Success Factors and guidelines of Human Resources …bsris.swu.ac.th/journal/250262/011.ungsinun152-170.pdf · 2019. 8. 3. · recipients have opportunity to work in their fields

152 | Success Factors and guidelines of Human Resources Development ISSN 1686-1442

Warasan Phuettikammasat, Vol. 25 No.2, July 2019. Copyright: Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University, Thailand .

Success Factors and guidelines of Human Resources Development

in Humanities and Social Sciences in Higher Education1

Ungsinun Intarakamhang2

Sudarat Tuntivivat3

Jennifer Chavanovanich4

Pitchada Prasittichok5

Yuwadee Chanthasiri6

Received: June 29, 2019 Revised: July 19, 2019 Accepted: July 22, 2019

Abstracts

The purposes of this study were to explore success factors of human resources development in Humanities

and Social Sciences programs and to study guidelines of how to increase human resources performance in

humanities and social sciences programs. The qualitative study collect data from semi structured

interviews with purposive sampling includes 1) scholarship recipients who are either current scholarship

recipients or former scholarship recipients who currently are employed 12 persons 2) management and

representatives of universities where scholarship recipients have worked 11 persons 3) Office of the

Civil Service Commission officers who oversee the scholarship recipients 4 persons. The participants

from qualitative design consist of 27 participants from 12 universities. The result found success factors

to develop talent management in humanities and social sciences was performance of human resource

development included context was to establish subcommittees to manage the program effectively, input

was to recruit suitable candidates for the program, process was to select candidates fairly and properly,

outcome was the scholarship recipients have ability to work, outcome and impact were the scholarship

recipients have opportunity to work in their fields of study. The former scholarship recipients who

currently are employed in higher education institutions shown positive work behavioral that benefit to higher education institutions and Thailand. The development of management guideline is effective from planning, recruiting and selection, institutionalizing and coaching, developing and experience

accumulation, motivation, monitoring and evaluation. This research is beneficial for work behavior,

especially for managing performance of human resources development more efficiently.

Keywords: human resource development, humanities, social sciences, work behavior, higher

education

1 Research report was funded by the Office of the Higher Education Commission 2 Associate Professor at Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University,

E-mail: [email protected] 3 Lecturer at Behavioral Science Research Institute, Srinakharinwirot University 4 Lecturer at Faculty of Psychology, Chulalongkorn University 5 Lecturer at Innovative Learning Center, Srinakharinwirot University 6 Ph.D. Student in Applied Behavioral Science Research, Srinakharinwirot University

ISSN 1686-1442 ปจจยความส าเรจและแนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพ | 153

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 25 ฉบบท 2 กรกฎาคม 2562 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ปจจยความส าเรจและแนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพ ดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพ1

องศนนท อนทรก าแหง2 สดารตน ตนตววทน3

เจนนเฟอร ชวโนวานช4

พชชาดา ประสทธโชค5 ยวด จนทะศร6

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอคนหาปจจยแหงความส าเรจในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรและเพอศกษาแนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพ โดยใชระเบยบวธวจย เชงคณภาพดวยการสมภาษณกงมโครงสรางจากผ ใหขอมลทถกคดเลอกแบบเจาะจง คอ 1) นกเรยนทนทก าลงศกษาและส าเรจการศกษาจ านวน 12 คน 2) ผบรหารหรอผแทนของสถาบนตนสงกดของนกเรยนทน จ านวน 11 คน และ 3) ผดแลรบผดชอบในโครงการตดตามและดแลนกเรยนทนในตางประเทศรวม 4 คน รวมทงสน 27 คน ว เคราะหขอมลโดยใช การวเคราะหเนอหา ผลการวจยพบวา 1) ปจจยแหงความส าเรจในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร คอ การบรหารจดการทรพยากรมนษยทมประสทธภาพ ตงแตบรบทของโครงการฯ โดยมการแตงตงคณะอนกรรมการบรหารโครงการฯ ทมประสทธภาพ ปจจยน าเขา คอ ผขอรบทนฯ มความเหมาะสมตามหลกเกณฑทไดก าหนดไว ปจจยกระบวนการ คอ กระบวนการสรรหาผรบทนฯ มความเปนธรรมและเหมาะสม ผลผลต-ผลสมฤทธ คอ นกเรยนทนมความร ความสามารถเพยงพอตอต าแหนงงานทชดใชทน และผลลพธ-ผลกระทบ คอ นกเรยนทนมโอกาสไดท างานทเกยวของโดยตรงกบสงทศกษามา และ 2) แนวทางในการบรหารการพฒนาก าลงคนฯ ใหมประสทธภาพ ตงแตการวางแผนการสรรหาและการคดเลอก การถายทอดของสถาบนและการสอนงาน การพฒนาและสงสมประสบการณการเสรมแรงจงใจ และการตดตามและประเมนผล น าไปสการสรางก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรตอไป ผลของงานวจยนมประโยชนตอพฤตกรรม การท างานโดยเฉพาะการพฒนาการบรหารจดการก าลงคนคณภาพใหมประสทธภาพมากยงขน

ค ำส ำคญ: การบรหารจดการก าลงคนคณภาพมนษยศาสตรและสงคมศาสตร พฤตกรรมการท างาน

ระดบอดมศกษา

1 รายงานการวจยไดรบทนสนบสนนจาก ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 2 รองศาสตราจารย ประจ าสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ E-mail: [email protected] 3 อาจารย ประจ าสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 4 อาจารย ประจ าคณะจตวทยา จฬาลงกรณมหาวทยาลย 5 อาจารย ประจ าส านกนวตกรรมการเรยนร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 6 นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ



บทน ำ ในยคของการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 หรอยค 4.0 ประเทศไทยเนนการขบเคลอนเศรษฐกจบนพนฐาน

ของการใชองคความร (Knowledge) การสรางสรรคงาน (Creativity) และการใชทรพยสนทางปญญา (Intellectual property) ทเชอมโยงกบรากฐานทางวฒนธรรม การสงสมความรของสงคม และเทคโนโลยนวตกรรมสมยใหม เพอผลตสนคาและบรการทสราง “มลคาทางเศรษฐกจ” และ “คณคาทางสงคม” และจากยทธศาสตรการพฒนาประเทศไทยทใหความส าคญกบการสงเสรมและพฒนาองคความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนอยางมากและละเลยความส าคญของกลมวชามนษยศาตรและสงคมศาสตร สงผลใหสงคมมอตราการเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรว แตขณะเดยวกนกสรางปญหามความซบซอนมากขน การพฒนาและ การเปลยนแปลงดงกลาวจงตองการองคความรและทกษะทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมาบรณาการ ในการแกปญหาตาง ๆ ของสงคม ท าใหคนในสงคมมการตอบสนองตอสงคมอยางเหมาะสม รวมทงท าใหคนในสงคมไทยมศกยภาพเพยงพอทจะแขงขนกบนานาประเทศได

การพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรในระดบอดมศกษานบวามบทบาท ทความส าคญและจ าเปนอยางยง โดยเฉพาะกลมสาขาวชาทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เชน สงคมวทยา มานษยวทยา เศรษฐศาสตร รฐศาสตร ปรชญา ประวตศาสตร และภาษาศาสตร เปนตน เพอผลตใหมปรมาณ ทเพยงพอและสอดคลองกบการตองการของประเทศ และตองใหการสนบสนนเทาเทยมดานวทยาศาสตร เชน การสนบสนนใหผเรยนมประสบการณการเรยนรจนเกดความรและทกษะดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรอยางจรงจงจากสถาบนทมมาตรฐานในระดบสากล ทงในแงการพฒนานกวชาการและนกวจย เพอตอยอดองคความรในการขบเคลอนประเทศชาต และมบทบาทในการขยายตวทางเศรษฐกจสรางสรรคโดยผานกลไกหลก 3 ประการ 1) เพมแรงงานมประสทธภาพมากขนและจะเพมปรมาณผลผลตดานประวตศาสตร ศลปะและวฒนธรรมสงออกเปนสนคาและผลตภณฑเชงสรางสรรค 2) เพมขดความสามารถในการสรางนวตกรรม ความรและเทคโนโลยใหม ๆ เพอผลผลตไดผลด และ 3) เพมความเขาใจและทกษะการเรยนรท าใหขอมลขาวสารตลอดจน เทคโนโลยใหม ๆ ทคดคนขนสามารถแพรหลายไดอยางรวดเรวสงผลใหประสทธภาพในการผลตเพมขน

จากรายงานผลผลตจากส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.) ตงแต ป 2552 -2557 พบวา ผลผลตจาก สกอ. เปนไปตามตามเปาหมายในสาขาดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมวตถประสงคทดแทนในสาขา ทมความขาดแคลนและทคณะอนกรรมการฯ ก าหนดตามความตองการและการเปลยนแปลงของสงคม โดยมจ านวนนกเรยนทนรวมทงสน 605 คน แบงเปนทนทศกษาตางประเทศ 444 คน และในประเทศ 161 คน จ าแนกเปน 4 สาขาหลกคอ สงคมศาสตร มนษยศาสตร สถาปตยกรรมศาสตรและศลปกรรมศาสตร และสาขาอน ๆ ตามทคณะอนกรรมการฯ เชน ภาษาศาสตร ภมศาสตร การจดการสงแวดลอม การจดการทองเทยวแบบบรณาการ การจดการโลจสตกส เปนตน โดยมเปาหมายภายในป 2564 ก าหนดใหทนการศกษารวมจ านวน 1,160 คน และผลตบณฑตทมคณภาพใหมปรมาณเพมขน และกระจายท างานในสวนตางๆ ของประเทศ ความพรอมของสถาบนและบคลากรในดานการสอนและวจย การมกจกรรมเสรมหลกสตรทมสวนชวยสรางเจตคตทดในวชาชพ

ISSN 1686-1442 การศกษาองคประกอบคณภาพชวตตามทศนะของผสงอาย | 155


รวมทงไดสรางประโยชนใหเกดขนกบประเทศชาต น ามาสการตดตามการด าเนนการพฒนาก าลงดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

นอกจากนน การบรหารจดการทรพยากรมนษยนบเปนปจจยทส าคญ ทชวยสงเสรมใหบคลากรมความร ความสามารถ ความเขาใจ มทกษะในการปฏบตงาน รวมทงมเจตคตและพฤตกรรมทด ท าใหเกดประสทธภาพในการท างานทดขน การบรหารจดการทรพยากรมนษยมพนฐานมาจากทฤษฎเศรษฐศาสตร ทฤษฎระบบ และทฤษฎจตวทยา เปนแนวคดทมงเนนในการก าหนดหลกการจดระเบยบ ในการพฒนาบคคล พฒนาอาชพ การบรหารผลการปฏบตงาน และการพฒนาองคกรอยางบรณาการ น าไปสการเพมประสทธผลขอ งก าลงคนในองคกร (Thongjuea & Thummake, 2017) จากเหตผลขางตน ท าใหคณะวจยมความสนใจทจะศกษาคนหาปจจยแหงความส าเรจในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร และศกษาแนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพตามแนวคดการประเมนตามโมเดลซปป (CIPP model) ของ Stufflebleam and Shinkfield (2007) และโมเดลเหตผล (Logic model) ของ Pankratz (2008) รวมกบแนวคดการพฒนาก าลงคนภาครฐดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เพอใหไดแนวทางในการปรบปรงประสทธภาพการบรหารการพฒนาก าลงคนฯ น าไปสการสรางก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรรนใหมใหสามารถขบเคลอนสงคมอยางตอเนอง เพอเปนรากฐานทมนคงและเขมแขงอยางยงยนตอไป วตถประสงคกำรวจย 1. เพอคนหาปจจยแหงความส าเรจในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร 2. เพอศกษาแนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพ

กำรทบทวนเอกสำรและวรรณกรรมทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎเกยวกบกำรพฒนำทรพยำกรมนษย การพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development: HRD) หมายถง กระบวนการวางแผน

อยางเปนระบบ เพอพฒนาศกยภาพของบคลากรในการปฏบตงานดวยการเรยนรผานประสบการณทเกดจาก การจดขนในชวงเวลาทก าหนดเฉพาะเจาะจง อนทจะน ามาปรบปรงความสามารถในการท างานและสงเสรมความกาวหนาของบคลากร การพฒนาทรพยากรมนษยสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก 1) การศกษา คอ กจกรรมทมงเสรมสรางความร ความช านาญ ท าใหเกดประสทธภาพการท างาน นอกเหนอจากงานทก าลงท าอยในปจจบน 2) การฝกอบรม คอ กระบวนการปรบเปลยนทศนคต ความร และความช านาญ เพอเสรมสรางประสทธภาพและประสทธผลในการปฏบตงาน และ 3) การพฒนา คอ การท าใหเกดความเจรญกาวหนาหรอความส าเรจในการเพมพนความร ความสามารถ ทงการเรยนรทางตรงและทางออม (Nadler & Wiggers, 1986) การพฒนาทรพยากรมนษยม พนฐานมาจากแนวคดทฤษฎระบบ (System Theory) ทฤษฎเศรษศาสตร (Economic Theory) และทฤษฎจตวทยา (Psychological Theory) โดยเฉพาะแนวคดทฤษฎระบบทมงเนน



ทกระบวนการและวธการพฒนาบคลากรอยางเปนระบบเปนขนตอน ในการบรหารงานดานการพฒนาทรพยากรมนษยจะประสบความส าเรจไดนน จ าเปนตองเขาใจคณลกษณะพนฐานของระบบ ล กษณะพนฐานโดยทวไป ของทฤษฎระบบ ไดแก 1) ระบบจะถกออกแบบขน เพอความส าเรจของเปาหมายทก าหนดไว 2) องคประกอบยอยของระบบนนจะตองถกก าหนดขนตามมา 3) มงเนนความสมพนธภายในบคคลทอยในระบบ 4) องคประกอบพนฐานถอวาเปนองคประกอบทส าคญของระบบ และ 5) วตถประสงคหรอเปาหมายขององคกรมความส าคญมากไปกวาเปาหมายของระบบยอย ๆ

ดงนน การพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรนบวาเปนการพฒนาทรพยากรมนษย ทงระดบมหภาคและจลภาค (Swanson & Holton, 2008) ทงในระดบมหภาคหรอระดบประเทศนน โดยการใหการศกษา การฝกอบรม การดแลเรองสขภาพ โภชนาการ นโยบายประชากรและการจางงาน ชวยสงเสรมและพฒนาทรพยากรมนษยดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรใหมคณภาพ สนองความตองการในการพฒนาประเทศ ซงท าใหอปทานก าลงคนของประเทศเทากบอปสงคก าลงคนของประเทศ และสวนระดบจลภาคหรอระดบองคกร/สถาบนนน ภายหลงผรบทนส าเรจการศกษา และเขาปฏบตหนาทในสถาบนการศกษาตนสงกดนน ทางตนสงกดไดจดประสบการณการเรยนรทงการพฒนาอาชพ การใหการศกษา การฝกอบรมและระบบจงใจเพอกอใหเกดการพฒนาทงระดบบคคล (Individual) งาน (Task) และองคกร (Organization) ถอเปนการน าทรพยากรมนษยไปใชประโยชนดวยเชนกน การพฒนาทรพยากรมนษยระดบองคกรถอเปนสวนหนงของงานดานการจดการทรพยากรมนษย ซงมกจกรรมทส าคญ 3 ดาน คอ การฝกอบรม การพฒนาบคคล และการพฒนาองคกร (Swanson & Holton, 2008)

โครงการพฒนาบคลากรในอดมศกษามความหลากหลาย ดงเชน งานวจยเพอการประเมนโครงการทนเรยน

ดของภาครฐ (Government scholarship programs) ในประเทศตาง ๆ ตามท Nĕmečková and Krylova (2014) ประเมน Scholarship Program ของประเทศสาธารณรฐเชค (Czech Republic) ทใหทนสนบสนน แก International students ซงเปนนกศกษาทไมมสญชาตเชค จากประเทศทก าลงพฒนา (Developing Countries) ซงมจ านวนประมาณ 600 คนตอป และมคาใชจายประมาณ 5-6 ลานยโรตอป ผลสรปทไดพบวา ม 5 ขอเสย (Weaknesses) ของกระบวนการใหทน Scholarship Provision ไดแก 1) รปแบบโปรแกรมโดยแบงแยก (Fragmentation) เปนโปรแกรมใน 3 ระดบ คอ 1.1) ระดบวชาการ (Academic) 1.2) ระดบภมภาคหรอ อาณาเขต (Territorial) และ 1.3) ระดบสถาบนฯ/หนวยงาน (Institutional) 2) การประกนคณภาพขนต า ของโปรแกรม (Low Quality Assurance) และ 3) การประเมนผลกระทบทไมแนนอนของโปรแกรม (Uncertain Impact) Perna, Orosz, & Jumakulov, (2015) ส ารวจการใชประโยชนจากการลงทนในมนษย (Human Capital Benefits) ของโปรแกรมทนตางประเทศ ( International Scholarship Program) ตอการพฒนา ของประเทศคาซคสถาน โปรแกรมทนสนบสนนการศกษาตอตางประเทศในระดบมหาวทยาลย ผรบทนมเงอนไขตองกลบมาท างานในประเทศตนเองอยางนอย 5 ป โดยใชวธการสมภาษณ (Interview Method) ผลวจยแสดงถงประโยชนของโปรแกรมในการพฒนาทนมนษย ประโยชนตอผรบทนและผวาจาง (Employers) โดยรวมผรบทนและผมสวนใชผรบทนเชอวา ทนการศกษาเตรยมความพรอมใหผรบทนเปนผน าของประเทศ รวมไปถงพฒนา



ทกษะดานการสอสาร การเสนอภาพตนเอง และสรางเครอขาย การศกษาตอตางประเทศมแนวโนมท าใหผรบทน มความคดวจารณญาณ ความยดหยนและปรบตวไดดขน ในดานเงอนไขการกลบมาท างาน ผรบทนสวนใหญกลบมาท างานตามสญญา แตในมมกลบกน ผรบทนไมสามารถท างาน ( internship) ในตางประเทศตอจากการศกษาไดเพราะเงอนไขสญญาทตองกลบมาท างานทนท ท าใหผรบทนปดโอกาสพฒนาตวเองและอาชพอยางเตมท

แนวคดทฤษฎกำรประเมนผลโครงกำร กำรประเมนตำมรปแบบโลจค (Logic model) รปแบบเหตผล (Logic Model) มรากฐานมาจากทฤษฎระบบ (System Theory) ซงประกอบดวย ปจจย

น าเขา (Input) กระบวนการ (Process) ผลผลต (Output) และผลลพธ (Outcome) และเปนกรอบแนวคดเพอบรรยายความสมพนธระหวางการลงทนในทรพยากรทางการบรหาร ( Investment) การด าเนนกจกรรม (Activities) และผลทไดรบ (Results) ซงเปนวธการ (Approach) ทน ามาใชในการบรณาการระหวางการวางแผน (Planning) การน าแผนไปสการปฏบต ( Implementing) การประเมนผล (Evaluating) และการรายงานผล (Reporting) ซงรปแบบเหตผลน มความสลบซบซอนตางกนตงแตระดบงายทสด (Simplest Form) ระดบงายแตมรายละเอยดเพมขน (Extended Simple Logic Model) และระดบทเตมรปแบบ (Fully Detailed) (Taylor-Powel, & Henert, 2008)

กำรประเมนรปแบบซป (CIPP Model) Stufflebleam and Shinkfield (2007) ไดเสนอวธการประเมนทรจกกนเปนอยางดในวงการการศกษา

ทเรยกวา รปแบบการประเมนแบบ CIPP (CIPP Model) ซงอยบนพนฐานของการประเมนประเภท Systematic Decision-Oriented Evaluation (SD Models) เนนการใชวธเชงระบบเพอการสารสนเทศทเปนประโยชน ตอผเกยวของส าหรบการตดสนใจในเชงบรหาร ระบบการประเมนแบบ CIPP เกดขน ประมาณปลาย ป ค.ศ. 1960 ซงถกน ามาใชในการพฒนาโครงการของโรงเรยนในสหรฐอเมรกา ซง รปแบบซป (CIPP Model) เปนตวยอของการประเมนระบบ ตามตวอกษร 4 ตว ไดแก บรบท (Context: C) ขอมลปอนเขา (Input: I) กระบวนการ (Process: P) และ ผลผลต (Product: P) ซงแสดงความสมพนธระหวางการประเมนกบระบบไดดงน

1. การก าหนดเปาหมาย เปนตวตงค าถามของการประเมนทางบรบท การประเมนทางบรบทกจะเปนตวจดหาขอมลเพอพสจนและปรบปรงเปาหมายทก าหนด

2. การปรบปรงแผนด าเนนการ เปนตวตงค าถามของการประเมนขอมลปอนเขา การประเมนขอมลปอนเขากจะเปนสงทใชตดสนแผนด าเนนการและทศทาง เพอแผนด าเนนการมประสทธภาพมากขน

3. การปฏบตการตามระบบ เปนตวตงค าถามของการประเมนกระบวนการ การประเมนกระบวนการ กจะเปนสงตดสนกจกรรมตาง ๆ และใหขอมลปอนกลบเพอปรบปรงการปฏบตของบคลากร

4. ผลลพธ/ผลผลตจากการปฏบต เปนการแสดงถงการประสบความส าเรจ ซงเปนตวก าหนดถงการประเมนผลลพธ/ผลผลต การประเมนทางผลลพธ/ผลผลต กจะเปนเครองตดสนผลลพธ



ส าหรบการศกษาวจยครงน ผวจยไดประยกตแนวคดการประเมนตามโมเดลซปป (CIPP Model) ของ Stufflebleam and Shinkfield (2007) ในการพจารณาปจจยความส าเรจในการบรหารจดการโครงการในระยะตาง ๆ ตงแตดานบรบท (Context) ปจจยน าเขา (Input) ปจจยกระบวนการ (Process) และผลกระทบ (Impact) พรอมกบโมเดลเหตผล (Logic Model) ของ Pankratz (2008) มาใชเปนกรอบการประเมนพฤตกรรมทเกยวของกบโครงการพฒนาฯ ทงผลลพธระยะสน (Short- term results) ผลลพธระยะกลาง (Mid- term Results) และผลลพธระยะยาว (Long-term Results) รวมกบแนวคดการพฒนาก าลงคนภาครฐดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มาเปนกรอบแนวคดในการวจย วธกำรวจย

ระเบยบวธวจย ในการวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ แบบเฉพาะกรณ (Case Study) เปนการคนหาความรความจรง

อยางลกซงในปรากฏการณทสนใจ มบรบทหรอระบบทมขอบเขตเฉพาะเจาะจง (Yin, 2003) กลมผใหขอมลเชงคณภาพไดมาจากการเสนอชอหรอไดรบมอบหมายจากอธการบดของมหาวทยาลยเปาหมาย 12 มหาวทยาลย ไดแก จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาวทยาลยศลปากร มหาวทยาลยสวนดสต สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยอบลราชธาน มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยนเรศวร และมหาวทยาลยสงขลานครนทร ประกอบดวย 1) นกเรยนทนภายใตโครงการระหวางศกษาและระหวางปฏบตงาน 12 คน 2) ผบรหารหรอผแทนซงเปนผรบผดชอบในโครงการตดตามนกเรยนทนของสถาบนฝายผลตหรอสถาบนตนสงกด 11 คน และ 3) ขาราชการส านกงาน ก.พ. ทรบผดชอบด าเนนงานเรองทนเรยนดและผดแลนกเรยน 4 คน รวมทงสน 27 คน

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลครงน คอ แบบสมภาษณ ซงมการน าขอค าถามทสรางเสรจไปให

ผเชยวชาญตรวจสอบความชดเจน ความถกตองครบถวน และความเขาใจไดงาย แบบสมภาษณในการวจยครงนสามารถแบงออกเปน 3 แบบสมภาษณ ไดแก

1. แบบสมภาษณส าหรบขาราชการในส านกงาน กพ. ทรบผดชอบด าเนนงานเรองทนเรยนดและผดแลนกเรยนไทยในตางประเทศ สามารถแบงออกเปน 2 สวน ไดแก สวนท 1 ตดตามผลการด าเนนงานโครงการฯ ตงแตดานบรบท (Context) ปจจยน าเขา (Input) ปจจยกระบวนการ (Process) และผลกระทบ (Impact) ผลลพธระยะสน (Short-term Results) ผลลพธระยะกลาง (Mid-term Results) และผลลพธระยะยาว (Long-term Results) และสวนท 2 แนวทางในการด าเนนงานในระยะตอไป เพอใชประกอบการตดสนใจ

2. แบบสมภาษณส าหรบผบรหารหรอผแทนของสถาบนฝายผลตหรอสถาบนตนสงกด และผดแลรบผดชอบในโครงการตดตามนกเรยนทนในสงกดของหนวยงานทเกยวของ (สถาบนตนสงกด สถาบนฝายผลต และส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา) แบงเปน 2 สวน ไดแก สวนท 1 ตงแตดานบรบท (Context) ปจจยน าเขา (Input) ปจจยกระบวนการ (Process) และผลกระทบ (Impact) ผลลพธระยะสน (Short- term Results) ผลลพธระยะ



กลาง (Mid-term Results) และผลลพธระยะยาว (Long-term Results) และสวนท 2 แนวทางพฒนาการผลตก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

3. แบบสมภาษณส าหรบนกเรยนทนภายใตโครงการระหวางศกษาและระหวางปฏบตงานแบงเปน 3 สวน ไดแก สวนท 1 ตดตามผลการด าเนนงานโครงการฯ เมอเปรยบเทยบกบวตถประสงคและเปาหมายใหสอดคลองกบจดมงหมายของหลกของโครงการ ในดานทเปนประโยชนตออดมศกษาและประเทศชาตหรอ ตงแตปจจยกระบวนการ (Process) ผลกระทบ (Impact) ผลลพธระยะสน (Short-term Results) ผลลพธระยะกลาง (Mid-term Results) และผลลพธระยะยาว (Long-term Results) สวนท 2 ปจจยทางดานกระบวนการ ผลสมฤทธและผลกระทบของโครงการฯ ในการพฒนาบคลากรในระบบอดมศกษา และสามารถพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลปจจบน และสวนท 3 แนวทางในการด าเนนงานในระยะตอไป

ตวอยำงขอค ำถำม 1. ความส าเรจของโครงการพฒนาก าลงคนภาครฐฯ ทเกดขน มแนวทางการบรหารโครงการอยางไร ต งแต

ดานบรบท (Context) ปจจยน าเขา (Input) ปจจยกระบวนการ (Process) และผลกระทบ (Impact) ผลลพธระยะสน (Short-term Results) ผลลพธระยะกลาง (Mid-term Results) และผลลพธระยะยาว (Long-term Results)

2. โครงการพฒนาฯ มแนวทางในการรบ การดแล การด ารงรกษา และการสงเสรมนกเรยนทนอยางไร เพอใหนกเรยนทนไดปลดปลอยศกยภาพสงสดอยางไร

กำรเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลมการด าเนนการ 2 ระยะ ดงน 1. ระยะเตรยมการเกบรวบรวมขอมล 1.1 ตดตอประสานงานกบผบรหารของสถาบนฝายผลตหรอสถาบนตนสงกดของนกเรยนทน เพอขอ

อนญาตด าเนนการฯ ชแจงวตถประสงคและเกบรวบรวมขอมล 1.2 ประชมชแจงผชวยนกวจยเกยวกบวตถประสงคการวจย วธการด าเนนการวจย วธการเกบรวบรวม

ขอมลดวยการสนทนากลม แนวค าถามในการสมภาษณเชงลก 2. ระยะด าเนนการเกบรวบรวมขอมล โดยมรายละเอยด ดงน 2.1 สมภาษณเชงลกกบนกเรยนทนภายใตโครงการใน 2 กลมไดแก 1) กลมระหวางศกษาและ 2) กลม

ระหวางปฏบตงานในสถาบนอดมศกษา 2.2 สมภาษณเชงลกกบผบรหารหรอผแทนสถาบนฝายผลตหรอสถาบนตนสงกดของนกเรยนทน 2.3 สมภาษณเชงลกกบผดแลรบผดชอบในโครงการตดตามนกเรยนทนในสงกดของสถาบนตนสงกด

สถาบนฝายผลตและส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 2.4 สมภาษณเชงลกกบขาราชการในส านกงาน ก.พ. ทรบผดชอบด าเนนงานเร องทนเรยนดและผดแล

นกเรยนไทยในตางประเทศ รวมจ านวนไมต ากวา 20 คน



2.5 ท าการลดทอนขอมล ตรวจสอบขอมล วเคราะหขอมล โดยการวเคราะหเนอหา ซงจะท าควบคไปกบกระบวนการเกบรวบรวมขอมล

กำรตรวจสอบควำมนำเชอถอของขอมล ผวจยใชวธการตรวจสอบสามเสา (Triangulation) ไดแก การแสวงหาความเชอถอไดของขอมลจากแหลง

ทแตกตางกน โดยรปแบบใชทง 5 รปแบบ ไดแก 1) การตรวจสอบสามเสาดานขอมล (Data Triangulation) ดวยการตรวจสอบขอมลโดยเนนการตรวจสอบขอมล ตงแตดานบรบท (Context) ปจจยน าเขา (Input) ปจจยกระบวนการ (Process) และผลกระทบ (Impact) ผลลพธระยะสน (Short-term Results) ผลลพธระยะกลาง (Mid-term Results) และผลลพธระยะยาว (Long-term Results) ทไดมาจากแหลงตาง ๆ นนมความเหมอนกนหรอไม ถาทกแหลงขอมลพบวาไดขอคนพบมาเหมอนกน แสดงวาขอม ลทผ วจยไดมามความถกตอง 2) การตรวจสอบสามเสาดานผวจย (Investigator triangulation) ดวยการตรวจสอบจากผวจยตางคนกนวาไดคนพบทเหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร ถาผวจยทกคนพบวาขอคนพบทไดมามความเหมอนกนแสดงวาขอมลมความถกตอง 3) การตรวจสอบสามเสาดานผวเคราะหขอมล (Analyst Triangulation) ดวยการใชผวเคราะหขอมลทเกบมาจากภาคสนามตงแต 2 คนขนไปตางคนตางวเคราะหใหไดขอคนพบ แลวน ามาเปรยบเทยบกน 4) การตรวจสอบสามเสาโดยการทบทวนขอมล (Review Triangulation) ดวยการใหบคคลตาง ๆ ทไมใชคณะนกวจยท าการทบทวนขอคนพบจากการวเคราะหของผวจย ซงอาจเปนบคคลหรอผทมสวนเกยวของในสนามวจย และ 5) การตรวจสอบสามเสาดานวธการเกบขอมล (Method Triangulation) ดวยการเปรยบเทยบขอมลทไดมาจากวธการเกบรวบรวมขอมลหลายวธการทแตกตางกน แลวน ามาพจารณาวาขอมลทไดสอดคลองกนหรอไม

กำรวเครำะหขอมล ในการวเคราะหขอมลครงน เปนการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) และการวเคราะหเชงสรปแบบ

อปนย (Inductive Analysis) แลวน าเสนอขอมลเชงพรรณนา (Descriptive Data) กำรพทกษสทธผใหขอมล

การพทกษสทธผใหขอมลโดยผานการพจารณาจากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมการวจยในมนษย ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ขอมลทไดจากการเกบขอมลถกเกบเปนความลบ น าเสนอผลการวจยในภาพรวมและไมเปดเผยชอผใหขอมลหลก รวมทงค านงถงศกดศรความเปนมนษย ความยตธรรม ผลกำรวจย

ปจจยแหงควำมส ำเรจในกำรพฒนำก ำลงคนดำนมนษยศำสตรและสงคมศำสตร ปจจยแหงความส าเรจในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทจะใหบรรลวตถประสงค

และเปาหมายของโครงการตามโมเดลซปป (CIPP model) ของ Stufflebleam and Shinkfield (2007) และโมเดลเหตผล (Logic model) ของ Pankratz (2008) รวมกบแนวคดการพฒนาก าลงคนภาครฐดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (ภาพประกอบ 1) พบวา



ดำนบรบทของโครงกำรฯ สามารถบรรลเปาหมายได เนองจากส านกนโยบายและแผนการอดมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ไดมการแตงตงคณะอนกรรมการบรหารโครงการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมหนาทในการก าหนดแนวทางการด าเนนงาน ก ากบ ดแลและบรหารโครงการอยางเปนระบบและมประสทธภาพ รวมทงไดมการก าหนดแนวทางการตดตามประเมนผลและรายงานผล การด าเนนงานในทกป ดงตวอยางขอความทวา

“จดแขงคอแนวคดของการท าโครงการนทจะคดสรรคนใหมาท างาน มาบรรจ กจะเปนประโยชนกบตวเดกเอง เพราะตอนนหลายมหาวทยาลยเนยกจะเปดรบอาจารยทวฒปรญญาเอกอยแลว เพราะฉะนนถาเดกเองไมไดมวฒปรญญาเอกตงแตแรกเนย กจะโอกาสยาก ทนนกจะ Full fill ในสวนของการศกษา” (ผบรหาร มหาวทยาลยท 8)

ดำนปจจยน ำเขำ คอ การลงทนในโครงการ ไดแก 1) สนบสนนเงนทน ใหกบนกเรยนทนทสอดคลองกบ ความเปนจรงตามแรงงานขนต าของแตละประเทศ 2) ประเมนระยะเวลาการศกษาใหสอดคลองกบหลกสตร 3) จดจางจตแพทย/นกจตวทยา ใหค าปรกษาและแนะน านกเรยนทน 4) การจดท าระบบของเอกสารแบบออนไลนหรอapplication เพอสะดวกรวดเรวปลอดภย 5) การขยายขอบเขตการจายเงนทน เพอพฒนาศกยภาพของนกเรยนทนทงความร การสรางเครอขาย และการเปดมมมองทางการศกษาเรยนร 6) การรวมมอกน ระหวางมหาวทยาลยตนสงกดกบ สกอ. เพอใหนกเรยนทนทราบถงขอบเขตภาระงาน ทกษะและความรทจ าเปนตอการท างานเพอชดใชทนและเพอประโยชนสงสดตอทกฝาย ดงตวอยางขอความทวา

“จดแขงเลยกคอเรองการใหทนการศกษาส าหรบดานมนษยศาสตร สงคมศาสตร ท....(ท าเส ยงเบา ๆ).. ขอดรามา คอ ทางสายวทยาศาสตรเขาไดทนจ านวนมหาศาลทก ๆ ป แตของสายมนษยศาสตรและสงคมศาสตรเนยกวาจะไดทนกมทนนเนยทมาทางนโดยเฉพาะ อนนกถอเปนจดแขง” (นกเรยนทน มหาวทยาลยท 8)

ดำนปจจยกระบวนกำร คอ กระบวนการบรหารจดการก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ประกอบดวย 1) ดานการวางแผน (Planning) คอ มการก าหนดทศทางเชงกลยทธ พนธกจ เปาประสงค ทเกยวของกบอตราก าลงในสาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตรของประเทศไทยไวอยางชดเจน 2) ดานการสรรหาและคดเลอกนกเรยนทน (Recruiting & Selecting) คอ หลกเกณฑการคดเลอกนกเรยนทน มความโปรงใส เปนธรรม ตรวจสอบไดเปนทยอมรบของทกภาคสวน 3) ดานการถายทอดของสถาบนฯ (Institutionalizing) และการสอนงาน (Coaching) คอ นกเรยนทนไดรบการถายทอดโดยตรงทงความร และทกษะจากพเลยง 4) ดานการพฒนาและการสงสมประสบการณ (Developing & Experience Accumulation Framework) คอ มการทบทวนแผนการพฒนาตนเองของก าลงคนคณภาพทมาจากนกเรยนทนเพอใหสอดคลองกบพลวตรของบรบทการท างาน 5) ดานการเสรมสรางแรงจงใจ (Motivation) คอ หนวยงานมระบบจงใจทชดเจน ทงทเปนตวเงนและไมใชตวเงน เพอใหนกเรยนทนไดใชพลงสรางสรรคผลงานทเปนประโยชนตออดมศกษาและสงคมไทย และ 6) ดานการตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน (Monitoring & Evaluating) คอ ก าหนดแนวทางการตดตาม ประเมนผล และปรบปรงแผนการปฏบตงานของนกเรยนทนไวชดเจน ดงตวอยางขอความทวา



“การประเมนผลกคอ 30: 70 กคอ 30 เปนพฤตกรรมในการท างาน 70% กคอผลการท างานทเปน Output กคอทคณะผมเนย เรยกวา Outcome Base Evaluation กคอดผลลพธ เราก าหนดน าหนก กจะม 4 ตวใหญ ๆ การเรยนการสอน วจย บรการวชาการ ท านบ ารงกบการชวยเหลอกจกรรม การสอนเนยเราแบงตามน าหนกวาเปนอาจารยกลมไหน กลมสอน กลมวจย กลมสมดล ถาเลอกกลมสอนกสอนเยอะหนอย ถาเลอกกลมวจย กสอนนอยหนอยแลวน าหนกวจยกเยอะขน กจะผกผนกน เปนป ๆ ไป ปน เปน ก. ปหนาเปลยนเปน ข. ได ซงตรงนเปนระบบใครท าใครไดอะครบ” (ผบรหาร มหาวทยาลยท 5)

ดำนผลผลต-ผลสมฤทธ คอ การมสวนรวม โดยนกเรยนทน ม Platform เพอเปนเวทแลกเปลยนประสบการณและความรในศาสตรทตางกน และสรางเครอขายในการท างานรวมกนในอนาคต สถาบนฝายผลตสนบสนนใหนกเรยนทนมสวนรวมในชมชนเพอแลกเปลยนวฒนธรรมและสรางเครอขายทงในและตางประเทศ สถาบนตนสงกดมการประสานงานกบส านกงานผดแลนกเรยนตางประเทศ (สนร.) เพอลดความซ าซอน และงายกบนกเรยนทนในการประสานงานและท าเอกสาร และคณะกรรมการบรหารระดบสง ควรใหความส าคญกบ การเปลยนแปลงตามยคสมยเพอจะไดเขาใจปญหาของนกเรยนทนมากขน ดงตวอยางขอความทวา

“ผานการทดสอบของคณะวาเรามศกยภาพยงไง น าเสนองานทเราท าดานนใหกบหนวยงานตนสงกดไดรบทราบ ซงผมกเปนคนทตดตอทางมหาวทยาลยมาเองเพราะวา ตอนนนผมอยคาบเกยวทจะท า pure โบราณคดกบมนษยกายภาพ ซงผมกมองวาทางทเกยวของทผมสนใจเนยมนตองเขา Lab ซงมนจ าเปนตองมคาใชจายตรงน กเลยเหนวาเปนโอกาสทดในการรบทนตรงนไป” (นกเรยนทน มหาวทยาลยท 4)

ดำนผลลพธ-ผลกระทบ คอ นกเรยนทนมโอกาสไดท างานทเกยวของโดยตรงกบสงทศกษามา ซงสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการฯ เพอใหทนการศกษาในหลกสตรทเกยวของมนษยศาสตรและสงคมศาสตรในสาขา ทขาดแคลนโดยมขอผกพนสญญารบทนใหตองปฏบตงานชดใชทนในหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรของประเทศ ใหมปรมาณทเพยงพอทจะตอบสนองความตองการในการพฒนา ของประเทศ ดงตวอยางขอความทวา

“ผมวาสอดคลองมากเลยนะครบกบตลาดแรงงาน ซงอาจารยกลมนทไปเรยนจะเอาประสบการณการเรยน ความรความสามารถทเพมขนมาชวยดแลเดกและพฒนาตนเองในศาสตรดานนครบ” (นกเรยนทน มหาวทยาลย ท 6)



ภำพประกอบ 1 ผลการตดตามและประเมนผลโครงการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

การลงทนในโครงการ 1. สนบสนนเงนทน ใหกบ

นกเรยนทนทสอดคลองกบ ความเปนจรงตามแรงงานขนตาของแตละประเทศ

2. ประเมนระยะเวลาการศกษาใหสอดคลองกบหลกสตร

3. จดจางจตแพทย/นกจตวทยา ใหคาปรกษาและแนะนานกเรยนทน

4. การจดท าระบบของเอกสารแบบออนไลนหรอapplication เพอสะดวกรวดเรวปลอดภย

5. การขยายขอบเขตการจายเงนทน เพอพฒนาศกยภาพของนกเรยนทนทงความร การสรางเครอขาย และการเปดมมมองทางการศกษาเรยนร

6. การรวมมอกน ระหวางมหาวทยาลยตนสงกดกบ สกอ. เพอใหนกเรยนทนทราบถงขอบเขตภาระงาน ทกษะและความรทจาเปนตอการทางานเพอชดใชทนและเพอประโยชนสงสดตอทกฝาย

กจกรรม 1 ดานการวางแผน (Planning) คอ มการกาหนดทศทางเชงกลยทธ พนธกจ เปาประสงค ทเกยวของกบอตรากาลงในสาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตรของประเทศไทยไวอยางชดเจน

2. ดานการสรรหาและคดเลอกนกเรยนทน (Recruiting & Selecting) คอ หลกเกณฑการคดเลอกนกเรยนทน มความโปรงใส เปนธรรม ตรวจสอบไดเปนทยอมรบของทกภาคสวน

3. ดานการถายทอดของสถาบนฯ (Institutionalizing) และการสอนงาน (Coaching) คอ นกเรยนทนไดรบการถายทอดโดยตรงทงความร และทกษะ จากพเลยง

4. ดานการพฒนาและการสงสมประสบการณ (Developing & Experience Accumulation Framework) คอ มการทบทวนแผนการพฒนาตนเองของกาลงคนคณภาพทมาจากนกเรยนทนเพอใหสอดคลองกบพลวตรของบรบทการทางาน

5. ดานการเสรมสรางแรงจงใจ (Motivation) คอ หนวยงานมระบบจงใจทชดเจน ทงทเปนตวเงนและไมใชตวเงน เพอใหนกเรยนทนไดใชพลงสรางสรรคผลงานทเปนประโยชนตออดมศกษาและสงคมไทย

6. ดานการตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน (Monitoring & Evaluating) คอ กาหนดแนวทางการตดตาม ประเมนผล และปรบปรงแผนการปฏบตงานของนกเรยนทนไวชดเจน

การมสวนรวม 1. นกเรยนทน ม Platform เพอเปนเวทแลกเปลยนประสบการณและความรในศาสตรทตางกน และสรางเครอขายในการทางานรวมกนในอนาคต

2. สถาบนฝายผลตสนบสนนใหนกเรยนทนมสวนรวมในชมชนเพอแลกเปลยนวฒนธรรมและสรางเครอขายทงในและตางประเทศ

3. สถาบนตนสงกด ควรมการประสานงานกบสานกงานผดแลนกเรยนตางประเทศ (สนร.) เพอลดความซาซอน และงายกบนกเรยนทนในการประสานงานและทาเอกสาร

4. คณะกรรมการบรหารระดบสง ควรใหความสาคญกบการเปลยนแปลงตามยคสมยเพอจะไดเขาใจปญหาของนกเรยนทนมากขน

ระยะสน 1. นกเรยนทนมความสามารถ

เพยงพอตอตาแหนงงาน 2. นกเรยนทนขยนหมนเพยรใน

การศกษาหาความรททนสมย 3. นกเรยนทนมความรลกซงใน

สาขาวชาทศกษา 4. นกเรยนทนสามารถใช

ภาษาองกฤษไดอยางถกตองคลองแคลว

5. นกเรยนทนมความคดสรางสรรคปรบปรงงานใหมประสทธภาพ

ระยะกลาง 1. นกเรยนทนสามารถทาวจยเชง

บรณาการรวมกบศาสตรอนๆ 2. นกเรยนทนมความคดเหนและ

ขอ เสนอแนะทเปนประโยชนตอหนวยงาน

3. นกเรยนทนมแรงบนดาลใจทางานเตมกาลงเพอสงคม

ระยะยาว 1. นกเรยนทนสามารถนา

ความรความสามารถทมไปใชใหเกดประโยชน

2. ตอบคคล/สงคม/ประเทศ 3. นกเรยนทนชวยพฒนา

เศรษฐกจและสงคมไทย 4. นกเรยนทนมตงใจตอบแทน

คณใหกบสงคมและประเทศชาตอยางเตมท

เงอนไข (Assumptions) ปจจยภำยนอก (External Factors)

ผลผลต (Output) ปจจยน าเขา (Input) ผลลพธ-ผลกระทบ (Outcome-Impact)

ปจจยกระบวนการ (Process)



แนวทำงกำรพฒนำก ำลงคนคณภำพดำนมนษยศำสตรและสงคมศำสตรทมคณภำพ เมอพจารณาแนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพ เพอเพม

ศกยภาพในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร (ภาพประกอบ 2) ดงน

ภำพประกอบ 2 แนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพ



1. กำรวำงแผน (Planning) แนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพในขนการวางแผน

ประกอบดวย 1) การก าหนดทศทางเชงกลยทธ พนธกจ เปาประสงค ทเกยวของกบอตราก าลงในสาขาทตองการไวชดเจน 2) การจดตงคณะท างานทเกยวของในการบรหารจดการโครงการนกเรยนทนฯ ไวอยางชดเจน 3) การวางแผนงานในการพฒนาใหก าลงคนคณภาพทสอดคลองกบการเปลยนแปลงบรบทหรอประเดนททาทาย และ 4) การจดเตรยมสอเทคโนโลยสารสนเทศเพอด าเนนงานทเกยวของกบการบรหารโครงการฯ

2. กำรสรรหำและกำรคดเลอก (Recruiting and Selection) แนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพในขนการสรรหาและการ

คดเลอก ประกอบดวย 1) หลกเกณฑการคดเลอกนกเรยนทนมความโปรงใส เปนธรรม ตรวจสอบไดเปนทยอมรบของทกภาคสวน 2) หนวยงานตนสงกดมสวนรวมในการก าหนดเกณฑการคดเลอกรวมทงคณสมบตของผสมครนกเรยนทน 3) หนวยงานประชาสมพนธโครงการนกเรยนทน ดวยการเชญนกเรยนทนรนพมาถายทอดประสบการณ และ 4) เปดโอกาสใหนกเรยนทนฯ ไดรวมในการสรรหาและคดเลอกนกเรยนทนในรนตอ ๆ ไป

3. กำรถำยทอดของสถำบน (Institutionalizing) และกำรสอนงำน (Coaching) แนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพในการด าเนนโครงการฯ

ใหมประสทธภาพเพมขนในขนการถายทอดของสถาบนและการสอนงาน ประกอบดวย 1) การถายทอดโดยตรงทงความร และทกษะ จากพเลยงหรอหวหนาทมในงานทปฏบตในสถาบนอดมศกษา 2) การไดรบความรวมมอ และอ านวยความสะดวกจากเพอนรวมงานในการเสรมสรางประสบการณ 3) การขบเคลอนระบบการบรหารนกเรยนทนทเชอมโยงกบยทธศาสตรของอดมศกษา/มหาวทยาลยไวชดเจน และ 4) การจดหลกสตรฝกอบรมทงระยะสนและยาวทเกยวกบทกษะตางๆ ใหกบก าลงคนคณภาพอยางตอเนอง

4. กำรพฒนำและสงสมประสบกำรณ (Developing and Experience Accumulation) แนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพในการด าเนนโครงการฯ

ใหมประสทธภาพเพมขนในขนการพฒนาและสงสมประสบการณ ประกอบดวย 1) การทบทวนแผนพฒนาตนเองของก าลงคนเพอใหสอดคลองกบพลวตรของบรบทการท างานเปนระยะ 2) ก าหนดประเภทของงานทนกเรยนทน ตองเรยนรและพฒนาตนเองไดตรงกบความสามารถและเปาหมาย 3) การสนบสนนทนใหเขาศกษา/อบรมระยะสนหรอใหทนวจยเพมเตมเปนระยะ ภายหลงจบการศกษาหรอปฏบตงานชดใชทนเพอพฒนาตนเองและเพมประสทธภาพการปฏบตงานและเครอขายทางวชาการ และ 4) หนวยงานมทรพยากรและแหลงเรยนรทหลากหลาย ใหนกเรยนทนไดศกษาเพมเตม

5. กำรเสรมแรงจงใจ (Motivation) แนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพในการด าเนนโครงการฯ

ใหมประสทธภาพเพมขนในขนการเสรมแรงจงใจ ประกอบดวย 1) มระบบจงใจทงทเปนตวเงนและไมใชตวเงน เพอใหนกเรยนทนไดสรางสรรคผลงานทเปนประโยชน 2) สงเสรมใหนกเรยนทนมความกาวหนาในงานทชดเจนตามเสนทางอาชพและแนวโนมปฏบตไดจรง 3) ผบงคบบญชาใหความส าคญและยอมรบในความสามารถ



ของการเปนนกเรยนทนทงในและตางประเทศ และ 4) การสรางแรงจงใจใหกบพเลยงและเจาหนาทรบผดชอบนกเรยนทนทงทเปนตวเงนและไมใชตวเงน

6. กำรตดตำมและประเมนผล (Monitoring and Evaluation) แนวทางการพฒนาก าลงคนคณภาพดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพในการด าเนนโครงการฯ ใหมประสทธภาพเพมขนในขนการตดตามและประเมนผล ประกอบดวย 1) ก าหนดแนวทางการตดตามประเมนผล และปรบปรงแผนการปฏบตงานของนกเรยนทน 2) เกณฑประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยนทนในดานตาง ๆ มความชดเจน 3) หนวยงานมระบบการประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยนทนทมประสทธภาพ โปรงใสตรวจสอบได และ 4) หนวยงานมระบบจดการความรแลกเปลยนนวตกรรมเพอพฒนาตอยอดความรทงระดบชาตและนานาชาต สรปและอภปรำยผลกำรวจย

ปจจยแหงความส าเรจในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทจะใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ คอ การบรหารจดการทรพยากรมนษยทมประสทธภาพ เมอพจารณาตามโมเดลซปป (CIPP Model) พบวา ดำนบรบทของโครงกำรฯ คอ คณะอนกรรมการบรหารโครงการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมหนาทในการก าหนดแนวทางการด าเนนงาน ก ากบ ดแลและบรหารโครงการอยางเปนระบบและมประสทธภาพ รวมทงก าหนดแนวทางการตดตามประเมนผลและรายงานผลการด าเนนงานในทกป ดำนปจจยน ำเขำ คอ หลกเกณฑและวธการคดเลอกผสมครรบทนของคณะอนกรรมการบรหารโครงการฯ มความสอดคลองตามแผนการจดสรรทนทไดก าหนดไว ดำนปจจยกระบวนกำร คอ กระบวนการสรรหาผรบทนฯ มความเปนธรรมและเหมาะสม ท าใหไดผทมสตปญญาและความร พนฐานทพรอมจะศกษาตออยางแทจรง ดำนผลผลต-ผลสมฤทธ คอ นกเรยนทนมความร ความสามารถเพยงพอตอต าแหนงงานทชดใชทน ทงนอาจเปนเพราะวาโครงการฯ ไดมการสงนกเรยนทนใหไปศกษาและอบรมในสถาบนทมชอเสยงระดบแนวหนาในหลกสตร ทเกยวของกบมนษยศาสตรและสงคมศาสตรในสาขาทขาดแคลนทงในและนอกประเทศ และดำนผลลพธ-ผลกระทบ คอ นกเรยนทนมโอกาสไดท างานทเกยวของโดยตรงกบสงทศกษามา ซงสอดคลองกบวตถประสงค ของโครงการฯ เพอใหทนการศกษาในหลกสตรทเกยวของมนษยศาสตรและสงคมศาสตรในสาขาทขาดแคลนโดยมขอผกพนสญญารบทนใหตองปฏบตงานชดใชทนในหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรของประเทศ ใหมปรมาณทเพยงพอทจะตอบสนองความตองการในการพฒนาของประเทศ สอดคลองกบแนวคดการบรหารจดการทรพยากรมนษยของ Gilley, Enggland, & Gilley (2002) ทวา ในการพฒนาทรพยากรมนษยมรปแบบในการการจดการทรพยากรมนษยอยางเปนระบบและบรณาการ ตงแตการพฒนาบคคลใหมความรใหม ๆ การปรบปรง และเสรมสรางความร ความช านาญไดอยางมประสทธภาพ ท าใหเกดประสทธภาพในการท างานมากขน รวมทงการพฒนาอาชพนนมงเนนผลลพธในระยะยาว คอ สงเสรมใหมการพฒนา ความช านาญส าหรบงานในอนาคต สงผลตอการเพมประสทธภาพและยกระดบขององคกร เชนเดยวกบ Yukuntawanitchai (2017) ทเสนอวา กระบวนการจดการทรพยากรมนษยทท าใหโครงการประสบความส าเรจ



ตองมการก าหนดวตถประสงคและมพนธกจในการพฒนาทประกอบดวย การพฒนาบคคล การพฒนาอาชพ การบรหารผลการปฏบตงาน และการพฒนาองคกรอยางบรณาการ ซงจะน าไปสการเพมประสทธผลของบคคล สวนการประเมนผลสมฤทธและผลกระทบของโครงการฯ ในการพฒนาบคลากรดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรของระบบอดมศกษาทจะน าไปสการพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลปจจบนได พบวา ปจจยดานบรบทโครงการฯ ปจจยน าเขา และปจจยกระบวนการมความสมพนธกบผลสมฤทธและผลกระทบของโครงการฯ แสดงใหเหนวา ในการลงทนหรอการด าเนนกจกรรมของโครงการฯ ในชวงปงบประมาณ 2552 -2561 ทผานมา สงผลใหนกเรยนทนมผลผลตและผลลพธทเพม และสงผลใหเกดประโยชนตอสถาบนอดมศกษา ตอสงคมและประเทศชาตไดจรงตามการรบรของนกเรยนทน สอดคลองกบแนวคดการพฒนาทรพยากรบคคล ทแบงบทบาทและการพฒนาอาจารย เปน 4 ดาน ไดแก 1) ดานวชาการ 2) ดานการสอน 3) ดานวชาชพ โดย การสงเสรมใหอาจารยไดเขารวมการประชมเชงปฏบตการ การเปนกรรมการหรอสมาชกในองคกรวชาชพ แ ละ 4) ดานวจย โดยตองพฒนาตามความตองการของแตละบคคลและเปนการพฒนาอยางตอเนอง จนเกดเปน การเรยนรตลอดชวต ท าใหอาจารยมความลมลกในวชาชพเฉพาะสาขาและทนตอความกาวหนาทางวชาการ สามารถสรางองคความรใหมและตอยอดใหเกดประโยชนตอไป เชนเดยวกบแนวคดการพฒนาทรพยากรมนษยของ Swanson and Holton (2008) ทอธบายวา การพฒนาทรพยากรมนษย ถอวา เปนกระบวนการ (Process) ทเรมตงแตปจจยน าเขา กระบวนการ และปจจยน าออก และระบบสภาพแวดลอมภายนอก (Environmental System) ไดแก บรบททางเศรษฐกจ การเมองและวฒนธรรม โดยสภาพแวดลอมภายนอกและภายในทสงผลซงกนและกน เชนเดยวกบ McLean and McLean (2001) ทเสนอวา การพฒนาทรพยากรมนษยเปนกระบวนการทงระยะสนและยาวทพฒนาศกยภาพสวนบคคล เพอใหบรรลเปาหมายรวมกน โดยผานการเรยนรทงในระดบบคคลและระดบตาง ๆ

ส าหรบขอเสนอแนะแนวทางการบรหารจดการก าลงคนคณภาพเพอเพมศกยภาพในการพฒนาก าลงคนดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ตงแตการวางแผน การสรรหาและการคดเลอก การถายทอดของสถาบนและ การสอนงาน การพฒนาและสงสมประสบการณ การเสรมแรงจงใจ และการตดตามและประเมนผล เชนเดยวกบการศกษาของ Intarakamhang and Peungposop (2013) ทศกษาการปรบปรงประสทธภาพการบรหารก าลงคนคณภาพ เพอความตอเนองในการบรหารราชการ พบวา แนวทางการปรบปรงระบบควรปฏบตใหไดตามแผนครอบคลมตงแตการสรรหาและการคดเลอกก าลงคนคณภาพ การเสรม และพฒนาอยางตอเนอง การก ากบตดตามประเมนผลการท างานและการเสรมสรางแรงจงใจ เนองจากการบรหารจดการก าลงคนคณภาพมพนฐานหลกการและแนวปฏบตมาจากการบรหารทรพยากรมนษย และ Tarique and Schuler (2010) ไดเสนอโมเดลระบบของการบรหารจดการก าลงคนคณภาพ โดยเรมตงแตขนตอนการดงดดคนเกง การพฒนาคนเกง และ การรกษาไวซงคนเกง โดยปรบใหสอดคลองกบยทธศาสตรของแตละหนวยงาน ซงจะท าใหประสทธผล ของการบรหารจดการก าลงคนคณภาพดขน ขอจ ากดในการศกษาครงน พบวา การเปดโอกาสส าหรบบคลากรดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมนอย แหลงทนส าหรบดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมจ านวนจ ากด ท าใหนกเรยนทนทตงใจกลบประเทศ ไมม



ชองทางส าหรบการด าเนนการวจยหรอพฒนาประเทศ ส าหรบการวจยในอนาคตควรมศกษาการตดตามผลการใชประโยชนในการกลบมาปฏบตงานชดใชทนของผส าเรจการศกษา เพอแกปญหาและสงเสรมพฒนาอาจารยกลมนนใหไดใชศกยภาพตนเองอยางเตมทเพอการอดมศกษาและประเทศชาต ขอเสนอแนะ

จากขอคนพบ มขอเสนอแนะเชงวชาการและเชงนโยบาย ดงน ขอเสนอแนะทำงวชำกำร 1. ควรมการประเมนวเคราะหผลตอบแทนจากการลงทนทงในเชงเศรษฐศาสตรและมนษยศาสตรใน

โครงการพฒนาก าลงคนทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรในระยะตางกน คอ ระยะเรงดวน ระยะกลางและระยะยาว

2. ควรมการศกษาวจยโดยบรณาการหลายศาสตรเพอมาวเคราะหถงแนวโนมความตองการของตลาดทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรหรอทบทวนแผนการพฒนาก าลงคนทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เพอวางแผนผลตก าลงคนใหตรงและสอดคลองกบความตองการทเปลยนแปลงและทศทาง ความไดเปรยบในการเตบโตของประเทศไทย เพอวางแผนระยะสน และระยะยาวในการพฒนาประเทศในสาขาตาง ๆ ทงนควรมการวางแผนรวมกบสถาบนอดมศกษาในตางประเทศและมหาวทยาลยทจะรบนกเรยนทนไปท างาน

ขอเสนอแนะเชงนโยบำย 1. ควรสนบสนนเงนทนและก าหนดระยะเวลาเรยนใหสอดคลองกบความเปนจรงในแตละประเทศและสาขา

ทเรยน และขยายขอบเขตการจายเงนทนสนบสนนกจกรรมทางวชาการ ทนอกเหนอจากเงนคาเลาเรยน เพอพฒนาศกยภาพของนกเรยนทน ทงความร การสรางเครอขาย และการเปดมมมองทางการศกษาเรยนรและควรบรหารจดการเงนทนอยางเปนระบบและตรงเวลา

2. การสรรหาและการคดเลอกควรมการประชาสมพนธโครงการใหทวถง เปนระบบ และมความโปรงใส และหนวยงานตนสงกดมสวนรวมในการก าหนดเกณฑและคณสมบตของผสมครนกเรยนทน

3. ควรมระบบบรหารจดการ การประสานงาน และระบบเอกสารและขนตอนตาง ๆ ทชดเจนและเขาถงไดงาย รวมถงสนบสนนหรอหาโอกาสใหนกเรยนทนในตางประเทศมสวนรวมกบชมชนเพอแลกเปลยนวฒนธรรมและสรางเครอขาย

4. ควรมระบบการตดตามและประเมนผลอยางเปนระบบ โปรงใส พรอมทงมระบบการจดประชมแลกเปลยนเรยนร เพอพฒนาตอยอดความรทงระดบชาตและนานาชาต 5. ควรมการจดท าท าเนยบความเชยวชาญหรอคลงกลมคนก าลงคนคณภาพทมาจากนกเรยนทนเรยนดเพอตดตามการใชประโยชนจากคนกลมนเพอการพฒนาวชาการ พฒนาสงคมและประเทศชาตตอไป



เอกสารอางอง Fleischman, H. L. & Williams, L. (1996). An introduction to program evaluation for classroom

teachers. Development Associates, Inc. 1730 NorthLynn Street Arlington. Gilley, J., Eggland, S. A., & Gilley, A. (2002). Principles of Human Resource Development.

Cambridge: Perseus. Intarakamhang, U. & Peungposop, N. (2013). Effective Improvement of Talents Management for

Continuing of Managing Government. Bangkok: Behavioral Science Research Institute. McLean, G. N. & McLean, L. D. (2001). If we can’t define HRD in one country, how can we define

it in an international context? Human Resource Development International, 4(3), 313-326. Nadler, L. & Wiggs, G.D. (1986). Managing human resource development. San Francisco: Jossey-

Bass.

Nĕmečková, T. & Krylova, P. (2014). The Czech government scholarship programme for students from developing countries- Evaluation findings and policy reflections. Evaluation and Program Planning, 43, 83-92.

Pankratz, D. (2008). Program evaluation and community schools of the Arts, Purposes, Concepts, and Tools. Retrieved on May 20, 207 from http://www.nationalguild.org/pdfs/ProgramEval.pdf. (เชค คศ.)

Perna, L. W., Orosz, K. & Jumakulov, Z. (2015). Understanding the human capital benefits of a government-funded international scholarship program: An exploration of Kazakhstan’s Bolashak program. International Journal of Educational Development, 40, 85-97.

Stufflebleam, D. L. & Shinkfield, A. J. (2007). Evaluation theory, models, & application. San Francisco: John Wiley & Sons, Inc.

Swanson, R. A. & Holton, E. F. (2008). Foundations of Human Resource Development. San Francisco: Berrett-Koehler Publishers.

Tarique, I. & Schuler, R. S. (2010). Global Talent management: Literature, Integrative framework and suggestions for future research. Journal of world business, 45,122-133.

Taylor-Powel, E. & Henert E. (2008). Developing a logic model: Teaching and training guide handout. Madison: University of Wisconsin Extension. Retrieved from http://www.uwex.edu/ces/pdande/evaluation/pdf/Imguidecomplete.pdf



Thongjuea, T., & Thummake, P. (2017). The Guidelines for Human Resource Development in the 21 Century according to Educational Dimension. Journal of MCU Peace Studies, 5(3), 389-403.

Yin, R. K. (2003). Applications of case study research. Thousand Oaks: Sage Publication. Yukuntawanitchai, T. ( 2017) . Human Resource Management in New Economy. Journal of

Humanities and Social Sciences, 8(1), 48-68.

Documents

Success Factors and guidelines of Human Resources …bsris.swu.ac.th/journal/250262/011.ungsinun152-170.pdf · 2019. 8. 3. · recipients have opportunity to work in their fields