Br.138-kapital-06.10.2010

NA ZATVORAWE, VTORNIK, 05.10.2010, 13.00~.

MBI 10 0,95%MBID 0,84%OMB 0,11%

EVRO/DENAR 61,66DOLAR/DENAR 44,99EVRO/DOLAR 1,37

NAFTA BRENT 83,73EURORIBOR 1,47%

2.080

2.090

2.100

2.110

2.120

2.130

2.140

29.9 01.10 03.10 05.10

MBI 10

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (05.10)

8

0

SREDA. 06. OKTOMVRI. 2010 | BROJ 138 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

sreda

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

00

NAVIGATORPO VLADINATA ODLUKAAGENCIJATA ZA DR@AVNI SLU@BENICI BARA DA OSTANE VO @IVOT � STRANA 4

VOVEDNIKALEKSANDRASPASEVSKALEKCIJA ZA IZVOZ

� STRANA 2

00

NEIZO[TO SRPSKITE

PROIZVODI JA OSVOJUVAAT MAKEDONIJA?! 2

ZA OSUM MESECI, TROJNO ZGOLEMEN DEFICITOT VO RAZMENATA SO SRBIJA

DESET GODINI PO PADOT NA MILO[EVI]

SRBIJA SILNO GRABA NA PATOT KON EVROPSKATA UNIJA � STRANA 15

FOKUSSTAPUVA NA SILA LISABONSKIOT DOGOVORMAKEDONIJA MO@E DA BRENDIRA PROIZVODI VO SVETOT, AMA NE GO PRAVI TOA � STRANA 6

KOLUMNAQUBE TRPESKIPROFESOR NA EKONOMSKIOT FAKULTET VO SKOPJE

MONETARNO TARGETI-RAWE SAMO PRI STA-BILNA POBARUVA KA NA PARI � STRANA 8

KOLUMNAM-R ZORAN JOVANOVSKIPOTPRETSEDATEL NA SDSM

[TO E ZAEDNI^KO ZA KINA I MALTA?

� STRANA 8

KOMPANII PAZARI I FINANSIIGRADE@NI[TVOTO GO PREZIMI LETOTOGRADE@NICITE BARAAT POVE]E I “PATRIOTSKI” TENDERI OD DR@AVATA

� STRANA 10

FEQTONNAJSKAPOCENITE SVETSKI BRENDOVI XEROXPREDVODNICI NA KANCELARISKATA REVOLUCIJA � STRANA 18

NAVIGATOR2 06.10.2010 SREDA

Od zemja so socijalni nemiri, ne-stabilnost, korupcija,

vojni i trgovski blokadi, vo poslednite nekolku godini Srbija stana eden od najgolemite osvojuva~i na pazarite na Balkanot. Srpskite proizvodi se s$ po~esti vo Makedonija, Bosna, Crna Gora, pa i vo Hrvatska. Dodeka makedonskite kompanii i Vladata se mislat kakva izvozna strategija da skrojat i dali srpskiot pazar, na primer, e atraktiven za na{ite proizvodi ili ne, kako i dali voop{to da razmisluvat za minimalno “prega-zuvawe” na dogovorite za slobodna trgovija, so cel da go za{titat doma{noto proizvodstvo, srpskite kompanii gazat s$ pred sebe. A, sekako, i nivnite ministri, koi voop{to ne se sramat da dojdat nenadejno vo Makedonija, da pre-nesat dva-tri zbora i da si odat so dobro zavr{ena rabota za srpskite kompanii. Kaj nas za ova se mol~i, so {to se ignorira eden golem problem – naglo zgolemuvawe na uvozot od Srbija, {to zna~i zemawe na pazarot za doma{ni proizvodi i devizen odliv. Vo trkata da vlezat na evropskite pazari i vo Amerika makedonskite biznismeni ja gubat bitkata na doma{niot pazar. Nema nitu eden market ili prodavnica vo dràvata vo koja raftovite ne se pre-polni so srpski proiz-vodi, koi nie dobro gi poznavame i po kvalitet i po cena. Ne se ni dvoumevme dali da zamenime golem del od proizvodite koi prethodno gi kupuvavme od doma{ni proiz-voditeli so srpski, koi se s$ podostapni za

potro{uva~ite. I dodeka Srbija na-golemo go osvojuva ne samo makedonskiot, tuku i drugite regionalni pazari, makedonskite proizvodi se pomalku vidlivi. Osven vinoto, drugite proizvodi se padnati vo senkata na srpskite. Duri i tie koi vaèa za tradicionalno doma{ni, kako {to se ka{kavalot, sireweto, kola~ite, za~inite, masloto za jadewe, mar-garinot i sli~no.Namesto da alarmira za sostojbata na pazarot, kade {to za osum meseci trojno porasna uvozot na proizvodi od Srbija, nikoj ne ni reagira. Na vakvite porazitelni brojki, kako i sekoga{, ne reagiraat ni Vlada-ta, ni biznismenite. Ne e za s$ vinovna krizata. Dodeka nie neuspe{nosta vo vodeweto na ekonomi-jata ja baravme vo finansiskata kriza, srp-skata ekonomija raste{e. Prvi se vo regionot po vlez na stranski investicii i ne se ve}e prepoznatlivi po vojni i nestabilnost.Dodeka politikata na srpskata vlada e da gi za{titi doma{noto proizvodstvo i doma{niot pazar so razli~ni merki, koj vo poslednite nekolku meseci trpi mnogu i od padot na dinarot, i od krizata i namalenata pobaruva~ka od stran-stvo, kaj nas nikoj ne se ni zapra{al, nitu se zainteresiral zo{to imame tolku golem uvoz od Srbija i spored koi pravila trguvame. Kakov dogovor za slo-bodna trgovija imame so Srbija, kako da si go za{titime doma{noto proizvodstvo i zo{to srpskite proizvodi se s$ poprisutni na makedon-skiot pazar? Ne za xabe vo rok od dva dena pred nekolku meseci nenajaveno vo

poseta na Vladata dojdoa dvajca srpski minis-tri. Prvo dojde Ivica Da~i}, a eden den po nego, navodno na por-ibuvawe na Ohridskoto Ezero, dojde i ministerot za zemjodelstvo, Sa{a Dragin. Ne slu~ajno ovie poseti se sovpadnaa so vremeto koga na srp-skiot pazar ima{e golemi problemi so mlekoto i so p~enicata. Moèbi i ne e slu~ajno toa {to kratko vreme po posetata na dvajcata ministri, Vladata donese nekolku predlog-merki koi se odnesuvaa na uvozot povrzan so Srbija. Koga posleden pat nekoj makedonski minister oti{ol vo nenajavena poseta na Srbija, posebno vo uslovi koga uvozot na mleko za tri meseci e zgolemen za pove}e od 60%, a najgolem del od toa mleko doa|a tokmu od srpskiot pazar? Koga posleden pat makedonski biznismeni oti{le vo poseta na Srbija i dogo-vorile nekoja sorabotka ili izvoz na srpskiot pazar? Namesto toa, pla}a-me ogromni sumi za pro-motori koi treba da go promoviraat makedonskiot izvoz vo stranstvo, bez posebna strategija kade nie sme konkurentni. Taka ne se pravi izvoz.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIKQup~o Zikov

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIKSpasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIKIgor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

GRAFI^KI I IT DIREKTORNikolaj Toma{evski

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJANade Toma{evska, Igor Toma{evski

FOTOGRAFIJAAleksandar Ivanovski

LEKTORMeri Kondoska

Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o ZikovIZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

OFFICE MANAGER I FINANSII: Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:[email protected]

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: [email protected]

REKLAMAAleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:[email protected]; [email protected]

OGLASIDijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: [email protected]

SPECIJALNI PRILOZI:Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, [email protected]

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: [email protected]

Pe~ati: Grafi~ki Centar SkopjeSpored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i moàt da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

SREDA 06 OKTOMVRI 2010PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

LEKCIJA ZA IZVOZ

ALEKSANDRA [email protected]

Iznesuva nevrabotenosta vo vtoroto trimese~je od godinava. Podatocite na Dràvniot zavod za stastistika pokaùvaat deka re~isi 300.000 lu|e bile nevraboteni vo vtoriot kvartal od godinava. Dràvnata statistika izmerila deka vo ovoj period od godinata aktivnoto

naselenie vo zemjava go so~inuvale vkupno 923.323 lu|e, od koi 627.129, ili re~isi 68%, bile vraboteni. Stavkata na neaktivno naselenie vo periodot april-juni 2010 godina ja pravat vkupno 724.809 Makedonci. Vo grupata na nevraboteni lu|e dominira ma{koto naselenie so vkupno 178.918 nevraboteni i 117.279 nevraboteni èni.

Statisti~kite podatoci pokaùvaat deka vo Republika Makedonija vo vtoriot kvartal od godinava imalo 104.630 nevraboteni maì na vozrast od 25 do 49 godini, dodeka, pak, za ènite vo ovaa starosna granica brojkata se dviì okolu 77.000. Najgolem del od vrabotenite, pak, duri 120.966 lu|e, se zanimavale so zemjodelstvo. Granka so najmalku vraboteni lu|e vo zemjava vo prethodniot kvartal bilo ribarstvoto.

Makedonski-ot pazar e preplaven so srpski proizvodi. S$ pove}e se zgolemu-

va uvozot na bra{no, {e-}er, mleko, voda vo {i{iwa, konditorski proizvodi od Srbija, koi se defi-citarni na makedonskiot pazar. Ova go izmeri i Dràvniot zavod za statis-tika i pokaà alarmantno zagriùva~ki podatoci. Otkako vo mese~nata pres-metka na trgovskata razmena Srbija i Kosovo se posebno evidentirani, deficitot so Srbija e za tri pati pogolem sporedeno so istiot period minatata godina. Biznismenite velat deka po-radi nedostigot od odredeni proizvodi, na makedonskiot

pazar e neophoden uvoz, a poradi blizinata na srpskiot pazar i poradi prisustvoto na golemite kompanii vo poslednite godini s$ pove}e raste vkupniot uvoz od Srbija.Podatocite od Stopanskata komora na Makedonija za prvite sedum meseci od godinava pokaùvaat deka najgolem uvoz od Srbija na makedonskiot pazar e zabeleàn kaj mlekoto, bra{noto, {e}erot i vodata vo {i{iwa. Zgolemeniot uvoz na mleko od Stopanska-ta komora go objasnuvaat so mle~nata kriza i nedostigot koj se javi na makedonskiot pazar poradi propa|aweto na Svedmilk. Uvozot na bra{no e zgolemen kako rezultat na merkata na srpskata vlada za subven-cionirawe na izvozot na bra{no po damping ceni, a zgolemuvaweto kaj {e}erot go objasnuvaat so rastot na

cenata na ovaa surovina na svetskite pazari.

NAJGOLEM E UVOZOT NA SUFICITARNI PROIZVODI

Savka Dimitrova, direk-torka na konditorskata fabrika Evropa, zgole-meniot uvoz na {e}er od Srbija go objasnuva so rastot na cenata na {e}e-rot na svetskite pazari i so zgolemenata ponuda na {e}er od srpskiot pazar po konkurentni ceni.“Ima zgolemen uvoz na {e-}er od Srbija, no za nas toa ne e negativno, tuku pozitiv-no. Po mnogu godini, Srbija na pazarot po~na da nudi {e}er od repka, koj e mnogu kvaliteten i po konkurentni ceni. Cenata na {e}erot vo izminatata godina i pol kontinuirano raste, taka {to na kompaniite i na distributerite pove}e ni odgovara da uvezuvame {e-}er od Srbija po poniska

ALEKSANDRA [email protected]

Vo prvite osum meseci godinava, deficitot vo trgov-skata razmena so Srbija iznesuva okolu 100 milioni dolari, {to e re~isi tri pati pove}e sporedeno so 60 milioni dolari vo cela 2009 godina. Dràvata e pre-plavena so srpski proizvodi, a najmnogu se uvezuvaat onie koi sekoga{ bile deficitarni na makedonskiot pazar, kako {to se bra{noto, {e}erot, mlekoto

32%MAKEDONIJA SZA SRPSKI PRO

ZA OSUM MESECI, TROJNO ZGOLEMEN DE

3NAVIGATOR 06.10.2010SREDA

NE IM BE[E DENOTLIDERI

ZORAN STEFANOVSKI

Koga rabotite vo radiodi-fuzniot sektor svesno ne

se pod kontrola, normalno, se slu~uva glavnite igra~i da manifestiraat samovolie

PETER ZIGENTALER

[vajcarija se obiduva da gi konsolidira dvete

najgolemi banki pred da se soo~i so potrebata da gi spasuva od bankrot

NIKOLA TODOROV

U~ebnata godina po~na, a u~enicite }e ostanat bez

u~ebnici zatoa {to Minister-stvoto za obrazovanie navreme ne si ja zavr{i rabotata

MISLA NA DENOT

PRETPRIEMAÔT, VSU[NOST, NE E ZAINTERESIRAN ZA IZVR[UVAWE NA RABOTATA. TOJ SE ZANIMAVA SO KREI-RAWE NA NAÎNOT NA KOJ FUNKCIO-NIRA KOMPANIJA-TA. PRETPRIEMAÔT E PRONAO\A^, NO NE SAKA DA GO IZ-RABOTUVA, PRODAVA ILI DISTRIBUIRA ONA [TO GO PRONAO\A

MAJKL GERBERPOZNAT AMERIKANSKI MOTIVACISKI TRENER

GORDANA JANKULOVSKA

Ekspresnoto apsewe na kradcite na ekspoziturata

na Komercijalna banka treba da bide primer za efikasno dejstvuvawe na policijata

cena”, veli Dimitrova.Vo odnos na uvozot na kondi-torski proizvodi od srpskiot pazar, Dimitrova veli deka poradi damping ceni, na pazarot izminatite nekolku godini ima napliv na proiz-vodi, ne samo od Srbija, tuku i od Bugarija i Turcija, no fabrikata Evropa, kako {to potencira, godinava beleèla rast na proda`bata na doma{niot pazar.Spored Todor Georgievski, eden od sopstvenicite na Mlin Kadino, zgolemeniot uvoz na bra{no e rezul-tat na toa {to Makedonija

sekoga{ imala nedostig od ovoj proizvod

i na merkite na srp s ka ta Vlada, ko ja

e vo sopstvenost na inves-ticiskiot fond Salford, koj, pak, ima mlekarnica i vo Srbija, a na makedonskiot pazar go plasira i mlekoto na srpskata Imlek. No, od mlekarnicata go demanti-raat ova.“Bitolskata mlekarnica nema nekoj pozna~aen uvoz na mleko od srpskiot pazar, a rastot na uvozot godi-nava e poradi dve srpski mlekarnici koi izvezuvaat vo Makedonija i koi ne se vo sopstvenost na na{ata grupacija”, veli Predrag Cvetkovi}, pretsedatel na

Bordot na direktori na bitolskata mlekarnica. Toj veli deka bitolskata mlekarnica IMB izvezuva mleko na pazarot vo Crna Gora, koe go proizveduva so makedonsko mleko, no se plasira pod brendot na Im-lek, koj kako {to objasnuva Cvetkovi}, e konkurenten na crnogorskiot pazar.

SAVKA DIMITROVAGENERALEN DIREKTOR NA EVROPA“Po mnogu godini, Srbija na pazarot po~na da nudi {e}er

od repka, koj e mnogu kvaliteten i so konkurent-ni ceni. Cenata na {e}e-rot vo izminatata godina i pol kontinu-irano raste, taka {to na kompaniite i na distributerite pove}e

ni odgovara da uvezuvame {e-}er od Srbija

po poniska cena.”

PREDRAG CVETKOVI]PRETSEDATEL NA BORDOT NA DIREKTORI NA BITOLSKATA MLEKARNICA IMB“Bitolskata mlekarnica nema nekoj pozna~aen uvoz na mleko od srpskiot pazar, a rastot na uvozot godinava e poradi dve srp-ski mlekarnici koi uvezuvaat mleko vo Makedonija, a ne se vo sopstvenost na na{ata grupacija. Bitolskata mleka-rnica izvezuva mleko na pazarot vo Crna Gora, koe go proizveduva od makedon-sko mleko, no go plasira pod brendot na Imlek, koj e konkurenten na crnogorskiot pazar.”

cecenana””””, v velelii DDDiDimimitrtrovovaa.V k

ODDELUVAWETO NA KOSOVO JA DADE REALNATA SLIKA Objasnuvaweto na lo{ite statisti~ki podatoci od Mi-nisterstvoto za ekonomija go objasnuvaat so oddelnata presmetka na trgovijata so Kosovo i Srbija, koja po~na od ovoj mesec. Od Ministerstvoto velat deka drasti~no zgolemeniot uvoz od Srbija vo prvite osum meseci se dolì na faktot {to Kosovo za prv pat se presmetuva odvoeno od Srbija i deka ovie brojki realno ja otsli-kuvaat sostojbata na pazarot.“Prvpat po objavuvaweto na statisti~kite podatoci na trgovskata razmena, Kosovo i Srbija se pretstaveni odvoeno. Ako se analiziraat ovie brojki, proizleguva deka ova e realna slika na trgovskata razmena koja ja ima Makedonija so ovie dve zemji. So Kosovo sekoga{ sme imale suficit, a so Srbija deficit vo trgovskata razmena. Izvozot vo Kosovo kontinuirano raste, a uvozot od Srbija kontinuirano se zgolemuva. Ova ne e drasti~en rast, tuku samo realna slika na sostojbite”, velat od sektorot za me|unarodna sora-botka vo Ministerstvoto.Rastot na uvozot od Srbija, isto taka, go objasnuvaat i so s$ pogolemoto prisustvo na srpski kompanii i proizvodi na makedonskiot pazar, pred s$ na bra{no, p~enica i maslo, koi sekoga{ bile deficitarni.

PADOT NA DINAROT GI STIMULIRA IZVOZNICITEKako pri~ina za zgolemeniot uvoz na srpski proizvodi vo Makedonija stopanstvenicite go gledaat i namalu-vaweto na vrednosta na dinarot vo odnos na evroto, {to dopolnitelno gi pottiknuva srpskite izvoznici da gi plasiraat proizvodite na stranskite pazari. Direktorkata na Evropa, Dimitrova, veli deka so padot na vrednosta na dinarot srpskite kompanii dopolnitelno se stimulirani da izvezuvaat na stranski pazari, pred s$ na makedonskiot. “Podobro im e da izvezuvaat po poniski ceni na siguren pazar, otkolku na doma{niot pazar, kade {to ne im e sigurna naplatata”, veli Dimitrova. So ova se soglasuva i Georgievski od Mlin Kadino, koj veli deka vo naredniot period se o~ekuva i pogolem napliv na srpski proizvodi na makedonskiot pazar.

ee vovo s sopopststvevenonostst n naa ininvevess-k f S f k j

BBBoBordrdotot n naa didirerekkkktktororii nana b k k

ZGOLEMEN I UVOZOT NA PROIZVODI ZA LI^NA HIGIENAI distributerskite kompanii velat deka vo sporedba so minatata godina na pazarot s$ pove}e se baraat i se plasiraat srpski proizvodi. Xemal Dauti, sop-stvenik na distributerskata kompanija Dauti komerc, veli deka imaat zgolemen uvoz na srpski proizvodi od po~etokot na godinata, pred s$ prehranbeni i za li~na higiena.“Sorabotuvame so dve kompanii. Od Invej od Novi Sad distribuirame detergenti i proizvodi za higena, a od Uni-pak od Ni{ prehranbeni proizvodi, kako {to se supi, sokovi, pudinzi i sli~no. Uvozot na proizvodi od Invej za prvite osum meseci godinava e zgolemen za 42%, a od Uni-pak za 67%, sporedeno so istiot period minatata godina”, veli Dauti.

subvenicionira{e izvoz na bra{no.“Makedonija e deficitarna so p~enica i mora da uvezuva bra{no za da gi zadovoli potrebite na pazarot. Vla-data, so merkite za za{tita na pazarot, koi gi donese pred eden mesec, saka{e da go regulira zgolemeniot uvoz na bra{no, no sepak ne uspea vo toa. Od dru-ga strana, srpskata Vlada subvencionira{e izvoz na bra{no po damping ceni, za da gi is~isti vi{ocite, {to se reflektira{e so zgolemen izvoz na makedonskiot pazar”, objasnuva Georgievski.[to se odnesuva, pak, do mlekoto, po mediumite se {pekulira{e deka uvozot od Srbija e zgolemen od bitol-skata mlekarnica IMB, koja

PADOT NA DINAROT GI STIMULIRA IZVOZNKako pri~ina za zgolemeniot uvoz navo Makedonija stopanstvenicite go vaweto na vrednosta na dinarot vo

o o o i e o i o ik a sODDELUVAWETO NA KOSOVO JADADE REALNATA SLIKA

STANA MEKA OIZVODI

EFICITOT VO RAZMENATA SO SRBIJA

�

�

PRIMER ZA ODGOVORNOST

Preku aktivnostite na fondacijata Traj~e Mukaetov,

najgolemata farmacevt-ska kompanija Alkaloid e odli~en primer za op{testveno odgovorna kompanija, koja gleda vizionerski vo idninata. Vospostavenata praktika od osnovaweto na fon-dacijata pred tri godini, da se stipendiraat stu-denti od Farmacevtskiot i Medicinskiot fakultet, godinava otide i ~ekor ponatamu. Del od sti-pendistite na Fondaci-jata ve}e se del od timot na Alkaloid, koj raboti na novi proizvodi i os-vojuva novi pazari. Minatata godina ovaa kom-panija vrabotila ~etvorica diplomirani stipendisti vo oddelot za kontrola na kvalitetot na lekovite i najavuvaat deka vakvata politika }e prodolì u{te ovaa godina. Fondacijata Traj~e Mukaetov i nejziniot osnova~, @ivko Mukae-tov, godinava, osven {to dodelija 40 stipendii, za prvpat dodelija i

POBEDNIK

GUBITNIK

@IVKO MUKAETOV

sostojba nema. Ministerot za zdravstvo e na taa pozicija za da ovozmoì zdravstveniot sistem i zdravstvenata za{tita na naselenieto da se odvivaat najdobro {to moè. Na adresa na ministerot Osmani stigna i obvinu-vawe od me|unarodni kompanii koi u~estvuvale na tenderot, za nepravil-nosti na istiot, {to dopolnitelno frla senka na celiot proces, koj vo nieden slu~aj ne smee da bide `rtva na kakvi bilo interesi.

NEDOZVOLENI PROPUSTI

Zadolìtelnata imuni-zacija vo Makedonija e stavena pod znak

pra{alnik. Stanuva zbor za imunizacija na deca-ta, za{tita od pojava na bolesti vo edna nacija, normalna, zadolìtelna i redovna praktika vo, bukvalno, site zemji! Da, no vo makedonskoto zdravstvo i ovaa nor-malna postapka stana zalo`nik na “nenormal-no” dolga, komplicirana i problematizirana tenderska postapka za nabavka na novi vak-cini. Poradi zabavenata i neizvesna imunizacija, ministerot za zdravstvo, Bujar Osmani, povtorno zasluùva da se najde na mestoto gubitnik. Iako se pravda deka postapkata e takva kakva {to e, deka odbienite imale pravo na àlba i sli~ni izgovori, ostanuva faktot deka vo zemjata nema vakcini i deka e vklu~en cr-ven alarm. Drug izgovor za vakvata alarmantna

BUJAR OSMANI

nagradi za prvencite od Farmacevtskiot i od Medicinskiot fakultet pri UKIM. Op{testvenata odgovornost na kompani-jata, so vakvite potezi, doa|a do izraz vo polna svetlina. Vakvoto odnesu-vawe na @ivko Mukaetov potvrduva deka spome-not za negoviot tatko i porane{en prv ~ovek na Alkaloid }e ostane silno zapameten samo preku pravewe dobri dela so vizija za idninata. Inves-tiraj}i vo novite genera-cii, Alkaloid investira i vo svojata idnina.

ni-ja

or-a

a

BUJAR OSMANI

a. a

i,

t t @IVKO MUKAETOV

4 NAVIGATOR06.10.2010 SREDA

� DVA, TRI ZBORA

�

� SVET 0-24 �

“Vlastite vo SAD ne raspolagaat so konkretna razuznava~ka informacija za mo`ni teroristi~ki napadi vo Evropa. Ne moàm da kaàm deka raspolagame so konk-retna informacija za konkretno mesto i konkretno vreme za napadi. No, nie raspolagame so dovolno informacii za da go opravdame upatenoto predupreduvawe.”

ERIK HOLDERminister za pravda

GADGETS

...MEDICINA Nobel za tatkoto na bebeto od epruveta

Fiziologot Robert Edvards kone~no dobi Nobelova nagrada za medicina, a prvite deca koi se rodeni blagodarenie

na nego denes imaat 30 godini. Edvards e tatko na metodot za in-vitro oploduvawe.

...PORAZHaris Silajxi} izgubi od sinot na Izetbegovi}

Ubedliv poraz doìvea dosega{niot ~len na pretseda-telstvoto na BiH, Haris Silajxi}, na parlamentarnite

izbori vo zemjata. Izgubi od sinot na porane{niot bosanski pretsedatel, Alija Izetbegovi}.

...PAZARPadnaa akciite na Volstrit po dobrata zarabotka

Lo{ite makroekonomski pokazateli i nedoverbata vo fin-ansiskata situacija vo evrozonata gi pottiknaa investi-

torite da gi prodavaat svoite akcii, pa po profitabilnata proda`ba padnaa cenite na wujor{kata berza, Volstrit.

“Idninata na evroto e mra~na. Ed-instveno dolgoro~no re{enie na problemite e najsilnata evropska ekonomija, Germanija, celosno da go otfrli evroto i da po~ne da koristi sopstvena valuta. Taka }e padne vrednosta na evroto i }e porasne evropskiot izvoz.”

XOZEF STIGLICdobitnik na Nobelova nagrada za ekonomija

OTKAKO VLADATA DONESE ODLUKA ZA UKINUVAWE �

Vo Agencijata za dràvni slu`benici smetaat deka pra{aweto za reforma na javnata administracija e edno od klu~nite, ako ne i najva`no pra{awe vo evrointegrativniot proces, i se somnevaat deka najnovata ideja na kraj }e se svede samo na ukinuvawe na Agencijata

AGENCIJATA ZA DR@AVNI SLU@BENICI BARA DA OSTANE VO @IVOT

�� 3 FAKTI ZA... PROCENKI...

0,3%E POMAL KUMULATIV-NIOT INDEKS NA CENI-TE NA USLUGITE NA UGOS-TITELITE ZA PERIODOT JANUARI-SEPTEMVRI 2010 GODINA, VO ODNOS NA ISTIOT PERIOD OD 2009

E NAMALEN INDEKSOT NA CENITE NA UGOS-TITELSKITE USLUGI ZA PRETHODNIOT MESEC, VO SPOREDBA SO SEPTEMVRI 2009 GODINA0,4%

100E INDEKSOT NA CENITE NA UGOSTITELSKITE USLUGI VO SEPTEMVRI GODINAVA, SPOREDENO SO PRETHODNIOT MESEC, [TO ZNA I DEKA CENITE OSTANALE ISTI

Neverojatniot televizor na Toshiba, 3D HSTV, so Cell proce-sor, ja poseduva

sekoja funkcija koja bi moèla da vi padne na pamet. Ovozmoùva 2D vo 3D konverzija vo realno vreme, a preku wireless moète site podatoci od televizorot da gi ispra-tite na okolnite mre`ni

uredi. Ovoj ultramoderen tele-vizor ima vgraden 1TB hard-disk, blurej-pleer, a duri ovozmoùva i video-povici. Osven da surfate, moète site veb-sodrìni da gi gledate na ogrom-niot ekran. Poznava~ite na ovaa tehnologija velat deka slikata, bojata i jas-nosta kaj Toshiba 3D HSTV se pove}e od impresivni.

TELEVIZOR SO NEVEROJATNI PERFORMANSI

ROBERT ZELIK �{ef na Svetska banka

PRETERAN E STRAVOT OD INTENZI-VIRAWE NA VOJNATA ME\U VALUTITE

êlnikot na Svetska banka, Robert Zelik, stravot od zgolemuvaweto na “valutnata vojna” me|u najgolemite svetski ekonomii go karakterizira

kako preteran. Toj o~ekuva deka ten-zijata me|u dràvite }e raste ako se zemat predvid nivnite napori vo odrùvaweto na niskite kursevi na nivnite valuti, so {to bi go pot-tiknale izvozot vo vreme na bavno zakrepnuvawe na globalnite ekonomii. Me|unarodniot institut za finansii (IIF) povikuva vladite vo svetot da ja zajaknat sorabotkata za da go spre~at prodlabo~uvaweto na sporovite vo vrska so devizniot kurs, a baraat i da se postigne ramnoteà me|u stapkite na razmena na na-jgolemite ekonomii vo svetot.“Ne predviduvam deka }e vlezeme vo era na vojni so valutite, no bez somnenie pretstojat tenzii”, pora~uva Zelik.

Odlukata za ukinu-vawe na Agenci-jata za dràvni slu`benici i nejzino pripoju-

vawe kon Ministerstvoto za informati~ko op{testvo e sporna i za samata Agenci-ja, koja vo najdobar slu~aj bi trebalo da bide nositel na reformite vo javnata administracija. Vladata odlu~i javnata adminis-tracija da se stavi pod kapata na Ministerstvoto za informati~ko op{testvo, a so toa privremeno se otkaà i od osnovawe na posebno ministerstvo.Vo Agencijata za dràvni slu`benici smetaat deka pra{aweto za reforma na javnata administracija e edno od klu~nite, ako ne i najva`no pra{awe vo evrointegrativniot pro-ces, i se somnevaat deka najnovata ideja na kraj }e se svede samo na ukinu-vawe na Agencijata. Vo ovaa institucija se namet-nale nekolku dilemi, koi trebalo seriozno da se analiziraat pred da se donese kone~nata odluka.“Dali reformata na jav-nata administracija kako

nadle`nost moè da mu se doveri na postojno min-isterstvo, koe ima silen ekonomski predznak, i kade {to pra{aweto na refor-mata na javnata admin-istracija ednostavno }e bide na krajot na listata na prioriteti, odnosno }e bide celosno marginal-izirano?”, pra{uvaat od Agencijata.Ottamu istaknuvaat deka vakvata reorganizacija, so koja ne se voveduvaat su{tinski reformi, moè edinstveno da implicira nazaduvawe na ceokup-nite aktivnosti i nadolen trend na pridobivkite od 10-godi{noto postewe na

Agencijata. “Se ~ini deka ovaa ideja, kolku i da izgleda{e dobra i logi~na na po~etokot, sepak, pred s$ poradi otsustvoto na temelna i seopfatna analiza, kako da se izgubi vo prevodot”, poso~uvaat ottamu. I ekspertite so sli~en stav. Dekanot na Pravniot fakultet i profesor po javna administraci ja , Bor~e Davitkovski, ne gleda logika javnata uprava da pretstavuva samo eden or-gan od Ministerstvoto za informati~ko op{testvo.“Stavaweto na javnata administracija pod kapata na ova Ministerstvo pret-

stavuva proces sli~en na gradewe ku}a od oxak, a ne od temel. Javnata uprava bara pove}e od toa da bide samo eden sektor vo edno ministerstvo”, veli Davitkovski.Toj potsetuva deka Agenci-jata, spored ona {to be{e propi{ano soglasno SIGMA standardite, treba{e da bide nezavisna institucija so pretsedatel i ~lenovi koi gi bira Sorbanieto.Vo Vladata tvrdat deka ova pretstavuva su{tinska reforma, so koja se pravi obedinuvawe na sektorite i oddelenijata koi dosega bea rascepkani i so toa imaa vlijanie vrz efikas-nosta na upravata. “Sektorite i oddeleni-jata dosega bea rascep-kani, odnosno sekoj be{e zadolèn za ne{to, a nikoj za s$. Zatoa se obedinu-vaat segmenti od Gener-alniot sekretarijat na Vladata, Agencijata za dràvni slu`benici, Min-isterstvoto za pravda i za informati~ko op{testvo”, velat od Vladata, i do-davaat deka so ova se pravi celosna profesion-alizacija na javnata up-rava i zgolemuvawe na nejzinata efikasnost.

“Korupcijata celosno go razjade hrvatskoto op{testvo i borbata protiv nea e klu~na vo na-soka na ostvaruvaweto na celta zem-jata da stane ~lenka na Evropskata unija. O~ekuvame porane{niot premier Ivo Sanader da svedo~i pred Istra`nata komisija koja se zanimava so privatizacijata na INA i da ja kaè vistinata.”

IVO JOSIPOVI]pretsedatel na Hrvatska

GABRIELA DELOVA [email protected]

5POLITIKA 06.10.2010SREDA

Makedonija bi trebalo da vleze vo NATO pod privremenata referen-

ca Porane{na Jugoslovenska Republika Makedonija, ako ne se najde re{enie za sporot za imeto, izjavi ministerot za odbrana, Zoran Kowanovski, po sredbata so amerikanskiot sekretar za odbrana, Robert Gejts, vo Va{ington. Kowanovski e zadovolen od poddr{kata od amerikan-skiot sekretar, koj izjavil deka Alijansata pravilno gi vrednuva i prepoznava re-formite {to gi pravi zemjata. Kowanovski istaknal deka ~lenstvoto vo NATO ne treba

da se odloùva i pobaral od Gejts na Makedonija kone~no da & se dodeli zasluènoto mesto vo Alijansata."Nikoj ne moè da garantira deka za edna ili dve godini sporot }e bide nadminat, i poradi toa re{enieto go gledam vo za~lenuvawe pod privremenata referenca i prodolùvawe na razgovorite za nao|awe na re{enie na problemot so imeto", izjavi Kowanovski.Toj potseti i na obvrskata na Grcija da ne gi blokira evroatlantskite integrativni procesi na Makedonija.Na sredbata so Gejts bila

razgledana ponatamo{nata sorabotka na SAD i Make-donija na voen plan, so ak-cent na u~estvoto na zemjava vo mirovnite misii.Kowanovski e vo poseta na SAD vo predve~erieto na noemvr-iskiot samit na NATO vo Lisabon. Vo sreda e predv-ideno min-isterot da otpatuva i za Ka-nada.

KOWANOVSKI NA SREDBA SO GEJTS: MAKEDONIJA VO NATO KAKO PJRM!

Evroatlantskite integracii na Makedonija moè da se deblokiraat so primena na

slovene~ko-hrvatskiot model, smeta {efot na makedonskata diplomatija, Antonio Milo{oski. Ovaa ideja {to toj ja iznel na

sredbata so negoviot germanski kolega, Gido Vestervele, vo Strazbur, podrazbira paralelno odvivawe na integraciite i na pre-govorite za imeto.Vestervele indirek-tno ja otfrlil ovaa ideja, pora~uvaj}i mu na Milo{oski da se odrùva dijalogot so Grcija na na~in {to

bi moèl da dade rezultati, a is-tovremeno da se sproveduvaat reformi vo zemjata, {to bi bile reprezent na evroatlanskite aspiracii."Odrùvajte go bilateralniot dijalog so Grcija i gledajte dokolku ima mo`nost da dade rezultat. A istovremeno pravete reformi doma, taka kako {to nalaga Evropskata komisija. I drète go va{eto dosie i va{ite dostignu-vawa na nivo vo Brisel. Toa vi e sekoga{ silen argument, koj ne moè da se zanemari”, glasela porakata na Vestervele, prenesuva Doj~e Vele.So ist stav za sporot za imeto, i ba-rawe za primena na slovensko-hrvatski-ot model, nastapi i pretsedatelot \orge Ivanov na sredbata so italijanskiot kolega Xorxo Napolitano.

MILO[OSKI: SPOROT SO GRCIJA DA SE RE[I PO PRIMEROT NA SLOVENE^KO-HRVATSKIOT

REAKCII ZA NOVIOT DIREKTOR NA DIREKCIJATA ZA ZA[TITA NA LI^NI PODATOCI

LI^NITE PODATOCI ]E STANAT PARTISKI!

Ne stivnuvaat es-tokite reakcii na opozicijata deka so izborot n a D i m i t a r \eor|ievski za

direktor na Direkcijata za za{tita na li~nite po-datoci vlasta prodolùva so praktikata na postavu-vawe partiski kadri na visoki rakovodni pozicii. Pratenikot na LP, Stojan Andov, veli deka na mesto koe e mnogu ~uvstvitelno i bara vodstvo od li~nost so golem li~en integritet i poddr{ka vo javnosta, se postavuva ni pomalku, ni pove}e, tuku porane{en ~len na Izborniot komitet na VMRO-DPMNE i {to za Andov e u{te postra{no, kako {to veli - lice so somnitelno politi~ko minato."Za predlogot za izbor na \eor|ievski, osven na Komisi-jata za pra{awata na iz-borite i imenuvawata, ne be{e napravena nikakva prethodna politi~ka konsul-tacija. Toa frla senka i na li~nosta i na funkcijata koja treba da ja izvr{uva", veli Andov. Spored nego, toa {to obvinuvawata na opozicijata ne bile demantirani ostava prostor za somnevawe deka na direktorskata pozicija vo DZLP }e sedne, vo najmala raka, kontroverzna li~nost.Spored Goran Misovski od NSDP, i ne e tolku stra{no dali \eor|ievski ima ili nema bu garski paso{ ,

�� Opozicijata go ocenuva Dimitar \eor|ievski kako partiski vojnik so skromna biografija, a kontroverzno minato kako posreduva~ za dobivawe bugarski paso{. Za vlasta, toj e istaknat i po~ituvan pravnik

MARIJA [email protected]

Vo poslednite 4 godini, a osobeno izminatata godina, gledame kako

Gruevski i VMRO-DPMNE, sprotivno na site demokrats-ki standardi, ja zloupotrebu-vaat, kontroliraat, kreiraat i manipuliraat rabotata na makedonskite mediumi, ob-vinuva potpretsedatelot na SDSM, Gordan Georgiev.Analiziraj}i ja sostojba-ta vo makedonskoto novi-narstvo, Georgiev ocenuva deka e nedozvoleno vo edna demokratska zemja ~lenovi na vlasta da se sopstvenici na mediumi, novinarite da se delat na podobni i nepodob-

ni, na patrioti i predavnici, a obezbeduvaweto na pre-mierot da se “proslavi” so delewe tupanici za novinari i snimateli. “Namesto uslovi za razvoj na slobodno novinarstvo, vlasta gi instalira{e svoite megafoni za izvrtuvawe na realnosta i promovirawe na stavovi bliski do svoite pozicii, a javniot servis se pretvori vo partiski {tab na VMRO-DPMNE, ~ija pro-grama, koga ne se koristi za veli~ewe na "pastirot” se upotrebuva za promocija na la`ni politiki i la`na istorija”, veli Georgiev.

Kako dopolnitelen argu-ment, toj priloì i dopis od edna lokalna TV-stanica vo Prilep, koja za gostuvawe na liderot Branko Crvenkovski vo nivna emisija pobarala od partijata da uplati 200 evra na nivna ìro–smetka ili 300 evra dokolku Crven-kovski saka i repriza.

MEDIUMSKA ETIKA: PLATI 200 EVRA ZA DA TE IMA VO EMISIJA!

Mislam deka so site aktivnosti {to Ministerstvoto za pravda i ostanatite institucii gi

sproveduvaat vo oblasta na pravosud-stvoto vo izminatite nekolku meseci, od objavuvaweto na minatogodi{niot izve{taj do denes, vetuvaat deka ovaa godina vo oblasta na pravo-sudstvoto Makedonija }e dobie edna objektivna ocenka. Ova go izjavi v~era, vicepremierot zadolèn za evrointegracii, Vasko Naumovski, po sredbata so ministerot za pravda, Mihajlo Manevski.Spored Naumovski, reformite vo makedonskoto pravosudstvo se vid-livi, nesomneni i ne moàt da se osporat.Deka reformite vo sudstvoto se

dviàt soglasno utvrdenata Naciona-lna programa, potvrdi i ministerot Manevski. "Konstatiravme deka site zakoni predvideni so nacionalnata pro-grama, i koi imaat evropsko zna~ewe, se podgotveni i staveni vo procedura. Pogolem del se ve}e i doneseni. Samo denes vo Sobranieto se desetina zakoni, a u{te eden e dostaven na razgleduvawe vo Vla-data, {to e voedno i posledniot, a toa e Zakonot so upra-vuvawe so sudski predmeti", poso~i Manevski.

NAUMOVSKI: OÊKUVAME OBJEKTIVNA OCENA ZA SUDSTVOTO!

postra{no e toa deka toj posreduval za dobivawe na bugarski paso{."Da se u~estvuva vo proces kako {to e dobivaweto bu-garski paso{, proces koj pretstavuva, na eden na~in, otu|uvawe od makedonskiot identitet i bugarizacija na naselenieto, e presedan", veli Misovski. Pokraj toa, zakonot strogo zabranuva na vakvi odgovorni mesta vo regulatornite tela da se postavuvaat partiski kadri, dodava Misovski. "Kako eden visok partis-ki slu`benik }e moè da gi za{titi gra|anite od zlupotreba na nivnite li~ni podatoci, ~ija tajnost pret-stavuva osnovno ~ovekovo pravo", pra{uva Misovski.Spored pratenikot Pavle Trajanov, treba da se prov-eri dali navodite izneseni od strana na opozicijata, deka \eor|ievski posreduval za vadewe bugarski paso{, se vistiniti. "Golem broj advokati, kako {to e \eor|ievski, posredu-vale za dobivawe na paso{i, bez razlika za koja dràva. Dokolku toa go pravel na legalen na~in, toga{ nema ni{to sporno vo toa. Toj im pomognal na lu|e koi sakale da dobijat bugarski paso{. No, smetam deka e malku neumesno dokolku posedu-va dvojno dràvjanstvo da bide na visoka pozicija vo Makedonija", veli Trajanov. Toj dodava deka dvojnoto dràvjanstvo, kako {to se pokaàlo vo minatoto, se koristi za izbegnuvawe na zakonskite regulativi

vo zemjava, kakov {to e primerot so Vlado Dimov, porane{en minister za zdravstvo, Dragan Daravel-ski, porane{en prv carinik i sli~no. Liceto koe posedu-va dvojno dràvjanstvo, a izvr{uva odgovorna funkcija vo Makedonija, go naru{uva kredibilitetot na institucijata i odlukite koi taa gi donesuva, smeta Trajanov. Deka \eor|ievski posreduval za dobivawe bugarski paso{ postoi i oglas koj izleguval vo dnevnite vesnici so koj se potvrduva toa.

"U{te pred desetina godini za nas be{e interesen toj oglas, bidej}i stanuva{e zbor za lice koe be{e najprvin vo Centralniot, pa potoa vo Izvr{niot komitet na VMRO–DPMNE, a vo vesnici se reklamira{e so svojata firma so sedi{te vo Bla-goevgrad deka posreduva za dobivawe bugarski paso{", veli Radmila [e}erinska od SDSM. Edins tveno to telo koe treba{e da ja kontrolira rabotata na MVR, Upravata za bezbednost i kontrarazuz-navawe i Agencijata za ra-

zuznavawe, prislu{kuvaweto i snimaweto i eventualnoto naru{uvawe na privatnosta na gra|anite be{e Direkci-jata za za{tita na li~nite podatoci. So postavuvaweto na \eor|ievski na ~elo na ova regulatorno telo li~nite podatoci stanuvaat partiski podatoci, veli [e}erinska. Od vladeja~kata VMRO–DP-MNE ne veruvaat na zborovi i oglasi po dnevni vesnici. Baraat opozicijata da poso~i pismen dokaz so koj }e se potvrdat nivnite navodi:“S$ dodeka vakvite {peku-lacii ne bidat izneseni na

mesto na koe nema da se krijat zad nivniot prateni~ki imunitet, tvrdewata deka \eor|ievski posreduval za dobivawe i poseduva bugar-ski paso{ }e gi smetame za nevistiniti”, veli pratenikot Ilija Dimovski. Dimitar \eor|ievski, koj na ovaa funkcija doa|a od direk-torskoto mesto vo Dràvniot upraven inspektorat, s$ u{te e nedostapen za komentar. Od Direkcijata za za{tita na li~nite podatoci v~era informiraa deka noviot {ef s$ u{te ne se pojavil na svoeto rabotno mesto.

FOKUS: STAPUVA NA SILA LISABONSKIOT DOGOVOR ZA ZA[TITA NA GEOG6 06.10.2010 G

Denes stapuva na sila Lisabon-skiot dogovor za me|unarodna za{tita na geograf-skite nazivi. Makedonija }e ima

{ansa proizvodite {to gi ima za{titeno spored geograf-skoto poteklo vo zemjava da gi za{titi i vo 27 dràvi-potpisni~ki na Dogovorot, me|u koi ima evropski i nekolku aziski zemji. Tie }e bidat priznati i za{tite-ni kako takvi vo zemjata na poteklo i registrirani vo Me|unarodnoto biro za intelek-tualna sopstvenost. Vo zemjava, dosega, po osnova na geograf-sko poteklo, za{titeni se makedonskiot ajvar, tetovskiot grav, ko~anskiot oriz, ohrid-skiot ~aj, ov~epolskiot i krivopalane~kiot med i nekolku vina. Vo Zavodot na industriska sop-stvenost velat deka izraboteni se i elaborati za za{tita na 25 izvori na voda, so ogled na faktot {to vodata vo idnina bi moèla da bide od ogromno zna~ewe. Site ovie proiz-vodi se vodat vo Registarot na za{titeni geografski nazivi vo Zavodot. Ottamu objasnuvaat deka Lisabonskiot dogovor ja sodrì istata lepeza proizvodi koi moè da se za{titat, isto kako i na{iot Zakon za indus-triska sopstvenost.“Se podnesuva prijava do Me|u-narodnoto biro vo @eneva, koja ~ini 500 franci, kako taksa za registracija na oznaka na poteklo. Prijavata se dostavuva do site ~lenki i tie treba da prifatat ili ne za{tita na proizvodot. Mali se {ansite da se odlu~at da ne prifatat. Toa moè da se slu~i samo vo slu~aj ako i tie dràvi imaat nekoj sli~en proizvod so sli~no ime”, objasnuvaat vo Zavodot za za{tita na industriskata sopstvenost.Ekspertite velat deka i so Zakonot za kvalitet, koj e vo sobrani-

ska procedura, na doma{nite proizvoditeli im se ovozmoùva zemjodelskite proiz-vodi {to gi imaat za{titeno vo zemjava da gi za{titat i vo zemjite od Evropskata unija.

“Ovoj Zakon kompletno e usoglasen so evropskite

regulativi. Stanuva zbor za za{tita na zemjodel-

skite proizvodi. Zna~i, tuka ne smee da bide individualec, zatoa {to, sepak, se za{tituva region. Toa e kolektivna sop-stvenost. Na primer, za make-donskiot ajvar moè da bide problem toa {to Makedonija ne e region, a ne smee da bide ime na dràva”, veli Sowa Srbinovska, univerzitetski profesor.Taa veli deka doprva treba da

se formira telo vo Minister-stvoto za zemjodelstvo koe }e vr{i kontrola na za{titenite proizvodi, no tvrdi i deka vo zemjava nema golem interes za brendirawe na proizvodot vo me|unarodni ramki.“Vo EU, u{te od pred tri godini e donesen zakon so koj treti zemji moè direktno vo Unijata da apliciraat za registrirawe na svoite proizvodi. Od zemjite

od regionot samo Hrvatska e najnapredna, koja ve}e ima registrira-no eden proiz-vod. Srbija, Crna Gora i Makedonija

SOWA [email protected]

Skopsko pivo, “kafetin”, koj e edinstven proizvod licenciran nadvor od Makedonija, “bekutan”, “stobi flips” i u{te

nekolku se najprepoznatlivite brendovi vo Makedonija. No, pogolem del od makedonskite kompanii brendiraweto s$ u{te go doìvuvaat kako ednokraten tro{ok, a ne kako neophodna investicija. Sepak, potrebata od konkurencija i s$ pogolemata glo-balizacija ra|aat novi brendovi vo zemjava, iako makedonskite brendovi zaostanuvaat zad stran-skite tokmu vo delot kontinuirana komunikacija so potro{uva~ite, istraùvawe na nivnite potrebi i implementirawe vo razvojot na politika koja predviduva posto-

jana promocija. Pred edna nedela, Vienskiot institut za evropski brendovi iz-raboti studija “Eurobrend 2010”, na koja se rangirani najvrednite brendovi vo Evropa. Najgolem rast na vrednosta na brendovite e vo farmacevtskata, zdravstve-nata i biotehnolo{kata indus-trija. Spored studijata, vrednosta na brendovite e postabilna od vrednosta na kompaniite na pazarot na kapital. Brend-korpo-raciite mnogu pobrzo zakrepnale od krizata, a nekoi industrii u{te imaat potencijal za rast na pazarnata kapitalizacija. Mesecov vo Torino, Italija, }e se odrì golem saem “Tera Madre”, na koj makedonskite proizvoditeli na slatko od divi smokvi }e gi

prezentiraat svoite proizvodi .Osven ovie, ve}e e potvrdeno deka na saemot }e se nosi i {arena sol od probi{tipskiot i kratovskiot kraj, potoa med od kosteni od Makedonski Brod i sirewe i ka{kaval od mavrovsko-rekanskiot kraj. Ovie proiz-vodi ne moàt da stanat brend, no spored proizvoditelite, so toa {to }e se za{titat spored geografskoto poteklo }e bidat prepoznatlivi vo cel svet. Od 2011 godina Avstralija nema da moè za svoite vina da gi ko-risti imiwata “{ampaw”, “port”, “{eri”. Spored noviot dogovor, koj ja regulira trgovijata so vino me|u Avstralija i Evropskata uni-ja, od prvi septemvri 2011 godina avstraliskite proizvoditeli nema

Vo zemjava, dosega, po osnova na geografsko poteklo, za{titeni se ajva-rot, tetovskiot grav, ko~anskiot oriz, ohridskiot ~aj, ov~epolskiot i krivopalane~kiot med i nekolku vina

��

SOWA JOVANOVAs jo ano a@kapital com mk

MAKEDONIJA MO@E DA BRENDAMA NE GO PRAVI TOA

VREDNOSTA NA BRENDOVITE VO M

r Ovoj Zakon kompletno eusoglasen so evropskite

regulativi. Stanuva zboza za{titana zemjode

nekolbrenpogokompgo dtro{inveskonkubalizvo zebrendskitekomunistrai impolit

GRAFSKITE NAZIVI 706.10.2010SREDA

s$ u{te ne se institucionalno podgotveni”, smeta Srbinovska.

PROIZVODITE MO@E DA SE ZA[TITAT SPORED GEOGRAF-SKI NAZIV ILI POTEKLO

Za razlika od EU, kade {to spored zakonot se za{tituvaat samo zemjodelski prehranbeni proizvodi, vo Makedonija za-konot dozvoluva duri i mermer-ot da se za{titi, osnosno se za{tituvaat site proizvodi bez isklu~ok. Proizvodite moèda se za{titat so oznaka na poteklo ili geografska oznaka, soglasno Zakonot za industriska sopstvenost. Tuka stanuva zbor za site proizvodi, od zemjodel-ski, trgovski, zanaet~iski, do prehranbeni.Pred nekolku dena bugarskite mediumi pi{uvaa deka Bugarija se obiduva da ja registrira rakijata kako svoj nacionalen brend, priznavaj}i pritoa deka za ova }e mora da se izborat so zemjite od regionot - Sr-bija, Makedonija, Ungarija i Slovenija, koi imaat ista cel. Celta im e da dokaàt deka rakijata e vinski, a ne destilat na ìtarki, kako i deka za prv pat e proizvedena vo Bugarija. Srbija vedna{ se javi so reakcija deka toa e nevozmo`no da se slu~i. Sli~en stav ima i

vlasta vo Makedonija.“Rakijata, isto kako i ajvarot, e op{to ime, generi~ki naziv koj ne moè da bide za{titen kako takov, nitu na nacionalno, nitu na globalno nivo. Raki-jata e turski zbor i vo mnogu zemji se spomenuva ova ime. Nie moème da za{titime, na primer, tikve{ka rakija, no nikako samo rakija”, objasnu-vaat vo Zavodot za industriska sopstvenost.Makedonskiot ajvar so oznakaza poteklo na proizvod koj poteknuva od Strumi~ko-radovi{ko-tikve{koto podra~je i podra~jeto na Prilepsko Pole pred dve godini go dobi sertifikatot za za{tita na geografski naziv, so {to stana za{titen proizvod na makedon-skiot pazar. Postoi elaborat za procedurata za izrabotka, recepturata, no i uslovite za proizvodstvo. Site proiz-voditeli koi }e se prijavat i }e dobijat dozvola za proizvod-stvo }e mora da gi po~ituvaat procedurite, a na sekoi pet godini ima kontroli so koi se utvrduva nivoto na kvalitetot na proizvodstvoto. Na onie proizvoditeli koi neovlasteno go koristat nazivot makedon-ski ajvar proizvodite im se zaplenuvaat. Sepak, i pokraj preporakite na proizvoditelite za za{tita na ajvarot, dosega samo edna kompanija projavila interes da go proizveduva i prodava.

NEKOLKU NAÎNI DA SE ZA[TITAT MAKEDONSKITE PROIZVODI

Spored ekspertite, treba da se pravi razlika me|u brend i geografska oznaka. Brendot go objasnuvaat kako prepoznat-liva trgovska marka koja nosi finansiski benefit, dodeka nacionalniot brend podraz-

bira brendirawe na odredeni proizvodi po koi Makedonija bi bila poznata nadvor od granic-ite. Trgovska marka e, sepak, proizvod koj so vreme treba da se izgradi, dodeka geografskiot naziv e ve}e izgraden proizvod. “Kaj nas pogre{no se sfa}adeka ajvarot ili bienoto sirewe se brend. Toa se proiz-vodi, ne se brendovi. Nositelot na brend sekoga{ e kompanija. Pogre{no e i ubeduvaweto deka tradicionalnite proizvodi se avtomatski brendovi ili deka se brend ako im se stavi neka-kov predznak od tipot berovski, male{evski i sli~no”, veli Vladimir Kakurinov, univer-zitetski profesor.Toj smeta deka dràvata e taa {to mora da obezbedi pravni uslovi i ramka za za{tita na prehranbenite proizvodi. Postojat tri tipa za{tita na tradicionalnite proizvodi, odnosno za{titena oznaka na potekloto, za{titena geografska oznaka i garantirana tradi-cionalna posebnost. Ekspertite analiziraat deka za{titata na geografskite nazivi ima ogromno ekonomsko zna~ewe zatoa {to mu ukaùva na potro{uva~ot za vistinskoto poteklo na proizvodot i za posebniot kvalitet i svojstva koi gi ima toj proizvod, a se rezultat na prirodnite uslovi na toa podra~je. Ova e os-obeno zna~ajno za nerazvien-ite dràvi i za tranziciskite zemji. Vo Makedonija od neodamna funkcionira i me|unarodnata organizacija Slou fud, koja poddrùva proizvodstvo na proizvodi za koi postoi rizik od is~eznuvawe. Tie gi za{tituvaat unikatnite regioni i eko-sistemi, malite proizvod-stva, gi poddrùvaat tradicio-

nalnite metodi na proizvodst-vo, se griàt i za avtohtonite i lokalnite vidovi. Prezidi-umite direktno se griàt za proizvoditelite, nudat tehni~ka pomo{ za podobruvawe na kvalitetot na proizvodstvo, organiziraat razmeni me|u razli~ni dràvi, ovozmoùvaat pristap do novi pazari. Tradicionalni proizvodi koi vo idnina treba da se za{titat od Slou fud se proizvodite od mleko i meso od tradiciona-lnata rasa na kravi “bu{a”, domatot “jabu~ar” od Skopsko, ohridskoto |omleze, vinoto od avtohtonata sorta na grozje “staru{ina”, belata p~enka, kako i bienoto sirewe od

Mariovsko. Vo Slou fud velat deka procedurata za za{tita na ovie proizvodi e mnogu ednostavna. “Slatkoto od divi smokvi uspea za 3-4 meseci da stane sostaven del od listata na tradicionalni proizvodi na Slou fud. Za mle~nite proiz-vodi od Mavrovsko-rekanskiot kraj be{e potrebna edna go-dina. Iako procedurata trae, sepak, ne se barat dokumenti, kako {to bara EU, za reg-istrirawe na proizvodi so geografsko poteklo. Vaèn e stru~niot aspekt. Zain-teresiranite pra}aat kratka informacija za proizvodot i potoa se ocenuva dali toj moè da vleze ili ne. I tuka se spomenuva ajvarot, no samo ako se pravi od nekoja avtohtona sorta na piperki koja moè da se izgubi”, veli Filipo Unter-hofer, pretstavnik na Slou fud za Makedonija, i dodava deka so vakviot na~in na za{tita na tradicionalnite proiz-vodi, vsu{nost, se promovira dràvata vo stranstvo.Iako za{titata na ovie proiz-vodi ne zna~i deka avtomatski tie se za{titeni i vo stran-stvo, sepak, pretstavuva eden ~ekor do dobivawe evropski sertifikat za poteklo.

da moàt da gi koristat evropskite imiwa za vino kako {to se “{am-paw”, pa “{eri” i drugi geograf-ski oznaki. Dogovorot vo celost gi

{titi geografskite oznaki na Evropskata unija, vklu~itelno i za vino, nameneti za izvoz vo tre-ti zemji.

s$ u{te ne se institucionalnopodgotveni”, smeta Srbinovska.

PROIZVODITE MO@E DA SEZA[TITAT SPORED GEOGRAF-SKI NAZIV ILI POTEKLO

Za razlika od EU, kade {tospored zakonot se za{tituvaat

vlasta vo Makedonija.“Rakijata, isto kako i ajvarot, e op{to ime, generi~ki naziv koj ne moè da bide za{titen kako takov, nitu na nacionalno, nitu na globalno nivo. Raki-jata e turski zbor i vo mnogu

bira brendirawe na odredeni proizvodi po koi Makedonija bi bila poznata nadvor od granic-ite. Trgovska marka e, sepak, proizvod koj so vreme treba da se izgradi, dodeka geografskiot naziv e ve}e izgraden proizvod.

Mariovsko. Vo Slou fud velat deka procedurata za za{titana ovie proizvodi e mnogu ednostavna. “Slatkoto od divi smokvi uspea za 3-4 meseci da stane sostaven del od listata na

DIRA PROIZVODI VO SVETOT,

MAKEDONIJA I VO SVETOT

DR@AVATA POMAGA ZA ZA[TITA NA DOMA[NITE PROIZVODISo Programata za finansiska poddr{ka vo zemjodelstvoto za godinava e predvidena finansiska poddr{ka vo visina od 100% od tro{ocite za upis vo me|unaroden registar na korisnici na za{titeni oznaki na poteklo na proizvodot spored Lisabonskiot dogovor. Za korisnicite na za{titen geografski naziv se predviduvaat 5% od vrednosta na prodade-niot proizvod, no ne pove}e od 2.500 evra po korisnik, pod uslov da bidat soodvetno za{titeni i registrirani vo Dràvniot zavod za indus-triska sopstvenost. Za izrabotka na elaborat za za{tita na geografski naziv na oddelni zemjodelski proizvodi i prerabotki poddr{kata izne-suva do 3.200 evra po elaborat, izraboten i registriran vo Dràvniot zavod za industriska sopstvenost, i toa za proizvodi so za{titen geografski naziv.

SOWA SRBINOVSKAUNIVERZITETSKI PROFESOR“Vo EU, u{te pred tri godini e donesen zakon so koj treti zemji moè direktno vo Ev-ropskata unija da apliciraat za registrirawe na svoite proizvodi. Od zemjite od regionot samo Hrvatska e najnapredna, koja ima registrirano eden proizvod, dodeka Srbija, Crna Gora i Makedonija s$ u{te ne se podgotveni institucionalno.”

FILIPO UNTERHOFER PRETSTAVNIK NA SLOU FUD VO MAKEDONIJA

“Slatkoto od divi smokvi uspea za 3-4 me-seci da stane sostaven del od listata na za{titeni tradicionalni proizvodi na Slou fud. Za mle~nite proizvodi od mavrovsko-rekanskiot kraj be{e potrebna edna godina. Iako procedu-rata trae, sepak, ne se baraat doku-menti, kako {to bara EU, za regis-trirawe na proizvodi so geografsko poteklo. Vaèn e stru~niot aspekt. Zainteresira-nite pra}aat kratka informacija za proizvodot i potoa se ocenuva dali toj moè da vleze ili ne.”

VLADIMIR KAKURINOVUNIVERZITETSKI PROFESOR“Kaj nas pogre{no se sfa}adeka ajvarot ili bienoto sirewe se brend. Toa se proizvodi, ne se brendovi. Nositelot na brend sekoga{ e kompanija. Pogre{no e i ubeduvaweto deka tradicio-nalnite proizvodi se av-tomatski brendovi ili deka se brend ako im se stavi nekakov predznak od tipot berovski, male{evski.”

8 KOMENTARI I ANALIZI06.10.2010 SREDA

MONETARNO TARGETIRAWE SAMO PRI STABILNA POBARUVA^KA NA PARI

Centralnite banki koi primenuvaat strategija na monetarno

targetirawe odbiraat eden monetaren agre-gat (M1, M2, M3 i sl.) koj pokaùva najvisok stepen na korelacija so krajnata cel - cen-ite ili inflacijata, i go koristat kako nominalno sidro, odnosno posreden in-termedijaren target. Site instrumenti gi naso~uvaat vo negova kontrola.Toa zna~i deka ovaa strategija na monetar-nata politika moè da bide uspe{na

samo ako centralnata banka e sposobna da go kontrolira dvièweto na toj mon-etaren agregat i ako po empiriski pat e dokaàno deka postoi cvrsta vrska me|u odbraniot monetaren agregat (kako neza-visna varijabla) i cenite (kako zavisna varijbala).Vo na{ata zemja, od monetarnoto osamostojuvawe do oktomvri 1995 go-dina Narodnata banka ja primenuva{e ovaa strategija vo vodeweto na monetar-nata politika. Preku cvrsta kontrola na

pari~nata masa (M1), koja se koriste{e kako intermedijaren target, se nastojuva{e da se namali agre-gatnata pobaruva~ka, a preku nejzinoto namaluvawe da se sobori visokata in-flacija so koja bevme soo~eni vo toa vreme.Uspehot na mone-tarnata politika vo spre~uvaweto na hiperinflacijata nema{e da bide tolku brz ako ne be{e po-mognat so ostanatite delovi od ekonom-skata politika, pred s$ so fiskalnata i politikata na dohod. Zna~itelnoto fiska-

lno prilagoduvawe, koe rezultira{e so namaluvawe na bux-etskiot deficit od 13,4% vo 1993 go-dina na 2,9% vo 1994 godina i na 1,2% od BDP vo 1995 godina, kako i kontrolata na platite vo javnata administracija i vo stopanstvoto so domi-nanten op{testven kapital, bea isto tolku va`ni elementi vo spre~uvaweto na visokata inflacija.Ahilovata peta na ovaa strategija e pobaruva~kata na pari. Za da ima uspeh centralnata banka pri primenata

na ovaa strategija za ostvaruvawe na krajnata cel - niskata inflacija - potreben preduslov e da postoi stabilna pobaruva~ka na pari. No, pobaruva~kata na pari, osobeno vo zemjite vo razvoj i vo zemjite vo tranzicija, e izrazeno nestabil-na kategorija. Vo uslovi na nesta-bilna pobaruva~ka na pari, centralnata banka preku ovaa strategija te{ko moè da ja realizira krajnata cel, poradi faktot {to nesta-bilnata pobaruva~ka na pari gi oslabuva

D-r Qube Trpeskiprofesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje

vrskite me|u mon-etarniot agregat {to se kontrolira i inflacijata. Toa be{e osnov-na pri~ina ovaa strategija postepeno da se napu{ta i denes mal broj zemji ja primenuvaat. Isto taka, faktot deka pobaruva~kata na pari e izrazeno nestabilna katego-rija i vo Republika Makedonija, be{e osnovnata pri~ina Narodnata banka da ja napu{ti strate-gijata na monetar-noto targetirawe po soboruvaweto na hiperinflacijata i od oktomvri 1995 go-dina da premine kon primena na strate-gijata na targeti-rawe na devizniot kurs.

Ahilovata peta na ovaa strategija e pobaruva~kata na pari. Za da ima uspeh central-nata banka pri primenata na ovaa strategija za ostvaruvawe na krajnata cel - niskata inflacija - potreben preduslov e da postoi stabilna pobaruva~ka za pari. No, pobaruva~kata za pari, osobeno vo zemjite vo razvoj i vo zemjite vo tranzicija, e izrazeno nestabilna kategorija

��

STRATEGII

Od ovoj broj, redoven kolumnist na Kapital e profesorot Qube Trpeski. Svoite nedelni kolumni gi zapo~nuva so analiza na strategiite koi centralnite banki gi koristat za odrùvawe na glavnata cel - cenovna stabilnost: monetarno targetirawe, targetirawe na devizniot kurs i targetirawe na inflacijata.

[TO E ZAEDNI^KO ZA KINA I MALTA?

Samo so ekonomi-ja {to ima visoki stapki na rast, koj e dobro naso~en i

dolgogodi{en, }e imame mo}no oru`je vo borba-ta protiv siroma{tijata i nevrabotenosta koi n$ zadu{uvaat. Takvo ne{to dosega Makedonija ne uspea da postigne. Spored raspolo`livite podatoci, od 1993 godina makedonskata ekonomija ima{e tri periodi so ekonomski pad i dva so ekonomski rast. Pad imavme vo periodot od 1993–1995 godina, a prose~no godi{no iznesuva{e 3,5%. Imavme i blic-padovi vo 2001 i vo 2009 godina. Nepreki-nat rast od pet godini imavme vo periodot od 1996–2000 godina, koj prose~no iznesuva{e 3% godi{no, i od sedum godini vo periodot od 2002–2008 godina, koj prose~no iznesuva{e 3,9% godi{no. Ova e prili~no skromen rezultat, daleku od ona {to ni treba. Vo vakvi okolnosti, treba da pogledneme {to

napravile uspe{nite, {to moème da nau~ime od niv. Ako Makedonija uspeala da ostvari prose~en godi{en rast me|u 3% i 4%, i toa vo rela-tivno kratki periodi od pet i sedum godini, kako bi izgledalo da imame dvojno povisok ekonomski rast od 7%, i toa ne vo edna godina, tuku neprekinato, sekoja godina vo period od 25 godini ili pove}e. Nekoi zemji i vo period od 30, pa i 45 godini po red. Izgleda pri-mamlivo, ama nerealno? Ima takvi zemji. Spored Svetskata banka, vo periodot od Vtorata svetska vojna do 2005 godina samo 13 zemji vo svetot uspeale da ost-varat takov fascinanten ekonomski rast. Na toj spisok nema nitu edna od evropskite zemji na koi prvo bi pomislile, ekonomskite giganti kako {to se Germanija, Francija, Velika Bri-tanija, gi nema nitu SAD, Kanada, Avstral-ija. Na toj spisok se slednite zemji: od Ev-ropa e Malta, od Ju`na Amerika e Brazil, od

Afrika e Bocvana, od Azija ima devet zemji (Kina, Japonija, Hong Kong, Tajvan, Singapur, Malezija, Indonezija, Tajland i Ju`na Koreja), od Bliskiot istok e Oman. Koja e prvata impresija od spisokot? Zemjite imaat razli~ni karak-teristiki. Geografski, doa|aat od najrazli~ni strani na svetot. Spored goleminata, gi ima i ogromni i mali. Spored prirodnite bogatstva, nekoi se bogati so resursi, kako {to e naftata, nekoi ne se. Spored dohodot po ìtel, imale razli~ni pozicii pred da go po~nat impresivniot rast. Nekoi po~nale so dohod po ìtel od samo 210 dolari, a nekoi so 3.500 dolari. Koj e zaklu~okot od ovaa raznolikost. Mo`no e, ostvarlivo e, ne se potrebni specijalni preduslovi. Slednoto logi~no pra{awe e ima li ne{to {to e zaedni~ko za ovie 13 zemji, imaat li zaedni~ki karakter-istiki? Imaat. Svetska-ta banka poso~uva pove-

}e faktori, a izdvoju-vame pet.Prvo, ekonomijata na zemjata ne treba da bide zatvorena, tuku treba da e vklu~ena vo svetskata ekonomija. Toa zna~i deka nabqudu-vanite zemji imaat izvozno orientirani ekonomii, no isto taka se otvoreni i za vlez na stranski investitori i transfer na nova tehnologija. Ovie zemji uspeale mnogu da gi iskoristat mo`nostite {to gi dava svetskata ekonomija. Vtoro, potrebno e mnogu da se investira, inves-ticii od najmalku 25% od BDP, vklu~itelno in-vesticii vo infrastruk-turata od najmalku 5% od BDP. Pritoa, iskustvoto pokaùva deka zemjite gi fin-ansirale investiciite prete`no od doma{ni izvori. Toa zna~i deka zemjite istovremeno imale i visoki stapki na {tedewe. Visokite stapki na {tedewe i investirawe pokaùvaat deka zemjite bile silno naso~eni kon idninata.Treto, treba da se in-vestira vo obrazovanie,

obuka i zdravstvo. Za ovie oblasti zemjite vo tekot na rastot naso~uvale sredstva vo visina od 7% do 8% od BDP. êtvrto, treba da se ima vlada koja e mo{ne sposobna, pragmati~na i posvetena na ost-varuvaweto na visok ekonomski rast. Istovremeno, vla-data treba da ima visok kredibilitet i poddr{ka od javnosta. Vladata treba da se zalaga za rast, koj }e bide pridruèn so ra-zumna socijalna za{tita i da se zalaga za prin-cipot na imawe ednakva {ansa. Petto, zemjata treba da odrùva makroekonoms-ka stabilnost. Istovre-meno, vo zemjata treba da ima ambient koj gi pottiknuva investiciite, konkurencijata, mobil-nosta na resursite, sozdavaweto rabotni mesta itn. Osobeno e va`no brzoto dvièwe na kapitalot i rabotna-ta sila od eden vo drug segment na ekonomijata. ]e gi pogledne ~ovek ovie pet raboti i }e si re~e, ednostavni

M-r Zoran Jovanovskipotpretsedatel na SDSM

se, navidum, ni{to novo i dosega nepoznato. Taka e. Site genijalni raboti, vsu{nost, se mnogu ednos-tavni. Se razbira, zaklu~okot na Svetskata banka e deka ne postoi magi~na formula ili edinstvena strategija za visok i odr`liv ekonom-ski rast, bidej}i sekoja zemja si ima svoi specifi~nosti. Sepak, naveden-ite faktori krei-raat svoevidna ramka {to vi go olesnuva patot i vi ovozmoùva da se dviìte vo vistinskata nasoka. Ovie soznanija na Svetskata banka }e bidat vaèn element na ekonom-skata politika {to SDSM }e ja ponudi i realizira vo idnina.

Ako Makedonija uspeala da ostvari prose~en godi{en rast me|u 3% i 4%, i toa vo rela-tivno kratki periodi od pet i sedum godini, kako bi izgledalo da imame dvojno povi-sok ekonomski rast od 7%, i toa ne vo edna godina, tuku neprekinato, sekoja godina vo period od 25 godini ili pove}e. Nekoi zemji i vo period od 30, pa i 45 godini po red. Izgleda primamlivo, ama nerealno? Ima takvi zemji

��

17.03.2010 9

9KOMPANII PAZARI I FINANSII 06.10.2010SREDA

Denovive, edna od pozna~ajnite ves-ti na evropskite pazari na kapital be{e objavata na Var{avskata ber-

za deka planira da napravi inicijalna ponuda na akcii( IPO) do krajot na godinata, preku koja }e ponudi 64% od sopstveniot kapital. Polskata Vlada ve}e odbila nekolku ponudi za privatizacija na berzata vo Var{ava, a pos-ledniot ponuduva~ Deutsche Boerse gi prekina pregovorite za kupuvawe na berzata u{te minatata godina.Rojters javuva deka javnata ponuda }e celi na polskite vloùva~i i izbrani stran-ski institucionalni investi-tori. Inaku, na Var{avskata berza se izlistani 383 kom-panii so vkupna pazarna kapitalizacija od okolu 255 milijardi dolari. Ekonomskata kriza koja silno gi pogodi pazarite na kapital vo cel svet, samo gi natera sopstvenicite na evropskite i regionalnite berzi poin-tenzivno da razmisluvaat za na~inite za nivniot ponatamo{en razvoj, odnosno integracii so drugi berzi ili prodavawe. Var{avskata berza ja odbra inicijalnata javna ponuda na akcii kako re{enie za svojot razvoj i zgolemuvawe na likvidnosta, dodeka nekoi drugi berzi od Centralna i Jugoisto~na Evropa se re{ija

BERZANSKI INFORMACII

2.070

2.080

2.090

2.100

2.110

2.120

2.130

2.140

2.150

29/09/10 01/10/10 03/10/10 05/10/10

MBI 10

2.4052.4152.4252.4352.4452.4552.4652.4752.4852.495

29/09/10 01/10/10 03/10/10 05/10/10

MBID

110,40

110,50

110,60

110,70

110,80

110,90

111,00

29/09/10 01/10/10 03/10/10 05/10/10

OMB

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10 05.10.2010

ALK (2009) 1.431.353 3.502,32 390,18 8,98 0,80

BESK (2009) 54.562 6.895,45 341,43 20,20 0,20

GRNT (2009) 3.071.377 500,23 105,83 4,73 0,50

KMB (2009) 2.014.067 2.999,84 533,81 5,62 0,87

MPT (2009) 112.382 23.082,35 / / 0,64

REPL (2009) 25.920 36.669,35 5.625,12 6,52 0,73

SBT (2009) 389.779 2.550,00 211,39 12,06 0,58

STIL (2009) 14.622.943 160,23 0,11 1.449,00 2,24

TPLF (2009) 450.000 3.379,57 61,42 55,03 0,99

ZPKO (2009) 271.602 2.000,53 / / 0,26

ХВ P/BВкупно

издадени акции Просечна ценаНето добивка

по акција P/E

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ 05.10.2010

Промет во ЕВРА

Број на трансакции

% на промена

обврзници 68.253 16 165,85

обични акции 256.865 99 343,09

Вкупно Официјален пазар 325.118 115 288,69

обични акции 22.151 34 34,99

Вкупно Редовен пазар 23.030 38 -77,02

ВКУПНО 348.148 153 247,33

05.10.2010

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

КЈУБИ Македонија Скопје 450,00 7,14 50.850

Прилепска Пиварница Прилеп 9.270,00 3 37.080

Макстил Скопје 160,23 2,73 34.130Арцелормиттал Скопје (ХРМ) 128,00 2,4 27.136Арцелормиттал Скопје (ЦРМ) 125,00 1,63 143.500

Осигурителна полиса Скопје 810 -34,15 283.500

Стопанска банка Скопје 343 -1,15 54.194

Стопанска банка Битола 2550 -0,61 10.200

ЗК Пелагонија Битола 2000,53 -0,60 38.010

ОКТА Скопје 1.802,00 -0,50 14.416

Име на компанијатаПросечна

цена (МКД)%

Износ (МКД)

Комерцијална банка Скопје 2999,84 0,34 7.403.604

Гранит Скопје 500,23 1,10 3.750.719

Топлификација Скопје 3379,57 0,46 1.655.990

Алкалоид Скопје 3502,32 1,54 1.299.362

Реплек Скопје 36.669,35 0,46 1.136.750

05.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

05.10.2010АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД

Име на компанијата

Просечна цена (МКД)

%Износ (МКД)

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Отворен инвестициски фондНето-имот на

фонд (ден.) 1М 3М 6М YTD 1YПодатоците се однесуваат за

Илирика ЈИЕ 29.922.158,63 -3,79% -3,32% -12,47% -6,76% -13,17% 03.10.2010

Илирика ГРП 22.624.383,02 0,25% 6,81% 1,91% 6,67% 7,71% 03.10.2010

Иново Статус Акции 18.414.704,16 -4,28% -8,89% -14,17% -17,81% -27,16% 01.10.2010

KD Brik 23.832.665,98 0,52% 4,61% -0,16% 7,82% 16,17% 04.10.2010

KD Nova EU 22.024.622,35 -0,82% -1,19% -6,29% -5,73% -19,88% 04.10.2010

КБ Публикум балансиран 26.130.848,70 -1,63% 0,01% -7,22% -3,13% -3,21% 04.10.2010

05.10.2010

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik - 05.10.2010)

METODI [email protected]

BERZITE OD ISTO^NA EVROPA ODBIRAAT RAZLIÊN RAZVOJ

PO NAJAVATA ZA IPO NA VAR[AVSKATA BERZA

Var{avskata berza ja odbra inicijalnata javna ponuda na akcii kako re{enie za svojot razvoj i zgolemuvawe na likvidnosta, dodeka nekoi drugi berzi od Cen-tralna i Jugoisto~na Evropa se re{ija da se prodadat na strate{ki investitori

MAKEDONSKA BERZA

KOMERCIJALNA I GRANIT GO “NABILDAA” PROMETOT

Makedonska berza v~era{niot trgovski den go zatvori so

promet pogolem od 21,46 milioni denari, {to e za tri i pol pati pogolem promet vo odnos na prome-tot od 6,18 milioni denari ostvaren den prethodno.Ako vo tekot na ponedelni~koto trguvawe na Berzata so nitu edna hartija od vrednost ne be{e napraven promet pogolem od eden milion denari, v~era imavme sosema razli~na situ-acija. Duri {est hartii od vrednost v~era uspeaja da postignat promet pogolem od eden milion. Najlikvidna me|u niv be{e akcijata na Komercijalna banka, so koja v~era be{e ostvaren promet od 7,4 milioni denari. Zgole-mena likvidnost ima{e i akcijata na Granit, so koja v~era se ostvari promet od okolu 3,75 milioni denari. Kaj obvrznicite najzabeleìtelna be{e obvrznicata za dena-cionalizacija od devet-atta emisija na dràvni obvrznici. So nea v~era be{e ostvaren promet od okolu 3,84 milioni denari.Berzanskite indeksi

prodolìja so dvièwe vo pozitiva. Vo tekot na v~era{niot den i trite berzanski indeksi zavr{ija so rast. Osnovniot berzan-ski indeks MBI-10 pov-torno zabeleà rast i toa tret den po red. V~era ovoj indeks porasna za 0,95%, so {to dostigna vrednost od 2.140,76 indeksni poeni. Za razlika od prethodniot den, rast v~era zabeleà i MBID indeksot. Negovata vrednost v~era porasna za 0,84% i dostigna do 2.447,16 indeksni poeni. OMB indeksot, sli~no kako i MBI-10, ja prodolì svo-jata zelena serija. V~era zabeleà rast od 0,11%, dostignuvaj}i nova povisoka vrednost od 110,92 indeks-ni poeni.V~era duri 18 hartii od vrednost ja zgolemija svojata cena, a bea pred-vodeni od akcijata na osiguritelnata kompanija KJUBI Makedonija, koja zabeleà najgolem dneven rast od 7,14%. Gubitnici bea vkupno {est hartii od vrednost, predvodeni od akcijata na druga osiguritelna kompanija, Osiguritelna polisa, koja zabeleà najgolem pad od 34,15%.

da se prodadat na strate{ki investitori. Kako najaktiven strate{ki investitor na ova pole vo regionot izminative 2-3 go-dini se pokaà Vienskata berza, koja vo 2008 godina otkupi 81,01% od akciite na Qubqanskata berza, a pri krajot na istata go-dina i 92,74% od berzata vo Praga. Pred dve godini, isto taka, Vienskata berza go zgolemi u~estvo vo berzata vo Budimpe{ta od 12,5% na 50,45%, a voedno i niz medimumite prostruija {peku-lacii deka planiraat da ja kupuvaat i Belgradskata berza. Vo isto vreme, so preze-mawata {to se slu~uvaa vo regionot se {pekulira{e i za prezemawe na Makedon-skata berza. Kako mo`ni novi sopstvenici se spomenuvaa nekolku pogolemi berzi, me|u koi i Qubqanska, a kako najzainteresiran kandidat se spomenuva{e slovene~kata centralna klirin{ka de-potna dru`ba, KDD. Sepak, s$ ostana na nivo na {peku-lacii, a potrebna be{e i zakonska promena so koja }e se ovozmoì poedine~en akcioner da poseduva pove}e od 10% od akciite na Makedonska berza. Ovie za-konski pre~ki bea otstraneti minatata godina i ottoga{ pra{aweto za strate{ki partner na Makedonskata berza ostanuva otvoreno. Oficijalnite lica vo Make-donska berza velat deka nivniot stav okolu mo`noto prezemawe od strana na

pogolem regionalen ili evropski igra~ ostanuva nepromenet, a toa e deka “rakovodstvoto, zaedno so akcionerite, ima proaktiven pristap kon ova pra{awe”. “Vnimatelno gi sledime site slu~uvawa, site dinami~ki procesi vo regionot, so del da se odbere vistinskiot pravec po koj }e odi raz-vojot na Makedonska berza”, izjavi izvr{niot direktor na Berzata, Ivan [teriev, vo poslednoto intervju za "Kapital". Spored posledniot revi-zorski izve{taj za rabo-teweto na Makedonskata berza, zaklu~no so 31 de-kemvri 2009 godina brojot na akcioneri iznesuva{e 22 pravni i 14 fizi~ki lica, dodeka za istiot period 2008 godina brojot na pravni lica iznesuva{e 22, a na fizi~ki lica 7. Kaj ostanatite berzi vo re-gionot akcionerskata struk-tura e najrazli~na. Spored poslednite oficijalni poda-toci na Zagrepskata berza, istata broi okolu 46 ak-cioneri, od koi 12 se fizi~ki lica, a ostatokot pravni

lica. Najgolem akcioner od pravnite lica so okolu 8,66% od akciite na berzata e Croatia Banka, dodeka od fizi~kite lica so okolu 3,48% od akciite e Ivan Tadin, sopstvenikot na brokerskata ku}a Hita vrjednosnice, koja voedno e i vtor po golemina akcioner na berzata vo Zagreb so okolu 5,63% od akciite. Akcionerskata struk-tura na berzata vo Belgrad ja so~inuvaat pogolem broj brokerski dru{tva, osigu-ritelni kompanii, banki i proizvodstveno trgovski kompanii, kako i dràvata koja ima 10,34% od u~estvoto vo kapitalot na berzata, pa zaedno so Beobanka, koja isto taka ima 10,34% od akciite na berzata, se i na-jgolemite akcioneri. Sli~no na Belgradskata berza, i kaj berzata vo Sofija najgolem akcioner e dràvata. Min-isterstvoto za finansii na Bugarija, spored posledniot finansiski izve{taj, na Bu-garskata berza poseduva 43,97% od akciite, procent koj spored poslednite najavi }e bide zgolemen na 50% od akciite, plus edna akcija.

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII �KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI �NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI �KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

10 KOMPANII PAZARI I FINANSII06.10.2010 SREDA

11,2%e namalen brojot na

izdadeni odobrenija za gradewe vo juli godinava

12%e namaleno u~estvoto na grade`ni{tvoto vo

bruto-doma{niot proiz-vod vo vtoroto trimese~je

godinava

Рочности преку ноќ 1 нед. 1 мес. 3 мес.

Благајнички записи 4,50% СКИБОР 2,70% 3,83% 4,86% 5,76%

Ломбарден кредит 6,00% МКДОНИА 2,24%

Извор: НБРМ

КУРСНА ЛИСТА Банка

Среден курс 3м 6м 12м 24м 36м

во денари Стопанска 6,20% 7,00% 7,20% 10,00% 10,40%

ЕМУ евро 61,6675 Комерцијална 6,00% 6,90% 7,30% 10,10% 10,50%

САД долар 44,9964 НЛБ Тутунска 6,00% 6,80% 7,20% 10,00% 10,20%

В.Британија фунта 71,2425

Швајцарија франк 46,2726

Канада долар 44,0545 EUR USD GBP CHF

Австралија долар 43,5720 61,55 46,2 70,3 46,8Извор: НБРМ

РочностКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Држава Валута

MARINA [email protected]

Zabrzuvawe na tenderskite postapki i po~nuvawe so izgradba na pove}e kapitalni i infrastrukturni proekti, kako i investirawe vo energetikata e potrebno za da moàt grade`nite kompanii da izlezat od krizata.

Grade`nite kompanii se soo~uvaat so golema kriza, koja gi uni{tuva i fin-ansiski. Podatocite od Zavodot za statis-

tika pokaùvaat deka vo vtoroto trimese~je godinava u~estvoto na grade`ni{tvoto vo bruto-doma{niot proizvod e namaleno za 12%, a brojot na izdadeni odobrenija za gradewe vo juli godinava e pomal za 11,2%, {to ukaùva na namalen obem na rabota vo ovoj sektor. Spored statis-tikata, vo vtoroto trimese~je ima pad vo izvr{uvaweto na grade`nite raboti od 7,4% vo sporedba so istiot period od minatata godina. Grade`nicite ne se iznenade-ni od poslednite brojki. Velat deka sostojbite na teren kaùvaat s$, a fak-ti~kata sostojba e deka nema rabota. "S$ pomalku ima rabota za na{iot sektor. Pogolemite kompanii se najaktivni, no toa e taka zatoa {to tie rabotat na kapitalnite proekti finansirani od dràvata. No, zagriùva toa {to rabotime na pragot na rentabilnosta. Golem e brojot na firmi koi se javuvaat na licitacii na javnite nabavki. Za da se dojde do rabota, se nudat ceni na rabot na rentabilnosta. Nikoga{ dose-ga ne se ~uvstvuval tolkav pritisok. A za kompaniite da bidat pokonkurentni, angaìraat podizveduva~i koi se nelicencirani, iz-begnuvaat da gi prijavat rabotnicite, s$ so cel da gi namalat tro{ocite, koi se preslikuvaat vo krajnata cena, veli Nikola Velkovski, pretsedatel na Zdruènieto na grade`ni{tvo, industrija

GRADE@NI[TVOTO GO PREZIMI LETOTO

GRADE@NICITE BARAAT POVE]E I “PATRIOTSKI” TENDERI OD DR@AVATA

na grade`nite materijali i nematerijali pri Stopanskata komora.

POBRZI I POVE]E TENDERI

Zabrzuvawe na tenderskite postapki i po~nuvawe so izgradba na pove}e kapi-talni i infrastrukturni proekti, kako i investirawe vo energetikata e potrebno za da moàt da se aktiviraat grade`nite kompanii. #Dokolku se zabrzaat postap-kite i se odbere najpovolna ponuda, golemite kompanii }e se vklu~at vo izvedbata na proektite, a tie }e gi zemat pod zakrila pomalite. Infrastrukturni investicii i investicii vo energetikata se neophodni za pokrenuvawe na grade`niot sektor”, veli Marija Petroska od Sektorot za grade`ni{tvo pri Stopan-skata komora. Osven {to doa|a zimski period, koj e mrtov za grade`nite raboti, kom-paniite gi zagriùva fak-tot {to rabota nema i vo sosedstvoto. Poznava~ite na sektorot velat deka treba da se razmisluva za zaedni~ki nastap na kompaniite na stranskite pazari. "Samo so okrupnuvawe na kapacitetite moè da se dojde

[parkase banka za dve godini investira{e 70

milioni evra sopstven kapital i }e nastojuva da stane edna od vode~kite banki vo Makedonija, izjavi na sve~enoto rebrendirawe na [parkase banka, pre-tsedatelot na Nadzorniot odbor Franc Kerber. “[parkase se zalaga za tradicija koja opstojuva re~isi dva i pol veka, za stabilnost, sigurnost i kon-tinuitet. Delovniot model

na [parkase da se vlee sigurnost kaj investitorite i da se zadovoli lokalnata potreba za krediti e del od edna odr`liva opre-delba. Deloven model, za koj sme ubedeni deka }e se pokaè kako odr`liv i vo zemjite na Zapaden Balkan. U{te pred dvaeset godini, [taermerki{e [parkase go prepozna golemiot razvoen potencijal na na{ite ju`ni sosedi, so koi sme povr-zani kako na ekonomski, taka i na istoriski plan,

i go definira{e kako eden pro{iren pazar. Toa {to po~na vo Zagreb, vo Skopje ja dostignuva svojata zavr{nica. Jas sum ubeden deka vo najskoro vreme cr-veniot znak na bankata }e se vdomi vo Makedonija”, izjavi Kerber. Pretsedate-lot na upravniot odbor na [parkase banka vo Makedonija, Sr|an Krsti}, izjavi deka rebrendiraweto na bankata u{te pove}e }e ja zacvrsti doverbata na klientite i }e ovozmoì

ostvaruvawe na celta - [parkase banka da stane edna od pette vode~ki banki vo zemjava. “Razvojot na bankata }e prodolì vo duhot na gradewe na vistin-ski i kvalitetni vrednosti za svoite klienti. Vo ponudata na bankarski uslugi [parkase banka sekoga{ }e nastojuva vo idnina da vovede novini koi proizleguvaat od va{ite potrebi i barawa: novi proizvodi i uslugi so konkurentni uslovi na

pazarot, sovremena teh-nologija za obrabotka na podatocite, nepre~ena komunikacija i izvestuvawe na klientite, i {to pobrza i pokvalitetna usluga. Ona {to e najva`no e {to gi imame potrebnite resursi za da gi realizirame na{ite planovi, kako i 185-godi{noto iskustvo, so maksimalna strukturalna i finansiska poddr{ka na edna od najjakite bankar-ski grupacii vo Avstrija”, izjavi Krsti}.

[PARKASE DOSEGA INVESTIRA[E 70 MILIONI EVRA VO MAKEDONIJA

do vistinski potencijal, koj }e moè da konkurira ramo do ramo so ostanatite kom-panii nadvor od granicite na Makedonija”, veli Velk-ovski.Praktikata pokaùva deka idejata za zaedni~ki nastap e odli~na, no samo teoretski. Mal broj od kompaniite se odlu~uvaat da gi soedinat silite za da nastapat zaedno na pazarite koi se nadvor od granicite. Bankarskite garancii se prvata pre~ka poradi koja se otkaùvaat. "Bankite retko izleguvaat

vo presret da ni izdadat bankarska garancija, a toa se dolì na oslabeniot bo-nitet poradi nelikvidnosta na kompaniite. A za da gi smetaat za seriozen igra~, potreben e silen bonitet”, veli Velkovski. Svesni za namaleniot obem na rabota, borbata za opsta-nok gi zamol~i grade`nicite. Retko koj od niv javno zboruva za problemite. Aneks-dogovori so dràvata se potpi{uvaat samo za odloùvawe na realizacijata na proektite. No, iako formalno s$ u{te

nemaat potpi{ano dogov-ori za odloèna naplata na rabotite, taa te{ko se izvr{uva.

“[ARMANTNI” REFER-ENTNI LISTI NA STRAN-SKITE KOMPANII

Doma{nite grade`ni kom-panii se àlat na pre-mol~enata prednost koja im ja davaat tenderskite komisii na stranskite kompanii koi se so izvikani imiwa. “Referentnata lista e kri-teriumot vrz osnova na koj stranskite kompanii do-

bivaat najmnogu bodovi na javnite povici i se javuvaat kako nositeli na proektite. A doma{nite kompanii povtorno ja srabotuvaat rabotata kako podizveduva~i. Dobro e {to doma{nite kompanii rabotat, no se postavuva pra{aweto zo{to firmite-pretstavnici na golemite kompanii na slavata na imeto i refer-encata od prethodno srabo-tenite proekti gi dobivaat golemite grade`ni raboti”, istaknuva Nikola Velkovski, pretsedatel na Zdruènieto na grade`nici.

17.03.2010 11


Direktorot na Agencijata za elektronski komunikacii (AEK), Petar Ivanoski, si

podnel ostavka od funkci-jata, tvrdat negovite najb-liski sorabotnici, bez da preciziraat koga i komu e dostavena negovata odluka da se otkaè od funkcijata koja ja vr{e{e re~isi dve godini.Portparolot na ovaa in-stitucija, ~ija nadle`nost e da go regulira telekomu-nikaciskiot pazar vo zem-jata, tvrdi deka pri~inite za ostavkata se isklu~ivo od li~na semejna priroda.Sepak, od najvisokiot organ, Komisijata na Agencijata za elektronski komunikacii, negiraat deka ja dobile ostavkata od direktorot Ivanoski, iako toj u{te pred edna nedela pismeno najavil deka }e ja dostavi svojata ostavka do Komisijata. V~era nitu Ivanoski, nitu portparolot na AEK ne otkrija komu e podnesena ostavkata. “Jas ne sum ja dobila os-tavkata na Ivanoski, pis-meno ne sum izvestena. Za

KATERINA [email protected]

OBEZGLAVENA AGENCIJATA ZA ELEKTRONSKI KOMUNIKACII

DIREKTOROT PODNEL OSTAVKA, AMA NE SE ZNAE KOMU?!

Od najvisokiot organ vo Agencijata za elektronski komunikacii velat deka pismena ostavka ne dobile. Nejasno e koga i komu Ivanoski ja podnel svojata ostavka

negovata ostavka doznavam od mediumite. Koga }e ja dobijam, treba zaedno so ~lenovite na Komisijata da ja razgle-dame i da re{ime”, veli Gordana Ivanovi}, pre-tsedatel na Komisijata na AEK.Mol~eweto na Ivanoski vo javnosta ja otvora i dilemata dali negovata ostavka e motivirana od privatni pri~ini ili e rezulat na odbivaweto na vladinoto barawe da kupuva pove}e dràvni zapisi, so koi prakti~no }e & pomaga vo pokrivawe-to na buxetskata dupka. Ivanoski dosega nekolku pati u~estvuval na aukcii na dràvni zapisi i vo ime na Agencijata za elektronski komunikacii vloìl okolu 17 milioni evra. Ekspertite objas-nuvaat deka Agencijata e nezavisno regulatorno telo, a ne e komerci-jalen organ koj raboti za profit, za na vakov na~in da go oploduva kapitalot.^lenovi na Agencijata neo-ficijalno otkrivaat deka Ivanoski kasata na AEK ja ostava so okolu 7 milioni evra, pari koi bile name-neti za izgradba na novata zgrada na Agencijata po kejot na rekata Vardar.

Soglasno Spogodbata za stabilizacija i asocijacija i dogov-

orite za slobodna trgovija {to gi ima Makedonija so Evropskata unija, od 1 januari idnata godina se ukinuva carinata za uvoz na site industriski i zemjodelski proizvodi od EU. Dosega, carinskite stapki za ovie proizvodi se namaluvaa soglasno dinamikata predvidena so samiot dogovor za slobod-na trgovija.

Ova e kontinuirano na-maluvawe na carinite, koe vo 2011 godina treba da kulminira so nivno svedu-vawe na nula. Carinite na proizvodite koi doa|aat od zemjite od Evropskata unija godinava, vo odnos na 2009 godina, se namalija od 10% kaj pile{koto meso na 2,7%, plus 0,1 evro po kilogram meso. Vo ovaa grupa spa|aat i mlekoto, pavlakata, puterot, ju`noto ovo{je, maslinkite. Kaj kafeto, carinata od 9% vo

2009 godina se namali na 8,1% godinava. Godinava se namali i carinata za uvoz na novi i stari vozila za 50%. Carinskite dava~ki za novi vozila se namal-ija od 2% vo 2009 godina na 1% vo 2010 godina i od 4% za stari vozila vo 2009 godina na 2% godi-nava. Vo 2011 godina }e iznesuvaat nula, za {to ve}e informira{e minis-terot za finansii, Zoran Stavreski.Najgolemo namaluvawe na

carinskite stapki godinava ima{e kaj sredstvata za ~istewe. Konkretno, carinata na pra{ok za perewe od 6% se namali na 1,23%. Na oblekata, carinata od 5,3% vo 2009 godina se namali na 2,5% godinava. Namalu-vawe na carinata od 20% od redovnata carinska stapka godinava ima{e i kaj mermerot, granitot, lekovite, sapunite, pe~kite za zagrevawe na prosto-rii, friìderite.

OD 1 JANUARI, UVOZ NA ZEMJODELSKI I INDUSTRISKI PROIZVODI OD EU BEZ CARINA

I dodeka motivite za ostavkata na Ivanoski ne se dokraj jasni i ot-voraat prostor za brojni {pekulacii, nikoj od Agencijata za elektronski komunikacii ne otkriva koj bi bil naslednikot na Ivanoski, iako se {peku-

lira deka za direktor na AEK se podgotvuva partis-ki kadar od redovite na VMRO-DPMNE, koj do neo-damna rabotel na direk-torska pozicija vo eden od mobilnite operatori vo zemjava. Za ekspertite vo zemjava, imenuvaweto

na vakov kadar na ~elo na regulatorot na teleko-munikaciskiot pazar vo zemjava, AEK, ja doveduva vo pra{awe klu~nata funkcija na Agencijata za elektronski komunikacii - nezavisnosta vo rabotewe-to. Poznava~ite stravu-

vaat deka so takov poteg, namesto da se {titat pazarnite pravila i da se odi kon u{te pogolema liberalizacija na teleko-munikaciskiot pazar vo zemjava, }e se zastapuvaat odredeni komercijalni interesi.

Petar Ivanoski direktor во оsтавка na Аgencijata za elektronski komunikacii

12 KOMPANII PAZARI I FINANSII06.10.2010 SREDA

EMA NIKOLOVSKA

MIRJANA MAKEDONSKAmenaxer za pristap do finansii od Proektot za konkurentnost na USAID vo Makedonija“Pred da ja izrabotime programata, rabotevme so {est firmi za da vidime {to to~no e problemot. Re~isi vo site utvrdivme nepravilnosti, a seto toa e bidej}i nemaat poznavawa od korporativni finansii. Se àlea na bankite, a krieja dobivki za da ne pla}aat danok i nikoj vo kompanijata ne sfa}a deka toa e samo dopolnitelen problem.”

Inovaciite, razvojot na ~ove~kiot kapital i investiciite }e

gi napravat makedonskite kompanii konkurentni na evropskiot pazar, zaklu~ija u~esnicite na trkaleznata masa orga-nizirana od OECD i Min-isterstvoto za ekonomija po povod proektot "Inici-jativa za regionalna

Kako najlesno sekoj od os-umte regioni vo zemjava da go vospostavi linkot

so Evropskata unija za povleku-vawe finansiski sredstva od vtorata komponenta na IPA fondovite e temata koja dva dena }e bide vo fokusot na konferencijata vo Skopje, ~ij doma}in e Ministerstvoto za lokalna samouprava.Slovencite }e im go prenesat iskustvoto na svoite kolegi od Makedonija kako najlesno da se vospostavat standardite vo procesot za podnesuvawe

proekti za ramnomeren re-gionalen razvoj do EU. "Sredstvata koi gi odvojuva dràvata za ramnomeren re-gionalen razvoj se vo visina na 1% od BDP. No, tie ne se dovolni za realizirawe na proektite. Dobri se za po~etok. Idejata e da se motiviraat op{tinite da sorabotuvaat so nekoja od op{tinite od sosed-nite dràvi, a taa sorabotka finansiski da bide poddràna od EU”, veli Eli akar, portpa-rol na Ministerstvoto za lokalna samouprava.

Lokalen ekonomski razvoj, razvoj na alternativni formi na turizam i podobruvawe na ìvotnata sredina, kako i za{tita na kulturnoto nasled-stvo, se segmentite vo koi op{tinite moàt da se zdruàt na smetka na fondovite na Evropa. “Nadminuvawe na deceniskiot monocentri~en pristap koj dovede do koncentrirawe na naselenieto vo glavniot grad, za smetka na drugite gradovi vo zemjava, e celta koja sakame da ja postigneme“, veli âkar.

INOVATIVNOSTA ]E GI PRIVLEÊ STRANSKITE INVESTITORI

SLOVENCITE ]E NÉ UÂT ZA RAMNOMEREN REGIONALEN RAZVOJ

M3inisterstvoto za finansii na aukcija na dràvni zapisi v~era prodade {estmese~ni

dràvni zapisi so devizna klau-zula vo vrednost od 45 milioni evra, so kamatna stapka od 4,4% i {estmese~ni dràvni zapisi so de-narska klauzula vo vrednost od 2,9 milioni ,o kamatna stapka od 4,7%. Od Ministerstvoto informiraat deka ovoj mesec za isplata dosta-suvaat {estmese~ni dràvni zapisi vo vrednost od 4,4 milioni evra i dvegodi{na dràvna obvrznica od 3 milioni evra. “Ova ja potvrduva opredelbata na

Ministerstvoto za finansii postepeno da go namaluva dolgot po osnova na dràvni hartii od vred-nost, istovremeno na-maluvaj}i ja i kamatnata stapka po koja gi pro-dava dràvnite zapisi”, velat vo Ministerstvoto za finansii.Na po~etokot na ovoj mesec e izvr{ena i isplata na obvrznicite od staro devizno {tedewe vo iznos od 23 milioni evra.

DR@AVATA PRODADE ZAPISI VO IZNOS OD 48 MILIONI EVRA

VIKTORIJA [email protected]

Malite i sred-nite pret-prijatija se soo~uvaat so golem prob-lem koga tre-

ba da obezbedat usluga ili finansiski sredstva od banki, da izvezuvaat ili da vrabotat rabotnici, bidej}i pogre{no rabotat. Tokmu zatoa Amerikanskata agencija za me|unaroden razvoj (USAID) napravi istraùvawa vo {est op{tini vo zemjava i utvrdi deka golem del od firmite vo privatniot sektor rabotat nepravilno. USAID izgotvi programa so koja im ukaùva na kompaniite deka ne se zapoznaeni so rabotata na bankite, nitu so funkcion-iraweto na stranskiot pazar.“Pred da ja izrabotime programata, rabotevme so {est firmi za da vidime {to to~no e problemot. Re~isi vo site utvrdivme nepravilnosti, a seto toa e bidej}i nemaat poz-navawa od korporativni finansii. Se àlea na bankite, a krieja dobivki za da ne pla}aat danok i nikoj vo kompanijata ne sfa}a deka toa e samo dopolnitelen problem”, ob-jasnuva Mirjana Makedons-ka, menaxer za pristap do finansii od Proektot za konkurentnost na USAID vo Makedonija.Spored nea, na firmite im se potrebni finansiski konsultanti koi }e im pomagaat so investiciite.“Nie im prativme na{i iskusni konsultanti koi im odobruvaa ili odbivaa

ANALIZATA NA USAID UKA@A NA POTREBA OD FINANSISKI KONSULTANTI

FIRMITE TREBA DA UÂT KAKO DA RABOTAT I IZVEZUVAAT

USAID napravi istraùvawa vo {est op{tini vo zemjava i utvrdi deka golem del od firmite rabotat nepravilno, ne se zapoznaeni so rabotata na bankite, nitu so funkcioniraweto na stranskiot pazar.

investicija vo zavisnost od toa kolku bila dobra“, objasni Makedonska.Kompaniite se soo~uvaaat so golem problem i koga se vo pra{awe menax-erite za ~ove~ki resursi, koi treba da se griàt za strukturata na vrabo-tenite. Istraùvawata pokaùvaat deka firmite imaat zagubi bidej}i pri-maat vraboteni i vedna{ gi pla}aat, iako predlogot vo nivnata programa e da se zemaat praktikanti, sredno{kolci ili stu-denti, koi }e porabotat dva meseci so nadomest za hrana i prevoz, a potoa od niv }e se zadràt samo najdobrite. Taka, dokolku kompanijata prekine so praktikata da vrabotuva lu|e koi nemaat dovolno poznavawa od rabotata i kompanijata nema da stra-da od nepotrebni tro{oci. Edna od kompaniite koja pomo{ta ja najde tokmu vo programite na USAID e Hartija-Ko~ani, koja vo najte{kite krizni denovi izleze so strategijata za rabota na USAID. Prob-lemot na kompanijata e {to proizvodstvoto vo fabrikata bilo zapreno pove}e od edna godina za da se instalira novata ma{inerija za proizvod-stvo na branoviden karton, a sopstvenikot, Aleksan-dar Markovi}, i drugite ne se sigurni deka sakaat da vlezat na pazarot za specijalizirani brodski kartoni.“Sfativme deka ni treba konsultant {to podobro }e go razbira biznisot vo koj sme. Ni treba{e iskrena procenka za pazarot, odnosno {to bi moèle da napravime, a ne samo nekoi izmisleni

idei. Zatoa se obrativme za pomo{ kaj sovetnik od Proektot za konkurentnost na USAID. Ovoj proekt im pomaga na makedonskite kompanii da gi pro{irat pazarnite vrski i da gra-dat konkurentna rabotna sila”, veli Kiril Ivanov, eden od partnerite. Pesimisti~kite predvidu-vawa koi gi imale tie se popraveni za kratko vreme. Spored Ivanov, procenkata na nivniot sovetnik e mnogu iskrena. Iako planot koj go smis-

lile ne im pomognal da zemat kredit, planot im uspeva otkako po~nuvaat sorabotka so nov partner. Pomo{ta od nivniot sovet-nik im dava podobro raz-birawe za kompleksnosta na investiciskiot proekt koj go napravile.So strategijata na USAID, Hartija-Ko~ani ne ja pro{iruva samo proizvod-nata linija. Sopstvenicite prethodno imaat naprave-no pogonot da raboti na priroden gas, namesto na nerafinirano maslo, no

sega finaliziraat dogovor so italijanska kompanija za ponatamo{no koristewe

na biomasa za generirawe na toplinska i elektri~na energija.

konkurentnost na Zapaden Balkan". Spored zamenik-ministerot za ekonomija, Metodij Haxivaskov, proektot koj vo Makedonija }e se realizira do 2013 godina e razli~en od ostanatite, poradi toa {to akcentot go stava na inovativnos-ta, posebno na malite i sredni pretprijatija.Od Stopanskata komora velat deka Makedonija ima pristap do evrop-ski programi i treba

kompaniite da gi isko-ristat za da si obezbedat konkurentsko mesto na evropskiot pazar."Malite i sredni kom-panii treba da inovi-raat, ne samo vo oblasta na proizvodstvoto, tuku i vo voveduvawe novi menaxment-sistemi i novi strate{ki planovi", veli direktorkata na Komorata, Jadranka Arizankovska, dodavaj}i deka stav na Sovetot na stranski in-vestitori e Makedonija da

bide konkurentna za tie da imaat sigurnost pri vloùvaweto.Ekspertite se ednoglasni deka i pokraj te{kite uslovi za stopanisuvawe vo Makedonija ima kom-panii koi moàt da se nosat so seriozni inves-ticii. Sepak, treba da se poraboti na inovativnosta i da se promeni na~inot na rabota na Agencijata za stranski investicii. Sepak, go naglasuvaat i s$ poslabiot izvoz na make-

donski proizvodi. "Treba da se najde nov model na biznis-komu-nikacija me|u vladinite institucii i biznis-zaed-nicata. Makedonija ima potreba od Agencijata za stranski investicii, no defini-tivno treba da se prome-ni na~inot na rabota vo toj del", veli Silvana Veterovska od Biroto za razvoj na obrazova-nie, potenciraj}ideka Makedonija ima

potencijal za apsorbcija na seriozni investicii i finansiite ne se glavna pre~ka pri razvojot, tuku neizdr`livosta na insti-tuciite da go isturkaat dokraj ve}e zapo~natiot proekt. Pretstavnikot od Ma{inski fakultet, Rad-mil Polenakovi}, pak, smeta deka Vladata treba mnogu pove}e da investira vo razvojot na sopstvenite kapaciteti i na inovativ-nata kultura.


Pokraj 40-te tradicional-ni stipendii za studen-tite od Farmacevtskiot

i Medicinskiot fakultet pri Univerzitetot Sv. Kiril i Metodij, Alkaloid godi-nava dodeli i nagrada za prvencite na ovie fakulteti. Fondacijata Traj~e Mukae-tov, osnovana od Alkaloid AD Skopje, v~era im vra~i ednokratni pari~ni nagradi vo visina od po 1.000 evra na Anela Tosevska, student na Farmacevtskiot fakultet i Andrej Kralev, student na

Medicinskiot fakultet, so prosek 10. Stipendiite koi gi dobija ostanatite ~etiri-eset studenti iznesuvaat 6.500 denari vo tekot na 12 meseci. Po~nuvaj}i od 2007/08 go-dina, ovaa Fondacija ima vkupno 142 stipendisti, od koi 31 po farmacija se ve}e diplomirani.Dosega{nite proekti pretsta-vuvaat dokaz za zalo`bite na fondacijata za razvoj na farmacijata i medicinata, pred s$ preku programi za

poddr{ka na mladi i am-biciozni kadri. Minatata godina kompanijata vraboti ~etvorica diplomirani stipendisti vo Oddelot za kontrola na kvalitetot na lekovite i najavuvaat deka vakvata politika }e prodolì i vo idnina. Alkaloid vo tekot na ovaa godina ima 53 novi vrabotuvawa, a do krajot na 2010 godina se planiraat u{te 10, od koi polovinata se planira da bidat stipendisti na fon-dacijata Traj~e Mukaetov.

ALKALOID DODELI 40 STIPENDII I DVE NAGRADIOHRID STANA BALKANSKA PRESTOLNINA NA KULTURNIOT TURIZAM ZA 2010

Turkanicite pred {alterite za izvod na imoten list, izvod od mati~nata kniga na rodenite, za

zaverka na zdravstvena legitimacija vo Fondot za zdravstvo i sli~no, naskoro }e bidat minato, veti min-isterot za informati~ko op{testvo, Ivo Ivanovski. So implementacijata na proektot "e-Vlada", min-isterot najavi deka za mnogu brzo vreme del od dràvnite institucii }e po~nat so izdavawe dokumenti vo elektronska forma. Dokumenti za dràvjanstvo, penzisko i invalidsko osiguruvawe, uvid vo podatocite za regulirawe na dano~nite obvrski, utvrduvawe na danok na prihod, prijavuvawe na zadolìtelno socijalno osiguruvawe, izvod od mati~no, proverka na podatoci za sta` i plata, soobra}ajna dozvola, li~na karta i drugi prioritetni uslugi za gra|anite e predv-ideno da se realiziraat po elektronski pat vo prvata faza od proektot - razmena

138dokumenti vkupno izdavaat dràvnite institucii za potrebite na gra|anite

PROEKT NA MINISTERSTVOTO ZA INFORMATI^KO OP[TESTVO I NA USAID

DR@AVNI INSTITUCII ELEKTRONSKI ]E RAZMENUVAAT DOKUMENTI

Vo Makedonija, dràvnite institucii sega izdavaat 138 dokumenti i 60 uslugi za potrebite na gra|anite i firmite, {to go uslo`nuva procesot na rabota.

na elektronski dokumenti me|u dràvnite institucii.“Razmena na elektronski dokumenti me|u dràvnite institucii e proekt koj go po~na Vladata vo 2009 godina, pred s$ so ideja da im se pomogne na gra|anite, no i na biznis-zaednicata, da moàt svoite prava da gi ostvarat i po elektron-ski pat, odnosno preku ko-ristewe na informati~kite i komunikaciskite teh-nologii. Ovoj proces dosega se odviva{e vo nekolku fazi, pri {to za po~etok se napravija analizi na site institucii koi nudat uslugi kon gra|anite”, veli Ivo Ivanovski, minister za informati~ko op{testvo. Vo Makedonija, dràvnite institucii izdavaat 138 dokumenti i 60 uslugi, bez razlika dali se raboti za izdavawe dokumenti od edna kon druga institucija ili kon gra|anite. Ova go pokaùva analizata izrabo-tena od Ministerstvoto za informati~ko op{testvo i USAID. Dvete institucii odlu~ile vo prvata faza od elek-tronskata razmena na dokumenti da se fokusiraat na pet institucii. Toa se Upravata za javni prihodi, Centralniot registar, Car-inskata uprava, Agencijata

SOWA [email protected]

za katastar i MVR, osobeno so mati~nata evidencija. “Sigurni sme deka so ovie pet institucii }e bidat opfateni 80% od site uslugi koi se relevantni za gra|anite, no i za biznis-zaednicata”, dodava Ivanovski.Makedonija e prva me|u zemjite vo razvoj koi go koristat sistemot nare~en “ovozmoùva~”, koj im pomaga na site dràvi koi imaat implementirano nekakvo re{enie za elek-tronsko izdavawe dokumenti re{enijata da gi stavat vo ovoj sistem, za potoa da im sluàt na zemjite vo razvoj ili na nerazvi-enite dràvi koi sakaat da implementiraat sli~ni takvi re{enija. Vo pr-vite pet institucii koi se izbrani za prvata faza od elektronski dokumenti }e se primenat re{enija prezemeni od razvienite dràvi. Vo USAID velat deka dosega izrabotile mnogu

elektronski aplikacii. Od reakciite na privatniot sektor zaklu~ile deka ima-lo podobruvawe kaj uslugite na dràvnite institucii. “Ima namaluvawe vo vremeto koe go tro{at kom-paniite pred {alterite na dràvnite institucii. Nie vo USAID rabotime tokmu na ekonomskiot razvoj na Makedonija, koj e direktno

povrzan so birokratijata. Sega se fokusirame na odr`livosta na elektron-skite sistemi, a dosega izrabotivme golem broj elektronski aplikacii koi go podobrija na~inot na vodewe biznis. Tuka e elektronskiot sistem za javni nabavki, elektron-skiot na~in za prijava i odjava na raboten odnos,

elektronskoto podnesuvawe na dano~ni prijavi, car-inskiot sistem za uvozni i izvozni dozvoli, sistemot za me|unarodni dozvoli za prevoz i elektron-skiot sistem za prijava za raboten odnos vo dràvnata administracija”, veli Xo Lesard, zadolèn za ekonomski razvoj pri USAID.

Ohrid e dobitnik na priz-nanieto “Balkanska pres-tolnina na kulturniot tur-

izam za 2010 godina”, nagrada {to vo ramki na t.n. Ve~er na {ampionite se dodeluva na Me|unarodniot saem za turizam, koj tradicionalno se odrùva vo Novi Sad.Visokoto priznanie se dodeluva na predlog na Balkanskata hotelska asocijacija (BAHA), a za dodeluvawe na nagradata na Ohrid pozitivno se izjasnile i Svetskata hotelska i restoranska

asocijacija (INHRA) i Svetskata turisti~ka organizacija.Gradona~alnikot na Ohrid, Aleksandar Petreski, naglasi deka Ohrid gi ima site pre-dispozicii za da bide ne samo prestolnina na kulturniot, tuku na site vidovi turizam. “Optimisti sme deka turis-ti~kata sezona vo Ohrid }e trae preku celata godina. Na obeleùvaweto na Vodici idnata godina }e go ozna~ime po~etokot na sezonata {to }e trae 365 dena", re~e Pe-

treski. Toj potseti na neophodnosta od podobruvawe na patnata infrastruktura, odnosno na potrebata od avtopatsko pov-rzuvawe na Ohrid so site pozna~ajni centri vo regionot, kako preduslov za razvoj na sovremen turizam. Pretsedate-lot na Hotelskata asocijacija na Makedonija (HOTAM), Don~o Taneski, istakna deka dobienoto priznanie e mnogu mo}na pro-paganda vo nasoka na privleku-vawe pogolem broj turisti.

14 BALKAN BIZNIS POLITIKA06.10.2010 SREDA

Brojot na li~ni ste~ai vo Slovenija raste. Vo prvoto polugodie od

ovaa godina predloèni se dva pati pove}e li~ni ste~ai vo sporedba so istiot period lani, pi{uva slovene~kiot vesnik "Delo".Od prvi oktomvri 2008 go-dina, koga e voveden insti-tutot li~en ste~aj, do krajot na juni ovaa godina, spored podatocite na Vrhovniot

sud, predloèni se 1.416 li~ni ste~ai, a podignati se postapki za 812 slu~ai. Spored podatocite na Vrhovniot sud, vo prvite {est meseci od ovaa godina predloèni se 540 li~ni ste~ai, dodeka vo istiot period minatata go-dina bile predloèni 286. Portparolot na Vrhovniot sud, Gregor Strojin, izjavi deka predlaga~i na li~niot

ste~aj naj~esto se samite dol`nici.

DVOJNO POVE]E SLOVENCI GODINAVA PROGLASILE LIÊN BANKROT

Albanskoto Ministerstvo za finansii potvrdi deka vo poslednite pet

godini doma{nata ekonomija zabeleàla najgolem ekonom-ski rast vo regionot, koj iznesuva 27%. Presmetano vo pari, sporedeno so 2005 godina, doma{nata ekonomija zabeleàla rast od pove}e od 2,5 milijardi dolari. Prenesuvaj}i gi ovie poda-toci, del od albanskite mediu-

mi pravat sporedba me|u ras-tot na ekonomijata i vrabo-tenosta.“Paradoksalno, iako doma{-nata ekonomija raste, poda-tocite govorat deka brojot na vrabotenite se namaluva. Vo poslednite pet godini BDP porasnal od 9,18 milijardi dolari na 11,7 milijardi dola-ri. Vo istiot period, brojot na vrabotenite od 931 iljadi se namalil na 899 iljadi,

spored koi toa e pokazatel koj jasno govori deka ne sekoj profitiral od ekonomskiot rast.Vo normalna godina, bez da bide pogodena od nadvore{ni krizi, albanskata ekonomija vo prosek sozdava od edna do tri iljadi novi rabotni mesta. Narednata, 2008 godina, iako Albanija zabeleàla ekonom-ski rast od 7,8%, a vrabo-tenite se namalile za 18%.

ALBANSKATA EKONOMIJA PORASNALA 27% ZA PET GODINI

Ekonomskata i finan-siskata kriza silno ja pogodi Romanija, najnerazvienata nova ~lenka na Evrop-

skata unija. Najmnogu nas-tradaa bankite, a malku podobro pominaa kompani-ite koi proizveduvaat za me|unarodniot pazar i ne se tolku zavisni od slabata pobaruva~ka na doma{niot pazar. Romanija, na barawe na Me|unarodniot monetaren fond (MMF), mora{e da gi namali platite na javnata administracija i da gi zgolemi danocite, {to dopolnitelno ja oslabna i onaka skromnata kupovna mo} na Romanija, a zemjata so toa stana pomalku atraktivna za investitorite. Politi~kata nestabilost i pos-tojanite promeni na zakonite dopolnitelno gi odvra}aat in-vestitorite od investiraweto vo Romanija, istaknuvaat biznismenite. Te{kite merki koi mora{e da gi prezeme Romanija za da ja dobie me|unarodnata pomo{ predizvikaa iljad-nici romanski firmi da gi preselat svoite biznisi vo sosedna Bugarija, kade {to poniskite danoci i postabilnite propisi nudat poednostavno funkcionirawe na kompaniite. Imeno, Bu-garija ima danok na prihod od samo 10%, vo sporedba so Romanija, kade {to danokot na prihod iznesuva 16%.

Bugarija, isto taka, ja namali birokratijata i po~etniot kapital za formirawe na kompanija – sega iznesuva dva leva (1,39 dolari), vo sporedba so prethodnite 5.000 leva i 200 lei (63,55 dolari) vo Romanija.Toa moèbi izgleda kako mal ~ekor, no za biznisme-nite brzinata na promenite gi pottikna da pojdat vo Bugarija.Bugarskite vlasti ne soop-{tuvaat precizni podatoci, no lokalnite mediumi iz-vestuvaat deka okolu 2.500 romanski kompanii go imaat preseleno biznisot vo Bu-garija, a sekojdnevno se reg-

istriaat novi kompanii.”Romanskoto zakonodavstvo i odano~uvaweto se menuvaat od den na den. Kako moè da imam garancija i sigurnost, ako otvoram firma tuka? Utre moè da se razbudam so 40% danok na dobivka namesto sega{nite 16%”, izjavi Bogdan Popesku, koj saka da otvori internet-televizija.I Romanija i Bugarija doì-veaja dlaboka i bolna re-cesija po finansiskata kriza vo 2008 godina, no dodeka Romanija mora da gi namali tro{ocite i da gi zgolemi danocite, Bugarija prethodno

ima{e golemi fiskalni su-ficiti i ima{e dovolno rezervi za da gi zadrì danocite niski.Bugarija, sepak, e najsiro-ma{na ~lenka vo Unijata i nejzinite pridonesi za socijalno osiguruvawe se namaleni za dve tretini.”Ako Grcija i Romanija treba da se borat so krizata so zgolemuvawe na danocite, toa }e bide korisno za Bugarija ako ne go stori istoto”, iz-javi bugarskiot ekonomski analiti~ar Georgi Angelov.Deka postoi zgolemen in-teres kaj romanskite pret-

prijatija za otvorawe na biznisi vo Bugarija potvrduva marketing-ekspertot Desislava Grozeva.“Fakt e deka poniskite danoci vlijaat kaj Romancite da gi preseluvaat svoite biznisi vo Bugarija”, izjavi Grozeva.Najnovite vesti od zemjata so 22 milioni ìteli govorat deka Romanija s$ u{te ne izleguva od krizata. Otkako minatata godina od MMF dobi 20 milijardi evra pomo{, romanskot premier, Trajan Basesku, ima namera da zeme u{te kredit od {est mili-jardi evra.

Pretsedatelot Basesku istak-na deka zemjata izlegla od ekonomskata kriza, no deka doprva sleduva socijalna kriza. Dràvniot buxetski deficit za tekovnata 2010 godina iznesuva 6,8%.MMF kreditot go dade pod mnogu strogi odredbi za {tedewe, poradi koi ~esto-pati se odrùvaat protesti. Finansiskite stru~waci se soglasuvaat deka Romanija mora da gi odloì planovite i podgotovkite za vlez vo evrozonata i da vloì mak-simalni napori vo sanacijata na buxetot.

ROMANCITE GI SELAT SVOITE BIZNISI VO BUGARIJA

VO POTRAGA PO PONISKI DANOCI

Politi~kata nestabilost i postojanite promeni na zakonite do-polnitelno gi odvra}aat in-vestitorite od investiraweto vo Romanija, istaknuvaat bi-znismenite

�� VESNA [email protected]

6,8iznesuva romanskiot

buxetski deficit

VO PETOK SPECIJALEN PRILOG

GAXETI I INFORMATI^KA TEHNOLOGIJA

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA:TEL. 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKIILI ISPRATETE E-MAIL NA: [email protected] KAPITAL MEDIA GROUP DOOP-FAH 503 1000 SKOPJETEL. 2551 441; FAKS. 2581 440

� KAKOV TIP NA OPREMA DA SE NABAVI ZA KOMPANIJATA DA BIDE ISTOVREMENO FUNKCIONALNA, EFIKASNA, MODERNA I VO TREND?

� KAKO DA SE NAMALAT TRO[OCITE ZA INFORMATI^KATA TEHNOLOGIJA BEZ DA SE NAMALI EFIKASNOSTA?

� KOI SE NAJNOVITE TRENDOVI VO INFORMATI^KATA TEHNOLOGIJA?

� ZELENA TEHNOLOGIJA – NOVA TEHNOLOGIJA ZA [TEDEWE NA ENERGIJA

OVA SE SAMO DEL OD TEMITE ZA KOI ]E MO@E DA PROÎTATE VO SPECIJALNIOT DO-DATOK GAXETI I INFORMATI^KA TEHNOLOGIJA

� Bugarija ja skrati procedurata i po~etniot kapital za formirawe kompanija.

15BALKAN BIZNIS POLITIKA 06.10.2010SREDA

Srbija v~era obeleà 10 godini od pettoktomvrisk-ite demonstracii koi dovedoa do

ru{ewe na reìmot na porane{niot pretseda-tel Slobodan Milo{evi}. Analiti~arite i gra|anite sekoja godina povtorno i povtorno analiziraat koi se posledicite od petti oktomvri 2000 godina, koga na ulicite na Bel-grad se sobraa polovina milion gra|ani od cela Srbija. Predvodeni od Demokratskata opozicija na Srbija, go nateraa dotoga{niot pretsedatel, Slobodan Milo{evi}, da go priznae porazot na pretse-datelskite izbori odràni na 24 septemvri. Protiv-kandidat na Milo{evi} be{e Voislav Ko{tunica od Demokratskata partija na Srbija (DSS).Pred deset godini, sobran-ite gra|ani, vo poplad-nevnite ~asovi gi probija policiskite sili i go zaze-doa srpskoto Sobranie.Eden ~as potoa demon-strantite vlegoa i vo zgradata na nacionalnata televizija RTS, koja be{e kontrolirana od reìmot

na Milo{evi}, po {to dojde do prekin na progra-mata. Vo ve~ernite ~asovi na petti oktomvri RTS emituva{e soop{tenie: "Ova e programata na no-vata RTS".

[TO PO 5 OKTOMVRI?Po reìmot na Milo{evi}, golemite reformi po~na da gi pravi Zoran \in|i}, koj be{e imenuvan za premier vo 2001 godina, a vrz kogo be{e izvr{en atentat vo 2003 godina. “Najgolem uspeh na petti oktomvri e vospostavu-vaweto na demokratijata vo Srbija i toa {to pove}e nikoj nema da pomisli da krade na demokratski iz-bori. Politi~kite ubistva vo Srbija bea redovna pojava, a op{testvoto pred petti oktomvri be{e kriminalizirano”, veli srpskiot pretsedatel, Bo-ris Tadi}, po povod ovoj jubilej.Toj ocenuva deka ne postoi nieden politi~ki proces koj ne e pridruèn so sistemski gre{ki. “Po petti oktomvri ima{e lu|e koi ne gi pri-fatija reformite, tuku imaa dlaboki ekonomski i finansiski interesi. Denes op{testvoto ne e ograni~eno so oligarhiska ekonomija, no s$ u{te ne

e zazdraveno od nivnoto vlijanie”, re~e Tadi}.Srpskiot pretsedatel izjavi deka o~ekuval Srbija po-brzo da vleze vo Evropska-ta unija, no svesen e deka o~ekuvawata bile nere-alni, poradi fokusiranoto vnimanie na ru{ewe na reìmot na Milo{evi}.Potpretsedatelot na Vla-

data na Srbija, Boìdar \eli}, pak, smeta deka prethodnata decenija ja obeleà ubistvoto na srpskiot premier, Zoran \in|i} i brojni kriminalni aktivnosti koi frlaat senka na demokratskite promeni, no deka Sr-bija sobra sila za da go prodolì evropskiot pat.

\eli} potseti na te{kata situacija koja ja zatekna Demokratskata opozicija na Srbija. Nadvore{niot dolg na zemjata vo vreme na prezemaweto na vlasta be{e pogolem od bruto-doma{niot proizvod (BDP), niedna banka vo Srbija ne izdava{e krediti, krimi-nalci gi kontroliraa

mediumite, a isto taka postoe{e i sprega me|u sudstvoto i kriminalot.Potpretsedatelot na Vla-data navede deka Srbija denes ima eden od naj-malite nadvore{ni dol-govi vo Evropa i deka vo periodot od 2003 do 2008 godina e prepoloven brojot na siroma{nite.

SRBIJA SILNO GRABA NA PATOT KON EVROPSKATA UNIJA

DESET GODINI PO PADOT NA MILO[EVI]

VESNA [email protected]

Pettooktomvriskite promeni naj~esto se objasnuvaat kako krstosnica me|u nedemokratskite i demokratskite reìmi vo novata istorija na Srbija. Sega{nata vlada ocenuva deka deset godini podocna, Srbija denes ima eden od najmalite nadvore{ni dolgovi vo Evropa i deka vo periodot od 2003 do 2008 godina e prepoloven brojot na siroma{nite

��

S$ pogolemata ne-likvidnost na Za-grepskata berza gi

pottikna malite vloùva~i da investiraat na stran-ski berzi, vklu~uvaj}i ja Qubqanskata i Bel-gradskata, pokaà istra-ùvaweto na internet-stranicata Business.hr. Spored anketata sprove-dena me|u najgolemite bro-kerski ku}i vo Hrvatska, okolu 40% od prometot na

site dru{tva koi davaat brokerski uslugi odat na trguvawe vo zemjata, dodeka 60% od parite vloùva~ite tro{at vo stranstvo. Najinteresen i najbaran e amerikanskiot pazar, osobeno Nasdak. Osven kupuvawe i proda`ba na akcii na Wujor{kata berza, vloùva~ite baraat svoj pat i do Frankfurt, Pariz, London, pa i do Qubqana i Belgrad, velat

brokerite.Bidej}i Zagrepskata berza pove}e ne e atraktivna kako pred dve godini, vloùva~ite bile prinude-ni da pobaraat alternati-va, ocenuva internet-stran-icata, i dodava deka vo brokerskite ku}i potvrdile deka vloùva~ite odnapred znaaat koi akcii sakaat da gi kupat, pa investi-ciskite sovetnici imaat malku rabota.

HRVATITE SÈ POVE]E VLO@UVAAT NA STRANSKI BERZI

Pretsedatelot na srpskata Stopanska ko-mora, Milo{ Bugarin, izjavi

deka Germanija e eden od vode~kite investiciski partneri na Srbija, a vo izminative 10 godini germanskite investicii vo Srbija dostignale 1,5 mil-ijardi evra vo razli~ni sektori.

“Najva`ni sektori za ekonomska sorabotka me|u Srbija i Ger-manija se avtomobil-skata, prehranbenata, metaloprerabotuva~kata, elektroindustrijata, informati~kiot sektor i zdravstvenata za{tita“, izjavi Bugarin.Nekoi od vode~kite direk-tni investicii na german-skite firmi se Hemofarm,

Metro Ke{ i Keri, Henkel i drugi.Spored poslednata anketa koja ja sprovelo german-sko ekonomsko zdruènie vo Srbija za 2010 godina, germanskite investitori pozitivno go ocenuvaat raboteweto vo Srbija i 87% od germanskite bi-znismeni povtorno bi se odlu~ile da investiraat na srpskiot pazar.

GERMANIJA DOSEGA INVESTIRALA 1,5 MILIJARDI EVRA VO SRBIJA

� Pred deset godini, sobranite gra|ani, vo popladnevnite ~asovi gi probija policiskite sili i go zazedoa srpskoto Sobranie

16 SVET BIZNIS POLITIKA06.10.2010 SREDA

Kina od 2006 do 2010 godina izbi na prvo mesto vo svetot po

brzinata na ekonomskiot rast, objavi vesnikot na komunisti~kata partija, "Zemnim ìbao".“Iako 2010 godina s$ u{te ne e zavr{ena, ve-}e e o~igledno deka ki-neskata ekonomija vo 2011 godina }e napravi nov skok”, stoi vo sta-tijata.Vo periodot od 2006 do 2009 godina prose~niot

godi{en rast na kineski-ot bruto-doma{en proiz-vod izvesuval 11,4%, {to e za 1,6 procentni poeni nad pokazatelot na deset-tiot petgodi{en plan, koj iznesuva 9,8%.Stapkata na rast na kineskata ekonomija vo prvata polovina na 2010 godina, spored relevant-nite podatoci, iznesuvala 11,1%, {to e za 3,7 pro-centni poeni pove}eod istiot period lani. Vrednosta na BDP vo

nadgleduvaniot period dostigna 17,28 bilioni juani (2,55 bilioni dolari).Premierot na Kina, Ven Xiabao, vo mart ovaa godina objavi planovi na Vladata za osigu-ruvawe na rastot na BDP vo ovaa godina od najmalku 8%. Na krajot na avgust rakovoditelot na dràvnata statistika izjavi deka toj pokazatel za 2010 godina moè da dostigne i do 10%.

KINA – LIDER PO BRZIOT EKONOMSKI RAST

Francuski Alstom, najgolemiot svetski proizvoditel na

oprema za termoelektrani na jaglen, najavi deka planira da otpu{ti okolu 4.000 rabotnici vo svojot elektroenergetski sektor.Vo soop{tenieto se navedu-va deka namaluvaweto na brojot na vrabotenite }ese sprovede vo tekot na slednite 18 meseci "vo Evropa i Severna Amerika, kade {to pazarite za nova

oprema za termoelektrani na jaglen i gas bile najm-nogu pogodeni od ekonom-skata kriza”.Francuskata kompanija objasni deka otkazite najmnogu }e gi pogodat postrojkite vo [vajcar-ija, Germanija i SAD, a potoa vo Velika Britanija, Ungarija, Norve{ka i Francija.Pove}e od iljada rabotni mesta }e bidat ukinati na toj na~in

{to dogovorite na odredeno vreme nema da bidat obno-veni, a rabotnicite koi }e dadat otkaz nema da bidat zameneti so novi lu|e.

FRANCUSKI ALSTOM ]E OTPU[TI 4.000 RABOTNICI

Bankarskiot sek-tor vo Evropa se soo~uva so novi regulatorni pre-dizvici. Spored

misleweto na ekspertite od analiti~kata ku}a NEF (New Economic Founda-tion), na pogolemiot broj britanski banki nared-nata godina }e im treba nova dràvna finansiska pomo{.Britanskite banki im-aat rok do januari 2012 godina da vratat 185 milijardi funti koi gi pozajmile od centralnata banka. Spored presmetkite na NEF, na bankite id-nata godina mese~no }e im trebaat do 25 milijardi funti, poradi {to mnogu od niv }e imaat problemi so finansiraweto.Bankite kako Rojal bank of Skotland i Lojds mora{e da bidat naciona-lizirani zaradi prob-lemite koi gi imaa vo tekot na krizata.Drugi, kako Barkli i HSBC, profitiraa od evtinite krediti koi im gi odobri Bankata na Anglija. Na zgolemenata potreba za kapital vli-janie }e izvr{at i mnogu od restriktivnite pravila koi bea doneseni so dogo-vorot Bazel 3, smetaat vo NEF.Novata regulatorna ramka }e se odrazi i na rabo-teweto na najgolemite {vajcarski banki, UBS i Kredit Svis, pi{uva londonskiot vesnik "Fajnen{al tajms". Gru-pata eksperti nazna~eni od {vajcarskata Vlada vo ponedelnikot predloìla merki za

za{tita na ovie dve banki, koi vleguvaat vo kategorijata “pregolemi za da propadnat”.

ÊKOR PONATAMU![vajcarskiot predlog odi eden ~ekor ponatamu od paketot-merki koi gi do-nese Bazelskiot odbor za bankarski nadzor mina-tiot mesec. UBS i Kredit Svis vo svoite rezervi }e mora da izdvojat 19% kapital, a ne 10,5%, kolku {to be{e propi{ano so Bazelskiot dogovor. Od ovie 19%, 10% mora da bidat vo oblik na “re-doven akcionerski kapi-tal”, odnosno kapital na najgolemite klienti.[vajcarskata centralna banka i tamo{niot fin-ansiski regulator, Finma, predlogot go ocenile kako “zna~itelno namaluvawe na problemite na bankite koi se pregolemi za da propadnat vo [vajcarija i posledovatelno izbegnu-vawe na rizikot za {vaj-carskata ekonomija”.[vajcarskata Vlada “smeta deka grupaciite Kredit Suis i UBS banka

se premnogu golemi za da propadnat” i zatoa mora da gi prifatat merkite za spre~uvawe bankrot.Nasproti ovie merki, guvernerite na vode~kite svetski centralni banki minatiot mesec se dogo-vorija deka rezervite na komercijalnite banki nosat 7% imot i 10,5% kapital.

BEZ PRIGOVORZa va`nosta na stabil-nosta na bankarskiot sektor vo [vajcarija dovolno zboruva i po-datokot deka tamo{nite banki u~estvuvaat so 8% vo {vajcarskiot BDP. Predlog-merkite treba da gi odobri {vajcarskiot Parlament, a toa moè da se slu~i na po~etokot od idnata godina.Interesno e toa {to vode~kite {vajcarski banki ne prigovarale premnogu na ovaa odluka za postrogi merki za rabotewe od onie {to }egi imaat ostanatite ev-ropski banki, iako zaradi toa }e mora da izdvojat dopolnitelni desetici

milijardi evra.Od UBS soop{tile deka u~estvuvale vo izrabotka-ta na predlogot i deka se ubedeni deka toj }e pri-

donese vo ponatamo{noto jaknewe na finansiskite institucii, prenesuva "Fajnen{al tajms". Isto taka i pretstavnicite na

Kredit Svis naglasile deka se podgotveni za “mnogu postrogite” merki i o~ekuvaat da go ispol-nat zadadeniot rok.

Na britanskite banki }e im nedostigaat sredstva za refinansirawe vo 2011 godina, pa }e treba da dobijat dràvna pomo{, dodeka {vajcarskite, spored novite propisi, }e mora da izdvojuvaat pove}e kapital vo svoite rezervi

��

EVROPSKITE BANKI PRED NOVI PREDIZVICI

BRITANSKATA VLADA ]E GI SPASUVA BANKITE VO 2011 GODINA

Rusko–norve{kata gru-pacija Vimpelkom slu~i dogovor so kompanijata

Veder Investment, na egi-petskiot milijarder Nagiba Savirisa, so {to se formira pettiot po golemina tele-fonski mobilen operator vo svetot. “Vimpelkom i Veder Invest-ment potpi{aa dogovor za spojuvawe na dvete grupi i formirawe na petti mobilen operator, najgolem vo svetot po brojot na korisnici”, se

naveduva vo soop{tenieto. To~nata vrednost na tran-sakciite ne e precizirana, no ruskite mediumi prene-suvaat deka taa moè da iznesuva okolu 6,4 milijardi dolari (pet milijardi evra) za Vimpelkom i deka brojot na klienti na taa kompanija moè da po-rasne za okolu 200 milioni lu|e. So toa, no-vata grupacija

}e pretstavuva edna od na-jgolemite svetski telefonski kompanii. “Imame zaedni~ka vizija so na{ite novi partneri od Vimpelkom i optimisti~ki proekti na na{ata nova kom-panija”, dodade Saviris.

FORMIRAN NOV SVETSKI TELEKOMUNIKACISKI GIGANT

Amerikanskiot avtomo-bilski gigant Xeneral motors (GM), koj mina-

tata godina izbegna bankrot so pomo{ na amerikanskata Vlada, im isplati 1,3 milioni dolari vo gotovina i vo akcii na sega{niot i porane{niot direktor, vo tretoto trimese~je od godinata, soglasno uslo-vite od dogovorot za nivnite primawa.GM soop{ti deka porane{niot izvr{en direktor, Ed Vitaker, dobil pove}e od 16.300 akcii

vo vrednost od 883.000 dolari na 30 septemvri, a sega{niot direktor, Daniel Ekerson, re~isi 8.200 akcii vo vrednost pogolema od 441.000 dolari.Kompanijata navede deka vkup-nite primawa na Ekerson }e bidat devet milioni dolari, od {to 1,7 godi{no plata, 5,3 milioni vo kratkoro~ni akcii naplatlivi vo periodot od tri godini i 2 milioni dolari vo dolgoro~ni hartii od vrednost.Odlukata za primawata na

noviot direktor gi odobri amerikanskoto Ministerst-vo za finansii, koe izdvoi milijardi dolari pomo{ za zazdravuvawe na GM, nekoga{ najgolemiot proizvoditel na avtomobili na svetot. GM dosega uspea da vrati 6,7 milijardi dolari, a Vladata se nadeva deka ostanatite 43 milijardi dolari }e gi vrati so javna proda`ba na akcii na avtomobilskata kompanija, koja bi moèla da po~ne vo noemvri godinava.

GM ISPLATI 1,3 MILIONI DOLARI NA DIREKTORITE

19% kapital }e treba da

izdvojat {vajcarskite banki vo svoite rezervi

VASE [email protected] 185

milijardi funti treba da vratat britanskite banki do 2012 godina

RASTAT TRO[OCITE NA [VAJCARSKITE BANKIGrupata eksperti nazna~eni od {vajcarskata Vlada predviduvaat deka zaradi predloènite novi barawa, {vajcarskite banki }e mora dopolnitelno da izdvo-jat okolu 5% od vkupnata vrednost na svoite bilansi, odnosno okolu 75 milijardi franci. Iznosot zavisi od momentalnata sostojba na bilansite, pazarnata vrednost i nivoto na izloènost na rizik.

� Na britanskite banki idnata godina mese~no }e im trebaat do 25 milijardi funti, poradi {to mnogu od niv }e imaat problemi so finansiraweto.

17SVET BIZNIS POLITIKA 06.10.2010SREDA

Germanskata nacio-nalizirana banka, Hipo Rial Estejt (HRE),

osnova nova banka za problemati~en imot. Vo tekot na vikendot, ovaa banka so sedi{te vo Minhen objavi transfer na krediti i hartii od vrednost od okolu 173 milijardi evra vo FMS Vertmenaxment, kako {to e imenuvan noviot oddel.“Prenosot na sredstva pretstavuva zna~aen osvrt

vo procesot na restruk-turirawe i promena na delovnata orientacija”, objaveno e na internet-stranicata na HRE. Celta e prenos na pravilno oddeluvawe na rizi~niot imot,{to bi ovozmoìlo zazdravuvawe na osnovniot biznis. HRE ve}e dobi osum mil-ioni evra dràvna pomo{ i pove}e od 100 milijardi evra garancija. I pokraj ponudenata

pomo{, samo ovaa banka vo Germanija ne go “poloì” testot na izdr`livost od strana na Evropskata unija, {to po~na vo juli. Toa ja na-vede vladata vo Berlinda & ponudi dopolnitel-ni 40 milioni dolari garancija. Rakovodstvoto vo bankata soop{ti deka isplatila 32 milioni dolari bonus minatata godina, vedna{ po nacionaliziraweto.

HIPO RIAL ESTEJT OTVORA BANKA ZA PROBLEMATIÊN IMOT

Vode~kite zemji od sve-tot treba da se so-glasat za nov valutenpakt koj }e pomogne da se rebalansira

globalnata ekonomija, predu-preduva vode~kata asocijaci-ja za finansiski institucii, Institutot za internaciona-lni finansii (IIF).IIF, koj zastapuva pove}e od 420 od svetskite vode~ki banki i finansiski ku}i, v~era predupredi deka ne-dostigot od koordinirano rebalansirawe moè da dovede do zgolemuvawe na protekcionizmot. ârls Da-lara, generalniot direktor na IIF, veli deka “glav-nata grupa vode~ki svetski ekonomii mora zaedno da najde re{enie za ovaa prob-lematika”.Minatata nedela, Gvido Man-tega, brazilskiot minister za finansii, predupredi za opasnosta od “valutnata vojna” me|u ekonomiite vo svetot, koja spored nego e vo tek, bidej}i nekoi od svetskite ekonomii odbivaat da interveniraat, i pokraj aprecijacijata na nivnite valuti.SAD ja pritiska Kina da doz-voli pobrz rast na nejziniot devizen kurs, dodeka nekolku drugi zemji, vklu~uvaj}i gi Japonija, Ju`na Koreja, Bra-zil i [vajcarija, isto taka

intervenirale i ja dràt vrednosta na nivnite valuti na nisko nivo.Dalara, koj kako oficijalen pretstavnik na SAD, vo 1985 godina rabotel na dogovorot Plaza, so koj se koordinira-la internacionalnata akcija za zajaknuvawe na japonskiot jen i germanskata marka vo odnos na dolarot, povikuva na posofisticirana i apde-jtirana verzija na eden ist takov dogovor.Ovoj dogovor treba da op-fati postrogi obvrski i srednoro~na fiskalna strate-gija vo SAD i strukturna re-forma vo Evropskata unija. Institutot, isto taka, gi ob-javi i poslednite prognozi

za neto-prilivite na kapital vo brzoraste~kite pazari, so koi se pokaùva ostra na-gorna linija za 2010 godina, vo odnos na procenkata od prethodnite 709 milijardi dolari na momentalnite 825 milijardi. Institutot naglasuva deka ultraniskata monetarna poli-tika na bogatite zemji prediz-vivkuva brz priliv na pari vo brzoraste~kite pazari, pa so vakvata potraga po brz priliv na pari se rizikuva so destabilizacija.

“Postoi edna sredina na unilaterizam i bilaterizam, vo koja vladee izolacija”, veli generalniot direktor na IIF.Vo ponedelnikot, Robert Zoe-lik, pretsedatel na Svetska banka, izjavi deka “dodeka se zboruva za valutnata vojna, jasno e deka toa }e prediz-vika tenzii”.Soop{tuvaj}i gi prognozite pred godi{niot sostanok na ministrite na Me|unarodniot monetaren fond i Svetska banka, koja treba da se odrì

ovoj vikend vo Va{ington, IIF isto taka gi predupredi me|unarodnite kreatori na ekonomskata politika slepo da ne gi prifa}aat novite standardi doneseni so Bazel-skiot dogovor. Pretstavnicite od Institutot gi sovetuvaa zemjite da izbegnat soz-davawe na razli~ni nacio-nalni propisi za kapitalni i konkurentni “rezoluciski reìmi”.Generalniot menaxer na IIF, ârls Dalara, go kritikuva{e SAD bidej}i ne uspeal da

vospostavi pomultilateralen pristap koga na po~etokot od ovaa godina ja donese finan-siskata reforma. “Postoe{e mnogu mal obid od strana na nadle`nite organi na SAD da gi koordiniraat ovie odredbi na globalno nivo”, veli toj.Poslabiot devizen kurs go pravi izvozot na zemjite poevtin, a potencijalno gi zgolemuva i klu~nite izvori na rast na ekonomiite, koi vo ovoj moment se borat za da dostignat ekonomski rast kako {to izleguvaat od globalnata ekonomska kriza.Zgolemeniot broj na zemji koi se obiduvaat da gi me-naxiraat svoite valuti, odrùvaj}i gi na nisko nivo, pretstavuva te{ko pra{awe koe zazema s$ pogolem pros-tor i na globalnite ekonom-ski forumi.Ju`na Koreja, koja e doma}in na sledniot sostanok na G-20 vo noemvri, se dvoumi dali da go stavi ova pra{awe na dnevniot red, delumno zaradi “stravot” da ne ja navredi Kina, koja pokraj toa {to e nejzin sosed, pretstavuva i nejzin glaven trgovski partner.Vrednosta na amerikanskiot dolar e namalena za 25% vo odnos na brazilskiot real od po~etokot na minatata godina. Zaradi ova, realot denes e edna od najjakite valuti vo svetot, soop{tuva Blumberg.

VASE [email protected]

Centralnata banka na Irska o~ekuva rast na irskiot BDP za

okolu 0,2% vo 2010 godina, nasproti prvi~no prog-noziraniot od 0,8%. Irskata ekonomija ovaa godina }e stagnira, {to e sprotivno na nadeìte na Vladata vo Dablin deka }e bide zabeleàn umeren rast, predupredi Centralnata banka. “So ogled na zgolemenata zagriènost za fiskalnata

odr`livost, glaven prior-itet vo kratkoro~na pers-pektiva e da se obezbedi buxetot za 2011 godina, {toverodostojno pretstavuvaprv ~ekor za reprogrami-ran i postrog fiskalen plan”, stoi vo posledniot trimese~en bilten na Cen-tralnata banka. Centralnata banka se na-deva deka irskiot buxet }e zakrepne vo 2011 go-dina, koga se o~ekuva rast na BDP od 2,4%. Irskata

ekonomija ovaa godina }e se namali za 1,7%, {to bi bilo treta posledovatelna godina na pad na ekonom-skata aktivnost.

CENTRALNATA BANKA NA IRSKA PROGNOZIRA POMAL RAST

INSTITUTOT ZA INTERNACIONALNI FINANSII APELIRA

POTREBEN E GLOBALEN VALUTEN DOGOVOR!Institutot naglasuva deka ultraniskata monetarna politika na bogatite zemji predizvivkuva brz priliv na pari vo brzoraste~kite pazari, {to vodi kon destabilizacija. “Postoi edna sredina na unilaterizam i bilaterizam, vo koja vladee izo-lacija”, veli ârls Dalara, generalniot direktor na IIF

��

ÂRLS DALARAGENERALEN MENAXER NA IIFGlavnata grupa vode~ki svetski ekonomii mora zaedno da najde re{enie za ovoj problem.

18 FEQTON06.10.2010 SREDA

�� Od HP isto taka imenuvaa u{te eden kandidat za ovaa pozicija, no kako neizvr{en pretsedava~. Stanuva zbor za Rej Lejn, koj momentalno e partner vo obnovenata kompanija za zaedni~ki vloùvawa, Kleiner Perkins Cau-field & Byers i porane{en glaven operativ-en {ef na Oracle Corp

Zborot “kseroks” vo mnogu dejnosti vo Amerika se ko-risti kako sinonim za “fotokopirawe”.

Iako dvata zbora se na nekoj na~in povrzani, kom-panijata Kseroks pokaùva zagriènost za upotrebata na nivnoto za{titno ime kako glagol, pri {to pr-ezema razni mediumski i reklamni kampawi za ubeduvawe na tamo{nata publika. No, pokraj toa {to se uspe{ni i pravat godi{en prihod od 18 milijardi dolari, tie ne uspeaja da go ubedat timot {to go pravi poznatiot Oksfordski re~nik, a koj go vmetna zborot vo nivnite izdanija kako glagol.No, koja e povrzanosta na ovie zborovi? Ne-somneno, odgovorot }e go kaè kratkata istorija na kompanijata koja ja rasplamti kancelariskata revolucija.

OD KSEROGRAFIJA, PREKU “KSEROKS 914”, DO LASERSKI PEÂTARI

Kompanijata Kseroks, iako pod drugo ime, e osnovana vo 1906 godina vo Ro~ester, a po~nala so proizvodstvo na fotografska hartija i oprema. Imeto Kseroks bilo utvrdeno vo 1961 godina, a ve}e slednata godina kompanijata se pretstavila so prviot fotokopir “kseroks 914”, koj go koristel procesot na kserografija, pronajdok na êster Karlson. Koga kompanijata ja proslavi 45-godi{ninata na “kser-oks 914” vo 2004 godina, svetot povtorno se potseti na fotokopirot koj se prodade vo pove}e od 200 iljadi primeroci vo periodot od 1959 do 1976 godina, koga

PREDVODNICI NA KANCELARISKATA REVOLUCIJA

NAJSKAPOCENITE SVETSKI BRENDOVI: XEROX

i prestana da se proizveduva. Denes, “kseroks 914” e del od istorijata na Amerika i kako artefakt se nao|a vo Smitsonoviot institut vo

Va{ington.Kserografi-

jata, teh-

nologi ja ko ja ja po~na kancelariskata revolucija, e rodena vo 1938 godina kako inspiracija na ~ovekot koj rabotel i vo tekot na svoeto slobodno vreme. Koga umrel vo 1968 godina, ester Karl-son bil bogat i po~ituvan ~ovek, kompanijata Kseroks beleèla godi{ni prihodi do milijarda dolari, a ce-liot svet po~nal da pravi fotokopii so pritiskawe na edno kop~e.

�� Po rebrendiraweto pred dve godini, kompanijata Xerox prodolùva so fokusirawe vo oblasta na inovaciite. Kseroks ima gorda tradicija vo istraùva~kotopionerstvo, a do sega, se pokaà deka nivnata rabota na inovaciite e uspe{na - minatata godina, borojot na pat-enti se poka~i za 16 procenti

Inaku, pred pojavata na fo-tokopirot, vo 1955 godina kompanijata vr{ela testi-rawe na pazarot so promo-cija na razvojnata verzija na pe~ata~ot “kopiflo”. Toa bil ogromen pe~ata~ so mik-rofilm i pe~atel pozitivi od sekakvi tipovi mikrofilmski negativi. Vo 1963 godina, po uspehot so “kseroks 914”, kompanijata go pretstavila svojot nov kancelariski pe~ata~ “kser-

PRIKAZNI OD WALL STREET

Hewlett-Packard Co-HP go angaìraa Leo Apoteker za nov izvr{en direktor na

kompanijata, otkako istiot neodamna ja napu{ti ovaa

pozicija vo germanskiot softverski gigant SAP. Od kompanijata smetaat deka tokmu toj e ~ovekot koj uspe{no }e rakovodi so edna od najgolemite tehnolo{ki kompanii vo

svetski ramki i deka }e bide dostojna zamena za biv{iot izvr{en direktor, Mark Hrd.So ovaa objava se stavi kraj na dvomese~nata potraga po soodveten ~ovek za pozicijata izvr{en direktor na kompanijata. Noviot ~ovek koj doa|a na ovaa pozicija, Apo-teker, od kompanijata }e dobiva godi{na plata vo vrednost od 1,2 milioni dolari, bonusi vo iznos od 4 milioni dolari, kako i ograni~en broj na akcii od kompanijata. Od HP isto taka soop{tija deka dokolku Apoteker ost-vari odredeni celi, vo toj slu~aj }e ima mo`nosti da

PETAR [email protected]

APOTEKER NA

oks 813” {to bil ostvaruvawe na Karlsonovata ideja za pe~ata~ {to }e go sobira na sekoe kancelarisko biro. Po deset godini bil pretstaven i prviot fotokopir vo boja. Kompanijata zna~itelno se pro{irila vo 60-te godini, pravej}i milioneri od in-vestitorite koi vloìle vo periodot koga kompanijata imala slab razvoj i kvalitet na proizvodite. Vo 1961 godina, po otvoraweto na

istraùva~kiot centar za kserografija, kompanijata se preimenuvala vo Kseroks Korporej{n i istata godina po~nala da kotira i na Wujor{kata berza. Vo 1970 godina Kseroks na pazarot go lansira i proiz-vodot “automatik dupleks”, so {to dopolnitelno ja olesni kancelariskata rabota so promocijata na dvostranoto kopirawe. Sepak, kompanijata ne zastana

� Prviot laserski pe~ata~ “kseroks 9700”

Kserografi-jata, teh-

vo 1968 godina, estson bil bogat i po~ovek, kompanijata beleèla godi{ni do milijarda dolarliot svet po~nal dfotokopii so pritisedno kop~e.

etot povtorno se potsetiia fotokopirot koj se e rodade vo pove}}od 200 iljadi i

rimeroci voeriodot od d 959 do 1976 dina, koga

� LEO APOTEKER, nov izvr{en direktor na HP: “HP ima ogromno portfolio na proizvodi, {to smetam deka nikoj na planetava ne moè da gi nabroi, a kamoli da bide ekspert za sekoj od niv.

19FEQTON 06.10.2010SREDA

“Kapital” zapo~na so serija napisi za toa kako nasta-nale i se razvivale najgolemite svetski brendovi-kompanii. Doznajte gi prika-znite za nivnite podemi i padovi, za toa koi se tajnite {to gi odrùvaat na vrvot na ska-lata na najpoznati i najomileni svetski brendovi so decenii

Kapso seza tonalenajgobrenDoznznitepodetoa k{to na vrlata

j

tuka. Kseroks prodolì pod-laboko da kopa vo rudnikot na inovaciite i najposle dojde i do svoeto “zlato”. La-serskiot pe~ata~, pronajdokot od 1969 godina, patentiran od istraùva~ot Geri Starkve-der, ~ovek vo istraùva~kiot tim na Kseroks, rezultira{e so proizvodstvoto na prviot laserski pe~ata~ za {iroka upotreba, “kseroks 9700”, lansiran vo 1977 godina. Ottoga{, laserskite pe~ata~i za kompanijata pretstavuvaat biznis od milion dolari.

KSEROKS I EPLVo 1979 godina kompanijata {iroko gi otvorila vratite za site koi sakaat da & gi ponudat svoite pronajdoci. Nekolkumina vraboteni vo Epl, vklu~itelno i Stiv Xobs, toj den ja posetile istraùva~kata divizija Kseroks PARC, koja bila otvorena u{te vo 1970 go-dina. PARC rabotela na razvivawe na pove}e mod-erni kompjuterski tehnologii, kako {to se kompjuterskiot glu{ec i grafi~kiot inter-fejs, pa verojatno takvata reputacija gi dovela i ovie imiwa da zatropaat na nivnite vrati. I, da, ne bilo zaludno, imalo korist...no, za drugata strana. Xobs i dru{tvoto se vratile so novi pogledi za idninata na personalnite smeta~i, otkako go uvidele komercijalniot potencijal na sistemot koj go razvil Kseroks. Toa bil sistemot WIMP (Window, Icon, Menu and Pointing device), {to, vsu{nost, pretstavuva zarodi{ na operativniot sistem Vindous. “Tie nem-aa poim {to poseduvaat” zabeleùva podocna Xobs,

koj vo 1980 godina prezel nekolkumina istraùva~i od divizijata na Kseroks za da gi implementira nivnite idei vo negovata kompanija. Toj duri vo sredinata na 80-te re{i da go kupi Kseroks, no do takva zdelka nikoga{ ne dojde. Za da bide pojasno, ne samo razvojnite sistemi na Kseroks bile pri~ina za kompanijata da bide cel na ovie kompjuterski gi-ganti. Prethodno, Kseroks proizveduval nekoj vid personalni smeta~i, {to vo osnova gi im-ale site prednosti koi podocna vo 1984 godina na pazarot }e gi ponudi kompanijata Epl. Kompjuterite na Kseroks nikoga{ ne ja doìveale svojata popu-larnost i nikoga{ ne izlegle na komercijalniot pazar.

NOVIOT VEK I NOVITE PREDIZVICI

Kompanijata povtorno ble-sna vo 90-te godini preku dokaùvawe na kvalitetot vo dizajnot i restrukturiraweto na proizvodnite linii. Raz-vojot na digitalnite fo-

dobiva i dopolnitelni pari~ni sredstva.Zaminuvaweto na biv{iot izvr{en direk-tor, Hrd, na Wall Street ne be{e prifateno naj-dobro, {to rezultira{e so pad na kompaniskite akcii za pove}e od 15% vo tekot na nedelata od negovoto zaminuvawe. Poradi toa, kompanijata se vpu{ti vo potraga po izvr{en direktor koj }e deluva inspirativno vrz doverbata na kompa-niskite investitori.Po~etniot odgovor na berzite, vedna{ po objavata za imenuvaweto na Apoteker kako nov izvr{en direktor, na

Wall Street se odrazi so pad na akciite na kom-panijata za 3% vo tekot na istiot den na imenu-vaweto. Akciite na HP vo ramkite na posled-nata trgovska sesija se trguvaa po vrednost od 42,07 dolari za akcija.Pedeset i sedumgodi{niot Apo-teker pogolem del od svojata kariera pomina kaj germanskata kom-panija za softveri SAP, a na pozicijata izvr{en direktor na ovaa kom-panija doa|a vo 2008 godina. Na ovaa pozicija toj se nao|a{e samo dve godini, poradi toa {to od kompanijata SAP ne

sakaa da go prodolàt dogovorot so nego. Kako pri~ina se navedu-vaat lo{ite finansiski rezultati koi gi postigna kompanijata za vreme na negoviot mandat.Po napu{taweto na SAP, Apoteker pogolem del od svoeto vreme pominuva kako konsultant na pove}e kompanii, a kormiloto na HP planirano e da go prezeme na prvi noemvri. Vo intervjuto koe Apoteker go dade za mediumite, vedna{ po negovata promo-cija, istaknuva deka na po~etokot planira da napravi tura za rabo-teweto na kompanijata i

deka silno }e se osloni vrz sposobnostite na me-naxerskiot tim, preku koj o~ekuva podobro da ja drì kontrolata na kom-panijata vo svoi race.“HP ima ogromno port-folio na proizvodi, {to smetam deka nikoj na planetava ne moè da gi nabroi, a kamoli da bide ekspert za sekoj od niv” veli Apoteker.Od strana na bordot na direktori na HP se ubedeni deka go na{le vistinskiot ~ovek.“Leo razmisluva strate{ki i ima golema pasija za tehnologija. Isto taka, poseduva golemo globalno iskustvo

i dokaàna operativna disciplina. Toa e tokmu ona {to nie go barame od noviot izvr{en direktor na kompanijata”, izjavi Robert Rajan, glavniot nezavisen ~len na bor-dot vo HP. Od kompani-jata, isto taka, imenuvaa u{te eden kandidat za ovaa pozicija, no kako neizvr{en pretsedava~. Stanuva zbor za Rej Lejn, koj momentalno e partner vo obnovenata kompanija za zaedni~ki vloùvawa Kleiner Perkins Caufield & Byers, a vo Silikonskata Dolina e poznat kako porane{en glaven opera-tiven {ef na Oracle Corp.

Iako Lejn be{e odgovo-ren za zazdravuvaweto na Oracle po smetko-vodstveniot skandal koj go ima{e kompanijata, sepak, pred nekolku decenii be{e prinuden da zamine od ovaa kompanija od strana na izvr{niot direktor na Oracle, Lari Elison.Za ironijata da bide pogolema, Elison neo-damna go vraboti Hrd za svoj glaven zame-nik, otkako Hrd javno progovori deka odborot na direktori na HP go prinudi da ja napu{ti funkcijata na izvr{en direktor vo ovaa kom-panija.

ELO NA HP

� Prviot fotokopir “kseroks 914”, koj stana i del od istorijata na Amerika

“BRATOT DOMINIK” Vo edna od najefektivnite i nagradeni reklamni kampawi vo istorijata, izmisleniot kalu|er “Brat Dominik” ostvaruva monumentalna zada~a. Negova cel e da napravi kopii od starite manuskripti. Toj }e go postigne toa, no so pomo{ na fotokopir-ite na Kseroks. Kompanijata ja lansira{e reklamata vo 1975 go-dina.

�� Koga kom-panijata ja proslavi 45 godi{ninata na “Kseroks 914” vo 2004 godina, svetot povtorno se potseti na pe~ata~ot koj se prodade vo pove}e od 200 iljadi primeroci vo periodot od 1959 do 1976 godina. Denes “Kser-oks 914” e del od Istorijata na Amerika i kako artefakt se nao|a vo Smitsonoviot Institut vo Va{ington

tokopiri vo tie godini i prepravaweto na celiot sinxir na produkti povtorno go vratija tehnolo{koto liderstvo na kompanijata. Toga{, Kseroks rabote{e

na toa da gi napravi svoite produkti kompleten “doku-mentaciski servis” i so pot-tiknuvawe na ovoj nov imix kompanijata go pretstavi i svojot korpo- raciski

potpis, Dokument kompani, koj stoi pokraj glavnoto logo. Be{e pretstaven i crveniot “digitalen H”, {to ja sim-bolizira tranzicijata na dokumentite od hartija vo digitalen zapis.Vo 2000 godina Kseroks se stekna so divizijata Tek-troniks za 925 milioni amerikanski dolari. Ovaa akvizicija dovede do proiz-vodstvo i razvivawe na brendot Kseroks Fazer. Po rebrendiraweto pred dve godini, kompanijata Kseroks prodolùva so fokusirawe vo oblasta na inovaci-ite. Kompanijata ima gorda tradicija vo istraùva~koto pionerstvo, a dosega se pokaà uspe{na nivnata rabota na inovaciite - pat-entite se poka~ija na 16% vo 2009 godina. Minatata godina kompani-jata ja dobi i svojata nova direktorka, Ursula Brns, koja e prvata afroameri-kanska èna {to predvodi kompanija od goleminata na Kseroks. Inaku, Brns e nasledni~ka na Ani Mulkahi, koja go predvode{e presvrtot na kompanijata {to se slu~i vo 2002 godina, godina {to ostana zapametena kako na-jprofitabilna godina za Kse-roks. Dali Brns }e uspee da go fati ~ekorot na Mulkahi s$ u{te e diskutabilno, po-radi negativniot impakt na recesijata vrz proda`bata. No, sepak, Kseroks o~ekuva vra}awe vo kolosek blago-darenie na uspehot {to treba da go ostvari kaj malite i srednite pretprijatija.

Vo utre{niot broj ~itajte za Nestle, najgolemata kom-

panija za proizvodstvo na prehranbeni

proizvodi vo svetot

� ÊSTER KARLSON, tatkoto na kserografijata i fotokopirot

20 06.10.2010 SREDA OGLASI / MAGISTERSKI STUDII / HR / EU FONDOVI

OBUKI �

TRENIZNI �

RABOTILNICI �

KONFERENCII �

FORUMI �

SAEMI �

OD 15. SEPTEMVRI SAMO VO

OGLASUVAJTE:

OBUKA ZA APLIKACIJA NA EU FONDOVIEU - otvoren pazar koj gi o~ekuva Va{ite proizvodi.Sekojdnevno iljadnici proekti apliciraat za finansiska poddr{ka vo fondovite na EU.Nekoi ja dobivaat, nekoi ne. Samo mal del od proektite se realiz-iraat i privlekuvaat povtorni investicii od donatorite.

Kako va{ata ideja da ja napravite uspe{en i konkreten proekt? �

[to e RSM – rakovodewe so proekten ciklus – cel i znaewe? �

Kako da podgotvite proekt koj }e gi zadovoli EU standardite? �

Koj treba da ja poseti obukata? �

Proekt menaxeri i � IT menaxeri, menaxment konsultanti

Inèneri koi prevzemaat menaxerski obvrski, �vraboteni vo dràvna i op{tinska administracija

Site koi sakaat da apliciraat za dobivawe na �sredstva od pretpristapnite fondovi na EU

Po~etok: 15 Oktomvri 2010 godina �

Trener: Irena BojaxievaVremetraewe 16 ~asa

[email protected] 02/ 24 61 477

2106.10.2010SREDAOBUKI / FINANSII I SMETKOVODSTVO / OSIGURUVAWE / PRODA@BA / IT

OSVE@ETE GI VA[ITE

INFORMACII!

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili

[email protected]

ZO[TO ITIL?ITIL � dava adaptiven i fleksibilen plan za upravuvawe so IT servisite i ohrabruva da se razmisluva logi~ki, otkolku da se sledat nekoi strogi pravila. ITIL � kreira vzaemno razbirawe pome|u IT personalot, nabavuva~ite, izveduva~ite i korisnicite vo biznisot. ITIL ima golema uloga vo za{teduvaweto na organizacijata, bidej}i obezbeduva optimalen broj na kadar, procesi i tehnologija. Proak-tivniot management i postojaniot napredok na servisite pomagaat vo zgolemuvaweto na kvalitetot i namaluvaweto na celokupnite tro{oci.

ITIL PRIDOBIVKI:Namaleni tro{oci �Usovr{uvawe na � IT servisite so upotreba na dokaàni, najprakti~ni procesi Podobruvawe na zadovolstvoto na korisnicite preku poprofesionalen pristap kon obezbeduvaweto na servisotUsovr{uvawe vo obezbeduvaweto na � third party servisi preku ITIL specifikaciiteStandardi i vodstvo �Podobrena produktivnost �

Usovr{uvawe na ve{tinite i iskustvoto �

AD EuroKompjuter Sistems – ECS vo sorabotka so ITSM CENTER Slovenija zapo~na so organizacija na obuki za ITIL, koi se pove}e stanuvaat realnost i neophodnost na kompaniite vo Republika Makedonija. Obukite {to se planirani da se odràt vo naredniot period se:

Za pove}e informacii obratete se na: Suzana Xepi} +389 (0)2 3114 568 [email protected]

AD EuroComputer Systems-ECSITIL Education center

Information Technology Infrastructure Library OBUKIInformation Technology Infrastructure Library (ITIL) pretstavuva mnoèstvo na koncepti i tehniki za upravuvawe na IT infrastrukturata, razvojot i

operaciite. ITIL e izdaden vo niza od knigi, taka {to sekoja od niv pokriva odredena tema od oblasta na IT management.

ALEKSANDRIJA EDUKATIVENCENTAR

OBUKA NA TEMA �

COMPTIA A+Oblast: IT- kompjuterski mreì �Termin: vtora polovina �na oktomvri 2010Vremetraewe : 80 ~asa �Veb link (internet stranica so pove}e �detali): http://www.alexandria.com.mk/ProfesionalniKursevi.asp

OPIS NA OBUKATA �Opis na obukata: Kako avtoriziran �provajder na CompTIA® re{enija za obuka, Aleksandrija nudi kursevi koi{to vi gi razvivaat onie ve{tini koi{to vi se potrebni dokolku sakate da rabotite kako kompjuterski servi-seri i profesionalci za mreì vo bilo koe mesto. Nastavnata programa na CompTIA, e od golema pomo{ za site profesionalci koi{to sakaat da se sertificiraat preku CompTIA programata za testirawe. A+ e soliden industriski priznat �sertifikat koj{to moè da i gi ot-vori vratite na va{ata kariera kako kompjuterski tehni~ari.

DINAMIKA: DVA PATI NEDELNO �PO 4 [KOLSKI ÂSA VO VEÊRNI TERMINI

Vklu~eno vo cenataObuka vo laboratorija pod vodstvo �na sertificiran instruktor (Instructor Led Training),Literatura koja po zavr{uvaweto �na kursot ostanuva vo sopstvenost na posetitelot,Edno besplatno testirawe na steknati �znaewa po zavr{uvaweto na kursot,Diploma za uspe{no zavr{en kurs so �osvojuvawe na minimum 75% bodovi.

www.alexandria.com.mk

Aleksandrija Edukativen Centar Atinska 12, 1000 Skopje tel. (02) 307 3443, e-mail: [email protected]

22 06.10.2010 SREDA OBUKI / MENAXMENT / MARKETING / ПRODA@BA

OBUKI - OKTOMVRI 20101.Body Language – Kako da gi

pro~itate mislite na drugite preku neverbalnite signali

Poseben osvrt na:Body Lenguage � kako alatka za uspe{na proda`baBody Lenguage � primena vo klientskiot servisBody Lenguage � vo internata kompaniska komunikacija i vo sekojdnevniot ìvot.

Celodneven trening so efektivni 8 ~asa, rabota so interaktivni metodi, ve`bi prakti~ni primeri i drugi sovremeni edukativni pristapi. Treningot go vodat diplomirani psiholozi so dolgogodi{no iskustvo i praksa za soodvetnata oblast.

TERMINI ZA ODR@UVAWE:

27.10 2010 �

KONTAKT INFORMACII I PRIJAVUVAWE:ITC Co telefon: 3065 888

PRODA@BA I PRODA@NI VE[TINIUSPE[NA PRODA@BA ZA USPE[NI TIMOVIProda`niot sektor vo kompaniite e neizbeèn i sekoga{ vaì za najprofiten sektor. Kako da im go prodadete na Va{ite klienti ona {to im e potrebno e sekojdnevniot problem na sekoja komapanija vo sekoja industrija. Kako da gi zadovolite potrebite na Va{ite klienti i kako od niv da napravite lojalni klienti e pra{awe na sekoj sopstvenik na edna kompanija. Za da se bide uspe{en prodava~ ne e potrebno mnogu da znaete, potrebno e ona {to go znaete da go znaete odli~no.

Ovaa obuka e neophodna za sekoj vraboten vo kompanijata, osobeno za:

Vraboteni vo proda`niot sektor, �

Vraboteni vo sektor za komunikacija so klienti �

Menaxeri na prodaèn sektor, koordinatori i distributeri �

Terenski prodava~i i agenti (i agenti za nedvi`nosti) �

Site onie ~ija rabota vklu~uva sklu~uvawe �na kupoproda`ni dogovori Site koi ~uvstvuvaat potreba da gi podobrat �svoite proda`ni ve{tini

Po~etok: 13 Oktomvri 2010 godina �

Trener: Pavle ZimbakovVremetraewe 12 ~asa

[email protected] 02/ 24 61 477

OBUKA NA TEMA:

MerchandisingOblast: MarketingTermin: 15-16 Oktomvri 2010

Vremetraewe : 12 ~asaVeb link (internet stranica so pove}e detali): �http://www.tsl.mk/

Opis na obukata:Otkrijte kako da koristite vrzana proda`ba, tehniki na �izloùvawe, besplatni primeroci, prezentacija na „lice mesto”, pozicionirawe na cena, POS materijali, speci-jalni ponudi i ostanati metodi vo maloproda`bata.

Pridobivki:Kontrola vrz procesot na odlu~uvawe vo �Merchandising-otRazbirawe na mikro i makro prostorot �Operativni i estetski aspekti na � Merchandising-ot Pridru`ni � merchandising aktivnosti

Triple S GroupAdresa: ul.Ruzveltova 19-2/2 �Telefon: 3112048 �Faks: 3112395 �E-mail: [email protected] �Web: www.TSL.mk �

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: [email protected]

RABOTA �TENDERI �REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI �SOOPШTENIJA � PO PROMOTIVNI CENI!

SAMO VO

OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

Edinstvena sertificirana obuka za menaxeri vo MKAdises ToPLeaF

PRAVILA I STILOVI NA MENAXIRAWE POÊTOK 12 OKTOMVRI 2010

Dali znaete da menaxirate vo vreme na krizi?Smetate li deka gi imate vistinskite lu|e?[to ne funkcionira vo va{iot tim? Ne{to fali? Otkrijte {to!!SESIJA I

Vo {to se sostoi problemot / [to na vistina zna~i menaxment? �

SESIJA II[to zna~i dobar menaxment / Idealen izvr{itel? �

SESIJA IIIStilovi na menaxment / Koi komplementarni timovi dobro �funkcioniraat?

SESIJA IVDeadwood � / Kako da raboti{ so osamen java~?

SESIJA VKako da se spravi{ so „A” tip / Kako da raboti{ dobro so „Paliku}a”? �

Po~etok: 12.10.2010 (vtornik)

MODERATOR: PROF. DR. LEONID NAKOV(edinstven licenciran moderator za � Adizes TOP Leadership Forum Program vo Makedonija)

Vreme: 13 – 18 [email protected]

02/ 24 61 477

2306.10.2010SREDAOBUKI / KONFERENCII

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

Kreirawe efektivna biografija (CV) 07.10.1012.12.10ESP

Brzo ~itawe (Power Reading) 08.10 – 13.10.1015.10 – 20.10.1022.10 – 27.10.10In Optimum Makedonija

Upravuvawe so vreme08.10.2010CS Global

Proda`ba i tehniki na proda`ba08.10 - 10.10.10ESP

Zakon za rabotni odnosi08.10.1010.00 - 14.00 ~Stopanska Komora na RMDelovna komunikacija i pregovarawe09.10 – 10.10.10CS GlobalInovativni modeli za prepoznavawe na neformalnoto

obrazovanie vo mladinskiot sektor13.10 - 16.10.10MKC BitolaKreativno razre{uvawe na problemi14.10.108 ~asaCDS – Centar za delovna sorabotkaMerchandising15.10-16.10.102 dena h 6 ~asaTriple S Learning

Akademija za ~ovekovi resursiprijavuvawe do 24.09.1015.10 – 15.05.11CS GlobalObuka na obu~uva~i (Training of Trainers)15.10 - 16.10.10ESP

Investicionen menaxment16.10.10100 ~asa 4 meseciKosmo Inovativen Centar

Liderstvo i liderski ve{tini16.10.1023.10.1056 ~asa 4 meseciKosmo Inovativen Centar

Tim i timska rabota16.10 – 17.10.10CS GlobalOrganizirawe na sopstvenoto vreme16.10 - 17.10.1012h 60 minDetra Centar

Energetski efikasni sistemi17.10.20102 mes (20 ~asa)Kosmo Inovativen CentarRe{enie za va{ata finansiska idnina18.10.10(sekoj poned. 19.00 - 21.00)Sinergija Plus

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki

Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi!Odberete go najefektivniot na~in za komu-nicirawe so javnosta!Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno.LICE ZA KONTAKT:DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105e-mail: [email protected]

� OGLASI ZA VRABOTUVAWE

� REVIZORSKI IZVE[TAI

� SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI

� TENDERI

� POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA

� SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII

� SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA

24 06.10.2010 SREDA OBUKI / KONFERENCII I SAEMI

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: [email protected]

RABOTA �

TENDERI �

REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI �

SOOPШTENIJA �

PO PROMOTIVNI CENI!

SAMO VO OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

Od 16 do 20 oktomvri 2010 godina, vo Istanbul, Republika Turcija

ME\UNARODEN SAEM ZA MEBEL “INTERMOB 2010” I “WOOD PROCESSING MACHINERY 2010”Vo periodot od 16 do 20 oktomvri 2010 godina, vo Istanbul , Republika Turcija }e se odrì 13 ti tradicionalen Me|unaroden saem za proizvodstvo i oprema za mebel, {umarstvo i drvna industrija “INTERMOB 2010'', kako i tradicional-niot 23-ti me|unaroden saem za ma{ini i alatki za prerabotka na drvo “WOOD PROCESSING MACHINERY 2010”

Stanuva zbor za eden od najgolemite me|unarodni saemi za site vidovi ma{ini, oprema i ra~ni alatki za prerabotka i proizvodstvo na drvo , na koj svoe u~estvo }e zemat renomirani kompanii od pove}e zemji od svetot.

Obezbedeno e besplatno smestuvawe za dve no}evawa so doru~ek, vlez za saemot, transfer od hotel do saemot i vleznica na saemot. Smestuvaweto e vo renomiran hotel so 4 ili 5 zvezdi.

Stopanskata komora na Makedonija gi pokanuva site zainteresirani makedon-skite kompanii da se prijavat za poseta na saemskata manifestacija najdocna do 8 oktomvri 2010 godina.

KONTAKT:

Elizabeta Andrievska-Eftimova Tel: (02) 3244074; Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Vlatko Stojanovski Tel: (02) 3244004 Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

Od 26 do 28 oktomvri 2010 godina, vo Novi Sad, Republika Srbija

5 -TI ME\UNARODEN SAEM „INVESTICII I NEDVI@NOSTI„

19-TI ME\UNARODEN SAEM ZA ENERGETIKA I ZA[TITA NA @IVOTNATA SREDINA

Vo organizacija na Novosadskiot saem, vo periodot od 26 do 28 oktomvri 2010 godina }e se odràt dve Me|unarodni saemski manifestacii:

5 -ti Me|unroden saem „INVESTICII I NEDVI@ �NOSTI„ i19-ti Me|unaroden saem za energetika i za{tita na �ìvotnata sredina.

GLAVNITE SODR@INI NA SAEMSKITE MANIFESTACII SE:Investicii; Nedvi`nini; Energetika i Za{tita na �ìvotnata sredina.

Izloùva~ite i posetitelite na delovno stru~niot saem vo Novi Sad (minatata godina ima{e nad 7000 u~esnici i posetiteli) za vreme na trite saemski denovi }e moàt da gi prosledat i da u~estvuvaat na regionalni forumi, prezentacii na proekti, seminari, konferencii, edukativni programi.Podetalni informacii na www. sajam.net i www. Novisadexpo.com

KONTAKT: Zorica Me{kova Tel: (02) 3244019; Faks:(02) 3244088Call Centar : (02) 15015 E-adresa: [email protected]

25FUN BUSINESS 06.10.2010SREDA

K O M E R C I J A L E N O G L A S

Osnova~ot na Majkrosoft, Bil Gejts i ameri-kanskiot in-vestitor Voren

Bafet, dvajcata popoznati kako edni od najboga-tite lu|e na planetata, neodamna organiziraa sve~ena ve~era na tema filantropija, so cel

da se impresioniraat bogatite Kinezi i da gi nateraat da investiraat vo humanitarni celi. Vo Kina postojat okolu 875.000 lu|e ~ie bogat-stvo se meri vo milioni dolari, spored podato-cite na analiti~arot od [angaj, Rupert Hugvorf. Ova e samo po~etok na druèweto za koe se na-devaat deka }e im uspee

i vo Indija nared-nata godina, zatoa {to

brojot na potencijalni milioneri-humanitarci e zna~itelno zgolemen vo poslednive godini.Otkako 40-ina amerikan-ski milijarderi vetija deka }e go ostavat svojot imot vo ~est na ~ove{tvoto ili, pak, na siroma{nite, Gejts i Bafet re{ile da orga-niziraat banket za 50-te najbogati Kinezi.ên Guangbajo, koj e poznat vo Kina po svoite donacii, izjavi deka svoite pari }e gi dade za op{testvoto, zatoa {to svojot uspeh im go

dolì na rabotnicite. Me|utoa, vakviot negov podvig ne naide na pozitivni komentari vo Kina, zatoa {to taa sredina ne e mnogu naviknata i razviena vo toj pogled. Sepak, ên najmnogu e kritikuvan zara-di tretmanot kon svojata familija. Dodeka negovoto bogatstvo se pro-cenuva na polovina

milijarda dolari, negovata sestra mie sadovi vo eden lokal i

edvaj preìvuva so 170 dolari mese~no. Brat mu, pak, raboti kako ~uvar.“Probav da im pomognam,

me|utoa, brat mi gi prokocka parite, a drugite lo{o gi investira{e”, izjavi ên.Najgolemiot

problem na koj naidoa Gejts i Bafet e tokmu toa {to vo Kina daru-vaweto pari se smeta za privatna, filantropska rabota, a vo Amerika e i na~in za izbegnuvawe na danokot. Mnogumina ve{to gi izbegnuvale vakvite povici za donacii. Vistinskata filantropija, vsu{nost, e sozdavawe bogatstvo i na rabotnite mesta, izjavi najbogatiot Kinez, Zong Kinghu, koj se pojavil na ve~erata na Gejts i Bafet. Sepak, ide-jata za vakov sobir bila sobirawe idei, ne i pari.

BAFET : KINA E IDEALNO MESTO ZA INVESTICIJA

Poznatiot amerikanski milijarder i investitor Voren Bafet, po mediumite izjavuva{e deka Kina za nego e idealno mesto za investirawe.Bafet vo posledno vreme s$ pove}e vnimanie posvetuva na pazarot, pa taka go posetil kineskiot proizvoditel na avtomo-bili BYD, vo koj negovata firma ima del od akci-ite. Pri ovaa poseta ja iskaà svojata èlba za investirawe vo najnase-lenata dràva na svetot.“Kina e golema ekonomi-ja, a }e stane i u{te pogolema”, odamna ima prognozirano pro-rokot od Omaha, dodava-j}i deka toa zna~i pogolemi

mo`nosti za investirawe, a toa, vsu{nost, e ona {to go bara negoviot holding Berk{ir (Berk-shire).“Sakame da vloìme pogolema suma pari, pa Kina izgleda kako najlogi~no mesto za taa rabota”, objasni Bafet, a prenesuva agencijata Blumberg.Negovata posledna akvizicija vo stranstvo be{e izraelskata kom-panija Iskar Meta-lvorking Kos (Iscar Metalworking Cos), koja raboti vo Kina i vo Japonija. Za udel od 80% Bafet isplatil 4 milijardi dolari, a od drugite pogolemi investicii nadvor od SAD se spomenu-va sopstvenosta na 9,9% od spom-enatiot BYD, kako i minatogodi{noto vloùvawe vo {vajcarski Svis Rein{urans (Swiss Rein-surance).Pri posetata na Kina vo 2007 godina, Bafet gi predupreduva{e in-vestitorite da

vnimavaat so akciite vo kineskite kompanii, otkako taa godina im se zgolemi vrednosta vo prvite deset meseci. Berk{ir taa godina ostvari isto taka rekorden profit. Samo od proda`bata na udelot vo nafteniot magnat Petroâjna (PetroChina), koj go kupi za 500 milioni dolari, zaraboti duri 3,5 milijardi dolari.


MNOGU KINEZI, MALKU FILANTROPIMILIJARDERI

Amerikanskite milijarderi, a voedno i najbogatite lu|e na svetot, Bil Gejts i Voren Bafet, pridobija i eden kineksi bogata{ za nivniot proekt “Giving Pledges” (“Vetuvawa”)

��

devaat deka }e im uspee i vo Indija nared-nata godina, zatoa {to

najbogatiên Guanpoznat vdonacii,svoite pza op{te{to svo

dolìMe|upopov

dsDbocen

milijnegovasadovi

edvaj prdolari mpak, rab“Probav

me|u

o i na rabotnite zjavi najbogatiot ong Kinghu, koj se na ve~erata na Bafet. Sepak, ide-vakov sobir bila we idei, ne i pari.ET : KINA EALNO MESTO ZAESTICIJAot amerikanskider i investitor afet, po mediumite {e deka Kina za dealno mesto za

rawe.o posledno vreme}e vnimanie a na pazarot, paposetil kineskiot ditel na avtomo-D, vo koj negovata ma del od akci-ovaa poseta ja

svojata èlba za rawe vo najnase-dràva na svetot.golema ekonomi-stane i u{tea”, odamna ima irano pro-d Omaha,

toa

i

Negovata poslednaakvizicija vo stranstvo be{e izraelskata kom-panija Iskar Meta-lvorking Kos (Iscar Metalworking Cos), koja raboti vo Kina i voJaponija. Za udel od80% Bafet isplatil 4 milijardi dolari, aod drugite pogolemi investicii nadvor od SAD se spomenu-va sopstvenostana 9,9% od spom-enatiot BYD, kako i minatogodi{notovloùvawe vo{vajcarski Svis Rein{urans (Swiss Rein-surance).Pri posetata na Kina vo 2007 godina, Bafet gi predupreduva{e in-vestitorite da

milijardi dolari.

Za BAFET Kina e Meka za investiciiZa BAFET Kina e Meka za investicii � BIL GEJTS eden od najgolemite filantropiBIL GEJTS eden od najgolemite filantropi �

LIFESTYLE26 06.10.2010 SREDA

Sup e r m o d e l o t Adrijana Lima izgledala podo-bro i od milion dolari za vreme

na poziraweto vo dol-na obleka od dijamanti. Poto~no, izgledala kako dva milioni evra, za-toa {to gradnikot koj go nosela za taa prigoda e procenet na taa suma. Poznatata ubavica nosela preubav gradnik, celiot nakiten so dragoceni kame-wa, po povod pretstojnata revija na pro~ueniot brend

Viktorijas Sikret (Vic-toria’s Secret), koja }e se odrì vo Wujork, vo noemvri.Adrijana Lima pret-stavi moèbi edno od najvrednite par~iwa na dolna obleka od linijata “Gradnik od fantazijata” (Fantasy Bra), ~ija vrednost e re~isi 2 milioni evra. Dolnata obleka e ukrasena so di-jamanti koi se vo for-ma na son~evi zraci, a samo za eden model

od ovie famozni gradnici se upotrebeni 2.000 di-jamanti. Inaku, soprugata na srpskiot ko{arkar Marko Jari}, ovoj kom-plet dolna obleka, popu-larno nare~en “Bomb{el” (Bombshell), go oble~e kako skokotliva najava za moèbi najo~ekuvanata

revija na godinata. Popu-larnite “angeli”, moèbi najubavite manekenki vo svetot, po modnata pista }e pro{etaat vo najno-vite modeli na Viktorijas sikret, na 30 noemvri godinava. Revijata }e se slu~uva vo Golemoto ja-bolko, a kako “angeli” }e

se pojavat Adrijana Lima, Kendis Svinpul, [anel Iman i Rozi Hantington-Vajtli. Celokupnata {ou–programa }e ja prenesuva televiziskata mreà Si-Bi-Es (CBS), koja ve}e na-javuva deka ova }e bide spektakularno {ou.Ona {to e interesno e

toa {to na ovaa revija nema da ja vidime i Hajdi Klum. Po 13 godini taa ja prekina sorabotkata so brendot za koj be{e eden od vode~kite “angeli”.Minatata godina, na revi-jata na Viktorijas sikret najskapata dolna obleka ja nose{e Marisa Miler.

Edna od najo~ekuvanite modni revii sekoja godina e onaa na popularniot brend za dolna obleka, Viktorijas Sikret. Pred da se slu~i toa {ou, kako “trejleri” sekoga{ gi pu{taat takanare~enite “angeli”, koi kako predvesnici prikaùvaat samo eden mal del od ona {to }e se slu~uva na 30 noemvri. Po toa {to go pokaà Adrijana Lima, izgle-da godinava dolnata obleka }e bide navistina visokobuxetna

��

VIKTORIJAS SIKRET

VISOKOBUXETEN SEKSAP-

MOLI SIMSGRADNIK, VREDEN 20 MIL-IONI DOLARI

Najskapiot gradnik na

svetot e delo na dizajnerkata na nakit Suzan Rozen. Celiot komplet bikini e napraven od dijamanti, ~ija vkupna vred-nost e 150 karati, me|utoa, specifi~nosta na ovoj kostim za kapewe e toa {to namesto od platno e napraven od platina. Pre-mierno go oble~e akterkata Moli Sims vo 2006 godina.

@IZEL BUNDHENCRVENA DOLNA OBLEKA OD 15 MILIONI DOLARI

Ovoj komplet sostaven od

gradnik i ga}i e napraven od 1.300 drago-ceni kamewa, vklu~uvaj}i i rubin od 300 karati, koj e za{ien na crve-niot saten. Go pretstavi @izel Bundhen pri otvoraweto na butikot na Viktorijas Sikret vo Wu-jork..

HAJDI KLUMNEBESNA YVEZDA VREDNA 12,5 MILIONI DOLARI

Ovoj gradnik go nose{e

vo 2001 go-dina. Sostaven e od 1.200 safiri od [ri lanka i od centralen dijamant koj ima 90 karati. Samo toj di-jamant vredi 10,6 milioni dolari, a za dopolnitelni 750.000 dolari moè da se kupi cel kom-plet so vakov dizajn.

@IZEL BUNDHENDIJAMANTS-KA DOLNA OBLEKA

Gradnikot go so~inuvaat

2.900 dijamanti i 22 rubini. Site tie se dodadeni na ve}e napra-venata dolna obleka od zla-to, a najgole-miot detaq e dijamantot vo vid na kru{a od 101 karati. Po negovata izrabotka od 300 ~asovi, go pretstavi supermodelot @izel Bundhen.

HAJDI KLUMGRADNIK OD 11 MILIONI DOLARI

Za ovoj model e

iskoristen dijamantot “Muvard Ekselzior” (“Mouward Excelsior”), koj ima 70 karati. Interesno e toa {to ima napraveno negovata replika koja stoi vo eden univerzitet vo Amerika.

Devojka od 2 milioni evra �

27

SPORTSPORTSPORT 06.10.2010SREDA


Internacional-nata federacija na fudbalski aso-cijacii (FIFA) ja

suspendira{e rabotata na Fudbalskata feder-acija na Nigerija, so obrazloènie deka vo rabotata na ovaa or-ganizacija bil vme{an dràvniot vrv na zem-jata.U{te pred tri meseci Nigerija dobi predupredu-vawe od FIFA, otkako pretsedatelot Xonatan Gudlak re{i seniorskiot tim da pauzira vo nared-nite dve godini, poradi serijata lo{i rezultati vo posledniot period.“Suspenzijata e donese-na poradi nesoborlivi dokazi za me{awe na politikata i fudbalot, i }e bide na sila s$ dodeka ne zaprat ovie postapki. Dodeka trae suspenzijata, nitu edna selekcija ili ekipa od Nigerija ne smee da nastapuva vo nitu edno regionalno ili internacionalno natpre-varuvawe”, se veli, me|u drugoto, vo dopisot na FIFA, ispraten do nige-riskata Federacija.Soglasno statusot na In-ternacionalnata fudbal-ska organizacija, kakvo

bilo me{awe vo rabotata na nacionalnite feder-acii e strogo zabraneto i podleì na ostri sankcii. Ne{to sli~no vidovme i vo Makedonija, koga na intervencija na FIFA i UEFA be{e spre~eno menuvaweto na aktuelniot pretsedatel Hari Haxi-Risteski, otkako postoeja navodi za vme{anost na dràvnite strukturi vo organizacijata na izbor-noto sobranie. Inaku, selekcijata na Ni-gerija dosega ima ~etiri u~estva na svetskite prvenstva i e edna od najuspe{nite nacii od afrikanskiot kontinent. Eventualnoto otsustvo na Nigerija od kontinen-talniot {ampionat vo golema mera }e go oslabi kvalitetot.

SR\AN IVANOVI][email protected]

Najdobriot fudbaler na Makedonija vo momen-tov, Goran Pandev, ja razbranuva

javnosta vo zemjava so svojata izjava deka se otkaùva od reprezenta-tivniot dres. Sepak, po negoviot posleden kontakt so lu|eto od fudbalskata reprezentacija, Pandev pot-vrdil deka i ponatamu }e ostane vo nacionalniot sostav na Makedonija.“To~no e deka razgovarav so novinarite, no edinstve-no na tema odnosot na del od fanovite na makedon-skata fudbalska reprezen-tacija i nivniot navredliv odnos kon fudbalerite i kon mene vo momentite koga nacionalniot tim projavuva kriza vo igrata. I tuka ba-ram i }e baram ne{to da se smeni, bidej}i reprezen-tativniot dres e svetost za mene, a veruvam i za moite kolegi, i sekoga{ so gordost nastapuvam za Makedonija . Repre-zentacijata zatoa mora da bide po~ituvana i od naviva~ite. Od nastapite vo reprezentacijata }e se otkaàm samo koga kari-erata }e mi bide vo zalez ili, pak, pod pritisok na povredite”, izjavi makedon-skiot reprezentativec.Pandev tvrdi deka atmos-ferata vo timot e odli~na, no poslednite neuspesi ne-gativno vlijaele vrz negovite soigra~i.“Mislam

FIFA

deka tragi~niot poraz vo Bratislava ostavi tragi vrz site nas i n$ poreme-ti, pred s$ na psiholo{ki plan i toa se po~uvstvuva na sredbata so Ermenija. Baram trpelivost i raz-birawe, bidej}i vo ovoj kvalifikaciski ciklus site nie zaedno, fudbalerite, stru~niot {tab, rakovod-stvoto na FFM, vlegovme so golemi ambicii za koi tvrdam deka bea realni, a toa e da go popravime plasmanot vo odnos na prethodnite kvalifikaciski ciklusi i voedno da gi

napadneme prvite dve mesta vo grupata”, dodava Pandev, koj otkako go po-vredi kolenoto prethodno vo dresot na Inter, }e otsustvuva od terenot vo narednite deset do dvaeset dena.Pokraj Pandev vo selekci-jata poradi povreda nema da ima u{te nekolku standardni prvotimci. Aleksandar Tasevski e posledniot reprezenta-tivec koj nema da bide del od spisokot na selek-torot Mirsad Jonuz. Toj se povredil na posled-

niot natprevar vo dresot na svojata ekipa

Levski od Sofija. Prethodno, do stru~niot {tab stigna lekarska-ta potvrda

od timot na Ko{ice, so koja se potvrduva povre-data na golmanot Darko Tofilovski.S$ na s$, Makedonija }e mora, so 19 fudbaleri, no i so naru{ena atmosfera vo timot, najprvin da ost-vari pobeda protiv autsaj-derot Andora na gosti, a potoa na doma{niot teren da mu se sprotivstavi na golemiot favorit, Rusija,

najkvalitetniot sostav vo na{ata kvalifikaciska grupa.

SUSPENDIRAN FUDBALOT VO NIGERIJA

To~no e deka razgovarav so novinarite, no edinstveno na tema odnosot na del od fanovite na makedonskata fudbalska reprezentacija i nivniot navredliv odnos kon fudbalerite i kon mene vo momentite koga nacionalniot tim projavuva kriza vo igrata. I tuka baram i }e baram ne{to da se smeni, bidej}i reprezentativniot dres e svetost za mene, a veruvam i za moite kolegi, i sekoga{ so gordost nastapuvam za Makedonija

Mislam deka tragi~niot poraz vo Brati-slava ostavi tragi vrz site nas i n$ poremeti, pred s$ na psiholo{ki plan, i toa se po~uvstvuva na sredbata so Ermenija. Baram trpelivost i razbirawe, bidej}i vo ovoj kvalifikaciski ciklus site nie zaedno, fudbalerite, stru~niot {tab, rakovodstvoto na FFM, vlegovme so golemi ambicii za koi tvrdam deka bea realni, a toa e da go popravime plasmanot vo odnos na prethod-nite kvalifikaciski ciklusi

Xonatan �Gudlak, pretsedatelot na Nigerija, e glavniot vinovnik za suspenzijata na Fudbalskata federacija

FUDBAL

PANDEV SE POPI[MANI: “OSTANUVAM VO REPREZENTACIJATA”

d ugativno vlijaelevrz negovitesoigra~i.“Mislam

stvoto na FFM, vlegovmeso golemi ambicii za koitvrdam deka bea realni, a toa e da go popravimeplasmanot vo odnos na prethodnite kvalifikaciski ciklusi i voedno da gi

standardni pAleksandar T

M k B

eprezenta-ma da bidekot na selek-d Jonuz. Tojna posled-natprevar dresot na jata ekipa od Sofija.

do ab ska-

najkvalitetniot sostav vo na{atakvalifikaciska grupa.

ati-n$ slava ostavi tragi vrz site nas i n$

n, i nija. ,

i vo j

dno, voto

,

i za a go hod-

posledniot retivec koj nemdel od spisoktorot Mirsadse povredil

niot vo svoj

Levski Prethodno, dstru~niot {tastigna lekarsta potvrda

Goran �Pandev ostanuva vo crveno-òltiot tim

Selektorot �Mirsad Jonuz so desetkuvan sostav vo pretstojnite me~evi protiv Andora i Rusija

Za site informacii i pra{awa okolu oglasu-vaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: [email protected] tel: 02 2551 441lice za kontakt: Jasmina Savovska Tro{anovski

u-

{anovski

Kapital Media Group vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgot-vuva vtorata godi{na edicija KAPITAL 100.Po nekolkute uspe{ni edicii posveteni na bankite, izvoznicite, kompaniite, podgotvu-vame nova edicija koja }e bide posvetena na liderite na makedonskata ekonomija. Vo edicijata }e bidat vklu~eni pove}e rangi-rawa i analizi:� 100 najgolemi kompanii vo

Makedonija za 2009 � 100 najprofitabilni kompanii

vo Makedonija za 2009 � Koi se najgolemite rabotodava~i

vo Makedonija� Najgolemite problemi vo vreme

na kriza i kako da se re{at� O~ekuvawa na najgolemite za 2011 godinaSite rangirawa }e bidat izraboteni vrz osnova na oficijalni i revi-dirani podatoci obezbzedeni od oficijalni institucii.

19. NOEMVRI, NOVA EDICIJA

Vo edicijata vo posebni tekstovi }e bidat ana-lizirani nekolku sektori preku obrabotka i iz-javi na najgolemite i najsupe{nite kompanii koi rabotat vo slednive sektori:� Energetika i nafta i nafteni derivati� Crna i oboena metalurgija � Telekomunikacii � Grade`na industrija i grade`ni materijali � Prehranbena industrija � TrgovijaVo ramki na rangiraweto }e bidat vklu~eni u{te dve rangirawa:� TOP 100 najgolemi kompanii vo Adriatik regionot

(rangirani spored vkupni prihodi ostvareni vo 2009) i

� TOP 100 najgolemi kompanii vo Centralna Evropa (rangirani spored vkupni prihodi ostvareni vo 2009).

KAPITAL 100 NAJGOLEMILiderite na makedonskata ekonomija

Documents

Br.138-kapital-06.10.2010