Din Ve Sosyalizm

8/9/2019 Din Ve Sosyalizm

1/14

www.solplatform.org

Din ve Sosyalizm
http://www.solplatform.org/http://www.solplatform.org/


2/14

Din Sorunu, Laiklik ve Marksizm

Oktay Baran11 Eyll saldrsndan sonra dnyann en byk emperyalist gc durumundaki ABDnineitli slami hareketleri hedef tahtasna oturttuu ve yrtt emperyalist sava haklgsterebilmek iin kapitalist Bat dnyasnda bir slam cs yaratmaya alt biliniyor.Batda ii snfna benimsetilmeye allan ve belli llerde etkili olan slamofobi, yalnzcaAvrupadaki gmen Mslman iilerin sorunlarna kar duyarszl, ayrmcl ve hattainkr getirerek snf hareketinin zayflayp gten dmesi sonucunu dourmakla kalmyor;ayn zamanda her trl anti-demokratik uygulamann merulatrlmasn da kolaylatryor.slamofobi Batda sendikal brokrasiyi ve sosyalist sfatl burjuva ii partilerini de etkisinealm durumda. Bu durum dini zgrlklere ilikin nasl bir tutum taknlmas gerektiisorununun Bat ii snf asndan ne kadar yakc olduunu gstermektedir.Mslman lkelerde ise sorun daha da yakcdr. Kapitalizmden kaynaklanan kanlmaz

yoksulluk, tm dnyada sren neo-liberal saldrnn katksyla hepten katlanlmaz halegeldike, smrlen kitlelerin tepkileri geni emeki kesimler arasnda giderek etkin birrgtlle sahip olan slami hareketlere akyor. Bu hareketler yoksulluun gerek sebebinioluturan kapitalist sistemi gzlerden gizleyerek, ktln kaynan soyut bir biimde Batolarak gsteriyorlar. slami hareketler ayn zamanda gerek geleneksel toplumsal dayanmamekanizmalarn harekete geirerek gerekse de son derece planl ve rgtl yardmlamaalar oluturarak, en yoksul kesimler iin bir acil yardm ve umut kaps haline geliyorlar.slami hareketler bu iktisadi temelden beslendikleri gibi, siyasi konjonktr de onlarn anti-emperyalizm soslu demagojilerine zemin hazrlyor. ABD emperyalizminin ve srailsiyonizminin Ortadou halklarna kan kusturmas kanlmaz olarak blgenin emekihalklarnda youn bir tepkiyi douruyor. Ve bu tepki, rgtl ve gl bir devrimci iihareketinin olmad koullarda, radikal ve dzen d bir grnt sergileyen kimi slamchareketlerin kitle tabann geniletiyor. slami hareketler, yaygnlaan yabanc

dmanlndan beslendikleri gibi onu daha da krklyor ve bu dmanla din bir klfbulmak konusunda da hibir glk ekmiyorlar. Bir eyler yapmak isteyen drst vefedakr unsurlarn devrimci enerjisini de kmaz sokaklarda heba ediyorlar.Trkiyede bu sorun kendine has bir boyut da tayor. Burjuvazinin iki kesimi arasndaki gve iktidar kavgasnn en popler balklarndan birini laiklik sorunu oluturuyor.Burjuvazinin statkocu kanad, geleneksel hegemon pozisyonunu korumak uruna, tmtoplumu hastalkl bir ruh haline srklemekten geri durmuyor. Tm toplum eriat geldigelecek paranoyasna sevk edilmeye, laikilik-eriatlk ekseninde blnmeye allyor.slami hareketlerin 90l yllardan bu yana Trkiyede de g kazand bir gerek olsa da,eriatn gncel ya da acil bir tehdit olduu dncesi tmyle uydurmacadr. Ama dininanlarna gre yaamak isteyenlere, farkl mezheplerden olanlara, gayrimslimlere,misyonerlere ve kukusuz ateistlere uygulanan basklar, snrlamalar ve yasaklar hi deuydurmaca deildir. Bu ucube laik dzen Kemalizmi din haline getirdii gibi Snni slam daresmiletirerek, bu resmi anlaya sahip olmayan herkesi bir tehdit olarak alglamakta vesrekli bir baskya maruz brakmaktadr.Gerek ulusal gerek blgesel gerekse de uluslararas gelimeler, komnist hareketin dine,laiklik ve inan zgrl sorununa bamsz snf karlar penceresinden yaklamasn vegerekten devrimci Marksist bir perspektif sunmasn gerekli ve acil klyor. Bu noktadaatlmas gereken ilk adm, sosyalist hareketin kendisini burjuva laisizminin dar bakasndan ve tepeden inmeci geleneklerden tmyle kurtarmasdr.


3/14

Din olgusunun farkl boyutlar

Marksistlerin din olgusuna felsefi dzeyde yaklam gayet aktr. Aralarndaki btnfarkllklara ramen, tm dinler, gereklii tepetaklak eden idealist felsefenin biryansmasdr. Doast bir yaratc fikrini isel olarak barndran idealist felsefe, her geengn daha da genileyen bilimsel bilgi dnyamzn btnyle ve onun en temel ilkeleriyleeliir. Kendilerine bilimi ve nesnel doay temel alan Marksistlerin idealist felsefeyeverecekleri en kk bir tavizleri bile yoktur. Sosyalist hareketin tarihi ierisinde ortayakt gibi, Marksizmi kitlelere yeni bir din olarak sunma abalarnn Marksizmin nderleritarafndan her seferinde en acmaszca mahkm edilmesinin nedeni budur. Marksizm bir dindeil, ii snfnn bilimidir.Marksizm din konusunda felsefi-bilimsel bir eletiriyle yetinmez. nk dnyay eitliekillerde yorumlamakla yetinilemeyecei, nemli olann dnyay deitirmek olduuMarksizmin temel bir ilkesidir. Marksistler dinin yasaklamalarla ya da salt ateizmpropagandasyla ortadan kaldrlamayacann bilincindedir. Milyonlarca emekinin din boinanlardan ve din duygulardan kurtulmas asla kitab bir eitim sorunu deildir. Modernkapitalist toplum da dahil dinin kkleri esas olarak toplumsaldr. Leninin de dedii gibi,emekiler, onlara doa olaylarndan ok daha korkun aclar yaatan kapitalizmin kr gleri

karsnda aresizlie kaplmakta ve dini bir snak olarak grmektedirler.Marksistlerin din konusundaki tutumu, onu yaratan ve her gn yeniden reten toplumsalkoullara kar giriilecek devrimci snf mcadelesinin karlarna ve gereklerine tbidir. Bunedenle de tutumumuzu belirleyen ve gdleyen ey entelektel-bilimsel kayg vesaplantlar deil, snf mcadelesini zayflatan toplumsal engellerin (ulusal, dinsel, rksal,cinsel ayrmclk ve nyarglarn) ortadan kaldrlmas gereidir. Tam da bu nedenle,Marxtan nceki materyalistler dine kar savaa saplanp kalrlarken, aslolan dnyaydeitirmektir diyen Marx, dini besleyen koullara, yani kapitalizme kar mcadeleyi nekarm ve bu savata ii snfn bilinlendirmeye ve rgtlemeye girimiti.Din, bir kez egemen snflarn devletinin resmi dini haline getirildii ve kurumsallatrldandan itibaren, hi kukuya yer brakmayacak ekilde, mlk sahibi snflarn egemenlik vedzeni koruma arac olarak i grmeye balamtr. Kapitalist dzenin ideolojik aygtlarndanyaylan din propagandasnn anlam da gayet aktr: dzene kar kma, boyun e! Son

tahlilde egemen snfn denetiminde olan, u ya da bu lde onun tarafndan finanse edilendin kurumlar, emekilerin eitsizlie, smrye ve baskya klece boyun emelerinisalamak iin kullanlr. Egemen snflar, dini kullanarak, emekileri, verili durumukabullenmeye, onun deimez ve ebedi olduuna inanmaya ve daha gzel bir dnyaumutlarn bir kenara brakarak hayali cennetlerle avunmaya zorlarlar.Din, yalnzca egemen snfn, onun siyasetilerinin ve din adamlarnn vaazlaryla snrl birey deildir. Din ayn zamanda, birey olarak insann doa karsnda olduu kadar smrctoplum dzeni karsndaki aresizliinin, doa gleri hakkndaki bilgisizliinin vekorkusunun da davurumudur. Yani din, dehete kaplan insann gnlk yaants ierisindekendiliinden yeniden rettii bir aresiz yakar, beyhude bir umut aray ve bakaldrdrayn zamanda. Marx bunu yle anlatyor: Din sknt, hem gerek skntnn dile getirilii,hem de gerek skntya kar bir bakaldrdr. Ezilen kulun i geirmesidir din, ta kalpli birdnyann kalbi, ruhsuz bir toplumsal durumun ruhudur.

Gerek Marx ve Engels gerekse de Lenin baskc, yasak ve dayatmac politikalara her zamankar kmlard. Lenin dnemi Bolevik tarzda, kitlelerin dini duygularna ve inanlarnakar, duyarl, hassas ve zenli bir yaklam grrz. Boleviklerin 1918de kabul ettikleriparti programnda, emekilerin dinsel nyarglardan kurtarlmas iin mcadele ederken,

mminlerin duygularn incitmekten zenle kanmalyz, nk byle bir yntem ancakdinsel fanatizmin glenmesine yol aabilir deniliyordu. Ayn yllarda kaleme alnan ve partiokullarnda temel eitim kitab olarak kullanlan Komnizmin ABCsiadl kitapta ise, bumcadele enerji ve kararlln yan sra, sabr ve anlayla yrtlmelidir denilmekteydi.

Saf kalabalklar duygularn incitecek eylere ok hassas olduklarndan, kitlelere ateizmi


4/14

zorla kabul ettirmeye almak, dinsel uygulamalara zor kullanarak mdahale etmek, halknsayg duyduu eyler ile alay etmek bu mcadeleye yardmc olmayacak, aksine onuengelleyecekti. Ama Sovyet devleti iinde gitgide ilerleyerek Leninin lmnden sonra hzkazanan brokratik kar-devrim, tm dier alanlarda olduu gibi din alannda da Marksistpolitikalar terk etti. 1927den itibaren zellikle krsal kesimde camiler ve kiliseler kapatld,birok geleneksel ve dinsel ibadetlerle birlikte dinsel basn yayn ve eitim faaliyetleri de

yasakland. Gya kadnlarn kurtuluunu salamak adna, zellikle Mslman halklarnyaad blgelerde younlaacak ekilde, tesettr bata olmak zere geleneksel ve dinseldeerlere kar dayatmalarla, zorlamalarla, srgnlerle Hcum adl brokratik ve despotikbir kampanya yrtld. Gerek Sovyet brokrasisinin gerekse de emperyalist ideologlarnabalaryla bu politikalar Marksizme ve genel olarak sosyalist dnya grne mal edildi.Sonu, slam dnyasnda Marksizme ve komnizme kar bir antipatinin gelimesi oldu. Budurum, komnist hareketlerin Mslman lkelerde zayf kalmasnn tarihsel nedenlerindenbiri olarak rol oynamtr.

Laiklikten ne anlalmaldr?

Marksistler, devletin, dini insanlarn kiisel bir sorunu olarak grmesini talep ederler. Bunun

anlam, herkesin istedii dine inanmakta ya da hibir dine inanmamakta serbest olmasdr.Dinsel inanc ya da inanszl nedeniyle hi kimse ayrmcla, baskya, aalanmaya vb.tbi tutulmamaldr. Marksizm devletin din zerindeki her trl yasaklamasna kardr:Bakasnn haklarn gasp etmek anlamna gelmedii srece hi kimse din inanlarnn ya dainanszlnn gereini yerine getirmekten alkonamaz. Herkes inanlar gerei u ya da buekilde giyinme hakkna sahip olmal ve bu tercihinden tr kamusal haklarndan hibirekilde yoksun braklmamaldr (Trban yasa gibi yasaklamalarn egemen snfn hem laikgeinen hem de dindar kesimlerince, gndem saptrmak ve emekilerin dikkatini kendi acilsnfsal karlarndan uzaklatrmak iin nasl ikiyzlce kullanld apak ortadadr). Aynekilde hi kimse bir dine ya da onun bir mezhebine vs. inanmaya ve o inanlarn gerekleriniyerine getirmeye de zorlanamaz.Bizler tutarl ve gerek laiklii savunuruz. Bunun anlam devletin din ileri ile hibir ilikisiolmamas ve ayn ekilde din elerin de (din eitim, din kurallar, trenler, riteller vb.)

devletin ilerinde yeri olmamas demektir. Devlet tm dinlere ve onlarn tm mezheplerineeit mesafede durmaldr. Hi kimse din inann aklamak zorunda deildir, bu nedenleresmi belgelerden kiinin din inancn belirten tm ibareler karlmaldr. TC gibi lafta laikbir devletten deil gerekten laik bir devletten ve toplum dzeninden bahsediyorsak, entemel ilke, devletin hibir resmi ya da yar-resmi dinsel kurumunun olamayacadr. Oysabugn Trkiyede Diyanet leri Bakanl, il mftlkleri vb. gibi devlet kurumlararaclyla resmi bir din yaratlmakta ve din devletin denetimi altna sokulmaktadr.Devlet dinden ve dinsel hayattan tmyle elini ekmeli, resmi, yar-resmi ya da gayri resmidinsel kurumlara bteden pay ayrma ve vergi indirimi uygulamalarna son verilmeli, dinselkurumlara aktarlan btn denekler kesilmeli ve din ilerinin rgtlenmesi ve finansmanbtnyle cemaate terk edilmelidir. Belli bir dine inananlar ibadethanelerini yapmakta da,dinsel ilerini yrtecek din adamlarn seip grevlendirmekte de btnyle serbest olmalve bu tr ilerin giderlerini kendi gelirlerinden yapacaklar balarla salamaldrlar.Devletin, herkese kendi anadilinde, bilimsel, demokratik ve laik ierikli parasz eitimsalama grevi vardr. Laik bir eitim sisteminde devlet okullarnda ister semeli isterzorunlu olsun din dersine yer verilemez; devlet imam-hatip liseleri gibi dini eitim verenokullar aamaz. ocuklarna dini eitim aldrmak isteyen ebeveynler bunu kendigelirlerinden yaptklar balarla organize ve finanse edecekleri zel eitim kurumlarndadiledikleri gibi yerine getirme hakkna sahip olmaldrlar.


5/14

Din sorununda zenli tutum

Komnistlerin devletin dini kiisel bir sorun olarak grmesini talep etmeleri, kukusuzbizlerin din bo inanlara, din nyarglara ve din ayrmcla kar mcadele etmeyeceimizanlamna gelmez. Ancak bu mcadele yasaklamalarla yrtlemez, nk din inanlaryasaklarla yok edilemedikleri gibi onlar glendirmenin en kolay yolu dini devlet basksaltna almaktr. Bu gerek Engels tarafndan ok ak bir ekilde dile getirilmiti. ParisKomn srasnda kimi anaristler dini resmi olarak yasaklayan kararnameler nermeyekalkmlard. Engels, kk-burjuva devrimciliine has bu en radikal olduunu gstermehastalyla alay ederek bu nergelerden biri hakknda unlar sylyordu: nsanlarn birfetvayla tanrsz olmalarn isteyen bu kd imzalayan iki Komn yesi, ilkin, bir sr eyinkt zerinde emredilmesine ramen hayata geirilemediini, ikinci olarak da, istenmeyeninanlar salamlatracak en iyi aracn kovuturma olduunu renebilmek iin yeterincefrsat bulmulardr. Kesinlikle sylenebilir ki, bugn Tanrya yaplacak en byk yardm,tanrszl bir inan maddesi haline sokmak ve dini genel olarak yasaklamaktr.i snfnn devrimci mcadelesi asndan dine ilikin iki temel somut sorun vardr: 1)resmi dinin emekilere vaaz ettii itaat, kr ve mcadeleden uzak durma yaklam, 2)emeki kitlelerin dinsel ve mezhepsel temelde blnmesi. Marksizminpratik mcadele iinde

din sorununa yaklam, bu engellerin doru taktikler, yntemler ve uygun bir sluplabertaraf edilmesine dnktr. Bu alanda, ok hassas, dikkatli ve zenli olmak zorundayz.Dinin, kendisini var eden ve her gn yeniden reten toplumsal nesnel koullar ortadankalkmadka varln ve etkisini srdrecei bilinciyle hareket etmeliyiz. Emeki kitlelerindinin etkisinden tamamen kurtulular ancak onu var eden toplumsal koullarn tmyleortadan kaldrlaca, bylece snacak bir liman araylarnn da gereksizleecei ve nesnelkoullarnn olumasna bal olarak nihayet hayatn her alannda gerek bir aydnlanmannsalanabilecei bir toplumda mmkndr. Bir analoji yapacak olursak, byle bir toplumda,din ve din duygular ilga edilmez, snmlenip gider.Bu yzden komnistlerin asli grevi dine kar sava ilan etmek ya da abartl ve lsz birateizm propagandasna girimek deil, Leninin ifadesiyle, emeki ynlarn, birlemi,rgtl, planl ve bilinli bir yoldan dinin bu [toplumsal] kkne kar savamay, her trlbiimleri ierisinde sermaye dzenine kar savamay renmesini salamaktr. Kitle

almasnda din inanlar kmseme, alay ya da espri konusu yapma, hor grme,dayatma ve dlama gibi tutumlar asla Bolevik bir yaklamla badamaz. Lenin bu konuyazellikle vurgu yapyor ve din inanlara sahip iileri devrimci programn esaslarna greeitmek zere mcadele saflarna kazanmann neminden sz ediyordu.Bolevikler bu anlayla hareket ederek, ilk muzaffer proleter devrime nderlik ettiler.Kurulan ii devletinde de bu anlayla hareket ederek bak alarna sadk kaldlar.Bylelikle Avrupadan ine kadar tm emekilerin olduu gibi Anadolu kylsnden OrtaAsyal gebelere kadar yoksul Mslmanlarn byk bir kesiminin de sempatisinikazandlar.1918de Sovyet anayasas, kilise ile devleti birbirinden, okulu da kiliseden kesin olarakayrmt. Sovyet hkmetinin 1918de yaynlad bir kararname ile, Rus Ortodoks kilisesinearlk devleti tarafndan denen 35 milyon rublelik bteye ve kilisenin mal varlklarna elkonuldu. Kilise binalar devletletirildi ve din toplanma meknlar olmann yan sra halkn

cretsiz toplant yerleri olarak da kullanma ald. arlk dneminde din adamlarna tannanzorunlu askerlik hizmetinden muafiyet hakk kaldrld.Kilise ile devleti birbirinden kesin olarak ayran Bolevik hkmet, bu kararnameyle dinselzgrlklerin de gvence altna alndn aklyordu: Her yurtta istedii dine bal olabilirya da dinsiz olabilir. u ya da bu din inanca bal olmak ya da hibirine bal olmamaklailikili olan tm kanuni snrlamalar kaldrlmtr. Toplumsal bar bozmad ve SovyetCumhuriyeti yurttalarnn haklarna tecavz etmedii srece dinsel geleneklerin yerinegetirilmesi zgrl gvence altna alnmtr.


6/14

Lenin, devrim ncesinde savunduu dine ilikin tutumunu, proleter devrimden sonra da aynekilde srdrd. Sovyet devleti din kart ya da ateist olarak ilan edilmedi; devlet dinekarmayacakt ve laik idi. Din nyarglara kar mcadele etmek partinin greviydi. AmaLenin, ateist propagandann da hassas olmas gerektiine dikkat ekiyordu. Kasm 1918deunlar sylyordu: Din nyarglarla mcadele ederken ar derecede dikkatli olmalyz;bazlar din hislere saldrarak bu mcadeleye byk zarar veriyor. Propaganda ve eitime

bavurmalyz. Bu mcadeleye ok keskin bir biim vermekle yalnzca halkn huzursuzluunuarttrrz.Sz konusu olan ezilen Mslman halklar olduunda ise Bolevikler din konusunda ok dahadikkatli davrandlar. Mslman halklar, ki ounluu Trk dilli halklard, Sovyet hkmetitarafndan, arlk dneminde hem dinsel olarak hem de etnik olarak ezilen bir kategoriolarak ele alnd. Bu sorun hem din boyutu hem de ulusal boyutu olan bir sorundu. Dahaubat devriminin ardndan Bolevikler uluslarn kendi kaderlerini tayin hakkn nekarmlard. Ekim Devrimiyle kurulan Sovyet hkmetinin ilk kararnamesinde de tmuluslara zgrlkleri verildi, bamszlk hakk tannd. Bu durum Mslman halklar arasndaBoleviklere ynelik bir sempatinin olumasna da yol amt. Mslman halklar ierisindene kan reformcu hareketler (Cedidiler) bu dorultuda ayrmaya balamt ve buhareketlerin en ileri unsurlar Boleviklerin saflarna kaymaktayd. Bunun sonucundaMslman halklarn youn olarak yaadklar blgelerde Komnist Partiler kurulmaya ve var

olan komnist rgtler bymeye balamt.Ekim Devriminden bir ay sonra 7 Aralk 1917de Rusyann ve Dounun Btn MslmanEmekilerine balkl bir bildiri yaynland. Bu bildiride, Rusya Mslmanlarna, inan verflerinin, ulusal ve kltrel kurumlarnn artk zgr klnacann ve Sovyet devletininkorumas altnda olacann teminat veriliyordu: arlar tarafndan, Rusyann mstebitleritarafndan camileri, ibadethaneleri yerle bir edilmi, inanlar, treleri ayaklar altna alnmolan herkes! nan, rf ve adetleriniz, milli ve kltrel kurumlarnz u andan itibarenserbest ve dokunulmazdr. Kendi milli hayatnz tam bir zgrlk iinde dzenleyin. Bu sizinhakknzdr. Biliniz ki sizin haklarnz, tpk tm Rusya halklarnnki gibi, devrimin ve onunorganlar olan i, Kyl ve Asker Sovyetlerinin gl korumas altndadr. Bu devrimi veonun hkmetini destekleyin. (ak: E. H. Carr, Bolevik Devrimi, c.1, Metis Yay., s.292)Mslman halklar yllar boyunca hem Rus olmamalarndan kaynakl olarak hem dedinlerinden tr bask altnda tutulmulard ve ounluu son derece geri bir iktisadigelime dzeyinde bulunuyordu. Bu halklar gerek kkenleri, dinleri, dilleri ve kltrleriylegerekse de iinde bulunduklar gelimilik dzeyiyle Rusyann kapitalistlemi dierhalklaryla kkl bir farkllk gsteriyorlard. 140 milyonluk arlk Rusyasnn 30 milyonunuoluturan bu halklar ierisinde yaklak 10 milyon insan, braktk kapitalist uygarln birparasn oluturmay, halen gebe durumunda ve airetler temelinde rgtlenmi birtoplumsal yapdaydlar. Bu blgelerde yerlemi olan Rus nfus ise, arln memurlarndan,tccarlardan ve demiryolu iilerinden oluuyordu. Bu Rus nfus, yerli halkn gzndeolduu kadar kendilerine bitikleri rol asndan da ezen ulusu temsil ediyordu. Neticeolarak, Lenin dneminde Bolevikler ezen ulus milliyetiliine kar amanszca mcadeleederken nasl ezilen ulus milliyetiliine toleransla yaklamlarsa, ezilen uluslarn dininanlarna da dierlerine gsterdiklerinden ok daha fazla tolerans gstermiler, onlarageni bir din zgrlkler alan yaratmlardr.

Gerek ezilen uluslara gerekse de ezilen Mslman halklarn din inanlarna, geleneklerine veyaam tarzlarna gsterilen bu tolerans ve aksi yndeki ovenist tutumlara karBoleviklerin gsterdikleri acmaszlk bugn de izlenmesi gereken ynteme k tutuyor.Dnya devriminin gerilemesiyle tek bana kalan Rus devrimi, Leninin lmnn ardndanhzlanan bir srete ykselen Stalinist brokrasinin ellerinde bouldu. 1928e gelindiindeartk kar-devrim sreci sonuca ulam ve Stalinist brokrasi iktidar tmyle elegeirmiti. O andan itibaren dier tm alanlarda olduu gibi din konusunda da Marksist izgibir tarafa braklm, ovenist, baskc, yasak bir despotik brokratik diktatrlk iisnfnn ve emeki halklarn tepesine reklenmitir. Lenin, i savan sonlarna doru1921de u uyarda bulunuyordu: Herhangi bir milliyetin bizim halka din inanlarndan


7/14

dolay bask yaptmz dnmesine ve dmanlarmzn byle sylemesine zeminhazrlayacak her trl davrantan kesinlikle kann. Stalin dneminde tam tersi yapld. Vebugn dnya burjuvazisi hl kafamza Sovyetler Birlii dneminde dine uygulanan basklarkakyorsa, bunun tek sorumlusu Stalinist brokrasidir, asla ve asla Leninist-Boleviklerdeil!

www.solplatform.org


8/14

slam ve Kapitalizm

Kerem Dal

80li yllarn bandan beri slamc hareketler, Cezayirden Filipinlere kadar olduka geni bir

corafyada g kazanyor, yoksul ii-emeki kitlelerin de dahil olduu milyonlarca insanpeinden srkleyebilen partiler olarak karmza kyorlar. Bu hareketlerin kkleri ok dahagerilere uzansa da, kitleselleerek iktidar mcadelesine giriecek denli g kazanmalarzellikle son 25 yllk dnemde sz konusu olmutur.Daha Souk Sava dneminden itibaren, anti-komnizm propagandas erevesindeemperyalistler tarafndan el altndan ciddi destek gren slamc hareketler, 70lerle birlikteABD emperyalizminin hayata geirmeye balad Yeil Kuak projesi kapsamnda hissedilirbiimde bymeye ve kitlesellemeye baladlar. O kadar ki, anlan corafyadaki lkelerinhemen hepsinde slamclar iktidar mcadelesine girimi ve birkanda da iktidaralmlardr. Sonrasnda gelien srete ise, ran Devriminin etkileri, SSCBnin k, BirinciKrfez Savayla ABDnin Iraka saldrs, Filistin sorunundaki kilitlenme, kriz dolaysylaBatda gelien yabanc dmanl, ABDnin yeni dman olarak slam cletirmesi gibifaktrlerin sonucu olarak, slamc hareket iinde Amerikan kartl yaygn bir karakter

kazand. Palazlanan slamc glerin iktidar mcadelesine girmesi ve dnya apnda yaananhegemonya yar erevesinde farkl emperyalist glerin devreye girmesiyle birlikteslamclar ABDnin blgedeki karlar iin bir tehdit haline geldiler.slamc hareket bugn kendini her ne kadar anti-emperyalist gstermeye alsa da, bu,yoksul ve ezilen kitlelerin desteini kaybetmemek iin onun kulland demagojik birsylemden ibarettir. Amerikan kartlndan teye gitmeyen szde anti-emperyalistsloganlar ve ezilen kitlelerin desteini koruyabilmek iin srdrlen sol tandansl budemagojik sylem sayesinde, ii ve emeki snflarn sisteme ve bitmek bilmez blgeselatmalara, savalara kar duyduklar fke, ciddi bir sol alternatifin de yokluukoullarnda, rahatlkla gerici ve hatta kimi zaman faizan karakterli slami hareketlerekanalize edilebilmitir.Yine de slamc hareketin temsil ettii siyasi izgiyle, yoksul ii-emeki kitlelerinbeklentilerini ve duygularn birbirinden ayrmak gerekir. Marksistlerin bu iki farkl olguya

yaklamlar da farkldr. Sorun ii ve emeki kitlelerin dini duygularnda yahut daha iyi birdnya zlemi duymalarnda deil, bunun ve sisteme duyduklar tepkinin yanl yne kanalizeolmasndadr. Gerekte slami ideoloji ya da onun toplum modeli, kapitalizme bir alternatifoluturabilecek nitelikte deildir ve nitekim iktidara gelen slamc hareketler de yoksul veezilen kitlelerin ihtiyalarn, beklentilerini karlamamlardr.

slamiyetin kkeni ve ideolojisi

Dini dnceler ve retiler de tm dier fikir akmlar gibi iinde bulunduklar toplumunnesnel koullarna bal olarak ve toplumun ihtiyalarna gre hayat bulur ve ekillenirler. Bubalamda slamiyetin ortaya k ve geliiminde de belirleyici olan, ilhi gler deilmevcut toplumsal ve tarihsel maddi koullardr. slamiyet, 7. yzyln ilk yarsnda kabile

dzeni ierisinde rgtlenmi tccar Arap topluluklar arasnda ve dnemin byk ticaretyollar zerinde bulunan Mekke, Medine gibi kentlerde ortaya kt. slamiyet zamanla, biryandan dank haldeki Arap kabilelerini birletirerek devletlemelerini mmkn klacak, teyandan temelleri atlan yeni toplumsal yaantnn erevesinin ve esaslarnn izilmesinisalayacakt.Devletleme srecinin tamamlanmas ve balangta kabile aristokrasisieklinde cisimleenegemenlik ilikilerinin nitelik deitirerek kabile eflerinin devletl snfa dnmesiylebirlikte, slam egemen snfn ve onun egemenliinin arac olan devletin ideolojisi halinegeldi. Bu durum slamiyetin kurumlamasn da salam, Kurann yazl hale getirilmesi,


9/14

yani resmi ideolojinin oluturulmas ve din adamlarnn egemen snfn bir paras olarakbrokratik aygtta yerini almas da bu dneme rastlamtr. Ayrca fetihler yoluyla elde edilenganimetler ve fethedilen topraklarda yaayan halklardan alnan cizye (vergi-hara) gelirleride ciddi boyutlara ulaarak devletin asli gelir kaynaklarndan biri haline gelmitir. Fetihler veticaret yoluyla, ok geni bir corafyaya yaylan slam uygarlnn Ortaada ulat dzey,ayn dnemin feodal Avrupasyla karlatrldnda gerekten de dikkat ekicidir.

slam dncesi ve ona bal olarak eriat dzeni de srekli bir deiim ierisinde olmutur.Tpk dier dinlerde olduu gibi, slam dininde de ilk ortaya kt dnemle egemen snflarnideolojisi haline geldii dnem arasnda ciddi farkllklar vardr. Kendi dnemine gre ciddibir reform hareketi olduunu ve ilerici bir karakter tadn syleyebileceimiz slamiyet,pek ok adan eski komnal gelenek ve adetleri iinde barndrmaya devam etmi, iindebulunulan corafyada kendisinden nce etkin olmu dinlerden ve eitli retilerden de(zellikle Yahudilikten ve yerel pagan dinlerinden) byk lde etkilenmitir. Bunun anlameski toplumsal ilikilerin (barbarlk dneminden kalma komnal ilikilerin) tamamen ve birrpda ortadan kalkmayp, en azndan bir ksmnn sembolik de olsa varln devamettirmesidir. Dolaysyla slam dininin ilk mritleri (militanlar) ve en bata da peygambersfatyla Muhammed, balangta toplumun ortak karlarn n plana karan daha aklc veadaleti bir slam fikrinin propagandasn yapmlardr. Ancak asr- saadet dnemidiyeadlandrlan devletleme sreci ilerledike, yani hl komnal toplumun kimi alkanlklarn

yitirmemi st-barbarlk dzeyindeki kabile yaantsndan snfl ve devletli toplumageildike, bizzat Muhammedin kendisi daha nce koyduu kimi kurallar ve alkanlklardeitirerek slamn asl ilevini grmesini salamtr. slam anlay, drt halife devrindenitibaren egemenlerin ve devletin ihtiyalarna gre defalarca elden geirilerek revizeedilmitir. Bylece tm dier dinler gibi slamiyet de zamanla egemenlerin karlarnahizmet eden ideolojik bir ara haline gelmitir.Kurandaki ayetlerden peygamberin hadislerine ve sonrasndaki din ulemalarnnyorumlarna kadar tm slam klliyat ve tarihi gsteriyor ki; slam dini ve onun ngrderiat dzeni, kabile yaantsndan devlet dzenine (barbarlktan uygarla) geen Araptoplumundaki egemenlik ve mlkiyet ilikilerinin ideolojik ifadesidir.slam anlay ve eriat dzeninde, nceleri kabile eflerinin, ardndan devletin mlk, mlksahibi olmayan klelere ve mevalidenilen mlksz snflara kar sk bir ekildekorunmutur. Allah tm insanlardan, peygamber dier insanlardan, onun yakn evresi olanehl-i beyt benzeri kimi ayrcalkl gruplar geri kalanlardan, mlk sahibi olanlarmlkszlerden, mlkszler klelerden ve nihayet erkekler kadnlardan stndr. Toplumdakimilerinin zengin-mlk sahibi, kimilerinin ise fakir-mlksz olmas da Kuranda yazlolanlara ters bir durum deildir. Bilkis Allah dilediini hesapsz rzklandrr (Ali mran3:27) denilerek mlk sahibi snflarn meruiyeti salanmtr. Toplumdaki eitsizlik bizzatAllahn istei olarak konulduundan, fakirliine ve ezilmiliine isyan etmek Allaha isyanetmekle e tutulmutur: Rabbinin rahmetini onlar m paylatryorlar? Onlarn dnyahayatndaki geimlerini de aralarnda biz taksim etmiizdir. Onlar derece derece birbirlerinestn kldk ki birbirilerine ilerini grdrebilsinler. (Zuhruf:32)Halk, yzyllar boyunca toplumdaki eitsizliin ezelive ebediolduu, hatta takdir-i ilahiolduu, yani deitirilemeyecek bir ey olduu dncesiyle yorulmu ve fanidnyadaki builelere isyan etmeden katlanrlarsa sonunda ebediteki dnyada mkfatlarn alacaklar

vaadiyle avutulmutur. Zenginin maln alan hrsz bu dnyada ve en vahi biimdecezalandrlrken, zenginliinin kayna Allahtan olduu sylenen mlk sahibi snflarniledikleri snfsal sularn cezas soyut ve gereklik d cehennem kavramyla teki dnyayahavale edilmitir. Oysa egemen snflarn mlknn kayna soyut doast gler deil,ezilen ve smrlen snflarn son derece somut olan emeidir.Ancak toplumsal eitsizliklerin takdir-i ilahidenilerek merulatrlmaya allmas, buelikilerden kaynakl snf mcadelelerinin zerini rtememitir.Asr- saadetdnemindebile, bizzat peygamberin kendisi eitli isyanlar kanla bastrm, liderlerini srgnegndermi ve ldrtmtr. slam tarihi, daha asr- saadetdevrinden balayarak kabileleraras ekimelerin ve i savalarn, tasfiyelerin, katliamlarn, eriat dzeninin tm totaliter


10/14

karakterine, uygulad i ve d iddete ramen saysz mezhebe ve bunlarn da altndasaysz tarikata blnmenin tarihidir. Henz peygamberin salnda balayan siyasiekimeler ve atmalar, dnemin koullarna uygun olarak dini kisve altnda kendinigsterdiinden, mezhep ve tarikat kavgalar grnmn almtr. slam tarihinin ilerleyenyllarnda da bu blnmeler temelinde ayr devletler kurulmasyla birlikte atmalar nfuzsavalar biiminde sregitmitir. Ayrca slam tarihi iinde pek ok kez mevalive kle

isyanlar ba gstermi, ama hepsi de kanl bir biimde bastrlmtr.Tm bunlardan anlalaca gibi slami eriat dzeni, zenginliin, ayrcalklarn, servetinbelirli ellerde toplanmasnn ve mevcut snfsal eitsizliklerin zerini mlk Allahndrsylemiyle rterek, toplumsal eitsizlii ezilen ve smrlen snflarn gznde merulatranbir yaklam savunmaktadr. Eitsizlii bylesine meru gren bir anlayn, kapitalizmdekiemek smrsne kar kmas nasl beklenebilir? Nitekim gnmz slamclarnnanlaynda, iinin emeini smren patron, kendisine kredilmesi gereken bir rzkdatckonumundadr. Zaten bu yzden, slamc ideologlarn ezilen ve yoksul kesimleritavlayabilmek iin kullandklar demagojik sylemlerinde ne kardklar kavram eitlikdeil adalettir. Modern slam anlayna gre toplumsal adaleti salayacak mekanizmannen nemli iki unsuru ise zekt sistemi ve faiz kartldr.Zekt sistemi, slamclarn savunduu gibi her derde deva olmaktan ok uzak ve iin aslgstermelik bir kurumdur. Eitsizlii kutsayan, hatta yoksulluu zayflk, zillet (alalma)

sayan slam anlaynda zekt, zenginlerin sevap kazanmalarnn bir yolu ve aracdr da.Dolaysyla zekt vermek, kle azad etmek ve sadaka vermek karlnda sevap kazanlmasgibi uygulamalar, aslnda eitsizliin devamn salamaya hizmet etmitir. Oysa yoksullarnkurban kesecek, sadaka verecek, zekt verecek paralar ve mlkleri olmadndan sevapkazanma olanaklar da snrldr! Allahn insanlar neden eitsiz yaratt, snfsal ayrmlaragz yumduu ve hatta bunu savunduu sorgulanmazken, zenginlerin malnn 1/40ndatmalar suretiyle toplumsal adaletin salanaca dncesi kukusuz ham hayaldenibarettir. En bata unu sylemek gerekir ki, zekt sistemini zenginlerden alnan bir tr gelirvergisi gibi dnsek bile azalan oranl bir vergilendirme sz konusudur. rnein 40 koyunuolan biri bunun 1 tanesini zekt verirken, koyun says 120yi geince 2, 200 geince 3 venihayet 400e ulanca 4 koyun zekt olarak verilir, yani oran balangta %2,5 iken malarttka %1e der.Bylesine adaletsiz bir sistemin yoksulluu ortadan kaldraca dncesinin temelsizliinigstermek iin bir rnek de gnmzden verilebilir. 2004 yl verilerine gre ve yaklakrakamlarla, nfusun zekt vereceini varsayabileceimiz en st gelir grubuna mensup%20lik tabakas toplumsal gelirin %60n almakta ve zekt alacak taraf olan en alt %20liktabaka ise %3n almaktadr. Bu durumda en st tabakann verecei zekt sonucu, enfakirin ald pay %4,5a kacak, en zengin tabaka ise %58,5 olarak kalacaktr. Snflar arasuurumun bylesine ilkel ve gstermelik bir yolla almas mmkn mdr? te slamnsalayabildii adalet bu kadardr!slamda faizciliin yahut tefeciliin ho grlmemesinin tarihsel kkeninde ise, nfuzu veekonomik gc artan Yahudi tccar ve tefecilerin etkisinin krlmas istei yatar. Dolaysylaburada insani veya ahlki bir klf aramaya gerek yoktur. stelik bu corafyada faiz dahance de zaman zaman yasaklanmtr. Gerilere gidilecek olursa, Hammurabi kanunlarndantutun da firavunlar devri Msrna kadar pek ok eski uygarlkta bu tr uygulamalar yer

almtr. Tmnde ama kurulu dzenin karlarnn korunmasndan ibarettir ve modernslamclarn faize kar kmalarnn ardnda yatan gerekler de ok farkl deildir.Onlar enflasyonist politikalardan ve yksek faizli kredilerden can yanan orta snflarnszclne soyunarak sermayenin daha gl kesimleri karsnda siyasi ve maddi gtoplamaya almaktadrlar. Asl ama faizden farkl gsterdikleri kr pay ve benzeriuygulamalarla bu kesimlerin srtndan kendi sermayelerini arttrmaktr. Oysa kapitalizmdesnai kr, ticari kr, faiz ve rant (kira gelirleri) emein smrsyle elde edilen art-deerinfarkl biimleridir. Sorun paradan para kazanmann ktl ise, gerek u ki, kapitalisttoplumda emekiler dnda herkes paradan para kazanr. Dolaysyla faiz ne kadarharamsa, her trl sermaye kazanc da o kadar haram olmaldr. Fabrikatr olmaktan ya da


11/14

ticaretle uramaktan tutun da, miras paras yemek, sermaye pay diye kr pay almak veyahisse senedi almaya kadar birok eyin bu kapsama girmesi gerekir. Oysa bunlara karkmak kapitalizme kar kmak demektir ve slamclarn yapmad ey de budur.Ksacas slami anlayta kapitalist smrye kart bir z yoktur. inin emeininsmrlerek kr elde edilmesinde, zenginliin bir avu kapitalistin elinde birikmesinde,insanln yoksulluk ve zenginlik temelinde giderek artan oranda kutuplamasnda ilke olarak

slamclara ters gelen bir ey yoktur. Aksine tm bu olup bitenler takdir-i ilahidir, yaniAllahn isteidir. Bu duruma isyan etmek Allaha ve onun buyruklarna kar gelmektir.Mslman kii durumuna isyan etmeyip, haline kretmeli, Allahn kendisini snamak iinuygun grd cefaya katlanmal ve ahrette alaca mkfat hayal etmekle yetinmelidir; buarada varsn bir avu burjuva bu dnyada kendileri iin kurduklar cennette gnn gnetsin, ne kar!

slam alternatif midir?

Tarihsel olarak ok farkl bir dnemin ve koullarn rn olan slam anlaynn ve eriatdzeninin kapitalizme alternatif olup olamayaca bir tarafa, modern slami hareket,varolduu ve gelitii tm lkelerde mevcut iktidarlarla ne lde kar karya gelirsegelsin, sol hareketin ve ii snfnn mcadelesinin bastrlmasnda etkili ve gnll bir roloynamtr. Ayn corafyada 12 yzyldr hkm sren slamn pratii bir yana, sadece ranve Suudi Arabistanda yaanan deneyimler bile slamn snfl toplumlara yahut kapitalizmene lde alternatif olabileceinin gstergesidir. slam her dnem egemenlerinhizmetindeydi. Neredeyse tm rneklerde slamc hareket, siyasi tabann emperyalist-kapitalist sistemin yaratt ykmdan rken kk-burjuvaziden ve yoksulluun, sefaletinpenesinde kvranan ii-emeki snflardan olutursa da, esas olarak burjuvazinin karlarnyanstm ve daha ok da onun geleneksel ve gerici kesimlerinden destek grmtr. SuudiArabistan, Afganistan, ran, Sudan benzeri rnekler zerinden de grld gibi, bir siyasaldoktrin veya toplum projesi olarak slam dzeni, olsa olsa baskc, totaliter ve gerici birsistemdir.slami sylemin poplist ierii ve slamc partilerin kulland geleneksel retorik, aslolarak kapitalizmin ykma uratt kk-burjuvazinin gemie duyduu zlemi tatmin

etmeye yneliktir. rnein gnmzde baz slam ideologlarnn temel slogan olan asr-saadet dnemine geri dnme topyas bu nesnelliin bir yansmasdr. Yoksa yceltilen asr-saadetdneminde bile, fakirlik, eitsizlik ve sefalet varolduuna gre, ne cehennem azabkorkusu ve ne de adil bir halifenin Kurana harfiyen uyarak kuraca eriat dzeni egemensnflarn bask ve smrsn ortadan kaldrabilir. slamc siyasetin amac snfl toplumdzenini ortadan kaldrmak olmadndan, slamc ideologlar tarafndan srekli olarakvurgulanan nokta, ii-emeki snflarn toptan kurtuluunu salayacak toplumsal bir devrimdeil kltrel ve siyasal yeniden yaplanmadr. slam ideolojisi, sorunlarn zerini rterekkitleleri emperyalist-kapitalist sisteme kar gerek bir mcadeleden alkoyar ve onlaraktln asl kaynann kapitalizm deil de insanlarn slama uygun bir yaant srmemesiolduunu syler. slamc ideologlarn pek ouna gre toplumun slam dzeninden, yanieriattan sapmasnn asl sebebi d glerdir. Statik slam toplumunu zerek onu deiimezorlayan emperyalist-kapitalist sistemin bu etkisi mutlaklatrlarak, dman yabanc

emperyalistler veya yabanc dil konuan, yabanc dinleri kabul eden, geleneksel yaamtarzna sadk kalmayan, yani yabanclarn etkisinde kalanlar olarak sunulur. Erbakannmehur Bat taklitilerideyiiyle zetledii gibi, sorun daima bu ekilde arptlr.Modern slamn nasl bir toplum dzeni ngrdnn anlalmas bakmndan belki de engzel rnek slamc hareketin Trkiyedeki geliim izgisi ve izledii politikalardr. 600 yllkOsmanl dneminde ve onun ncesinde slamiyet, devletin resmi ideolojisini ve eriat dzenide hukuksal yapy oluturmutur. Ancak burjuva TCnin kuruluundan bu yana Kemalist-laikegemen izgi ile slamc izginin yldz pek barmam, MNP-MSP sreci ile partileenhareket en sonunda AKPnin ibana gelmesiyle nemli aama kaydetmitir. AKP ciddi


12/14

farkllklar barndrsa da sonuta bu izginin modern kapitalizm koullarnda geldii yeritemsil etmektedir. 80 ncesindeki gelimeler bir yana braklacak olursa, zellikle 28ubatta Erbakan liderliindeki RPye vurulan darbe ve sonrasnda yaanan srete

laiklerle dinci kesim arasndaki atma artarak devam etmi, nihayetinde AKPnin iktidaragelmesiyle de farkl bir boyut ve ierik kazanmtr.70li yllarda kendini kk ve orta apl iadamlarnn temsilcisi olarak gren Erbakann

ortaya att adil dzen tezinin z; devleti bir kalknma modelinin ne kartlmas, kkve orta burjuvazinin ucuz krediler ve dier devlet olanaklaryla byklere kar korunmas veglendirilmesinden ibaretti. Adil dzen programnda ii snfnn karlarna hitap edenciddi hibir madde yoktu. Nitekim MC hkmetleri dnemindeki icraatlar da bu partiningerek yzn gstermeye yetmitir. Erbakan, bir yandan egemen snfa, ykselen snfmcadelesinin nn slami ideolojiyle kesebilecei mesajn verirken, te yandanburjuvazinin orta kesimlerini oluturan Anadolu sermayesini de, tekelci stanbulburjuvazisiyle kartlk temelinde peine takmaya alyordu.MNP-MSP izgisinin temsil ettii yeil sermaye daha 70li yllarda sahnedeki yerini ald veArap-slam lkeleriyle gelitirilen ekonomik ilikilerden, zellikle de Suudi Arabistan meneli

Rabtadan hatr saylr krediler alarak ve siyasi gc sayesinde devletten nemalanarakhzla geliti. Ve ksa srede tekelci sermaye evreleri arasnda kendisine de bir yeraabileceinin sinyallerini vermeye balad. 90l yllarn sonlarna gelindiinde yeil

sermaye lkedeki toplam mevduatn %3n kontrol edebilecek kadar serpilmiti. Byleceayn siyasi izginin devam olan RP-SP ve AKP de artk byk burjuvazi karsnda taralsermaye gruplar adna temsili adalet arayan bir kesimin deil, uluslararas ilikilere,bankalara, fabrikalara, finans kurumlarna sahip olan tekelci burjuvazinin bir kesiminintemsilcisi haline gelmiti.1994teki yerel seimlerde belediyelerin birounu kazanan RPli belediye bakanlarnn ilkicraatlar sendikal iilerin rgtllne saldrmak ve belediye itirakli iletmelerizelletirerek sendikal rgtlle darbe vurmak oldu. Dier taraftan bask ve tehditlerlesendikal iileri Hak-e bal sendikalara ye olmaya zorladlar. Snrsz ve cretsizmesailerle, keyfi grev deiiklikleriyle alanlarn haklar gasp edilmeye baland. Yine budnemde iten atlmalar ve srgnler gndeme geldi. hlas Holding, Kombassan gibikurulular halktan ve yurt dnda alan iilerden topladklar milyonlarca dolar bulanparalarla dev sermaye kurulular haline gelirken, yllar gemesine ramen bu paralarn nekendisi ne de kar pay iilere geri dendi. ktidarlar dneminde birok grevi yasad ilanederek ii snfnn hak arama mcadelesini engellediler. ilerin kazanlm haklarnbudayan Yasas yine bu hkmetler dneminde yasalat. imdi de sosyal gvenlik veemeklilik sisteminin budanmas veya tasfiye edilmesi gndemde.AKPnin ekonomik ve politik program, adeta, slamc hareketin ii snfna yaptklarnn veyapacaklarnn teminat gibidir. zledii neo-liberal ve ii dman politikalarla AKP, modernslamcln en yetkin temsilcisi ve evrilebilecei son nokta olarak grlmelidir. AKP hereyden nce slam dncesinin ve eriat dzeninin kapitalist sisteme uymayan tmideolojik ve politik fazlalklarndan kurtulmu ve burjuvazinin gvenini de ancak bylekazanabilmitir. Dolaysyla onun nezdinde slamclk nemli lde ii bo bir kabua vearada srada siyasi oy kaygsyla tekrarlanan bir syleme dnmtr. Bu sreteki evrimi,en radikal biimlerde balasa da slamcln kapitalizm altnda ulaabilecei yerin ne

olacan gstermitir.AKP rneinden de anlalaca gibi slamiyetin kapitalizme bir alternatif oluturmad veoluturamayaca aktr. Zaten ada eriatlarn dikkate alnabilir olanlar, genel olarakslami toplumun snfl karakterini kabul ederek, slamiyeti kapitalizme alternatif bir sistemolarak deil, insanlar kapitalizmin zararl etkilerden koruyacak bir rehabilitasyon aracolarak ele almaktadrlar. Gerekten de tm kurumsal dinler gibi slam dininin temel zelliide snfl toplumlarn bir rn olmas ve hizmet ettii egemenlerin karlarn korumak adnahalk uyutan bir afyon ilevi grmesi olmutur. Burjuvazi, kendi snf egemenliini gzlerdensaklayabilmek ve onlar snf mcadelesinden alkoymak iin, kitlelerin dini duygu veinanlarn bir rt olarak kullanyor.


13/14

Bu balamda Marksistlerin din konusundaki yaklamlaryla, burjuvazinin ikiyzl laiklikanlaynn ayrmn netletirmek gerekir. Burjuvazi siyaset sahnesindeki yerini alabilmek iinyzyllar boyunca din kurumlaryla mcadele etmitir. Fakat yine ayn burjuvazi, bir keziktidarn salama aldktan sonra din afyonunu ii snfn uyutmak iin kullanmaktan daekinmemitir. Din, kitleler nezdindeki etkisi ve yaygnlyla istisnasz tm kapitalistdevletlerde burjuvazinin asla vazgemeyecei bir ideolojik ara durumundadr. Bu yzden

Marksistlerin en temel slogan, devletin din ilerinden elini ekmesi ve dinsel kurumlarndevlete bal olmamas ynndedir. Din kurumlar devlet tarafndan desteklenmemeli, dineitimi zorunlu mfredattan kartlmaldr. Din, bask ve ayrmclk arac olmaktankartlmaldr. Herkes istedii dini savunmakta ya da dinsiz olduunu aklamakta zgrbraklmaldr. Din kiisel bir sorun olarak, herkesin vicdanna ve cemaatlere braklm birmesele olarak grlmelidir.Kukusuz ii snfnn dini duygularndan ve bo inanlardan kurtulmas basit veyabugnden yarna halledilebilecek bir sorun deildir. Din ve benzeri her trden burjuvaideolojisinin hayat bulduu nesnel koullar deimedike, din hakknda sylenecek szlerinya da koyulacak yasaklarn kitlelerin kafasndan bu inanc skp atmas olanakszdr.Marksistlerin grevi, tek tek bireylerin dini duygular ile uramak deil, onlar mcadeledenalkoyan ve dini duygularn smren slamc hareketin sermayenin karlarn savunangerek yzn tehir ederek, ii snfn bir btn olarak sosyalizm mcadelesinin saflarna

ekmektir.slamiyetin ve dier dinlerin bugn hl kitleler nezdinde kabul grmesinin ve daha danemlisi bir kurtulu kaps olarak alglanmasnn en byk nedeni, insanlarn kapitalizmingc ve basks karsnda kendisini aresiz hissetmesidir. Oysa ne slam ne de bir bakadinsel toplum dzeni ii ve emeki kitlelerin sorunlarna zm getirebilir. Her trdenktln, acnn, sefaletin ve eitsizliin kayna olan kapitalist sistemi ortadankaldrmadka ii snfnn kurtuluu mmkn deildir. Kapitalizmin tek alternatifi iisnfnn kendi elleriyle kuraca sosyalist bir dnyadr.


14/14

www.solplatform.org

Din ve Sosyalizm

Documents

Din Ve Sosyalizm