24
Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442 วารสารพฤติกรรมศาสตร์ ปีท19 ฉบับที1 มกราคม 2556 75 ลิขสิทธิ์โดย สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ Results of Changes in Psychological and Behavioral after the Implementation of Behavioral Intervention Program to Modify Healthy Eating and Exercise Behavior among Obese Children in Hua Chiew Hospital, Bangkok 1 Jiraporn Chomboon 2 Dusadee Yoelao 3 Chittiwat Suprasongsin 4 Patcharee Duangchan 5 Received: August 20, 2012 Accepted: November 12, 2012 Abstract The aim of this experimental research was to determine changes in psychological and behavioral variables after the implementation of behavioral intervention as well as those between intervention and control groups. This experimental design was pretest-posttest control group design and ABF control group design. The samples were 26 children aged 10-13 years old at Hua Chiew Hospital, which 14 of those were assigned to the intervention group, and other12 were assigned to the control group. The intervention group was treated with behavioral intervention program consisted two activities of 1) Activity to educate on fundamental knowledge of obesity, nutrition and exercise, and cultivate the attitude towards the behaviors through the eight sub-activities, and 2) Activity to shape healthy eating behavior and proper physical activity behavior by using the process of self-control within 5 weeks time. The control group received regular program from hospital, and make self record about eating and exercise in daily life. This experimental design was pretest-posttest control group design and ABF control group design was applied. Data were mainly by Two-way MANOVA with Repeated Measures. The results showed that the intervention group has positively significant increased knowledge about obesity, attitude towards healthy eating behavior and attitude towards physical activity after the program, and more than the control group. More over, after the intervention program the statistically significant results showed that the healthy eating and proper physical activity behavior than before entering the program but it was not significant different from the control group. Keywords: Behavioral Intervention Program, Obesity, Healthy eating, Physical activity behavior 1 Dissertation for the Doctor of Philosophy Degree in Applied Behavioral Science Research 2 Graduate Student, Doctoral degree in Applied Behavioral Science Research, Srinakharinwirot University. e-mail: [email protected]. Tel.: 089-677-4646 3 Association professor in Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University. 4 Association Professor in Faculty of Medicine Ramathibodi Hospital, Mahidol University. 5 Lecturer in Faculty of Pharmacy,Srinakharinwirot University.

Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 75 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

Results of Changes in Psychological and Behavioral after the Implementation of Behavioral Intervention Program to Modify

Healthy Eating and Exercise Behavior among Obese Children in Hua Chiew Hospital, Bangkok1

Jiraporn Chomboon2 Dusadee Yoelao3

Chittiwat Suprasongsin4 Patcharee Duangchan5

Received: August 20, 2012 Accepted: November 12, 2012

Abstract

The aim of this experimental research was to determine changes in psychological and behavioral variables after the implementation of behavioral intervention as well as those between intervention and control groups. This experimental design was pretest-posttest control group design and ABF control group design. The samples were 26 children aged 10-13 years old at Hua Chiew Hospital, which 14 of those were assigned to the intervention group, and other12 were assigned to the control group. The intervention group was treated with behavioral intervention program consisted two activities of 1) Activity to educate on fundamental knowledge of obesity, nutrition and exercise, and cultivate the attitude towards the behaviors through the eight sub-activities, and 2) Activity to shape healthy eating behavior and proper physical activity behavior by using the process of self-control within 5 weeks time. The control group received regular program from hospital, and make self record about eating and exercise in daily life. This experimental design was pretest-posttest control group design and ABF control group design was applied. Data were mainly by Two-way MANOVA with Repeated Measures. The results showed that the intervention group has positively significant increased knowledge about obesity, attitude towards healthy eating behavior and attitude towards physical activity after the program, and more than the control group. More over, after the intervention program the statistically significant results showed that the healthy eating and proper physical activity behavior than before entering the program but it was not significant different from the control group. Keywords: Behavioral Intervention Program, Obesity, Healthy eating, Physical activity behavior

1 Dissertation for the Doctor of Philosophy Degree in Applied Behavioral Science Research 2 Graduate Student, Doctoral degree in Applied Behavioral Science Research, Srinakharinwirot University. e-mail: [email protected]. Tel.: 089-677-4646 3 Association professor in Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University. 4 Association Professor in Faculty of Medicine Ramathibodi Hospital, Mahidol University. 5 Lecturer in Faculty of Pharmacy,Srinakharinwirot University.

Page 2: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 76 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ผลลพธการเปลยนแปลงทางจตและพฤตกรรมเปลยนแปลงหลงไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร เพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกทเปนโรคอวนโรงพยาบาลหวเฉยว

กรงเทพมหานคร1 จราภรณ ชมบญ2

ดษฎ โยเหลา3 จตตวฒน สประสงคสน4

พชร ดวงจนทร5

บทคดยอ การศกษาครงนมความมงหมายเพอศกษาการเปลยนแปลงของตวแปรทางจต และตวแปรทางพฤตกรรม

ของกลมตวอยาง ภายหลงการใชการเปรยบเทยบพฤตกรรมระหวางกลมทดลองและควบคม กลมตวอยางทศกษาคอ เดกทไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคอวน แผนกคลนกเดก โรงพยาบาลหวเฉยว กรงเทพมหานคร จานวน 26 คน แบงเปนกลมทดลองจานวน 14 คนและกลมควบคมจานวน 12 คน กลมทดลองไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรม ประกอบดวย 2 กจกรรม คอ 1) การใหความรดานโภชนาการและการออกกาลงกายและการสรางเจตคตตอพฤตกรรมจานวน 1 ครง ม 8 กจกรรมยอย และ 2) การใชกระบวนการควบคมตนเองเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและการออกกาลงกายทเหมาะสมในชวตประจาวน จานวนทงหมด 5 สปดาหสวนกลมควบคมไดรบโปรแกรมปกตจากโรงพยาบาลและทาการบนทกการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายในชวตประจาวน การศกษาครงนเปนการทดลองโดยใชแบบแผนการทดลอง Pretest-posttest control group design และ ABF และมกลมควบคม (ABF control group design) วเคราะหขอมลดวยการวเคราะหความแปรปรวนสองทางแบบวดซา (Two-way MANOVA with repeated measures) และนาเสนอขอมลแนวโนมพฤตกรรมของเดกกลมทดลองโดยใชกราฟเสน ผลศกษาพบวา ภายหลงการทดลอง 1) ความรเกยวกบโรคอวน เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของกลมทดลองสงกวากอนไดรบโปรแกรม และสงกวากลมควบคม อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2) พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมฯ ดกวากอนไดรบโปรแกรม แตไมแตกตางจากกลมควบคม อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

คาสาคญ: โปรแกรมปรบพฤตกรรมศาสตร เดกอวน การบรโภคถกสขลกษณะ พฤตกรรมการออกกาลงกาย ____________________________ 1 ปรญญานพนธวทยาศาสตรดษฎบณฑต (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต) สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 2 นสตระดบปรญญาเอก สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. e-mail:[email protected]. 3 รองศาสตราจารย ประจาสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 4 รองศาสตราจารย ประจาคณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล 5 อาจารย ประจาคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

Page 3: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 77 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ความเปนมาและความสาคญของปญหา สถานการณของโรคอวนมการขยายตวเพม

มากขนทวโลก ดงทองคการอนามยโลกไดประกาศไวในป ค.ศ. 1997 วาโรคอวนไดระบาดในหลายประเทศทวโลก โดยชวง 2-3 ทศวรรษทผานมา หลายประเทศเผชญกบปญหาเดกอวนทเพมมากขน 2 ถง 3 เทา (ลดดา เหมาะสวรรณ และคณะ , 2547) หลายหนวยงานจงไดทาการสารวจภาวะดงกลาวและใหขอมลวา ปญหาโรคอวนไดเพมสงขนโดยเฉพาะในเดกและวยรน เชน ขอมลลาสดในป ค.ศ. 2002 ของ Nutritional Health and Nutritional Examination Surveys (NHANES) พบวา จานวนเดกและวยรนทเปนโรคอวนเพมขนเปนรอยละ 16 (Turell, 2005) รายงานขององคการอนามยโลก (WHO) ในป ค.ศ. 2003 พบวา เดกทอายนอยกวา 5 ป ทวโลกมอบตการณของภาวะโภชนาการเกนประมาณ 17.6 ลานคน (WHO, 2003) นอกจากน ร (Rhee, 2008) ไดทาการสารวจกลมตวอยางอายระหวาง 2-19 ป พบวาการเกดโรคอวนในเดกมเพมมากขนเปนสามเทาในรอบหลายปทผานมา โดยเดกอวนมมากถงรอยละ 17 ในสหรฐ อเมรกา และมเดกทนาหนกเกนเกณฑเฉลยถงรอยละ17 เชนกน ในกลมเดกอวนนนพบวารอยละ 37 ของเดกอวนทงหมดมอาย 6-11 ป และรอยละ 26 ของเดกอวนทงหมดมอาย 2-5 ป สาหรบประเทศไทยนนผลการสารวจภาวะโภชนาการในกลมเดกวยเรยน อาย 6-14 ปในโรงเรยนชนประถมศกษาจานวน 268 โรงเรยนของเครอขายวจยสขภาพ ในกรงเทพมหานครจานวน 884 คน เมอป พ.ศ. 2547 พบวา มเดกอยในภาวะอวน เรมอวนและทวม รวมกนคดเปนรอยละ 19.9 อกทงขอมลจากมลนธสาธารณสขแหงชาต (กรมอนามย, 2548) ในป พ.ศ. 2548 พบวา เดกนกเรยนในประเทศ อวนรอยละ12 ทวมรอยละ 5 และในกรงเทพมหานครเดกนกเรยนอวนถง รอยละ 15.5 ทวมรอยละ 73 จากขอมลตวเลขขางตนจะเหนวา

การเกดโรคอวนในเดกมแนวโนมเพมมากขน หากไมมการปองกนปจจยเสยงตางๆ ในการเกดโรคอวนแลว จะกอใหเกดปญหาสขภาพตางๆ ตามมา เชน โรคทางเดนหายใจอดกนและหยดหายใจขณะหลบ โรคเบาหวานประเภทท 2 โรคความดนโลหตสง และโรคอนๆ รวมทงปญหาดานจตใจและสงคม (ลดดา เหมาะสวรรณ และคณะ, 2547)

องคการอนามยโลกใหหลกการส าคญ ในการปองกนโรคอวนในเดกไว 2 ประการ ไดแก 1) การเพมการใชพลงงาน โดยการออกกาลงกาย หรอท า กจกรรมตางๆ ท ต องใ ชพล งงาน (Physical activity) และลดพฤตกรรมอยกบ (Physical inactivity) เชน การดทว การเลนเกมคอมพวเตอร เปนตน และ 2) การบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ (Healthy eating) โดยเพมการรบประทานผก ผลไม หลกเลยงอาหารไขมนและเครองดมทมรสหวาน (Story, et al, 2003 อางองจาก WHO, 2003) ดงนนหลายหนวยงาน จงใหความสนใจเกยวกบการปองกนโรคอวนในเดกเพราะมองวาโรคอวนในเดกสามารถปองกนได และการปองกนไมใหเกดโรคอวนเปนวธการทไดผลมากกวาการรกษา การปองกนโดยหลกของการปองกนโรคอวนทาได 3 ระดบ คอการปองกนโรคอวนสาหรบประชาชนทวไปไมใหเปนโรค การปองกนโรคอวน ในกลมประชากรทมความเสยงตอการเปนโรค และการปองกนผทอวนแลวไมใหอวนมากขน ทงนในการศกษาวจยครงนไดมงเนนทการปองกนเดกทเปนโรคอวนแลวไมใหอวนเพมมากขน อกทงเปนการปองกนไมใหมความเสยงตอการเปนโรคอวนในวยรนและวยผใหญตอไปนกวชาการหลายแขนงจงพยายามหาวธการตางๆ มาประยกตใชใหเกดประสทธผลสงสดในการปองกนโรคอวน โดยเฉพาะอยางยงการสรางโปรแกรมการปรบเปลยนรปแบบการดาเนนชวต (Lifestyle modification) และการปรบเปลยนพฤตกรรม (Behavior modification) ทมประสทธผล

Page 4: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 78 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ซงมกจะเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคและ การออกกาลงกาย (Wing et al, 2001) เพนนคและคณะ (Penick, Filion, Fox, & Stunkard, 1971) ไดใชทฤษฎปรบพฤตกรรมกบกลมคนไขโรคอวน พบวากลมทดลองมนาหนกลดลงมากกวากลมควบคมทไดรบการบาบดแบบกลมทวไป และยงพบวา รอยละ 13 ของคนไขโรคอวนทรบการปรบเปลยนพฤตกรรมนาหนกลดลงมากกวา 40 ปอนด และรอยละ 53 ของคนไขโรคอวนทรบการปรบเปลยนพฤตกรรมนาหนกลดลงมากกวา 20 ปอนด เขาจงสรปวาการใชวธการปรบเปลยนพฤตกรรมเหมาะสมในการนาไปใชกบคนไขโรคอวน สาหรบประเทศไทย พชร ดวงจนทร (2010) ไดทาการศกษาทดลองเพอศกษาประสทธผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมทประยกตใชแนวคดการควบคมตนเอง การรบรความสามารถของตนเองและการแปลงเจตนาสการกระทาเพอปรบเปลยนตวแปรทางจต พฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกกาลงและดชนมวลกายในเดกนกเรยนชนประถมศกษา กรงเทพมหานคร พบขอมลทสาคญคอ ภายหลงไดรบโปรแกรม กลมตวอยางมคะแนนเฉลยของความรเกยวกบโรคอวน การควบคมตนเองดานการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการบรโภคอาหาร เพมขนจากกอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต

จากขอมลทกลาวมาขางตนพบวา การใชแนวคดการปรบเปลยนพฤตกรรมนนมความเหมาะสม โดยเฉพาะแนวคดในการควบคมตนเองเจตคตตอพฤตกรรมการควบคมตนเองดานการบรโภคอาหารและการออกกาลงกาย รวมทงแนวคดทางการศกษาโดยการใหความรและความเขาใจตลอดจนสามารถนาความรไปประยกตใชได ซงผวจยมความสนใจทจะนาแนวคดดงทกลาวมาประยกตใชในการปรบเปลยน ความร เจตคตทดตอพฤตกรรมและพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกาย

ทเหมาะสม ในกลมตวอยางทเปนเดกชวงอาย 10-13ป นนเปนชวงวยทควรไดรบการสงเสรมใหมสขภาพทดเพอการเจรญเตบโตเปนวยรนและผใหญทมคณภาพตอไป กลมเดกชวงอายดงกลาวนมความสมเสยงทจะกลายเปนวยรนทอวนไดงาย และอวนตอเนองไปถงวยผใหญประกอบกบการศกษาทผานมา สวนใหญแลวมการศกษาในเดกปกตและเดกทเปนกลมเสยงตอการเปนโรคเทานน โดยทาการศกษาในบรบทของโรงเรยนแตการศกษาในเดกท เปนโรคแลวและในบรบทของโรงพยาบาลคอนขางนอย ดงนนในเดกทปวยเปนโรคอวนแลวยอมมความสาคญมากเชนเดยวกน หากเดกเหลานไดรบการปรบเปลยนพฤตกรรมไดแลวโอกาสในการเปนโรคอวนเพมขนและโอกาสในการมภาวะแทรกซอนหรอเปนโรคอนๆ ตามมายอมลดนอยลง อกทง กอใหเกดประโยชนสงสดในการปองกนและแกไขโรคอวนในเดกตอไป

วตถประสงคของการวจย

การวจยครงมความม งหมายเพอศกษาผลลพทการใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอ การปรบเปลยนพฤตกรรม 2 ประการคอ

1) ผลลพธทางจต ไดแก ความรทเกยวกบโรคอวน และเจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของกลมทดลองทงกอน และหลงการทดลอง และของกลมทดลองกบกลมควบคม

2) ผลลพธทางพฤตกรรม ไดแก พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายท เหมาะสมของกลมทดลอง 3 รายการ ไดแก ในระยะเสนฐาน ระยะทดลองใช และระยะตดตามผล

Page 5: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 79 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ขอบเขตการวจย กลมตวอยางในการวจย

กลมตวอยางทใชในการวจยเดกทมคณภาพตามเกณฑ คอ ไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคอวน ในโรงพยาบาลหวเฉยว ในป พ.ศ. 2553 อายระหวาง 10-13 ป ทงเพศหญงและเพศชาย ทสมครใจเขารวมการวจย รวมทงยอมรบเงอนไขของการเขาโปรแกรมจากผปกครอง มจานวน 26 คน เขารบการทดลอง โดย 14 คนแรกถกจดเขากลมทดลองและ เดก 12 คนหลงถกจดเขากลมควบคม โดยกลมทดลอง ไ ดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร เ พอการปรบเปล ยนพฤตกรรม สวนกลมควบคมไดรบโปรแกรมการรกษาของแพทยตามปกตและใหบนทกการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายในชวตประจาวน

ตวแปรทศกษา การวจยครงนแบงตวแปรเปน 2 ประเภท คอ ตวแปรจดกระทาและตวแปรตาม ดงน 1) ตวแปร จดกระทา ไดแก โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยาง ถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกาย ทเหมาะสมของเดกทเปนโรคอวน 2) ตวแปรตาม แบงออกเปน 2 กลมไดแก 1) ตวแปรทางจต คอ ความรเกยวกบโรคอวน การบรโภคอาหารและการออกกาลงกาย เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ เจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย 2) ตวแปรทางพฤตกรรม คอ พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม

นยามปฏบตการ โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกทเปนโรคอวน หมายถง ชดกจกรรม

เพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและพฤตกรรมการออกกาลงกายของเดกทเปนโรคอวนทผวจยสรางขน มวตถประสงคเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมทเกยวของกบโรคอวนของเดกอวนเพอปองกนไมใหเกดภาวะดงกลาวมากขน โดยใชปจจยภายนอกบคคลรวมกบปจจยภายในบคคลในการสรางกรอบของโปรแกรม ใ ชแนวคดทางดานการศกษา ทางดานจตวทยา และทางดานพฤตกรรมรวมกนสาหรบเวลาในการดาเนนการนนใชเวลาจานวน 6 สปดาห มกจกรรม 6 ครง โดยกจกรรมครงท 1 ใชเวลาประมาณ 480 นาท สวนครงท 2-6ใชเวลาครงละประมาณ 360 นาทโดยมกจกรรมหลกคอ 1) การจดกจกรรมทใหความรเกยวกบโรคอวนการบรโภคอาหารและการออกกาลงกายใหแกกลมทดลอง โดยใชหลกการจดกจกรรมตามแนวคดการจดระบบความรตามจดม งหมายการศกษาของ บลม (Bloom’s taxonomy) ดานการรคด (Cognitive domain) รวมทงการจดกจกรรมเพอใหเกดการเปลยนหรอพฒนาเจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและเจตคตตอการออกกาลงกายทเหมาะสมตามแนวคดพฒนาเจตคตของแมคไกวร (McGuire, 1985) และ 2) การจดกจกรรมทใชกระบวนการควบคมตนเองในการปรบพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และพฤตกรรมการออกกาลงกายอยางเหมาะสม ตามแนวคดทางพฤตกรรมนยมโดยการควบค มผลกรรม (Self-Presented consequence) (สมโภชน เอยมสภาษต, 2550)

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

1. แนวคดการจดระบบความรตามจดมงหมายการศกษาของบลม (Bloom’s taxonomy) ดานการรคด (Cognitive domain)

นกวชาการและนกคดหลายแขนง นกปรชญา

Page 6: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 80 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

นกจตวทยา นกการศกษา ไดพยายามกลาวถง ความรของมนษยในมมมองมากมาย ซงหนงในนกวชาการเหลานนคอ เบนจามน บลม (1979) ไดจดระบบความรตามจดมงหมายทางการศกษาเปน 3 ดาน คอ ดานการรคด (Cognitive domain) ดานอารมณ ความรสกนกคด (Affective domain) และดานทกษะกลไก (Psycho-motor domain) ในทนผวจยจะนาเสนอในสวนของดานการรคดเทานนซงเปนความสามารถในดานการร การคด การจดจา ระลกได ตลอดจนความสามารถทางสตปญญาในดานตางๆ ประกอบไปดวย 6 ระดบ เรยง ลาดบจากงายไปยากดงนคอ 1) ความร (Knowledge) 2) ความเขาใจ (Comprehension) 3) การนาไปใช (Application) 4) การวเคราะห (Analysis) 5) การสงเคราะห (Synthesis) และ 6) การประเมนผล (Evaluation) (Bloom, Hastings & Madaus, 1971; Bloom, 1979; ลวน สายยศ และองคณา สายยศ, 2539; สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2540; อรพนทร ชชม, 2545) อยางไรกตามในการศกษา ครงนผวจย ไดนาแนวคดนมาประยกตใชในการพฒนาโปรแกรมเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกทเปนโรคอวน คอ ระดบความร ระดบความเขาใจ และระดบการนาไปใช เนองจากทง 3 ระดบนเหมาะสมกบพฒนาการของเดกกลมตวอยาง ซงมอายระหวาง 10-13 ป ซงเปนชวงทมสตปญญากวางขน สามารถคดเปนเหตเปนผลมากขน สามารถคดและแกไขปญหาไดมากขน เรมเขาใจแนวคดเชงนามธรรมพนฐานงายๆ เรมสนใจอานหนงสอตางๆ เพอทจะรวมอภปราย หรอพดคยกบเพอนฝงได ชอบแสดงออกทางความคดและแสดงการมสวนรวม และรบฟงความคดเหนของผอน มความคดรเรมทาสงใหมๆ มความอยากรอยากเหน เรยนรและเขาใจส งตางๆ ไดเรว อยางไรกตามความสามารถในการแยกแยะสาเหตและผลยงไมดเทา

วยรนซงมพฒนาการดานการคดเปนเหตเปนผลเตมท สามารถใชตรรกจากเงอนไขทกาหนดได สามารถคดเหตผลเชงสดสวนได สามารถแยกตวแปรเชงเหตผลได และสามารถใชเหตผลสรปเปนองครวมได (สชาจนทรเอม, 2542; ศรเรอน แกวกงวาล, 2549; ประณต เคาฉม, 2549) ซงเดกในชวงอายน ยงไมมความ สามารถทางการคดถงระดบดงกลาวดงนน ในการจดกจกรรมเพอใหความรแกเดกชวงอาย นจงตองดาเนนการใหเหมาะสมกบพฒนาการทางสตปญญาตามชวงวยดวย ซงใน 3 ระดบแรกตามมมมองของ บลมนาจะมความเหมาะสมกบชวงวยน ซงสรปความหมายไดคอ

ความร หมายถง ความสามารถทจดจาระลกไดในส งท เคยเรยนรหรอมประสบการณมาแลวเกยวกบเนอเรอง ขอเทจจรง รวมทงขอสรปของปจจยเสยงของโรคอวน วธการปองกนและการรกษาของ โรคอวน ตลอดจนเนอหา ขอเทจจรง และขอสรปของการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ การบรโภคอาหารทมประโยชนตอสขภาพ และอาหารทไมมประโยชนตอสขภาพ อกทงวธการในการบรโภคอาหารทถกหลกโภชนาการ รวมไปถงเนอหาขอเทจจรง และขอสรปของการออกกาลงกายทกอใหเกดคณประโยชนตอรางกาย และโทษทจะเกดกบรางกายหากไมออกกาลงกาย รวมทงวธการออกกาลงกายทเหมาะสมกบตนเอง

ความเขาใจ หมายถง เปนความสามารถเขาใจเนอหา ของโรคอวน การบรโภคอาหาร และ การออกกาลงกาย โดยสามารถอธบายความหมาย ของ โรคอวนได อธบายสาเหตของโรคอวน หาความ สมพนธของสาเหตและการปองกนโรคอวน ได แยกแยะประเภทอาหารทมประโยชนตอรางกาย และไมมประโยชนได และแยกแยะประเภทของกจกรรมตางๆ ททาใหรางกายเกดการใชพลงงานได และกจกรรมลกษณะใดทใหประโยชนตอรางกาย

Page 7: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 81 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

รวมทงสามารถคาดคะเนถงการปฏบตตนทเสยงตอการเปนโรคเพมขนและคาดการณถงการปฏบตตนเพอการปองกนโรคได

การนาไปใช หมายถง ความสามารถทจะนาเอาความร หลกการ แนวคดวธการเกยวกบโรคอวน การบรโภคอาหารและการออกกาลงกายทไดรบมาไปใชในสถานการณใหม ในชวตประจาวนและสามารถใชได

2. แนวคดเจตคตตอพฤตกรรม เจตคต หรอ ทศนคต มาจากภาษาองกฤษ คอคาวา Attitude ซงนกวชาการทงในและตางประเทศ มมมมองในทศทางทแตกตางกนบางและเหมอนกนบาง รวมทงมการกลาวถงมตตางๆ ของเจตคต เพอหาคาจากดความทมความเหมาะสมทสด ซงสรปไดวา เจตคตเปนคณลกษณะทางจต หรอคณลกษณะภายในตวของบคคลทมตอสงใดสงหนง โดยมความพรอมทจะแสดงพฤตกรรม หรอตอบสนองตอสถานการณนนออกมา ซงความพรอมดงกลาวนนจะตองเกดจากการไดเรยนรหรอรบรสงนนแลวมการประเมนคณคาของสงทเรยนรมา รวมกบความรสกทเกดขน ซงจะเปนตวกระตนใหบคคลตอบสนองออกมาทศทางใดทศทางหนงทงทางบวกและทางลบ โดยเจตคตประกอบดวย 3 องคประกอบสาคญ คอ 1) องคประกอบทางการรคดเชงประเมนคา (Cognitive component) หมายถง การรการคด ความเชอ ตลอดจนขอสนเทศทวไปทเกยวของกบวตถทางเจตคต เจตคตของบคคลทมตอสงใดสงหนง ตองประกอบดวยความรเกยวกบสงนนเปนอนดบแรก และเปนความรวา สงนนมคณหรอ มโทษมากนอยเพยงใด เปนความรหรอความเชอถอ ทใชประเมนคาได 2) องคประกอบทางความรสก (Affective component) องคประกอบนเปนสวนสาคญ ทสดของเจตคต หมายถง ความรสกชอบหรอไมชอบพอใจหรอไมพอใจ ความรสกนจะเกดขนโดยอตโนมตเมอบคคลมความรเกยวกบคณหรอโทษของสงนน

แลวบคคลจะตองมความรวาสงใดดหรอไมด กอนทเขาจะมความรสกชอบหรอไมชอบสงนน องคประกอบทางความรสกยงสอดคลองกบองคประกอบทางการ รคดดวย กลาวคอ ถาบคคลรเกยวกบสงหนงในทางด กยอมจะเกดความรสก แตถารเกยวกบสงนนในทาง ไมดกยอมจะไมชอบ ไมพอใจ 3) องคประกอบทางการพรอมกระทา (Action tendency component) หมายถง การทบคคลมความพรอมทจะชวยเหลอ สนบสนน สงเสรม สงทเขาชอบ พอใจ และพรอมทจะทาลายหรอเพกเฉยตอสงทเขาไมชอบ ไมพอใจ เมอบคคลมความรเชงประเมนคา และมความรสกชอบหรอไมชอบสงนนแลว สงทสอดคลองกนซงตดตามมาคอความพรอมทจะกระทาการใหสอดคลองกบความรสกของตนเองตอสงนนดวย ดงนน การรายงานถงความพรอมในการปฏบตตอสงใดสงหนงจงเปนเครองสะทอนใหเขาใจเจตคตของบคคลไดดวย (McGuire,

1985; งามตา วนนทานนท, 2535) กระบวนการเปลยนเจตคต นนแมคไกว

(McGuire, 1969) ไดอธบายกระบวนการเปลยนแปลงเจตคตประกอบดวยขนตอน 5 ขนตอน ตามลาดบ คอ1) ขนสรางความสนใจ (Attention) การทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงเจตคตของบคคลนน ในขนตนบคคลจะตองยอมใหความสนใจและเอาใจใสรบรขอความในการชกจง 2) ขนสรางความเขาใจ (Comprehension) ความเขาใจจะเกดขนได เมอบคคลเอาใจใสรบฟงสารสอ โดยองคประกอบอนๆ ทเขามามผลตอความเขาใจสารสอชกจงทสาคญ เชน องคประกอบเกยวกบการสอสาร สารสอควรใชขอความชกจงททาใหผรบเกดความเขาใจไดงาย มความนาเชอถอ มวธการชกจงทสอดคลองกบลกษณะของผรบ ไมเราใหผรบใช กลวธานในการปองกนตนเอง และขนอยกบลกษณะและสภาพทางจตใจของผรบสารดวย 3) ขนสรางการยอมรบ (Acceptance) ขนนเปนขนทมความสาคญ

Page 8: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 82 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

และเปนจดมงหมายของการพฒนาเจตคตทงหลาย แมผรบสารจะเขาใจเนอความในสารอยางชดเจนวา ไดกลาวสนบสนนในหนงเรองใด แตถาจะเหนดวยกบเนอหาและการชกจงนน ยอมขนอยกบสงอนๆ อกหลายประการทสาคญคอ ลกษณะของผทาการชกจงเนอหาของสารชกจง และสภาพในการชกจง สาเหตททาใหผฟงยอมรบขาวสาร ไดแก ผสอความทมอานาจ สามารถใหคณใหโทษของการยอมรบ ผสอความทสามารถดงดดความสนใจเนอหาของสารสอดคลองกบคานยมและความคดของผฟง 4) การจดจาการเปลยนเจตคต (Retention) เมอเกดการยอมรบแลว การเปลยนเจตคตจะคงอยทนทานสกเทาไหร ขนอยกบความจาในเรองราวเกยวกบเจตคตนนๆ ถาเปนเรองราวทมความสาคญตอตวบคคล บคคลจะจาไดนาน วธการสอสารทดงดดความสนใจแกผรบ และการเสนอ สารนนบอยๆ จะชวยทาใหความจาในเนอหานนๆ ตดทนทาน และ 5) การกระทาตามการชกจง (Action) เปนกระบวนการขนสดทายของการเปลยนเจตคต คอ การแสดงพฤตกรรมเพอแสดงถงการมเจตคตนนๆ บคคลทจะกระทาตามการชกจง นอกจากจะมเจตคตทเหมาะสมแลวยงมปจจยอนๆ ทจะสนบสนนหรอขดขวางการกระทาตามเจตคต เชน ปจจยทางดานจตลกษณะ ไดแก ลกษณะมงอนาคต ความสามารถควบคมตน และแรงจงใจใฝสมฤทธ

3. แนวคดการควบคมตนเอง แนวคดการควบคมตนเองทอยบนพนฐาน

ของทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบการกระทามความเชอวาพฤตกรรมของบคคลนนจะถกควบคมดวยเงอนไขนาและผลกรรม นนคอ ถาเงอนไขนาเปลยนแปลงหรอผลกรรมเปลยนแปลงพฤตกรรมกยอมจะเปลยนแปลงไปดวย การควบคมตนเองตามแนวคดนจะอาศยแนวคดทฤษฎการเรยนรแบบการกระทา (Operant conditioning) ของ สกนเนอร ซงเขาไดเนน ความสมพนธระหวางพฤตกรรมกบ

สงแวดลอมทเปนผลพวงของพฤตกรรม โดยเขาไดอธบายความสมพนธนวา เมอสงเรามากระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมแลว บคคลจะไดรบสงทตามมา คอ ผลกรรม หรออาจกลาวไดวา พฤตกรรมเปนผลมาจากการมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ทงนเพราะส งแวดลอมเปนตวการควบคมพฤตกรรม เม อสงแวดลอมเปลยนไปพฤตกรรมกเปลยนไปดวย แตขณะเดยวกนพฤตกรรมของบคคลทเปลยนแปลงไปกจะเปนตวกาหนดสงแวดลอมใหมเชนเดยวกน ดงนนจะเหนไดวาพฤตกรรมของบคคลและสงแวดลอม ตางมอทธพลซงกนและกน

การควบคมผลกรรม (Self-Presented consequence)

การควบคมผลกรรม หมายถง การใหผลกรรมตนเองหลงจากท ไดทาพฤตกรรมเปาหมายแลว การควบคมผลกรรม ซงผลกรรมนอาจเปนการเสรมแรงตนเองหรอการลงโทษตนเองกได แตการลงโทษตนเองนนมลกษณะเปนสงทไมพงปรารถนา จงเปนการยากทบคคลจะนาไปปฏบตกบตนเองได (ประทป จนง, ม.ป.ป. อางองจาก Cormier; & Cormier, 1997) และในบางครงการลงโทษกเพยงแตจะชวยระงบพฤตกรรมทไมพงประสงคเทานน ทงนยงอาจทาใหเกดปฏกรยาทางลบตออารมณไดอกดวย ดงนนบคคลจงนยม การเสรมแรงตนเองมากกวาการลงโทษตนเอง ดงนนการควบคมผลกรรม เปนการใหผลกรรมหลงจากบคคลไดแสดงพฤตกรรมเปาหมายแลว โดยตนเองเปนผวางเงอนไขผลกรรม และใหผลกรรมนนแกตนเองเพอใหพฤตกรรมของตนเองเปลยนแปลง การเพม พฤตกรรมท เหมาะสมสามารถกระทาไดโดยการเสรมแรงตนเอง (Self-reinforcement) หลงการเกดพฤตกรรม หรอตองการลดพฤตกรรมทไมเหมาะสมดวยการลงโทษตนเอง (Self-punishment) หลงการเกดพฤตกรรมทไมเหมาะสมนน แตเนองจากการลงโทษเปนเพยงการระงบไม ใหพฤตกรรมท ไม

Page 9: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 83 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

เหมาะสมเกดขน อาจจะเกดพฤตกรรมทไมเหมาะสมอนๆ ตามมา และอาจเกดปฏกรยาทางอารมณไดเพอใหบคคลสามารถควบคมตนเองมากทสดโดยบคคลจาเปนจะตองทราบเปาหมายพฤตกรรมทจะกระทาในเชงปรมาณใหไดรบการเสรมแรง ซงบคคลสามารถทาไดโดยตงเปาหมายดวยตนเอง (Goal Setting) เปาหมายนจะเปนเกณฑทเชอมโยงไปถงการเสรมแรงตนเองทจะกาหนดใหตนเองทราบวา บคคลจะตองกระทาพฤตกรรมในปรมาณเทาไหรจงจะไดรบการเสรมแรง การตงเปาหมายนจงมลกษณะเปนการกาหนดเงอนไขการเสรมแรงดวยตนเอง นอกจากการตงเปาหมายแลวบคคลจาเปนจะตองทราบเสยกอนวา ตนเองกาลงกระทาพฤตกรรมเปาหมายท ตงไวหรอไม ดงนนจงตองมการเตอน

ตนเอง (Self-monitoring) รวมอยดวยซงการเตอนตนเองประกอบดวยการสงเกตพฤตกรรมตนเอง ( Self-observation) และการ บนทกพฤตกรรมตนเอง (Self-recording) การสงเกตตนเองจะชวยใหบคคลสามารถพจารณาไดวา พฤตกรรมเปาหมายเกดขนหรอไม การบนทกพฤตกรรมดวยตนเองจะชวยใหบคคลทราบทศทางของพฤตกรรม และเปนขอมลส าหร บการประ เม นพฤต กรรมตนเอง ( Self-evaluation) วาพฤตกรรมเปาหมายเกดขนตรงตามเกณฑทจะใหการเสรมแรงหรอไมและเมอบคคลสามารถกระทาพฤตกรรมตามเกณฑทกาหนดไว จงเสรมแรงตนเอง (Self-reinforcement)

กรอบแนวคดการวจย

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดการวจย

ตวแปรตาม ผลลพธดานจต 1. ความรเกยวกบโรคอวน 2. เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ 3.เจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย ผลลพธดานพฤตกรรม 1. พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ 2. พฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม

ตวแปรจดกระทา โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและวยรนทเปนโรคอวน ประกอบดวยกจกรรมหลกคอ 1. การใหความรและสรางเจตคต เพอใหเกดความรและเจตคตตอพฤตกรรม ประกอบดวย กจกรรมเกยวกบโรคและการปองกน/ควบคมโรคอวน กจกรรมดานการบรโภคอาหาร และกจกรรมดานการออกกาลงกาย 2. การเรยนรกระบวนการและฝกทกษะการควบคมตนเองเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม เปนการควบคม ผลกรรม (Self-Presented Consequence) ใชเทคนค 1) การตงเปาหมาย (Goal Setting) 2) การเตอนตนเอง (Self-Monitoring) 3) การประเมนตนเอง (Self-Evaluation) 4) การเสรมแรงและการลงโทษตนเอง (Self-Reinforcement & Self-Punishment)

Page 10: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 84 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

วธดาเนนการวจย การศกษาวจยครงนผวจยไดออกแบบการวจยเชงทดลองซงแบงการทดลองออกเปน 2 สวนคอ สวนแรก เปนการทดลองโดยแบบแผนการทดลองแบบ Pretest-posttest control group design ซงเปนแบบแผนการทดลองในการใหความรและพฒนาเจตคตของกลมทดลอง ซงเปนแบบแผนเพอใหความรและสรางเจตคตตอพฤตกรรม และสวนทสองเปนแบบแผนการทดลองแบบ ABF และมกลมควบคม (ABF control group design) ซงเปนแบบแผนการทดลองในการใชกระบวนการควบคมตนเองเพอการปรบ เปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม กจกรรมในโปรแกรมทงหมดแบงออกเปน 3 ระยะ ระยะแรก เปนการใหเดกกลมทดลองเขารบการอบรมเพอมงพฒนาความรเกยวกบโรคอวน รวมทงพฒนาเจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายซงเนนประเดนของการจดจาความร ความเขาใจ และการนาไปใช จานวน 1 ครง จานวน 8 กจกรรม โดยผวจยดาเนนการ ทโรงพยาบาลโดยนดเดกกลมทดลองทกคนมาเขารวมโปรแกรมการใหความร พฒนาเจตคตตอพฤตกรรม และฝกทกษะการใชกระบวนการควบคมตนเองเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและการออกกาลงกาย และใหเดกกลบไปทดลองฝกควบคมตนเองทบานเปนเวลา 1 สปดาหกอนใชกระบวนการการควบคมตนเองในการปรบเปลยนพฤตกรรมจรง สวนกลมควบคมนนผวจยดาเนนการทโรงพยาบาลเชนกนโดยจะแนะนาใหเดกสามารถบนทกพฤตกรรมประจาวนของตนเองได หลงจากนนจงใหเดกกลบไปทดลองบนทกพฤตกรรมประจาวนของตนเองทบานเปนเวลา 1 สปดาห กอนดาเนนการบนทกขอมลจรง ระยะทสองเปนการ

ดาเนนการควบคมตนเองดานการบรโภคอาหารและการออกกาลงกายดวยตนเองในชวตประจาวน จานวน 5 สปดาห ผวจยดาเนนการทดลองโปรแกรมฯ โดยใหกลมทดลองใชโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมซงการใชโปรแกรมฯ ในระยะนเนนเรองของการนากระบวนการของการควบคมตนเอง คอ การควบคมผลกรรม โดยใชเทคนค การตงเปาหมาย การเตอนตนเอง การประเมนตนเอง การเสรมแรงและลงโทษตนเองและการทาสญญากบตนเอง ในระยะนกลมทดลองจะตองเกบขอมลดวยตนเองโดยการสงเกตและบนทกพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกกาลงกายประจาวน รวมทงการชงนาหนกและวดสวนสงทกสปดาห สาหรบกลมควบคมนนจะไดรบการบาบดตามปกตจากโรงพยาบาล และทาการบนทกการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายในชวต ประจาวน รวมทงการชงนาหนกและวดสวนสง ทกสปดาห ใชเวลา 5 สปดาหเชนกน ระยะทสามเปนการตดตามผลหลงจากทถอดถอนโปรแกรมฯ ของกลมทดลองออกแลว ผวจยใหเดกทงกลมทดลองและกลมควบคมดาเนนการเกบรวบรวมขอมลดานพฤตกรรมดวยตนเองทบานตอเนองอก 1 สปดาห ผลการวเคราะหขอมล

ผลการ ว เคราะหข อ มล เพ อทดสอบสมมตฐานขอท 1

สมมตฐานขอท 1 คอ ผลลพธทางจต ไดแกความรเกยวกบโรคอวนเจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมฯ ของเดกทเปนโรคอวนสงกวากอนไดรบโปรแกรม และสงกวากลมควบคม

ในการวเคราะหขอมลเพอการทดสอบสมมตฐาน

Page 11: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 85 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การวจยขอนนน ผวจยไดตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการวเคราะหขอมลดวยสถตการวเคราะหความ

แปรปรวนหลายตวแปร (MANOVA) พบวา เปนไปตามขอตกลงเบองตน

ตาราง 1 ผลการวเคราะหความแปรปรวนสองทางแบบวดซาของตวแปรทางจต โดยพจารณาตามรปแบบการทดลอง และระยะการทดลอง

แหลงความแปรปรวน คาสถต Wilks’ Lambda () F df p Partial 2 ระหวางกลม รปแบบการทดลอง (A) .685 3.365 3 .037 .315 ภายในกลม ระยะการทดลอง (B) .688 3.322 3 .038 .312 ปฏสมพนธ (AB) .541 6.223 3 .003 .459

จากตาราง 1 แสดงผลการวเคราะหความ

แตกตางระหวางกลม ซงพบวา อทธพลหลกของรปแบบ การทดลองมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=3.365, p=.037) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .315 แสดงวาเดกทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอการปรบพฤตกรรมของเดกและวยรน ทเปนโรคอวน มความรเกยวกบโรคอวน เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม แตกตางกบเดกทไมไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอการปรบพฤตกรรมของเดกและวยรน ทเปนโรคอวนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=3.322, p=.038) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .312 แสดงวาในระยะการทดลองทแตกตางกน (กอนการทดลอง-หลงการทดลอง) สงผลใหมตวแปรทางจตแตกตางกน และพบวาหลงเขาโปรแกรมของเดกและวยรน ทเปนโรคอวน มความรเกยวกบโรคอวน เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และเจตคต ตอพฤตกรรมการออกกาล งกายทเหมาะสมเพมสงขน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=6.223, p=.003) และขนาดอทธพล (Effect

size) มคาเทากบ .459 และโปรแกรมยงมปฏสมพนธกบระยะเวลาการเขารบการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงผลตอตวแปรทางจต

เนองจากพบนยสาคญทางสถตของปฏสมพนธ ดงกลาว จงไมสามารถสรปผลของรปแบบการทดลองและระยะการทดลองในการวเคราะหได ดงนนผวจย จงทาการวเคราะหตอโดยการวเคราะหความแปรปรวนตวแปรเดยวสองทางแบบวดซา (Two-way ANOVA with Repeated Measure) ของตวแปรทางจต รายดาน เพอพจารณาอทธพลของรปแบบการทดลองกบระยะการทดลองทมตอตวแปรทางจตแตละดานโดยมรายละเอยดของผลการวเคราะหดงน

Page 12: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 86 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ตาราง 2 ผลการวเคราะหความแปรปรวนสองทางแบบวดซา ของตวแปรทางจตรายดาน ตามรปแบบ การทดลอง และระยะการทดลอง

แหลงความแปรปรวน SS df MS F Sig Partial 2 ความรเกยวกบโรคอวน ระหวางกลม รปแบบการทดลอง (A) 18.132 1 18.132 .469 .500 .190 ความคลาดเคลอน 928.637 24 38.693 ภายในกลม ระยะการทดลอง (B) 69.286 1 69.286 10.224 .004 .299 ปฏสมพนธ (AB) 10.440 1 10.440 1.541 .227 .060 ความคลาดเคลอน 162.637 24 6.77 เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ ระหวางกลม รปแบบการทดลอง (A) 2256.593 1 2256.593 6.429 .018 .211 ความคลาดเคลอน 8423.964 24 350.999 ภายในกลม ระยะการทดลอง (B) 20.969 1 20.969 .372 .548 .015 ปฏสมพนธ (AB) 839.430 1 839.430 14.895 .001 .383 ความคลาดเคลอน 1352.512 24 56.355 เจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย ระหวางกลม รปแบบการทดลอง (A) 68.930 1 68.930 .167 .686 .007 ความคลาดเคลอน 9881.012 24 411.750 ภายในกลม ระยะการทดลอง (B) 18.683 1 18.683 .763 .391 .031 ปฏสมพนธ (AB) 106.375 1 106.375 4.343 .048 .153 ความคลาดเคลอน 587.798 24 24.492

จากตาราง 2 แสดงผลการวเคราะหจาแนก

รปแบบของตวแปรจต พบวา ตวแปรความรเกยวกบโรคอวน ซ งพบวา มเพยงอทธพลหลกของระยะ การทดลองเทานนทมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=10.224, p=.004) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .299 แสดงวา ระยะการทดลองหรอการเขารบโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอการปรบพฤตกรรมของเดกและวยรน ทเปนโรคอวนทแตกตางกน เดกม ความรเกยวกบโรคอวนเพมสงขนอยางมนยสาคญทางสถต

สาหรบผลการวเคราะหตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ พบวา อทธพลหลกของรปแบบการทดลองมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=6.429, p=.018) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .211 แสดงวา เดกทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอการปรบพฤตกรรมของเดกและวยรน ท เ ปนโรคอวน ม เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะสงกวาเดกทไมไดเขารบโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอการปรบพฤตกรรมของเดกและวยรน ทเปนโรคอวนอยาง

Page 13: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 87 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=14.895, p=.001) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .383 และโปรแกรมมปฏสมพนธกบเวลาการทดลอง แสดงวา หลงการไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอการปรบพฤตกรรมของเดกและวยรน ทเปนโรคอวน มเจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะสงเพมขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

สวนผลการว เคราะห ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายท เหมาะสม พบวา ปฏสมพนธ ระหวางรปแบบการทดลองและระยะ การทดลองมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=4.343, p=.048) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .153 แสดงวา การเขารบโปรแกรมและระยะเวลาการเขารบโปรแกรมมผลทาใหเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมเพมสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงผลตอตวแปรเจตคตตอพฤตกรรม

การออกกาลงกายทเหมาะสม แตอทธพลหลกของรปแบบการทดลองและระยะเวลาทดลอง ไมมนยสาคญทางสถต

ผลการ ว เคราะห ข อ ม ล เพ อทดสอบสมมตฐานขอท 2

สมมตฐานขอท 2 ผลลพธทางพฤตกรรม ไดแกพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนดกวากอนไดรบโปรแกรม และดกวากลมควบคม

ในการว เคราะหขอมลเ พอการทดสอบสมมตฐานการวจยขอน นน ผ วจยไดตรวจสอบขอตกลงเบองตนของการวเคราะหขอมลดวยสถตการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA)

ตาราง 3 ผลการวเคราะหความแปรปรวนแบบวดซาสองทาง ของตวแปรทางพฤตกรรมทง 2 ตวแปร โดยพจารณาตามรปแบบการทดลองและระยะการทดลอง

แหลงความแปรปรวน SS df MS F Sig Partial 2 พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ ระหวางกลม รปแบบการทดลอง (A) 8182001.954 1 8182001.954 1.211 .282 .048 ความคลาดเคลอน 1621011622.050 24 6754234.252 ภายในกลม ระยะการทดลอง (B) 12009707.697 2 6004853.848 7.824 .001 .246 ปฏสมพนธ (AB) 9618622.389 2 4809311 6.280 .004 .207 ความคลาดเคลอน 36757173.694 48 765774.452 พฤตกรรมการออกกาลงกาย ระหวางกลม รปแบบการทดลอง (A) 263688.588 1 263688.588 .033 .858 .001 ความคลาดเคลอน 193461284.044 24 8060886.835 ภายในกลม ระยะการทดลอง (B) 8796054.094 2 4398027.047 6.494 .003 .213 ปฏสมพนธ (AB) 9020640.075 2 4510320.037 6.660 .003 .217 ความคลาดเคลอน 32507644.882 48 677242.602

Page 14: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 88 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

จากตาราง 3 แสดงผลการวเคราะหตวแปรพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ ซงพบวา อทธพลหลกของระยะการทดลองมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=7.824, p=.001) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .246 แสดงวา ระยะการทดลองหรอการเขารบโปรแกรมทางพฤตกรรมเพอการปรบพฤตกรรมของเดกและวยรน ทเปน โรคอวนทแตกตางกน โดยเดกมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะเพมสงขนอยางมนยสาคญทางสถต และพบวา โปรแกรมมปฏสมพนธระหวางรปแบบการทดลองและระยะ การทดลองมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=6.280, p=.004) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .207 แสดงวารปแบบการทดลองและระยะการทดลองมปฏสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงผลตอ ตวแปรพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยาง ถกสขลกษณะแตอทธพลหลกของรปแบบการทดลองไมมนยสาคญทางสถต แสดงวา รปแบบการทดลองทแตกตางกน (ไดรบโปรแกรมฯ-ไมไดรบโปรแกรม) เดกมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะไมแตกตางกน

สาหรบผลการวเคราะหตวแปรพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมพบวา อทธพลหลกของระยะการทดลองมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=6.494, p=.003) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .213 แสดงวาระยะทดลองการทดลองทแตกตางกน เดกกลมทดลองมพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมแตกตางกน และพบปฏสมพนธระหวางรปแบบการทดลองและระยะการทดลองมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (F=6.660, p=.003) และขนาดอทธพล (Effect size) มคาเทากบ .217 แสดงวารปแบบการทดลองและระยะการทดลองมปฏสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงผลตอตวแปรพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมแตอทธพลหลกของ

รปแบบการทดลองไมมนยสาคญทางสถต แสดงวา รปแบบการทดลองทแตกตางกน เดกมพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมไมแตกตางกน สรปผลการวจย

1. ผลลพธทางจต ไดแก ความรเกยวกบโรคอวน เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวน สงกวากอนไดรบโปรแกรมฯ และสงกวากลมควบคม อยางมนยสาคญทางสถต

2. ผลลพธทางพฤตกรรม ไดแก พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตร เ พอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวน ดกวากอนไดรบโปรแกรมฯ และดกวากลมควบคมโดยมสมมตฐานยอยคอ

1) กลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนจะมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมในระยะทดลองและระยะตดตามดกวาระยะเสนฐาน อยางมนยสาคญทางสถต

2) กลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวน จะมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมดกวากลมควบคมทงระยะทดลองและระยะตดตาม อยางมนยสาคญทางสถต

Page 15: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 89 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

อภปรายผล 1. จากสมมตฐานขอทวา ผลลพธทางจต ไดแก

ความรเกยวกบโรคอวน เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอ การปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนสงกวา กอนไดรบโปรแกรม และสงกวากลมควบคม ซงผลการวจยพบวา ความรเกยวกบโรคอวน เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะ และเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวน สงกวากอนไดรบโปรแกรม และสงกวากลมควบคม อยางมนยสาคญทางสถต

จากขอสรปทไดนน แสดงวาการทความรเกยวกบโรคอวนและเจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายท เหมาะสมเพมขนพรอมกนเนองจากตวแปรดงกลาวเปนปจจยภายในหรอศกยภาพของพฤตกรรม อนไดแกความคดและความรสก ซงศกยภาพของพฤตกรรมนสามารถทจะเปลยนแปลงและพฒนาไดจากการไดมาซงความรใหม ซงแบนดรา ไดกลาวไววา การเรยนรนนไมจาเปนตองพจารณาในแงของการแสดงออก (Performance) หากแตวา เพยงแคการไดมาซงความรใหม (Acquired) กถอวาการเรยนรไดเกดขนแลว แมวาจะไมมการแสดงออกกตามดงนนการเรยนรตามแนวทางของ แบนดรา จะเนนทการเปลยนแปลงทศกยภาพของพฤตกรรมหรอพฤตกรรมภายในโดยไมจาเปนทจะตองมการแสดงออก (ประทป จนง , ม .ป .ป . ) ซ งในโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนทสรางขนมานนมการ

จดกจกรรมทกอใหเกดการไดมาซงความรใหม ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมภายใน ไดแกความคดและความรสกได แมวาความรใหมนเดกยงไมแสดงออกมาเปนการกระทากตาม นอกจากนกจกรรมในโปรแกรมนน ถกสร างมาจากแนวคดเ กยวกบความสมพนธกนเองของปจจยสวนบคคลโดย ชวารท (Schwartz, 1975) ไดอธบายถงรปแบบความสมพนธระหวางความร เจตคต และการปฏบตได 4 ลกษณะคอ 1) การปฏบตหรอพฤตกรรมทแสดงออกมาจะเปนตามเจตคต โดยเจตคตเปนตวกลางระหวางความร และการปฏบต 2) การปฏบตหรอพฤตกรรมทเกดจากความรและเจตคตทมความสมพนธ นนคอ ความรกบเจตคตมผลรวมกนเกยวของกนกอใหเกดการปฏบตหรอพฤตกรรม 3) ความรและเจตคตตางทาใหเกดการปฏบตไดโดยทความรและเจตคตไมมความเกยวของกน และ 4) ความรมผลตอการปฏบตทงทางตรงและทางออม นนคอ เมอมความรแลวจะเกดการปฏบตตามความรนน หรอความรมผลตอเจตคตกอนแลวการปฏบตทเกดขนเปนไปตามเจตคตนน ซงตอมาไพบลย (ไพบลย ออนมง, 2541) ไดทาการสงเคราะหงานวจยทเกยวของกบความสมพนธของพฤตกรรมสขภาพ โดยการวเคราะหแบบเมตากบ ดวยว ธการของฮนเตอรและสมดต ซ งท าการสงเคราะหงานวจยจานวน 34 เรองพบวา พฤตกรรมดานความรมความสมพนธกบเจตคต และเจตคตมความสมพนธกบการปฏบตอยางมนยสาคญทางสถต สวนความรไมมความสมพนธกบการปฏบตขอคนพบดงกลาวเปนการยนยนความสมพนธเชงทฤษฎระหวางความร เจตคต และการปฏบตหรอพฤตกรรมนนเอง อกทงโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอ การปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนมกจกรรมทมงเนนใหเดกมความรเกยวกบโรคอวน จากโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยน

Page 16: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 90 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

พฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนทออกแบบมา โดยใชเทคนคตางๆ เพอกระตนใหเดกเกดการเรยนร และเปนการกระตนทางความคดของเดก เชน การบรรยาย การระดมสมอง การเสนอตวอยาง การสาธต การใชเกม เปนตน รวมทงในแตละครงทเดกมาทากจกรรมมการทบทวนเรองราวตางๆ ทไดเรยนรไป ในครงทผานมาเพอเปนการใหขอมลซาๆ ซงกอใหเกดการจดจา การเขาใจและพรอมทจะนาไปใชในเหตการณอนๆ ไดในเรองนทศนา (ทศนา แขมมณ, 2550) กลาววา ในการจดกจกรรมหรอการสอนเพอพฒนาความร ความเขาใจของผเรยนนนสามารถทาได โดยผสอนเปนผดาเนนการใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคดวยวธการตางๆ ทแตกตางกนไป ซงมความเหมาะสมกบการพฒนาความรในระดบตางๆ อยางไรกตามไมมวธสอนใดดทสด ครควรเลอกใชวธการสอนหลายๆ วธ เพอชวยใหผเรยนบรรลวตประสงค ซงโปรแกรมในงานวจยครงนเลอกใชวธการและเทคนคทหลากหลายดงกลาว โดยเทคนคเหลานกอใหเกดประสบการณในเรองโรคอวน การบรโภคอาหาร และการออกกาลงกาย เมอเกดประสบการณ สามารถจดจาเรองราวไดแลวเดกจงสามารถตความหรอแปลความหมายจากเรองราวทไดรบไดและเมอมโอกาสทจะนาเรองราวทผานการแปลความหมายแลวไปใชในสถานการณทแตกตางออกไปไดเปนไปตามแนวคดของบลม (Bloom, 1979) ทไดจดระบบความรตามจดมงหมายทางการศกษาเปน ดานการรคด (Cognitive domain) 3 ระดบแรกดงทไดกลาวไป นอกจากนโปรแกรมฯ ยงมงเนนการพฒนาและการเปลยนแปลงเจตคตตามทแมคไกวร (McGuire, 1969) ไดอธบายขนตอนของกระบวนการเปลยนแปลง เจตคต ซงประกอบดวยขนตอนตางๆ 5 ขนตอน ไดแก ขนสรางความสนใจ (Attention) ขนสรางความเขาใจ (Comprehension) ขนสรางการยอมรบ (Acceptance)

การจดจาการเปลยนเจตคต (Retention) การกระทาตามการชกจง (Action) ทงนการเปลยนเจตคตจากขนความสนใจ ความเขาใจ ถงขนการเหนดวยเปนการเปลยนแปลงเจตคตในระดบจตใจของผรบ โดยในโปรแกรมฯ มกจกรรมทเรมตนดวยการสรางความสนกสนานจากการเลมเกมเพอดงดดใหเดกมความกระตอรอรนในการเขารวมกจกรรมตางๆ เมอดงดดความสนใจของเดกไดแลว จงนาเขาสกจกรรมหรอเนอหาทตองการจะสอใหเดกไดมความเขาใจมากขน ดวยการใชเทคนคตางๆ เชน การมสอการสอนทนาสนใจ ชดเจน และตรงประเดน มตวอยางทเปนบคคลจรงมาเลาประสบการณเรองโรคอวน รวมทงชใหเหนถงประโยชนและโทษของเนอหาทตองการจะสอนดวย เชน แสดงใหเหนถงประโยชนและโทษของความอวน ประโยชนและโทษของการรบประทานอาหารทไมถกสขลกษณะประโยชนและโทษการไมออกกาลงกาย โดยการบอกเลาตวแบบทเปนบคคลทเคยอวนมากอนและมพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกกาลงกายเชนเดยวกบเดกกลมทดลอง และมพฤตกรรมดงกลาวเรอยมาจนกระทงปวยเปนโรคแทรกซอนอนๆ ตามมาจนกระทงเกอบเสยชวต การใช นทานท ส นกสนานเปนส อในการแทรกประโยชนและโทษของเนอหาทตองการใหเดกไดร อกทงยงมกจกรรมทเกยวของกบการออกกาลงกายดวยการลงมอกระทา เชน การออกกาลงกายดวยตามวดโอทสนกสนาน การมกจกรรมการสาธตการออกกาลงกายของเดกตามอปกรณท เตรยมมาให ซงลกษณะการทากจกรรมนนเปนการทาแบบกลมโดยใหเดกทเปนสมาชกในกลมรวมกนแสดงความคดเหนกนภายในกลมและนาเสนอตอกลมอนใหไดเหนความคดของตนเอง ใหเดกคนอนไดทราบจงทาใหเดกเกดการยอมรบกนเอง ซงชวยใหเดกมการเปลยนแปลงเจตคตได และยงชวยผลกดนใหเกดความพรอมในการทา

Page 17: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 91 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

พฤตกรรมตอไป ซงในเรองน กลยา สขปะทว (2538) ไดสรปวาการใชกระบวนการกลม เจตคตนนสามารถเปลยนแปลงไดงาย โดยอาศยอทธพลของกลม จงไดมการสนบสนนการใชเทคนคกระบวนการกลมในเรองนมาก โดยเฉพาะอยางยงวธการอภปรายกลม (Group discussion) เพราะในการอภปรายกลมบคคลมโอกาสไดมสวนรวมโดยตรง ไดมการยอมรบ การตดสนใจ และการผกพนรวมกน ซงลกษณะเหลานเปนตวประกอบสาคญในการสรางหรอเปลยนเจตคต สวนกลมควบคมไมไดรบโปรแกรมฯ ดงกลาวซงโปรแกรมทกลมควบคมไดรบคอ โปรแกรมการรกษาตามปกตของโรงพยาบาล โดยลกษณะการรกษาของโรงพยาบาลนนเปนลกษณะของการนงพดคยกบแพทยเกยวกบอาการและปญหาทพบหลงจากทไดรบคาแนะนาไปครงกอน หลงจากนน แพทยจะชวยเหลอใหคะแนะนา พรอมกบใหความรเกยวกบโรคอวน การบรโภคอาหารและการออกกาลงกายแกเดกและผปกครองตามธรรมชาตของอาการและปญหาทพบเปนรายๆไป ซงเปนการแกไขปญหารวมกบเดกและผปกครอง เพอแกไขปญหาทเกดขนซงเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการออกกาลงกายของเดก พรอมทงให กาลงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมทงเดกและผปกครองตอไป สวนระยะเวลาในการพบแพทยแตละครง ขนตอนการพบแพทยดงกลาวขางตนนนใชระยะเวลาไมเกน 10 นาทตอเดก1 ราย ขนอยกบความมากนอยของอาการและปญหาทพบ ซงลกษณะของโปรแกรมการรกษาของแพทยทกลมควบคมไดรบนนทาใหความรเกยวกบโรคอวน เจตคต ตอพฤตกรรมการบร โคอาหารอยางถกสขลกษณะ และเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของกลมควบคมแตกตางจากกลมทดลอง

2. จากสมมตฐานทวา ผลลพธทางพฤตกรรม ไดแก พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของกลมทดลองหลงจากไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนดกวากอนไดรบโปรแกรม และดกวากลมควบคม พบผลวา 1) ในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมในระยะทดลองดกวาระยะเสนฐาน และมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมในระยะตดตามดกวาระยะเสนฐานอยางมนยสาคญทางสถต และ 2) กลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะดกวากลมควบคมในระยะทดลอง แตมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะไมแตกตางจากกลมควบคมในระยะตดตาม สวนพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมนนไมแตกตางจากกลมควบคมทงระยะทดลองและระยะตดตามอยางมนยสาคญทางสถต ผวจยขอเสนอการอภปรายเปน 2 ประเดนดงน

2.1 ในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมทาง พฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมในระยะทดลองดกวาระยะเสนฐาน และมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายท เหมาะสมในระยะตดตามดกวาระยะเสนฐาน อภปรายไดดงรายละเอยดตอไปน

Page 18: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 92 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ในกลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของ เดกทเปนโรคอวนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมในระยะทดลองดกวาระยะเสนฐาน และใน ระยะตดตามดกวาระยะเสนฐานผลจากการวเคราะหสรปไดวาสนบสนนสมมตฐานนดวยเหตผลท วา 1) โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกท เปนโรคอวน ประกอบดวยกจกรรมตางๆ ทมความสนกสนาน นาสนใจทาใหบรรยากาศของการทากจกรรมไมนาเบอ อกทงลกษณะกจกรรมเปนกจกรรมกล มซ ง เ นนการแสดงออกรวมกนของสมาชกภายในกลมดวยกนเอง สอดแทรกเนอหาสาระทมประโยชนสาหรบเดก ซงสงเหลานกอใหเกดการกระตนทางความคด และเกดความรสกทดตอการเขารวมโปรแกรม เมอเปนเชนนพฤตกรรมทพงประสงคนนคอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายจงเกดขน ซ งอธบายไดดวยหลกแหงพฤตกรรม ท คาลช (ประทบ จนง, ม.ป.ป. อางองจาก Kalish, 1081) กลาววา เปนหลกการทครอบคลมทงแนวคดของทฤษฎการเรยนร การวางเงอนไข และแนวคดทางจตวทยาตางๆทเกยวของกบพฤตกรรมของมนษยเขามาประยกตใช ซงฐานความเชอวา ความรสก (Feeling) ความรคด (Cognitive) และพฤตกรรม (Behavior) มผลซ งกนและกน ซ งในการศกษาครงนความรคดและความรสก คอ ความรเกยวกบโรคอวน เจตคตตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยงถกสขลกษณะและเจตคตตอพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม 2) โปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนมการใชกระบวนการของการควบคมตนเอง (Self-control) มาฝกเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรม

การบรโภคอาหารใหถกสขลกษณะ และพฤตกรรมการออกก าล งกายท เหมาะสมมากข น ซ งการใ ชกระบวนการดงกลาวมขนตอนทชดเจน และเดกทาการปรบเปลยนพฤตกรมของตนเองดวยการกาหนดพฤตกรรมทตองการจะปรบเปลยนทชดเจนสามารถวดได เชน การรบประทานอาหารประเภทแปง เชน ขาวจานวน 6 ทพพตอวน การออกกาลงกายดวย การวงรอบหมบาน 4 รอบตอวน เปนตน มการสงเกตพฤตกรรมและบนทกพฤตกรรมของตนเอง ซงชวยใหเดกไดทาพฤตกรรมเปาหมายหรอไม ซงชวยใหเดกประเมนไดวาควรใหการเสรมแรงโดยการใหผปกครองตดสตกเกอรสใดใหตนเอง หากทาไดตามเปาหมายจะไดสตกเกอรสทสะทอนถงความสาเรจ ซงสตกเกอรสนนทาหนาทเสมอนรางวลหรอสงเสรมแรงทางบวกใหเดกทาพฤตกรรมตามเปาหมายตอไปอก ซงโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรฯ ทสรางขนน ดาเนนการตามกระบวนการของการควบคมตนเองในการปรบ เปลยนพฤตกรรมตามทไดกลาวไป เมอเดกในกลมทดลองไดทาการฝกการควบคมตนเองในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะจงทาใหเดกกลมทดลองมพฤตกรรมดงกลาวในระยะทดลองดขนกวาระยะเสนฐาน หรอดขนกวากอนการไดรบโปรแกรมฯ และ 3) บคคลรอบขางอนไดแก ผปกครอง ใหกบชวยเหลอและสนบสนนการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกในดานตางๆ ทงดานขอมลขาวสาร ดานสงของและแรงงานและดานจตใจ เม อ เ ปน เ ชน นพฤ ตกรรมท พ งประสงค นนค อพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมจงเกดขน ซงในเรองน องศนนท อนทรกาแหง และคณะ (องศนนท อนทรกาแหง,ทศนา ทองภกด, และวรสรณ เนตรทพย, 2553) เสนอวา ปจจยทางสงคม เชน ดานการสนบสนนทางสงคมจากสมาชกในครอบครว ครเพอน เจาหนาท

Page 19: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 93 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

เปนตวแปรทมปฏสมพนธรวมในการจดโปรแกรม การปรบเปลยนพฤตกรรมซงควรนามาศกษารวมดวย และ 4) พฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกยงคงอย เปนผลมาจากการท เ ดกได บนทกการรบประทานอาหารของตนเองในแตละวน ซงการบนทกดงกลาวแมวาเปนการเกบขอมลทางพฤตกรรม แตการบนทกดงกลาวอาจมผลตอพฤตกรรมเนองจาก การบนทกการรบประทานอาหารและการออกกาลงกายประจาวน เปนสวนหนงของการเตอนตนเอง (Self-monitoring) แมวาการบนทกดงกลาวจะถกมองในฐานะของเครองมอในการรวบรวมขอมลทางพฤตกรรม แตในทางปฏบตแลวการบนทกดงกลาวกลบเปนสวนหนงของการเตอนตนเองทเกดขนตามธรรมชาต ซงสงผลตอความคดและความรสกของเดกโดยผปกครองใหขอมลวา ในสปดาหทเสรจโปรแกรมแล ว เ ดกไ ด นา บนทกการ รบประทานอาหารประจาวนของตนเองมาลองคานวณด จากคมอหรอสมดพกในการคานวณปรมาณพลงงานอาหารทนาเขารางกายทเดกไดรบเมอเขารบโปรแกรมฯ ซงหากวนใดทมตวเลขของปรมาณพลงงานมากเดกจะมาพดคยใหผปกครองฟง

2.2 กลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนนนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะดกวากลมควบคมในระยะทดลอง แตมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะไมแตกตางจากกลมควบคมในระยะตดตาม สวนพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมนนไมแตกตางจากกลมควบคมทงระยะทดลองและระยะตดตาม ผวจยขอแยกอภปรายเปน 3 ประเดนยอยมรายละเอยดดงน

2.2.1 กลมทดลองทไดรบโปรแกรม ทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนนนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะดกวากลมควบคมในระยะทดลอง ซงผลทพบนเปนไปตามสมมตฐานทตงไว ทงนเปนเพราะโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวน มการใชกระบวนการของการควบคมตนเอง (Self-control) มาฝกเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารใหถกสขลกษณะมากขน ซงการใชกระบวนการดงกลาวมขนตอนทชดเจน และเดกทาการปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเองดวยการกาหนดพฤตกรรมทตองการจะปรบเปลยนทชดเจนสามารถวดได มการสงเกตพฤตกรรมและบนทกพฤตกรรมของตนเอง ซงชวยใหเดกไดทาพฤตกรรมเปาหมายหรอไม ซงชวยใหเดกประเมนไดวาควรใหการเสรมแรงโดยการใหผปกครองตดสตกเกอรสใดใหตนเอง โดยหากเดกทาการประเมนตนเองแลวพบวาสามารถทาตามเปาหมายทตงไวไดเดกจะไดรบสตกเกอรสเขยว 1 แตม ตอ 1 พฤตกรรมยอย หากทาไดตามเปาหมายบางเดกจะไดรบสตกเกอรสเหลอง 1 แตม ตอ 1 พฤตกรรมยอย แตหากทาพฤตกรรมตามเปาหมายไมไดเลยเดกจะไดรบสตกเกอรสแดง 1 แตม ตอ 1 พฤตกรรมยอย และหลงจากนนเมอครบสปดาหไดรบรางวลตางๆ เชนการชมเชย การไดรบการยอมรบจากกลมเพอน และการใหสงของทเดกชอบทงจากผปกครอง และจากวทยากร เปนการเสรมแรงตามกระบวนการควบคมตนเอง ตามทไดกลาวไป ซงกระบวนการดงกลาวนนกอใหเกดผลทางจตใจ โดยสรางความตนเตน นาสนใจและการกระตนใหเดกเกดพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะทาใหเกดการยอมรบมากขนเมอเกดการยอมรบแลว การเปลยนเจตคตจะคงอยทนทานสกเทาไหร ขนอยกบความจา

Page 20: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 94 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ในเรองราวเกยวกบเจตคตนนๆ และแสดงพฤตกรรมเพอแสดงถงการมเจตคตนนๆ ออกมาก ซงเปนไปตามขนตอนของกระบวนการเปลยนแปลงเจตคตทแมคไกว (McGuire, 1969) ไดเสนอไวในขนท 4 และ 5 คอ การจดจาการเปลยนเจตคต (Retention) และการกระทาตามการชกจง (Action) ตามลาดบ แตกลมควบคมไมไดรบโปรแกรมฯ ดงกลาว สงทกลมควบคมไดรบคอ โปรแกรมการรกษาตามปกตของโรงพยาบาล โดยมลกษณะการรกษาตามทกลาวไปแลวในหวขอขางตน โดยเปนการนงพดคยเกยวกบอาการและปญหาทเกดขนกบแพทย และใชระยะเวลาไมนานในการพดคย นอกจากนกลมควบคมยงไดทาการบนทกการรบประทานอาหารและการกจกรรมทางกายประจาวนซงการบนทก ซงสงทเดกในกลมควบคมไดรบนนไมไดกอใหเกดการดงดดหรอสรางความสนใจใหมความสนใจในเรองการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะมากนกจงทาใหพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะของกลมควบคมในระยะทดลองเกดขน ไมมากเทากบกลมทดลอง แตกลมทดลองทไดรบโปรแกรมฯ มพฤตกรรมดงกลาวสงกวากลมควบคม ดงนนโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนในการศกษาครงนเปนโปรแกรมทชวยใหการรกษาเดกอวนในโรงพยาบาลประสบความสาเรจในการปรบพฤตกรรมมากขน โดยเฉพาะพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะของเดกอวน

2.2.2 กลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกท เปนโรคอวนนนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะไมแตกตางจากกลมควบคมในระยะตดตาม แมวากลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวน มการใชกระบวนการของการ

ควบคมตนเอง (Self-control) มาฝกเพอใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมการออกกาลงกายมากขนและพบผลวา สงกวากลมควบคมในระยะทดลองแตสาหรบ ระยะตดตามกลบไมพบไมแตกตางกนกบกลมควบคมซงมปจจยทเกยวของ 3 ประเดน คอ 1) เมอสนสดโปรแกรมฯ ไปแลวเดกกลมทดลองไดรบการรกษาจากโรงพยาบาลตามปกต และไดรบการบนทกการรบประทานอาหารประจาวน เชนเดยวกบทกลมควบคมไดรบ ซงในระยะตดตามน ทกอยางทกลมทดลองไดรบจะเทาเทยมกบทกลมควบคมไดรบ ไมมการตงเปาหมายของพฤตกรรม เดกจงไมรถงสงทตองทาตอไป จงทาใหขาดความเชอมโยงไปสการประเมนพฤตกรรมและการใหรางวลหรอสงเสรมแรงตนเอง สงผลใหเดกไมเกดแรงจงใจทจะทาพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะดกวากลมควบคม 2) เดกในกลมทดลองจงมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะไมดกวากลมควบคมในระยะนซงเปนไปไดวา ระยะเวลาในการใชกระบวนการการควบคมตนเองเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบร โภคอาหารอยางถกสขลกษณะยงไมมความเหมาะสม นนคอ ใชระยะเวลานอยไปในการฝกใหเดกสามารถใชกระบวนการควบคมตนเองในการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะไดสาหรบในการวจยครงนใชระยะทดลองใชเวลา 5 สปดาห ทงนเนองจากมขอจากดเรองเวลาของเดกกลมตวอยางทเขารวมโปรแกรมฯ เนองจากประสบภยธรรมชาตนาทวม จงทาใหเดกสามารถเขารวมโปรแกรมได ในระยะเวลาเ พยง เ ทา น ซ งจากการศกษางานวจยกอนหนานพบวา ระยะเวลาทใชในการการปรบพฤตกรรม และใหโปรแกรมฯเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและวยรน นกวจย ทานอนใชระยะเวลาในตงแต 12-15 สปดาห (โสภดา ลมวฒนาพนธ, 2538; Dungchan, 2010) ซงระยะ

Page 21: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 95 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

เวลา ดงกลาวสงผลใหเดกกลมทดลองสามารถใชกระบวนการควบคมตนเองทไดรบจากระยะทดลอง ไปถงระยะตดตามได

2.2.3 กลมทดลองทไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกท เปนโรคอวนนน มพฤตกรรมการออก กาลงกายทเหมาะสมนนไมแตกตางจากกลมควบคม ทงระยะทดลองและระยะตดตาม โดยขอสรปนไมสนบสนนสมมตฐานท ตงไว ในประเดนนผ วจยขออภปราย คอ แมวาในกลมทดลองจะไดรบโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกท เ ปนโรคอวน ทสรางจากแนวคดทางพฤตกรรมศาสตรในการปรบเปลยนพฤตกรรม สวนกลมควบคมไดรบโปรแกรมการรกษาตามปกตและไดรบการบนทกการรบประทานอาหารและบนทกกจกรรมทางกายประจาวนเทานน แตพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกน อาจเปนเพราะเดกทง สองกลมอยในวยเดกตอนปลายซงเดกวยน เปนวยทชอบเลน (Play age) เพราะมการเหลอมซอนกนระหวางกจกรรมการเลนท เ ปนลกษณะของเดกเลกกบกจกรรมการเลนของเดกวยรน ทาใหความหลากหลายของความสนใจในการเลนและการทากจกรรมตางๆ มมากเดกวยนจงชอบการเลนทผาดโผน รกการผจญภยมความสนใจกฬาตองการใชกาลงวองไวกระฉบ กระเฉงวองไวอยเสมอโดยเฉพาะเลนกบเพอนเพศเดยวกน ซงแบบแผนการเลนท เดกวยนชอบคอ กจกรรมททารวมกนเปนทม และเปนลกษณะการแขงขน เชน การปาลกบอล ขจกรยาน เลนสเกต วายนา ฟตบอล บาสเกตบอล แชรบอล นอกจากนเดกวยนหาความบนเทงใจดวยวธการตางๆ เชน อานหนงสอ ดภาพยนตและดโทรทศน ซงมกเปน การตน เรองตลกขาขนและนทาน (ประณต เคาฉม, 2526)

และในปจจบน เดกหนมาหาความบนเทงดวยการเลมเกมจากคอมพวเตอร เลนอนเตอรเนต ซงเปนกจกรรมอยกบทมากขน ดงนนเมอพฒนาการของเดกกลมทดลองและกลมควบคมเปนไปตามเหตผลขางตนจงทาใหเดกทงกลมทดลองและกลมควบคมมกจกรรมทางกายทคลายคลงกนทงกจกรรมเคลอนไหวรางกาย และกจกรรมอยกบท เมอเปนเชนนพฤตกรรมการ ออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกทง 2 กลมจงไมแตกตางกนทงในระยะทดลองและระยะตดตามอยางมนยสาคญทางสถต

ขอเสนอแนะสาหรบการนาไปใช 1. แนวทางสาหรบครอบครว โดยผปกครองจงสามารถนากระบวนการควบคมตนเองทงหมดหรอบางเทคนคนาไปใชตอกบเดกไดหลงจากสนสดโปรแกรมฯ หรอปรบใชกบพฤตกรรมอนๆ

2. แนวทางสาหรบบคลากรทางการแพทยและผทเกยวของในการดาเนนการแกไขและปองกนปญหาโรคอวนในเดก โดยสามารถนากจกรรมในโปรแกรมไปประยกตใชรวมกบโปรแกรมการรกษาตามปกตของโรงพยาบาลในการใหความร สรางเจตคตท ดและใชกระบวนการควบคมตนเองในการปรบ เปลยนพฤตกรรมของเดกทเขามารกษาได เพอใหผลการรกษาประสบความสาเรจมากขน การตดตามผลอยางตอเนอง จะชวยใหการเปลยนพฤตกรรมนนคงอยนานยงขน อนจะนาไปสการเปลยนพฤตกรรมอยางถาวร

ขอเสนอแนะสาหรบการศกษาวจยตอไป

จากการนาโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกทเปนโรคอวนมาปฏบตใชจรงพบวา ปจจยสาคญประการหนงทจะทาใหโปรแกรมดงกลาวสมฤทธผลมากยงขน คอ การ

Page 22: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 96 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

มสวนรวมของผปกครอง ซ งการมสวนรวมของผปกครองนนมความสอดคลองกบแนวคดการสนบสนนทางสงคม (Social support) ไดกลายเปนปจจยสาคญ ดงนนในการทาวจยครงตอไป ผวจยของเสนอแนะวา 1) ควรนาตวแปรการสนบสนนทางสงคมเขามาศกษารวมดวยเนองจากการทผปกครองไดใหการชวยเหลอและสนบสนนการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกในดานตางๆ ทงดานขอมลขาวสาร ดานสงของและแรงงานและดานจตใจ มสวนชวยใหพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกเกดการเปลยนแปลงขน ดงนนจงควรนาตวแปรเรองของการสนบสนนของผปกครองเขามาศกษาดวย 2) ควรสรางโปรแกรมทางพฤตกรรมศาสตรเพอการปรบ เปล ยนพฤตกรรมของผปกครองค ขนานไปกบโปรแกรมของเดกดวย เนองจากผลการสนทนากลมจากผปกครอง พบวา ในขณะทเดกกลมทดลองเขารบโปรแกรมฯ และทาการปรบพฤตกรรมการบรโภค ตวของผปกครองมการปรบเปล ยนพฤตกรรมดงกลาวตามไปดวยตามทไดกลาวไวในหวขอการอภปรายผล ดงนนจงควรสรางโปรแกรมการปรบ เปลยนพฤตกรรมของผปกครองดวยเพอใหเกดความสาเรจในการปรบเปลยนพฤตกรรมตอตวเดกมากขน รวมทงเปนการชวยสรางปฏสมพนธกนระหวางผปกครองกบเดก และถอเปนกลไกการเสรมแรงทางสงคมซงกนและกนในครอบครว ซงจะนาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยางถกสขลกษณะและพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมของเดกในระยะยาวตอไป เอกสารอางอง กรมอนามย. (2548). กรมอนามยเผยผลสารวจภาวะ

โภชนาการใน กทม. พบเดกกรงตองเรง

ปรบเปลยนพฤตกรรมการกนโดยดวน. เขาถงเมอ 1 สงหาคม 2548, จาก http://nutrition.anamai.moph.go. th/fat.mht.

กลยา สขปะทว. (2538) ความสมพนธระหวาง เจตคตตอการอนรกษนาและพฤตกรรมการ อนรกษนา ตามการรบรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ คม.(มธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

งามตา วนนทานนท. (2535). จตวทยาสงคม. เอกสาร ประกอบการสอน. กรงเทพฯ: สถาบนวจย พฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

ทศนา แขมมณ. (2550). ศาสตรการสอน: องคความร เพอการจดกระบวนการเรยนรทม ประสทธภาพ. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประณต เคาฉม. (2526). จตวทยาเดก. เอกสาร ประกอบคาสอน. ภาควชาจตวทยา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

ประณต เคาฉม. (2549). จตวทยาพฒนาการ. เอกสารคาสอน. ภาควชาจตวทยา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

ประทป จนง. (ม.ป.ป.). การวเคราะหพฤตกรรมและ การปรบพฤตกรรม. เอกสารประกอบการสอน. สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

ไพบลย ออนมง. (2541). การสงเคราะหงานวจยท เกยวของกบความสมพนธของพฤตกรรม สขภาพโดยการวเคราะหแบบเมตา.

Page 23: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 97 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

รายงานการวจย. กรงเทพฯ: คณะพลศกษา (สขศกษา) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ. (2539). เทคนค การวดผลการเรยนร. กรงเทพฯ: สวรยาสาสนการพมพ.

ลดดา เหมาะสวรรณ และคณะ. (2547). โครงการวจยพฒนาการแบบองครวมของ เดกไทย. เดกไทยวนน เปนอยอยางไร. หาดใหญ: ลมบราเดอรสการพมพจากด.

ศรเรอน แกวกงวาล. (2549). จตวทยาพฒนาการ ชวตทกชวงวย แนวคดเชงทฤษฎ-วยเดก ตอนกลาง. พมพครงท 9. กรงเทพฯ: สานกพมพธรรมศาสตร

สมโภชน เอยมสภาษต. (2550). ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สชา จนทรเอม. (2542). จตวทยาพฒนาการ. กรงเทพฯ: โรงพมพอกษรบรการ

โสภดา ลมวฒนาพนธ. (2538). การเปรยบเทยบผลของการปรบพฤตกรรมโดยใชการควบคมตนเองกบการเสรมแรงทางบวกดวยเบยอรรถกร ทมตอการเพมการคงอยของพฤตกรรมความรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย ของนกศกษาวทยาลยเทคนคบรรมย ชนปท 1. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2540). โครงการพฒนาคณภาพการเรยนการสอน (Project for the Improvement of Teaching-Learning Process). กรงเทพฯ: สานกนายกรฐมนตร.

อรพนทร ชชม. (2545). การสรางและพฒนาเครองมอ วดทางพฤตกรรมศาสตร. เอกสารคาสอน. กรงเทพฯ: สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

องศนนท อนทรกาแหง ทศนา ทองภกด และ วรสรณ เนตรทพย. (2553). ผลการจดการ โครงการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของหนวยงานภาครฐและเอกชนในเขตกรงเทพมหานคร. วารสารพฤตกรรมศาสตร. 16(2): 96-112

Bloom, B. S., Hastings, J., Thomas, & Madaus, George F. (1971). Handbook on Formative and summative evaluation of student learning. NY: McGsaw-Hill.

Bloom, B. S. (1979). Taxonomy of Educational Objectives. Handbook 1 Cognitive Domaim. London: David McKay Company.

Duangchan, P. (2010). Intervention for Healthy Eating and Physical Activity among Obese Elementary Schoolchildren: Observing Changes of the Combined Effects of Behavioral Models. The Journal of Behavioral Science. 5 (1): 46-59.

McGuire, W. J. (1985), Attitudes and attitude change, in E. Aronson and G. Lindzey, eds,‘The Handbook of Social Psychology’, Random House.

McGuire, W. J. (1985). Attitudes and attitude change. In G. Lindzey & E. Aronson (Eds.), Handbook of social psychology (3rd Ed., Vol. 2,

Page 24: Results of Changes in Psychological and Behavioral after the …bsris.swu.ac.th/journal/190156/7Jiraporn.pdf · 2013. 1. 21. · Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January

Journal of Behavioral Science Vol. 19 No. 1 January 2013 ISSN 1686-1442

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม 2556 98 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

pp. 233-346). NY: Random House. Penick, S. B, Filion, R., Fox S. & Stunkard, A.J.

(1971, January-February). Behavior Modification in the Treatment of Obesity. Psychosomatic Medicine, 33(1): 49-56.

Rhee, K. (2008). Childhood Overweight and the Relationship between Parent Behaviors, Parenting Style, and Family Functioning. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 615: 11-37.

Schwartz, N. E. (1975, January). Nutrition knowledge Attitude and Practice of High school Graduated. Journal of The America Dietelic Association, 66: 28-31

Story, M., Stevens, J., Himes , J., Stone , E., Rock, B. H., Ethelbah, B. & Davis,

S. (2003). Obesity in American-Indian children: prevalence, consequences, and prevention. Preventive Medicine, 37(1): S3-12. http://www.sciencedirect.com

Turell, J. (2005). Childhood Obesity: Analysis of the Problem and Review of Obesity Prevention Programs for Children. http://www.cwru.edu/med/ epidbio/mphp439/Childhood_ Obesity.htm.

Wing R. R., et al. (2001, January). Behavioral Science Research in Diabetes:

Lifestyle Changes Related To Obesity, Eating Behavior, and Physical Activity. Diabetes Care, 24(1): 117-123.

World Health Organization. (2003). Obesity and overweight: global strategy on diet, physical activity and health. Geneva: World Health Organization.