gretil.sub.uni-goettingen.degretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/1_sanskr/6_sastra/3... · 2006-03-13Moksopaya (also known as "Yogavasistha") with Bhaskarakantha's Tika [Uncorrected

  • Upload
    vananh

  • View
    332

  • Download
    22

Embed Size (px)

Citation preview

Moksopaya (also known as "Yogavasistha")with Bhaskarakantha's Tika

[Uncorrected preprint of the edition published by W. Slaje in 1996]

TEXT WITHOUT NOTES

REFERENCE SYSTEM:Mo_ = Moksopaya, MoT_ = Moksopaya-Tika:[prakarana],[sarga].[verse]

___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a 224 long A 226 long i 227 long I 228 long u 229 long U 230 vocalic r 231 vocalic R 232 long vocalic r 233 vocalic l 235 long vocalic l 237 velar n 239 velar N 240 palatal n 164 palatal N 165 retroflex t 241 retroflex T 242 retroflex d 243 retroflex D 244 retroflex n 245 retroflex N 246 palatal s 247 palatal S 248 retroflex s 249 retroflex S 250 anusvara 252 capital anusvara 253 visarga 254

long e 185 long o 186 l underbar 215 r underbar 159 n underbar 173 k underbar 201 t underbar 194 Other characters of the CSX encoding table are not included.Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search.

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see:www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdfandwww.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf___________________________________________________________________

1. Vairagyaprakarana

o {#1} svtantrykhyagueritena satata sakobhyamn nijd {#2} icchmandarakea srabharitd rpd alolt sad | svntastha svamaya svabhinnasada tattvliratnoccayam {#3} bodhhva {#4} pratibhsayan parasarinntho jayaty adbhuta || *1 ||

***NOTES:#1 (Schreiberspruch:) N11 o rgaeya nama; 4 o namo bhagavate vsudevya || o#2 N11: t svajd (s.m. auf bergeklebtem Papier)#3 N11: cayam#4 4: ha--------------------------------------------------------------

uddha sphikadarpaena sada nitya svaaktyutthitair {#5} acchatvt svamayktam bahuvidhair {#6} bhyntarai svair malai | aktyaitn api sarvadtmani laykurvam dya ivam bodhhvam {#7} praato 'smi devam anagha akoadvnalam || *2 ||

***NOTES:#5 N11: su#6 4: dhai#7 4: ha--------------------------------------------------------------

bodhbodhavibhedabhsanaparam {#8} bodhnvitair bodhitam bodhbodhavihnamrtim amalam bodhaikasra vibhum | bodhbodhavibhedagopanakara {#9} svasmis tu tasypy anu bodha ta araa raymi satata sadbodhasamprptaye || *3 ||

***NOTES:#8 4: vibodhabh#9 N11: bodhe bo; 4: kara --------------------------------------------------------------

svacchatvrayamtbhvabhajand vairyanmrhatm sdynv avatranmakalanm {#10} etycchameyspadm {#11} | tattva svam prakaa vidhya ca tata svam bhvam evgato yas {#12} tasmai satata svabhvagurave nairguyadhmne nama || *4 ||

***NOTES:#10 4: a*va*t; N11: kula#11 N11: ney#12 N11: ya--------------------------------------------------------------

acchcchasvavimarane 'pi kualo vairyanmnrito yto 'to 'nv avatrabhvam amala tattvopadeecchay | iym upadiya tattvam atha ya sva rpam evgatas tasmai rnidhaye prakagurave sadbodhadtre nama || *5 ||

dehdristhamanodrumotthakalankhlisandhyantard {#13} drau jyahara vimaravibhavd unmearpa ravim | lagn ye satata tadekamayatm payanta tmany atho {#14} sasre 'pi ca tatprakavaato bhte 'stu tebhyo nama || *6 ||

***NOTES:#13 N11: morthaka-nakh#14 N11: artho--------------------------------------------------------------

aprva smarthya kim api hdaygocara idam paricchedtta jayati laghumukhyam bhagavata | vivttykhye karmay atimahati vkpatyaviaye {#15} yadvio 'muminn api bhajati mko 'py adhiktim {#16} || *7 ||

***NOTES:#15 N11: vkyatya#16 N11: abhi--------------------------------------------------------------

svatasiddhl labdham paramagahana yat svajanakd rahasya sakepn niratiayam bhyantaram alam {#17} | tad etat {#18} sarveu prakaayitum evtra vihito maysv udyogo na nijadhiakhypanadhiy || *8 ||

***NOTES:#17 N11: idm (s.m. auf bergeklebtem Papier)#18 N11: etatat--------------------------------------------------------------

svabhvenaivndh {#19} katicid apare roatamas pare npek bhavati ca nijlokavibhavt | ato vykhydpe 'prakaa iva ntrsty adhikto {#20} bhaved v ko 'pti bhramata iha yatnas tu racita || *9 ||

***NOTES:#19 N11: prabodhenai (s.m. auf bergeklebtem Papier)#20 N11: vykhyy me khalu ka iva ctrrpa (s.m. auf bergeklebtem Papier)--------------------------------------------------------------

avatrakahaputra pautro vairyakahapdnm | bhskarakaho racayati vidvatkahe vibhaa vykhym || *10 ||

aktydnm abhve me pravttasya pade pade | skhalitni bhaviyanti santu santo 'valambanam || *11 ||

nutv gaea vibudheavandya vgdevat ca pratibhsvarpm | gurs tath kaulanarottamdn karomi k rutiptrapeym || *12 ||

gur caraau smtv ktv svtmrcana svata | mokopybhidhe granthe vykhy kurve samsata || *13 ||

************************************************************************

iha khalu kacin mahpurua {#1} rvlmkinibaddharmahrmyakhyasgardikastharrmajnotpdakarvasihopadearatnai svayam sditasamyagjnkhyapraka {#2} athnyn prati dayay prakakarartham proktasgart tny uddhartukmas taduddhtinirvighnasamptigamanya paradevatsvarpam paramtmna stauti divi bhmau tathke bahir anta ca me vibhu / yo 'vabhty avabhstm tasmai vivtmane nama // Mo_1,1.1 //"tasmai" prasiddhya | "vivtmane" sarvasratvena sthitatvt sarvem tmabhtyrtht paramtmane "nama" | aparimity tatsattym parimitasvasattnyagbhvarpa prahvbhva astu | tatsattym eva svasatt lnm bhvaymti yvat | "tasmai" kasmai | "avabhstm" bhyntarlokagatannvidhabhyntarapadrthavndaviayajnasrabhta {#3} | "ya "vivtm | "avabhti" pratyakam eva sphurati | yata pratyaka sphuranta nnbhs vicraviaykt santa anirvcyatsvarpym paramtmatym eva virmyanti | tata {#4} nnvabhsvabhsena {#5} paramtmaivvabhtti bhva | "ya" kathambhta | "vibhu" vypaka | kutra | "me" parimitapramttsdanena cinmtrarpparimitapramtbhvc cyutasyta eva paricchinnavcaksmacchabdavcyat gatasya parimitapramtu | "bahi "bhye | ahantviayatm ante {#6} pradee iti yvat | puna kutra | "anta ca" ahantviayat nte pradee ca | "bahi" kirpe | "divi" samastasurdhrabhtasvargalokarpe {#7} | tath "bhmau" samastanardinnvidhabhtdhrabhtabhlokarpe | "tath" tadvat | "ke" nyamtrdhrabhtkalokasvarpe | etena caturdaabhuvann grahaa jeya | "anta ca" kirpe | "divi" dyotanamtrasvarpasvapnvasthrpe | "bhmau" sthlatvasdyj jgradavasthrpe | "tath" tadvat | "ke" nyamtrdhratvasdyt suuptyavasthsvarpe | atra ca paramtmana vypakatva aktiprdhnyenopdnatay {#8} sthitatvt svaprdhnyena skitay sthitatvc ceti dvividha jeyam | evam abhasamu-citadevatnamaskralakaammagala ktv uddhariyamasysya granthasydhikrydyanubandhacatuaya vaktukma sa evoddhtikra abhidheyasambandhaprayojanny artht scayan adhikrinirpaa sktkaroti || MoT_1,1.1 ||

***NOTES:#1 N11: o iha...#2 N11: praka ||#3 N11: lo(ga)ka#4 4: tat(a)*o*#5 N11: bhne; 4: bh(-)*s*e#6 4: (a)**n#7 N11: dh*ra*bh#8 4: pr**dh--------------------------------------------------------------

aham baddho vimukta sym iti yasysti nicaya / ntyantatajjo ntajja {#9} so 'smi stre 'dhikravn // Mo_1,1.2 // {#10} rbhagavatkpkakaptrbhtasya "yasya" puruasya | ahamparimitapramtrpa "aham baddha" svtmabhvena nicitadehopayogibhogajlsaktacitta | asmi katham iti ea | proktajlnsaktacitta katha "sym" {#11} bhave-yam | "iti" evam |" nicaya" manasi satatam anusandhna | syt | "sa" {#12} purua | "asminn" uddhariyame mokopykhye granthe | "adhikravn" syt | tasyaiveda stra vicrayam ity artha | "sa" {#13} kathambhta | ntyanta tajja "ntyantatajja" | muktikmatvena samyagjnarahita 4ity artha | samyagjn hi muktim api na kkati | kkmtrasyaiva bandhatvt | puna kathambhta | "ntajja" | bhogkky muktatvt {#14} | atajjo hi bhogkk {#15} tyaktu na aknoti | atyantatajje ktaktyatvt "asmi stre" anadhikra | atajje tu ayogyatayeti {#16} vibhga | atra paramtmatattvaikyam abhidheyam | pade pade tasyaivbhidhnt svaviayajnadvrea mokkhyaparamaprayojanasdhakatvc ca | sarvastrev abhidheyasyaiva paramaprayojanasdhakatvadarant | tadviaya samyagjnam avntaraprayojanam | anyath tatkkia {#17 } amrkhasyvntardhikritva na syt | paramaprayojaam muktir | anyath tatkkia mumuko paramdhikritva {#18} na syt | strvntaraprayojanayo abhidheyaparamaprayojanayo ca sdhyasdhanabhva sambandha | adhikr tu svakahenaivokta iti sarva svastham || MoT_1,1.2||

***NOTES:#9 4: ntyantam ajo no tajja#10 N11, 4: rvlmkir uvca||#11 4: syt#12 4: sa#13 4: sa#14 4: om. ity artha mukta (aberratio occuli)#15 4: bhog**#16 4: ktyatvt puna kathambhta ntajja bhogakky muktayogyatayeti (aberratio occuli)#17 N11: kkia (mumuka)#18 N11: dhi(kri)kvi--------------------------------------------------------------

evam adhikrydi nirpya stroddhram rabhate vlmkir uvcaiti {#19} | "vlmki" vlmkinm i | "uvca" uktavn | rrmam prati iti {#20} ea | kim uvcety akym ha kathopyn vicrydau mokopyn {#21} imn atha | yo vicrayati prjo na sa bhyo 'bhijyate || MoT_1,1.3 ||

***NOTES:#19 N11, 4: uvceti#20 N11: pratti#21 4: ynn--------------------------------------------------------------

kathrp upy "kathopy" | tn | kathnm {#22} api samyagjnam {#23} prati pravartakatvenopyatva jeyam | "imn" vakyamn | nanu rvlmki rrmavttntamaya {#24} rmahrmyaa rrmam praty eva katham uvcnyasyaiva hy anyavttntakathanam ucitam iti cet | satyam | adyakalpe bhava rvlmkir adyakalpe bhava rrmam prati purtanakalparvlmkiktam {#25} purtanarrmavttntamaya rmahrmyaam uvceti kecid atra samdadhate | kim asmka vykhymtrapravttnm etadyuktatvyuktatvacintanena | asti ctra kim api nigham bjam "api pauruam deyam" itydivakyamalokascitam {#26} | tac ca pratibhvat svayam eva gamyam | anye tatkathanam ayuktam | ity ala rahasyodghanena || MoT_1,1.3 ||

***NOTES:#22 4: kathmm#23 N11, 4: samyak#24 4: ntama#25 N11: kalpa*r*; 4: om. kalpa#26 M(II) 18.2a; vgl. M(III) 8.8; Slaje 1994: 169ff.--------------------------------------------------------------

asmin rmyae rma kathopyn mahphaln / ets tu prathama ktv purham arimardana // Mo_1,1.4 // iyysmai vintya bharadvjya dhmate / ekgro dattavn ramyn man abdhir {#27} ivrthine // Mo_1,1.5 //"rme"ty mantraam | rmasyaiva pratipdyatvt | "etn" tvay "asmin" samaya eva dn | dau "ktv" sampdya | "asmai" agre sthitya | "ekgra" etasya vinayena etasmil lagnacitta | yugalakam || MoT_1,1.4-5 ||

***NOTES:#27 N11: akir--------------------------------------------------------------

tata ete kathopy bharadvjena dhmat / kasmicin merugahane brahmao 'gra udht // Mo_1,1.6 //"udht" kathit || MoT_1,1.6 ||

athsya tuo bhagavn brahm {#28} lokapitmaha / varam putra gheti samuvca mahaya // Mo_1,1.7 // {#29} spaam || MoT_1,1.7 ||

***NOTES:#28 4: hma#29 N11: *bharadvja uvca*(s.m.); 4: bharadvja uvca--------------------------------------------------------------

bharadvja kathayati bhagavan bhtabhavyea varo 'yam me 'dya rocate / yeneya janat dukn mucyate tad udhara // Mo_1,1.8 // {#30} "bhtabhavye"ttngatayor ttngatajeti yvat | "udhara" kathaya || MoT_1,1.8 || bharadvjavkya rutv rbrahm kathayati guru vlmkim atru prrthayasva prayatnata / teneda yat samrabdha rmyaam aninditam // Mo_1,1.9 // tasmi jte naro moht samagrt santariyati / setunevmbudhe pram apragualin // Mo_1,1.10 //yugalakam | "pram" iti prvrdhenpi yojyam | "ambudher" iti pacam brahmavkyam upasaharati || MoT_1,1.9-10 ||

***NOTES:#30 N11, 4: brahmovca--------------------------------------------------------------

ity uktv sa bharadvjam parameh mamramam / abhygamat sama tena bharadvjena bhtakt // Mo_1,1.11 //parame {#31} cinmtrkhye uttame pade tihati uddhamanorpatvd iti "parameh" || MoT_1,1.11 ||

***NOTES:#31 N11: (uttame) pa--------------------------------------------------------------

tra sampjito deva so 'rghyapdydin may / avocan mm mahsattva sarvabhtahite rata // Mo_1,1.12 // [BhG V 25d]spaam || MoT_1,1.12 || brahm kathayati rmasvabhvakathand asmd varamune tvay / nodyoga samparityjya sampter aninditt // Mo_1,1.13 //" sampte "samptiparyantam || MoT_1,1.13 ||

nanu kimartham udyoga na tyajmty | atrha jtennena loko 'yam asmt sasrasakat / samuttariyati kipram potenevtha sgart // Mo_1,1.14 //"atha"abda pdaprartha || MoT_1,1.14 ||

vaktu tavaitam evrtham aham gatavn {#32} ayam / kuru lokahitrtha tva stram ity uktavn aja // Mo_1,1.15 //spaam {#33} | brahmao vkyam upasaharati "ity uktavn" iti || MoT_1,1.15 ||

***NOTES:#32 N11, 4: vnn#33 N11: *spaam*--------------------------------------------------------------

rma puyramt tasmt kad antardhim gata / muhrtd udyata proccais taraga iva vria // Mo_1,1.16 //

"puyramt" pavitrt madramt | "tasmt" tasmin samaye ghtt | munayohi {#34} navnni navnny rami ghanti | brahm ka "iva" | "taraga iva" | yath "vria" "udyata" prvam utthita "taraga" | "muhrtd antardhim" gacchati tathety artha || MoT_1,1.16 ||

***NOTES:#34 N11: *hi*--------------------------------------------------------------

tasmin prayte bhagavaty aha vismayam gata / punas tatra bharadvjam apccha svacchay dhiy // Mo_1,1.17 //"bharadvja" kathambhtam | upalakita kay | "svacchay dhiy" | anyath pcchanam ayuktam eva syd iti bhva || MoT_1,1.17 ||

kim apccha ity | atrha kim etad brahma proktam bharadvja vadu me / ity uktena puna proktam bharadvjena me 'nagha // Mo_1,1.18 //"anagha" he doarahita rma || MoT_1,1.18 ||

bharadvja kathayati etad uktam bhagavat yath rmyaa kuru / sarvalokahityu sasrravapotakam // Mo_1,1.19 //"etat"padkkm {#35} prayati "yathe"ti || MoT_1,1.19 || nanu tatas tava kim ity | atrha mahya ca bhagavan brhi katha sasrasakae / rmo vyavahto 'py asmin bharata ca mahman // Mo_1,1.20 //"vyavahta" vyavahra ktavn | "api"abda asambhvandyotaka "sasrasakae" ity anena sambadhyate {#36} || MoT_1,1.20 ||

***NOTES:#35 N11: pada; 4: par**#36 N11, 4: ddhya--------------------------------------------------------------

atrughno lakmaa cpi st cpi yaasvin / rmnuyyinas te v mantriputr mahdhiya // Mo_1,1.21 //spaam || MoT_1,1.21 ||

nirdukhat yathaite tu prpts tad brhi me sphuam / tathaivha tariymi tato janatay saha // Mo_1,1.22 //"ete" rmdaya || MoT_1,1.22 || rvlmki rrmam {#37} prati kathayati bharadvjena rjendra yadety ukto 'smi sdaram / tad kartu vibhor jm aha vaktum pravttavn // Mo_1,1.23 //"asmi" aham | "iti" prvoktaprakrea | "ukta" {#38} kathita | "vibho" brahmaa || MoT_1,1.23 ||

***NOTES:#37 4: om. rmam#38 4: okta--------------------------------------------------------------

pravttim eva sphuayati u vatsa bharadvja yathpa vadmi te / rutena yena sammoham ala dre kariyasi // Mo_1,1.24 //"alam" atiayena | "v" iti pratij sampdayitum prastva karoti || MoT_1,1.24 ||

tath vyavahara prja yath vyavahta sukh / sarvsasaktay buddhy rmo rjvalocana // Mo_1,1.25 //"sarvsasaktay" samastaphalsagarahitay || MoT_1,1.25 || na kevala rma eva ki tv anye 'pty abhipryea kathayati lakmao bharata caiva atrughna ca mahman | kausaly ca sumitr ca st daarathas tath || MoT_1,1.26 ||

spaam || MoT_1,1.26 ||

ktstha cvirodha ca bodhapram upgata / vasiho vmadeva ca mantrio 'au tathetare // Mo_1,1.27 //"ktstha" iti nma "avirodha" iti ca | "aau mantria" av amtys | "tathetare" anye 'py aau mantria | tena oaa mantria iti paramrtha || MoT_1,1.27 || "itara" ity asyrtha sphua kathayati ghir vikunto bhma ca satyavardhana eva ca / vibhaa suea ca hanumn indrajit tath // Mo_1,1.28 //spaam || MoT_1,1.28 ||

ete 'viati prokt samanrgacetasa / jvanmukt mahtmno yathprptnuvartina // Mo_1,1.29 //"yathprptnuvartina" | na tu svaprayatnanih iti yvat || MoT_1,1.29 ||

ebhir yath hta datta ghtam uita smtam / tath ced vartase putra mukta evsi sakat // Mo_1,1.30 //"ebhi" rmdibhi || MoT_1,1.30 ||

bharadvjasya pranvasaradnrtha sargntalokena tvat svavkyam upasaharati aprasasrasamudrapt labdhv par yuktim udrasattva / na okam yti na dainyam eti gatajvaras tihati nityatpta // Mo_1,1.31 //"apra" ya "sasrasamudra" | tatra "pt" patanala | "udrasattva" utkadhairyayukta "purua" | "parm" utk {#39} | "yukti" dytyantbhvajnalaka vakyam yukti | prpya | "okam" apeklakaa oka | "nyti" | tath "dainyam" dnatvam | atptim iti yvat | "naiti" | pratyuta "gatajvara" apeksvarpajvararahita | ata eva "nityatpta" "tihat"ti ivam || MoT_1,1.31 ||

***NOTES:#39 N11: utyam; 4: r(n)** utk(n)**--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae prathama sarga || 1,1 ||

************************************************************************

bharadvja pcchati {#1} jvanmuktasthitim brahman ktv rghavam dita / kramt kathaya me nityam bhaviymi sukh yath // Mo_1,2.1 //"brahman" rvlmke | tva | "jvanmuktasthiti" jvanmuktamaryd | "rghava" rrmam | "dita" "ktv" | "me kathaya" rrmavttntadvrea kathayeti bhva | nanu kimartha kathaymty | atrha | "bhaviym"ti | aha "yath" yena jvanmuktasthitikathanena | "nityasukh" jvanmuktykhyamahsukhayukto | "bhaviymi" || MoT_1,2.1 || rvlmki rrmavttntaravadhikritvasampdanrtha tvat smnyenopadea karoti bhramasya jgatasysya jtasykavaravat / apunasmaraam manye sdho vismaraa varam // Mo_1,2.2 //he "sdho" | aham "asya" pura sphurata {#2} | "jgatasya" jagatsambandhina | tadviayasyeti yvat | tath "kavaravat" kanlimavat | "jtasya" prdurbhtasya | mithybhtasyeti yvat | "bhramasya" jagattvajnarpasya mithyjnasya | "apunasmaraam" punasmtiviayabhvnayanam | upekm iti {#3} yvat | "varam" utka | "vismaraam" vismti | "manye" | upek evtra yukt | na vismti | tasy jyavyptatvd iti bhva || MoT_1,2.2 ||

***NOTES:#1 4: kathayati#2 4: om. pura#3 4: kmti--------------------------------------------------------------

nanu tad "apunasmaraa "kenopyena bhaviyatty | atrha dytyantbhvabodha vin tan nnubhyate / kadcit kenacin nma sa bodho 'nviyatm ata // Mo_1,2.3 //"nma" nicaye | "kenacit" puruea | "tad" apunasmaraa | dyasya ... {#4}

...

{#5} ajnasughankr ghanhakralin / punar janmakar prokt malin vsan budhai // Mo_1,2.12 //paitai "vsan" "malin" "ukt" | kathambht | "ajnasughankr" | "ajnena" cinmtrjnena | "sughana kra" yasy | s | cinmtrjnenaiva hi vsan ghanbhavanti | anyath uddhacinmtraikyena vsan kiviay syt | puna kathambht | "ghana" acchinna | ya "ahakra" dehdiviaya ahambhva | tena "lin" | vsanvaenaiva hi dehdiniha ahakro ghanbhavati | puna kathambht | "puna janmakar" punar api bhavakar | padrthabhvena vyaktbhvt || MoT_1,2.12 || uddhy {#6} svarpa kathayati punarjanmkuratyakt sthit sambhabjavat / dehnta dhriyate jtajey uddheti socyate // Mo_1,2.13 //paitai "s" vsan | "uddheti" kathyate | "s" k | y "dehnta" dehasthitiparyantam eva | na tu tadanantaram api | "dhriyate" avatihate | y kathambht |" punarjanm"khyen"kurea" "tyakt" | yata "sambhabjavat" bharjitabjavat | "sthit" | yath sambham bjam kramtrea tihati | akurasamartha na bhavati | tath uddh vsanpy kramtreaiva tihati | janmkurotpdanasamarth {#7} na bhavatty artha | puna kathambht | "jta jeyam" avayajeyatvena sthitam paramtmatattvam | yay {#8} hetubhtay | td | stravicrdirpay uddhay vsanayaiva hi paramtmatattva jyate || MoT_1,2.13 || uddhy rayaviea kathayati apunarjanmakara jvanmukteu dehiu / vsan vidyate uddh dehe cakra iva bhrama // Mo_1,2.14 //"jvanmukteu dehiu" jveu | "apunarjanmakara" punarjanmkrik | "uddh" "vsan dehe vidyate" | na tu citte | k "iva "| "bhrama" "iva" | yath "bhrama" ckrkrea bhramaa | "cakre" vidyate | tathety artha | jvanmuktn vsan {#9} phaldyanusandhnnutpdik {#10} evstti bhva || MoT_1,2.14 ||

***NOTES:#4 N11: folio 5 fehlt. 4: Aussparung bis Ende k "ad" 12#5 N11: [ajnasughank]r#6 Ende Textaussparung 4#7 N11: pdasam; 4: pda*na*sam#8 N11, 4: th#9 N11: v**sa#10 4: lnu--------------------------------------------------------------

jvanmuktalakaa kathayati ye uddhavsan bhyo na janmnarthabhjanam / jtajeys ta ucyante jvanmukt mahdhiya // Mo_1,2.15 //"uddh vsan" ye | te | td || MoT_1,2.15 || smnyenopadea ktv rrmavttntam rabhate jvanmuktapadam prpto yath {#11} rmo mahmati / tat te 'ham sampravakymi jarmaraantaye // Mo_1,2.16 //nanu kimartha rrmajvanmuktiprpti kathayasty | atrha "jare"ti | rrmajvanmuktipadaprptiravaena hi tavpi tadvyavahrnusrea jardintir bhavatti bhva || MoT_1,2.16 || nanu bahpadeakkio mama ki rmakramamtrakathanenety | atrha bharadvja mahbuddhe rmakramam ima ubham / u vakymi tenaiva sarva jsyasi sarvath // Mo_1,2.17 //"sarvathe"ty anena tata kpy kk tava na syd iti bhva || MoT_1,2.17 || tad eva kathayati vidyghd vinikramya rmo rjvalocana / divasny anayad gehe llbhir akutobhaya // Mo_1,2.18 //"divasni" | na tu msn | avidyamna kuto 'pi bhaya yasya sa "akutobhaya "| nirbhaya ity artha || MoT_1,2.18 ||

***NOTES:#11 4: th**--------------------------------------------------------------

atha gacchati kle 'tra playaty avani npe / prajsu vtaoksu sthitsu vigatajvaram // Mo_1,2.19 // trthamunyramare draum utkahitam mana / rmasybhd bha tatra kadcid gualina // Mo_1,2.20 //spaam | yugmam || MoT_1,2.19-20 ||

rghava cintayitvaivam {#12} upetya caraau pitu / hasa padmv iva navau jagrha navakesarau // Mo_1,2.21 //pdavandana cakrety artha || MoT_1,2.21 || rrma pitaram prati kathayati trthni devasadmni vanny yatanni ca / draum utkahita tta mameda hi bham mana // Mo_1,2.22 //"hi" nicaye || MoT_1,2.22 ||

***NOTES:#12 4: aiva()m--------------------------------------------------------------

tad etm arthanm prv saphalkartum arhasi / na so 'sti bhuvane tta tvay yo 'rth vimnita // Mo_1,2.23 //maydya tvat tava kpi prrthan na kteti "prvm" ity asybhiprya || MoT_1,2.23 || rrmaprrthanm upasaharati iti samprrthito rj vasihena sama tad / vicrymucad evaina rmam prathamam {#13} arthinam // Mo_1,2.24 //"vicryai"va | na tu "vicram" aktv | "prathamam arthina" tatprvam arthibhtam || MoT_1,2.24 ||

***NOTES:#13 N11: prathasamarth*i*nam--------------------------------------------------------------

ubhe nakatradivase bhrtbhy saha rghava / magallaktavapu ktasvastyayano dvijai // Mo_1,2.25 // vasihaprahitair viprai stratajjai samanvita / snigdhai katipayair eva rjaputravarai saha // Mo_1,2.26 // ambbhir vihitrbhir {#14} ligyligya bhita / niragt sa ght tasmt trthaytrrtham udyata // Mo_1,2.27 //"ligyligye"ty anena snehtiayo dyotyate | "niragt" {#15} niryayau || MoT_1,2.25-27 ||

***NOTES:#14 4: bhir#15 4: gn--------------------------------------------------------------

nirgata svapurt paurais tryaghoea vardhita / pyamna purandhr netrair bhgaughabhagurai {#16} // Mo_1,2.28 // grmalalanlokahastapadmpavarjitai {#17} / ljavarair vikrtm himair iva himcala // Mo_1,2.29 // varjayan {#18} vipragan parivan prajia / lokayan digant ca paricakrma jagale // Mo_1,2.30 //"paricakrma" pdacrea gatavn | trthaytry hi pdacrea gamanam puyvaham || MoT_1,2.28-30 ||

***NOTES:#16 N11: bh(ghau)*gau*#17 N11: k()aha...dm(sa)*pa*#18 4: yin--------------------------------------------------------------

athrabhya svakt tasmt kramt kosalamaalt / snnadnatapodhynaprvaka sa dadara ha // Mo_1,2.31 //"ha"abda nipta || MoT_1,2.31 || ki "dadare"ti karmpekym ha nads trthni puyni vanny yatanni ca / jagalni vannteu tany abdhimahbhtm // Mo_1,2.32 //"vannteu" sthitni "jagalni" sajal de || MoT_1,2.32 ||

mandkinm indunibh klind cotpalmalm / sarasvat atadru ca candrabhgm irvatm // Mo_1,2.33 //spaam || MoT_1,2.33 ||

ve {#19} ca kave {#20} ca nirvindhy saray tath / carmavat vitast ca vipm bhudm {#21} api // Mo_1,2.34 //spaam || MoT_1,2.34 ||

***NOTES:#19 N11: ve [Nebenform; Pinnow 1951: 442f.]#20 N11: ve [wie oben]#21 N11, 4: bahu; bhu mit 1, 3, N10 sowie Pinnow 1951: 341f.--------------------------------------------------------------

prayga naimia caiva dharmraya gay tath / vras rgiri ca kedram pukara tath // Mo_1,2.35 //

spaam || MoT_1,2.35 ||

mnasa ca kramasaras tathaivottaramnasam / vaavm maav caiva trthavnda sasodaram // Mo_1,2.36 //"trthavnda" kathambhta | "sasodara" sodarkhyatrthasahitam || MoT_1,2.36 ||

agnitrtham mahtrtham indradyumnasaras tath / sarsi saras caiva tath vphradvalm // Mo_1,2.37 //spaam || MoT_1,2.37 ||

svmina krttikeya {#22} ca sligrmahari tath / sthnni ca catuai harasya girijpate // Mo_1,2.38 //spaam || MoT_1,2.38 ||

***NOTES:#22 N11, 4: krti--------------------------------------------------------------

nncaryavicitri caturabdhitani {#23} ca / vindyakandarakuj {#24} ca kulaailasthalni ca // Mo_1,2.39 //spaam || MoT_1,2.39 ||

***NOTES:#23 4: tath#24 4: nt--------------------------------------------------------------

rjar ca mahatm brahmar tathaiva ca / devnm brhman ca pvann ram ubhn // Mo_1,2.40 //spaam || MoT_1,2.40 ||

bhyo bhya sa babhrma bhrtbhy saha mnada / caturv api diganteu sarvn eva mahtan // Mo_1,2.41 //spaam || MoT_1,2.41 || sargntalokena trthaytrbhramaam upasaharati amarakinnaramnavamnita samavalokya mahm akhilm imm / upayayau svagha raghunandano vihtadik ivalokam ivevara // Mo_1,2.42 //"vara" kathambhta | "vihtadik" viht vihraviaykt dia yena | tda {#25} | iti ivam || MoT_1,2.42 ||

***NOTES:#25 4: --------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae dvitya sarga || 1,2 ||

************************************************************************

rrmasya ghapravea kathayati ljapupjalivrtair {#1} vikra pauravsibhi / sa vivea gha rm jayanto viapa yath // Mo_1,3.1 // "vikra" bharita |" jayanta" indraputra || MoT_1,3.1 || praanmtha pitara vasiham mtbndhavn / brhman guruvddh ca rghava prathamgata // Mo_1,3.2 //spaam || MoT_1,3.2 ||

***NOTES:#1 4: tai--------------------------------------------------------------

suhdbhir mtbhi {#2} caiva pitr dvijagaena ca / muhur ligancrai rghavo na mamau tad // Mo_1,3.3 // "rghavas" "tad" "suhd"di"bhi" sahaktai "ligancrai" liganarpai lokcrai |" na" "mamau" mahnandayukto jta iti bhva || MoT_1,3.3 ||

***NOTES:#2 4: bhr (wie N/Ed); m bei 1, 3, N10--------------------------------------------------------------

tasmin dhair darathau priyaprakathanair mitha / jughrur madhurair mduvaasvanair iva // Mo_1,3.4 //"tasmin" "darathau" "mitha" "priyaprakathanai" rrmaviayai anyo'nyam priyakathanai | rrmo gham prpta ity evarpai parasparam priyakathanair iti yvat |" " dia | "jughru" ghrim prpu | magalavcibhkampotthnd iyam ukti |" priyaprakathanai" kathambhtai | "dhais" tath "madhurai" karasukhai | "priyaprakathanai" kair "iva" | "mduvaasvanair" "iva" | yath tai puru ghranti | tathety artha || MoT_1,3.4 || bahny sa dinny atra rmgamanam utsava / mahnande jann mucan kelikolhalkula // Mo_1,3.5 //"atra" daarathapure |" rmgamanam" {#3} " utsava" {#4} "sa" abht | kiyanta kla | "bahni" "dinni" | bahudinaparyantam ity artha |" utsava" ki kurvan | "jann mahnande" "mucan" | "se"ti {#5} prayoga ra || MoT_1,3.5 ||

***NOTES:#3 4: ganam#4 4: va#5 N11: (a)**se--------------------------------------------------------------

uvsa sa sukha gehe tata prabhti rghava / varayan vividhcrn decrn itas tata // Mo_1,3.6 //"itas tata" yatra tatra || MoT_1,3.6 ||

prtar utthya rmo 'sau ktv sandhy yathvidhi / sabhsastha dadarendrasama svapitara tad // Mo_1,3.7 //spaam || MoT_1,3.7 ||

kathbhi suvicitrbhi sa vasihdibhi saha / sthitv dinacaturbhga jnagarbhbhir dta // Mo_1,3.8 // jagma pitranujto mahaty senayvta / varhamahikra vanam kheakecchay // Mo_1,3.9 //"kheecchay" mgaykkay || MoT_1,3.8-9 ||

tata gatya sadane ktv snndika kramt / samitrabndhavo bhuktv ninya sasuhn nim // Mo_1,3.10 //spaam || MoT_1,3.10 || evarpam cram asau naikasminn eva dine ktavn api tu sarvadaivety abhipryea kathayati evampryadincro bhrtbhy saha rghava / gatya trthaytry samuvsa pitur ghe // Mo_1,3.11 //spaam || MoT_1,3.11 ||

sargntalokenaitad upasaharati npatisavyavahramanojay sujanacetasi {#6} candrikay tath / parininya dinni sa ceay rutasudhrasapealaynagha // Mo_1,3.12 //

***NOTES:#6 4: sva--------------------------------------------------------------

"sa anagha" doarahita rrma | evavidhay "ceay dinni parininya" laghitavn | kividhay | "npativyavahrea" prajvicrdin rjavyavahrea | "manojay" hdyay | tath "sujanacetasi" satpuruamanasi | "candrikay" sujanahdayhldikayeti {#7} yvat | tath "rute" {#8} ravae | "sudhrasa"vat "pealay" | datve tu ki vcyam iti bhva | iti ivam || MoT_1,3.12 ||

***NOTES:#7 4: sva#8 N11: *rute*--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae ttya sarga || 1,3 ||

************************************************************************

{#1} athonaoae vare vartamne raghdvahe / rmnuyyini tath atrughne lakmae 'pi ca // Mo_1,4.1 // bharate sasthite nityam mtmahaghe sukham / playaty avani rji yathvad akhilm imm // Mo_1,4.2 // janyatrrtha ca putrm pratyaha saha mantribhi / ktamantre mahprje {#2} tajje daarathe npe // Mo_1,4.3 // kty trthaytry rmo nijaghasthita / jagmnudina krya aradvmala sara // Mo_1,4.4 //"tath" naoaavare satty artha | "janyatrrtha" vivhrtham | "krya" katm || MoT_1,4.1-4 ||

***NOTES:#1 N11: o#2 N11, 4: pra--------------------------------------------------------------

kryam eva kathayati kramd asya vilkam putm mukham dadhe / pkaphulladala ukla slimlam ivmbujam // Mo_1,4.5 //katy hi mukhasya pim jyate || MoT_1,4.5 ||

kapolatalasalnapi padmsanasthita / cintparavaas tm avypro babhva sa // Mo_1,4.6 //"sa" rrma || MoT_1,4.6 ||

kga cintay yukta khed paramadurman / novca kasyacit kicil lipikarmrpitopama // Mo_1,4.7 //spaam || MoT_1,4.7 ||

khedt parijanensau prrthyamna puna puna / cakrhnikam cram parimlnamukhmbuja // Mo_1,4.8 //spaam || MoT_1,4.8 ||

evam muniviia ta rma guagakaram / lokya bhrtarv asya tm evyayatur dam // Mo_1,4.9 //"muniviiam" utkam muni | vairgyavattvt | "asya tm" "eva" "da" rmasambandhin krydirpm evvasthm || MoT_1,4.9 ||

tath teu tanjeu khedavatsu keu ca / sapatnko mahpla cintvivaat yayau // Mo_1,4.10 //spaam || MoT_1,4.10 ||

k te putra ghan cintety eva rmam puna puna / apcchat snigdhay vc na ckathayad asya sa // Mo_1,4.11 //"sa" rma | "asya" pitu || MoT_1,4.11 ||

na kicit tta me dukam ity uktv pitur akaga / rmo rjvapatrkas tm eva sma tihati // Mo_1,4.12 //spaam || MoT_1,4.12 ||

tato daaratho rj rma ki khedavn iti / apcchat sarvakryaja vasiha vadat varam // Mo_1,4.13 //"sarvakryaja" sarveu kryeu nipuam | anyath pcchanam ayuktam eva syd iti bhva || MoT_1,4.13 ||

asty atra kraa rman m rjan dukham astu te / ity ukta cintay yukto vasihamunin npa // Mo_1,4.14 //"rmat" jnkhyaphalakritvt | "kraa" vairgykhya kicid | asmin samaye vaktum ayuktam iti bhva || MoT_1,4.14 ||

upasahtam {#3} api vasihavkya sargntalokena puna kathayati kopa vidakalan vitata ca hara nlpena kraavaena vahanti santa | sargea sahatijavena vin jagatym bhtni bhpa na mahnti vikrayanti || MoT_1,4.15 ||

***NOTES:#3 4: saha--------------------------------------------------------------

"santa" sdhava | "alpena" stokena | "kraavaena" vitata "kopa" vitat "vidakalan" {#4} "vitata" "hara" "ca" | "na" "vahanti" na dhrayanti | "alpene"ti vieaasya "krae"ty anenrthika sambandha | atra vyatirekea dntam ha "sargee"ti | he "bhpa" | "mahnti bhtni" mahbhtni | "jagaty" jagati | "sargea vin" mahsi "vin" | tath "sahatijavena vin" sahrkhyavegena vin | "na vikrayanti" kryotpattykhyavikrayuktni {#5} tath nkhyavikrayuktni {#6} ca na bhavanti | tat karoti tad cae iti ic | "vikravant"ti v pha | sthityavasthym avntarasargasahatirpelpena kraena na bhavantti bhva | iti ivam || MoT_1,4.15 ||

***NOTES:#4 N11: ln#5 4: kty#6 4: na; N11: n()a--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae caturtha sarga || 1,4 ||

************************************************************************

rvlmkir bharadvjam prati {#1} kathayati ity ukte {#2} muninthena sandehavati prthive / khedavaty {#3} sthite mauna kacit klam pratkii // Mo_1,5.1 // parikhinnsu sarvsu rju npasadmasu / sthitsu svadhnsu rmacesu sarvata // Mo_1,5.2 // {#4} etasminn eva kle tu vivmitra iti ruta / maharir gamad drau tam ayodhy nardhipam // Mo_1,5.3 //"gamat" {#5} gacchati sma || MoT_1,5.1-3 ||

***NOTES:#1 4: om. prati#2 N11, 4: kto#3 4: khe; N11: khea#4 N11: (yugmam)#5 4: mad--------------------------------------------------------------

nanu kimartham {#6} asau gata ity | atrha {#7} tasya yajo 'tha rakobhis tad vilulupe kila / myvryabalonmattair dharmakmasya dhmata // Mo_1,5.4 // rakrtha tasya yajasya draum aicchat sa prthivam / na hi akto hy avighnena tam ptu sa muni kratum // Mo_1,5.5 //nanu kimartha ta "rakrtha" "draum aicchad" ity | atrha "na h"ti || MoT_1,5.4-5 ||

***NOTES:#6 4: kim#7 4: tr--------------------------------------------------------------

tatas te vinrtham udyatas tapas nidhi / vivmitro mahtej ayodhym abhyayt purm // Mo_1,5.6 // [Rm I 17, 23]"abhyayt" {#8} abhigacchati sma || MoT_1,5.6 ||

***NOTES:#8 4: yd--------------------------------------------------------------

sa rjo darankk dvrdhyakn uvca ha / ghram khyta mm prpta kauika gdhina sutam // Mo_1,5.7 // [Rm I 17, 24]"ha"abda nipta | kim "uvce"ti karmpekym uttarrdha karmatvena kathayati "ghram" iti | "khyta" kathayata | yyam iti ea | "gdhina" gdhirjasya || MoT_1,5.7 ||

tasya tad vacana rutv dvsth rjagha yayu / sambhrntamanasa sarve tena vkyena codit // Mo_1,5.8 // [Rm I 17, 25]"tena" "vkyena" vivmitroktena vkyena || MoT_1,5.8 ||

te gatv rjabhavana vivmitram i tata / prptam vedaym su prathrapati tad // Mo_1,5.9 // [Rm I 17, 26]"prathrapati" dvsthdhikriam || MoT_1,5.9 ||

athsthnagatam bhpa rjamaalam sthitam / samupetya tvaryukto yko 'sau vyajijapat // Mo_1,5.10 //"asau yka" prathrapati || MoT_1,5.10 ||

ki "vyajijapad" ity | atrha deva dvri mahtej blabhskarasannibha / jvlruajaja pum rmn avasthita // Mo_1,5.11 //spaam || MoT_1,5.11 ||

sa cmarapatkhya svebhapuruyudham / ktavs tam pradea yas tejobhi krakcanam // Mo_1,5.12 //

spaam || MoT_1,5.12 ||

vakty asmn u yk nivedayata rjani / vivmitro muni prpta ity anuddhatay gir // Mo_1,5.13 // {#9} {#10} asau purua "asmn" "anuddhatay" "gire"ti "vakt"ti sambandha |yk {#11} ity mantraam | yyam ity adhyhryam || MoT_1,5.13 ||

***NOTES:#9 4 zieht Strophe 13 vor Strophe 12.#10 4: spaam a#11 N11, 4: ka--------------------------------------------------------------

iti ykavacanam karya npasattama / sa samantr sasmanta prottasthe hemaviart // Mo_1,5.14 //"hemaviart" suvarapht || MoT_1,5.14 ||

padtir eva mahat rj vndena plita / vasihavmadevbhy saha smantasastuta // Mo_1,5.15 //spaam {#12} || MoT_1,5.15 ||

***NOTES:#12 N11: *spaam*--------------------------------------------------------------

jagma tatra yatrsau vivmitro mahmuni / dadara munirdla dvrabhmv adhihitam // Mo_1,5.16 //spaam || MoT_1,5.16 ||

kda dadarety apekym ha kenpi kraenorvtalam arkam ivgatam / brhmea tejaskrnta ktrea ca mahaujas // Mo_1,5.17 //spaam || MoT_1,5.17 ||

jarjarahay {#13} nitya tapaprasararkay {#14} / javally {#15} vtaskandha sasandhybhram ivcalam // Mo_1,5.18 //spaam || MoT_1,5.18 ||

***NOTES:#13 N11: *ha*#14 N11: ra t#15 N11, 4: valy--------------------------------------------------------------

upanta ca knta ca dptam apratigha tath / nibhta corjitkra dadhnam bhsvara {#16} vapu // Mo_1,5.19 //"apratigham" apratightkram {#17} | "nibhta" komala || MoT_1,5.19 ||

***NOTES:#16 N11: bhsu#17 N11, 4: kri--------------------------------------------------------------

pealentibhmena prasannenkulena ca / gambhretiprena tejas rajitaprajam // Mo_1,5.20 //spaam || MoT_1,5.20 ||

anantajvitadasakhm ekm aninditm / dhrayanta kare lak vm amlnamnasam // Mo_1,5.21 //"lakm" pealm || MoT_1,5.21 ||

karukrntacetastvt prasannamadhurekitai / kaair amteneva {#18} sasicantam im praj // Mo_1,5.22 //spaam || MoT_1,5.22 ||

***NOTES:#18 N11, 4: naiva--------------------------------------------------------------

sitsitatatpga dhavalapronnatabhruvam / nanda ca bhaya cnta prayacchantam avekitu // Mo_1,5.23 //"avekitu" payata | atipealatvt "nanda"dna | satejaskatvt "bhaya"dnam || MoT_1,5.23 ||

munim lokya bhplo drd evnatkti {#19} / praanma galanmaulimaimlitabhtalam {#20} // Mo_1,5.24 //"galad" itydi kriyvieaam || MoT_1,5.24 ||

***NOTES:#19 4: nan#20 4: mnita--------------------------------------------------------------

munir apy avaner am bhsvn iva atakratum / tatrbhivday cakre madhurodray gir // Mo_1,5.25 //spaam || MoT_1,5.25 ||

tato vasihapramukh sarva eva dvijtaya / svgatdikrameainam pjaym sur dt // Mo_1,5.26 //"ena" vivmitram || MoT_1,5.26 ||

daaratha kathayati aakitopantena bhsvat daranena te / sdho svanught smo ravievmbujkar // Mo_1,5.27 //"aakitam" akarhitam | "upantena" prptena || MoT_1,5.27 ||

yad andi yad akubdha yad apyavivarjitam / tad nandasukham prpt {#21} adya tvaddarann mune // Mo_1,5.28 //"tvaddaranena" vayam brahmnandam "prpt" iti bhva || MoT_1,5.28 ||

***NOTES:#21 N11: pt**--------------------------------------------------------------

adya vartmahe nna dharmy dhuri dharmata / bhavadgamanasyeme yad vaya lakyat gat // Mo_1,5.29 //"vartmahe" tihma | "lakyatm" rayatvam | viayatvam iti yvat || MoT_1,5.29 ||

evam prakathayanto 'tra rjno 'tha maharaya / saneu sabhsthnam sthya samupvian // Mo_1,5.30 //"samupvian" upavi || MoT_1,5.30 ||

sa dv jvalita lakmy bhtas tam im gatam / prahavadano rj svayam arghya nyavedayat // Mo_1,5.31 // [Rm I 17, 28]"nyavedayad" arpitavn || MoT_1,5.31 ||

sa rja pratighyrghya stradena karma / pradakiam prakurvanta rjnam paryapjayat // Mo_1,5.32 // [Rm I 17, 29ab (*539cd)]spaam || MoT_1,5.32 ||

sa rj pjitas tena prahavadanas tad / kuala cvyaya caiva {#22} paryapcchan nardhipam // Mo_1,5.33 // [Rm I 17, 29cd]spaam || MoT_1,5.33 ||

***NOTES:#22 4: kuala ca -- caiva; N11: ...c()apiya caiva; wir wie 1, 3, N10--------------------------------------------------------------

vasihena samgamya prahasya munipugava / yathrha crcayitvainam papracchnmaya tata // Mo_1,5.34 // [Rm I 17, 30ab (*541ab)]spaam || MoT_1,5.34 ||

kaa yathrham anyo'nyam pjayitv sametya ca / te sarve hamanaso mahrjaniveane // Mo_1,5.35 // [Rm I 17, 31ab (*541cd)]spaam || MoT_1,5.35 ||

yathocitsanagat mitha savddhatejasa / parasparea papracchu sarve 'nmayam dart // Mo_1,5.36 //spaam || MoT_1,5.36 ||

upaviya tasmai sa vivmitrya dhmate / pdyam arghya ca g caiva {#23} bhyo bhyo nyavedayat // Mo_1,5.37 // [Rm I *542ab;ef]spaam || MoT_1,5.37 ||

***NOTES:#23 N11: cai--------------------------------------------------------------

arcayitv ca vidhivad vivmitram abhata / prjali prayato vkyam idam prtaman npa // Mo_1,5.38 // [Rm I *542g-j]spaam || MoT_1,5.38 ||

yathmtasya samprptir yath varam avarake | [Rm I 17, 33ab] yathndhasyekaaprptir bhavadgamana {#24} tath || MoT_1,5.39 ||

***NOTES:#24 4: ne--------------------------------------------------------------

spaam {#25} || MoT_1,5.39 ||

***NOTES:#25 N11: *spaam*--------------------------------------------------------------

yatheadhanasamparka putrajanmprajvata | [Rm I 17, 33cd] svapnadrthalbha ca bhavadgamana tath || MoT_1,5.40 ||

[Rm I *545c]spaam || MoT_1,5.40 ||

yathepsitena sayoga iasygamana yath | [Rm I *544] praaasya yath lbho bhavadgamana tath || MoT_1,5.41 ||

[Rm I 17, 33e]spaam {#26} || MoT_1,5.41 || {#27}

***NOTES:#26 N11: *spaam*#27 N11: (atra janmety atra caabddhyhra)--------------------------------------------------------------

yath haro nabhogaty mtasya punar gamt / tath tvadgamd brahman svgata te {#28} mahmune // Mo_1,5.42 // [Rm I 17, 33f-h (*545d)]"mtasya" "punar gamd" | ity atra yatheti ea | he mahmune | "te" "svgatam" astu || MoT_1,5.42 ||

***NOTES:#28 N11: *te*--------------------------------------------------------------

brahmalokanivso hi kasya na prtim vahet / mune {#29} tavgamas tadvat satyam eva bravmi te // Mo_1,5.43 // [Rm I *545ef;*546]spaam || MoT_1,5.43 ||

***NOTES:#29 N11, 4: munes--------------------------------------------------------------

ka ca te parama kma ki ca te karavy aham / ptrabhto 'si me vipra prpta paramadhrmika // Mo_1,5.44 // [Rm I 17, 34a-d]he "vipra" | "asi" tva | "me ptrabhta prpta" || MoT_1,5.44 ||

prva {#30} rjariabdena tapas dyotitapraja / brahmaritvam anu prpta pjyo 'si bhagavan mama // Mo_1,5.45 // [Rm I 17, 35]he "bhagavan" | "prva" "rjariabdenai"va pjya | "anu" pact | "tapas dyotitapraja" san | "brahmaritvam" "prpta" tvam | "mama pjya asi" || MoT_1,5.45 ||

***NOTES:#30 N11, 4: pjyo--------------------------------------------------------------

gagjalbhiekea yath prtir bhaven mama / tath tvaddarant prtir anta tayatva mm // Mo_1,5.46 // [Rm I *551a-c]"anta" manasi || MoT_1,5.46 ||

vigatecchbhayakrodho vtargo nirmaya / idam atyadbhutam brahman yad bhavn mm upgata // Mo_1,5.47 //"mm" upgamnarham iti bhva || MoT_1,5.47 ||

ubhaketragata cham tmnam apakalmaam | [Rm I 17, 36c] candrabimba ivonmagna vedmi vedyavid vara || MoT_1,5.48 ||

"unmagnam" uditam || MoT_1,5.48 ||

skd iva brahmao me tavbhygamanam matam / pto 'smy anughto 'smi tavbhygamann mune // Mo_1,5.49 // [Rm I *555]spaam || MoT_1,5.49 ||

tvadgamanapuyena sdho yad anurajitam / adya me saphala janma jvita tat sujvitam // Mo_1,5.50 // [Rm I 17, 34ef]"tvadgamant" {#31} utpannena "puyena" | "me janma me jvita" ca | "yat" "anurajitam" svoparakta kta | "tat" tato heto | "me janma saphalam" bhavati | "me jvita sujvitam" bhavati || MoT_1,5.50 ||

***NOTES:#31 4: nd--------------------------------------------------------------

tvm ihbhygata dv pratipjya praamya ca | [Rm I *552] tmany eva nammy antar dendur jaladhir {#32} yath || MoT_1,5.51 ||

***NOTES:#32 N11: der dur--------------------------------------------------------------

spaam || MoT_1,5.51 ||

yat krya yena crthena prpto 'si munipugava / ktam ity eva tad viddhi mnyo 'si hi bham mama // Mo_1,5.52 // [Rm I *557]spaam || MoT_1,5.52 ||

svakryea vimara tva kartum arhasi kauika / bhagavan nsty adeya hi tvayi yat pratipadyate {#33} // Mo_1,5.53 // [Rm I 17, 38ab (*558)]he "kauika" {#34} | "tva" | "svakryea" saha "vimara kartum arhasi" kim mama kryam astti vicra kartum arhasti bhva | nanu kimartham aha "svakryea" saha "vimara" karomty | atrha "bhagavann" iti | "hi" yasmt | he "bhagavan" | "tvayi yat pratipadyate" upayujyate | tat {#35} "adeya nsti" | tad dadmy {#36} evety {#37} artha || MoT_1,5.53 ||

***NOTES:#33 4: yad upayujyate; N11: pratipadyate *upayujyate*#34 N11: *he kauika*#35 4: tat tad#36 N11, 4: dadh#37 4: mnety--------------------------------------------------------------

kryasya ca vicra tva kartum arhasi dharmata / kart cham {#38} aea te daivatam paramam bhavn // Mo_1,5.54 // [Rm I 17, 38]spaam || MoT_1,5.54 ||

***NOTES:#38 N11, 4: v--------------------------------------------------------------

sargntalokena daarathavinayokty {#39} muner haragamana kathayati idam atimadhura niamya vkya rutisukham arthavid vintam uktam / prathitaguavad guair viia munivabha parama jagma haram // Mo_1,5.55 // [Rm I 17, 39]"atimadhuram" utkamadhurkhyaguaviia | "rutisukha" karasukham | "arthavid" paramrthajena daarathena | "vinta" savinaya yath bhavati tath"okta" kathita | tath "prathit" {#40} ye "gu" vkyagus | tad"vat" {#41} "guai viiam" | prathitaguaviiam iti yvat | da "vkya niamya" sa "munivabha" munireha kauika | "parama hara jagma" | dtvinayena hi arthino mahn haro jyate | iti ivam || MoT_1,5.55 ||

***NOTES:#39 N11, 4: kta#40 N11: daa*rathena prathit* (s. m. i. m.)#41 4: d--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae pacama sarga || 1,5 ||

************************************************************************

{#1} tac chrutv rjasihasya vkyam adbhutavistaram / harom mahtej vivmitro 'bhyabhata // Mo_1,6.1 // [Rm I 18, 1]spaam || MoT_1,6.1 ||

***NOTES:#1 4: o--------------------------------------------------------------

sada rjardla tavaivaitan mahtale / mahvaaprastasya vasihavaavartina // Mo_1,6.2 // [Rm I 18, 2]"tavaiva" na tv anyasyety artha || MoT_1,6.2 ||

yat tu me hdgata vkya tasya kryavinirayam / kuru tva rjardla dharma samanuplaya // Mo_1,6.3 // [Rm I 18, 3]"tu"abda "vkya"vcyasya "krya"sytikaa {#2} sampdanyat dyotayati | tasya "kryanirayam" hdgatavkyavcyakryanirayam ity artha | nanu kimartha karomty | atrha "dharmam" iti | tavnena dharmaplanam bhaviyatti bhva || MoT_1,6.3 ||

***NOTES:#2 4: a--------------------------------------------------------------

"hdgata vkyam" prakakaroti aha niyamam tihe siddhyartham puruarabha / tasya vighnakar ghor rkas mama sasthit // Mo_1,6.4 // [Rm I 18, 4]"tihe" raymi || MoT_1,6.4 ||

yad yad tu yajena yaje 'ha vibudhavrajam / tad tad me yaja ta vinighnanti nicar // Mo_1,6.5 //"yaje" pjaymi || MoT_1,6.5 ||

bahuo vihite {#3} tasmin mama rkasanyak / akiras te mah yge msena rudhirea ca // Mo_1,6.6 // [Rm I 18, 5 (*562)]spaam || MoT_1,6.6 ||

***NOTES:#3 N11: hate--------------------------------------------------------------

avadhte tathbhte tasmin ygakadambake / ktaramo nirutshas tasmd ded apgamam // Mo_1,6.7 // [Rm I 18, 6]"apgamam" apagata || MoT_1,6.7 ||

na ca me krodham utsraum {#4} buddhir bhavati prthiva / tathbhta hi tat karma na pas tasya vidyate // Mo_1,6.8 // [Rm I 18, 7]padnena sa yaja nayatti bhva || MoT_1,6.8 ||

***NOTES:#4 N11, 4: su--------------------------------------------------------------

d ca kam rjan mama tasmin mahkratau / tvatprasdd avighnena prpayeyam mahphalam // Mo_1,6.9 //he "rjan" | ata "mama tasmin mahkratau d kam" bhavati | ata {#5} aham "mahphalam" ta kratu | "tvatprasdt prpayeyam" prpnuym | "prpayeyam" iti svrthe ic ra || MoT_1,6.9 ||

***NOTES:#5 4: ata--------------------------------------------------------------

trtum arhasi mm rta ararthinam gatam / arthin yan niratva satm abhibhavo hi sa // Mo_1,6.10 //spaam || MoT_1,6.10 ||

nanu kena prakreha {#6} tvattra karomty | atrha tavsti tanaya rmn dptardlavikrama / mahendrasado vro rmo rakovidraa // Mo_1,6.11 //spaam || MoT_1,6.11 ||

***NOTES:#6 4: ha--------------------------------------------------------------

nanu tata kim ity | atrha tam putra rjardla rma satyaparkramam / kkapakadhara ra jyeham me dtum arhasi // Mo_1,6.12 // [Rm I 18, 8]tenaiva rakparaparyya tram me bhaviyatti bhva || MoT_1,6.12 ||

nanu katha iurpo 'sau rkasebhyas tava makha rakiyatty | atrha akto hy ea may gupto divyena svena tejas / rkas ye 'pakartras tem mrdhavinigrahe // Mo_1,6.13 // [Rm I 18, 9]spaam || MoT_1,6.13 ||

reya csmin kariymi bahurpam anantakam / traym api lokn yena pjyo bhaviyati // Mo_1,6.14 // [Rm I 18, 10]spaam || MoT_1,6.14 ||

nanu katham asau tdn rkasnm pura sthtu aknotty | atrha na ca tena samsdya sthtu akt nicar | [Rm I 18, 11ab] kruddha kesaria dv rae vana ivaiak {#7} || MoT_1,6.15 ||

***NOTES:#7 N11: k**--------------------------------------------------------------

"tena" {#8} iti dvitysthne {#9} tty r || MoT_1,6.15 ||

***NOTES:#8 N11: neti#9 4: yasth--------------------------------------------------------------

te ca nnya kkutsthd {#10} yoddhum utsahate pumn | [Rm I 18, 11cd] te kesaria kruddhn mattn karim iva || MoT_1,6.16 ||

***NOTES:#10 N11: sthyd--------------------------------------------------------------

spaam || MoT_1,6.16 ||

vryotsikt hi te pp klakopam rae | [Rm I 18, 12ab] kharadaayor {#11} bhty ktnt kupit iva || MoT_1,6.17 ||

***NOTES:#11 4: ayo--------------------------------------------------------------

spaam || MoT_1,6.17 ||

rmasya rjardla sahiyante na syakn | [Rm I 18, 12cd] anratgat dhr jaladasyeva {#12} psava || MoT_1,6.18 ||

***NOTES:#12 N11, 4: syaiva--------------------------------------------------------------

spaam || MoT_1,6.18 ||

na ca putragata sneha kartum arhasi prthiva | [Rm I 18, 13ab] na tad asti jagaty asmin yan na deyam mahtmana || MoT_1,6.19 ||

spaam || MoT_1,6.19 ||

hanta nna vijnmi hats tn viddhi rkasn | [Rm I 18, 13cd] na hy asmaddaya prj {#13} sandigdhe sampravttaya || MoT_1,6.20 ||

***NOTES:#13 4: j--------------------------------------------------------------

"hanta" hare |" nna" nicaye | aha tn "rkasn" "hatn" jnmi | tvam api "viddhi" | nanu katham aha tvatkathanamtrea jnmty | atrha "na" "h"ti | "sa" samyak | "pravtti" | ye | te td || MoT_1,6.20 ||

aha vedmi mahtmna rma rjvalocanam / vasiha ca mahtej ye cnye drghadarina // Mo_1,6.21 // [Rm I 18, 14]spaam || MoT_1,6.21 ||

yadi dharmo mahattva ca yaas te manasi sthitam / tan mahya svam abhipretam tmaja dtum arhasi // Mo_1,6.22 // [Rm I 18, 15]"manasi sthita" kkitam | "abhipretam" prokta kryrtham iam || MoT_1,6.22 ||

daartra ca me yajo yasmin rmea rkas | [Rm I 18, 17cd] hantavy vighnakartro mama yajasya vairia || MoT_1,6.23 ||

spaam || MoT_1,6.23 ||

atrbhyanuj kkutstha dadatm tava mantria / vasihapramukh sarve tena rma visarjaya // Mo_1,6.24 // [Rm I 18, 16]spaam || MoT_1,6.24 ||

ntyeti kla klaja yathyam mama rghava / tath kuruva bhadra te m ca oke mana kth // Mo_1,6.25 // [Rm I 18, 18]"atyeti" gacchati || MoT_1,6.25 ||

kryam av api kle tu ktam ety upakratm / mahad apy upakrea riktatm ety aklata // Mo_1,6.26 //"aklata" akle || MoT_1,6.26 ||

ity evam uktv dharmtm dharmrthasahita vaca / virarma mahtej vivmitro munvara {#14} // Mo_1,6.27 // [Rm I 18, 19]spaam || MoT_1,6.27 ||

***NOTES:#14 4: r--------------------------------------------------------------

sargntalokena daarathatmbhva kathayati rutv vaco munivarasya mahprabhvas tm atihad upapannam ida sa vaktum / no yuktiyuktakathanena vinaiti toa dhmn apritamano'bhimata ca loka // Mo_1,6.28 //"mahprabhvo" mahnubhvayukta | "sa" daaratha | "munivarasya" vivmitrasya | "vaca" "rutv" "tm atiat" | no kicid apy uktavn ity artha | "ida" tm sanam | "upapanna" yuktam | bhavati | yata "dhmn" buddhiyukta {#15} | "yuktiyuktakathanena" "vin" "vaktu" kathayitu "toa" {#16} "naiti" | na kathayatty artha | "loka" "ca" lokas {#17} tu | "apritamano'bhi"laita {#18} "vaktu" "toa" "naiti" | ata yuktirahita vivmitrasya vkya rutv daaratha tum abhd iti bhva | iti ivam || MoT_1,6.28 ||

***NOTES:#15 4: kt#16 4: #17 N11: lok ca loks#18 4: ata--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae aha sarga || 1,6 ||

************************************************************************

{#1} tac chrutv rjardlo vivmitrasya bhitam / muhrtam sn nicea sadainya caivam abravt // Mo_1,7.1 // [Rm I 19, 1]spaam || MoT_1,7.1 ||

***NOTES:#1 N11: o--------------------------------------------------------------

naoaavaro 'ya rmo rjvalocana / na yuddhayogyatm asya paymi saha rkasai // Mo_1,7.2 // [Rm I 19, 2]spaam || MoT_1,7.2 ||

iyam akauhi pr yasy patir aham prabho / tay parivto yuddha dsymi piitinm // Mo_1,7.3 // [Rm I 19, 3]"piitin" rkasnm || MoT_1,7.3 ||

ime hi {#2} r vikrnt bhty astravirad | [Rm I 19, 4ab] aha cai dhanupir gopt samaramrdhani || MoT_1,7.4 ||

***NOTES:#2 4: om. hi--------------------------------------------------------------

[Rm I 19, 5ab]spaam || MoT_1,7.4 ||

ebhi saha tavrm mahendramahatm api / dadmi yuddham mattn karim iva kesar // Mo_1,7.5 //"hi" yasmd | ete "bhty" bhavanti | "aham cai samaramrdhani gopt"smi | ata aham "ebhi" "saha tavr yuddha dadm"ti sambandha || MoT_1,7.5 ||

blo rmas tv ankeu na jnti balbalam | [Rm I 19, 7ab] antapurd te d nnenny ravani {#3} || MoT_1,7.6 ||

***NOTES:#3 N11: ra(d bahi)*vani*--------------------------------------------------------------

spaam || MoT_1,7.6 ||

na cstrai paramair yukto na ca yuddhavirada {#4} / na bhaabhrkun ca tajja samaramrdhasu // Mo_1,7.7 //ea iti ea || MoT_1,7.7 ||

***NOTES:#4 4: buddhivi--------------------------------------------------------------

kevalam pupaaeu nagaropavaneu ca / udynavanakujeu sadaiva parilita // Mo_1,7.8 //spaam || MoT_1,7.8 ||

vihartum ea jnti saha rjakumrakai / krapupopakrsu svaksv ajirabhmiu // Mo_1,7.9 //spaam || MoT_1,7.9 ||

adya tv atitarm brahman mama {#5} bhgyaviparyayt / himenevhata padmas sampanno harita ka // Mo_1,7.10 //"harita" pu || MoT_1,7.10 ||

***NOTES:#5 N11: brahma*n*(he)*ma*ma--------------------------------------------------------------

nttum annni aknoti na vihartu ghvanau / antakhedaparttm t tihati kevalam // Mo_1,7.11 //"attum" bhakitum || MoT_1,7.11 ||

sadra sahabhtyo 'ha tatkte muninyaka / aradva payovho nna nisahat gata // Mo_1,7.12 //"nisahatm" utkat | sohum aaktatvam || MoT_1,7.12 ||

do 'sau suto bla dhin vivakta / katha dadmi ta tubhya yoddhu saha nicarai // Mo_1,7.13 //spaam || MoT_1,7.13 ||

api blgansagd api sdho sudhrast / rjyd api sukhyaia putrasneho mahmate // Mo_1,7.14 //spaam || MoT_1,7.14 ||

ye durant mahrambhs triu lokeu khedad / putrasnehena santo 'pi kurvate te na sarayam // Mo_1,7.15 //"santa api" sthit api | "saraya" sthiti | "putrasnehena te" vismti gacchantti bhva || MoT_1,7.15 ||

asavo 'tha dhana drs tyajyante mnavai sukham / na putr munirdla svabhvo hy ea jantuu // Mo_1,7.16 //spaam || MoT_1,7.16 ||

rkas krrakarma kayuddhavirad | [Rm I 19, 7ef] rmas tn yodhayatv {#6} ittham uktir evtidusah || MoT_1,7.17 ||

***NOTES:#6 4: yitv--------------------------------------------------------------

"kayuddha" chalayuddham | "uktir eve"ti anuhnasya k katheti bh-va || MoT_1,7.17 ||

viprayukto hi rmea muhrtam api notsahe / jvitu jvitkk na rma netum arhasi // Mo_1,7.18 // [Rm I 19, 8]"notsahe" samartho na bhavmi | "jvitu" jvanakriykarttm anubhavitum | "jvitkk" mama jvitkkty artha || MoT_1,7.18 ||

navavarasahasri mama ytni kauika / dukhenotpdits tv ete catvra putrak may {#7} // Mo_1,7.19 // [Rm I 19, 10]anukampit putr "putrak" || MoT_1,7.19 ||

***NOTES:#7 N11: my--------------------------------------------------------------

pradhnabhtas tev {#8} eu rma kamalalocana / ta vin te trayo 'py anye dhrayanti na jvitam // Mo_1,7.20 //spaam || MoT_1,7.20 ||

***NOTES:#8 4: tv ev--------------------------------------------------------------

sa eva rmo bhavat nyate {#9} rkasn prati / yadi tat putrahna tvam mtam evu viddhi mm // Mo_1,7.21 //spaam || MoT_1,7.21 ||

***NOTES:#9 N11: t(o)*e*--------------------------------------------------------------

caturm tmajn hi prtir atra hi me par / jyeha dharmamaya tasmn na rma netum arhasi // Mo_1,7.22 // [Rm I 19, 11]nirdhrae ah || MoT_1,7.22 ||

nicarabala hantum mune yadi tavepsitam / caturagasamyukta may saha bala naya // Mo_1,7.23 //spaam || MoT_1,7.23 ||

kivry rkass te tu kasya putr katha ca te / kiyatpram ke caite iti varaya me sphuam // Mo_1,7.24 // [Rm I 19, 12]spaam || MoT_1,7.24 ||

katha tena prahartavya te rmea rkasm | / mmakair v balair brahman may v kayodhinm // Mo_1,7.25 // [Rm I 19, 13]rmasygre sthitatvbhvt "tene"ty uktam || MoT_1,7.25 ||

sarvam me asa bhagavan yath tem may rae / sthtavya duasattvn vryotsikt hi rkas // Mo_1,7.26 // [Rm I 19, 14]spaam || MoT_1,7.26 ||

ryate hi mahvro rvao nma rkasa / skd vairavaabhrt putro viravaso mune // Mo_1,7.27 // [Rm I 19, 17]spaam || MoT_1,7.27 ||

astu sa | tata kim ity | atrha sa cet tava makhe vighna karoti kila durmati / tat sagrme na akt 'smo vaya tasya durtmana // Mo_1,7.28 // [Rm I 19, 19cd]"tat" tad || MoT_1,7.28 ||

nanu katham asau tdgvrya astty | atrha kle kle pthag brahman bhrivryavibhtaya | / bhtev abhyudaya ynti pralyante ca klata // Mo_1,7.29 //"bhrivryavibhtaya" mahadvryasampadyukt | "bhtev" iti nirdhrae sap-tam || MoT_1,7.29 ||

adysmis te vaya kle rvadiu atruu / na samarth pura sthtu niyater ea nicaya // Mo_1,7.30 //spaam || MoT_1,7.30 ||

tasmt prasda dharmaja kuru tva mama putrake / mama caivlpabhgyasya bhavn hy asamadaivatam // Mo_1,7.31 // [Rm I 19, 20]"alpabhgyasye"ti | anyath tva rma na ycitavn iti bhva || MoT_1,7.31 ||

devadnavagandharv yakaplavagapannag / na akt rvaa yoddhu ki puna puru yudhi // Mo_1,7.32 //spaam || MoT_1,7.32 ||

mahvryavat vryam datte {#10} sa sudhbhujm / tena srdha na akt smas {#11} sayuge tasya vvar // Mo_1,7.33 // [Rm I 19, 22a-d]"datte" {#12} ghti | pratibadhntti {#13} yvat | mahvryn sudhbhujo 'py asau vryarahitn karotti bhva | "avars" tadapekay nc | "v"abda pdaprartha || MoT_1,7.33 ||

***NOTES:#10 N11, 4: dha#11 N11: sma#12 N11: dha#13 N11: *t*ti--------------------------------------------------------------

nanu rmasya sajjanatvenaivvaya jaya syd ity | atrha ayam anyatama kla pelavktasajjana / rghavo 'pi gato dainya yatra vrdhakajarjara // Mo_1,7.34 //"api"abda rghavasya mahsajjanatva dyotayati | vrdhakeneva jarjara "vrdhakajarjara" || MoT_1,7.34 ||

atha v lavaam brahman yajaghna tam madho sutam / kathaya tva suraprakhya kveva mokymi putrakam // Mo_1,7.35 //"atha v madho suta ta" prasiddha | "yajaghna lavaa" yoddhu "na akt" sma {#14} iti vyavahitdhyhtai saha sambandha | lavao 'pi cet tava yajavighnakr asti tam api yoddhu na akt sma iti bhva | he "suraprakhya" | "tva kathaya" | aha "putraka kveva" kutreva | "mokymi" | na mokymti bhva || MoT_1,7.35 ||

***NOTES:#14 4: sma--------------------------------------------------------------

atha necchasi ced brahmas tad vidheyo 'ham eva te / anyath tu na paymi vata jayam tmana // Mo_1,7.36 //"atha" pakntare | tvam putrmokaa {#15} "cet" yadi | "necchasi" | "tad aha te" tava | "vidheya" yatta | "ev"smi | tad aham evgacchmty artha | "anyath" sahajavicre kriyame | aham "tmana vata jaya na paymi" | na jnmty artha || MoT_1,7.36 ||

***NOTES:#15 N11: putr**--------------------------------------------------------------

sargntalokena daarathavacanam upasaharati ity uktv mduvacanam bhaykulo 'sv lole munimatasaaye nimagna / njst kaam api nicaya mahtm prodvcv iva jaladhau samuhyamna // Mo_1,7.37 //"munimatasya saaye" 'nuhnnanuhnarpe {#16} sandehe | "magna" | ata eva "bhaykula" | "mahtm asau" daaratha | "ity" eva | "mduvacana" komalavacanam | "uktv" | "kaam api" stokam api | "nicaya na ajst" na jtavn | "asau" kathambhta "iva" | "prodvcau jaladhau samuhyamna iva" | jaladhau samuhyamno 'pi kutra gacchmti nicaya na jntti ivam || MoT_1,7.37 ||

***NOTES:#16 4: hnnu--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae saptama sarga || 1,7 ||

************************************************************************

{#1} tac chrutv vacana tasya snehaparykulkaram / samanyu kauiko vkyam pratyuvca mahpatim // Mo_1,8.1 // [Rm I 20, 1]"tasya" daarathasya || MoT_1,8.1 ||

***NOTES:#1 N11, 4: o--------------------------------------------------------------

vivmitra kathayati kariymti sarutya pratij htum icchasi | [Rm I 20, 2ab] sattvavn kesar bhtv mgatm abhivchasi {#2} || MoT_1,8.2 ||

***NOTES:#2 4: vccha--------------------------------------------------------------

spaam || MoT_1,8.2 ||

rghavnm ayukto 'ya kulasysya viparyaya | [Rm I 20, 2cd] na kadcana jyante tau karamaya || MoT_1,8.3 ||

nanu katha "rghavn kulasyya viparyaya ayukto" bhavatty | atra dntam ha | "na kadcane"ti || MoT_1,8.3 ||

yadi tva na kamo rjan gamiymi yathgata / hnapratija {#3} kkutstha sukh bhava sabndhava // Mo_1,8.4 // [Rm I 20, 3]spaam || MoT_1,8.4 ||

***NOTES:#3 4: j--------------------------------------------------------------

rvlmki bharadvjam prati kathayati tasmin kopaparte 'tha vivmitre mahtmani / cacla vasudh ktsn sur ca bhayam vian {#4} // Mo_1,8.5 // [Rm I 20, 4]spaam || MoT_1,8.5 ||

***NOTES:#4 N11, 4: viat--------------------------------------------------------------

krodhbhibhta vijya jaganmitram mahmunim / dhtimn suvrato dhmn vasiho vkyam abravt // Mo_1,8.6 // [Rm I 20, 5]"jaganmitra" vivmitram || MoT_1,8.6 ||

rvasiha kathayati ikvk kule jta skd dharma ivpara | [Rm I 20, 6ab] bhavn daaratha rms trailokye guabhita || MoT_1,8.7 ||

spaam || MoT_1,8.7 ||

ntimn suvrato bhtv na dharma htum arhasi | [Rm I 20, 6cd] munes tribhuvaneasya vacana kartum arhasi || MoT_1,8.8 ||

spaam | yugmam || MoT_1,8.8 ||

triu lokeu vikhyto dharmea yaas yuta / svadharmam pratipadyasva na dharma htum arhasi // Mo_1,8.9 // [Rm I 20, 7]"pratipadyasva" svkuru || MoT_1,8.9 ||

kariymti sarutya tat te rjann akurvata / iprta pated dharmas tasmd rma visarjaya // Mo_1,8.10 // [Rm I 20, 8]"iprta" iprtasvarpa | pratijtkaraena hi sarvo dharma nayati || MoT_1,8.10 ||

guptam puruasihena jvalanenmta yath | [Rm I 20, 9cd] ktstram aktstra v naina drakyanti rkas || MoT_1,8.11 ||

[Rm I 20, 9ab]"ktstra" ikitstram || MoT_1,8.11 ||

ikvkuvaajto 'pi svaya daaratho 'pi san / na playasi ced vkya ko 'para playiyati // Mo_1,8.12 //spaam || MoT_1,8.12 ||

yumaddipratena vyavahrea jantava / maryd na vimucanti {#5} t na htum ihrhasi // Mo_1,8.13 //"tm" marydm || MoT_1,8.13 ||

***NOTES:#5 4: naiva mu--------------------------------------------------------------

ea vigrahavn {#6} dharma ea vryavat vara / ea buddhydhiko loke tapas ca paryaa // Mo_1,8.14 // [Rm I 20, 10]"paryaa" raya || MoT_1,8.14 ||

***NOTES:#6 4: nn--------------------------------------------------------------

eo 'stra vividha vetti trailokye sacarcare / naitad anya pumn vetti na ca vetsyati kacana // Mo_1,8.15 // [Rm I 20, 11]spaam || MoT_1,8.15 ||

na ca devaraya kecin nmar na ca rkas / na ngayakagandharv anena sad npa // Mo_1,8.16 // [Rm I 20, 12]spaam || MoT_1,8.16 ||

astram asmai kvena parai paramadurjayam | [Rm I 20, 13;599*] kauikya pur datta yad rjya samanvat || MoT_1,8.17 ||

[Rm I 20, 13cd]"parai" {#7} anyai | "paramadurjayam" atyanta {#8} jetum aakya | "samanvat" sa-maplayat || MoT_1,8.17 ||

***NOTES:#7 4: rair#8 N11, 4: anta--------------------------------------------------------------

nanu kimartha kvensmai {#9} astri dattnty | atrha te hi putr kvasya prajpatisutopam / enam anvacaran vr dptimanto mahaujasa // Mo_1,8.18 // [Rm I 20, 14]"hi" yasmt | "prajpatisutopams te" prasiddh | "kvasya putr" | "ena" vivmitram | "anvacaran" anucaranti sma | ata putrasnehena dattavn iti bhva || MoT_1,8.18 ||

***NOTES:#9 4: kv--------------------------------------------------------------

te putr ke ity apekym ha jay ca suprabh caiva dkyayau sumadhyame / tayos tu yny apatyni {#10} atam paramadurjayam // Mo_1,8.19 //"jay ca suprabh caive"ti {#11} ye | "dkyayau" dakasya strrpe apatye | "sumadhyame" striyau | stm | "tayo" "yni" "paramadurjaya" "ata" "apatyni" san | atra ca prvalokpekayottaravkyagatatvd yacchabdasya tacchabdpek nsti || MoT_1,8.19 ||

***NOTES:#10 N11: a*pa*ty#11 N11, 4: caiti--------------------------------------------------------------

nanu kasy katy apatyni {#12} sann ity apekym ha pacata sut jaje jay labdhavar pur / vadhysurasainyn te 'kay kmarpia // Mo_1,8.20 // [Rm I 20, 16]"akay" narahit || MoT_1,8.20 ||

***NOTES:#12 4: ny--------------------------------------------------------------

suprabh janaym sa putrn pacata {#13} parn / sagharn nma durdharn durkron balyasa // Mo_1,8.21 // [Rm I 20, 17]"durdharn" parbhavitum aakyn | "durkron" atrubhi samare hvtum {#14} aakyn || MoT_1,8.21 ||

***NOTES:#13 4: paca#14 N11: htum; 4: htum--------------------------------------------------------------

prsagikam upasahtya praktam anusarati evavryo mahtej vivmitro mahmuni / na rmagamane buddhi viklav kartum arhasi // Mo_1,8.22 // [Rm I 20, 19]prvrdham uttarrdhasya hetutvena yojyam || MoT_1,8.22 ||

sargntalokena rvasiho vkya sampayati asmin mahsattvamaye munndre sthite sampe {#15} puruas tu sdhu / prpte 'pi mtyv amaratvam eti m dnat gaccha yath vimha // Mo_1,8.23 //"yath vimha" | mhavad ity artha | iti ivam || MoT_1,8.23 ||

***NOTES:#15 4: e--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae aama sarga || 1,8 ||

************************************************************************

rvlmkir bharadvjam prati kathayati tath vasihe bruvati rj daaratha sutam / samutsrauman rmam juhva salakmaam // Mo_1,9.1 // [Rm I 21, 1]"samutsrauman" dtuman || MoT_1,9.1 ||

daaratha prathram {#1} prati kathayati prathra mahbhu rmam satyaparkramam / salakmaam avighnena munyartha ghram naya // Mo_1,9.2 //spaam || MoT_1,9.2 ||

***NOTES:#1 4: hra--------------------------------------------------------------

daarathavkyam upasaharati iti rj viso 'sau gatvntapuramandiram / muhrtamtregatya {#2} samuvca mahpatim // Mo_1,9.3 //spaam || MoT_1,9.3 ||

***NOTES:#2 4: gaga--------------------------------------------------------------

prathra kathayati deva dordalitearipo rma svamandire / viman sasthito rtrau apada kamale yath // Mo_1,9.4 //spaam || MoT_1,9.4 ||

gacchmi kaeneti vakti dhyyati caikaka / na kasyacic ca nikae sthtum icchati khinnadh // Mo_1,9.5 //spaam || MoT_1,9.5 ||

ity ukte tena bhplas ta rmnucara janam / sarvam vsaym sa papraccha ca yathkramam // Mo_1,9.6 //spaam || MoT_1,9.6 ||

rjapranam eva kathayati katha kdk sthito rma iti po mahbht / rmabhtyajana khinno vkyam ha mahpatim // Mo_1,9.7 //spaam || MoT_1,9.7 ||

dehayaim im deva dhrayanta ime vayam / khinn khedaparimlne vibho rme sute tava // Mo_1,9.8 //he "deva" he rjan | "dehayai" dehalat | "rme" rmkhye | "tava sute" tava sutanimitta | carmai dvpina hanttivat {#3} || MoT_1,9.8 ||

***NOTES:#3 Mbh "ad" P 2,3,36 vrtt. 6 (I 458,18)--------------------------------------------------------------

rmo rjvapatrko yataprabhti cgata / savipras trthaytrys tataprabhti durman // Mo_1,9.9 //spaam || MoT_1,9.9 ||

yatnaprrthanaysmka nijavypram hnikam / syam amlnavadana karoti na karoti v // Mo_1,9.10 //spaam || MoT_1,9.10 ||

snnadevrcancraparyante parikhedavn / prrthito 'pi hi n tpter anty aanam vara // Mo_1,9.11 //" tpte" tptiparyantam || MoT_1,9.11 ||

lolntapuranrbhi ktadolbhir agane / na ca krati llbhir vardbhir {#4} iva ctaka // Mo_1,9.12 //"vardbhi" {#5} sarojalai | "ctaka" pakiviea | sa hi varbindn eva pibati || MoT_1,9.12 ||

***NOTES:#4 N11, 4: lolbhir dha; wir wie 1, 3, N10#5 N11, 4: dha--------------------------------------------------------------

mikyamuktsamprot {#6} keyrakaakval / nnandayati ta rjan dyau ptavivaa yath // Mo_1,9.13 //"ptavivaam" patantam || MoT_1,9.13 ||

***NOTES:#6 4: prpto--------------------------------------------------------------

kradvadhviloleu vahatkusumavyuu / latvalayageheu bhavaty atividavn // Mo_1,9.14 //"latvalayageheu" latmaalayukteu gheu || MoT_1,9.14 ||

yad ramyam ucita svdu peala cittahri v / bpaprekaa iva {#7} tenaiva parikhidyate // Mo_1,9.15 //spaam || MoT_1,9.15 ||

***NOTES:#7 N11, 4: eva--------------------------------------------------------------

kim im dukhadyinya {#8} prasphuranti purogat / iti nttavilseu kmin parinindati // Mo_1,9.16 //"im" {#9} et kminya || MoT_1,9.16 ||

***NOTES:#8 4: ny#9 4: im--------------------------------------------------------------

bhojana ayanam pna vilsa snnam sanam / unmattaveitam iva nbhinandati ninditam // Mo_1,9.17 //"nindita" nindviayktam || MoT_1,9.17 ||

ki sampad ki vipad ki gehena kim hitai / sarvam evsad ity uktv tm eko 'vatihate // Mo_1,9.18 //spaam || MoT_1,9.18 ||

nodeti parihseu na bhogeu nimajjati / na ca tihati kryeu maunam evvalambate {#10} // Mo_1,9.19 //spaam || MoT_1,9.19 ||

***NOTES:#10 N11, 4: lambh--------------------------------------------------------------

vilollakavallaryo helvalitalocan / nnandayanti {#11} ta nryo mgyo vanataru yath // Mo_1,9.20 //spaam || MoT_1,9.20 ||

***NOTES:#11 4: yati--------------------------------------------------------------

eknteu diganteu treu vipineu ca / ratim yty arayeu vikrtavad ajantuu // Mo_1,9.21 //"vikrto" hi palyanrtha "janturahite" {#12} eva dee "ratim yti" || MoT_1,9.21 ||

***NOTES:#12 4: hita--------------------------------------------------------------

vastrapnandnaparmukhatay tay / parivradharmi rjan so 'nuyti tapasvinm // Mo_1,9.22 //"tapasvinm anuyti" tapasvisambandhicaritam anukarotty artha | na mm anyd itivat prayoga || MoT_1,9.22 ||

eka eva vasan dee jananye janevara / na hasaty ekay buddhy na gyati na roditi // Mo_1,9.23 //"ekay buddhy" sarvatygarpay maty upalakita || MoT_1,9.23 ||

puna ki karotty apekym ha baddhapadmsana nyaman vmakarasthale / kapolatalam dya kevalam paritihati // Mo_1,9.24 //spaam || MoT_1,9.24 ||

nbhimnam updatte npi vchati rjatm / nodeti nstam yti sukhadukhnuvttiu // Mo_1,9.25 //spaam || MoT_1,9.25 ||

na vidma kim asau jta ki karoti kim hate / ki dhyyati kim yti katha kim anudhvati // Mo_1,9.26 //"na vidma" ity asya karmpekym {#13} ha "kim asau jta" kimartham asau jta | janana hi bhogdisevanrtham iti bhva || MoT_1,9.26 ||

***NOTES:#13 4: karma--------------------------------------------------------------

pratyaha kat yti pratyaha yti putm / virgam pratyaha yti aradanta iva druma // Mo_1,9.27 //spaam || MoT_1,9.27 ||

anuytau tam evaitau rja atrughnalakmaau / tdv eva tasyaiva pratibimbv iva sthitau // Mo_1,9.28 //spaam || MoT_1,9.28 ||

bhtyai rjabhir ambbhi sa po 'pi puna puna / uktv na kicid eveti tm ste nirhita // Mo_1,9.29 //"sa" rrma | nirhita {#14} ceitarahita | "iti"abda pdaprartha rrmottaravkyasvarpanirdeaparo v jeya || MoT_1,9.29 ||

***NOTES:#14 N11, 4: nirehi--------------------------------------------------------------

ptamtrahdyeu m bhogeu mana kth / iti prvagatam bhavyam anusti suhjjanam // Mo_1,9.30 //"bhavyam" anusanayogyam || MoT_1,9.30 ||

nnvibhavaramysu stru gohkathsu ca / purasthitam ivsneho nam evnupayati // Mo_1,9.31 //spaam || MoT_1,9.31 ||

rtimdhuryasysapadasasthitivarjitai {#15} / ceitair eva kkaly bhyo bhya pragyati // Mo_1,9.32 //sa {#16} rma | "rtimdhuryasysapadasasthitivarjitai" {#17} "ceitair eva" kevalai abhinayair evopalakitay "kkaly" kalaskmadhvanin | "gyati" || MoT_1,9.32 ||

***NOTES:#15 N11: sthi*ti*#16 Ursprnglich "pratka" einer mglichen Lesart "sa gyati" statt "pra-gyati"?#17 4: para, N11: pa(r)*d*a--------------------------------------------------------------

samr bhaveti prvastha vadantam anujvinam / pralapantam ivonmatta hasaty anyaman muni // Mo_1,9.33 //spaam || MoT_1,9.33 ||

na proktam karayati prekate na purogatam / karoty avaj sarvatra sumahaty api vastuni // Mo_1,9.34 //spaam || MoT_1,9.34 ||

apy kasarojinym apy kamahvane / ittham etat katham iti vismayo 'sya na jyate // Mo_1,9.35 //vismayasya svarpa darayati "ittham etat katham" iti || MoT_1,9.35 ||

kntmadhyagatasypi mano 'sya madaneava / na bhedayanti durbheda dhr iva mahopalam // Mo_1,9.36 //spaam || MoT_1,9.36 ||

padm ekam vsam abhivchasi ki dhanam / anusyeti sarvasvam arthine samprayacchati // Mo_1,9.37 //"anusya" anusana ktv || MoT_1,9.37 ||

iyam pad iya sapad ity aya kalpanmaya / manasy abhyudito moha iti okt pragyati // Mo_1,9.38 //spaam || MoT_1,9.38 ||

h hato 'ham antho 'ham ity {#18} krandaparo 'pi san / na jano yti vairgya citram ity eva vakty asau // Mo_1,9.39 //krandaparasya vairgya yuktam evety "api"abdena dyotyate || MoT_1,9.39 ||

***NOTES:#18 N11: ha*m i*ty--------------------------------------------------------------

raghuknanaslena rmea ripughtin / bham ittha sthitenaiva vaya khedam upgat {#19} // Mo_1,9.40 //spaam || MoT_1,9.40 ||

***NOTES:#19 N11: t**--------------------------------------------------------------

na vidma kim mahbho tasya tdacetasa / kurma kamalapatrka gatir atra hi no bhavn // Mo_1,9.41 //spaam || MoT_1,9.41 ||

rjnam atha v vipram upaderam agragam / hasan paum ivvyagra so 'vadhrayati prabho // Mo_1,9.42 //spaam || MoT_1,9.42 ||

prapaco 'yam iha sphra jagannma yad utthitam / naitad vastu na caivham iti nirya sasthita // Mo_1,9.43 //ya "ayam prapaca utthitam" ida "sphra jagannma" bhavati | "etad" "vastu" paramrthasat | "na" bhavati | "eva"abda apiabdasyrthe | "aham" api "vastu na ca" bhavmi | "iti" eva | "niry"sau rma "sasthita" || MoT_1,9.43 ||

nrau ntmani no mitre na rjye na ca mtari / na sapadpador nntas {#20} tasysth na vibhor bahi // Mo_1,9.44 //"sth" rati || MoT_1,9.44 ||

***NOTES:#20 4: tn--------------------------------------------------------------

niraststho niro 'sau nirho 'sau nirspada / mohe na ca vimukto 'sau tena tapymahe vayam // Mo_1,9.45 //spaam || MoT_1,9.45 ||

ki dhanena kim ambbhi ki rjyena kim hay / iti nicayavn anta pratygaman sthita // Mo_1,9.46 //spaam || MoT_1,9.46 ||

bhogev yui rjye ca mitre pitari mtari / param udvegam yta ctako 'vagrahe yath // Mo_1,9.47 //spaam || MoT_1,9.47 ||

tasya tdksvabhvasya samagravibhavnvitam / sasrajlam bhogi prabho prativiyate // Mo_1,9.48 //prativiam ivcarate "prativiyate" || MoT_1,9.48 ||

tda syn mahsattva ka ivsmin mahtale / prakte vyavahre ta yo niveayitu kama // Mo_1,9.49 //spaam || MoT_1,9.49 ||

iti no yeyam yt khprasaralin / pat tm alam uddhartu samudetu day par // Mo_1,9.50 //"samudetu" taveti ea || MoT_1,9.50 ||

sargntalokena rmabhtyavacana sampayati manasi moham apsya mahman sakalam rtimata kila sdhutm / saphalat nayatha tamo haran dinakaro bhuvi bhskaratm iva // Mo_1,9.51 //"mahman" purua | "rtimata" rtiyuktasya puruasya | "manasi sakalam moham" rtisvarpa samastam {#21} moham | "apsya" drktya | "sdhutm" svasmin sthita sdhubhva | "saphalat nayati" | ka "iva" | "dinakara iva" | yath "dinakara" "bhuvi" "tama" "haran" "bhskaratm" "saphalat" "nayati" | tathety artha | iti ivam || MoT_1,9.51 ||

***NOTES:#21 4: sta--------------------------------------------------------------

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae navama sarga || 1,9 ||

************************************************************************

{#1} rmabhtyavacana rutv vivmitra kathayati eva cet tan mahprjam bhavanto raghunandanam / ihnayantu tvarita haria hari iva // Mo_1,10.1 //spaam || MoT_1,10.1 ||

***NOTES:#1 N11: o--------------------------------------------------------------

ea moho raghupater npadbhyo na ca rgata / vivekavairgyakto bodha ea {#2} mahodaya // Mo_1,10.2 //mahn udaya muktilakaa yasmt "sa" "mahodaya" || MoT_1,10.2 ||

***NOTES:#2 4: eva--------------------------------------------------------------

ihytu kad rmas tad ihaiva vaya kat / moha tasypaneymo maruto 'drer ghana yath // Mo_1,10.3 //"vaya" ke iva | "maruta" iva | "yath" "maruta" vyava | "adre" "ghana" megham | apanayanti | tathety artha || MoT_1,10.3 || etasmin mrjite yukty mohe ca raghunandana / virntim {#3} eyati pade tasmin vayam ivottame // Mo_1,10.4 //"tasmin pade" cinmtrkhye virntisthne || MoT_1,10.4 ||

***NOTES:#3 4: rtim--------------------------------------------------------------

satyatm muditm praj virnti ca sametya sa / pnat varavaratvam ptmta ivaiyati // Mo_1,10.5 //spaam || MoT_1,10.5 ||

nij ca praktm eva vyavahraparamparm / paripraman mnya cariyaty akhaitm // Mo_1,10.6 //spaam || MoT_1,10.6 ||

bhaviyati mahsattvo jtalokaparvara / sukhadukhadahna samalomakcana // Mo_1,10.7 // [BhG VI 8d; XIV 24b]"jte" samyak nicite | "loknm" "parvare" parvc | pradvayam iti yvat | yena | sa || MoT_1,10.7 ||

vivmitravkyam upasaharati ity ukte muninthena rj sampramnasa / prhiod rmam netum bhyo dtaparamparm // Mo_1,10.8 //spaam || MoT_1,10.8 ||

etvat ca klena rmo nijaghsant / pitu sakam gantum utthito 'rka ivcalt // Mo_1,10.9 //spaam || MoT_1,10.9 ||

vta katipayair bhtyair bhrtbhy cjagma ha / tat puyam pitur sthna svarga surapater iva // Mo_1,10.10 //spaam || MoT_1,10.10 ||

drd eva dadarsau rmo daaratha tad / vta rjasamhena devaugheneva vsavam // Mo_1,10.11 //spaam || MoT_1,10.11 ||

vasihavivmitrbhy sevitam prvayor dvayo / sarvastrrthatajjena mantrivndena plitam // Mo_1,10.12 //spaam || MoT_1,10.12 ||

crucmarahastbhi kntbhi samupsitam | kakubbhir iva mrtbhi sasthitbhir yathocitam || MoT_1,10.13 ||

"kakubbhi" digbhi || MoT_1,10.13 || {#4}

***NOTES:#4 4 zieht Strophe 13 nebst k vor Strophe 12.--------------------------------------------------------------

vasihavivmitrdys tath daarathdaya / dad rghava drd upynta guhopamam // Mo_1,10.14 //"guhopama" kumrasadam || MoT_1,10.14 ||

sattvvaambhagarvea aityeneva himlayam / rita sakalasevyena gambhrea svarea ca // Mo_1,10.15 //"sattvasyvaambhena" hastvalambena {#5} ya "garva" | tena | prvasya lokasya {#6} vieaatvena yojyam || MoT_1,10.15 ||

***NOTES:#5 N11: hastkalabhena; 4: lambhe#6 4: lokasya prvasya--------------------------------------------------------------

saumya samaubhkra {#7} vinayodram rjitam / kntopantavapuam parasyrthasya bhjanam // Mo_1,10.16 //"parasyrthasya" mokasya || MoT_1,10.16 ||

***NOTES:#7 N11: sam()aubh**--------------------------------------------------------------

samudyadyauvanrambham udyogaamaobhitam / anudvignam anysam prapryamanoratham // Mo_1,10.17 //spaam || MoT_1,10.17 ||

vicritajagadytram {#8} pavitraguagocaram / mahsattvaikalobhena {#9} guair iva samritam // Mo_1,10.18 //"mahsattvasya" mahdhairyasya | ya "eko" "lobha" | tatsagalobha iti yvat | tena || MoT_1,10.18 ||

***NOTES:#8 4: jagatra; N11: gady**#9 4: sattvena lo--------------------------------------------------------------

udrasram pram antakaraakoaram / avikubhitay vtty darayantam anuttamam // Mo_1,10.19 //rmam puna kathambhtam | dy "vtty" dam "antakaraa" "darayantam" iti sambandha | "pram" bhogn prati alaulyena {#10} samantt pram || MoT_1,10.19 ||

***NOTES:#10 4: alo--------------------------------------------------------------

rrmavieany upasaharati evam guagakro drd eva raghdvaha / parimeyasitcchcchasvahrmbarapallava // Mo_1,10.20 // praanma calaccrucmaimarcin / iras vasudhkampalolamncalariy // Mo_1,10.21 //"parimey" parimit | "sit" "acchcch" "svahrmbarapallav" {#11} yasya | sa tda | "iras" kathambhtena | "vasudhy" ya "kampa" | tena "lolamnasy-calasya" "r" yasya | tat | tdena | yugmam || MoT_1,10.20-21 ||

***NOTES:#11 N11: svarapa--------------------------------------------------------------

kn praanmety apekym ha prathamam pitaram pacn munn mnyaikam nata / tato viprs tato bandhs tato 'dhikagun gurn // Mo_1,10.22 //"pitara" kathambhta | mnynm madhye ekam "mnyaikam" || MoT_1,10.22 ||

jagrha ctman dv mank svdugir tath / rjalokena vihit sa pramaparasparm // Mo_1,10.23 //spaam || MoT_1,10.23 ||

vihitr munibhy tu rma saamamnasa / sasda pitu puya sampa surasundara // Mo_1,10.24 //"sampa" nikaam || MoT_1,10.24 ||

pdbhivandanarata tam athsau mahpati / irasy abhyliligu {#12} cucumba ca puna puna // Mo_1,10.25 // atrughna lakmaa caiva tathaiva paravrah / liliga ghanasneha rjahaso 'mbuja yath // Mo_1,10.26 //spaam | yugmam || MoT_1,10.25-26 ||

***NOTES:#12 N11, 4: bhy--------------------------------------------------------------

utsage vatsa tiheti vadaty atha mahpatau / bhmau parijanstre so 'uke 'tha nyavikata // Mo_1,10.27 //"nyavikata" upviat | "atha"abdadvaya sambandhibhedennantaryadvayavcakam || MoT_1,10.27 ||

daaratha kathayati putra prptavivekas tva kalyn ca bhjanam / janavaj jray buddhy khedytm na dyate // Mo_1,10.28 //tvay "na dyate" na deya ity artha | "khedy"eti sampradne caturth || MoT_1,10.28 ||

vddhavipraguruprokta tvdennutihat / padam sdyate puya na moham anudhvat // Mo_1,10.29 //spaam || MoT_1,10.29 ||

tvad evpado dre tihanti paripelav / yvad eva na mohasya prasara putra dyate // Mo_1,10.30 //spaam || MoT_1,10.30 ||

rvasiha kathayati rjaputra mahbho ras tva vijits tvay / durucched durrambh apy am viayraya // Mo_1,10.31 //spaam || MoT_1,10.31 ||

kim atajja ivjn yogye v mohasgare / vinimajjasi kallolagahane jyalini // Mo_1,10.32 //spaam || MoT_1,10.32 ||

vivmitra ha calannlotpalavyhasamalocana lolatm {#13} / brhi cetakt tyaktv hetun kena muhyasi // Mo_1,10.33 //he "calannlotpalavyhasamalocana "tva | "cetakt" "lolat" "tyaktv" "brhi" | karmpeky vkya karmatvena kathayati "hetune"ti | tva kimartha "muhyas"ty artha || MoT_1,10.33 ||

***NOTES:#13 N11, 4: lolu--------------------------------------------------------------

kinih kiyat kena kiyanta kraena te / dhayo nu vilumpanti mano geham ivkhava // Mo_1,10.34 //"te" "kiyanta" "dhaya" | "kinih" kiviay santa | "kiyat" "kena" "kraena" "mana" "nu" "vilumpanti" | ke "iva" | "khava" "iva" | yath "khava geha vilumpanti" | tathety artha | "nu"abda pranadyotaka || MoT_1,10.34 ||

manye nnucitn tvam dhnm padam uttama / patsu cpto yo dhro nirjits tena cdhaya // Mo_1,10.35 //"pta" vicrakr | na hy ucitasy"nucitapadatva" yuktam iti bhva || MoT_1,10.35 ||

yathbhimatam u tvam brhi prpsyasi cnagham / sarvam eva punar yena tava bhetsyanti ndhaya // Mo_1,10.36 //"yena" sarvaprpaena || MoT_1,10.36 ||

vivmitravkya sargntalokenopasaharati ity uktam asya sa mune raghuvaaketur karya vkyam ucitrthavilsagarbham / tatyja khedam abhigarjati vrivhe barh yathbhyanumitbhimatrthasiddhi // Mo_1,10.37 //"abhyanumit" garjanahetukennumnena jt | "abhimatrthasya siddhi" yas-ya | sa | iti ivam || MoT_1,10.37 ||

iti rbhskarakahaviracity rmokopyaky vairgyaprakarae daama sarga || 1,10 ||

************************************************************************

iti po munndrea samvsya ca rghava / uvca vacana cru dhraprrthamantharam // Mo_1,11.1 //"dhra" ca tat "prrthena" "manthara" nirbhara ca "dhraprrthamantharam" || MoT_1,11.1 ||

ita para vairgyaprakararambha |

{#1} smtv tattvam paramagahana svasvarpkhyam dya spv mrdhn gurucaraayor dhlipujam prayatnt * ktv deva araam ania vighnarja ca k vairgykhye {#2} prakaraavare tanyate bhskarea ** 14 **

***NOTES:#1 N11: o#2 N11: rkhye--------------------------------------------------------------

samvsanapara rvasiharvivmitrayor {#3} vkya rutv rrmo hdgata vairgyam prakakaroti {#4} bhagavan bhavat po yathvad adhun kila / kathaymy aham ajo 'pi ko laghayati sadvaca // Mo_1,11.2 //"bhavate"ti kulaguru vasiham praty ukti | kimartha kathayasty | atrha "ko" "laghayat"ti || MoT_1,11.2 ||

***NOTES:#3 4: havi#4 N11: o--------------------------------------------------------------

svaya ktm pratij sampdayati aha tvad aya jto nije 'smin pitsadmani / kramea vddhi samprpta prptavidya ca sasthita // Mo_1,11.3 //"tvac"chabdo vipr