญรบทราบขอมลสถานการณวกฤตการณนำาบาดาลไดจากสอมวลชนตาง ๆ และไดรบขอมลเกยวกบนโยบายปดบอบาดาลจากประกาศของหนวยราชการ จากการสอบถามถงการเปลยนมาใชนำาประปา พบวา ผประกอบการสวนใหญกงวลในเรองของปรมาณและคณภาพนำาวาจะตรงตามมาตรฐานทกำาหนดหรอไม รวมทงความสมำาเสมอของการใหบรการ ตลอดจนตนทนการใชนำาจะเพมสงจนเกนขดความสามารถทจะรบไดของผประกอบการ

เอกชย ไขแสง (สมรกษ กงรงเพชร. 2541 : 32 ; อางองจาก เอกชย ไขแสง. 2535 : บทคดยอ) ไดศกษาการมสวนรวมในการอนรกษปาชายเลนของประชาชนในจงหวดตรง จากการศกษาพบวา ประชาชนมสวนรวมในการอนรกษปาชายเลนอยในระดบนอย ซงปญหาและอปสรรคในการอนรกษปาชายเลน ไดแก ประชาชนไมมความรเพยงพอ ไมมเวลา และไมมผนำาชมชนในการดำาเนนกจกรรม

45