Upload
anne-stevenson
View
222
Download
0
Tags:
Embed Size (px)
Citation preview
mweveloba,
maRali arteriuli wneva
da kardio-vaskuluri riski
profesori profesori beJan winamZRvriSvilibeJan winamZRvriSvili
Copyright ©2003 American College of Cardiology Foundation. Restrictions may apply.
Braunwald, E. J Am Coll Cardiol 2003;42:2031-2041
Prediction of the relative impact of interventions and prevention
Deaths by cause, all ages, Georgia, 2002Deaths by cause, all ages, Georgia, 2002
75%
1%
2%
2%4%
5%
11% Cardiovascular disease
Cancer
Chronic respiratory disease
Diabetes
O ther chronic disease
Communicable, maternal andperinatal deficienies
Injuries
Diseases of the circulatory system, morbidity rates per 100000 Diseases of the circulatory system, morbidity rates per 100000
population, Georgia 2000-2007population, Georgia 2000-2007
Prevalence of circulatory system diseases, Georgia, 2000-2007Prevalence of circulatory system diseases, Georgia, 2000-2007
1860,5
2173,42410,4
2730,6
3108,2
3620,53861,5
4142,9
356,3343,5
334 358,8 350,6 378,8471,2 455,8
1397,51613,3
1760,81875,7
2373,22213,2
1955,1
2239,8
217,6
195,5
235,6 244,2 289,9 344,7 345,5341
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
RheumaticdiseasesHypertension
IHD
Cerebrovasculardiseases
2030 wels saqarTveloSi 2030 wels saqarTveloSi
sikvdilis SemTxvevaTa sikvdilis SemTxvevaTa
92.2% gamowveuli 92.2% gamowveuli
iqneba aragadamdebi iqneba aragadamdebi
daavadebebiT; daavadebebiT;
CVDCVD – 70.4%, – 70.4%,
kibo – 12.9%, kibo – 12.9%,
sxva qronikuli sxva qronikuli
daavadebebi – 8.9%daavadebebi – 8.9%
Shares of total deaths and DALYs attributable to 10 leading risk factors in the WHO European Region, 2002
GE
OR
GIA
1. High blood pressure 48.8 1. High blood pressure 23.5 2. High cholesterol 22.9 2. High cholesterol 11.9 3. High BMI 17.3 3. High BMI 11.9 4. Low fruit and vegetable intake 11.1 4. Tobacco 9.2 5. Physical inactivity 10.6 5. Low fruit and vegetable intake 5.8 6. Tobacco 9.3 6. Alcohol 5.8 7. Alcohol 4.6 7. Physical inactivity 5.6 8. Urban outdoor air pollution 2.6 8. Illicit drugs 2.6 9. Lead 1.5 9. Unsafe sex 1.6 10. Unsafe sex 0.7 10. Lead 1.6
GE
RM
AN
Y
1. High blood pressure 25.9 1. Tobacco 13.7 2. Tobacco 18.3 2. High blood pressure 11.2 3. High cholesterol 15.1 3. Alcohol 7.5 4. High BMI 9.9 4. High cholesterol 7.2 5. Physical inactivity 5.9 5. High BMI 7.1 6. Low fruit and vegetable intake 4.1 6. Physical inactivity 3.2 7. Unsafe sex 0.7 7. Low fruit and vegetable intake 2.2 8. Urban outdoor air pollution 0.6 8. Illicit drugs 1.7 9. Occupational airborne particulate matter 0.4 9. Unsafe sex 0.8 10. Illicit drugs 0.4 10. Iron deficiency 0.5
AZ
ER
BA
IJA
N
1. High blood pressure 21.6 1. High BMI 7.8 2. High cholesterol 17.8 2. Tobacco 6.9 3. High BMI 15.8 3. High cholesterol 6.8 4. Tobacco 9.9 4. High blood pressure 6.7 5. Low fruit and vegetable intake 9.0 5. Alcohol 3.8 6. Physical inactivity 8.5 6. Low fruit and vegetable intake 3.5 7. Alcohol 5.1 7. Physical inactivity 3.4 8. Indoor smoke from solid-fuel use 2.5 8. Indoor smoke from solid-fuel use 3.3 9. Urban outdoor air pollution 2.0 9. Childhood and maternal underweight 2.7 10. Childhood and maternal underweight 1.7 10. Iron deficiency 2.5
Source: The European Health report 2005 Public health action For healthier children And populations
Countries with the highest figures of arterial pressure among Countries with the highest figures of arterial pressure among populationpopulation
kardiovaskuluri daavadeba kardiovaskuluri daavadeba – – paTologiuri SemTxvevebis TanmimdevrobapaTologiuri SemTxvevebis Tanmimdevroba
risk-faqtorebi:hipertenziadislipidemia
insulinrezistentobaTambaqos weva
endoTeliumis disfunqcia
aTerosklerozi
koronaruli daavadeba
miokardiumis iSemia
koronaruli Trombozi
miokardiumis infarqti
End-stage heart disease
SegubebiTi gulis ukmarisoba
ventrikuluri dilatacia
kardialuri remodelireba
ariTmia da kunTovani qsovilis kargva
From Circulation 2006;114:2850-70.
kardiovaskulur daavadebaTa kontinuumi
riskis Sesafasebeli cxrilebiriskis Sesafasebeli cxrilebi ((EU guidelinesEU guidelines))
mwevelobamaRali arteriuli
wneva
kardio-vaskuluririsk-faqtorebi
saerTo da kardio-vaskuluri
sikvdiloba
maRali maRali arteriuliarteriuliwnevis wnevis
gavrcelebagavrcelebamsoflios msoflios
mosaxleobismosaxleobis30%-Si30%-Si
daaxloebiT daaxloebiT mosaxleobis mosaxleobis
5%-Si5%-SiaRiniSneba aRiniSneba orive risk-orive risk-faqtorisfaqtoris
TanaarsebobaTanaarseboba
mwevelobis mwevelobis Cvevis Cvevis
gavrcelebagavrcelebamsoflios msoflios
mosaxleobis mosaxleobis 30%-Si30%-Si
GgavrcelebaGgavrceleba
GsikvdilobaGsikvdiloba
7 mln-ze meti 7 mln-ze meti sikvdilobis SemTxveva sikvdilobis SemTxveva msoflioSi Tanxlebulia msoflioSi Tanxlebulia maRali arteriuli wneviTmaRali arteriuli wneviT
5 mln-ze meti 5 mln-ze meti sikvdilobis sikvdilobis SemTxveva SemTxveva msoflioSi msoflioSi Tanxlebulia Tanxlebulia mwevelobis CveviTmwevelobis CveviT
mwevelobisa da maRali arteriuli wnevis
gavlena kardio-vaskulur riskze
wvis produqtebiwvis produqtebi _ nikotini, naxSirbadis _ nikotini, naxSirbadis monoqsidi, oqsidantebi, kadmiumimonoqsidi, oqsidantebi, kadmiumi
safuZvels uqmnis organoTa dazianebis paTofizio-safuZvels uqmnis organoTa dazianebis paTofizio-
logiur meqanizmebslogiur meqanizmebs
zogi maTgani dakavSirebulia arteriuli wnevis zogi maTgani dakavSirebulia arteriuli wnevis regulaciis fiziologiur meqanizmebTanregulaciis fiziologiur meqanizmebTan
aqedan gamomdinare saxezea mwevelobis aqedan gamomdinare saxezea mwevelobis
kazualuri gavlena hipertenziis ganviTarebazegavlena hipertenziis ganviTarebaze
wnevis 24 saaTiani monitorirebis Sedegi
mwevelebsa da aramwevelebSi
urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva kardio-vaskulur risk-faqtorebs Soriskardio-vaskulur risk-faqtorebs Soris
1. sisxlis wneva1. sisxlis wneva
1.1. izrdeba mwevelobasTan erTad1.1. izrdeba mwevelobasTan erTad
1.2. hipertenziis mqone mwevelebSi:1.2. hipertenziis mqone mwevelebSi:
rTuldeba optimaluri kontrolis miRwevarTuldeba optimaluri kontrolis miRweva
prognozi mZimeaprognozi mZimea
aTerosklerozuli renovaskularuli hipertenziis aTerosklerozuli renovaskularuli hipertenziis
ganviTarebis riskiganviTarebis riski
avTvisebiani hipertenziis ganviTarebis riski avTvisebiani hipertenziis ganviTarebis riski
izrdebaizrdeba
urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva kardio-vaskulur risk-faqtorebs Soriskardio-vaskulur risk-faqtorebs Soris
2. sisxlis Sratis lipidebi2. sisxlis Sratis lipidebi
2.1. momatebulia:2.1. momatebulia:
saerTo qolesterinisaerTo qolesterini
LDL LDL qolesteriniqolesterini
Tavisufali cximovani mJavebiTavisufali cximovani mJavebi
trigliceridebitrigliceridebi
2.2. Semcirebulia:2.2. Semcirebulia:
HDL HDL qolesteriniqolesterini
3. simsuqne3. simsuqne
rogorc wesi, mwevelebSi sxeulis wona ufro rogorc wesi, mwevelebSi sxeulis wona ufro
dabaliadabalia
4. hemoreolgia4. hemoreolgia
4.1. momatebulia:4.1. momatebulia:
fibrinogeni fibrinogeni
sisxlis siblantesisxlis siblante
hematokritihematokriti
Trombocitebis agregaciaTrombocitebis agregacia
urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva kardio-vaskulur risk-faqtorebs Soriskardio-vaskulur risk-faqtorebs Soris
urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva urTierTqmedeba mwevelobasa da sxva kardio-vaskulur risk-faqtorebs Soriskardio-vaskulur risk-faqtorebs Soris
5. peroraluri kontraceptivebi5. peroraluri kontraceptivebi
miokardiumis infarqtis, insultisa da miokardiumis infarqtis, insultisa da
Tromboemboluri garTulebebis maRali riskiTromboemboluri garTulebebis maRali riski
6. hormonaluri cvlilebebi6. hormonaluri cvlilebebi
estradiolis (mamakacebSi) da estradiolis (mamakacebSi) da
vazopresinis gazrdili Semcveloba plazmaSi da vazopresinis gazrdili Semcveloba plazmaSi da
glukozisadmi daqveiTebuli tolerantobaglukozisadmi daqveiTebuli tolerantoba
1. kardiuli efeqtebi1. kardiuli efeqtebi 1.1. koronaluri arteriebi1.1. koronaluri arteriebi fataluri da arafataluri miokardiumis infarqtifataluri da arafataluri miokardiumis infarqti
ganmeorebiTi infarqti ganmeorebiTi infarqti munji iSemia munji iSemia
angoplastikis Semdgomi restenoziangoplastikis Semdgomi restenozi Suntirebuli sisxlZarRvebis aTeroskleroziSuntirebuli sisxlZarRvebis aTerosklerozi
1.2. uecari sikvdili1.2. uecari sikvdili
1.3. arastabiluri stenokardia1.3. arastabiluri stenokardia
1.4. kardiomiopaTia1.4. kardiomiopaTia
mwevelobis gavlena kardio-vaskulur riskzemwevelobis gavlena kardio-vaskulur riskze
mwevelobis gavlena kardio-vaskulur riskzemwevelobis gavlena kardio-vaskulur riskze
2. cerebruli efeqtebi2. cerebruli efeqtebi
2.1. Tavis tvinis infarqtebi2.1. Tavis tvinis infarqtebi
2.2. subaraqnoiduli sisxlCaqceva2.2. subaraqnoiduli sisxlCaqceva
2.3. tranzitoruli iSemia2.3. tranzitoruli iSemia
2.4. saZile arteriis endartereqtomiis Semdgomi 2.4. saZile arteriis endartereqtomiis Semdgomi
stenozistenozi
3. sxva arteriuli paTologia3. sxva arteriuli paTologia
3.1. aortis aTerosklerozi3.1. aortis aTerosklerozi
3.2. ilio-femoraluri aTerosklerozi3.2. ilio-femoraluri aTerosklerozi
3.3. xangamoSvebiTi koWloba3.3. xangamoSvebiTi koWloba
3.4. qvemo kiduris iSemia _ amputacia3.4. qvemo kiduris iSemia _ amputacia
3.5. muclis aortis anevrizma3.5. muclis aortis anevrizma
3.6. Tirkmlis arteriolaruli hiperplazia3.6. Tirkmlis arteriolaruli hiperplazia
3.7. uteroplacentaruli arteriuli hiperplazia3.7. uteroplacentaruli arteriuli hiperplazia
3.8. diabeturi mikroangiopaTia3.8. diabeturi mikroangiopaTia
mwevelobis gavlena kardio-vaskulur riskzemwevelobis gavlena kardio-vaskulur riskze
maRali arteriulimaRali arteriuliwnevawneva endoTeluri disfunqciaendoTeluri disfunqcia
sisxlZarRvebis yvela donissisxlZarRvebis yvela donisremodelirebaremodelireba
mwevelobmwevelobaa
cerebro-vaskuluri cerebro-vaskuluri paTologiapaTologia
koronaruli koronaruli daavadebis riskidaavadebis riski
Tirkmlis Tirkmlis ukmarisobisukmarisobisganviTarebaganviTareba
dramatulad gazrdili dramatulad gazrdili koronaluri koronaluri
daavadebis riskidaavadebis riski
SedarebiTi dabaliSedarebiTi dabali cerebro-vaskuluri cerebro-vaskuluri
riskiriski
mwevelobis Sewyveta aris kardio-vaskulur mwevelobis Sewyveta aris kardio-vaskulur
daavadebaTa marTvis aucilebeli daavadebaTa marTvis aucilebeli
komponenti. samwuxarod, mTeli rigi komponenti. samwuxarod, mTeli rigi
kvlevebis Sedegad dasturdeba samedicino kvlevebis Sedegad dasturdeba samedicino
personalis inertuloba da pacientTa personalis inertuloba da pacientTa
SezRuduli CarTuloba Tambaqos SezRuduli CarTuloba Tambaqos
sawinaaRmdego samkurnalo qmedebebSi.sawinaaRmdego samkurnalo qmedebebSi.
2009 wlis dokumentSi `saqarTvelos jandacvis 2009 wlis dokumentSi `saqarTvelos jandacvis
sistemis efeqturobis Sefaseba~ sistemis efeqturobis Sefaseba~ (WHO EUROPE(WHO EUROPE,, Sromis, Sromis,
janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro) janmrTelobisa da socialuri dacvis saministro)
aRniSnulia, rom qveyanaSi mwevel qalTa raodenoba aRniSnulia, rom qveyanaSi mwevel qalTa raodenoba
swrafi tempiT matulobs, bolo 16 wlis ganmavlobaSi swrafi tempiT matulobs, bolo 16 wlis ganmavlobaSi
mwevel qalTa raodenoba 6-jer gaizarda.mwevel qalTa raodenoba 6-jer gaizarda.
M meore damoukidebuli faqti, reproduqciuli asakis M meore damoukidebuli faqti, reproduqciuli asakis
qalTa sikvdilobis mizezTa Semswavleli kvlevis qalTa sikvdilobis mizezTa Semswavleli kvlevis
((GERAMOS-06)GERAMOS-06) 2009 w. SedegebSi kardio-vaskuluri 2009 w. SedegebSi kardio-vaskuluri
sikvdiloba III, xolo maRal asakobriv sub-jgufebSi sikvdiloba III, xolo maRal asakobriv sub-jgufebSi
(40-44 w.w. da 45-49 w.w.) Sesabamisad II da I (40-44 w.w. da 45-49 w.w.) Sesabamisad II da I
adgilzea. adgilzea.
aragadamdeb daavadebaTa risk-faqtorebis aragadamdeb daavadebaTa risk-faqtorebis
kvleva saqarTvelo, 2006-2007 ww.kvleva saqarTvelo, 2006-2007 ww.
SedegebiSedegebi
yoveldRiuri mwevelebis 21.3%-s ar surs yoveldRiuri mwevelebis 21.3%-s ar surs mowevisaTvis Tavis danebeba, xolo 24.0% ar mowevisaTvis Tavis danebeba, xolo 24.0% ar aris darwmunebuli, da mxolod 33.8%-s surs aris darwmunebuli, da mxolod 33.8%-s surs sigaretisaTvis Tavis danebebasigaretisaTvis Tavis danebeba
yoveldRiuri mwevelebis 39.1%-s arasdros yoveldRiuri mwevelebis 39.1%-s arasdros ucdia mowevisaTvis Tavis danebebaucdia mowevisaTvis Tavis danebeba
yoveldRiur mwevelTa mxolod 28.4%-ma yoveldRiur mwevelTa mxolod 28.4%-ma miiRo rCeva eqimisagan TambaqosTvis Tavi miiRo rCeva eqimisagan TambaqosTvis Tavi danebebis Sesaxebdanebebis Sesaxeb
aragadamdeb daavadebaTa risk-faqtorebis aragadamdeb daavadebaTa risk-faqtorebis
kvleva saqarTvelo, 2006-2007 ww.kvleva saqarTvelo, 2006-2007 ww.
SedegebiSedegebi
ukanaskneli 1 wlis ganmavlobaSi respondentTa ukanaskneli 1 wlis ganmavlobaSi respondentTa
mxolod 12.5%-ma miiRo rCeva eqimisagan mxolod 12.5%-ma miiRo rCeva eqimisagan
Tambaqoze Tavis danebebasTan dakavSirebiTTambaqoze Tavis danebebasTan dakavSirebiT
respondentTa mxolod 11.5%-ma scada respondentTa mxolod 11.5%-ma scada
TambaqosaTvis Tavis danebebaTambaqosaTvis Tavis danebeba
respondentTa mxolod 4.6%-ma uari Tqva respondentTa mxolod 4.6%-ma uari Tqva
TambaqozeTambaqoze