MFU Connexion, 5(1) || page 66

กจการเจาของคนเดยว Single or Sole Proprietorship

กตคณ สนหรญววฒน1

“องคกรธรกจอาจท าลายระบบตลาด จ ากดการแขงขน จงจ าเปนตองมการก าหนดนโยบายทเกยวของกบการประกอบธรกจดวยความเอาใจใส ระมดระวง ขยนหมนเพยรและระแวดระวง”

-- Adam Smith, The Wealth of Nations 2

ในการด าเนนธรกจ เจาของกจการสามารถเลอกรปแบบในการด าเนนธรกจของตนไดหลากหลายรปแบบขนอยกบความเหมาะสมของกจการนน ไมวาจะเปนการด าเนนธรกจในรปแบบ หางหนสวนหรอบรษท ในกรณทกจการมผรวมลงทนดวย แตในกรณทกจการไมมผรวมลงทน เจาของกจการสามารถเลอกด าเนนธรกจในรปแบบกจการเจาของคนเดยวได ซงถอเปนรปแบบการด าเนนธรกจทมกพบเหนไดมากในกจการทเพงเรมตนการด าเนนธรกจ อยางไรกตาม ไมวาเจาของกจการจะเลอกด าเนนธรกจในรปแบบใดกตาม จะมกฎหมายเขามาควบคมดแลในการด าเนนกจการทงสน ดงนน เพอใหมความเขาใจเกยวกบกจการเจาของคนเดยวมากขน ในบทความนจะขอกลาวถงรปแบบ ลกษณะ ตลอดจนหลกเกณฑตางๆ ในการจดตงและการด าเนนธรกจในลกษณะกจการเจาของคนเดยว นอกจากน เนองจากในปจจบนประเทศไทยก าลงศกษาการจดตงนตบคคลโดยเจาของหรอผลงทนคนเดยว (บรษทคนเดยว) เพอขจด

1 Kittikun Sinhirunviwat, Ph.d. in Economic Laws, Beijing University, ทนายความ

ประจ าส านกงานกฎหมายวระวงค ชนวฒนและเพยงพนอ (WC&P) 2 See Adam Smith, The Wealth of Nations, Book I, Everyman’s Library, Sixth

Printing, 1991, pp. 87-88, pp. 231-232.

MFU Connexion, 5(1) || page 67

ปญหาในการประกอบธรกจ และสรางความเขมแขงใหแกผประกอบการไทยใหพรอมในการแขงขนทางการคาและการลงทน รวมทงยกระดบประเทศไทยใหเปนประเทศทงายตอการเรมตนธรกจ (Ease Doing Business) ซงบรษทคนเดยวนนมลกษณะทใกลเคยงกบกจการเจาของคนเดยว (Sole Proprietorship) อยางมาก บทความนจงจะท าการเปรยบเทยบและชใหเหนถงความแตกตางระหวางกจการเจาของคนเดยวกบบรษทคนเดยวดวย โดยมรายละเอยดดงน

1. ววฒนาการกฎหมายองคกรธรกจ กฎหมายเกยวกบองคกรธรกจมววฒนาการมาจากการประกอบธรกจในรปแบบตางๆ ซงสงผลใหเกดเปนรปแบบองคกรธรกจและกฎหมายองคกรธรกจขน รปแบบองคกรธรกจทเกาแกทสดคอกจการเจาของคนเดยว (Sole Proprietorship) และหางหนสวน (Partnership) โดยกอนทจะมกฎหมายองคกรธรกจ การด าเนนกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวนอยภายใตกฎหมายแพงและพาณชย รวมถงกฎหมายอาญา ในสมยโรมน สถานะของพอคา ความสมพนธระหวางพอคาถกก าหนดอยในกฎหมายโรมน ซงหนสวนถกแบงออกเปนสองประเภท คอ หนสวนระยะสน และหนสวนสามญ หนสวนระยะสน หมายถง หนสวนซงเขาประกอบธรกจเพยงแคชวขณะเพยงครงเดยว เชน รบจางขนของ รบจางลาสตว โดยมไดมวตถประสงคในการประกอบธรกจดงกลาวอยางตอเนอง อกประเภทคอ หนสวนสามญ หมายถง หนสวนซงมวตถประสงคในการประกอบกจการระยะยาว หลงจากนนกฎหมายโรมนถกน าไปพฒนาตอเนองโดยประเทศตางๆ ในแถบยโรปในยคกลาง โดยเฉพาะเมองทาส าคญตางๆ ซงในสมยนนไดเกดปญหาดานการคาในรปแบบตางๆ ทงในเรองสถานะของกจการคนเดยว สถานะและความสมพนธของหนสวน ขอพพาทระหวางลกหนและเจาหน การมหนสนลนพนตว เปนตน ซงกฎหมายพาณชยในยคดงกลาวไดมการก าหนดกฎเกณฑในเรองตางๆ เพอแกไขปญหาเหลานไว จนกระทงเขาสยคสมย

MFU Connexion, 5(1) || page 68

เศรษฐกจทนนยม กจการตางๆ มการพฒนาไปอยางมาก และกฎหมายทมอยในสมยนนไมสอดคลองกบการคาในยคใหม จนกระทงยคศตวรรษท 17 ไดมการกอตงองคกรธรกจในรปแบบบรษทมากขนเรอยๆ ท าใหเกดระบบกฎหมายบรษท จนกระทงพระเจาหลยสท 14 ประกาศใชกฎหมายบรษทและกฎหมายลมละลายในฝรงเศส ในป ค.ศ.1807 โดยประมวลกฎหมายพาณชยนโปเลยน (Napoleonic Code de Commerce) บรรพสาม ไดบญญตเกยวกบบรษทมหาชนขนเปนครงแรก และเปนครงแรกทมกฎหมายรบรองถงการจ ากดความรบผด และในป ค.ศ.1867 ฝรงเศสไดบญญตกฎหมายบรษทจ ากดขนเปนเอกเทศ ตามดวยกฎหมายบรษทมหาชนใน ป ค.ศ.1925 ซงไดมการแกไขอยหลายครงโดยเสรจสมบรณเมอป ค.ศ.1966 มเนอหาทงสน 509 มาตรา ในประเทศองกฤษเรมบญญตและประกาศใชกฎหมายบรษทจ ากดครงแรกในป ค.ศ.1856 และมการแกไขตอเนองเรอยมาโดยก าหนดใหมการทบทวนแกไขทก 20 ป ในป ค.ศ.1890 มการประกาศใชกฎหมายหางหนสวนและประกาศใชกฎหมายหางหนสวนจ ากดในป ค.ศ.1907 อาจกลาวไดวาระบบกฎหมายบรษทจ ากดในปจจบนถกพฒนาขนโดยประเทศเยอรมน ซงประเทศเยอรมนไดประกาศใชกฎหมายบรษทจ ากดในป ค.ศ.1892 โดยมการน าหลกการการจ ากดความรบผดซงแตเดมใชกบเฉพาะชนชนสงแพรขยายไปใชกบประชาชนทวไปซงสงผลดตอเศรษฐกจและสงคม ซงตอมามหลายประเทศไดน าไปใชตาม เชน สเปน ออสเตรย ฝรงเศส และญปน

MFU Connexion, 5(1) || page 69

ในสหรฐอเมรกา รฐนวยอรกไดมการประกาศใชกฎหมายเกยวกบการจดตงบรษทจ ากดครงแรกในป ค.ศ.1811 เรยกวา Act Relative to Incorporations for Manufacturing Purposes of 1811 โดยอนญาตใหเอกชนสามารถจดตงบรษทได และน าหลกการจ ากดความรบผดมาใช จนกระทงในป ค.ศ.1950 เนตบณฑตยสภาของสหรฐฯ ไดออก The Model Business Corporation Act (MBCA) เพอใหมลรฐตางๆ น าไปปรบใช

ส าหรบองคกรธรกจรปแบบบรษทจ ากดของประเทศไทยเกดขนครงแรกในสมยสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 เมอนายโยคม แกรซ (Joachim Grassi) สถาปนกชาวอตาลไดเขามาขอท าสญญาขดคลองและขอพระราชทานพระบรมราชานญาตจดตง “กมปนขดคลองและคนาสยาม” ขนในป พ.ศ.2433 ซงถอเปนนตบคคลแหงแรกของประเทศไทยซงกอตงโดยพระบรมราชานญาตหรอทเรยกวา Chartered Company ทงน แนวคดในเรองการจดตงกมปนหรอบรษทในสมยนนเปนเรองของการเขารวมลงทน โดยไมไดมแนวคดเรองบคคลสมมต (Artificial Entity) ไมมแนวคดการแบงแยกความเปนเจาของและการบรหารกจการ (A Separation of Ownership and Management) และไมไดน าหลกการจ ากดความรบผด (Limited Liability) มาใชแตอยางใด

เชนเดยวกบหางหนสวน หลงจากทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงมพระบรมราชโองการโปรดเกลาใหประกาศใช “พระราชบญญตลกษณะเขาหนสวนและบรษท ร.ศ.130” ในปพ.ศ.2454 ท าใหบรษทมสถานะเปนนตบคคลตามกฎหมาย เรยกวา “บรษทจ ากดสนใช” ซงเอกชนสามารถขอจดตงบรษทไดเอง หากเปนไปตามเงอนไขทกฎหมายก าหนดไวโดยมตองขอพระราชทานพระบรมราชานญาตเชนแตกอน แตกฎหมายฉบบนยงคงยกเวนกจการบางอยางไวทยงตองขอพระราชทาน

MFU Connexion, 5(1) || page 70

พระบรมราชานญาต ไดแก การเดนรถไฟ การคลงเงนและการประกนตางๆ 3 อนง พระราชบญญตลกษณะเขาหนสวนและบรษท ร.ศ.130 ภายหลงไดถกยกเลกโดยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 พ.ศ.2476 และไดเปลยนชอจาก “บรษทจ ากดสนใช” เปน “บรษทจ ากด”

2. กจการเจาของคนเดยว

2.1 แนวคดเกยวกบกจการเจาของคนเดยว กจการเจาของคนเดยว (enterprise of sole proprietorship) หรอกจการผลงทนคนเดยว หมายถง กจการทบคคลธรรมดาเพยงคนเดยวเปนผลงทน กรรมสทธในทรพยสนทงหมดของกจการเปนของผลงทนแตเพยงผเดยว และเจาของกจการตองรบภาระหนสนของกจการทเกดขนอยางไมจ ากดความรบผด โดยกจการดงกลาวไมมสถานะเปนนตบคคลและกฎหมายกมไดก าหนดใหตองมทนจดทะเบยน

อยางไรกด การทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยมไดบญญตไวถงองคกรธรกจประเภทกจการเจาของคนเดยว แตกมไดมบทบญญตใดหามถงการประกอบกจการดวยองคกรธรกจประเภทกจการคนเดยว และถงแมวากจการเจาของคนเดยวจะมตองจดทะเบยนองคกรธรกจ แตในทางปฏบตจ าเปนตองจดทะเบยน

3 หมวด 4 บทเฉพาะกาล หลกมาตรา 247 ประชมกฎหมายประจ าศก เลม 24 พ.ศ.

2454, อางองจากทพยชนก รตโนสถ, ค าอธบายเรยงมาตรา กฎหมายลกษณะหางหนสวนและบรษท, พมพครงท 5 (ฉบบแกไขเพมเตม), โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา 211.

MFU Connexion, 5(1) || page 71

พาณชยตามพระราชบญญตทะเบยนพาณชย พ.ศ.24994 (แบบ ทพ.) ตอส านกงานเศรษฐกจการคลง ส านกการคลง กรงเทพมหานคร หรอส านกงานเขตทกแหง หรอ

4 บคคลธรรมดา (กจการเจาของคนเดยว) หางหนสวนสามญ และนตบคคลทตงขนตามกฎหมาย

ตางประเทศทมาตงส านกงานสาขาในประเทศไทย ซงประกอบกจการดงตอไปน ตองจดทะเบยนพาณชย (1) ผประกอบกจการโรงสขาวและโรงเลอยทใชเครองจกร (2) ผประกอบกจการขายสนคาไมวาอยางใดๆ อยางเดยวหรอหลายอยาง คดรวมทงสนในวนหนงขาย

ไดเปนเงนตงแต 20 บาทขนไป หรอมสนคาดงกลาวไวเพอขายมคารวมทงสนเปนเงนตงแต 500 บาทขนไป (3) นายหนาหรอตวแทนคาตางซงท าการเกยวกบสนคาไมวาอยางใดๆ อยางเดยวหรอหลายอยางก

ตาม และสนคานนมคารวมทงสนในวนหนงวนใดเปนเงนตงแต 20 บาทขนไป (4) ผประกอบกจการหตถกรรมหรออตสาหกรรมไมวาอยางใดๆ อยางเดยวหรอหลายอยางกตาม และ

ขายสนคาทผลตได คดราคารวมทงสนในวนหนงวนใดเปนเงนตงแต 20 บาทขนไปหรอในวนหนงวนใดมสนคาทผลตไดมราคารวมทงสนตงแต 500 บาทขนไป

(5) ผประกอบกจการขนสงทางทะเล การขนสงโดยเรอกลไฟหรอเรอยนตประจ าทาง การขนสงโดยรถไฟ การขนสงโดยรถราง การขนสงโดยรถยนตประจ าทาง การขายทอดตลาด การรบซอขายทดน การใหกยมเงน การรบแลกเปลยนหรอซอขายเงนตราตางประเทศ การซอหรอขายตวเงน การธนาคาร การโพยกวน การท าโรงรบ จ าน า และการท าโรงแรม

(6) ขาย ใหเชา ผลต หรอรบจางผลต แผนซด แถบบนทก วดทศน แผนวดทศน ดวด หรอแผนวดทศนระบบดจทล เฉพาะทเกยวกบการบนเทง

(7) ขายอญมณ หรอเครองประดบซงประดบดวยอญมณ (8) ซอขายสนคาหรอบรการโดยวธการใชสออเลกทรอนกสผานระบบเครอขายอนเทอรเนต (9) บรการอนเทอรเนต (10) ใหเชาพนทของเครองคอมพวเตอรแมขาย (11) บรการเปนตลาดกลางในการซอขายสนคาหรอบรการ โดยวธการใชสออเลกทรอนกสผานระบบ

เครอขายอนเทอรเนต (12) การใหบรการเครองคอมพวเตอรเพอใชอนเทอรเนต (13) การใหบรการฟงเพลงและรองเพลงโดยคาราโอเกะ (14) การใหบรการเครองเลนเกมส (15) การใหบรการตเพลง (16) โรงงานแปรสภาพ แกะสลก และการหตถกรรมจากงาชาง การคาปลก การคาสงงาชางและ

ผลตภณฑจากงาชาง อางองจากเอกสาร เผยแพรทางอนเทอร เนตของกรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย

http://www.dbd.go.th/ewt_news.php?nid=373 เขาชมครงสดทายวนท 1 กรกฎาคม 2558

MFU Connexion, 5(1) || page 72

เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล หรอเมองพทยา แลวแตทองท ทตงกจการ รวมถงจดทะเบยนอนๆ ทเกยวของส าหรบธรกจบางประเภท เชน การขอใบอนญาตประกอบ กจการทเปนอนตรายตอสขภาพ (แบบ อภ.1) ส าหรบธรกจบางประเภท เปนตน5

กจการคนเดยวถอเปนรปแบบองคกรธรกจรปแบบแรกทเกดขนและมความซบซอนนอยทสด ซงเกดขนตงแตยคเกษตรกรรม โดยในยคสมยดงกลาวประชาชนเรยนรทจะเลอกท าการเกษตรทเหมาะสมกบตนหรอเลอกใชแรงงาน และน าผลตผลมาแลกเปลยนกนหรอแลกเปลยนกบแรงงาน ซงเปนเชนนเรอยมาจนถงปจจบน เมอ

5 ประกาศกระทรวงสาธารณสขท 5/2538 เรอง กจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ไดก าหนดกจการทเปนอนตรายตอสขภาพเปน 13 กลมดงน

1. ทเกยวกบการเลยงสตว เชน การเลยงสตวปก สตวน า 2. กจการทเกยวกบสตวและผลตภณฑ เชน การฟองหนงสตว การฆาสตว การสะสมเขาสตว 3. กจการทเกยวกบอาหารเครองดม น าดม เชน การผลตน าดม น าแขง ไอศกรม 4. กจการทเกยวกบยา เวชภณฑ อปกรณการแพทย เครองส าอาง ผลตภณฑช าระลาง เชน

การผลตสบ ผงซกฟอก 5. กจการทเกยวกบการเกษตร เชน การผลตยาสบ การผลตสะสมปย การสขาวดวยเครองจกร 6. กจการทเกยวกบโลหะ หรอแร เชน การหลอมหลอ ถลงแร หรอโลหะทกชนด 7. กจการทเกยวกบยานยนต เครองจกร หรอเครองกล เชน การพนส เคาะ ประกอบการตงศนย

ถวงลอ การซอมเครองยนต 8. กจการทเกยวกบไม เชน การผลตกระดาษ การเผาถาน การผลตไมขดไฟ 9. กจการทเกยวกบการบรการ เชน รานเสรมสวย หอพก บานเชา รานคาราโอเกะ 10. กจการทเกยวกบสงทอ เชน การซก อบ รด การยอม การกดสผา 11. กจการทเกยวกบหน ดนทราย ซเมนต เชน การผลตภาชนะเดม เผา การเจยระไนเพชร

พลอย การผลตกระจก 12. กจการทเกยวกบ ปโตรเลยม ถานหน สารเคม

13. กจการอนๆ ไดแก (1) การพมพหนงสอหรอสงพมพอนทมลกษณะเดยวกนดวยเครองจกร (2) การผลต การซอมเครองอเลคโทรนคส เครองไฟฟา อปกรณอเลคโทรนคส อปกรณไฟฟา (3) การผลตเทยน เทยนไขหรอวตถทคลายคลง (4) การพมพแบบ พมพเขยว หรอการถายเอกสาร (5) การสะสมวตถหรอสงของทช ารด ใชแลวหรอเหลอใช (6) การประกอบกจการโกดงสนคา (7) การลางขวด ภาชนะหรอบรรจภณฑทใชแลว (8) การพมพสลงบนวตถทมใชสงทอ (9) การกอสราง

MFU Connexion, 5(1) || page 73

มผลงทนจดตงกจการโดยการลงทนแตเพยงผเดยว (individual investment) เชน เปดรานขายขาวแกง สถานะของผลงทนซงเปนบคคลธรรมดายอมกลายเปนเจาของกจการรานขายขาวแกง เจาของกจการรานขายขาวแกงจงมสทธในก าไรทงหมดของรานแตเพยงผเดยว และขณะเดยวกนตองรบผดชอบในหนสนของรานทงหมดแตเพยงผเดยวเชนเดยวกน ในกรณทสนทรพยของรานไมเพยงพอตอหนสนทรานตองรบผดชอบ เจาของกจการตองรบผดชอบในหนสนสวนทขาด ดงนน จงอาจกลาวไดวาหนสนของกจการคนเดยวกคอหนสนของผลงทนนนเอง

2.2 ลกษณะเดนของกจการเจาของคนเดยว สามารถจ าแนกไดดงตอไปน

(1) ผลงทนในกจการเจาของคนเดยวตองเปนบคคลธรรมดาเพยงหนงคนเทานน ซงแตกตางจากหางหนสวนสามญซงประกอบดวยบคคลธรรมดาตงแตสองคนขนไปตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน6 และแตกตางจากกรณทบรษทไดน าเงนทนของบรษทมาตงกจการรานคา โดยไมวากจการรานคาทตงขนจะแยกเปนบรษทลก (เปนนตบคคลแยกออกจากบรษทแม) หรอแยกเปนสาขา (ไมมสภาพนตบคคล) หรอไมกตาม เพราะผลงทนของบรษทมใชบคคลธรรมดาเพยงผเดยว ดงนน บรษทลก สาขา หรอกจการรานคาทบรษทตงขน จงไมถอเปนกจการเจาของคนเดยว อนง ส าหรบบางประเทศทกฎหมายอนญาตใหตงบรษทคนเดยว (หมายถงบรษทซงมผถอหนเพยงคนเดยว) ไดนน แตบรษทคนเดยวกมสภาพนตบคคลแยกออกจากผลงทนอยางชดเจน ดงนน จงไมถอวาบรษทคนเดยวเปนกจการเจาของคนเดยว

(2) เจาของกจการหรอผประกอบกจการเจาของคนเดยวมอ านาจในการบรหารเบดเสรจแตเพยงผเดยว ไมมกฎหมายควบคมการบรหารงานของเจาของ

6 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1012 “อนวาสญญาจดตงหางหนสวน

หรอบรษทนน คอสญญาซงบคคลตงแตสองคนขนไปตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนก าไรอนจะพงไดแตกจการทท านน”

MFU Connexion, 5(1) || page 74

กจการ ดงนน เจาของกจการจงสามารถบรหารกจการไดโดยอสระตามทตนเองตองการ

(3) สนทรพยและรายไดทงหมดของกจการถอเปนกรรมสทธของเจาของกจการผลงทนแตเพยงผเดยว

(4) เจาของกจการสามารถใชชอรานคาของกจการซงปรากฏในทะเบยนพาณชยในการด าเนนกจการได โดยถอวาชอของรานคาเปนเพยงชอทางพาณชย ไมมสถานะเปนนตบคคลแตอยางใด ดงนน ในบางกรณจงไมอาจใชชอของกจการในการท านตกรรมสญญาหรอฟองรองคดได

(5) เจาของกจการตองรบผดในหนสนของกจการอยางไมจ ากดความรบผด ทงในระหวางด าเนนกจการหรอเลกกจการแลว

(6) กจการเจาของคนเดยวไมถอเปนหนวยทางภาษ สวนเงนไดของกจการถอเปนเงนไดบคคลธรรมดาของเจาของกจการ ซงเจาของกจการตองน าไปรวมเขากบเงนไดอนๆ ของตน รวมเปนเงนไดพงประเมน เพอค านวณภาษเงนไดบคคลธรรมดา แตทงนอาจมวธการหกคาใชจายแตกตางกนไปแลวแตประเภทของกจการ

(7) เนองจากสถานะของบคคลผเปนเจาของกจการมความสมพนธกบกจการและไมสามารถแยกออกจากกนได อนเนองมาจากความนาเชอถอของกจการขนอยกบผเปนเจาของกจการ ดงนน หากผเปนเจาของกจการเสยชวต ถงแมจะมทายาทหรอผอนสบทอดกจการตอไป หรอในกรณทเจาของกจการโอนความเปนเจาของทงหมดใหแกบคคลอน ในทางกฎหมายแลวยอมถอวาสนสดสถานะของกจการเดม และเกดเปนกจการเจาของคนเดยวโดยเจาของคนใหมขน

2.3 เงอนไขในการจดตงกจการเจาของคนเดยว การจดตงกจการเจาของคนเดยวคอนขางงาย สะดวกและมคาใชจายนอยกวาการจดตงองคกรธรกจประเภทอน โดยผลงทนไมตองท าสญญาระหวางผลงทนเนองจากมผลงทนแคคนเดยว และไมตองก าหนดขอบงคบขององคกรธรกจ อกทงไม

MFU Connexion, 5(1) || page 75

ตองท าการประชมจดตงองคกรธรกจแตอยางใด โดยเงอนไขในการจดตงกจการเจาของคนเดยวสามารถสรปได ดงตอไปน

(1) ผลงทนตองเปนบคคลธรรมดาเพยงคนเดยว เนองจากหากมผลงทนมากกวาหนงคนแลว ยอมกอใหเกดความสมพนธระหวางความเปนเจาของในลกษณะหนสวน นอกจากนหางหนสวนจ ากด หรอบรษทจ ากดไมสามารถเปนผลงทนในกจการเจาของคนเดยวไดเนองจากผลงทนจ ากดความรบผดในหนสนของกจการทเกดขนเพยงเทาทตนเองตองช าระมลคาหนเทานน

(2) ชอทใชในการประกอบพาณชยกจตองเปนไปตามทกฎหมายก าหนด7 ถงแมวาผลงทนตองรบผดทางกฎหมายในกจการของตนทงหมด หรอไมมการแบงแยกสถานะทางกฎหมายระหวางกจการกบผลงทน แตกจการสามารถมชอของตนเองแยกออกจากผลงทนได และกฎหมายก าหนดใหผลงทนตองตงชอของกจการ ซงอาจเปนชอของผลงทนเองหรอไมกได แตผลงทนไมอาจปฏเสธไมตงชอของกจการ เนองจากผลงทนในกจการเจาของคนเดยวตองรบผดในหนสนของกจการอยางไมจ ากดความรบผด ดงนน ชอของกจการจงไมควรมค าวา “จ ากด” หรอ “จ ากดความรบผด” ปรากฏอย ซงในปจจบนกระทรวงพาณชยมไดออกกฎกระทรวงหรอระเบยบทเกยวของในการก าหนดชอรานคาทใชในการประกอบพาณชยกจ แตในทางปฏบตแลวกรมพฒนาธรกจการคาใหน าระเบยบส านกงานทะเบยนหนสวน

7 พระราชบญญตทะเบยนพาณชย พ.ศ.2499 มาตรา 12 การจดทะเบยนพาณชยนน

ใหมรายการดงตอไปน...(2) ชอทใชในการประกอบพาณชยกจ

MFU Connexion, 5(1) || page 76

บรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท พ.ศ. 2554 มาปรบใชโดยอนโลม8

(3) ผลงทนตองแสดงจ านวนเงนทนทน ามาใชในการประกอบพาณชยกจเปนประจ าหรอจ านวนเงนทนหมนเวยน ซงเงนทนน ามาใชในการประกอบพาณชยกจ นไมถอเปนทนจดทะเบยนของกจการและไมไดเปนการรบรองถงจ านวนเงนทเจาของ

8 ระเบยบส านกงานทะเบยนหนสวนบรษทกลางวาดวยการจดทะเบยนหางหนสวนและบรษท พ.ศ.2554 ขอ 38 ชอหางหนสวนหรอบรษทจะตองไมมค าหรอขอความใดๆ ดงตอไปน

(1) พระนามของพระเจาแผนดน พระมเหส รชทายาท หรอพระบรมวงศานวงศในพระราชวงศปจจบน เวนแตจะไดรบพระบรมราชานญาต

(2) ชอกระทรวง ทบวง กรม สวนราชการ ราชการสวนทองถน หนวยงานหรอองคการของรฐ เวนแตจะไดรบอนญาตจากรฐมนตรเจากระทรวงทเกยวของ

(3) ชอประเทศ กรณใชชอประเทศเปนสวนหนงของชอใหระบไวในวงเลบทายชอ (4) ชอทอาจกอใหเกดส าคญผดวารฐบาล กระทรวง ทบวง กรม สวนราชการ ราชการสวนทองถน หนวยงานหรอ

องคการของรฐทงของประเทศไทยหรอตางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศเปนเจาของหรอผด าเนนการ (5) ชอทขดตอแนวนโยบายแหงรฐ หรอขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน (6) ชอซงมค าวา “บรษทมหาชนจ ากด” “บรษทจ ากด (มหาชน)” “บมจ” “สมาคมการคา” หรอ “หอการคา” หรอชอท

คลายกนหรอเรยกขานคลายกบค าเชนวานน (7) ชอภาษาไทยหรอภาษาตางประเทศ ซงมความหมายหรอท าใหเขาใจไดวาประกอบธรกจธนาคารพาณชย ธรกจ

เงนทน ธรกจหลกทรพย ธรกจเครดตฟองซเอร ธรกจขอมลเครดต กจการประกนภย กจการจดหางาน และกจการคลงสนคา หรอชอทมค าใดค าหนงทก าหนดไวทายระเบยบน และทจะก าหนดขนในภายหลงประกอบชอ เวนแตจะไดแสดงหลกฐานความเหนชอบใหจดตงหางหนสวนบรษทเพอประกอบธรกจดงกลาวไดจากสวนราชการทเกยวของ

ค าวา “โรงเรยน” “สถาบน” “วทยาลย” “มหาวทยาลย” หรอค าในภาษาตางประเทศทมความหมายอยางเดยวกน เวนแตจะไดแสดงหลกฐานความเหนชอบใหจดตงหางหนสวนบรษทเพอประกอบธรกจดงกลาวไดจากสวนราชการทเกยวของ

(8) ชอทเปนการสลบชอระหวางหางหนสวนกบหางหนสวน หางหนสวนกบบรษท หรอบรษทกบบรษท (9) ชอทเหมอนหรอมเสยงเรยกขานตรงกนกบชอหางหนสวน หรอชอในหนงสอบรคณหสนธ หรอชอบรษททไดยนขอ

จดทะเบยนหรอนายทะเบยนไดรบจดทะเบยนไวกอนแลว ซงอาจท าใหเกดความหลงผดได เวนแต (9.1) ชอหางหนสวนหรอบรษททไดจดทะเบยนเปลยนชอแลว หรอ (9.2) ชอหางหนสวนหรอบรษททไดจดทะเบยนเสรจการช าระบญชแลว หรอ (9.3) ชอในหนงสอบรคณหสนธซงนายทะเบยนรบจดทะเบยนแลวและปรากฏขอความวา ผเรมกอการทกคนตกลง

ใหหนงสอบรคณหสนธฉบบนนสนผล และไมมการจดทะเบยนจดตงบรษทภายในสบปนบแตวนทจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธ (10) ชอทเหมอนหรอมเสยงเรยกขานตรงกบชอหางหนสวนหรอบรษทจ ากดทนายทะเบยนขดชอออกจากทะเบยน

แลว เวนแตจะพนเวลาสบปนบแตวนทนายทะเบยนขดชอ (11) ชอ ค า หรอขอความทไมสามารถใชเปนชอหางหนสวนและบรษทแนบทายระเบยบน โปรดดรายละเอยดเพมเตมจากคมอการปฏบตงานส าหรบนายทะเบยนพาณชยและพนกงานเจาหนาท กรมพฒนา

ธรกจการคา http://www.dbd.go.th/download/downloads/ 01_tp/text_register.pdf สบคนเมอ 3 กรกฎาคม 2558

MFU Connexion, 5(1) || page 77

กจการจะรบผดในหนสนตอเจาหนแตอยางใด ดงนน ส าหรบกจการเจาของคนเดยวแลว กฎหมายจงมไดก าหนดจ านวนเงนทนขนต าทน ามาใชในการประกอบพาณชยกจไว

(4) ตองมสถานทประกอบกจการ (ทตงส านกงานใหญ) ทแนนอน หากผประกอบพาณชยกจไมไดเปนเจาบาน จะตองแสดงหลกฐานเพมเตมไดแกหนงสอใหความยนยอมใหใชสถานทตงส านกงานใหญ ส าเนาทะเบยนบานทแสดงใหเหนวาผใหความยนยอมเปนเจาบาน หรอส าเนาสญญาเชาโดยมผใหความยนยอมเปนผใหเชา หรอเอกสารสทธอยางอนทผเปนเจาของกรรมสทธเปนผใหความยนยอม

2.4 การจดทะเบยนจดตงกจการคนเดยว การจดตงกจการคนเดยวสามารถท าไดโดยการจดทะเบยนพาณชยกจและถอวาการจดทะเบยนเปนอนสมบรณเมอไดรบ “ใบทะเบยนพาณชย” ของกรมพฒนาธรกจการคา ส านกงานกลางทะเบยนพาณชย ซงผประกอบพาณชยกจมหนาทตองจดทะเบยนพาณชยภายใน 30 วนนบแตวนเรมประกอบพาณชยกจ หากไมท าการจดทะเบยนภายในระยะเวลาดงกลาวยอมมความผดทางอาญา 9 โดยมคาใชจายในการจดทะเบยนพาณชยเปนเงนจ านวน 50 บาท

9 พระราชบญญตทะเบยนพาณชย พ.ศ.2499 มาตรา 19 ผประกอบพาณชยกจผใด (1) ไมจดทะเบยนตามพระราชบญญตน (2) แสดงรายการเทจ หรอ (3) ไมมาใหนายทะเบยนพาณชยสอบสวน ไมยอมใหถอยค า หรอไมยอมใหทะเบยน

พาณชยหรอพนกงานเจาหนาทเขาไปตรวจสอบตามมาตรา 17 มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนสองพนบาท และในกรณตาม (1) อนเปนความผด

ตอเนองกน ใหปรบอกวนละไมเกนหนงรอยบาท จนกวาจะไดปฏบตใหเปนไปตามพระราชบญญตน

MFU Connexion, 5(1) || page 78

ในการจดทะเบยนพาณชยกจ ผขอจดทะเบยนตองเตรยมเอกสารทเกยวของดงตอไปน10

(1) ค าขอจดทะเบยนพาณชย (แบบ ทพ.) (2) ส าเนาบตรประจ าตวของผประกอบพาณชยกจ (3) ส าเนาทะเบยนบานของผประกอบพาณชยกจ (4) กรณผประกอบพาณชยกจมไดเปนเจาบาน ตองแนบเอกสารเพมเตม

ดงน (4.1) หนงสอใหความยนยอมใหใชสถานทตงส านกงานแหงใหญ (4.2) ส าเนาทะเบยนบานทแสดงใหเหนวาผใหความยนยอมเปน

เจาของ หรอส าเนาสญญาเชาโดยมผใหความยนยอมเปนผเชา หรอเอกสารสทธอยางอนทผเปนเจาของกรรมสทธเปนผใหความยนยอม

(4.3) แผนทแสดงสถานทซงใชประกอบพาณชยกจและสถานทส าคญบรเวณใกลเคยงโดยสงเขป

(5) หนงสอมอบอ านาจ (ถาม) (6) ส าเนาบตรประจ าตวของผรบมอบอ านาจ (ถาม) (7) กรณประกอบพาณชยกจการขาย หรอใหเชา แผนซด แถบบนทก วดทศน

แผนวดทศน ดวด หรอแผนวดทศนระบบดจทล เฉพาะทเกยวกบการบนเทง ใหสงส าเนาหนงสออนญาตหรอ หนงสอรบรองใหเปนผจ าหนายหรอใหเชาสนคาดงกลาวจากเจาของลขสทธของสนคาทขายหรอใหเชา หรอ ส าเนาใบเสรจรบเงนตามประมวลรษฎากร หรอหลกฐานการซอขายจากตางประเทศ

10 โปรดดคมอการจดทะเบยนพาณชยตามพระราชบญญตทะเบยนพาณชย พ.ศ.2499

กรมพฒนาธรกจการคา http://www.dbd.go.th/download/downloads/01_tp/text_people.pdf เขาชมครงสดทายวนท 3 กรกฎาคม 2558

MFU Connexion, 5(1) || page 79

(8) กรณประกอบพาณชยกจการคาอญมณ หรอ เครองประดบซงประดบดวยอญมณ ใหตรวจสอบและเรยกหลกฐานแสดงจ านวนเงนทน โดยเชญผประกอบพาณชยกจมาใหขอเทจจรงของแหลงทมาของเงนทน หรอชแจงเปนหนงสอพรอมแนบหลกฐานดงกลาวแทนกได

เมอเจาหนาทไดตรวจสอบความถกตองของเอกสารเรยบรอยแลว เจาหนาทจะออกใบทะเบยนพาณชยเพอเปนหลกฐานการจดทะเบยน ในกรณทจดตงสาขา ตองท าการจดทะเบยนพาณชยกจส าหรบสาขานนๆ แยกตางหาก ณ ทองททสาขาตงอย โดยตองระบค าวา “สาขา” ไวในทะเบยนและเอกสารทเกยวของดวย

2.5 ขอจ ากดในตวผลงทนกจการเจาของคนเดยว ขอจ ากดในเรองตวบคคลผลงทนในกจการเจาของคนเดยวโดยทวไปแลวเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายอนๆ หรอระเบยบทเกยวของ ผทไมสามารถหรอไมควรเปนผลงทนหรอเจาของในกจการเจาของคนเดยวสามารถสรปไดดงตอไปน

MFU Connexion, 5(1) || page 80

(1) ผเยาว คนไรความสามารถ คนเสมอนไรความสามารถ จะประกอบธรกจทางการคาหรอธรกจอนไดตอเมอไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม ผปกครองหรอผพทกษ แลวแตกรณเทานน มฉะนนแลวการใดๆ ทไดท าลงไปยอมเปนโมฆยะ11

(2) บคคลผถกศาลสงพทกษทรพย12 หรอศาลพพากษาใหลมละลาย และศาลยงมไดมค าสงปลดจากลมละลายหรอยงไมพนก าหนดระยะเวลาสามป13

(3) บคคลผซงมอาชพหรอต าแหนงหนาทการงานระดบสงในสงคมทงฝายนตบญญต บรหาร ตลการ ซงอาจเกดผลประโยชนทบซอน หรอความล าเอยงได ซง

11 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 21 ผเยาวจะท านตกรรมใดๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทนโดยชอบธรรมกอน การใดๆ ทผเยาวไดท าลงปราศจากความยนยอมเชนวานนเปนโมฆยะ เวนแตจะบญญตไวเปนอยางอน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 29 การใดๆ อนบคคลซงศาลสงใหเปนคนไรความสามารถไดกระท าลงการนนเปนโมฆยะ

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 34 คนเสมอนไรความสามารถนน ตองไดรบความยนยอมของผพทกษกอนแลวจงจะท าการอยางหนงอยางใดดงตอไปนได

(1) น าทรพยสนไปลงทน... การใดกระท าลงโดยฝาฝนบทบญญตมาตราน การนนเปนโมฆยะ 12 พระราชบญญตลมละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 24 เมอศาลสงพทกษทรพยของลกหน

แลวหามมใหลกหนกระท าการใดๆ เกยวกบทรพยสน หรอกจการของตน เวนแตจะไดกระท าตามค าสงหรอความเหนชอบของศาล เจาพนกงานพทกษทรพย ผจดการทรพยหรอทประชมเจาหน ตามทบญญตไวในพระราชบญญตน

13 พระราชบญญตลมละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 67/1 เมอศาลไดพพากษาใหลมละลายแลว บคคลลมละลายอาจไดรบการปลดจากลมละลายเมอศาลไดมค าสงปลดจากลมละลายตามมาตรา 71 หรอเมอพนก าหนดระยะเวลาตามมาตรา 81/1

พระราชบญญตลมละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 81/1 ภายใตบงคบมาตรา 81/2 บคคลธรรมดาซงศาลพพากษาใหลมละลายแลวใหปลดบคคลนนจากลมละลายทนททพนก าหนดระยะเวลาสามปนบแตวนทศาลไดพพากษาใหลมละลาย

MFU Connexion, 5(1) || page 81

ถงแมกฎหมายมไดบญญตหามมใหบคคลเหลานประกอบธรกจการคา แตอาจมจรยธรรมในด ารงต าแหนงซงหามมใหบคคลดงกลาวประกอบธรกจ

2.6 สทธและหนาทของเจาของกจการคนเดยว สทธของเจาของกจการเจาของคนเดยว ไดแก

(1) สทธในทรพยสนทงปวงในกจการ เนองจากกจการเจาของคนเดยวมผลงทนเพยงคนเดยว และกจการเจาของคนเดยวไมมสถานเปนนตบคคลแยกจากผลงทน ดงนนผลงทนหรอเจาของจงมสทธในทรพยสนของกจการทงหมด ไมวาสทธในการใชสอย สทธในการรบผลประโยชนจากทรพยสนดงกลาว เปนตน

(2) สทธในการบรหารจดการกจการ เจาของกจการมสทธในการบรหารจดการกจการ รวมทงแตงตงผอนมาเปนผบรหารจดการแทนตนเอง

(3) สทธในการจ าหนายผลตภณฑและใหบรการ หลงจากทกจการคนเดยวไดรบอนญาตจากหนวยงานทเกยวของแลว เชนไดรบใบทะเบยนพาณชย เจาของกจการยอมมสทธในการประกอบธรกจตามทไดจดทะเบยนไว

(4) สทธในการรบสทธประโยชนตางๆ จากภาครฐ เชน สทธประโยชนส าหรบธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ส าหรบกรณบคคลธรรมดา เปนตน

(5) สทธในการโอนหรอขายกจการทงหมดหรอแตบางสวน รวมทงสทธในการซอ ควบรวมกจการอนๆ

(6) สทธในการฟองรองคดเพอผลประโยชนของกจการ เปนตน สวนหนาทของเจาของกจการเจาของคนเดยวทส าคญ ไดแก การช าระภาษอากรตามทกฎหมายก าหนด การคมครองและใหสวสดการพนกงานและลกจางตามกฎหมายแรงงานและกฎหมายทเกยวของ การรกษาสงแวดลอม ความสะอาด และสขอนามย เปนตน

MFU Connexion, 5(1) || page 82

2.7 การโอนกจการเจาของคนเดยว การโอนกจการเจาของคนเดยวนนมความแตกตางจากการโอนทรพยสน

ทวไป โดยทวไปแลวผรบโอนกจการยอมตองรบไปทงสนทรพยและหนสนของกจการ แตเนองจากกจการคนเดยวไมมการแบงแยกทรพยสนของกจการออกจากทรพยสนของเจาของอยางชดเจน ดงนน ในทางปฏบตจงนยมใชวธการเขาซอสนทรพยของกจการ (Asset Acquisition) เมอเจาของกจการไดโอนกจการ ผโอนตองท าการจดทะเบยนเปลยนแปลงชอผประกอบพาณชยกจตอนายทะเบยนพาณชย เมอจดทะเบยนเปลยนแปลงเสรจสมบรณแลว ยอมถอวาเจาของคนเกาสนสดความเปนเจาของกจการ แลวผซอถอเปนเจาของกจการคนใหม และยอมรบไปทงสนทรพยและหนสนของกจการทงหมด เวนแตสญญาซอขายกจการหรอสญญาโอนกจการไดก าหนดไวเปนอยางอน แตหากเจาของกจการคนเดมตองการขายกจการแตเพยงบางสวนใหแกผซอ กลาวคอ มเจาของกจการคนใหมเขามารวมเปนเจาของดวย กจการเจาของคนเดยวยอมแปรสภาพไปเปนหางหนสวน หรอองคกรธรกจรปแบบอน และสนสดสภาพกจการเจาของคนเดยว จงเหนไดวาในกรณทเจาของกจการโอนหรอขายความเปนเจาของในกจการเจาของคนเดยวใหแกบคคลอนไมวาทงหมดหรอแตบางสวน ยอมสงผลใหกจการเจาของคนเดยวสนสภาพลง ซงแตกตางจากกรณของหางหนสวนและบรษทจ ากดทถงแมองคกรธรกจจะขายกจการบางอยางของตนใหแกบคคลอน หรอมการเปลยนแปลงตวหนสวนหรอผถอหน องคกรธรกจนนกยงคงมสภาพสมบรณและสามารถด าเนนธรกจตอไปได

3. กจการเจาของคนเดยวกบบรษทคนเดยว

กจการเจาของคนเดยวมไดถกก าหนดเปนลกษณะหนงขององคกรธรกจตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหรอกฎหมายอนๆ เฉกเชนองคกรธรกจประเภทอน เชน หางหนสวน บรษทจ ากด บรษทมหาชนจ ากด แตกฎหมายกมไดหามมใหบคคลเพยงคนเดยวประกอบกจการแตอยางใด และถงแมวากจการเจาของ

MFU Connexion, 5(1) || page 83

คนเดยวจะมชอเรยก มสถานทตงส านกงานใหญ มใบทะเบยนพาณชย และใชชอของกจการในการท าธรกรรมตางๆ ซงหากพจารณาเบองตนแลวจะพบวา ตวกจการนนแยกออกจากผลงทน หากแตในแงของกฎหมายแลว มถอวาตวกจการแยกออกจากตวผลงทนแตอยางใด ทงน เปนผลของลกษณะการประกอบกจการประเภทนมาตงแตอดตทมชอรานคาของตนเอง เมอตอมามกฎหมายอนญาตใหใชชอทแตกตางจากชอของผลงทนไดจงเกดเปนกรณดงกลาวขน โดยผลงทนซงเปนบคคลธรรมดาเปนผทตองรบผดชอบตอผลการด าเนนงานของกจการทงปวง ดงนน จงอาจกลาวไดวากจการเจาของคนเดยวกคอองคกรธรกจตามกฎหมายประเภทหนง หรอเปนบคคลธรรมดาในเชงการด าเนนธรกจนนเอง

กจการเจาของคนเดยวตองเปนบคคลธรรมดาจะเปนนตบคคลไมได เนองจากเหตผลดงน

ประการแรก กรรมสทธในทรพยสน อ านาจการบรหารงานและอ านาจการตรวจสอบในกจการเปนของเจาของทงหมด และเจาของสามารถจดสรรทรพยสน บรหารงาน ตรวจสอบการด าเนนกจการดวยตนเองโดยไมมขอจ ากดตามกฎหมาย ซงทรพยสนของกจการกบทรพยสนของเจาของโดยทวไปไมสามารถแบงแยกออกจากกนได ในกรณทสนทรพยของกจการไมเพยงพอตอการช าระหน เจาของกจการตองเขาช าระหนของกจการดวยทรพยสนของตนเอง ดงนนหากกฎหมายอนญาตใหกจการเจาของคนเดยวสามารถจ ากดความรบผดได ยอมท าใหเจาหนเกดความเสยงในการไดรบช าระหนไมครบถวน และเจาหนจ าเปนตองเรยกหลกประกนในการช าระหนเพมเตม ไมวาจะเปนการประกนดวยทรพยสน คอ การจ าน าและจ านอง หรอการประกนดวยบคคล คอ การค าประกน ซงยอมกอใหเกดความไมสะดวกในการด าเนนธรกจ ดงนนการก าหนดใหกจการเจาของคนเดยวมความรบผดแบบไมจ ากดจงเปนสงทเหมาะสมแลว และยงเออประโยชนตอประชาชนใหสามารถประกอบธรกจไดโดยงาย อกทงเปนการคมครองเจาหนไปพรอมกนดวย

MFU Connexion, 5(1) || page 84

ประการทสอง เนองจากไมไดมการแบงแยกสนทรพยของเจาของและสนทรพยของกจการไวอยางชดเจน จงเปนการยากทจะพจารณาวากจการนนมทรพยสนเพยงพอตอการช าระหนหรอไม ดงนน กฎหมายจงไมสามารถก าหนดใหน าเฉพาะทรพยสนของตวกจการเทานนมาช าระหนของกจการ แตกฎหมายจะก าหนดใหเจาหนสามารถน าทรพยสนของกจการและทรพยสนของเจาของมาบงคบช าระหนของตนไดทงสน

อยางไรกตาม ในชวงประมาณยสบปทผานมามประเทศหลายประเทศทอนญาตใหกจการเจาของคนเดยวสามารถเปนนตบคคลได โดยการจดตงบรษทจ ากดทประกอบดวยผถอหนคนเดยว (บรษทคนเดยว) เชน ประเทศฝรงเศส กฎหมายหมายเลข 85-697 ประกาศเมอวนท 11 กรกฎาคม ค.ศ.1985 อนญาตใหบคคลธรรมดาเพยงคนเดยวสามารถจดตงบรษทได ซงเมอพจารณาตามแนวคดดงเดมซงมองวาบรษทเกดจากการรวมกลมกนของบคคล ดงนน บคคลเพยงคนเดยวจงไมสามารถจดตงบรษทได เมอเกดบรษทคนเดยวขนท าใหเกดแนวคดในเรองความรบผดทแตกตางจากเดม กลาวคอ ความรบผดของกจการคนเดยวแบบไมจ ากดความรบผด เปลยนแปลงไปเปนความรบผดของบรษทคนเดยวแบบจ ากดความรบผด ซงการเปลยนแปลงทางกฎหมายเชนนกเนองมาจากความจ าเปนทางดานเศรษฐกจของประเทศนนๆ และเนองจากธรรมเนยมทางการคาทเปลยนไปจากอดต เมอเจาหนท าธรกรรมกบบรษทคนเดยว มกใชวธการขอหลกประกนในการช าระหนในรปแบบตางๆ เพอปองกนความเสยหายทอาจเกดขนจากการจ ากดความรบผดของบรษทคนเดยว สาธารณรฐประชาชนจนไดออกกฎหมายบรษทครงแรกเมอป ค.ศ.1993 ซงในเวลานนยงไมอนญาตใหจดตงบรษทคนเดยวจ ากด จนกระทงไดมการแกไขกฎหมายบรษทและประกาศใชเมอป ค .ศ.2005 ไดอนญาตใหสามารถจดตงบรษทคนเดยวได

หากเปรยบเทยบกนระหวางกจการเจาของคนเดยวกบบรษทคนเดยว สามารถชใหเหนความแตกตางในประการทส าคญทสด คอ การจ ากดความรบผด

MFU Connexion, 5(1) || page 85

ของผลงทนในบรษทคนเดยว ซงท าใหความเสยงในการประกอบธรกจของบคคลลดลงเปนอยางมาก แตทงนกฎหมายบรษทคนเดยวของแตละประเทศตางมขอก าหนดในเรองจ านวนเงนทนจดทะเบยน เพอเปนการคมครองเจาหนของบรษทคนเดยว เชน กฎหมายบรษทของประเทศเยอรมนก าหนดใหบรษทคนเดยวตองมทนจดทะเบยนไมนอยกวา 25,000 ยโร ดงนนหากกจการมขนาดไมใหญมากและมความเสยงในการประกอบธรกจไมมาก ผลงทนอาจไมจ าเปนตองจดตงบรษทคนเดยว เนองจากความเสยงในการประกอบกจการอาจมมลคาไมเกนกวาจ านวนเงนทนจดทะเบยน นอกจากนการประกอบกจการเจาของคนเดยวยอมมความนาเชอถอ ความคลองตวในการบรหารงานมากกวาบรษทคนเดยวและถกรฐเขาควบคมนอยกวา และมความยงยากในการจดการเรองภาษอากรนอยกวาบรษทคนเดยว

ในแงความคลายคลงกนระหวางกจการเจาของคนเดยวกบบรษทคนเดยว มความคลายคลงกน อย 2 ประการทส าคญ คอ

ประการทหนง จ านวนผลงทนมเพยงคนเดยว โดยกจการเจาของคนเดยวจะมบคคลธรรมดาเปนผลงทนเพยงคนเดยว แตบรษทคนเดยวอาจมผลงทนเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได สวนกรณรฐวสาหกจซงมรฐเปนผถอหนแตเพยงผเดยวทงหมดนนเปนไปตามกฎหมายพเศษทใหอ านาจจดตงรฐวสาหกจทแตกตางกนออกไป

ประการทสอง กจการเจาของคนเดยวและบรษทคนเดยวตางถอเปนองคกรทางธรกจ แตกมลกษณะทแตกตางกน คอ

(1) สถานะนตบคคลและผลงทน กจการเจาของคนเดยวไมมสถานะเปนนตบคคล และมบคคลธรรมดาคนเดยวเปนผลงทนทงหมด แตบรษทคนเดยวเปน นตบคคลซงอาจมผลงทนคนเดยวเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได

(2) ความสมพนธในดานกรรมสทธ กจการคนเดยวไมมทนจดทะเบยนและไมถอเปนเจาของกรรมสทธในทรพยสนทผลงทนน ามาลงทน กรรมสทธในทรพยสน

MFU Connexion, 5(1) || page 86

เปนของผลงทน สวนบรษทเจาของคนเดยวมการจดทะเบยนและมทนจดทะเบยน กรรมสทธในทรพยสนทผลงทนน ามาลงทนถอเปนของบรษท

(3) ความรบผด เจาของกจการเจาของคนเดยวตองรบผดอยางไมจ ากดความรบผด สวนผลงทนในบรษทคนเดยวรบผดอยางจ ากดเพยงแคจ านวนเงนทนจดทะเบยน

(4) ภาระภาษ กจการเจาของคนเดยวไมถอเปนหนวยทางภาษ ผลงทนตองน ารายไดของกจการเจาของคนเดยวรวมเขากบรายไดอนๆ ของผลงทนเปนเงนไดพงประเมนในปภาษนนๆ เพอน าไปค านวณภาษเงนไดบคคลธรรมดา สวนบรษทคนเดยวถอเปนนตบคคลและหนวยภาษแยกออกจากผลงทน ดงนนบรษทคนเดยวจงตองเสยภาษเงนไดนตบคคล และหลงจากจายเงนปนผลแลว ผลงทนตองน าเงนปนผลไปช าระภาษเงนไดบคคลธรรมดาอกครงหนง

แมในปจจบนกฎหมายของประเทศไทยยงไมอนญาตใหมการจดตงบรษทคนเดยวได แตเมอไรกตามทมการแกไขกฎหมายแลว เจาของกจการจะมทางเลอกในการจดตงรปแบบการด าเนนธรกจใหมความเหมาะสมกบขอจ ากดของตนไดมากขน โดยเฉพาะในกรณทไมมผรวมลงทนดวย เจาของกจการอาจเลอกด าเนนธรกจในรปแบบกจการเจาของคนเดยวหรอจะด าเนนธรกจในรปแบบบรษทคนเดยวกได ขนอยกบการตดสนใจชงน าหนกระหวางขอดและขอเสยของการด าเนนธรกจในแตละรปแบบตามทไดกลาวมา