Embed Size (px)
Citation preview
University of Groningen
Eenige waarnemingen aangaande den bloeddruk bij operatiesBouma Nammen Gerben
IMPORTANT NOTE You are advised to consult the publishers version (publishers PDF) if you wish to cite fromit Please check the document version below
Document VersionPublishers PDF also known as Version of record
Publication date1922
Link to publication in University of GroningenUMCG research database
Citation for published version (APA)Bouma N G (1922) Eenige waarnemingen aangaande den bloeddruk bij operaties Van Druten
CopyrightOther than for strictly personal use it is not permitted to download or to forwarddistribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) andor copyright holder(s) unless the work is under an open content license (like Creative Commons)
Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim
Downloaded from the University of GroningenUMCG research database (Pure) httpwwwrugnlresearchportal For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum
Download date 06-03-2021
INLE1DIN G
De bJoec1r1rukl11 cting als kJinisehe oll(lerzoekin osmethode
neemt sinds lallye i mmiddoten een beliLlltflijke pla ats in bj de
lielkenlling en belmJl(l c liLl~ van de ziektel1 del ni eren en
vaH het hloed vaatstelsel
Daalllltlll st heen men getraeht lleze zoo een v()udige ell
betrouwbare onllerzoekingsmeth ocle ook op ander gehiecl
cl el geneeskllnde tli enstllilal t e maken Zoo is in de Jaatshy
ste jaren ten aanzien vrrn (Ie ecla l1lpsie door de ge regelde
toepassing VLUI den sphyg l11omanometer een belangrUk
feitenmateriaul aan Ilen d ~l g ge lJraclt t en mogen de
w orbijgaande hJoeclc1lllkstijgingen bU cri se tabetique en
hij 100e1 koliek al s schreden voorwaa r ts in onze kennis
worden genoemd
Ook in de chirnrgie is de hJ oecldrukmeting in toepasshy
sing gebracht en dat niet als in de hovengenoemde geshy
vallen om een yerhoogclcn ellllk op t spoor te kom en
maar jnist alS 1l1iddel om in een eventueel dalen VCln den
bJoeddruk een vroegtjjrlige aarnv jjzin rf te vinden an wat
melt met de namen Collaps en Shock pleegt aall t e duishy
den
Een van de ee rste sehrivers die zi eh met deze V1llgen
lIeen bezi gge hollllen is gc veest de Arnerik aansehe chilurg C R1LE 1)
2
1l zin hoek nlu(Jclpro~s ll re III Slllg(~vmiddotmiddot verseltenen in
het jail I ~)O~j kO Lllt hjj up grolld Villi zre r hL1ljjko r1iershy
experi melJten on con aa n Lt I k li Ili s he lllrnemingen tot
de (ollclusie (ttt de hij )ue r zwale vcunchngcn optreshy
rlel1l1e colJapsloestall(1 ol ke vau oll(bhcl dell 11(111 (1raagt
van Shod ill ()zen ui til lttllde]s is (1111 een zoodrltlige
V(rhlgiug van dOll fllmiddottrieolen bloetldrl1k c1at (laardool
het levell ernstig wonU ht~drei () 1 Het verhan(l tLlssehen de anne Oll de bloodr1rulnorshy
llttging den kt CHILE zidl a 1 olgt
Het is eon llij lIe pllsiologio ilekend feit dolt ied ele
plildwliug eellc r 011sio1el0 Zell1 een refi ecto le jziging
(mcestal st jgillg) ilD dell hloedllrllJ teceghrengt Dew
reflex gLnt door het ill te lnwltlinir vall dn bllibaire vaatshy
centra
Yanlleal nu lIe prikkel ing matr voltlo elHle llt)lIg wonlt
voortgezet dan tree(lt eon soort vert1lO cic1hcic1 van deze
v)atcenha 0[ welk e tensloUe in eOll zooc1aniu-cn uitpl1tshy
tingstoestHllll zou overt(aau (lat genoemde centra uiet
meer tot illstamlhlluding vau dell bloeddrllk in staat ZOl1shy
LIen zjn Deze stelling clio cigcnliik niet llleeT I1lag heeten cbn
eell hypot hese van Tj wanlol 11lakter is door ClULE in
allerlei richti ngen venolgll J1 de Ce rste llhat heefl hU Inter doze shock-theorie over het gelleele ntrale zenllWshy
telsel uitgchreid ~iet aIleen de Yaatcentra maar ook allerlei ltlwlere (olgroepen zouc1(11 (lool d(~ oermaat van
p1jnprikkel tli e hllu van de pelifcric word en toegcYoerd uitgepu t rakell en CHILE beeft zeUs gel1lceml deze degeshy
nemtie histologi sdl te kUlllJell aalltoollen Deze sllOelshy
themie is
wjjziging vr
lI1grepen 0
anaes thesie an aesthesie
narcose was
sdw indrllkl
l1Cttie is claar
association
CRILFmiddotS 811
het ex-peri III
1 tis 8h 0 (
~(hillel1de lIi
had Zoo tit
shock worM
waarl1lec1e
zuurgehalte
cen nhnolmn
ontwikkelen
hloet dalen
aaJlwzlge l vaatcentrum
zij n d al i lIg Zoo hehb(l
hOIl HOGER ~)
loec1c1mk ell
putting maar
AI deze 0
Sl1lgr~ ly clschencn in
d Vlll zcn) b lrjke Ji eT shy
lische Illalllemi ngen t nt
Ire VCloll(lingotl optreshy
)11(l8l1 c1 (lell JIlt1alll (lraagt
f is (bll cen z()ocl nige
)]oed(lmk (hit dnarrloor
el
Ide ell dc hlncdclrukvershy
t bekell(l feiL (hit iedere
i een retied ore wjzigillg
lrtlk te eeghrengt Deze ir VUl de hilibaire latshy
aar vol (locl1l1e lallg wor(lt
t vermoeidheid yall deze
n eell zooc1anigcll lIitplJtshy
It gcno8111c1e cell tra lliet
11 bloe(l(lrllk ill ~taat ZUIlshy
et meer Iliag Ileeten (Jan
karaktcr if door CmLE in
ele C8 1ste phlatf heeft hU
t geheelo eenhale zellUshy
de va~Ltcel1tm IllrLlllmiddot ook
Btl door de overnHwt van
ifel ie IYolclen toegevoerd
zeIts gellle8nd deze degeshy
altllltooll en Deze shockshy
3
theorie is V(lo r h 0 1ll lltllllciL1 ill f g8 C middot st tot een ~L1 nmiddoteh eele
IYUz igin g van llet operatiesytcOll1 ill dien zin clot alle
ingrepe n onder geljk tij(limiddote tJebrllikmukillg Vlll lokaal shy
anaesthesio ell llillTose worden ui tg(l voen1 De lokaalshy
ana et hesie (liollLlo Olll (In pjlllmiddot leiding te lJlokkecren de
lUlrCose was lJe(loeld Olll cle GV n on middotladolUke piy~hishy
selle indllIkl ell nUl clon patiCnt af te oren Deze comui shy
natio is door CI~ IJ mot (len naam botelllpcl(l Vlll Lnoci- C 110~~
assoeiation
CIl ILE ~ shod-hypotheso heeft vllorI1 in Ameri ka nanshy
leiding- gegcvoll t(t talrjke bhorutorillll1-onderzookillgoll
clie aHe zi ch tell doel tcldcl1 om Ll1lg-s den ycg van
het experimellt to kOlll ~ 11 tot do oJllosting ym de yralttg
middotat is shock an tloze o1(1crzulkillgon llo1dlCIl YOlshy
sch illoll(lc Iliol1YG inzichtfll lJun ouhtaan to dallken ge shy
bad Zoo stcl(le HE~ PEHSO~ 2) de tlloorimiddot op waaruU llo
shock middotonlt o]J Y~Lt a ls een toesbnd van acapnie
aarme(1c middotonIt uec1oo1d ceo vOlhging Vd ll hot kooJshy
zllurgohalte Yrll1 11 0t blood Er ZOll zicll door de pijn
ce ll lt1-)101111lt11 int I middotiev( lLlellllJalillg plil1 byperpnoe
ontwikkelen bielc1ool ZOll bet koolil(lnrgehLllte van het
blued Llalcll en (laannc Ie ()u ell in llet 1I011nlt110 leven
ltwJ1t1zigc prikkel aie hot koolzum op hot ilnlbtirc
van teen t lUIll lli toefe nt kom 811 t o (1111en cn het gevo 19
ZUIl lb lillg yau Llen blodL1luk
Zoo hehbcll L ~E rY on 1~ I~( 3) cn oJlnfl1anlmiddotelUk van
hell HOG EI I) de meonillg vC llledi grl ([a t tlo erlnagde
bloedc1rllk en c1u (10 sho~k liet zou ont -taan cloor uitshy
pnttillg maar door r emming all het aat cuntrnlll
~l deze ollLlerzoekingeu z jn eell tel lhlrolll lliot ll1 1
4
bat gele~ Ol1ze inzichten belangrtjk vooruit te helshy
pOll omLlat hot t1iel-expelirnent allenninst geschikt is
om het verhand dat er in de l1lCllfiChe1ijke pathologie
ttlsschen trauma en hloedsomloop in het algemeen lean
]cstaan in al Ijjll nunnceoringen na te bootsen en
IlOg 1I1eer daarollJ omdat het woon1 shock niets andels
is dan o(m nutl11 Oil men dnalil[Ul volstrekt niet (10
Yannle Vim ecn ~()ed gec1efinieerd ziektpliuIHlig beg- rip
lllag toekenllon bilt fitaa 11 het zonder meer op de diershy
pilthologic mag overbrengon
l)n omlog is gt~koll1en en heeft pml zoo enorm mateshy
riaa van zwanl gewonden gehracht da t de vraa) lIilar l t
de oOlzakell del shock vanzelf actueel is gewonlen
De nitgebleide yaarnelllinge n en ondolzoekingen diB
dienaangaand e in ele gealliee lltlo leges zUn velTicht
ltebben een oillyangrjjk feiten-matelifwl aau den dag
gebnll~ht
Vau Engels(he zUlle is in den loop van den omlog
een spec- iaa Shock-comite opgerieht hestaande nit voorshy
aanstaande chirulgen en physiologen 811 hot is c1it co mi te
gewoest Llat Zllowel up het slagveld ab ill de labo ratoria
het shock-vraagstuk ltIn allo kanten heeft belicht n e
r 8sultaten LUI c1it werk zjjn Ileerge legll ill de door het
gOLl ~erDemellt lIitgegenm liIpportcll van genoLJmcl co mi tt 5)
Ook in de Fmn ltc he lege fi heeft het Jail unelerzoekingen
niet ontbloken Hier wa~ het vooml rl Palljsch chirurg
(lUt lj cl ie het in i tiatief na III tot een uitvoclige hestushy
deering ViLl1 let Hltlltl )stuk 1ret gro ote feitemnateriaal
c1at 0 ]) deze wtjze word verzameld heeft veil1ig of geen
stOllll g geen aan CIULES hy()thesl in tegen(leel enn
gebeel Ill e llV C shuck-
door bjjnn alle onder
CWES werk dit eene
W01clt rekellmclkt dom
Zoo wOlllt llan 00
dell toestalld waarin
eiJfers Ilihxellrllkt en - dat bij shc)(k-Pilb illti
illsook het etfcct nn
een objertiee weerfi I
V Ull necl Jlll iIllleru
rettell dn sphyg1l10111Ll
is gehlekoll oor dt
dan 1i( t cl 8 naao U -
in de vredesebilllrgie
dll1klll eti ng als ri eht
dienen ~
Deze vrangstelling
in 1901 sehreeplusmn JN
the bloodpressure c1 uri
ted by lU rgeo ll s ltLII(I
En til 1 9 1 7 zegt ~
the courso of the op
of c1 eted illg the bCgi
(lllring or after the (
of pressure to be10
risi ng pulse rate iii a ment
Wannee1 wU wille
beide ui tSpliI ken ZlJll
I
ngriik vooluit te helshy
allenniilst geschikt is
lellfJcheljjke pathologie
in het algcmeen [an
I na te boot-sen en
d shoek niets flllc1ers aan volstrekt niet de
~d ziekteku nd ig begri p
lIlde1 mee1 op de diershy
een zoo enOll11 mateshy
cht dut de vraag muu
ldueel is gewolllen ll oodorzookingen die
legers zun verricht
ateliaal aan den dag
loop van den oorlog
ht hestaamle uit voorshy
en en het is clit comite
lld l1s in de labolatoria
nten heeft belitht De
gelegll in (Ie door het
l van genoemc1 tomite 5)
Ihet aan ollderzoekingen
)lll de Paljjsehe chilurg
j een llitvoerige hestushygroote feitcl1l11cLteriaal
lei heeft weinig of geon
~hes( illtegendeel f011
5
gelled Ilietnve sltock-theu rie die (lc~r Clllto-illtUicatie is
door bijna aIl e ondelzoek81~ aanvaanl Jlaal wei I lIit
CtILE S plk dit e( ll P- fcit heesbgll (lat de sto(-to(sfClIcZ
Iordt Jekwmpri doo) een lrlgm MontdllIk
Zoo wonlt dan ook door yele ~w hrijvcrs du ClU t vltln
(len toesbw1 Waalill cll patiellt erk rt ill hlocddlukshyejjferi lIitgerlrllkt un i~ men tot- bet illZj(ht gekol1len
llat IJj SIIO(k-pltiClIt0n Iwt O]O()]l vall rlen toestanll
a1800k ltd olrod 111 de thlllpic ill cl8 hlorcldllIk-cjjfels
een ohiedioc ce r- piegeling il((em
Wann eel 1111 illclonlaad up lwt slagyelL en ill de blZrlshy
1ettell lie spbyglllOlllLll(Jll1etor lll eClIig plactis(h belang
is geldckrIl roo] lk I)( ~ hallrlelill~ iLll Zlltl (condell~ shy
dall ligt de Jilag oor do balld III IIOO81TO 1i11l ook
in de l8clesdl iLlllgic Jjj glOp018Crcie patientell cle bloedshy
dru klilet ing aIs 1i t1tt~n oer voor progu()se el l t herapio dienen
Deze vlwgskllillg inbliSchell i~ 11 iet II ieu Heeds
ill 1904 sehreei J E r ~) Systelllic measurement of the hlo()clprefsl1lc Ilurillg opemtiull i being wielcl ad () pshy
ted by slllgeoll Llld bid flir to he~) lll e general
En ill 1n17 zegt OHIlI c ) fall ()f ple~Slln during
the (ourse of the opcrati oll iii 011( of tltf) s llle~t Inethoclk
of rletedillg the brgilliling ()f shcwk dH1 thi OC(tns
lluring or after the (olldu- ioll (If tlc ~ ujlcllti()ll il fall
uf pressure to below 100 111111 Hg tuget her with a
rising plll se rutc I all in Ii Ltioll for inlIlIeLl iate treatshy
mellt
Wannecl u willen nagilill1 op elkc glomlell lleze
beide uitsp raken zjjn geLlaan clall blUkt inllcnb arl een
tamelUk gro t IHllltal s( hljj or zieh met (lezl VlltlHg to
hebben lJeziggohomlcn oOleerst emu zelf ill zUn boek
BloodplesslIle in Sorgc) r illllen jj wcclgegevon de
resultLten VUl telkens llerl1aLldc blocddllIkmcting tUdens opemti es
Hi olui t bl(jkt dat bjj allCrl( i illglcpen l1tl zecl ]jjnshy
lUk e pilltlSCIl an ric operatic o()k ltII 110011 deze plnats
onder narlO sC belngl(jk e hlucc1 dlt1Ijjziging n opt rede ll
Zoo t La (l lgtij COli li l ~ jl1 t ie CO il hUll Ijjk ste rJ( o Igtloeushy
drukdahng op Joor tompl( fs ie all dell te-iti ~ [h Llorshy
gelijk gelJellrrl hij he trckken Llill1 den llcnus larynshy
geus superior bjj een br nx-(-ilirjJatic) iJjj lid opencll
vall de dum u(j lrullinedul1li e em - AI deze hI oedshy
dlukdalingell aren rlll oo)l(jgaHlldeu aanl
D)arrlaa ~ ll1aa)t elml Illelding lttll cen paal g8rallen
van echto sIwek R et cc ne it S cen geval an relllljiz shy
liug 7an den arm 81 1 t(IH)lldcl ll(lo l 0C1Tjjrlillg hot andere
een van shock nil ~cgllcmjng 11l cell glootell tUlllor ill111
lIen hals (ladoro ~lll)(lllitlillg untbrcokt) Dc iLlo patiCl1t en
lortool111en cen In gell lgtl(J cddll1k milar zij 11(1 lt1 ell toido
veel 1]0011 e110rol1 en Iwt iJ o U~ clflJ de shod ziell ill
dezo g C illl e ll lfcft (Jllj ikl( ld door nU1Hllldatio r1ll
bloelldrukloticC11 woals dil ill (Ie illllc~rc govililcil arl11
geVOUclel untbleoU te ll conen 11uli e
De g ~ n s clio in de Lth~ln Illorikannscllc littoratmll
zjill to vindoll gCl ~m CigOllliik nile l1Ii1llk ltlun (libeltde en voI
)ien l Jcgint met O OIOP te 1e1l811 lat blo edllrllk(lalill~
t(jdens OlJOlaties g~ liik tllilt Dl Ct sllock en du als zeer
goraarJ(jk l1l oet wordcll hosc h Llwd 11 en mu)kten 10 11shy
111lgen hot OOllJellOultl cIa hU slwc k bellaIre cell lage
bloeddlllk eon nel
1fc J(wSO 8) den 1
d rnk c1aalt tot belH
polsrlluk vall 20 n
100 111 Ill Hg) en
een gevaarlijken
Merkwaanlig is 11l
stanclpl1nt plantst
geyallen waalin d
llerUe toetaml 1
deze govallon r it cH
ton met llet ge
het eehter niet VI
tand die ~teocls
Vat meer haast n
Ook bij WAHmR
dnchtengmlg er is
druk verlnal gevu ltshy
geld hloelhlrukmet
essential to the pro
forles Iaar tev
uok maar een lom
llen blijken
CUI)) en BllGG~ II
blooddrl1kdaling ge
earliest manifestati
tie een geval weer
tl ru Ii daalde tot I
1IornIa]l te worde
I let is mU hei
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
INLE1DIN G
De bJoec1r1rukl11 cting als kJinisehe oll(lerzoekin osmethode
neemt sinds lallye i mmiddoten een beliLlltflijke pla ats in bj de
lielkenlling en belmJl(l c liLl~ van de ziektel1 del ni eren en
vaH het hloed vaatstelsel
Daalllltlll st heen men getraeht lleze zoo een v()udige ell
betrouwbare onllerzoekingsmeth ocle ook op ander gehiecl
cl el geneeskllnde tli enstllilal t e maken Zoo is in de Jaatshy
ste jaren ten aanzien vrrn (Ie ecla l1lpsie door de ge regelde
toepassing VLUI den sphyg l11omanometer een belangrUk
feitenmateriaul aan Ilen d ~l g ge lJraclt t en mogen de
w orbijgaande hJoeclc1lllkstijgingen bU cri se tabetique en
hij 100e1 koliek al s schreden voorwaa r ts in onze kennis
worden genoemd
Ook in de chirnrgie is de hJ oecldrukmeting in toepasshy
sing gebracht en dat niet als in de hovengenoemde geshy
vallen om een yerhoogclcn ellllk op t spoor te kom en
maar jnist alS 1l1iddel om in een eventueel dalen VCln den
bJoeddruk een vroegtjjrlige aarnv jjzin rf te vinden an wat
melt met de namen Collaps en Shock pleegt aall t e duishy
den
Een van de ee rste sehrivers die zi eh met deze V1llgen
lIeen bezi gge hollllen is gc veest de Arnerik aansehe chilurg C R1LE 1)
2
1l zin hoek nlu(Jclpro~s ll re III Slllg(~vmiddotmiddot verseltenen in
het jail I ~)O~j kO Lllt hjj up grolld Villi zre r hL1ljjko r1iershy
experi melJten on con aa n Lt I k li Ili s he lllrnemingen tot
de (ollclusie (ttt de hij )ue r zwale vcunchngcn optreshy
rlel1l1e colJapsloestall(1 ol ke vau oll(bhcl dell 11(111 (1raagt
van Shod ill ()zen ui til lttllde]s is (1111 een zoodrltlige
V(rhlgiug van dOll fllmiddottrieolen bloetldrl1k c1at (laardool
het levell ernstig wonU ht~drei () 1 Het verhan(l tLlssehen de anne Oll de bloodr1rulnorshy
llttging den kt CHILE zidl a 1 olgt
Het is eon llij lIe pllsiologio ilekend feit dolt ied ele
plildwliug eellc r 011sio1el0 Zell1 een refi ecto le jziging
(mcestal st jgillg) ilD dell hloedllrllJ teceghrengt Dew
reflex gLnt door het ill te lnwltlinir vall dn bllibaire vaatshy
centra
Yanlleal nu lIe prikkel ing matr voltlo elHle llt)lIg wonlt
voortgezet dan tree(lt eon soort vert1lO cic1hcic1 van deze
v)atcenha 0[ welk e tensloUe in eOll zooc1aniu-cn uitpl1tshy
tingstoestHllll zou overt(aau (lat genoemde centra uiet
meer tot illstamlhlluding vau dell bloeddrllk in staat ZOl1shy
LIen zjn Deze stelling clio cigcnliik niet llleeT I1lag heeten cbn
eell hypot hese van Tj wanlol 11lakter is door ClULE in
allerlei richti ngen venolgll J1 de Ce rste llhat heefl hU Inter doze shock-theorie over het gelleele ntrale zenllWshy
telsel uitgchreid ~iet aIleen de Yaatcentra maar ook allerlei ltlwlere (olgroepen zouc1(11 (lool d(~ oermaat van
p1jnprikkel tli e hllu van de pelifcric word en toegcYoerd uitgepu t rakell en CHILE beeft zeUs gel1lceml deze degeshy
nemtie histologi sdl te kUlllJell aalltoollen Deze sllOelshy
themie is
wjjziging vr
lI1grepen 0
anaes thesie an aesthesie
narcose was
sdw indrllkl
l1Cttie is claar
association
CRILFmiddotS 811
het ex-peri III
1 tis 8h 0 (
~(hillel1de lIi
had Zoo tit
shock worM
waarl1lec1e
zuurgehalte
cen nhnolmn
ontwikkelen
hloet dalen
aaJlwzlge l vaatcentrum
zij n d al i lIg Zoo hehb(l
hOIl HOGER ~)
loec1c1mk ell
putting maar
AI deze 0
Sl1lgr~ ly clschencn in
d Vlll zcn) b lrjke Ji eT shy
lische Illalllemi ngen t nt
Ire VCloll(lingotl optreshy
)11(l8l1 c1 (lell JIlt1alll (lraagt
f is (bll cen z()ocl nige
)]oed(lmk (hit dnarrloor
el
Ide ell dc hlncdclrukvershy
t bekell(l feiL (hit iedere
i een retied ore wjzigillg
lrtlk te eeghrengt Deze ir VUl de hilibaire latshy
aar vol (locl1l1e lallg wor(lt
t vermoeidheid yall deze
n eell zooc1anigcll lIitplJtshy
It gcno8111c1e cell tra lliet
11 bloe(l(lrllk ill ~taat ZUIlshy
et meer Iliag Ileeten (Jan
karaktcr if door CmLE in
ele C8 1ste phlatf heeft hU
t geheelo eenhale zellUshy
de va~Ltcel1tm IllrLlllmiddot ook
Btl door de overnHwt van
ifel ie IYolclen toegevoerd
zeIts gellle8nd deze degeshy
altllltooll en Deze shockshy
3
theorie is V(lo r h 0 1ll lltllllciL1 ill f g8 C middot st tot een ~L1 nmiddoteh eele
IYUz igin g van llet operatiesytcOll1 ill dien zin clot alle
ingrepe n onder geljk tij(limiddote tJebrllikmukillg Vlll lokaal shy
anaesthesio ell llillTose worden ui tg(l voen1 De lokaalshy
ana et hesie (liollLlo Olll (In pjlllmiddot leiding te lJlokkecren de
lUlrCose was lJe(loeld Olll cle GV n on middotladolUke piy~hishy
selle indllIkl ell nUl clon patiCnt af te oren Deze comui shy
natio is door CI~ IJ mot (len naam botelllpcl(l Vlll Lnoci- C 110~~
assoeiation
CIl ILE ~ shod-hypotheso heeft vllorI1 in Ameri ka nanshy
leiding- gegcvoll t(t talrjke bhorutorillll1-onderzookillgoll
clie aHe zi ch tell doel tcldcl1 om Ll1lg-s den ycg van
het experimellt to kOlll ~ 11 tot do oJllosting ym de yralttg
middotat is shock an tloze o1(1crzulkillgon llo1dlCIl YOlshy
sch illoll(lc Iliol1YG inzichtfll lJun ouhtaan to dallken ge shy
bad Zoo stcl(le HE~ PEHSO~ 2) de tlloorimiddot op waaruU llo
shock middotonlt o]J Y~Lt a ls een toesbnd van acapnie
aarme(1c middotonIt uec1oo1d ceo vOlhging Vd ll hot kooJshy
zllurgohalte Yrll1 11 0t blood Er ZOll zicll door de pijn
ce ll lt1-)101111lt11 int I middotiev( lLlellllJalillg plil1 byperpnoe
ontwikkelen bielc1ool ZOll bet koolil(lnrgehLllte van het
blued Llalcll en (laannc Ie ()u ell in llet 1I011nlt110 leven
ltwJ1t1zigc prikkel aie hot koolzum op hot ilnlbtirc
van teen t lUIll lli toefe nt kom 811 t o (1111en cn het gevo 19
ZUIl lb lillg yau Llen blodL1luk
Zoo hehbcll L ~E rY on 1~ I~( 3) cn oJlnfl1anlmiddotelUk van
hell HOG EI I) de meonillg vC llledi grl ([a t tlo erlnagde
bloedc1rllk en c1u (10 sho~k liet zou ont -taan cloor uitshy
pnttillg maar door r emming all het aat cuntrnlll
~l deze ollLlerzoekingeu z jn eell tel lhlrolll lliot ll1 1
4
bat gele~ Ol1ze inzichten belangrtjk vooruit te helshy
pOll omLlat hot t1iel-expelirnent allenninst geschikt is
om het verhand dat er in de l1lCllfiChe1ijke pathologie
ttlsschen trauma en hloedsomloop in het algemeen lean
]cstaan in al Ijjll nunnceoringen na te bootsen en
IlOg 1I1eer daarollJ omdat het woon1 shock niets andels
is dan o(m nutl11 Oil men dnalil[Ul volstrekt niet (10
Yannle Vim ecn ~()ed gec1efinieerd ziektpliuIHlig beg- rip
lllag toekenllon bilt fitaa 11 het zonder meer op de diershy
pilthologic mag overbrengon
l)n omlog is gt~koll1en en heeft pml zoo enorm mateshy
riaa van zwanl gewonden gehracht da t de vraa) lIilar l t
de oOlzakell del shock vanzelf actueel is gewonlen
De nitgebleide yaarnelllinge n en ondolzoekingen diB
dienaangaand e in ele gealliee lltlo leges zUn velTicht
ltebben een oillyangrjjk feiten-matelifwl aau den dag
gebnll~ht
Vau Engels(he zUlle is in den loop van den omlog
een spec- iaa Shock-comite opgerieht hestaande nit voorshy
aanstaande chirulgen en physiologen 811 hot is c1it co mi te
gewoest Llat Zllowel up het slagveld ab ill de labo ratoria
het shock-vraagstuk ltIn allo kanten heeft belicht n e
r 8sultaten LUI c1it werk zjjn Ileerge legll ill de door het
gOLl ~erDemellt lIitgegenm liIpportcll van genoLJmcl co mi tt 5)
Ook in de Fmn ltc he lege fi heeft het Jail unelerzoekingen
niet ontbloken Hier wa~ het vooml rl Palljsch chirurg
(lUt lj cl ie het in i tiatief na III tot een uitvoclige hestushy
deering ViLl1 let Hltlltl )stuk 1ret gro ote feitemnateriaal
c1at 0 ]) deze wtjze word verzameld heeft veil1ig of geen
stOllll g geen aan CIULES hy()thesl in tegen(leel enn
gebeel Ill e llV C shuck-
door bjjnn alle onder
CWES werk dit eene
W01clt rekellmclkt dom
Zoo wOlllt llan 00
dell toestalld waarin
eiJfers Ilihxellrllkt en - dat bij shc)(k-Pilb illti
illsook het etfcct nn
een objertiee weerfi I
V Ull necl Jlll iIllleru
rettell dn sphyg1l10111Ll
is gehlekoll oor dt
dan 1i( t cl 8 naao U -
in de vredesebilllrgie
dll1klll eti ng als ri eht
dienen ~
Deze vrangstelling
in 1901 sehreeplusmn JN
the bloodpressure c1 uri
ted by lU rgeo ll s ltLII(I
En til 1 9 1 7 zegt ~
the courso of the op
of c1 eted illg the bCgi
(lllring or after the (
of pressure to be10
risi ng pulse rate iii a ment
Wannee1 wU wille
beide ui tSpliI ken ZlJll
I
ngriik vooluit te helshy
allenniilst geschikt is
lellfJcheljjke pathologie
in het algcmeen [an
I na te boot-sen en
d shoek niets flllc1ers aan volstrekt niet de
~d ziekteku nd ig begri p
lIlde1 mee1 op de diershy
een zoo enOll11 mateshy
cht dut de vraag muu
ldueel is gewolllen ll oodorzookingen die
legers zun verricht
ateliaal aan den dag
loop van den oorlog
ht hestaamle uit voorshy
en en het is clit comite
lld l1s in de labolatoria
nten heeft belitht De
gelegll in (Ie door het
l van genoemc1 tomite 5)
Ihet aan ollderzoekingen
)lll de Paljjsehe chilurg
j een llitvoerige hestushygroote feitcl1l11cLteriaal
lei heeft weinig of geon
~hes( illtegendeel f011
5
gelled Ilietnve sltock-theu rie die (lc~r Clllto-illtUicatie is
door bijna aIl e ondelzoek81~ aanvaanl Jlaal wei I lIit
CtILE S plk dit e( ll P- fcit heesbgll (lat de sto(-to(sfClIcZ
Iordt Jekwmpri doo) een lrlgm MontdllIk
Zoo wonlt dan ook door yele ~w hrijvcrs du ClU t vltln
(len toesbw1 Waalill cll patiellt erk rt ill hlocddlukshyejjferi lIitgerlrllkt un i~ men tot- bet illZj(ht gekol1len
llat IJj SIIO(k-pltiClIt0n Iwt O]O()]l vall rlen toestanll
a1800k ltd olrod 111 de thlllpic ill cl8 hlorcldllIk-cjjfels
een ohiedioc ce r- piegeling il((em
Wann eel 1111 illclonlaad up lwt slagyelL en ill de blZrlshy
1ettell lie spbyglllOlllLll(Jll1etor lll eClIig plactis(h belang
is geldckrIl roo] lk I)( ~ hallrlelill~ iLll Zlltl (condell~ shy
dall ligt de Jilag oor do balld III IIOO81TO 1i11l ook
in de l8clesdl iLlllgic Jjj glOp018Crcie patientell cle bloedshy
dru klilet ing aIs 1i t1tt~n oer voor progu()se el l t herapio dienen
Deze vlwgskllillg inbliSchell i~ 11 iet II ieu Heeds
ill 1904 sehreei J E r ~) Systelllic measurement of the hlo()clprefsl1lc Ilurillg opemtiull i being wielcl ad () pshy
ted by slllgeoll Llld bid flir to he~) lll e general
En ill 1n17 zegt OHIlI c ) fall ()f ple~Slln during
the (ourse of the opcrati oll iii 011( of tltf) s llle~t Inethoclk
of rletedillg the brgilliling ()f shcwk dH1 thi OC(tns
lluring or after the (olldu- ioll (If tlc ~ ujlcllti()ll il fall
uf pressure to below 100 111111 Hg tuget her with a
rising plll se rutc I all in Ii Ltioll for inlIlIeLl iate treatshy
mellt
Wannecl u willen nagilill1 op elkc glomlell lleze
beide uitsp raken zjjn geLlaan clall blUkt inllcnb arl een
tamelUk gro t IHllltal s( hljj or zieh met (lezl VlltlHg to
hebben lJeziggohomlcn oOleerst emu zelf ill zUn boek
BloodplesslIle in Sorgc) r illllen jj wcclgegevon de
resultLten VUl telkens llerl1aLldc blocddllIkmcting tUdens opemti es
Hi olui t bl(jkt dat bjj allCrl( i illglcpen l1tl zecl ]jjnshy
lUk e pilltlSCIl an ric operatic o()k ltII 110011 deze plnats
onder narlO sC belngl(jk e hlucc1 dlt1Ijjziging n opt rede ll
Zoo t La (l lgtij COli li l ~ jl1 t ie CO il hUll Ijjk ste rJ( o Igtloeushy
drukdahng op Joor tompl( fs ie all dell te-iti ~ [h Llorshy
gelijk gelJellrrl hij he trckken Llill1 den llcnus larynshy
geus superior bjj een br nx-(-ilirjJatic) iJjj lid opencll
vall de dum u(j lrullinedul1li e em - AI deze hI oedshy
dlukdalingell aren rlll oo)l(jgaHlldeu aanl
D)arrlaa ~ ll1aa)t elml Illelding lttll cen paal g8rallen
van echto sIwek R et cc ne it S cen geval an relllljiz shy
liug 7an den arm 81 1 t(IH)lldcl ll(lo l 0C1Tjjrlillg hot andere
een van shock nil ~cgllcmjng 11l cell glootell tUlllor ill111
lIen hals (ladoro ~lll)(lllitlillg untbrcokt) Dc iLlo patiCl1t en
lortool111en cen In gell lgtl(J cddll1k milar zij 11(1 lt1 ell toido
veel 1]0011 e110rol1 en Iwt iJ o U~ clflJ de shod ziell ill
dezo g C illl e ll lfcft (Jllj ikl( ld door nU1Hllldatio r1ll
bloelldrukloticC11 woals dil ill (Ie illllc~rc govililcil arl11
geVOUclel untbleoU te ll conen 11uli e
De g ~ n s clio in de Lth~ln Illorikannscllc littoratmll
zjill to vindoll gCl ~m CigOllliik nile l1Ii1llk ltlun (libeltde en voI
)ien l Jcgint met O OIOP te 1e1l811 lat blo edllrllk(lalill~
t(jdens OlJOlaties g~ liik tllilt Dl Ct sllock en du als zeer
goraarJ(jk l1l oet wordcll hosc h Llwd 11 en mu)kten 10 11shy
111lgen hot OOllJellOultl cIa hU slwc k bellaIre cell lage
bloeddlllk eon nel
1fc J(wSO 8) den 1
d rnk c1aalt tot belH
polsrlluk vall 20 n
100 111 Ill Hg) en
een gevaarlijken
Merkwaanlig is 11l
stanclpl1nt plantst
geyallen waalin d
llerUe toetaml 1
deze govallon r it cH
ton met llet ge
het eehter niet VI
tand die ~teocls
Vat meer haast n
Ook bij WAHmR
dnchtengmlg er is
druk verlnal gevu ltshy
geld hloelhlrukmet
essential to the pro
forles Iaar tev
uok maar een lom
llen blijken
CUI)) en BllGG~ II
blooddrl1kdaling ge
earliest manifestati
tie een geval weer
tl ru Ii daalde tot I
1IornIa]l te worde
I let is mU hei
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
2
1l zin hoek nlu(Jclpro~s ll re III Slllg(~vmiddotmiddot verseltenen in
het jail I ~)O~j kO Lllt hjj up grolld Villi zre r hL1ljjko r1iershy
experi melJten on con aa n Lt I k li Ili s he lllrnemingen tot
de (ollclusie (ttt de hij )ue r zwale vcunchngcn optreshy
rlel1l1e colJapsloestall(1 ol ke vau oll(bhcl dell 11(111 (1raagt
van Shod ill ()zen ui til lttllde]s is (1111 een zoodrltlige
V(rhlgiug van dOll fllmiddottrieolen bloetldrl1k c1at (laardool
het levell ernstig wonU ht~drei () 1 Het verhan(l tLlssehen de anne Oll de bloodr1rulnorshy
llttging den kt CHILE zidl a 1 olgt
Het is eon llij lIe pllsiologio ilekend feit dolt ied ele
plildwliug eellc r 011sio1el0 Zell1 een refi ecto le jziging
(mcestal st jgillg) ilD dell hloedllrllJ teceghrengt Dew
reflex gLnt door het ill te lnwltlinir vall dn bllibaire vaatshy
centra
Yanlleal nu lIe prikkel ing matr voltlo elHle llt)lIg wonlt
voortgezet dan tree(lt eon soort vert1lO cic1hcic1 van deze
v)atcenha 0[ welk e tensloUe in eOll zooc1aniu-cn uitpl1tshy
tingstoestHllll zou overt(aau (lat genoemde centra uiet
meer tot illstamlhlluding vau dell bloeddrllk in staat ZOl1shy
LIen zjn Deze stelling clio cigcnliik niet llleeT I1lag heeten cbn
eell hypot hese van Tj wanlol 11lakter is door ClULE in
allerlei richti ngen venolgll J1 de Ce rste llhat heefl hU Inter doze shock-theorie over het gelleele ntrale zenllWshy
telsel uitgchreid ~iet aIleen de Yaatcentra maar ook allerlei ltlwlere (olgroepen zouc1(11 (lool d(~ oermaat van
p1jnprikkel tli e hllu van de pelifcric word en toegcYoerd uitgepu t rakell en CHILE beeft zeUs gel1lceml deze degeshy
nemtie histologi sdl te kUlllJell aalltoollen Deze sllOelshy
themie is
wjjziging vr
lI1grepen 0
anaes thesie an aesthesie
narcose was
sdw indrllkl
l1Cttie is claar
association
CRILFmiddotS 811
het ex-peri III
1 tis 8h 0 (
~(hillel1de lIi
had Zoo tit
shock worM
waarl1lec1e
zuurgehalte
cen nhnolmn
ontwikkelen
hloet dalen
aaJlwzlge l vaatcentrum
zij n d al i lIg Zoo hehb(l
hOIl HOGER ~)
loec1c1mk ell
putting maar
AI deze 0
Sl1lgr~ ly clschencn in
d Vlll zcn) b lrjke Ji eT shy
lische Illalllemi ngen t nt
Ire VCloll(lingotl optreshy
)11(l8l1 c1 (lell JIlt1alll (lraagt
f is (bll cen z()ocl nige
)]oed(lmk (hit dnarrloor
el
Ide ell dc hlncdclrukvershy
t bekell(l feiL (hit iedere
i een retied ore wjzigillg
lrtlk te eeghrengt Deze ir VUl de hilibaire latshy
aar vol (locl1l1e lallg wor(lt
t vermoeidheid yall deze
n eell zooc1anigcll lIitplJtshy
It gcno8111c1e cell tra lliet
11 bloe(l(lrllk ill ~taat ZUIlshy
et meer Iliag Ileeten (Jan
karaktcr if door CmLE in
ele C8 1ste phlatf heeft hU
t geheelo eenhale zellUshy
de va~Ltcel1tm IllrLlllmiddot ook
Btl door de overnHwt van
ifel ie IYolclen toegevoerd
zeIts gellle8nd deze degeshy
altllltooll en Deze shockshy
3
theorie is V(lo r h 0 1ll lltllllciL1 ill f g8 C middot st tot een ~L1 nmiddoteh eele
IYUz igin g van llet operatiesytcOll1 ill dien zin clot alle
ingrepe n onder geljk tij(limiddote tJebrllikmukillg Vlll lokaal shy
anaesthesio ell llillTose worden ui tg(l voen1 De lokaalshy
ana et hesie (liollLlo Olll (In pjlllmiddot leiding te lJlokkecren de
lUlrCose was lJe(loeld Olll cle GV n on middotladolUke piy~hishy
selle indllIkl ell nUl clon patiCnt af te oren Deze comui shy
natio is door CI~ IJ mot (len naam botelllpcl(l Vlll Lnoci- C 110~~
assoeiation
CIl ILE ~ shod-hypotheso heeft vllorI1 in Ameri ka nanshy
leiding- gegcvoll t(t talrjke bhorutorillll1-onderzookillgoll
clie aHe zi ch tell doel tcldcl1 om Ll1lg-s den ycg van
het experimellt to kOlll ~ 11 tot do oJllosting ym de yralttg
middotat is shock an tloze o1(1crzulkillgon llo1dlCIl YOlshy
sch illoll(lc Iliol1YG inzichtfll lJun ouhtaan to dallken ge shy
bad Zoo stcl(le HE~ PEHSO~ 2) de tlloorimiddot op waaruU llo
shock middotonlt o]J Y~Lt a ls een toesbnd van acapnie
aarme(1c middotonIt uec1oo1d ceo vOlhging Vd ll hot kooJshy
zllurgohalte Yrll1 11 0t blood Er ZOll zicll door de pijn
ce ll lt1-)101111lt11 int I middotiev( lLlellllJalillg plil1 byperpnoe
ontwikkelen bielc1ool ZOll bet koolil(lnrgehLllte van het
blued Llalcll en (laannc Ie ()u ell in llet 1I011nlt110 leven
ltwJ1t1zigc prikkel aie hot koolzum op hot ilnlbtirc
van teen t lUIll lli toefe nt kom 811 t o (1111en cn het gevo 19
ZUIl lb lillg yau Llen blodL1luk
Zoo hehbcll L ~E rY on 1~ I~( 3) cn oJlnfl1anlmiddotelUk van
hell HOG EI I) de meonillg vC llledi grl ([a t tlo erlnagde
bloedc1rllk en c1u (10 sho~k liet zou ont -taan cloor uitshy
pnttillg maar door r emming all het aat cuntrnlll
~l deze ollLlerzoekingeu z jn eell tel lhlrolll lliot ll1 1
4
bat gele~ Ol1ze inzichten belangrtjk vooruit te helshy
pOll omLlat hot t1iel-expelirnent allenninst geschikt is
om het verhand dat er in de l1lCllfiChe1ijke pathologie
ttlsschen trauma en hloedsomloop in het algemeen lean
]cstaan in al Ijjll nunnceoringen na te bootsen en
IlOg 1I1eer daarollJ omdat het woon1 shock niets andels
is dan o(m nutl11 Oil men dnalil[Ul volstrekt niet (10
Yannle Vim ecn ~()ed gec1efinieerd ziektpliuIHlig beg- rip
lllag toekenllon bilt fitaa 11 het zonder meer op de diershy
pilthologic mag overbrengon
l)n omlog is gt~koll1en en heeft pml zoo enorm mateshy
riaa van zwanl gewonden gehracht da t de vraa) lIilar l t
de oOlzakell del shock vanzelf actueel is gewonlen
De nitgebleide yaarnelllinge n en ondolzoekingen diB
dienaangaand e in ele gealliee lltlo leges zUn velTicht
ltebben een oillyangrjjk feiten-matelifwl aau den dag
gebnll~ht
Vau Engels(he zUlle is in den loop van den omlog
een spec- iaa Shock-comite opgerieht hestaande nit voorshy
aanstaande chirulgen en physiologen 811 hot is c1it co mi te
gewoest Llat Zllowel up het slagveld ab ill de labo ratoria
het shock-vraagstuk ltIn allo kanten heeft belicht n e
r 8sultaten LUI c1it werk zjjn Ileerge legll ill de door het
gOLl ~erDemellt lIitgegenm liIpportcll van genoLJmcl co mi tt 5)
Ook in de Fmn ltc he lege fi heeft het Jail unelerzoekingen
niet ontbloken Hier wa~ het vooml rl Palljsch chirurg
(lUt lj cl ie het in i tiatief na III tot een uitvoclige hestushy
deering ViLl1 let Hltlltl )stuk 1ret gro ote feitemnateriaal
c1at 0 ]) deze wtjze word verzameld heeft veil1ig of geen
stOllll g geen aan CIULES hy()thesl in tegen(leel enn
gebeel Ill e llV C shuck-
door bjjnn alle onder
CWES werk dit eene
W01clt rekellmclkt dom
Zoo wOlllt llan 00
dell toestalld waarin
eiJfers Ilihxellrllkt en - dat bij shc)(k-Pilb illti
illsook het etfcct nn
een objertiee weerfi I
V Ull necl Jlll iIllleru
rettell dn sphyg1l10111Ll
is gehlekoll oor dt
dan 1i( t cl 8 naao U -
in de vredesebilllrgie
dll1klll eti ng als ri eht
dienen ~
Deze vrangstelling
in 1901 sehreeplusmn JN
the bloodpressure c1 uri
ted by lU rgeo ll s ltLII(I
En til 1 9 1 7 zegt ~
the courso of the op
of c1 eted illg the bCgi
(lllring or after the (
of pressure to be10
risi ng pulse rate iii a ment
Wannee1 wU wille
beide ui tSpliI ken ZlJll
I
ngriik vooluit te helshy
allenniilst geschikt is
lellfJcheljjke pathologie
in het algcmeen [an
I na te boot-sen en
d shoek niets flllc1ers aan volstrekt niet de
~d ziekteku nd ig begri p
lIlde1 mee1 op de diershy
een zoo enOll11 mateshy
cht dut de vraag muu
ldueel is gewolllen ll oodorzookingen die
legers zun verricht
ateliaal aan den dag
loop van den oorlog
ht hestaamle uit voorshy
en en het is clit comite
lld l1s in de labolatoria
nten heeft belitht De
gelegll in (Ie door het
l van genoemc1 tomite 5)
Ihet aan ollderzoekingen
)lll de Paljjsehe chilurg
j een llitvoerige hestushygroote feitcl1l11cLteriaal
lei heeft weinig of geon
~hes( illtegendeel f011
5
gelled Ilietnve sltock-theu rie die (lc~r Clllto-illtUicatie is
door bijna aIl e ondelzoek81~ aanvaanl Jlaal wei I lIit
CtILE S plk dit e( ll P- fcit heesbgll (lat de sto(-to(sfClIcZ
Iordt Jekwmpri doo) een lrlgm MontdllIk
Zoo wonlt dan ook door yele ~w hrijvcrs du ClU t vltln
(len toesbw1 Waalill cll patiellt erk rt ill hlocddlukshyejjferi lIitgerlrllkt un i~ men tot- bet illZj(ht gekol1len
llat IJj SIIO(k-pltiClIt0n Iwt O]O()]l vall rlen toestanll
a1800k ltd olrod 111 de thlllpic ill cl8 hlorcldllIk-cjjfels
een ohiedioc ce r- piegeling il((em
Wann eel 1111 illclonlaad up lwt slagyelL en ill de blZrlshy
1ettell lie spbyglllOlllLll(Jll1etor lll eClIig plactis(h belang
is geldckrIl roo] lk I)( ~ hallrlelill~ iLll Zlltl (condell~ shy
dall ligt de Jilag oor do balld III IIOO81TO 1i11l ook
in de l8clesdl iLlllgic Jjj glOp018Crcie patientell cle bloedshy
dru klilet ing aIs 1i t1tt~n oer voor progu()se el l t herapio dienen
Deze vlwgskllillg inbliSchell i~ 11 iet II ieu Heeds
ill 1904 sehreei J E r ~) Systelllic measurement of the hlo()clprefsl1lc Ilurillg opemtiull i being wielcl ad () pshy
ted by slllgeoll Llld bid flir to he~) lll e general
En ill 1n17 zegt OHIlI c ) fall ()f ple~Slln during
the (ourse of the opcrati oll iii 011( of tltf) s llle~t Inethoclk
of rletedillg the brgilliling ()f shcwk dH1 thi OC(tns
lluring or after the (olldu- ioll (If tlc ~ ujlcllti()ll il fall
uf pressure to below 100 111111 Hg tuget her with a
rising plll se rutc I all in Ii Ltioll for inlIlIeLl iate treatshy
mellt
Wannecl u willen nagilill1 op elkc glomlell lleze
beide uitsp raken zjjn geLlaan clall blUkt inllcnb arl een
tamelUk gro t IHllltal s( hljj or zieh met (lezl VlltlHg to
hebben lJeziggohomlcn oOleerst emu zelf ill zUn boek
BloodplesslIle in Sorgc) r illllen jj wcclgegevon de
resultLten VUl telkens llerl1aLldc blocddllIkmcting tUdens opemti es
Hi olui t bl(jkt dat bjj allCrl( i illglcpen l1tl zecl ]jjnshy
lUk e pilltlSCIl an ric operatic o()k ltII 110011 deze plnats
onder narlO sC belngl(jk e hlucc1 dlt1Ijjziging n opt rede ll
Zoo t La (l lgtij COli li l ~ jl1 t ie CO il hUll Ijjk ste rJ( o Igtloeushy
drukdahng op Joor tompl( fs ie all dell te-iti ~ [h Llorshy
gelijk gelJellrrl hij he trckken Llill1 den llcnus larynshy
geus superior bjj een br nx-(-ilirjJatic) iJjj lid opencll
vall de dum u(j lrullinedul1li e em - AI deze hI oedshy
dlukdalingell aren rlll oo)l(jgaHlldeu aanl
D)arrlaa ~ ll1aa)t elml Illelding lttll cen paal g8rallen
van echto sIwek R et cc ne it S cen geval an relllljiz shy
liug 7an den arm 81 1 t(IH)lldcl ll(lo l 0C1Tjjrlillg hot andere
een van shock nil ~cgllcmjng 11l cell glootell tUlllor ill111
lIen hals (ladoro ~lll)(lllitlillg untbrcokt) Dc iLlo patiCl1t en
lortool111en cen In gell lgtl(J cddll1k milar zij 11(1 lt1 ell toido
veel 1]0011 e110rol1 en Iwt iJ o U~ clflJ de shod ziell ill
dezo g C illl e ll lfcft (Jllj ikl( ld door nU1Hllldatio r1ll
bloelldrukloticC11 woals dil ill (Ie illllc~rc govililcil arl11
geVOUclel untbleoU te ll conen 11uli e
De g ~ n s clio in de Lth~ln Illorikannscllc littoratmll
zjill to vindoll gCl ~m CigOllliik nile l1Ii1llk ltlun (libeltde en voI
)ien l Jcgint met O OIOP te 1e1l811 lat blo edllrllk(lalill~
t(jdens OlJOlaties g~ liik tllilt Dl Ct sllock en du als zeer
goraarJ(jk l1l oet wordcll hosc h Llwd 11 en mu)kten 10 11shy
111lgen hot OOllJellOultl cIa hU slwc k bellaIre cell lage
bloeddlllk eon nel
1fc J(wSO 8) den 1
d rnk c1aalt tot belH
polsrlluk vall 20 n
100 111 Ill Hg) en
een gevaarlijken
Merkwaanlig is 11l
stanclpl1nt plantst
geyallen waalin d
llerUe toetaml 1
deze govallon r it cH
ton met llet ge
het eehter niet VI
tand die ~teocls
Vat meer haast n
Ook bij WAHmR
dnchtengmlg er is
druk verlnal gevu ltshy
geld hloelhlrukmet
essential to the pro
forles Iaar tev
uok maar een lom
llen blijken
CUI)) en BllGG~ II
blooddrl1kdaling ge
earliest manifestati
tie een geval weer
tl ru Ii daalde tot I
1IornIa]l te worde
I let is mU hei
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
Sl1lgr~ ly clschencn in
d Vlll zcn) b lrjke Ji eT shy
lische Illalllemi ngen t nt
Ire VCloll(lingotl optreshy
)11(l8l1 c1 (lell JIlt1alll (lraagt
f is (bll cen z()ocl nige
)]oed(lmk (hit dnarrloor
el
Ide ell dc hlncdclrukvershy
t bekell(l feiL (hit iedere
i een retied ore wjzigillg
lrtlk te eeghrengt Deze ir VUl de hilibaire latshy
aar vol (locl1l1e lallg wor(lt
t vermoeidheid yall deze
n eell zooc1anigcll lIitplJtshy
It gcno8111c1e cell tra lliet
11 bloe(l(lrllk ill ~taat ZUIlshy
et meer Iliag Ileeten (Jan
karaktcr if door CmLE in
ele C8 1ste phlatf heeft hU
t geheelo eenhale zellUshy
de va~Ltcel1tm IllrLlllmiddot ook
Btl door de overnHwt van
ifel ie IYolclen toegevoerd
zeIts gellle8nd deze degeshy
altllltooll en Deze shockshy
3
theorie is V(lo r h 0 1ll lltllllciL1 ill f g8 C middot st tot een ~L1 nmiddoteh eele
IYUz igin g van llet operatiesytcOll1 ill dien zin clot alle
ingrepe n onder geljk tij(limiddote tJebrllikmukillg Vlll lokaal shy
anaesthesio ell llillTose worden ui tg(l voen1 De lokaalshy
ana et hesie (liollLlo Olll (In pjlllmiddot leiding te lJlokkecren de
lUlrCose was lJe(loeld Olll cle GV n on middotladolUke piy~hishy
selle indllIkl ell nUl clon patiCnt af te oren Deze comui shy
natio is door CI~ IJ mot (len naam botelllpcl(l Vlll Lnoci- C 110~~
assoeiation
CIl ILE ~ shod-hypotheso heeft vllorI1 in Ameri ka nanshy
leiding- gegcvoll t(t talrjke bhorutorillll1-onderzookillgoll
clie aHe zi ch tell doel tcldcl1 om Ll1lg-s den ycg van
het experimellt to kOlll ~ 11 tot do oJllosting ym de yralttg
middotat is shock an tloze o1(1crzulkillgon llo1dlCIl YOlshy
sch illoll(lc Iliol1YG inzichtfll lJun ouhtaan to dallken ge shy
bad Zoo stcl(le HE~ PEHSO~ 2) de tlloorimiddot op waaruU llo
shock middotonlt o]J Y~Lt a ls een toesbnd van acapnie
aarme(1c middotonIt uec1oo1d ceo vOlhging Vd ll hot kooJshy
zllurgohalte Yrll1 11 0t blood Er ZOll zicll door de pijn
ce ll lt1-)101111lt11 int I middotiev( lLlellllJalillg plil1 byperpnoe
ontwikkelen bielc1ool ZOll bet koolil(lnrgehLllte van het
blued Llalcll en (laannc Ie ()u ell in llet 1I011nlt110 leven
ltwJ1t1zigc prikkel aie hot koolzum op hot ilnlbtirc
van teen t lUIll lli toefe nt kom 811 t o (1111en cn het gevo 19
ZUIl lb lillg yau Llen blodL1luk
Zoo hehbcll L ~E rY on 1~ I~( 3) cn oJlnfl1anlmiddotelUk van
hell HOG EI I) de meonillg vC llledi grl ([a t tlo erlnagde
bloedc1rllk en c1u (10 sho~k liet zou ont -taan cloor uitshy
pnttillg maar door r emming all het aat cuntrnlll
~l deze ollLlerzoekingeu z jn eell tel lhlrolll lliot ll1 1
4
bat gele~ Ol1ze inzichten belangrtjk vooruit te helshy
pOll omLlat hot t1iel-expelirnent allenninst geschikt is
om het verhand dat er in de l1lCllfiChe1ijke pathologie
ttlsschen trauma en hloedsomloop in het algemeen lean
]cstaan in al Ijjll nunnceoringen na te bootsen en
IlOg 1I1eer daarollJ omdat het woon1 shock niets andels
is dan o(m nutl11 Oil men dnalil[Ul volstrekt niet (10
Yannle Vim ecn ~()ed gec1efinieerd ziektpliuIHlig beg- rip
lllag toekenllon bilt fitaa 11 het zonder meer op de diershy
pilthologic mag overbrengon
l)n omlog is gt~koll1en en heeft pml zoo enorm mateshy
riaa van zwanl gewonden gehracht da t de vraa) lIilar l t
de oOlzakell del shock vanzelf actueel is gewonlen
De nitgebleide yaarnelllinge n en ondolzoekingen diB
dienaangaand e in ele gealliee lltlo leges zUn velTicht
ltebben een oillyangrjjk feiten-matelifwl aau den dag
gebnll~ht
Vau Engels(he zUlle is in den loop van den omlog
een spec- iaa Shock-comite opgerieht hestaande nit voorshy
aanstaande chirulgen en physiologen 811 hot is c1it co mi te
gewoest Llat Zllowel up het slagveld ab ill de labo ratoria
het shock-vraagstuk ltIn allo kanten heeft belicht n e
r 8sultaten LUI c1it werk zjjn Ileerge legll ill de door het
gOLl ~erDemellt lIitgegenm liIpportcll van genoLJmcl co mi tt 5)
Ook in de Fmn ltc he lege fi heeft het Jail unelerzoekingen
niet ontbloken Hier wa~ het vooml rl Palljsch chirurg
(lUt lj cl ie het in i tiatief na III tot een uitvoclige hestushy
deering ViLl1 let Hltlltl )stuk 1ret gro ote feitemnateriaal
c1at 0 ]) deze wtjze word verzameld heeft veil1ig of geen
stOllll g geen aan CIULES hy()thesl in tegen(leel enn
gebeel Ill e llV C shuck-
door bjjnn alle onder
CWES werk dit eene
W01clt rekellmclkt dom
Zoo wOlllt llan 00
dell toestalld waarin
eiJfers Ilihxellrllkt en - dat bij shc)(k-Pilb illti
illsook het etfcct nn
een objertiee weerfi I
V Ull necl Jlll iIllleru
rettell dn sphyg1l10111Ll
is gehlekoll oor dt
dan 1i( t cl 8 naao U -
in de vredesebilllrgie
dll1klll eti ng als ri eht
dienen ~
Deze vrangstelling
in 1901 sehreeplusmn JN
the bloodpressure c1 uri
ted by lU rgeo ll s ltLII(I
En til 1 9 1 7 zegt ~
the courso of the op
of c1 eted illg the bCgi
(lllring or after the (
of pressure to be10
risi ng pulse rate iii a ment
Wannee1 wU wille
beide ui tSpliI ken ZlJll
I
ngriik vooluit te helshy
allenniilst geschikt is
lellfJcheljjke pathologie
in het algcmeen [an
I na te boot-sen en
d shoek niets flllc1ers aan volstrekt niet de
~d ziekteku nd ig begri p
lIlde1 mee1 op de diershy
een zoo enOll11 mateshy
cht dut de vraag muu
ldueel is gewolllen ll oodorzookingen die
legers zun verricht
ateliaal aan den dag
loop van den oorlog
ht hestaamle uit voorshy
en en het is clit comite
lld l1s in de labolatoria
nten heeft belitht De
gelegll in (Ie door het
l van genoemc1 tomite 5)
Ihet aan ollderzoekingen
)lll de Paljjsehe chilurg
j een llitvoerige hestushygroote feitcl1l11cLteriaal
lei heeft weinig of geon
~hes( illtegendeel f011
5
gelled Ilietnve sltock-theu rie die (lc~r Clllto-illtUicatie is
door bijna aIl e ondelzoek81~ aanvaanl Jlaal wei I lIit
CtILE S plk dit e( ll P- fcit heesbgll (lat de sto(-to(sfClIcZ
Iordt Jekwmpri doo) een lrlgm MontdllIk
Zoo wonlt dan ook door yele ~w hrijvcrs du ClU t vltln
(len toesbw1 Waalill cll patiellt erk rt ill hlocddlukshyejjferi lIitgerlrllkt un i~ men tot- bet illZj(ht gekol1len
llat IJj SIIO(k-pltiClIt0n Iwt O]O()]l vall rlen toestanll
a1800k ltd olrod 111 de thlllpic ill cl8 hlorcldllIk-cjjfels
een ohiedioc ce r- piegeling il((em
Wann eel 1111 illclonlaad up lwt slagyelL en ill de blZrlshy
1ettell lie spbyglllOlllLll(Jll1etor lll eClIig plactis(h belang
is geldckrIl roo] lk I)( ~ hallrlelill~ iLll Zlltl (condell~ shy
dall ligt de Jilag oor do balld III IIOO81TO 1i11l ook
in de l8clesdl iLlllgic Jjj glOp018Crcie patientell cle bloedshy
dru klilet ing aIs 1i t1tt~n oer voor progu()se el l t herapio dienen
Deze vlwgskllillg inbliSchell i~ 11 iet II ieu Heeds
ill 1904 sehreei J E r ~) Systelllic measurement of the hlo()clprefsl1lc Ilurillg opemtiull i being wielcl ad () pshy
ted by slllgeoll Llld bid flir to he~) lll e general
En ill 1n17 zegt OHIlI c ) fall ()f ple~Slln during
the (ourse of the opcrati oll iii 011( of tltf) s llle~t Inethoclk
of rletedillg the brgilliling ()f shcwk dH1 thi OC(tns
lluring or after the (olldu- ioll (If tlc ~ ujlcllti()ll il fall
uf pressure to below 100 111111 Hg tuget her with a
rising plll se rutc I all in Ii Ltioll for inlIlIeLl iate treatshy
mellt
Wannecl u willen nagilill1 op elkc glomlell lleze
beide uitsp raken zjjn geLlaan clall blUkt inllcnb arl een
tamelUk gro t IHllltal s( hljj or zieh met (lezl VlltlHg to
hebben lJeziggohomlcn oOleerst emu zelf ill zUn boek
BloodplesslIle in Sorgc) r illllen jj wcclgegevon de
resultLten VUl telkens llerl1aLldc blocddllIkmcting tUdens opemti es
Hi olui t bl(jkt dat bjj allCrl( i illglcpen l1tl zecl ]jjnshy
lUk e pilltlSCIl an ric operatic o()k ltII 110011 deze plnats
onder narlO sC belngl(jk e hlucc1 dlt1Ijjziging n opt rede ll
Zoo t La (l lgtij COli li l ~ jl1 t ie CO il hUll Ijjk ste rJ( o Igtloeushy
drukdahng op Joor tompl( fs ie all dell te-iti ~ [h Llorshy
gelijk gelJellrrl hij he trckken Llill1 den llcnus larynshy
geus superior bjj een br nx-(-ilirjJatic) iJjj lid opencll
vall de dum u(j lrullinedul1li e em - AI deze hI oedshy
dlukdalingell aren rlll oo)l(jgaHlldeu aanl
D)arrlaa ~ ll1aa)t elml Illelding lttll cen paal g8rallen
van echto sIwek R et cc ne it S cen geval an relllljiz shy
liug 7an den arm 81 1 t(IH)lldcl ll(lo l 0C1Tjjrlillg hot andere
een van shock nil ~cgllcmjng 11l cell glootell tUlllor ill111
lIen hals (ladoro ~lll)(lllitlillg untbrcokt) Dc iLlo patiCl1t en
lortool111en cen In gell lgtl(J cddll1k milar zij 11(1 lt1 ell toido
veel 1]0011 e110rol1 en Iwt iJ o U~ clflJ de shod ziell ill
dezo g C illl e ll lfcft (Jllj ikl( ld door nU1Hllldatio r1ll
bloelldrukloticC11 woals dil ill (Ie illllc~rc govililcil arl11
geVOUclel untbleoU te ll conen 11uli e
De g ~ n s clio in de Lth~ln Illorikannscllc littoratmll
zjill to vindoll gCl ~m CigOllliik nile l1Ii1llk ltlun (libeltde en voI
)ien l Jcgint met O OIOP te 1e1l811 lat blo edllrllk(lalill~
t(jdens OlJOlaties g~ liik tllilt Dl Ct sllock en du als zeer
goraarJ(jk l1l oet wordcll hosc h Llwd 11 en mu)kten 10 11shy
111lgen hot OOllJellOultl cIa hU slwc k bellaIre cell lage
bloeddlllk eon nel
1fc J(wSO 8) den 1
d rnk c1aalt tot belH
polsrlluk vall 20 n
100 111 Ill Hg) en
een gevaarlijken
Merkwaanlig is 11l
stanclpl1nt plantst
geyallen waalin d
llerUe toetaml 1
deze govallon r it cH
ton met llet ge
het eehter niet VI
tand die ~teocls
Vat meer haast n
Ook bij WAHmR
dnchtengmlg er is
druk verlnal gevu ltshy
geld hloelhlrukmet
essential to the pro
forles Iaar tev
uok maar een lom
llen blijken
CUI)) en BllGG~ II
blooddrl1kdaling ge
earliest manifestati
tie een geval weer
tl ru Ii daalde tot I
1IornIa]l te worde
I let is mU hei
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
4
bat gele~ Ol1ze inzichten belangrtjk vooruit te helshy
pOll omLlat hot t1iel-expelirnent allenninst geschikt is
om het verhand dat er in de l1lCllfiChe1ijke pathologie
ttlsschen trauma en hloedsomloop in het algemeen lean
]cstaan in al Ijjll nunnceoringen na te bootsen en
IlOg 1I1eer daarollJ omdat het woon1 shock niets andels
is dan o(m nutl11 Oil men dnalil[Ul volstrekt niet (10
Yannle Vim ecn ~()ed gec1efinieerd ziektpliuIHlig beg- rip
lllag toekenllon bilt fitaa 11 het zonder meer op de diershy
pilthologic mag overbrengon
l)n omlog is gt~koll1en en heeft pml zoo enorm mateshy
riaa van zwanl gewonden gehracht da t de vraa) lIilar l t
de oOlzakell del shock vanzelf actueel is gewonlen
De nitgebleide yaarnelllinge n en ondolzoekingen diB
dienaangaand e in ele gealliee lltlo leges zUn velTicht
ltebben een oillyangrjjk feiten-matelifwl aau den dag
gebnll~ht
Vau Engels(he zUlle is in den loop van den omlog
een spec- iaa Shock-comite opgerieht hestaande nit voorshy
aanstaande chirulgen en physiologen 811 hot is c1it co mi te
gewoest Llat Zllowel up het slagveld ab ill de labo ratoria
het shock-vraagstuk ltIn allo kanten heeft belicht n e
r 8sultaten LUI c1it werk zjjn Ileerge legll ill de door het
gOLl ~erDemellt lIitgegenm liIpportcll van genoLJmcl co mi tt 5)
Ook in de Fmn ltc he lege fi heeft het Jail unelerzoekingen
niet ontbloken Hier wa~ het vooml rl Palljsch chirurg
(lUt lj cl ie het in i tiatief na III tot een uitvoclige hestushy
deering ViLl1 let Hltlltl )stuk 1ret gro ote feitemnateriaal
c1at 0 ]) deze wtjze word verzameld heeft veil1ig of geen
stOllll g geen aan CIULES hy()thesl in tegen(leel enn
gebeel Ill e llV C shuck-
door bjjnn alle onder
CWES werk dit eene
W01clt rekellmclkt dom
Zoo wOlllt llan 00
dell toestalld waarin
eiJfers Ilihxellrllkt en - dat bij shc)(k-Pilb illti
illsook het etfcct nn
een objertiee weerfi I
V Ull necl Jlll iIllleru
rettell dn sphyg1l10111Ll
is gehlekoll oor dt
dan 1i( t cl 8 naao U -
in de vredesebilllrgie
dll1klll eti ng als ri eht
dienen ~
Deze vrangstelling
in 1901 sehreeplusmn JN
the bloodpressure c1 uri
ted by lU rgeo ll s ltLII(I
En til 1 9 1 7 zegt ~
the courso of the op
of c1 eted illg the bCgi
(lllring or after the (
of pressure to be10
risi ng pulse rate iii a ment
Wannee1 wU wille
beide ui tSpliI ken ZlJll
I
ngriik vooluit te helshy
allenniilst geschikt is
lellfJcheljjke pathologie
in het algcmeen [an
I na te boot-sen en
d shoek niets flllc1ers aan volstrekt niet de
~d ziekteku nd ig begri p
lIlde1 mee1 op de diershy
een zoo enOll11 mateshy
cht dut de vraag muu
ldueel is gewolllen ll oodorzookingen die
legers zun verricht
ateliaal aan den dag
loop van den oorlog
ht hestaamle uit voorshy
en en het is clit comite
lld l1s in de labolatoria
nten heeft belitht De
gelegll in (Ie door het
l van genoemc1 tomite 5)
Ihet aan ollderzoekingen
)lll de Paljjsehe chilurg
j een llitvoerige hestushygroote feitcl1l11cLteriaal
lei heeft weinig of geon
~hes( illtegendeel f011
5
gelled Ilietnve sltock-theu rie die (lc~r Clllto-illtUicatie is
door bijna aIl e ondelzoek81~ aanvaanl Jlaal wei I lIit
CtILE S plk dit e( ll P- fcit heesbgll (lat de sto(-to(sfClIcZ
Iordt Jekwmpri doo) een lrlgm MontdllIk
Zoo wonlt dan ook door yele ~w hrijvcrs du ClU t vltln
(len toesbw1 Waalill cll patiellt erk rt ill hlocddlukshyejjferi lIitgerlrllkt un i~ men tot- bet illZj(ht gekol1len
llat IJj SIIO(k-pltiClIt0n Iwt O]O()]l vall rlen toestanll
a1800k ltd olrod 111 de thlllpic ill cl8 hlorcldllIk-cjjfels
een ohiedioc ce r- piegeling il((em
Wann eel 1111 illclonlaad up lwt slagyelL en ill de blZrlshy
1ettell lie spbyglllOlllLll(Jll1etor lll eClIig plactis(h belang
is geldckrIl roo] lk I)( ~ hallrlelill~ iLll Zlltl (condell~ shy
dall ligt de Jilag oor do balld III IIOO81TO 1i11l ook
in de l8clesdl iLlllgic Jjj glOp018Crcie patientell cle bloedshy
dru klilet ing aIs 1i t1tt~n oer voor progu()se el l t herapio dienen
Deze vlwgskllillg inbliSchell i~ 11 iet II ieu Heeds
ill 1904 sehreei J E r ~) Systelllic measurement of the hlo()clprefsl1lc Ilurillg opemtiull i being wielcl ad () pshy
ted by slllgeoll Llld bid flir to he~) lll e general
En ill 1n17 zegt OHIlI c ) fall ()f ple~Slln during
the (ourse of the opcrati oll iii 011( of tltf) s llle~t Inethoclk
of rletedillg the brgilliling ()f shcwk dH1 thi OC(tns
lluring or after the (olldu- ioll (If tlc ~ ujlcllti()ll il fall
uf pressure to below 100 111111 Hg tuget her with a
rising plll se rutc I all in Ii Ltioll for inlIlIeLl iate treatshy
mellt
Wannecl u willen nagilill1 op elkc glomlell lleze
beide uitsp raken zjjn geLlaan clall blUkt inllcnb arl een
tamelUk gro t IHllltal s( hljj or zieh met (lezl VlltlHg to
hebben lJeziggohomlcn oOleerst emu zelf ill zUn boek
BloodplesslIle in Sorgc) r illllen jj wcclgegevon de
resultLten VUl telkens llerl1aLldc blocddllIkmcting tUdens opemti es
Hi olui t bl(jkt dat bjj allCrl( i illglcpen l1tl zecl ]jjnshy
lUk e pilltlSCIl an ric operatic o()k ltII 110011 deze plnats
onder narlO sC belngl(jk e hlucc1 dlt1Ijjziging n opt rede ll
Zoo t La (l lgtij COli li l ~ jl1 t ie CO il hUll Ijjk ste rJ( o Igtloeushy
drukdahng op Joor tompl( fs ie all dell te-iti ~ [h Llorshy
gelijk gelJellrrl hij he trckken Llill1 den llcnus larynshy
geus superior bjj een br nx-(-ilirjJatic) iJjj lid opencll
vall de dum u(j lrullinedul1li e em - AI deze hI oedshy
dlukdalingell aren rlll oo)l(jgaHlldeu aanl
D)arrlaa ~ ll1aa)t elml Illelding lttll cen paal g8rallen
van echto sIwek R et cc ne it S cen geval an relllljiz shy
liug 7an den arm 81 1 t(IH)lldcl ll(lo l 0C1Tjjrlillg hot andere
een van shock nil ~cgllcmjng 11l cell glootell tUlllor ill111
lIen hals (ladoro ~lll)(lllitlillg untbrcokt) Dc iLlo patiCl1t en
lortool111en cen In gell lgtl(J cddll1k milar zij 11(1 lt1 ell toido
veel 1]0011 e110rol1 en Iwt iJ o U~ clflJ de shod ziell ill
dezo g C illl e ll lfcft (Jllj ikl( ld door nU1Hllldatio r1ll
bloelldrukloticC11 woals dil ill (Ie illllc~rc govililcil arl11
geVOUclel untbleoU te ll conen 11uli e
De g ~ n s clio in de Lth~ln Illorikannscllc littoratmll
zjill to vindoll gCl ~m CigOllliik nile l1Ii1llk ltlun (libeltde en voI
)ien l Jcgint met O OIOP te 1e1l811 lat blo edllrllk(lalill~
t(jdens OlJOlaties g~ liik tllilt Dl Ct sllock en du als zeer
goraarJ(jk l1l oet wordcll hosc h Llwd 11 en mu)kten 10 11shy
111lgen hot OOllJellOultl cIa hU slwc k bellaIre cell lage
bloeddlllk eon nel
1fc J(wSO 8) den 1
d rnk c1aalt tot belH
polsrlluk vall 20 n
100 111 Ill Hg) en
een gevaarlijken
Merkwaanlig is 11l
stanclpl1nt plantst
geyallen waalin d
llerUe toetaml 1
deze govallon r it cH
ton met llet ge
het eehter niet VI
tand die ~teocls
Vat meer haast n
Ook bij WAHmR
dnchtengmlg er is
druk verlnal gevu ltshy
geld hloelhlrukmet
essential to the pro
forles Iaar tev
uok maar een lom
llen blijken
CUI)) en BllGG~ II
blooddrl1kdaling ge
earliest manifestati
tie een geval weer
tl ru Ii daalde tot I
1IornIa]l te worde
I let is mU hei
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
I
ngriik vooluit te helshy
allenniilst geschikt is
lellfJcheljjke pathologie
in het algcmeen [an
I na te boot-sen en
d shoek niets flllc1ers aan volstrekt niet de
~d ziekteku nd ig begri p
lIlde1 mee1 op de diershy
een zoo enOll11 mateshy
cht dut de vraag muu
ldueel is gewolllen ll oodorzookingen die
legers zun verricht
ateliaal aan den dag
loop van den oorlog
ht hestaamle uit voorshy
en en het is clit comite
lld l1s in de labolatoria
nten heeft belitht De
gelegll in (Ie door het
l van genoemc1 tomite 5)
Ihet aan ollderzoekingen
)lll de Paljjsehe chilurg
j een llitvoerige hestushygroote feitcl1l11cLteriaal
lei heeft weinig of geon
~hes( illtegendeel f011
5
gelled Ilietnve sltock-theu rie die (lc~r Clllto-illtUicatie is
door bijna aIl e ondelzoek81~ aanvaanl Jlaal wei I lIit
CtILE S plk dit e( ll P- fcit heesbgll (lat de sto(-to(sfClIcZ
Iordt Jekwmpri doo) een lrlgm MontdllIk
Zoo wonlt dan ook door yele ~w hrijvcrs du ClU t vltln
(len toesbw1 Waalill cll patiellt erk rt ill hlocddlukshyejjferi lIitgerlrllkt un i~ men tot- bet illZj(ht gekol1len
llat IJj SIIO(k-pltiClIt0n Iwt O]O()]l vall rlen toestanll
a1800k ltd olrod 111 de thlllpic ill cl8 hlorcldllIk-cjjfels
een ohiedioc ce r- piegeling il((em
Wann eel 1111 illclonlaad up lwt slagyelL en ill de blZrlshy
1ettell lie spbyglllOlllLll(Jll1etor lll eClIig plactis(h belang
is geldckrIl roo] lk I)( ~ hallrlelill~ iLll Zlltl (condell~ shy
dall ligt de Jilag oor do balld III IIOO81TO 1i11l ook
in de l8clesdl iLlllgic Jjj glOp018Crcie patientell cle bloedshy
dru klilet ing aIs 1i t1tt~n oer voor progu()se el l t herapio dienen
Deze vlwgskllillg inbliSchell i~ 11 iet II ieu Heeds
ill 1904 sehreei J E r ~) Systelllic measurement of the hlo()clprefsl1lc Ilurillg opemtiull i being wielcl ad () pshy
ted by slllgeoll Llld bid flir to he~) lll e general
En ill 1n17 zegt OHIlI c ) fall ()f ple~Slln during
the (ourse of the opcrati oll iii 011( of tltf) s llle~t Inethoclk
of rletedillg the brgilliling ()f shcwk dH1 thi OC(tns
lluring or after the (olldu- ioll (If tlc ~ ujlcllti()ll il fall
uf pressure to below 100 111111 Hg tuget her with a
rising plll se rutc I all in Ii Ltioll for inlIlIeLl iate treatshy
mellt
Wannecl u willen nagilill1 op elkc glomlell lleze
beide uitsp raken zjjn geLlaan clall blUkt inllcnb arl een
tamelUk gro t IHllltal s( hljj or zieh met (lezl VlltlHg to
hebben lJeziggohomlcn oOleerst emu zelf ill zUn boek
BloodplesslIle in Sorgc) r illllen jj wcclgegevon de
resultLten VUl telkens llerl1aLldc blocddllIkmcting tUdens opemti es
Hi olui t bl(jkt dat bjj allCrl( i illglcpen l1tl zecl ]jjnshy
lUk e pilltlSCIl an ric operatic o()k ltII 110011 deze plnats
onder narlO sC belngl(jk e hlucc1 dlt1Ijjziging n opt rede ll
Zoo t La (l lgtij COli li l ~ jl1 t ie CO il hUll Ijjk ste rJ( o Igtloeushy
drukdahng op Joor tompl( fs ie all dell te-iti ~ [h Llorshy
gelijk gelJellrrl hij he trckken Llill1 den llcnus larynshy
geus superior bjj een br nx-(-ilirjJatic) iJjj lid opencll
vall de dum u(j lrullinedul1li e em - AI deze hI oedshy
dlukdalingell aren rlll oo)l(jgaHlldeu aanl
D)arrlaa ~ ll1aa)t elml Illelding lttll cen paal g8rallen
van echto sIwek R et cc ne it S cen geval an relllljiz shy
liug 7an den arm 81 1 t(IH)lldcl ll(lo l 0C1Tjjrlillg hot andere
een van shock nil ~cgllcmjng 11l cell glootell tUlllor ill111
lIen hals (ladoro ~lll)(lllitlillg untbrcokt) Dc iLlo patiCl1t en
lortool111en cen In gell lgtl(J cddll1k milar zij 11(1 lt1 ell toido
veel 1]0011 e110rol1 en Iwt iJ o U~ clflJ de shod ziell ill
dezo g C illl e ll lfcft (Jllj ikl( ld door nU1Hllldatio r1ll
bloelldrukloticC11 woals dil ill (Ie illllc~rc govililcil arl11
geVOUclel untbleoU te ll conen 11uli e
De g ~ n s clio in de Lth~ln Illorikannscllc littoratmll
zjill to vindoll gCl ~m CigOllliik nile l1Ii1llk ltlun (libeltde en voI
)ien l Jcgint met O OIOP te 1e1l811 lat blo edllrllk(lalill~
t(jdens OlJOlaties g~ liik tllilt Dl Ct sllock en du als zeer
goraarJ(jk l1l oet wordcll hosc h Llwd 11 en mu)kten 10 11shy
111lgen hot OOllJellOultl cIa hU slwc k bellaIre cell lage
bloeddlllk eon nel
1fc J(wSO 8) den 1
d rnk c1aalt tot belH
polsrlluk vall 20 n
100 111 Ill Hg) en
een gevaarlijken
Merkwaanlig is 11l
stanclpl1nt plantst
geyallen waalin d
llerUe toetaml 1
deze govallon r it cH
ton met llet ge
het eehter niet VI
tand die ~teocls
Vat meer haast n
Ook bij WAHmR
dnchtengmlg er is
druk verlnal gevu ltshy
geld hloelhlrukmet
essential to the pro
forles Iaar tev
uok maar een lom
llen blijken
CUI)) en BllGG~ II
blooddrl1kdaling ge
earliest manifestati
tie een geval weer
tl ru Ii daalde tot I
1IornIa]l te worde
I let is mU hei
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
tamelUk gro t IHllltal s( hljj or zieh met (lezl VlltlHg to
hebben lJeziggohomlcn oOleerst emu zelf ill zUn boek
BloodplesslIle in Sorgc) r illllen jj wcclgegevon de
resultLten VUl telkens llerl1aLldc blocddllIkmcting tUdens opemti es
Hi olui t bl(jkt dat bjj allCrl( i illglcpen l1tl zecl ]jjnshy
lUk e pilltlSCIl an ric operatic o()k ltII 110011 deze plnats
onder narlO sC belngl(jk e hlucc1 dlt1Ijjziging n opt rede ll
Zoo t La (l lgtij COli li l ~ jl1 t ie CO il hUll Ijjk ste rJ( o Igtloeushy
drukdahng op Joor tompl( fs ie all dell te-iti ~ [h Llorshy
gelijk gelJellrrl hij he trckken Llill1 den llcnus larynshy
geus superior bjj een br nx-(-ilirjJatic) iJjj lid opencll
vall de dum u(j lrullinedul1li e em - AI deze hI oedshy
dlukdalingell aren rlll oo)l(jgaHlldeu aanl
D)arrlaa ~ ll1aa)t elml Illelding lttll cen paal g8rallen
van echto sIwek R et cc ne it S cen geval an relllljiz shy
liug 7an den arm 81 1 t(IH)lldcl ll(lo l 0C1Tjjrlillg hot andere
een van shock nil ~cgllcmjng 11l cell glootell tUlllor ill111
lIen hals (ladoro ~lll)(lllitlillg untbrcokt) Dc iLlo patiCl1t en
lortool111en cen In gell lgtl(J cddll1k milar zij 11(1 lt1 ell toido
veel 1]0011 e110rol1 en Iwt iJ o U~ clflJ de shod ziell ill
dezo g C illl e ll lfcft (Jllj ikl( ld door nU1Hllldatio r1ll
bloelldrukloticC11 woals dil ill (Ie illllc~rc govililcil arl11
geVOUclel untbleoU te ll conen 11uli e
De g ~ n s clio in de Lth~ln Illorikannscllc littoratmll
zjill to vindoll gCl ~m CigOllliik nile l1Ii1llk ltlun (libeltde en voI
)ien l Jcgint met O OIOP te 1e1l811 lat blo edllrllk(lalill~
t(jdens OlJOlaties g~ liik tllilt Dl Ct sllock en du als zeer
goraarJ(jk l1l oet wordcll hosc h Llwd 11 en mu)kten 10 11shy
111lgen hot OOllJellOultl cIa hU slwc k bellaIre cell lage
bloeddlllk eon nel
1fc J(wSO 8) den 1
d rnk c1aalt tot belH
polsrlluk vall 20 n
100 111 Ill Hg) en
een gevaarlijken
Merkwaanlig is 11l
stanclpl1nt plantst
geyallen waalin d
llerUe toetaml 1
deze govallon r it cH
ton met llet ge
het eehter niet VI
tand die ~teocls
Vat meer haast n
Ook bij WAHmR
dnchtengmlg er is
druk verlnal gevu ltshy
geld hloelhlrukmet
essential to the pro
forles Iaar tev
uok maar een lom
llen blijken
CUI)) en BllGG~ II
blooddrl1kdaling ge
earliest manifestati
tie een geval weer
tl ru Ii daalde tot I
1IornIa]l te worde
I let is mU hei
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
met (leze mag te
lLE zelt in zjn bock
Vjj weergegeven de
~(lclluknwtit1g tjjdells
ropell llltt zee l pjjnshy
tI heeft doze plaats
)jjzigingen optrc(len
uneljjk stolkc hloedshy
dell t esti ~ l ets llntshy
clon lion us let ly 11shy
J ie bij ll E t OllellCIl
- Al Lleze bJoed shy
Iden aan
tLn een Jlflur gevallell geval an erl)ljjz8shy
errjjding het andere
1 glooten tumor nan
d) Hoide pa tii~l1 ten Wl zjj hI(Jden beide
nt de shock ziell in
lor aC C llllllllatie HlI
adere grallen il ron
o ikalllsehe llttolatulll
k altlrt ditzeltd e cnrcl
cla t l)locdclru 1(1 lt11 ing
lock e ll elliS als zeor
Aileen Il1Haktell S() ll shy
k bellal 0 eon lage
7
bloOlldru l een =mello pol aallezig IIloest Iiin 100 -lelde
~ic Krsso 8) den reg-el op c1at wanneer de diastolische
ellllk daalt tot l)elleden SO mill Hg en daarbij bestaat een
polsdrllk van 20 1lI111 (dns een systo lisci1e drllk beneden
lOt) nlm Hg) en een polsfrcqu811tie boven 120 81 nll1
een gevaarliken shocktoesLlllul klll Vorden gesploken
Ierkrltumlig is nil (at UIIlIIIGS n) llie zidl op hetzeIfde
stancl[Jllnt plaaist llIelding maakt nUl een groot aantal
genillen wHltllin de door [c KIgtiCO ais gevaarlUk geblantl shy
llIerkte torstanc1 roeus t ijclens de opera tie intrad In al
cleze geal1en ilarschl1nle llii clen OpelHtem zich to hansshy
ten met het ge~olg dllt alle pati(nten hClstelclen h het echtol niet vreemcl een dcrgeljjke gevaarJUke toeshy
stand clie stecas zich -eel helstelt omdat de operateur
wat meer haast l1Iaakt
Ook bjj VA IgtYIGnT 111) villLlen e een clergeliiken geshy
dachtengang er is aangetoon] dat bij Flhock de bloedshy
elrll k erbaglt1 geonden word t p n clerha I e is bet gereshy
geld bloelldruikrneten geduremle (Ie operatie absolutely
essential to the propel safeguarding of the patient vital
forces Iaar te~ ergeefs zo kt men in het artikel naar
ook Illaar l~en voolbcehl atrllit dit groote nnt zou kunshy
Ilen blijken
Corn on DrnGG c 11) iSprekcll als hlln oertuigillg uit clat
bloeddrukdaling UedLllelllle een operatic is the surest and
earliest manifesbition ot 8holtk maar gcvcn tot illustrashy
tie een gcval wecr van prostatectomie La rLlij de bloedshy
11ruk claalcle tot 100 mm kwik om daallla weer geheel 1I0rmaal te worden
Het is mij helaas ni e gelukt aJJe Amelikaall-c he pushy
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
8
blicuties over Llit ol1derworp I1ltlchtig te worden Die ik
echter heb kllllnen 1ezen estigen sterk den indrllk dat
men over bet algemeen van cle veronderstel1ing is uitgeshy
gaan dat lJ1oedc1rukdaling per se ids gevaarlijk moet worshy
den 1)eschollwd tenvjjl ltlit toch in werke1iikbeic1 client to
worden vastgesteld 001 en deer men er toe mHg overshy
gnan de b1oeddrukc iifers nls richtsnoer te gebruiken bii
het beoordeelen YltlTI cl en a1gemeenen toesbtnd van den
patient tijdens en nn de operatie Aan do
ontelbnar is
toeltel V1n HI
onderzoek inge
red n was het
Ik wil edl
Huag zjjll i
gr I RIVA 1 l
ken met die
ehialis en in
