1

เอกสารคาสอน

วชา ศ. 362 เศรษฐกจประเทศในเอเชย

หนงสอ “เศรษฐกจจนและเศรษฐกจเพอนบานอาเซยน”

บทท 1 : บทนา

โดย

รองศาสตราจารย ดร.อกษรศร พานชสาสน

จดพมพโดย

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตลาคม 2557

  2

บทท 1 : บทนา

เศรษฐกจจนไดกาวขนเปนตวจกรสาคญในการขบเคลอนเศรษฐกจโลก ทงดานการผลต การ

บรโภค การลงทน และการคาระหวางประเทศ ในขณะน ขนาดเศรษฐกจ GDP ของจนใหญเปนอนดบ 2

ของโลก ดวยสดสวนรอยละ 14.7 ของ GDP โลก

สาหรบความสมพนธกบไทย ในป 2013 จนไดกลายเปนประเทศคคาอนดบ 1 ของไทย ตลอดจน

การเขามาลงทนของจนในประเทศไทยไดเพมมากขน ดงนน ดวยการขยายตวทางเศรษฐกจของจน และ

ความสาคญของจนตอเศรษฐกจไทยทมเพมขนอยางตอเนอง จงควรจะตองมความรความเขาใจกลไกและ

ระบบเศรษฐกจของจน เพอกาหนดและปรบยทธศาสตรของประเทศไทยในการแสวงหาประโยชนจาก

พลวตโลกทเกดจากเศรษฐกจจนใหมากขน

ตารางท 1-1 การเปรยบเทยบดชนเศรษฐกจสาคญ ป 2013

Unit Indonesia Malaysia Philippines Singapore Thailand Brunei

Darussalam Cambodia Lao P.D.R. Myanmar Vietnam

GDP (nominal) Millions

USD 870,275 312,433 272,018 295,744 387,156 16,214 15,659 10,002 53,140 170,565

GDP (nominal)

per capita USD 3,509 11,513 2,790 54,775 5,674 39,942 1,015 1,476 910 1,901

Population Millions 247.954 29.62 97.484 5.399 68.229 0.406 15.407 6.772 64.932 89.691

Unit China Japan Korea India Australia New Zealand United States EU

GDP (nominal) Millions

USD 9,181,377 4,901,532 1,221,801 1,870,651 1,505,277 181,330 16,799,700 17,371,618

GDP (nominal)

per capita USD 6,747 38,491 24,328 1,504 64,863 40,481 53,101 34,060

Population Millions 1,360.76 127.341 50.22 1,243.34 23.207 4.479 318.713 504.456

ทมา: World Economic Outlook Database, April 2014

  3

ในการปฏรปเศรษฐกจ ผนาและรฐบาลจนไดปรบใชระบบเศรษฐกจทมลกษณะเฉพาะเปน

เอกลกษณของจนเอง ซงเรยกวา "Socialist Market Economy with Chinese Characteristics" หรอ

“เศรษฐกจกลไกตลาดแบบจน” และมทงความเหมอนและความแตกตางจากระบบเศรษฐกจของไทย และ

เศรษฐกจกลไกตลาดโดยทวไป จงจาเปนตองมการศกษาวเคราะหและทาความเขาใจอยางลกซง

นอกจากน หลายประเทศทวโลกตางใหความสาคญกบรปแบบการพฒนาเศรษฐกจจนทม

ลกษณะเฉพาะ จนมคาเรยกวา “โมเดลจน” (China Model) รวมทงมความพยายามทจะเสนอเปนแนว

ทางเลอกในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในลกษณะทแตกตางจากฉนทามตวอชงตน (Washington

Consensus) โดยมการบญญตคาวา ฉนทามตปกกง (Beijing Consensus) เพอใชเปนอกแนวทางเลอกในการ

พฒนาเศรษฐกจของประเทศตางๆ

ภาพท 1-1 แผนทประเทศสมาชกในอาเซยน

ในขณะเดยวกน ประเทศอนๆ ในภมภาคเอเชยกมความสาคญและโดดเดน โดยเฉพาะในบรบทของ

การรวมตวกนเพอมงสการเปน “ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน”(ASEAN Economic Community :AEC) ในป

2015 ภายใตความรวมมอของสมาคมกลมประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of South

  4

East Asian Nations : ASEAN) หรอ อาเซยน ซงมสมาชกรวม 10 ประเทศ ไดแก บรไน กมพชา อนโดนเซย

ลาว เมยนมาร (พมา) มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย และเวยดนาม ในดานเศรษฐกจ ทง 10 ประเทศม

ขนาดเศรษฐกจ GDP รวมกนคดเปนสดสวนรอยละ 4.3 ของ GDP โลก

ตารางท 1-2 มลคาเศรษฐกจ GDP และ GDP per capita ของประเทศอาเซยน ป 2013

ประเทศ มลคา GDP

(Millions USD)

รายไดเฉลยตอหว

GDP per capita

(US$)

อนโดนเซย 878,043 3,509

ไทย 385,694 5,674

มาเลเซย 304,726 10,548

สงคโปร 276,520 54,775

ฟลปปนส 250,182 2,790

เวยดนาม 155,820 1,901

พมา 59,444 1,144

บรไน 16,954 39,942

กมพชา 14,038 1,015

ลาว 9,100 1,476

ทมา: World Economic Outlook Database, April 2014

  5

ตารางท 1-3 การคาระหวางประเทศ (2013)

ประเทศ

Ratio of exports to

GDP

Ratio of imports to

GDP

Ratio of total trade

to GDP

% % %

Indonesia 20.8 21.3 42.0

Malaysia 74.8 67.5 142.3

Philippines 21.5 26.0 47.5

Singapore 144.3 131.2 275.4

Thailand 62.5 68.2 130.6

Brunei Darussalam

67.4 21.3 88.7

Cambodia 63.5 63.7 127.2

Lao P.D.R. 21.9 27.3 49.1

Myanmar 22.2 23.3 45.4

Vietnam 93.6 93.3 186.9

ทมา : รวบรวมจาก ASEAN Secretariat

ตารางท 1-4 การเขามาลงทนในอาเซยนจากตางประเทศ

ประเทศ Foreign direct investments inflow(US$ million)

2011 2012 2013

Brunei Darussalam 1,208.30 864.8 43.60

Cambodia 891.7 1,557.10 - 282.20

Indonesia 19,241.60 19,137.90 - 694.00

Lao P.D.R. 300.7 294.4 132.30

Malaysia 12,000.90 9,400.00 2,897.40

Myanmar 2,057.00 1,152.30 -

Philippines 1,815.90 2,797.00 1,062.80

  6

ประเทศ Foreign direct investments inflow(US$ million)

2011 2012 2013

Singapore 48,474.50 59,811.50 833.40

Thailand 3,861.10 10,699.20 2,300.60

Vietnam 7,519.00 8,368.00 532.00

ASEAN 97,370.80 114,082.20 6,825.80

ทมา : รวบรวมจาก ASEAN Secretariat

ภาพท 1-2 กรอบภาพแสดงความรวมมอประชาคมอาเซยน

ทมา : กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ

  7

ดงนน นอกเหนอจากจนแลว ประเทศในกลมอาเซยนมศกยภาพทางเศรษฐกจและมตลาดผบรโภค

ขนาดใหญ มประชากรรวมกนเกอบ 600 ลานคน รวมทงการคาขายภายในภมภาคอาเซยนไดขยายตวและทว

ความสาคญขนมาก โดยเฉพาะการคาระหวางไทยกบอาเซยนไดเพมขนอยางรวดเรว จนทาใหกลมอาเซยน

กลายเปนตลาดสงออกอนดบ 1 ของไทย และในขณะเดยวกน การคาขายระหวางจนกบอาเซยนกไดขยายตว

ไปมาก จนทาใหอาเซยนกลายเปนคคาอนดบ 3 ของจน และจนเองกไดกลายเปนคคาอนดบ 1 ของอาเซยน

อยางไรกด แมวากลมอาเซยนจะประกอบดวยประเทศสมาชกทตงอยในภมภาคเดยวกน แตกยงคงม

ความแตกตางหลากหลายของรปแบบการพฒนาประเทศและระดบของการพฒนาเศรษฐกจ เชน ประเทศ

พฒนากาวหนาอยางเชนสงคโปร และประเทศคอนขางดอยพฒนาอยางเชนลาว รวมทงความหลากหลาย

ของสภาพภมประเทศ เชน ประเทศทเปนเกาะมทะเลลอมรอบอยางเชนสงคโปร หรอหมเกาะอยางเชน

ฟลปปนส ในขณะเดยวกน กมประเทศสมาชกทไมมทางออกสทะเลอยางลาว ตลอดจนความแตกตาง

หลากหลายของภาษาทใชในบรรดาประเทศสมาชก เชน ภาษาไทย ภาษาเวยดนาม ภาษาพมา ภาษาเขมร

ภาษามาเลย เปนตน รวมไปถงความหลากหลายของศาสนา ความเชอ วฒนธรรม และวถชวต เชน อทธพล

ของศาสนาพทธในไทย พมา ลาว และกมพชา ศาสนาอสลามในมาเลเซยและอนโดนเซย และศาสนาครสต

ในฟลปปนส เปนตน

นอกจากน ยงคงมความแตกตางในเรองของเวลาทใช (Time Zone) เชน ไทยและอนโดนเซยใชเวลา

เดยวกน ในขณะท มาเลเซยและสงคโปรใชเวลาเดยวกน แตเรวกวาไทยและอนโดนเซย 1 ชวโมง เปนตน

ความพยายามในการรวมตวเปนประชาคมเดยวกน หรอ AEC จงเปนสงททาทายและถกตงคาถามวา จะ

รวมตวกนไดจรงหรอไม

ดงนน เนอหาในเอกสารคาสอนน จงมวตถประสงค เพอทาความเขาใจระบบเศรษฐกจของ

ประเทศจน และประเทศเพอนบานไทยในกลมอาเซยน และสามารถนาไปเปนพนฐานความรในการ

วเคราะหพฒนาการทางเศรษฐกจของจนและแตละประเทศเพอนบานในอาเซยน และเพอเตรยมองคความร

และเตรยมความพรอมกอนทจะมการรวมตวกนเปน“ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน” (AEC) ในป 2015

วธการศกษา

เนอหาในเอกสารคาสอนน โดยการวเคราะหโดยการทบทวนวรรณกรรมและวเคราะหหนงสอและตาราทเกยวของกบเศรษฐกจจนและเศรษฐกจประเทศเพอนบานไทยในกลมอาเซยนทมอยในปจจบน ทงจากแหลงขอมลในประเทศไทยและในตางประเทศ

  8

นอกจากน ยงไดมการเดนทางไปลงพนทเกบขอมลในประเทศจนและประเทศในอาเซยน ตลอดจนการวเคราะหตดตามสถานการณปจจบนของเศรษฐกจจนและเพอนบานไทยในกลมอาเซยนรวม 9 ประเทศ ไดแก บรไน กมพชา อนโดนเซย ลาว พมา (เมยนมาร) มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และเวยดนาม โดยมทงแหลงขอมลปฐมภมและแหลงทตยภมจากรายงานของหนวยราชการทงจากแหลงในประเทศไทย และตางประเทศ ตลอดจนบทความวชาการและสอสงพมพ และสอออนไลน

การทบทวนวรรณกรรม

I ตวอยางการศกษาทบทวนวรรณกรรมและวเคราะหหนงสอและตาราทเกยวของกบเศรษฐกจจน

ในขณะน มการตพมพเผยแพรหนงสอและเอกสารภาษาองกฤษเกยวกบเศรษฐกจจนจานวนมาก

และมแนวโนมทจะเพมมากขน สอดคลองกบบทบาทของจนทเพมมากขนในเวทเศรษฐกจโลก

จากการศกษาสารวจพบวา หนงสอภาษาองกฤษเกยวกบเศรษฐกจจน สวนใหญเปนหนงสอท

เกยวกบการปฏรปทางเศรษฐกจหลงการเปดประเทศและปฏรปของจนในป ค.ศ. 1979 ซงมทงประเภททให

ขอมลในภาพกวาง ประเภททเนนการเปรยบเทยบกบประเทศอนหรอเขตเศรษฐกจอน และประเภทท

กลาวถงการปฏรปเฉพาะดาน รวมทงการวเคราะหปญหาทเกดขนจากการปฏรปเศรษฐกจจน

The World Bank, The East Asian Miracle, World Bank, 1993

เอกสารวชาการนเปนรายงานของธนาคารโลกทเขยนขนสาหรบบคคลทวไป เพออธบายแนวทางท

ประเทศเอเชยตะวนออกใชในการพฒนาเศรษฐกจในชวง ค.ศ. 1965 – 1990 โดยชถงนโยบายการพฒนาท

เปนรปธรรม ซงนาไปสการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของจนอยางกาวกระโดด

นอกจากนน รายงานของธนาคารโลกชนนยงวเคราะหนโยบายของจนในดานการกระจายความ

เจรญและรายได เพอใหการจดสรรทรพยากรมความเทาเทยมและเปนธรรมมากขน

Barry Naughton, Growing out of the Plan: Chinese Economic Reform 1978-1993, Cambridge

University Press, 1995

หนงสอเลมนเปนงานทศกษาเกยวกบการปฏรปของจนอยางคอนขางครบถวน ตงแตป ค.ศ. 1978 ท

เรมตนมการปฏรปเศรษฐกจ จนกระทงเกดการเปลยนแปลงชวงแรกในป ค.ศ. 1993 Naughton เนนนโยบาย

  9

พฒนาในภาคอตสาหกรรมและเศรษฐกจมหภาคของจน และไดมการวเคราะหนโยบายทงสองดานดงกลาว

เพอชวยในการทาความเขาใจแนวทางการปฏรปของจนในภาพรวม

ประเดนสาคญของหนงสอเลมน คอ รปแบบการปฏรปของจนทเปลยนผานอยางคอยเปนคอยไป

(gradualism) จากเศรษฐกจระบบวางแผนมาเปนเศรษฐกจกลไกตลาด และวเคราะหวา สามารถเปนรปแบบ

ตวอยางกรณศกษาสาหรบเศรษฐกจเปลยนผานในประเทศกาลงพฒนาอนๆ ตอไปได

Nicholas Lardy, China's Unfinished Economic Revolution, Institution Press, 1998

หนงสอเลมนพยายามอธบายการเปลยนผานและปฏรปเศรษฐกจจน สรปไดดงน

1) การปฏรปของจน เนนใน 2 ดาน คอ การปฏรปวสาหกจของรฐและการแปรรปรฐวสาหกจ และ

ระบบธนาคาร

2) โครงสรางและธรรมเนยมการปฏบตของระบบธนาคารในจน

3) วกฤตการเงนทอาจจะเกดขนในจน

จดเดนของหนงสอเลมน คอ ความพยายามใหผอานเขาใจถงความผดพลาดทางนโยบายในการ

ปฏรปของจนบางประการ และขอคดทไดจากความผดพลาดดงกลาว

Laurence J. Brahm, China’s Century: The Awakening of the Next Economic Powerhouse, John Wiley

& Sons, 2001

หนงสอเลมนรวมบทความหลายเรองจากนกวชาการชนนาทงชาวจนและชาวตะวนตก เชน Ezra

Vogel และ Brent Scowcroft รวมทง Zhou Nan ซงลวนอธบายแนวโนมทจนจะกาวขนมาแทนทสหรฐฯ ใน

ฐานะผนาทางเศรษฐกจโลกในศตวรรษน ผานการวเคราะหเหตการณรวมสมยทหลากหลาย

Barry J. Naughton, Holding China Together: Diversity and National Integration in the Post-Deng

Era, Cambridge University Press, 2004

หนงสอของ Naughton เนนวเคราะหหลงจากเกดเหตการณวกฤตการณเทยนอนเหมน ในจน ชวงป

ค.ศ. 1989 และผลกระทบทเกดขน โดยมองวา แมจะมการคาดการณเกยวกบการลมสลายทางเศรษฐกจของ

จน แตกลบปรากฏวาจนสามารถสรางความเปนปกแผนทางการเมอง และยกฐานะตวเองในระดบโลกได

  10

หนงสอเลมนเปนการรวบรวมงานเขยนหลายๆ ชน ทชใหเหนแนวทางการตดสนใจดานนโยบาย

ของผนาจน ในการพฒนาโครงสรางสถาบนทางเศรษฐกจและการเมอง และการบงคบใชนโยบายทมความ

ซบซอน ในการแทรกแซงการดาเนนกจกรรมท งทางเศรษฐกจและสงคม เชน ดานการจางงานและ

เคลอนยายทอย การควบคมจานวนประชากร การปฏรปภาคอตสาหกรรม และการลดชองวางความเจรญใน

แตละพนท เปนตน ภายใตบรบทของเศรษฐกจและสงคมจนทมความหลากหลายมากขน

Peter Nolan, Transforming China: Globalization, Transition and Development, Anthem Press, 2004

หนงสอเลมนวเคราะหความทาทายตางๆทเกดขนกบเศรษฐกจจน นบตงแตปลายทศวรรษท 1970

ซงในชวงระยะเวลาดงกลาว เกดการเปลยนผานครงใหญในจน จากเดมในชวงปลายทศวรรษท 1970

เศรษฐกจจนยงขบเคลอนโดยการวางแผนโดยตรงจากสวนกลาง ซงมพรรคคอมมวนสตเปนศนยอานาขและ

เศรษฐกจจนทมลกษณะโดดเดยวจากนานาชาต Nolan แบงความทาทายตอเศรษฐกจจนเปน 3 ประเดน คอ

กระบวนการโลกาภวตน (Globalization) กระบวนการเปลยนผาน (Transition) และกระบวนการพฒนา

(Development)

สาหรบกระบวนการโลกาภวตนทาทายประเทศจนในแงของการเขามาเชอมประสานระบบ

เศรษฐกจของจนเขากบเศรษฐกจโลก และเปนชวงเวลาทเกดการเปลยนแปลงครงใหญของระบบธรกจโลก

ในขณะท ความทาทายในกระบวนการเปลยนผาน ม 2 ประเดน คอ ประเดนความสมพนธระหวาง

การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทเกดขนกบการเปลยนแปลงทางการเมอง และประเดนการคนหาแนวทาง

ปฏรปทถกตองเหมาะสม

สวนในดานกระบวนการพฒนานน เปนการทาทายรฐบาลจนในเชงนโยบายการแกปญหาความ

ยากจนและอดอยากของประเทศ ทงน ไดมการวเคราะหความทาทายในอนาคตของเศรษฐกจจนอกดวย

Yasheng Huang, William Kirby (Series Editor), Selling China, Cambridge University Press, 2005

หนงสอเลมนวพากษวจารณระบบเศรษฐกจของจน ผานมมมองการวเคราะหปรมาณการลงทน

โดยตรงจากตางประเทศ (FDI) โดยมความเหนวา แมวา จนจะไดรบประโยชนจากการลงทน FDI แตทาให

จนจาเปนตองพงพา FDI เนองจากพนฐานของระบบเศรษฐกจของจนยงไมมความแขงแกรงมากพอ และ

รปแบบการพฒนาในลกษณะดงกลาวจะกลบกลายเปนปญหาสาคญของจนในระยะยาว

  11

Yasheng Huang, Capitalism With Chinese Characteristics: Entrepreneurship and the State,

Cambridge University Press, 2008

ผเขยนวพากษวจารณการพงพาการลงทนจากตางประเทศ (FDI) และการเนนโครงการกอสราง

สาธารณปโภคจานวนมากของจน โดยกลาววา จนควรจะหนมาพฒนาตลาดภายในประเทศจนเอง โดยการ

หนมาเนนการพฒนาชนบทและสงเสรมการประกอบการในประเทศ โดยยกตวอยางรปแบบการพฒนา

เศรษฐกจของอนเดย และวเคราะหวา ชวงเวลาทองของการปฏรปเศรษฐกจจนไดผานมาแลว นนคอ

ชวงแรกของการปฏรป ซงเนนการปฏรปภาคชนบทและสนบสนนใหชาวชนบทสรางกจการธรกจของตน

อยางจรงจง

Justin Yifu Lin, Economic Development and Transition: Thought, Strategy, and Viability, Cambridge

University Press, 2009

ผเขยนเหนวา การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของจนเปนผลมาจากลกษณะสถาบนการเมองทพเศษ

ของจน รวมถงแนวความคดดานเศรษฐศาสตรทมอทธพลตอผนาจน นอกจากนน ยงนาเสนอขอคดจาก

ประสบการณของจนทอาจมตอวงการเศรษฐศาสตรพฒนา กลาวคอ การทจนใหความสาคญกบการใช

ประโยชนจากเทคโนโลยการผลตกาวหนา และการสรางแรงจงใจทางตลาด ผ เ ขยนชใหเหนถง

ลกษณะเฉพาะและบรบทของจน ตลอดจนความทาทายเศรษฐกจจนในอนาคต

Ted C. Fishman, China, Inc., Scribner, 2005

หนงสอเลมนถายทอดความเปลยนแปลงในรอบสามสบปของจน จากยคหลงการปฏวตวฒนธรรม

มาถงการเปลยนแปลงประเทศจากหนามอเปนหลงมอ ภายในเลมนมสถตสาคญ และกรณศกษาตางๆ

ตลอดจนการเนนเรองราวเกยวกบการปฏรปและเปดประเทศของจน

Daniel Burstein, BIG DRAGON: The Future of China, Free Press, 1999

หนงสอเลมนมเนอหากวางๆ คลอบคลมหลากหลายดาน ท งการคาระหวางประเทศ การเงน

การเมอง รวมทงความสมพนธระหวางประเทศ

โดยคาดการณวา ภายในป ค.ศ. 2030 ประเทศจนไมเพยงแตจะเปนประเทศทมประชากรมากทสด

ในโลก หากยงจะเปนประเทศทมขนาดเศรษฐกจใหญทสดในโลกอกดวย ซงจะทาใหจนกลายเปน

  12

มหาอานาจในทกมต ผเขยนไดอธบายทศทางความสาเรจของจนในอนาคตอนใกล และเสนอแผนการ

อนาคตสาหรบการสรางความสมพนธทดระหวางสหรฐอเมรกาและจน

ทงน มตวอยางการทบทวนวรรณกรรมและหนงสอเกยวกบการปฏรป ทเนนเปรยบเทยบการปฏรป

ของจนกบประเทศอนหรอเขตเศรษฐกจอน เชน

Masahiko Aoki, Hyung-Ki Kim, Masahiro Okuno Fujiwara, The Role of Government in East Asian

Economic Development, Oxford University Press, 1998

หนงสอเลมนรวบรวมบทความซงไดรบทนการวจยจากธนาคารโลก โดยมงวเคราะหนโยบายของ

ภาครฐวา มสวนสาคญในการสรางปรากฏการณ “ปาฏหารยเอเชย” (Asian Miracle) ของกลมประเทศเอเชย

ตะวนออกหรอไม

บทความตางๆ ในหนงสอนไดสรปขอคดเกยวกบการแทรกแซงเศรษฐกจของภาครฐ และอธบาย

ภาพรวมของการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในเอเชยตะวนออกจากมมมองดงกลาว โดยเปรยบเทยบ

ลกษณะของการแทรกแซงทเหมอนและแตกตางกนในแตละประเทศ

Willem Van Kemenade , China, Hong Kong, Taiwan, Inc.: The Dynamics of a New Empire, Vintage

Books, 1998

หนงสอเลมนชใหเหนวา การปกครองทนาโดยพรรคคอมมวนสตของจนนบวาประสบความสาเรจ

ในการนาจนสยคแหงความเจรญรงเรอง ซงขดแยงกบความเชอของนกวชาการตะวนตกบางสานกทมองวา

ตลาดเสรยอมนาไปสสงคมเปดอยางหลกเลยงไมได

ผเขยนวเคราะหเบองหลงความสาเรจของจนในมมมองของการประสานพลงทางเศรษฐกจของเขต

เศรษฐกจสามแหงทเกยวของ ไดแก จนแผนดนใหญ ฮองกง และไตหวน

Peter Nolan, China at the Crossroads, Polity Press, 2003

หนงสอเลมน เสนอแนวคดวาจนกาลงอยบนทางเลอกแหงการพฒนา และกลาวถงความทาทาย

ตางๆในอนาคตทจะกระทบเศรษฐกจจน เชน ความยากจน ความเหลอมลา การเปลยนแปลงครงใหญของ

ระบบธรกจโลก ปญหาสงแวดลอม ความสามารถและบทบาทของรฐและพรรคคอมมวนสต เปนตน โดยช

วา ทางเลอกแหงการพฒนาของจนนนสงผลตอแนวทางการพฒนาของโลก

  13

ผเขยนมขอสรปทนาสนใจวา แนวทางของจนจะเปนการผนกกนระหวางแนวคดของปราชญจน คอ

ขงจอและนกเศรษฐศาสตรตะวนตกอยางอดม สมธ

Oded Shenkar, The Chinese Century: The Rising Chinese Economy and its Impact on the Global

Economy, Balance of Power and Your Job, Wharton School Publishing, 2004

ผเขยนพยายามชใหเหนขอแตกตางระหวางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของจนกบการเตบโตของ

เศรษฐกจญปน อนเดย และเมกซโก และดวยลกษณะพเศษเฉพาะของเศรษฐกจจนจะนาไปสการปรบ

โครงสรางของระบบธรกจโลกใหม

ผเขยนวเคราะหวา เหตใดสหรฐฯ จงจะไดรบผลกระทบมากทสดจากการเตบโตของเศรษฐกจจน

และการเจรญเตบโตของจนมผลกระทบตอธรกจและผบรโภคของโลกอยางไร นอกจากนน ยงมคาแนะนา

เกยวกบการใชโอกาสแสวงหาประโยชนจาก “ศตวรรษจน”

II ตวอยางการศกษาทบทวนวรรณกรรมและวเคราะหหนงสอและตาราทเกยวของกบเศรษฐกจเพอน

บานอาเซยน

ไพโรจน วงศวฒวฒน.,เศรษฐกจอาเซยน, สวนวารสารเศรษฐกจ สานกวจย ธนาคารกรงเทพ จากด, 1986

จลสารธนาคารกรงเทพ กลาวถงเศรษฐกจในดานตางๆ เชน การเจรญเตบโตของเศรษฐกจ การคา

ระหวางประเทศ การเงนและธนาคาร เปนตน นอกจากนนยงมขอมลทวไปดานการเมอง นโยบายการ

ตางประเทศ เปนตน ของสมาคมประชาชาตตเศรษฐกจแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในชวงทมประเทศ

สมาชกรวมกนหกประเทศ ไดแก ประเทศไทย บรไน สาธารณรฐฟลปปนส มาเลเซย สาธารณรฐสงคโปร

สาธารณรฐอนโดนเซย ทงยงวเคราะห ดานการลงทน รวมทงปญหาและแนวทางแกไข ของแตละประเทศ

อกดวย

Narongchai Akrasanee ,Thailand and Asean economic cooperation, institute of southeast Asian

studies Singapore,1980

แนะนาขอมลเบองตนเกยวกบขอตกลง ความรวมมอ ทางเศรษฐกจของอาเซยน วเคราะหดาน

ความรวมมอทางเศรษฐกจทางภมภาคอาเซยนจากแงมมของเศรษฐกจไทย โดยใชสถานการณปจจบนทาง

เศรษฐกจไทยในขณะนน ( ป 1980) โดยเฉพาะอยางยงดานการคา การลงทน และนโยบายทางอตสาหกรรม

  14

หลงจากทประเทศไทยไดเขารวมกบอาเซยน นอกจากนนยงมการประเมนขอตกลงทางเศรษฐกจในขณะนน

รวมทงแสดงความคดเหนในดานแงมมการรวมมอในอนาคต

ASEAN,10 Years ASEAN ,Association of Southeast Asian Nations,1978

หนงสอทจดพมพเพอฉลองในวาระการครบรอบสบปของการรวมตวกนของประเทศในกลม

เอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงกลายมาเปนกลมสมาชกอาเซยน ในป1978 โดยกลาวถงขอมลเบองตนของกลม

อาเซยน โครงสราง ความสาเรจและการพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของกลมอาเซยน

ความสมพนธของกลมอาเซยนกบประเทศทสามหรอกลมประเทศทสามและองคกรระหวางประเทศ ในดาน

เศรษฐกจอาเซยนไดแบงออกเปนสองดาน ไดแก กจกรรมและผลสาเรจในดานเศรษฐกจของกลมอาเซยน

และขอตกลงในเรอง asean preferential trading arrangement ทงยงรวบรวมเอาเอกสารสาคญตางๆมาไว

ดวยกนรวมถงคาสนทรพจนทสาคญตางๆในการประชมของกลมอาเซยน ไมวาจะเปน the ASEAN

Declaration( Bangkok Declaration), the Bali summit of 1916, declaration of Asean, Concord treaty of

amity and cooperation in southeast Asia, Kuala Lumper summit of 1997, Asean swap arrangement เปนตน

Chia Siow Yue and Cheng , ASEAN-China economic relations developments in ASEAN and China,

Institute of southeast Asian studies,1989

รวมรวมงานวจยทศกษาเกยวกบความสมพนธและการพฒนาทางเศรษฐกจระหวางจนและ

อาเซยน โดยศกษาโครงการวจยแบบสามป แบงเปนสามระยะไดแก ระยะแรก:แนวโนมและรปแบบ

ความสมพนธทางเศรษฐกจของอาเซยนและจน ระยะทสอง:การพฒนาความสมพนธทางเศรษฐกจระหวาง

จนและกลมประเทศอาเซยน ระยะทสาม:ความสมพนธทางเศรษฐกจระหวางอาเซยนและจนในเนอหาการ

พฒนาเศรษฐกจและความรวมมอในแปซฟก

Razeen Sally, Southeast Asia in the WTO, Institute of southeast Asian studies, 2004

หนงในหนงสอชดsoutheast asia background นาเสนอขอมลเบองตนเกยวกบอาเซยนในWTO

และ Uruguay round Multilateral track นอกจากนนยงแบงออกเปนประเทศตางๆ โดยเนนท สงคโปร

มาเลเซย ประเทศไทย อนโดนเซย ฟลปปนส และประเทศอาเซยนอนๆ พมา บรไน กาพชา เวยดนาม

นโยบายการคา ตาแหนงและทาท ความสามารถและการเขารวม การพฒนาทางเศรษฐกจ

นอกจากนนยงวเคราะหถงอนาคตของประเทศกลมเอเชยตะวนออกเฉยงใตในWTO

  15

Chia Siow Yue, ASEAN economic cooperation , Institute of southeast Asian studies, 1980

รวบรวมงานวจย ของนกวจย เชน Chia Siow Yue, Seah Chee Meow , Piboon Limprapat,

Francis K.Chan, Chia Lin Sien, Supachai Panitchpakdi สารวจเกยวกบความรวมมอทางเศรษฐกจอาเซยน

ในดานการพฒนาและปญหาทางการบงคบใชความรวมมอและการไมรวมมอทางเศรษฐกจในนโยบายทาง

การเมองของประเทศในภมภาคอาเซยน สารวจการพฒนาการคาและสนคาอปโภคบรโภคในภมภาค

อาเซยน การสารวจเกยวกบการวจยดานอาหารในอาเซยนและความสาคญของการวจยในอนาคต พลงงาน

ในภมภาคอาเซยน สถานะในปจจบน ปญหา และความตองการดานงานวจยทเกยวของ การลงทนและ

การเงนในประเทศในกลมอาเซยน ปญหาและหวขอทเกยวของ

เนรมต ปญจางคกล, อาเซยน:การรวมตวกนในดานการเงนและการลงทน, คณะเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 1983

การรวมมอกนทางเศรษฐกจของกลมประเทศอาเซยนไดเรมมาตงแตป 1976 หลงจากการประชม

สดยอดทบาหล ประเทศอนโดนเซย จดมงหมายกเพอทจะใหประเทศสมาชกไดรบผลประโยชนรวมกนมาก

ทสด แตการรวมมอกนทางดานการคาระหวางประเทศสมาชกเพอขยายการคาตอกนม ขอบเขตจากดมาก

เพราะทกประเทศยกเวนสงคโปรตางกผลตสนคาจาพวกเกษตรกรรมหรอสนคาขน ปฐมทคลายคลงกน และ

ตองพงพาตลาดในประเทศทพฒนาแลว สนคาจงมลกษณะทแขงขนกนมากกวาทจะใชประกอบกนหรอ

รวมมอกน จงทาใหไมไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจเทาทควร สาหรบการรวมมอกนดานอตสาหกรรม

นน นาจะมประโยชนกวาทางดานการคา เพราะจะเปนการทาใหประเทศสมาชกไดนาทรพยากรธรรมชาต

หรอ Factor Endowments ทแตละประเทศมอยแตกตางกนมาใชผลตสนคาอตสาหกรรมทใชประกอบกน

หรอใชรวมกนแทนทจะผลตขนมาแขงขนกน ซงจะทาใหไดรบประโยชนกวามาก เนองจากโครงการ

อตสาหกรรมของอาเซยนเปนโครงการอตสาหกรรมขนาดใหญ จาตองอาศยเงนลงทนภายนอกประเทศเปน

สวนใหญ โดนเฉพาะในสวนทเปนเงนกระยะยาว แตจากภาวการณปจจบน กลมประเทศอาเซยนตางกม

ภาระหนตางประเทศอยเปนจานวนมากทาใหเปนการ ยากทจะไปกยมโดยการศกษานมจดมงหมายเพอทจะ

ศกษาเกยวกบขอ กาหนด และการจดสรรโครงการอตสาหกรรมใหแกประเทศสมาชกอาเซยน ซงกจะ

พยายามพจารณาโดยใช Economic cost เปนหลก พรอมทงไดศกษาเพอใหเหนความสาคญของ Investment

cost โดยเฉพาะในดานเงนทนทจะมผลกระทบสาคญตอการลงทนในโครงการอตสาหกรรม ขนาดใหญ

จากนนกทาการศกษาเกยวกบวธการหารอแนวทางเพอทจะแสวงหาแหลงเงน ทนทพอทจะนามาใชลงทน

หรอใชประโยชนในโครงการอตสาหกรรมของอาเซยนตอ ไปในอนาคต

  16

มาลนดา มนญชน, ความรวมมอทางดานเศรษฐกจภายใตอาเซยน:การคาระดบภมภาค , คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 1981

จากการศกษาคนควาความรวมมอทางดานการคาภายในภมภาคอาเซยนตงแตตนจน ถงปจจบน

จะเหนไดวาความรวมมอในดานนยงอยในระดบตามาก และตากวาการคากบประเทศสวนใหญภายนอก

ภมภาคดวย ทงนเนองจากปจจยหลายอยางทงภายในแตละประเทศสมาชกและปจจยของ ภมภาค ซงเปน

อปสรรคสาคญตอความรวมมอ ปจจยเหลานควรจะไดรบการพจารณาแกไขปรบปรงเพอใหความรวมมอ

กาว ไปในขนทสงยงขน ทงนไดมความพยายามทจะใหการตดตอทางดานนมประสทธภาพยงขน โดยมการ

ตงหนวยงานทรบผดชอบโดยตรง การใหเอกชนเขามามบทบาทมากยงขน ตลอดจนการใชมาตรการตางๆท

จะสงเสรมความรวมมอใหมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงการใหสทธพเศษทางการคาระหวางกนทนบไดวา

เหนผล สาเรจพอสมควร และแสดงใหเหนถงแนวโนมทดในอนาคต แตทงนกยงจะตองอาศยเจตนารมณอน

แนวแนของประเทศสมาชกโดยเฉพาะ เหลาผนา ทจะตองคานงถงความเปนภมภาคมากกวาชาตนยม

เพอทจะบรรลถงจดมงหมายในการรวมตวทางเศรษฐกจ

จมพล มนสชวง,อาเซยน:ความรวมมอทางดานการเมองและเศรษฐกจ,สาขาการระหวางประเทศและการ

ทต คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 1985

ผเขยนไดตงสมมตฐานไวสองประการ คอ ปจจยทางการเมองเปนตวกาหนดระดบความรวมมอ

ทางเศรษฐกจของอาเซยน และความรวมมอทางการเมองของอาเซยนเปนฐานในการนาไปสความรวมมอ

ทาง เศรษฐกจของอาเซยน โดยทาการศกษาในชวงระยะเวลาตงแตป 1967-1975 โดยจากการศกษาคนควา

พบวาแมเจตนารมณหลกของสมาคมอาเซยนจะเปนความรวม มอทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ก

ตามแตความรวมมอทางทางการเมองกกลายเปนความรวมมอทสาคญมากอก ประการหนงของอาเซยน โดย

มเหตการณทกลมประเทศอนโดจนเปลยนแปลงระบอบการปกครองเปน คอมมวนสตโดยสมบรณเมอป

1975 เปนตวแปรสาคญทางการเมองทมผลกระทบตออาเซยนเปนอยางมาก กระตนใหอาเซยนมารวมมอ

อยางจรงจงกนมากยงขน ภายหลงยงมเหตการณทางการเมองทสาคญอนๆ เชน ความชดแยงระหวาง

เวยดนามและกมพชา ความขดแยงระหวางเวยดนามกบจน การขยายอทธพลของสหภาพโซเวยตเขามาใน

ภมภาคน เปนตน ซงมผลกระทบกระเทอนตอความมนคงของกลมประเทศอาเซยนทงทางตรงทางออม

อาเซยนจงไดรวมมอกนเพอทจะแกไขปญหาดงกลาวจนลลวงมาไดดวยด แตในขณะเดยวกนผลงาน

ทางดานความรวมมอทางดานเศรษฐกจ โครงการความรวมมอทางดานเศรษฐกจเปนไปอยางชามาก ทสาคญ

ความสาเรจของผลงานทางเศรษฐกจบางกรณสวนใหญจะเกดขนหลงการกอ ตงอาเซยนถงแปดป แต

  17

บทบาทของอาเซยนในการทตทางเศรษฐกจกบภายนอกโดยทวไปแลวกลบประสบความ สาเรจมากกวา

ความรวมมอทางเศรษฐกจภายในกลมประเทศอาเซยนเอง จะเหนไดวาการคาในอาเซยนยงอยในระดบทตา

มากเมอเทยบกบการคาของ อาเซยนกบประเทศภายนอกภมภาค ดงนนเมอเปรยบเทยบผลงานทางดาน

การเมองและเศรษฐกจของอาเซยนในระยะ เวลาสบแปดป จะเหนไดวาอาเซยนไดพฒนาไปสการรวมมอ

ทางเศรษฐกจอนเปนเปาหมายหลก ชามาก ในขณะทความรวมมอทางดานการเมองกลบมมากขน จง

สามารถสรปไดวาปจจยทสาคญทสดซงจะนาไปสความสาเรจตางๆของอา เซยน โดยเฉพาะทางดาน

เศรษฐกจ กคอปจจยทางดานการเมอง ซงสอดคลองกบสมมตฐานของผเขยน

Lawrence B. Krause;Koh Ai Tee;Lee(Tsao) Yuan, Singapore economy reconsidered, Institute of

Southeast Asian Studies,1987

ศกษาในเชงลกปจจยทสงผลใหเศรษฐกจสงคโปรตกตาในป 1985. ซงเปนครงแรกในรอบยสบป

รวมทงปจจยททาใหเศรษฐกจฟนตว ในขณะเดยวกนกไดรบคาแนะนาของ Economic Committee ซงกอตง

ในป 1985 ภายใตการนาของBrigadier-General (Res) Lee Hsien Loong ทใหขอมลเพมเตมและวเคราะห

แนวโนมเกยวของกบเศรษฐกจของสงคโปรในอนาคต

Hiroyoshi Kano, Indonesian exports; peasant agriculture and the world economy;1850-2000,Ohio

university Press,2008

กลาวถงเศรษฐกจของประเทศอนโดนเชยในชวงการเปลยนผานไปสการสงออก เนนเรองการคา

ระหวางประเทศของอนโดนเซยในชวงเวลาตางๆทางประวตศาสตร บทบาททางเศรษฐกจของอนโดนเซย

ในหมประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต ปญหาในภาคการเกษตรและชมชนชาวชวา ผสงออกรายใหญของอน

โดนเชย โดยแบงตามประเภทสนคาสาคญของประเทศทสงออก

สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน. กองการตางประเทศ, เขตการลงทนอาเซยน,กองการ

ตางประเทศ, 2000

จดทาขนเพอทจะสนบสนนการลงทนระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในภมภาคอาเซยน โดย

ใหขอมลนกลงทนในดานตางๆ เชน ขอมลพนฐานของอาเซยน ขอตกลงทางเศรษฐกจตางๆ แนวทางและ

ขอเสนอแนะในการลงทนในภมภาคอาเซยน กจการตางๆในอาเซยน มาตรการเขมขนของอาเซยนในเรอง

การลงทน องคกรตางๆทเกยวของ เปนตน

  18

ฉตรทพย นาถสภา.สมภพ มานะรงสรรค, ประวตศาสตรเศรษฐกจไทยจนถง พ.ศ.2584, สานกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 1984

ตาราเรยนวชาเศรษฐศาสตร ในหวขอเรองเศรษฐกจไทย จดทาโดยนกวชาการหลายทานจาก

มหาวทยาลยตางๆ เชน กตต ตนไทย จรรตน เกยรตมาพนธ ชสทธ ชชาต ซเกฮาร ทานาเบ เปนตน โดย

กลาวถงเศรษฐกจไทยในแงมมประวตศาสตร ตงแตสมยลานนาไทย อยธยา จนถงสมยรตนโกสนทร

Mya Than.Joseph L.H. Tan, Myanmar dilemmas and options: the challenge of economic transition in

the 1990s, Institute of southeast Asian studies, 1990

รวบรวมงานวจยของนกวจย เชน Mya Than, Joseph L.H. Tan, U Tun Wai, Myat Thein,

NNobuyoshi Nishizawa เปนตน เกยวกบเศรษฐกจประเทศพมาในปญหาหวขอตางๆเชน การเงนการคลง

ราคาขาว การพฒนาดานอตสาหกรรมและนโยบายดานอตสาหกรรม การเปลยนผานทางเศรษฐกจของพมา

การลงทนของตางประเทศในประเทศพมา โดยเฉพาะตวกฎหมายโดยเนนศกษาดานปจจยทกอใหเกดปญหา

ความทาทายตางๆทกาลงเผชญ และเสนอแนะคาแนะนาในการแกไขปญหา

James W Morley.Masashi Nishihara, Vietnam joins the world, M.E. Sharpe, 1997

รวบรวมงานวจยของนกวจย เชน Richard Betts, Tatsumi Okabe, John Bresnan, Yoshihide

Soeya, Seki Tomada เปนตน ศกษาเกยวกบเศรษฐกจเวยดนาม โดยสวนแรกกลาวถงการปฏรปเศรษฐกจ

ภายในประเทศเวยดนาม สวนทสองกลาวถงการเปดประเทศออกสเวทโลก โดยสวนแรกไดรวบรวม

งานวจยเชน การเปลยนแปลงทางการเมอ เศรษฐกจ กลยทธและแนวโนมในอนาคต สวนทสองไดรวบรวม

งานวจย เชน การรบมอกบประเทศจนของเวยดนาม การถอนตวออกจากกมพชา การเขารวมอาเซยน เปนตน

Muhamed Ariff, Malaysia and Asean economic cooperation, Institute of Southeast Asian Studies,

1980

กลาวถงเศรษฐกจของประเทศมาเลเซยในดานตางๆ เชน ขอมลพนฐานดานเศรษฐกจของ

มาเลเซย การคาระหวางประเทศ การรวมมอทางดานอตสาหกรรม ความรวมมอทางดานเศรษฐกจกบ

ภายนอกและแนวทางการเขารวมกบภายนอก เปนตน

สาหรบเนอหาและการวเคราะหพฒนาการและระบบเศรษฐกจของแตละประเทศจะอยในบทตอไป

  19

เอกสารอางองทายบทท 1

หนงสอภาษาไทย

กองการตางประเทศ. (2000). เขตการลงทนอาเซยน. สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน.

ฉตรทพย นาถสภา และสมภพ มานะรงสรรค (1984). ประวตศาสตรเศรษฐกจไทยจนถง พ.ศ. 2584.

มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จลพล มนสชวง. (1985). อาเซยน: ความรวมมอทางดานการเมองและเศรษฐกจ. คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เนรมต ปญจางคกล. (1983). อาเซยน: การรวมตวกนในดานการเงนและการลงทน. คณะเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ไพโรจน วงศวฒวฒน. (1986). เศรษฐกจอาเซยน. สานกวจย ธนาคารกรงเทพ จากด.

มาลนดา มนญชน. (1981). ความรวมมอทางดานเศรษฐกจภายใตอาเซยน: การคาระดบภมภาค. คณะ

รฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

หนงสอภาษาองกฤษ

ASEAN. (1978). 10 Years ASEAN. Association of Southeast Asian Nations.

Barry J. Naughton. (2004). Holding China Together: Diversity and National Integration in the

Post-Deng Era. Cambridge University Press.

Barry Naughton. (1995). Growing out of the Plan: Chinese Economic Reform 1978-1993.

Cambridge University Press.

Justin Yifu Lin. (2009). Economic Developmen and Transition: Thought, Strategy, and Viability.

Cambridge University Press

Daniel Burstein. (1999). BIG DRAGON: The Future Of China. Free Press.

  20

Hiroyoshi Kano. (2008). Indonesian export; peasant agriculture and the world economy; 1850-2000.

Ohio University Press.

James W Morley, Masashi Nishihara. (1997). Vietnam joins the world. M.E.Sharpe.

Laurence J. Brahm. (2001). China’s Century: The Awakening of the Next Economic Powerhouse.

John Wiley & Sons.

Lawrence B. Krause, Koh Ai Tee, Lee (Tsao) Yuan. (1987). Singapore economy reconsidered.

Institute of Southeast Asian studies.

Masahiko Aoki, Hyung-Ki Kim, Masahiro Okuno Fujiwara. (1998). The Role of Government in

East Asian Economic Development. Oxford University.

Muhamed Ariff. Malaysia and ASEAN economic cooperation. Institute of Southeast Asian Studies.

Mya Than, Joseph L.H. Tan. (1990). Myanmar dilemmas and options: the challenge of economic

transition in the 1990s. Institute of Southeast Asian studies.

Narongchai Akrasanee. (1998). Thailand and ASEAN economic cooperation. Institute of Southeast

Asian studies Singapore.

Nicholas Lardy. (1998). China’s Unfinished Economic Revolution. Institution Press.

Oded Shenkar. (2004). The Chinese Century: The Rising Chinese Economy and its Impact on the

Global Economy, Balance of Power and Your Job. Wharton School Publishing.

Peter Nolan. (2003). China at the Crossroads. Polity Press.

Peter Nolan. (2004). Transforming China: Globalization, Transition and Development. Anthem Press.

Razeen Sally. (2004). Southeast Asia in the WTO. Institute of Southeast Asian studies.

Ted C.Fishman. (2005). China,Inc. Scribner.

  21

Willem Van Kemenade. (1998). China, Hong Kong, Taiwan, Inc.: The Dynamics of a New Empire.

Vintage Book.

Yasheng Huang. (2008). Capitalism With Chinese Characteristics: Entrepreneurship and the State.

Cambridge University Press.

Yasheng Huang, William Kirby (Series Editor). (2005). Selling China. Cambridge University Press.

เอกสารวชาการ

ภาษาองกฤษ

The World Bank. (1993). The East Asian Miracle. World Bank.

งานวจย

ภาษาองกฤษ

Chia Siow Yue and Cheng. (1998). ASEAN-China economic relations developments in ASEAN and

China. Institute of southeast Asian studies.

Chia Siow Yue. (1980). ASEAN economic cooperation. Institute of southeast Asian studies.