Cs coreAlgemene Berichtgevin gEditor : Roland Leije nFor private use by Corus staff only This bulletin is intended only for the person to whic h it is addressed . Any review, retransmission , dissemination or other use of this information by person s other than the intended recipient, is prohibited an d regarded as copyright infringement .

Corus Research , Development & Technolog y Knowledge & Library Service s Office 3G37 P .O . Box 1000 0 1970 CA IJmuide n The Netherland s T +31 (0)251 49424 2 F +31 (0)251 47008 3 E r oland .leijen@corusgroup .co m

IJmuiden, 22 September 200890JaarStaa l

Liefde al s product vanstaalbedrijf

Even bijkome n in de Coru s personeels9Li s

Hoogove n

veteranen al ssuperhelden

'We

zitten vast me t een gouden ketting 'Wat op zo september 1918 het leven zag in d e vorm van een stet handtekeningen op ee n notarile akte, is negentig jaar later uitgegroei d tot een gentegreerd staalbedrijf dat een terrei n van 750 hectare, verspreid over drie gemeente n bestrijkt . Bijna tienduizend mensen, die wone n van Leiden tot Den Helder, werken bij het huidige Corus . En allemaal zijn ze trots op ht n staalbedrijf.Corus Technology BV, P .O . Box 10000, 1970 CA IJmuiden, the Netherlands, Trade Register 34083341

A

ns Kleijn (55) uit Heemskerk is al meer dan dertig jaar i n dienst en werkt in de automatisering . Natuurlijk ben ik trots , het is geweldig om onderdeel te zij n van een bedrijf dat het al negentig jaar zo goed doet. Die trots kom t doordat iedereen die hier werkt bewust is dat hij of zij een belangrijk e bijdrage levert aan de producten die we maken, en dat zijn mooie producten . Corus is een gentegreerd staalbedrijf, wat betekent dat alle processe n van het staalmaken op het bedrijfsterrein plaatshebben . Uit kooks en erts wordt ruwijzer gemaakt en da t wordt vervolgens, met toevoegin g van onder andere schroot, tot ver schillende soorten staal verwerkt . Staal voor gebouwen, voor auto's , voor blikjes en batterijen en ga z o maar door. Een van de sterke punten van het bedrijf is de enorme onderzoek- en ontwikkelingsafdeling waa r steeds nieuwe typen staal voor nieuwe toepassingen worden ontwikkeld .

mans uit IJmuiden . Dat merk i k ook bij de Gietwalsinstallatie waar i k werk . Er is hier een enorme dynamiek en daardoor werk ik er al 2 7 jaar met plezier. In de eerste jaren van het bestaa n van het hoogovenbedrijf werd er al leen nog maar ruwijzer geproduceerd . In de vorm van een soor t broodjes, gietelingen, werd het ijze r onder meer aan gieterijen verkocht. In IJmuiden zelf werden er buize n van gegoten. Het hoogoven- en late r staalbedrijf was belangrijk, want Nederland was helemaal afhankelij k van staal uit het buitenland. Vandaa r dat ingenieur Henri Wenckebach op dracht kreeg van industrilen e n rijksoverheid om dit project op t e zetten .

RazziaTijdens de Eerste Wereldoorlog, toen omringende landen al hun staal no dig hadden voor wapens, bleek overduidelijk het belang van een eigen staalindustrie . In maart 1939 werd d e eerste staaloven in gebruik genomen . Tijdens de Tweede Wereldoorlo g volgden meer staalovens . Intusse n probeerde Hoogovens zoveel mogelijk werknemers aan de slag te hou den om zo te voorkomen dat ze i n Duitsland te werk werden gesteld . Mijn oom werd er nog eens op uit gestuurd om tijdens een staking zo veel mogelijk stakers terug te halen naar het bedrijf. Er kwam namelij k een razzia aan . Op de Trompstraat i n IJmuiden werd hij zelf aangezie n voor een staker en opgepakt . Hij heeft dagenlang in Amsterdam gevangen gezeten, vertelt Kleijn . Zulke verhalen maken dat mijn familie verweven is met dit staalbedrijf. Mijn vader heeft er trouwen s niet gewerkt. Dat vond mijn moede r soms wel jammer want die zag in andere gezinnen dat Hoogovens er g goed voor het personeel zorgde . Martin Brouwer (49) uit de Wieringermeer noemt dat 'een stapje extra' .

Corus zet een stapje extra voor m e dewerkers en dat krijgt het bedrij f terug met inzet en betrokkenheid . Extra uren of een keer 's avonds doo r je baas gebeld worden vind ik bij voorbeeld niet erg. Brouwer is al driendertig jaar in dienst en werk t op de afdeling platte producten . Na de Tweede Wereldoorlog blee f Hoogovens snel groeien . Werd d e productie aanvankelijk gemeten i n tonnen, al snel ging dat in miljoene n tonnen . In de jaren zeventig werkte n er meer dan twintigduizend mense n Door verregaande automatiserin g werd het personeelsbestand echte r snel teruggebracht, zonder gedwongen ontslagen. In de jaren negenti g gaat het minder goed en is er ee n ontslagronde waar nu nog steed s met ontzag over wordt gesproken . 2300 banen verdwijnen waarvan een deel door gedwongen ontslagen . Hoogovens fuseert met British Steel tot Corus in 1999 . Cultuurverschille n tussen de bedrijven maar ook ee n slechte staalmarkt maken dat het be drijf pas weer in 2004 winst maakt. Daarna gaat het bergopwaarts en d e medewerkers krijgen weer vett e winstuitkeringen. Met de secundaire arbeidsvoorwaarden is helemaal niks mis, zeg t Heemskerker Arnold Koorn (46), di e werkt op Warmbandwalserij z . Ik heb wel eens gekeken naar ande r werk, buiten Corus, maar dan zie j e al snel heel veel nadelen . Conclusie : we hebben het erg luxe hier, het is alsof je aan Corus vastzit met ee n gouden ketting.

VreesOnder personeel ontstaat wel vrees voor het verdwijnen van die luxe secundaire arbeidsvoorwaarden als he t Indiase Tata Steel winnend uit ee n overnamestrijd met het Braziliaans e CSN komt . Het voormalige Hoogovens is opeens in Indiase hande n maar blijft voorlopig Corus heten , verzekert Tata Steeltopman Muthu -

DynamiekTelkens als ik denk : beter wordt he t niet, is er weer een of andere ontwikkeling waardoor we nog beter kunnen presteren, zegt Geert Wage -

raman . De kou die sommige mede j nt langzaa m werkers voelen verdwi uit de lucht want de integratie va n Corus in Tata Steel blijkt langzaa m en zorgvuldig te verlopen . Maar er blijven dreigingen, ook voo r een staalbedrijf dat tot de top tie n van de wereld behoort . De grootste i s misschien wel het vinden van nieu w n personeel . De komende jaren zijn i de IJmond duizenden technische vacatures op te vullen doordat werknemers met pensioen gaan . Wie o p onze bedrijfsschool begint heeft on begrensde mogelijkheden , zegt Wagemans. Je kunt worden wat je wilt

en het bedrijf helpt je daar nog bij ook ." Toch blijkt het steeds moeilijker om de klassen vol te krijgen, uitgebreide wervingscampagnes ten spijt . Misschien komt het doorda t de techniek op jongeren niet zo sexy overkomt, speculeert Leon va n Hulst (55) van de afdeling verpakkingsstaal. Jongeren kiezen graa g voor snelle, commercile banen . Misschien is al die ellende in de bankwereld wel goed voor ons. Komen d e jongeren er nu achter dat die financiele wereld helemaal niet zo sexy is . Het is een luchtbel want ze make n geen producten. FRISO 80S

,:, : I~~ron p het

werk van ee n pionierNa jaren van onderzoek, onderhandelen en heel veel voorbereidingen, staat op zz januari ee n groep genodigden rond de aller eerste Hoogoven van Nederland . De bouw van de oven was al i n september 1919 begonnen, een jaar na de oprichting van he t hoogovenbedrijf in IJmuiden . Mevrouw Wenckebach verrich t de ceremonile ontsteking va n de oven . Haar man, de oprichte r van het bedrijf, is doodziek e n moet het gedenkwaardige moment waarvoor hij jaren keihar d gewerkt heeft missen . Ee n maand later, op 21 februari, over lijdt hij . Wenckebach is dan al zo'n ach t jaar bezig met hoogovens en ru wijzer . Hij had de opdracht voo r de oprichting van een hoogove n en staalbedrijf gekregen van ee n groep industrilen en de rijksoverheid die Nederland onafhankelijk wilde maken van buiten lands staal . Een megaproject en de kroon op Wenckebach's carrire . In 1917 sticht hij een comit ter oprichting van een gentegreerd staalbedrijf. Een bedrij f zoals het er nu nog steeds staat . De op z7 juni 1861 in Den Haag geboren Wenckebach werd aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda opgeleid tot genieingenieur . Hij werkt voor de Maatschappij tot Exploitatie van de Staatsspoorwegen, wordt directeur van een nieuw te vormen spoorwegmaatschappij, d e Noord-Ooster Locaal Spoorweg. Vervolgens wordt Wenckebac h directeur-generaal van de staats mijnen in Limburg . Niet allee n bouwt hij het bedrijf uit, sluit hi j het aan op het spoorwegnet, oo k laat hij een sociale kant zien wa t resulteert in een cao voor de mijnindustrie, de mijnschool in Heerlen en de bouw van arbeiders en beambtenwoningen tegenover de mijnen . Uit de wens van Nederlandse industrilen om onafhankelijk t e zijn van buitenlands staal komt zijn laatste en grootste projec t voort . De oprichting van ee n hoogoven- en staalbedrijf in Nederland . Volgens onderzoek van Wenckebach was IJmuiden daarvoor de meest geschikte vestigingsplaats . Er is een stevige ondergrond, de brandstof voor de hoogovens, kolen die tot kooks worden bewerkt, kon per spoor worden aangevoerd . De erts moest uit het buitenland aan wal worden gebracht in een speciaa l daarvoor aan tc leggen buitenhaven .

r 1 op 22 januari,1924 doo Het aansteken van hoogoven echtgenote van de op r mevrouw Wenckebach, de FO AN P ter .

ti, 1' 7 . .j

.

m. . ca AC anc

gc kic. a.aMc g

Y:CGGC31: ;:t`P .7nFla/4F.KJltlptl4dC' CCCL.ChS1 :1 :TI F

ej, r

k Y1~~

,y~.,q,

.,n rI

nnrirhtino

ic roruc ui tg eg roeid tot een staalbedrijf dat een terrein van 750 hectare bestrijkt .

'ERTSSCHEPEN ZIJN MEESTAL HALFLEEG, ZO ZWAAR IS DAT IJZERERTS '

produceert niet allee n Corus staal, maar ook liefd eZe bestaan al lang niet meer , de maagdenhallen van Corus . Maar de vrouwen zijn op het bedrijf gebleven . Soms met gevolgen . Want Coru s produceert niet alleen staal , maar ook liefde.Marco Duin lacht . Liefde bij Corus. Hij weet er alles van . Herinnert zic h als de dag van gisteren het momen t waarop Joanne Sprangers voor het eerst in de Oxystaalfabriek rondliep . Stagiaire was ze. Maar ik was met een verkocht . Als je al in liefde op het eerste gezicht gelooft, dan wa s dit een schoolvoorbeeld . De aanwezigheid van Joanne - tegenwoordig inderdaad Duin-Sprangers op de Oxy was een noviteit . Me t

Joanne en Marco

twee anderen waren we de eerste vrouwen op de staalfabriek", vertel t ze . Niet alle mannen waren even gecharmeerd van haar aanwezigheid . Joanne lacht. Op mijn eerste werkdag vroeg zich iemand meteen af wa t dat allemaal moest worden . 'Daar komen we wel achter', zei ik. Maar met Marco (48) was het anders , dat voelde ze zelf ook meteen . En hij ook . Het begon met interesse . E n daarna gingen we praten. Daar was alle tijd voor, want de twee werkte n vaak samen in de rode ploeg . Hele diensten hebben we samen doorgebracht in n ruimte . Tja, dan heb j e inderdaad heel veel tijd om te praten . Was nodig ook, zegt Joann e (32) . Want ja, we zaten allebei i n een relatie . En bovendien was er ook nog het leeftijdsverschil . Marco was 35, ik 19 . Dat is wel een situatie waar over je even moet nadenken . Maa r de uitkomst was eigenlijk metee n duidelijk. We hebben het nog ee n tijdje afgehouden, maar na vier

maanden hadden we echt een relatie . Gingen we ook met elkaar uit en zo . Sindsdien zijn ze, zegt de Beverwijken, een redelijk uniek paar op d e Oxy. In de fabriek zijn ze de enige n die een relatie met elkaar hebben . Maar da's ook niet zo heel moeilijk . In de ploegendienst werken maar een paar vrouwen, hooguit een stuk of tien . Er zijn er meer geweest, weet Joanne. Alleen werkt dan ee n van beiden nu niet meer hier. Over het hele bedrijf genomen zij n Marco en Joanne overigens niet z o bijzonder. Sinds vrouwen hun intrede deden bij het toenmalige Hoogovens als kwaliteitscontroleurs in de zogenaamde maagdenhallen, over spoelden ze langzamerhand het be drijf. En dat ging gepaard met liefdes in alle soorten en maten . Meni g man ging er vandoor met een koffiejuffrouw .uit de kantine, of met ee n collega . Vraag eens rond, en de voor beelden zijn legio. Net als de sappig e verhalen trouwens .

Samenwerken doen Marco en Joann e inmiddels overigens ook niet meer . Joanne liep eerst nog stage bij ander e onderdelen van Corus, maar keerd e uiteindelijk wel terug in de rod e ploeg van de Oxy, maar in een ande r deel van de enorme hal . Wel eers t nog samen in de rode ploeg, vertel t Marco, maar nu ben ik alweer sind s vier maanden gedetacheerd in de dagdienst. Da's minder, stelt zij n vrouw. Samen in dezelfde ploeg is ideaal . Samen werken, samen vrij . We gingen heerlijk op de fiets naa r het werk . Nu ligt dat een stuk moeilijker. Soms leven we een beet je langs elkaar heen, erkent Marco . Als ik vrij ben, is Joanne aan he t werk en andersom . Maar natuurlij k vinden we nog voldoende momente n waarop we samen zijn . Die zullen ze straks nog meer koeste ren . Want de eerste baby is onderweg. Marco trekt een brede grijns . De eerste staalbaby. ERIC KORVER

Kokenhet grondstoffenbedrijf.

met

ijzerert s

IJzererts is de grondstof van ruwijzer . Maar hoeveel is er no g van, raakt het ooit op zoals met olie? Hoe wordt van ert s uiteindelijk staal gemaakt? Hitte speelt een essentile rol . I k denk dat de gemiddelde Corusmedewerker wel een aardi g barbecuevuurtje kan maken, zegt Harry Pronk, bedrijfschef va n

I

n tegenstelling tot de olie is er i n de wereld geen gebrek aan ijzererts . En dat zal ook nooit gebeuren, zegt Pronk . Alleen is het belangrijk een goede kwaliteit erts te krijgen . Natuurlijk voor een zo laa g mogelijke prijs . De vraag naar erts is de laatste jaren flink gestegen . De prijs is vijf keer over de kop gegaan . Dat komt door de vraag vanuit Chin a en India . Op dit moment haalt Co rus zijn erts uit Brazili en WestAustrali, politiek stabiele gebieden . Je kan het ook uit Venezuela hale n maar dan loop je het risico dat je van de ene op de andere dag niet s krijgt . Ook is een probleem dat e r in de wereld geen makkelijk te winnen erts is waardoor de kosten stijgen . De kwaliteit van het erts word t bepaald door het ijzergehalte (FE) . Al bij de mijn (zowel dagbouw als ondergronds) wordt het erts fijngemalen tot een soort poeder. Alles wat met staal te maken heeft , gaat over grote aantailen . Pronk: We werken hier met de wet van d e grote getallen . Een ton ijzererts kost zo'n 10o euro . Per jaar heeft Corus in IJmuiden zo 'n 17 miljoen to n erts en kolen nodig. Doordat de prij s van het staal is gestegen, worden d e grondstoffen steeds belangrijker. Vandaar dat een van Coru s ' strategie en is om ook belangen te verwerven in mijnen, zodat men minder over geleverd is aan de grillen van d e markt. Komen de Staatsmijnen hier door weer in beeld? Pronk : Nee, da t denk ik niet. Er is geen Nederlande r die daar meer wil werken. Bovendie n zou het wel heel kostbaar zijn om d e boel daar weer op te starten. Nie t voor niets is Corus nu onderdeel va n het Indiase Tata Steel omdat daa r nog potentieel is aan grondstoffen .

In de converter (omzetter) wordt va n het ruwijzer staal gemaakt . men netten heeft gespannen om verstuiving tegen te gaan . Dat is wel ontzettend kostbaar. Vanuit de haven gaat het erts naar d e sinterfabriek . Daar worden de ertse n gemengd en gesinterd. Over een lo pende band wordt warme lucht geblazen . Er ontstaat een poreuze koe k die in brokken wordt gebroken e n daarmee is een basisgrondstof geree d om ijzer te maken . De andere grondstof bestaat uit pellets, zo groot al s een knikker, die ook in IJmuiden gemaakt worden . Pronk: Meestal doen ze dat bij de mijnen, maar Co rus is een van de weinige staalfabrieken waar we dat zelf doen . Via een ronddraaiende trommel bindt he t erts zich . Ook de ertsbolletjes kome n op een lopende band terecht en worden gebakken door middel van war me lucht . Die twee stoffen, de sinte r en de pellets worden bovenin d e hoogoven gestort en er wordt onder in hete lucht in geblazen. Bij dez e twee grondstoffen wordt ook no g kooks toegevoegd om de juiste temperatuur te bereiken. Onderin d e oven vormt zich na enige tijd vloeibaar ijzer. Via een spoorwagon di e nog het meeste wegheeft van een tor-

HavenPer schip komt het erts aan in de eigen zeehaven van Corus . Per schi p zo ' n 150.000 ton . Pronk: Die schepen zijn vaak half leeg, zo zwaar i s het erts. Met hijskranen die per ha p 27 ton kunnen tillen komt het erts via transportbanden op aparte hope n terecht. Aan de Noord-Hollands e kust waar het altijd waait, verdwijn t n procent van de erts in het luchtledige . Om dat tegen te gaan word t het constant natgesproeid om verstuiving te voorkomen. Behalv e economisch verlies, is dat vooral voo r de omgeving vervelend . We zij n laatst in Zuid-Korea geweest waar

Op dit moment haalt Corus zijn erts uit Brazili en West-Australi, politiek stabiele gebieden .

Het vloeibare ijzer wordt in een menger, een torpedo-achtige wagon, vervoerd naar de staalfabriek .

De rollen zijn klaar voor verzending naar afnemers .pedo wordt het vloeibare ruwijzer afgevoerd naar de staalfabriek . tuur te hoog wordt. Daarna wordt e r zuurstof ingespoten wat de koolsto f onttrekt. In de converter wordt va n het ruwijzer staal gemaakt door e r zuurstof in te blazen waardoor d e koolstof uit het ruwijzer verbrandt . Het vloeibare staal komt in een andere pan . Het wordt uitgegoten in ee n continugietmachine waarmee plak-

De plakken gaan door de warmbandwalserij waar ze steeds dunner en langer worden .ken worden gegoten die op de ge wenste lengte afgesneden worden . Van daaruit gaan de plakken naar d e warmbandwalserij waar ze worde n gewalst . Daar komen grote krachte n bij kijken . Pronk : Als we dat doen , moeten we Nuon een seintje geve n omdat er anders in Nederland d e stroom eventjes uitvalt . Stap voor stap wordt de plak steeds dunner en langer . Aan het einde is het staal z dun uitgewalst dat he t kan worden opgerold . Voor staal da t bedoeld is voor hoogwaardige toe passing is er een volgend proces no dig . Het koud walsen . Hiermee ka n het staal nog dunner en sterker worden gemaakt . Dit staal kan ook wor den bewerkt met tin of zink. Voor d e automobielindustrie . Of bierdopjes . Pronk: Ga maar eens na wat voo r verfijnd stukje staal dat eigenlijk is . Of blik voor de voedingsindustrie . Om er voor te zorgen dat de knakworsten tot het jaar z000-tig houd baar zijn .IVO LAAN

Schrootin de staalfabriek wordt het ruwijze r via een pan in een converter (omzet ter) gedaan . Het toevoegen van schroot voorkomt dat de tempera -

Anja Schockman, zz jaa r uit Heemsker k Afdeling : ANA PR C (Analytisch la b Procescontrole , voorheen Lab West) Corus sinds : 6 jaa r

ploegje van vijf dat verantwoordelij k Ze zag zichzelf als goudsmid. Enin- dat ging niet door. Ze wilden me is voor het testen van monsters ui t . Te klein." Bij de kunstderdad werkt Anja Schockman met daar niet mestafdeling kon ze ook niet terecht de Oxystaalfabriek. Een nauwkeuri g metaal, maar dan op een iets andere klusje, dat ook nog eens razendsne l Bleek dat ze geen badlokaal voor manier. Welkom in de wereld van . Zo belandde ik uit- moet gebeuren, vertelt ze . Die monvrouwen hadden gloeiend staal, slakmonsters en elestens komen uit de converter waa r eindelijk hier op het lab . menten. van ruwijzer staal wordt gemaakt . I s Maar de Heemskerkse had iets heel Dja vt als Anja Schockman komt zo'n rzoo graden heet, en dan wordt aanlopen, laverend tussen de appara- anders voor ogen. Wilde goudsmid er een monster genomen dat wij . Heldere worden, sieraden maken . Leek me tuut van het oude Lab West moeten onderzoeken . Wordt eerst afecht geweldig. Maar de opleiding ogen, lang blond haar dansend op gekoeld, komt dan in een patroo n was uiteindelijk veel te duur. Net haar schouders . Anja lacht . Weet welke vraag er gaat komen . En ja, als haar zus belandde ze op aanraden per buizenpost naar ons toe, en bin nen zzg seconden moeten we late n van haar vader op de bedrijfsschool . zegt ze, ze is er eentje van de be. Kreeg ik nog meteen be- weten welke elementen erin zitten . kendste vrouwelijke tweeling bij Veel beter Een oordeel over het monster ma g taald ook, in plaats van dat het geld Corns . Zus Linda zit bij de Anja niet geven. Wij zeggen allee n . Daar wilde ik eikostte. koudband wat het monster bevat . En als ze den Nu is ze de enige vrouw in een genlijk ook graag heen, maar

n de wereld van monsters en elemente n

nog een keer. Ze onderzoekt niet alleen monsters uit de converter, maar krijgt er heel wat neer voor haar neus. Ook slak monsters of monsters uit de sinter fabriek en pelletfabriek . Dan komt er zoutzuur aan te pas, en pas dan heb ik ook eigenlijk echt het gevoel bij een lab te werken. Want zo ziet he t er hier eigenlijk helemaal niet uit . De eerste indruk, zegt ze eerlijk, was ook niet geweldig. Maar nadat i k verder had gekeken, wilde ik hier toch wel werken . En ik had het snel naar mijn zin . Het is hartstikke interessant om van alles te leren .

ken dat het niet goed is, doen we het

In al die mannen om haar heen heef t ze geen erg meer. Anja is daarin ne t zo nuchter als haar zus Linda . In het begin hebben ze nog wel eens gevraagd hoe ik me voelde op de atdeling, maar dat doen ze nu nie t meer. Ze zien wel dat het goed gaat . Hooguit is er sprake van een klein generatiekloofje . Lachend: M'n collega's zijn allemaal een stu k ouder, de jongste 46 . Maar het gaat wel goed hoor. En gelukkig werke n er nog wel wat vrouwen, hier e n daar. Zoeken we elkaar soms op. Even lekker over vrouwenzake n kletsen :'ERIC KORVER

'ZE HEBBEN HAAR NOG GEOPEREERD, MAAR EEN WEEK LATER OVERLEED Zr

'MeedoenNee, ze spelen niet meer onde r de vlag van Corus . Maar d e deelnemers aan de Hoogoven s zaalvoetbalcompetitie zijn no g wel voor het leeuwendee l werknemers van he t staalbedrijf. Al doet inmiddel s ook het Rode Kruis mee aan d e competitie - die medio jare n tachtig de grootste voetbalorganisatie na de KNV B was .

is

belangrijker da n winnen'

meer toegestaan . Wie praat over de HZC, noemt vaa k in n adem het Hoogovens Zaalvoetbaltoernooi, de traditionele afsluiting van het seizoen . Het toernooi is niettemin een op zichzel f staand evenement, dat nog wel ge heel door Corus gesponsord wordt . Het uitgangspunt is zestien team s bij elkaar te brengen uit zoveel mogelijk dochter- of zusterondernemingen, allen gelieerd aan Corns . Z o hebben we Corus Vlietjonge, Corus Tubes Arnhem, Corus Tubes Ooster hout enzovoort . Vanuit IJmuiden de den er dan twee teams mee die ui t onze competitie voortkwamen . Di e werden dan ingeloot . Een hele dag zaalvoetballen, o m daarna aan te schuiven bij de al ne t zo traditionele Indische maaltijd voor velen ht hoogtepunt van he t seizoen. Natuurlijk wordt er tijden s wedstrijden soms ook lelijk gedaa n tegen elkaar. Maar na afloop, me t een bord nasi voor je neus, is elke on enigheid meestal zo weer vergeten, weet Negrijn . De olympische gedachte past uitstekend bij het familiair e karakter van her toernooi, beweert de Wijk aan Zeer. Meedoen is be-

langrijker dan winnen . De liefde voor het zaalvoetbaltoernooi van zijn voormalige werkgeve r zit diep. Vanaf eind jaren zeventi g heeft Negrijn zijn steentje bijgedra gen aan de organisatie van het evene ment . Een historie met onvermijde lijke hoogte- en dieptepunten . Het absolute dieptepunt lag in het jaa r 1991 of 1992 . Destijds ging het me t slecht dat het toernoo i het bedrijf werd afgelast . Ondanks die zwar e tijd zijn we het jaar daarop gelukki g

zo

De nieuwe competitie is maandag 8 september weer van start gegaan . Zo populair als het ooit was, is het ann o zoo8 niet meer . Met moeite kreeg organisator Vincent Negrijn - competitieleider en voorzitter van het Hoogovens Zaalvoetbal Comit (voorhee n Hoogovens Zaalvoetbal Commissie) dertig ploegen bij elkaar. De sfeer i s daarentegen niet veranderd in rui m drie decenia . Jongens onder elkaar, zegt Ne grijn . We zijn bijna n grote familie, waarvan sommige Leden nog ne t niet achter een rollator lopen. Er zij n veel leden van het eerste uur nog bij . Ik neem zelf, als 64-jarige, ook nog steeds mijn schoenen mee . Al doe i k liever niet meer mee . Ik ken mijn beperkingen. Enkele jaren geleden nam de organisatie afscheid van Corus als naamgever en officile organisatie . De competitie draait nu niet meer onder de vlag van de staalgigant, maar zelf standig. Al bestaan de meeste deelnemende teams nog altijd uit werknemers van Corus en'buitenbedrijven' - en enkele dispensatiespelers. We zijn uit Corus voortgekomen , maar onze organisatie voert no g steeds als naam HZC. Omdat we n u zelfstandig opereren, kunnen we d e naam behouden . Anders was dat niet

wel weer doorgegaan . Met als gevolg dat de competitie nu aan zijn 3ze editie bezig is, en oo k het eindtoernooi alweer gloort . Nie t alleen de sfeer, ook het doel van d e competitie is in al die jaren niet veranderd . Vanaf de allereerste editi e was er de gedachte om via de sport collega's beter te leren kennen . Oo k de tijden zijn nog steeds afgestem d op de werktijden van de werknemers . Om drie uur beginnen vaak a l de eerste wedstrijden, voor de men sen in - bijvoorbeeld- de ochtend dienst . Het enige verschil is dat er n u vooral combinatieteams zijn . Dus niet meer een team dat volledig ui t een rweeploegenafdeling voortkomt , of uit een vijfploegendienst . Alle maal collega's uit 'blauw' in n team, dat zie je tegenwoordig nauwelijks meer.

Vincent Negrijn : WeKEES BLOKKER

zijn bijna n grote familie, waarvan sommige leden nog ne t niet achter een rollator lopen .FOTO

Zorg voor tevreden klan tZe heeft best wel wat anders gedaan . Zat in de zorg, verkocht leren jasse n en maakte een uitstapje naar ander e werkgevers . Maar Debora Jones is er inmiddels wel achter dat ze bij Coru s het best op haar plaats is . Voor Debora Jones geen groen me t oranje vuurvast pak, geen helm . De werkkleding van de Heemskerkse i s vooral stijlvol en smaakvol . Het is de dresscode van het hoofdkantoor, domicilie voor de mensen die de met zoveel hard werk vervaardigde eind producten doorsluizen naar klante n over de hele wereld. Ooit begon ze in de zorg, maar daa r was Debora snel klaar mee . Eigenlijk zit ze nu weer in de zorg, alleen da n voor de klanten van Corus . D e Heemskerkse ziet erop toe dat de wensen van de klant worden uitgevoerd . Simpel gezegd komt het e r op neer dat wij er voor zorgen dat alles wat onze verkopers afspreken met de klanten wordt nageleefd . Dat is, vertelt ze, nog een omvangrij ke taak . Ze moet alles tussen he t plaatsen van de order tot en met de afhandeling eventuele klachten in d e gaten houden . Of er capaciteit beschikbaar is, de prudukten op tij d zijn, het contract wordt nageleefd e n vragen worden beantwoord . " Er is , zegt ze lachend, wel een parallel me t haar privleven. Als moeder in een gezin met drie kinderen ben je som s ook een soort logistiek manager . Soms gaat ze op bezoek bij klanten . Debora reist dan vooral naar Itali . Da's geen toeval . Haar vader is Itali aans, en zelf spreekt ze de taal ook . Klanten vinden het prettig als z e worden begeleid door iemand di e ook hun taal spreekt. En het is niet alleen dat. Ik kan me ook goed inleven in de Italiaanse cultuur, weet hoe het daar werkt. En de trotse Italiaanse mannen hebben er gee n moeite mee dat hun contactpersoo n een vrouw is. Helemaal niet. Ze vinden het zelfs leuk . Eens in de twee, drie maanden reis t ze die kant op . Bezoekt ze Bologna , Rimini, San Marino of Milaan . Da t klinkt natuurlijk hartstikke interes sant. Debora lacht. Ze weit het. Maar zo leuk als het klinkt is het ook weer niet . Vaak ga ik dinsdagochten d weg, en ben ik woensdagavond wee r terug. In de tussentijd ben je allee n maar aan het vergaderen en eten me t allerlei klanten . Het is het werk waarin ze zich thuisvoelt. Heel wat anders dan het Japanse bedrijf waarvoor ie ooit in he t World Fashion Centre de inkoop e n verkoop van leren jassen deed. Of die paar jaar dat ze er even bij Corus tussenuit ging, op zoek naar wat anders. Werkte ik in de buitendiens t bij het GAK en later bij Draka Pipelines. Leuk hoor, maar het was het al lemaal net niet. En dus meldde ze zich weer in IJmuiden, en kwam weer binnen vi a het SAB, zeg maar het uitzendbureau van Corus zelf. Belandde ik bij de medische dienst, ben ik toch maar even met mijn oude collega's gaa n praten . En toeval bestaat niet. Z e hadden net een SAB-kracht nodig . Ja, dat was dus makkelijk. Ze doe n daar bij het bedrijf trouwens ook niet moeilijk over . Hebben steeds ge zegd: als je terug wilt, kan dat al tijd .ERIC KORVER

Debora Jones, 39 jaar uit

Heemsker k Afdeling : CPP, als custome rservice representative . Corus sinds: 1 9

jaar

'Ik kan nu voo r mijn kindere n blijven zorgen 'Hoogovens stond vroeger al bekend als social e werkgever. Tachtigjarigen spreken nog vo l warmte over het bedrijf dat al voor vakantie s zorgde in de tijd dat niemand op vakantie ging . Ook het huidige Corus heeft een menselijk e aanpak, vindt Ko Wiendels die na de dood va n zijn vrouw voor zijn drie kinderen zorgt .o Wiendels (51) bleef vorig jaa r na de dood van zijn vrou w met drie kinderen achter . Hij is onder de indruk van de steun di e hij daarna van zijn werkgever, Corus , kreeg .,,Ik werd op handen gedragen , zo voelde het. " Op zijn vaste vrije woensdag vertel t hij thuis in Heemskerk welk verdrie t zijn gezin in maart 2007 trof. Echtgenote Margreth voelde zich al ee n paar maanden beroerd . Ze at slech t en had last van haar buik, die als maar dikker werd . De meermalen geraadpleegde huisarts vond geen oor zaak en geen remedie. Ondertusse n voelde Margreth zich steeds zieker . Uiteindelijk nam Ko vrije dagen o p om haar te verzorgen. Ik moes t haar in bad dragen . Toen heeft d e huisarts haar eindelijk doorgestuurd naar het ziekenhuis . Daar bleek met een dat ze kanker had . Ze hebbe n haar nog geopereerd, een week late r overleed ze . Cees bleef alleen achter met de zor g voor tweeling Rick en Bart (nu 10) e n dochter Lisa (nu 14) . Mijn collegs, de bedrijfschef en unitmanager hebben me geweldig gesteund . Ze zij n hier geweest en op de begrafenis . N a het overlijden kreeg ik meteen begeleiding, Ik dacht : Wat moet ik . Mij n vrouw, de spil van het gezin, kwij t en dan ook nog mijn baan verliezen . Want ik werkte in vijf ploegendiens t en dat kan niet als ik voor de kinderen moet zorgen . Mijn moeder overleed toen ik zo was, waarna ons ge zin uit elkaar viel . Dat wilde ik met mijn eigen gezin voorkomen. het me teveel werd kon ik naar huis . Om de paar maanden besprak ik me t mijn chef en iemand van personeels zaken de volgende stap. Dat praten over wat hij aankan, wat hij voelt e n waar de problemen liggen, gaat he m goed af. Dat heb ik echt van mij n vrouw geleerd . Voor ik haar kende was ik veel meer gesloten .

'Drive'De Heemskerker wilde na het grot e verlies snel weer aan de slag . Ik heb het destijds vijf jaar heel moeilijk gehad met de dood van mijn moeder . Na die periode merkte ik, dat werk waar je een drive voor voelt, je help t om over het verdriet heen te komen . Ko heeft bij Corus werk waar hij een 'drive' voor voelt . En dat terwijl hij zich als jongen voorgenome n had er nooit te gaan werken . Op de Wenckebach MTS werd ik doodgegooid met het ijzerkoolstof-diagram . Ik wilde geen baan in het staal . Toen ik mijn vrouw ontmoette vond ze dat ik toch eens aan mijn pensioe n moest denken. En nu ben ik ook zo'n idioot die hartstikke trots is op he t bedrijf en er al 20 jaar zit. Ko Wiendels werkte tien jaar bij d e oude beitsbaan en tien jaar bij d e nieuwe . Toen zijn vrouw overlee d was hij wachtchef. Inmiddels is hij al weer een tijd fulltime, dat kan bij Corus in vier keer negen uur, aan d e slag als productie assistent . Gelukkig weer verantwoordelijk werk .

K

MoederHij kookt, wast en strijkt thuis. Ik ben vader en moeder tegelijk . Hij coacht het voetbalteam van zijn jon gens en gaat wel eens met zijn doch ter mee om kleren voor haar te kopen . Met de maatschappelijk werk ster heeft hij nog regelmatig gesprekken over dingen waar je als vader tegen aan loopt met een dochte r die op de hobbelige weg is naar volwassenheid, de dood van haar moe der moet verwerken en ook nog een s moet omgaan met het feit dat vade r een nieuwe vriendin heeft . Da t maatschappelijk werk is ook van he t bedrijf. Nou ja, na de privatiserin g heet het Arboned, maar het is alle maal Corus wat daar loopt. Ze hel pen hem ook met de stappen tege n de huisarts . ik denk dat ze toch wei was overleden, maar we hadden da n wel beter afscheid kunnen nemen. De Heemskerker wordt lyrisch als hij over zijn werk praat . Ik zeg weleens

DagdienstKo werd meteen verteld dat hij naa r de dagdienst kon. Ik kreeg twe e jaar de tijd om met behoud van mij n oude salaris, werk te doen dat ik met thuis kan combineren. Tot juni be n ik thuis gebleven . Daarna kon ik langzaamaan weer beginnen . I k mocht zelf weten hoeveel uur en als

menselij k gezicht van het staalbedrijfHettegen zo'n jongen: Denk erom als j e die knop indrukt, zet je een machin e aan die duurder is dan een Ferrari . I k ben trots dat ik daar mee mag werken . Natuurlijk leeft Corus ook naa r de wetten van de economie . Ik heb ook het Extra Pakket Maatregele n meegemaakt in 1993, toen mensen ontslagen werden en door de bewaking naar de poort werden gebracht . Dat was heel erg . Maar ik vertel ook graag aan anderen hoe goed het be drijf het in deze moeilijke tijd allemaal voor me heeft geregeld . Hoogovens had al heel vroeg sociale voorzieningen voor de medewerkers . Zo werd in 1922 De Gieteling opgericht, een inkoopvereniging waar medewerkers producten met kortin g konden kopen . Drie jaar later kwa m een pensioenfonds in de vorm va n een spaarfonds . Het nu nog actiev e Wenckebachfonds sprong financiee l in bij nood, het betaalde bijvoor beeld de gezinshulp na de geboorte

van Ko's tweeling. Het bedrijf had sportclubs, vakantiehuisjes en woon huizen . In 1927 werd de Arbeiderskern opgericht, een soort ondernemingsraad die pas tientallen jaren later bij wet werd ingevoerd . Waarna nog allerlei sport- en ontspanningsclubs volgden en hulp bij huisvesting.

Belan gNatuurlijk was het niet louter liefdadigheid dat hierbij speelde. Ook he t bedrijf zelf had er belang bij om arbeiders aan zich te binden . Zeker i n de tijd dat die moeilijk waren te vin den . Het paste echter ook bij de 'human relations' managementstijl di e Hoogovens na de oorlog invoerde, een stijl waarbij het onderscheid tus sen hoog en laag niet werd benadrukt maar de schijnwerper werd ge richt op het samen klaar staan voo r de goede zaak. Ondanks arbeidsonlusten heeft he t bedrijf door die aanpak een ban d voor het leven op weten te bouwe n met heel wat families die direct of indirect bij Hoogovens waren betrokken . Je komt ze dan ook nog regelmatig tegen . Oudere mensen met

een houding van : Kom niet aa n Hoogovens want dan kom je aan mij . Ze weten nog al te goed dat ze vi a het bedrijf op vakantie konden, i n een tijd dat vakantie nog helemaal niet gewoon was voor de gewon e man . Voor hen bestaat er geen socia lere werkgever dan Hoogovens. Ze kregen gezinszorg via het Wenckebachfonds als moeder de vrouw t e ziek was om het huishouden te runnen . Ze woonden in een huurhui s van het bedrijf of konden via Hoog ovens een hypotheek met uitzonder lijk lage rente krijgen. Ze krege n korting in winkels, lieten hun fietsen reparen in de sociale werkplaat s van het bedrijf. In die werkplaats werden ook onverwoestbare fietstas sen gemaakt . Dat het bedrijf een ei gen sociale werkplaats had, was a l een voorbeeld van het menselijke ge zicht van de onderneming . Wie bij moest komen van ziekte of gewoon op vakantie wilde kon naar het Kesslerhuis, een grote villa i n Zeist . Op zolder waren twee kamers voor grote gezinnen, herinnert Cee s Pereboom (56) zich . Ik weer nog goed dat we met pa, ma en vijf zonen o p n van die kamers zaten . Dat was d e vakantie van je leven_ Alles wa s

Hoogovens in het leven van Pereboom. De hele straat werkte er, he t waren ook huizen van Hoogovens . Ook het eigen woningbezit werd gestimuleerd . Zo konden G en Lyda Bos 1o .000 gulden tegen n procent rente lenen toen ze hun eerste hui s in de Lagersstraat in IJmuiden koch ten . Als je als jong stel krap zat di e eerste jaren, kreeg je ook nog ee n soort toeslag op je loon, dat ze late r weer verrekenden met je opslag, herinnert Lyda zich. Het bedrij f hielp met van alles . Gr Croonenborg (81) uit Ijmuide n denkt nog steeds dat het geholpe n heeft dat haar verloofde naar d e dienst huisvesting van het bedrij f stapte Vlak daarna konden we ee n deel van een bovenwoning huren . Net als zovelen maakte haar ma n carrire bij het bedrijf. Hij heeft e r allerlei opleidingen gedaan en is o p zijn 41ste nog opzichter geworden . Dat ze jaarlijks nog het kerstpakket krijgt, vindt ze geweldig. Het geeft het gevoel datje er nog een beetje bi j hoort .. Ze leest nog trouw het personeelsblad dat ze krijgt toegestuurd . Daar staan steeds minde r bekende namen in. ANNEKE WIJSMAN

Ko

Wiendels is vader en

moeder tegelijk voor

Rick (links), Bart en Lisa .

FOTO UNITED PHOTOS/ADE JOHNSC

) ++

.N $TRL~ NEUZEN , ,.j/nod)v,tJ~&

we, Iiebben er ~?leea ps, i~ . - ~ ,

.

, :t

~~

, 1 `'`

~-.,. ~

.

~

,

,

'

Ill/,

:

De geur van staa lHet ruikt bij Corus niet zo sne l naar gebakken tomaat met ui , een kruidige risotto of zoiets . Toch is de geur van gloeien d heet staal aangenaam . Het i s niet zo dat het water bij mij i n de mond staat . Maar het ruikt best lekker.heeft iets nostalgisch : van een oud e smederij . Ongezond kan het nie t zijn, daarvoor is het te fijn . Heel anders dan de minder prettige luchtje s die soms ook ontsnappen bij Corus . Een ding staat vast : als het er is, herken ik het feilloos. Wanneer rook ik het voor het eerst? Misschien tijdens een vakantiebaan tje bij het toenmalige Hoogovens . I k werd ingezet bij de pelletfabriek . Deze fabriek was vanwege een renovati e buiten gebruik . Er werd nogal vee l met de snijbrander gewerkt . Stukke n roodgloeiend staal vielen her en de r naar beneden . Of er waren vonkenregens van de slijptol . Helm op, bril op . Oppassen geblazen . Het zou kunnen, maar het was toch niet het moment. Wat me hiervan veel meer is bijgebleven zijn de hog e betegelde kleedkamers met de kleedhaken die je met een ketting tege n het plafond moest ophijsen . Tege n lieden met lange vingers . Slim . Of anders de douches met harde e n brede stralen. Zulke douches heb j e thuis niet . Schoon en fris naar huis . Het gekke was : 's avonds bij een par tij tennis werd ik plotseling helemaal zwart . Met het zweet kwam binnengedrongen roet uit de pori n naar buiten . Ik leek wel Zwarte Piet. Nee, van de pelletfabriek herinner i k vooral het stof. Eens maakte ik een min of meer illegaal bezoek aan hoogoven 6 of 7, samen met mijn vaderdie bij de afdeling Nieuwbouw al die enorme fabrieken ontwierp op zijn tekentafel . Hij wilde wel eens laten zien hoe dat in zijn werk ging . Het aftappen, ee n belevenis op zich. Een dikke boor (alles is groot daar ) maakte een gat in de ovenwand . Ui t dat gat stroomde het vloeibare ijzer , open en bloot via een simpele goot i n de vloer naar een opening verderop. Weg was het . Er is waarschijnlijk wel aan te merken op deze beschrijving , maar zo is het wel in mijn herinnering . Bij deze operatie klonken vel e alarmbellen . Uiteraard werden we weggestuurd . Het is verbazingwekkend dat uit ee n technische zo vernuftige installatie . zo enorm groot en overweldigen d zo ' n eenvoudig 'stroompje' ijzer oplevert. Dat traag voorbij gaat . Waar j e bij wijze van spreken zo over hee n kunt stappen . Ruw ijzer of hoogwaardig staal . Da t maakt, geurtechnisch gezien, niet z o veel uit, vermoed ik althans . Kortom , ik denk dat ik toen die eigenaardige . moeilijk te definiren, maar lan g niet onprettige geur voor het eers t heb geroken en niet meer ben kwijtgeraakt. JAN BUTTER

Zo vaak kom ik niet over de vloer bij Corus, maar ik ruik het meteen . Bij voorbeeld als ik van Beverwijk naa r Wijk aan Zee fiets, vlak langs de kilo meterlange Warmbandwalserij . Al s de wind goed staat, waait er ee n vleugje verhit staal over het fietspad . Mmm. Helemaal niet slecht . Dat een broodbakkerij lekker ruikt , nogal wiedes . Als de slager de wors t staat te roken, dan steek ik mij n neus graag op in de lucht . Maar ee n lekker ruikende staalfabriek? Dat is raar. Ofschoon, ook een fietsenwinkel en een houtloods ruiken bijzonder prettig . lee geur van staal laat zich moeilij k omschrijven . Daar waag ik mij niet aan . Het prikkelt in de neus . Het

W

ie op de kaart kijkt kan zich nauwelijks voortcllcn da t er, ergens midden op het industrieterrein, nog kon worden gewoond . Toch was er ooit sprake va n een buurtschap met acht huizen. Een gezellig buurtje was het, maar geleidelijk aan verdwenen de bewoners en de huizen , zegt Corrie. Corus heeft de zaak netjes afgehandeld , er zijn wel wat jaren overheen ge gaan voordat ik echt moest vertrek ken . Maar met het argument dat he t pand onbewoonbaar was ben ik he t niet eens . Het dak was nog prima, e n binnen hebben we het al die jare n goed bijgehouden, zegt ze . Tussenwijkweg 5 is een verbouwd e bollenschuur, wat nog goed te zie n is . Het heeft een echte klassieke ge vel . Er zit zelfs een gevelsteen in d e driehoekige nok, met de tekst Tussenwijck 1913, die verwijst naar he t bouwjaar. Die steen blijft bewaard, hij gaat naar het Corus-museum .

'Het vertrek ui t Tussenwijk dee d ijn 'Het dubbele woonhuis aan de Tussenwijkweg 5 in Beverwijk i s bijna voltooid verleden tijd . Grote kuilen in de voortuin geve n al aan dat Corus korte metten gaat maken met de laatst e restanten van bewoning op haar terrein, tussen Zeestraat e n Bosweg . Corry Bakker-Derkman (69) is er sinds een maand weg . t Ze heeft er 44 jaar met veel plezier gewoond . Het blijf vreselijk jammer, zegt ze .

Corrie Bakke r laatste de r

mohicane ntuinderijen. Nu rukt de industrie verder op . Corus zal zijn bedrijfsterrein uitbreiden tot dichter bij d e Zeestraat en de voormalige sportvel den gaan ontwikkelen . De kantoorvilla Tussenwijck en een bushalte blijven herinneren aan het straatj e dat hier ooit was .

HistorischHet voormalige buurtschap is ee n historische plek, omdat in 193 8 Hoogovens en Van Gelder's Papierfabriek met de aankoop van het toenmalige landgoed Tussenwijck ee n strategische stap zetten voor de ontwikkeling van de industrie in noordelijke richting . Ruimtelijke plannenmakers hadden hier een natuur gebied gepland . In 1932 had J.P. Doc ter van de gelijknamige conservenfabriek er een fraaie villa in Amsterdamse stijl laten bouwen . Al geruime tijd heeft dit pand een kantoorbestemming. Achter deze villa ligt he t woonhuis dat nu gesloopt gaat worden. Aanvankelijk was er nog een verbinding met de Bosweg, een geliefd e route voor fietsers en wandelaar s tussen Velsen-Noord en Wijk aa n Zee . Later werd die afgesloten vanwege de uitbreiding van Hoogovens . Het bedrijf had bij Tussenwijk een aantal sportvelden voor bedrijfsontspanning en dat bracht een hoo p drukte rond Tussenwijk. In 1991 kwam daaraan een einde . Weinig herinnert meer aan de tij d dat de familie Bakker hier kwam wonen . Toen stonden er nog vel den vol rabarber als res tant van de vroegere

TilligteBakker werd geboren in het Twents e Tilligte. Een klein dorp, we woon den tegenover de kerk . Ik moest altijd heel ver fietsen naar school . I k had een tweelingzus, maar die is he laas overleden . Mijn man Piet leerd e ik kennen in Oostenrijk, tijdens ee n vakantie . We hebben elkaar ontmoet onder het gouden dak in Kufstein . Oostenrijk-kenners weten wel wa t dat is . Het klikte en na terugkeer i n Nederland maakte hij er gelijk wer k van. Hij zou met de trein naar Hengelo komen en dan haalde ik hem .o p met de scooter om naar het dorp t e rijden . Afspraak gemaakt, zat ik uren te wachten . Het gaat zeker nie t door, dacht ik nog, hij heeft zich bedacht . Maar de trein bleek een flink e vertraging te hebben . We trouwden

in 1964. Het echtpaar ging dar jaar ook i n Tussenwijk wonen, omdat Piet ee n baan bij papierfabriek Van Gelde r had gekregen . Daar zat ook een woning aan vast . Het pand was eers t van Van Gelder, kwam pas later i n handen van Corus. Mijn man Pie t werkte bij Van Gelder. Hij verloo r zijn baan toen het slecht ging met d e fabriek, in 1981 . Hij heeft toen no g even bij een ander bedrijf gewerkt, maar dat beviel hem heel slecht. Toen hebben we de rollen omgedraaid . Hij werd huisman, ik nam een volledige baan in de thuiszorg . Het was de perfecte oplossing . Hij had het prima naar zijn zin thuis , zorgde voor het eten . En ik deed met plezier mijn werk, was de kostwinner geworden . Veel last van Corus hadden de bewoners niet. Er zaten sportvelden

tussen . Je rook wel eens wat en j e hoorde industrieel geluid, maar ove r het algemeen was het hier heel rustig en ydillisch . De slechte stoffen i n de lucht gingen waarschijnlijk over ons heen", veronderstelt Corrie Bakker. September is een moeilijke maan d voor Corrie . In septernber 199 8 werd mijn man ziek, een beroerte, en

later in de maand overleed hij . I k ben altijd blij als die maand wee r voorbij is . Toen woonde ik hier du s helemaal alleen . We hebben lange tijd nog wel een buurvrouw gehad , maar was in 1991 al naar Zeeland ver trokken . Het pand naast mij is ook nog even gekraakt geweest door ie mand die dringend woonruimte nodig had, maar dat heeft niet lang ge-

duurd." Hoewel ze nu de laatste der mohicanen was geworden in Tussenwij k wilde Corrie niet weg uit haar kleine paradijsje . Ik heb wel een hond genomen, mijn labrador Daisy. Ander s werd het toch wat eenzaam . Coru s begon aan te dringen op vertrek. Ee n maand geleden was het dus zover. Het werd door bemiddeling van Co -

rus en de woningbouwvereniging Woonopmaat een woning op de begane grond aan de Burgemeester Rotdstraat in Wijk aan Zee. Een stuk kleiner dan ik gewend was, maar he t is geen slechte woning. Ik zit voo r het eerst in tijden weer tussen de mensen . Mijn twee zoons wone n hier in de buurt, dat is wel zo prettig. En ik heb kleinkinderen. De

huur is wel wat hoger. Het huis i n Tussenwijk kostte maar 1o6 euro per maand, nu is het zos euro geworden . Corrie heeft nog wat plantjes en stenen meegenomen die nu de voortui n van haar nieuwe huis sieren . Zo heb ik toch nog een stukje Tussenwij k voor de deur.FRANK BUURMA N

Corrie Bakker vertrok na 44 jaar uit Tussenwijk .

Meteen verkocht door mooi oranj e.'erken in een kapsalonnetje of kledingzaakje? Niet aan Rona Wals besteed . Ze is, zegt ze, geen meisje voo r handtasjes en rokjes . Ze wil sleutelen, rommelen met techniek . Vet aan haar handen . De ogen van Rona Wals nee, geen grapjes over haar naam, daar zij n er al meer dan genoeg van gemaakt glimmen . Hier is ze helemaal op haar plaats. De opleidin g grafisch e vormgeving die ze eerder volgde? Een vergissing . Dit is precies wat ik wil . Handschoenen aan, en lekker werken, be zig zijn. Als ik onder het vet zit, gaat het goed met me. Ze is procesoperator, moet er voor zorgen een installatie draaiende te houden waarmee de rollen staa l klaar worden gemaakt voor verzen ding. Als de rollen binnenkomen , inspecteren we ze, en vervolgen s worden ze behandeld volgens d e wensen van de klant . Kan zijn da t die er olie op wil, of dat de kante n geschaard moeten worden . Dan maken we de zijkant glad . Kan ook zij n dat er twee smalle stroken gemaakt moeten worden . Dan gaat de rol doormidden . Ze vindt het prachtig , zegt ze. Een rol in n keer door de baan jagen, da's echt een uitdaging . Maar als het stuk gaat, is het ook goed . Een storing is mooi . Want ik vind het ook weer leuk als ik het mag maken, zegt ze lachend . De plek bij de koudband was eigen lijk tweede keus, zegt ze eerlijk . Rona liep eerder stage bij de Oxystaalfabriek. En ze vond het geweldig . Op mijn eerste dag stond ik bij d e convertors. Z groot. Mocht ik opeens wat pannen vullen . Ik stond t e shaken van spanning terwijl ik da t gloeiende staal in die grote pan goo t

oat mooie oranje, ik was meteen verkocht ." Maar ze mocht niet blijven. .,Ik was te klein, te licht. Je ha d spiermassa nodig. Er werken nie t voor niets allemaal grote kerels . " Rona is van de 'witte kant', zeg maa r de lichte helft waarin de werknemers van Corus worden verdeeld . De tegenhanger is de zwarte kant, voo r het echte fysiek zware werk . Daa r komen de meeste vrouwen niet voo r in aanmerking . Maar ze zijn e r wel, weet Rona, die voor de inde ling is getest op lichaamsbouw e n conditie. Als ik de zwarte kant doe , bestaat de kans dat ik na een paa r jaar last krijg van mijn rug en nek .

Het is de enige concessie die ze moest doen . Verder is de mannenwfireld van de staalindustrie haar o p het lijf geschreven. Ze zou er nie t aan moeten denken alleen maar me t vrouwen te werken . Dan gaat he t alleen maar over wat de buurvrou w doet. Verschrikkelijk . Het bevalt m e prima zo. Mannen zijn misschie n wat grover, maar wel eerlijk en di rect. Da's precies hoe ik zelf ook i n elkaar zit. Recht voor z'n raap. Di e mannen mogen weten wat ik denk , en daar is niets mis mee . Dat achterbakse wat vrouwen vaak doen, da a heb ik helemaal niets mee .ERIC KORVE R

t$ jaar uit Heemsker k Afdeling : Koudband 2 NAF SS22 (Nawals Afwerking Stroken Corus sinds: Paa r maandenSchaar 22)

Rona Wals ,

Hoogtepunt van het schaakjaa rVoetballers kunnen er slecht s van dromen, schakers smulle n er jaarlijks weer van : optrede n in dezelfde arena als d e allerbesten ter wereld . Sind s 1938 inspireert het bekendst e schaaktoernooi oo k amateurschakers tot hun best e partijen in eerst Beverwijk e n nu De Moriaan in Wijk aan , Zee . Het schaaktoernooi leef t enorm. Er zijn veel spelers di e een hele week vrij nemen voo r de tienkamp, zegt Andr Kunst van de lJmuidense clu b Kijk uit .Kunst noemt het schaaktoernoo i zonder blikken of blozen 'n van d e hoogtepunten van het schaakjaar.' In dezelfde zaal schaken als de toppers. Dat wil iedereen wel . Ik ben 5 2 jaar en doe al vanaf mijn twaalfd e mee. Een keer heb ik moeten late n schieten . De laatste jaren speel i k tienkampen en ben ik negen dage n achter elkaar aan het spelen . Het i s dan een grote renie . Ook kan het gebeuren dat het vooral in de tijd noodfase opeens zwart van de toe schouwers ziet rond je bord . Die komen voor de toppers, maar bij ee n mooie partij blijven ze ook bij d e amateurs staan kijken. In die fas e van een partij worden immers d e grootste blunders begaan, aldus Kunst . De naamgever van het toernooi tel t ook werknemers die meespelen, to t in de hoogste invitatiegroepen aa n toe. Vroeger bestond er zelfs een Hoogovens Schaakclub (HOSC) . Die is inmiddels opgegaan in De Wijke r Toren . Vertegenwoordigers van deze club hebben ook zitting genomen i n de Stichting Schaakpromotie IJmon d (SSIJ) die een jaar of twee geleden het levenslicht zag . Een liefdesbaby van Corus en zes Noord-Hollands e schaakclubs. Doel van de clubs : meer hobbyisten naar de schaakzaal lok ken . Doel van Corus : meer rust in d e tent. Corus wilde af van al die loss e schaakclubjes die steeds geld vroegen voor activiteiten, weet Kunst . Hij zit ook in het bestuur van SSIJ . Het koppelen van de naam Coru s aan het grote evenement beteken t ook dat amateurverenigingen denken dat er geld te halen is . Dat i s ook zo . Alleen zijn we nu een Boor : makelaar die het sponsorgeld van Corus verdelen, aldus Kunst . De IJmond Vierkampen, in oktober weer,zijn te danken aan de SSIJ. Toppers als Friso Nijboer, Harmen Jonkman en de nummers n e n twee van het land komen dan tege n elkaar uit . Opnieuw topschaak en opnieuw dankzij Corus . Schaker Kunst heeft weliswaar no g nooit gehoord dat iemaud lid werd van Kijk Uit naar aanleiding van he t schaaktoernooi, maar wel willen d e leden maar wat graag deelnemen i n De Moriaan in januari . Dat willen eigenlijk alle schakers in Noord-Holland, Nederland en zelfs ook in landen als pakweg Zuid-Afrika, Pakistan en Brazili . En India, het moederland van de huidige eigenaar van Corus . Ook op kindere n kan Corus Chess een enorme indru k maken. Traditie is dat zij tijdens d e rustdag in Wijk aan Zee met hu n schoolteam simultaan spelen tegen topper. In de ochtend zijn bijvoorbeeld de kinderen van herstellingsoord Heliomare aan de beurt . Daarna de scholen. Een leerling van D e Windroos uit Velserbroek won enig e jaren geleden prompt als enige va n 250 leerlingen van een schaakjournalist. Ik twijfelde vaker over schaken, luidde zijn antwoord, Mis schien word ik dan nu toch lid va n een schaakclub . Meer effect kan ee n schaaktoernooi niet bereiken .

Honderden schakers trappen af voor de eerste ronde van de tienkamp dit jaar op Corus Chess .

Stoer is al heel gewoo nDe standaard werkkleding in groe n en oranje, helm op het hoofd, hand schoenen aan. Linda Schockman valt eigenlijk geen moment op tusse n haar collega's . Maar ja, die wapperende, blonde paardenstaart . Het i s haar handelsmerk, haar vrouwelijk e bijdrage aan de mannenwereld va n de warmband . En begin niet over afknippen . Gee n denken aan, zegt Linda Schockman . Mijn haar is heilig . Ze legt haar arm op een van de grot e rollen staal in de immense hal . Staart of geen staart, dit is haar terrein . Rollen zover het oog reikt, groot e n loodzwaar. Maar het lompe staa l wordt speelgoed in de handen va n Linda als die eenmaal de trappen va n haar kraan heeft beklommen . In d e nok van de hal stuurt ze met feilloze precisie de armen door de ogen va n de rollen en zwiert ze met speels ge mak naar een nieuwe bestemming . Stoer?', zegt ze . Dat hoor ik wel vaker. Maar zo zie ik het helemaal niet . Ja, in het begin . Toen was he t even spannend . Maar dit is wat ik doe, mijn werk . En ik ben gewoon mezelf. Ze heeft nog meer taken . Heftruck chauffeuse . En wagonduwer. Lind a herkent de vragende blik . Een soort locomotief op de afdeling, legt z e uit. Daarmee kunnen we de treinen makkelijker uitrangeren . Deze hal i s zo groot dat de trein de snelste manier is om de rollen bij de kraan te krijgen . Het is de wereld waar ze bewust voo r heeft gekozen . De wereld ook va n haar familie . Vader zit bij Corns . Broer en zus ook . Ik zou eigenlij k naar het Nova College gaan, maa r was daar niet echt welkom voor d e opleiding die ik wilde . Ze voelt zich ook prettig tussen de mannen van haar blauwe ploeg . Natuurlijk, in het begin was het voo r hen even vreemd, een vrouw op de afdeling. We hebben best wel eve n moeten wennen . Maar nu zijn w e echt n groep . En ik vind het geweldig . De sfeer met de collega's onderling maakt het zo mooi . Leuke humor geen gezeik. Het zijn vooral anderen die ze

verrast roet haar beroepskeuze . Als ik in de kroeg vertel dat ik kraan drijfster ben, wordt er toch wel even raar opgekeken . Kraandrijfster, maar wel degelijk vrouw. Dat gevoel gaat wel eens verloren als ze in de vormeloze werkkleding rondbanjert in de hal . Maar thuis haalt ze dat wel in . Die werkkleding hoort er gewoon bij, is ook veiligheid . Maar ik hou echt wel va n mooie kleren, kleedt me graag goed en ga lekker winkelen en stappen . Precies wat andere vrouwen ook alle maal leuk vinden . Alleen is mijn beroep een beetje anders. Toch voelt ze zich steeds minder ee n uitzondering. Tuurlijk, ze is dan nog wel de enige vrouw o p haar afdeling, maa r Linda ziet de verandering . Voorheen was ik al tijd in mijn een tje in het badlokaal, zag ik zelden een vrouw. Nu gebeurt dat regelmatig . Dat is leuk om te zien . ERIC KORVE R

Linda Schockman, zz jaar uit Heemskerk . Afdeling: alarm band zSCOE V (Service Cente r Opslag En Verzen ding) Corns sinds: 6 jaar

nachtj e voorkant va n de staalgigan ttenMors als hij mij vriendelijk de han d schudt . In n zin vat Mors de werkzaamheden van het Grondstoffenbedrijf; (GSB) samen . Dit bedrijfsonderdee l is verantwoordelijk voor het op voorvan Corus als ik mijn dagpas en inrijkaart i n raad houden van de bunkers, zoda t Corus staal kan blijven maken . He t heb je alvast een paa r ontvangst neem . Hier altijd durende proces begint met het veiligheidsschoenen en een helm . Kleding , ontladen van de bulkcarriers waarn a de ertsen, kolen en andere grondveiligheidsbril en handschoenen krijg j e stoffen naar diverse opslagvelde n worden getransporteerd . Dat ge vanavond . Leuk dat je een nachtje wil t beurt in de regel per transportband . Gedeeltes van het veld die ondank s meelopen . ik bekijk het schoeisel en beslui t de 54 kilometer aan lopende ban d het pas aan te trekken als ik 's avonds op d e buiten bereik blijven, worden me t vrachtwagens bevoorraad . De enorwerkplek ben gearriveerd . Autorijden lijkt mi j me bergen grondstoffen die een van de voorkant' met deze Frankensteinstappers niet verstandig . groot gedeelte in beslag nemen, va n de staalgigant komen niet rechtstreeks in de hoog ovens terecht. Zo simpel blijkt he t et een plattegrond op schoot maken van ruw ijzer nu ook wee r niet te zijn . passeer ik 's avonds even na half tien de slagbomen van ingang Rooswijk . Het uitgestrekte Honger Corusterrein oogt als een slapend e stad . Stoplichten knipperen oranje . Het Grondstoffenbedrijf houdt zich De natte wegen zijn leeg. Mense n primair bezig met het stillen van de onophoudelijke honger van de Pelzijn er ongetwijfeld . Maar ze late n zich niet zien . Schijnwerpers e n letfabriek, de twee Cokesfabrieke n en de Sinterfabriek . Zonder de eind straatverlichting zetten het donkere producten van dit kwartet behoor t asfalt en de fabrieken in een oranj e gloed . De met rode lampen bekled e het produceren van ruw ijzer en ver schoorstenen stoten lichtgrijze flar volgens staal niet tot de mogelijkheden . Het uit diverse ingredinten beden stoom de pikzwarte hemel in . De show wordt gestolen door d e staande voedsel voor de verschillenstaalfabriek . De reusachtige blauw, de fabrieken wordt zorgvuldig saroze, oranje vlam die er plotselin g mengesteld . Doordat de kwalitei t boven verschijnt, is zo betoveren d van bijvoorbeeld ijzererts per mij n mooi dat ik bijna een T-splitsing kan verschillen, dient de receptuur mis . voor de Pelletfabriek en de Sinterfabriek regelmatig te worden aangepast . Een gevolg van de overspanVerrast nenheid die de huidige ertsmarkt typeert . Langlopende contracten me t Op de parkeerplaats voor het hoofd n en dezelfde mijn behoren tot he t kwartier van het Grondstoffenbedrij f zwaai ik het portier van mijn aut o verleden, legt Erwin Mors uit. Ook de steenkool die in de bloedhete maopen en trek mijn veiligheidsschoenen aan. Ik word verrast door de stil gen van de cokesfabrieken verdwijnt , is niet altijd identiek van samenstel te op het enorme complex . Corus maakt staal; geen herrie . Een licht ling . Dus moet ook hier wel eens aa n gepiep trekt mijn aandacht . He t het recept worden gesleuteld . Op d e mengvelden vindt de opbouw plaat s blijkt het loopwerk te zijn van ee n transportband die schuin boven de van de verschillende grondstoffen , die dankzij een uitgekiende manie r parkeerplaats loopt . Ligt daar wat op?, vraag ik mij af. En zo ja, waar van afgraven de juiste mix oplevert . Het is even over half elf als in ee n komt dat spul vandaan en waar gaa t het naartoe? Vragen die deze nach t vergaderruimte een korte 'ochtendbeantwoord zullen worden . Een wijdingsrapportage' plaatsvindt. Ee n deur, een trap omhoog, een overdek aantal heren van verschillende afdete loopbrug, zes trappen naar bene lingen van GSB blikt terug op d e achterliggende middagdienst e n den en twee klapdeuren later mel d ik mij bij de chef van de wacht . stippen zaken aan die betrekkin g Plaatsvervangend, zegt Erwi n hebben op de nacht die hen wacht .

Je meldt je dus vanavond om kwart voor tie n bij de chef van de wacht van he t Grondstoffenbedrijf, zegt de persvoorlichte r

M

Noodzakelijke informatie voor de ingewijde; wartaal voor de leek. E n agendapunt wordt in voor mij begrijpelijk Nederlands behandeld : e r is tijdens de middagdienst sprake ge weest van een vermissing van een arbeidskracht . Is de man van de kad e gevallen?', vraag ik mij af . 'Verdween hij in een punthoop ijzererts? ' Niets van dat alles .

KroegjeDe term vermissing heeft betrekkin g op een externe arbeidskracht die zic h vergat uit te klokken toen zijn diens t er op zat. Hoewel hij zich officieel nog op het Corusterrein bevindt, ze t de man ondertussen heel ergens anders in een gezellig kroegje de lip pen wellicht aan een welverdien d glas koud bier. Natuurlijk zal er bij de betreffende werkgever op worde n aangedrongen dat de zogenaamd e 'vermiste' op zijn onachtzaamhei d wordt gewezen . In verband met de veiligheid is het voor Corus van groot belang te weten wie er op het terrein is. Het is middernacht als mijn gasthee r mij trakteert op onvervalst spektakel. Na een korte rit parkeert Erwin

Mors de bedrijfsauto naast een kolossaal stalen gebouw waaraan gee n einde lijkt te komen . Het blijkt ee n schip te zijn . Ertstanker Africa . Me t mijn stevige stappers, mijn veel t e ruim bemeten groen-oranje werkkleding, mijn stugge handschoenen , een weerbarstige helm en een besla gen veiligheidsbril op het hoof d klauter ik onhandig aan boord . Hier voert wit licht de boventoon . De che f van de wacht begeleidt mij naar een ruim dat door een kraandrijver wordt leeggeschept . Ik doe mijn bril af en zie hoe een enorme happer zich in het diepgrijze erts stort. Als d e mechanische Tyrannosaurus Re x zijn kaken sluit, heeft hij 40 ton verorberd. De gesloten bek zoeft soepe l achteruit om het loodzware poede r boven een groot reservoir los te laten. Als de megahap per transportband wordt afgevoerd heeft het stalen beest alweer een nieuwe prooi te pakken . Het legen van de gigantische rui men, neemt tientallen uren in beslag. Hoewel ook bij Corus tijd gel d is en snelheid dus is geboden, is bedachtzaamheid het toverwoord . Het lossen dient volgens een strak schema te gebeuren . Afhankelijk van de

De vlam is zo moo i dat ik bijna ee n T-splitsing mishoeveelheid stress die de oceaanreu s kan verdragen . Zou de bulkcarrie r onbehouwen en ongecontroleerd va n zijn lading worden verlost, dan ka n het 300 meter lange schip zomaa r knakken . Ook met de stressbestendigheid van de kraandrijver word t rekening gehouden . Na twee uur intensief bedienen van de joysticks i n zijn cabine, dient hij zijn plaats aa n een collega af te staan en een uur rust in acht te nemen . Dan mag hij zich in de kantine on der het genot van een kop koffie beklagen over de zeiknatte ertsblubber die regelmatig in de ruimen word t aangetroffen . Het aanbod van ijzererts kan de vraag nauwelijks aan . In het verleden lagen al te vochtige hopen van het kostbare spul langdurig bij de mijnen te drogen voordat het kon worden verscheept. Vandaag d e dag wordt er niet gekeken op een litertje vocht meer of minder . Tot gruwel van de kraandrijvers . En niet t e vergeten de onderhoudstechnici va n het transportbandensysteem . De ertspap doet het loopwerk geen goed . Mijn nachtdienst wordt een paar uu r later afgesloten met een uitgebreid e excursie over het grondgebied van d e staalproducent . Ik zie onbemande wielgravers die in stilte aan donker e hopen knabbelen . Ik krijg uitleg van Erwin Mors over de grote hoeveelheid sproei-installaties die zich o p het uitgestrekte zwarte Alpenland schap bevinden . De douches zijn bedoeld om stofvorming tegen te gaan . Ik grijp in een berg pallets en ver baas mij over het gewicht van d e knikkers. Ik geniet van het momen t waarop een oven van de cokesfabrie k zijn gloeiende inhoud uitbraakt . Om half vijf stuur ik mijn auto va n de parkeerplaats van het grondstoffenbedrijf af. De hemel boven de staalfabriek blijft zwart . De chef va n de wacht legde mij uit dat de adem benemende fakkel slechts verschijnt als de gastoevoer naar energiproducent NUON kortstondig wordt onderbroken . Ik werp een laatste bli k in mijn achteruitkijkspiegel . Ik mi s mijn vlam . En de afslag naar uitgang Rooswijk .ROB SPIEREN BURG

De ertshavens bij Corus

De

koffiejuf is niet eervindt Gonny. Maar er wordt organisatorisch veel gevraagd. En ook va n de flexibiliteit trouwens . Anders dan je zou verwachten is he t bedrijfsrestaurant veel vaker de locatie voor feestjes. Laatst kwam er no g even achthonderd man van de Kame r van Koophandel op bezoek. En onlangs nog een feestje van de bedrijfsbrandweer . Is nog wel eens een ben de, maar wel altijd heel gezellig . En Gonny mag er voor zorgen dat alles vlekkeloos verloopt . Ze deelt het personeel in, zorgt voor de inkoo p en zorgt ervoor dat de wensen van de klant worden vervuld . Want zo gaa t het hier ongeveer. U vraagt, wij draaien . Je moet het ook niet zien al s een bedrijfsonderdeel, maar meer al s een combinatie van horeca en cate ring.

Toegegeven, ze is in dit opzicht eve n een wat vreemde eend in de bijt. Gonny Hamersma werkte ooit gewoon voor Hoogovens, maar een veranderende organisatie dreef haar uit eindelijk in de armen van Sodexho . de firma die nu zorgt voor de catering op het staalbedrijf. Maar Hamersma is nog wel degelijk afhankelijk van Corus . Hooggehakt en kortgerokt wandel t Gonny Hamersma door het bedrijfsrestaurant in het Dudokhuis . Haa r domein, sinds ze als manager de verantwoording heeft voor de caterin g in het complex. Geen lichte taak, da t mag duidelijk zijn . Zeker in deze da gen niet. Het jubileumfeest komt e r aan, en dat betekent voor de Velsen Noordse topdrukte . We krijgen i n twintig dagen tijd tienduizend gasten over de vloer. De 'vloer' is dez e keer overigens niet binnen, maar de speciale tent die buiten op het terrein staat. Niettemin een feestje da t enige voorbereiding vergt . Op zic h is het aantal mense n goed te doen,

Heel anders dan in het verleden , toen gewoon nog de kantinejuf in d e pauzes voor een lekkere bak verse koffie zorgde en nog net niet persoonlijk de broodjes belegde . Gonny schiet in de lach . Die tijd is geweest, zegt ze. Het personeel is nu allround, kan op elke gewenste plek draaien . Of het achter de kassa is , aan de counter of in de keuken. We willen geen eilandjes meer. Zel f stond ze lang in het toenmalige gastenrestaurant . Een bijzondere functie, zegt ze zelf. Daar werd hee l erg tegenop gezien, had een apart e status. Ik kreeg ook regelmatig reacties van 'zo, werk je dr'. Was ook heel gezellig, maar soms ook er g vrijblijvend . Bakkie koffie doen, party draaien, en weer een bakkie doen . Da's niet meer zo . Tegenwoordig is elke minuut ingeroosterd. En al werkt ze officieel dan niet meer voor Corus, ze is nog wel sterk afhankelijk van het staalbedrijf. Of betet gezegd: van het bedrijfsresultaat. ,,Want als het slecht gaat, is de cateringde eerste waar geschrapt wordt . Feestjes en andere activiteiten di e geld kosten zijn dan niet nodig, e n dat begrijp kook wel . Maar gelukkig gaat het het bedrijf nu goed . Be tekent dat het ons ook goed gaat"ERIC KORVER

Europa blijft belangrijkste marktDe producten van Corus ko m je overal tegen . Voorbij zijn d e tijden dat slechts binnen d e Europese Gemeenschap va n Kolen en Staal (EGKS) staa l werd afgezet . En ook tijde n dat er louter plakken en rolle n staal verhandeld worden , liggen ver achter ons . Toch i s Europa nog steeds d e belangrijkste markt .Meer dan de helft van alle producte n die in IJmuiden gemaakt worden , gaat naar andere Europese landen . Van de totale Corusproductie gaat 5 3 procent naar Europa . Dat is exclusie f het Verenigd Koninkrijk, hier word t nog eens 27 procent van de staalproducten afgezet. Daarmee blijft Europa met afstand de belangrijkste afzetmarkt van het staalbedrijf. Amerika (9 procent), Azi (8 procent) en d e rest van de wereld (3 procent) make n het plaatje rond . Dat Europa het gros van het staa l van Corus afneemt, is niet zo gek . Beide fusiepartners hadden namelij k een sterk achterland . Zowel Britisch Steel (Verenigd Koninkrijk) en Hoog ovens (EGKS, Europa) heeft die markten nooit meer losgelaten . Na de oorlog maakte Hoogovens een lijk verzadigd . Hoogovens ging daar om op zoek naar andere afzetmark ten. Hoogovens vond de markten in de overige West-Europese landen . Opvallend was de export naar de Verenigde Staten . In het begin van de jaren zestig was dit nog een verwaarloosbaar onderdeel van de export . Toen er in 1965 een staking bij Amerikaanse staalbedrijven dreigde, kwamen Europese staalmakers plots i n beeld. Hoogovens profiteerde hiervan en wist zijn marktaandeel i n Amerika aanzienlijk uit te breiden . De successtory in Amerika kent overigens een wisselvallig verloop . Late r zou bijvoorbeeld een importheffin g van de Amerikanen op buitenland s staal de export naar de VS onde r druk zetten. Wat de markten betreft is Corus verongekende groeiperiode door. D e vraag naar staal was enorm . Ook toen die vraag iets inzakte, bleef de productie van Hoogovens een stijgende lijn vertonen . Begin jaren '6o maakte het bedrijf gemiddeld el k jaar elf procent meer ruwstaal da n het jaar daarvoor. Het probleem voo r het bedrijf was dat de groei grote r was dan de traditionele markt eigenlijk nodig had. De traditionele afzetmarkt, Frankrijk, West-Duitsland , Itali, Belgi, Nederland en Luxemburg, de EGKS-landen, raakte eigen anderd van een 'gewoon' staalbedrij f in een hightech onderneming . D e budgetten voor research en development zijn gigantisch . Onderzoeker s zijn dagelijks bezig met het aftasten van nieuwe mogelijkheden van staal. Een goed voorbeeld is de Direc t Sheet Plant (gietwals installatie) di e begin deze eeuw werd geplaatst o p het Corusterrein . Daarmee kan Corus steeds dunner, maar nog steeds hoogwaardig, staal leveren . Ook op vallend is de opmars van het bedrij f in de auto-industrie . Voor grote mer ken als Renault, Ford, BMW en Lancia worden halffabrikaten gemaak t en vormt Corus een belangrijke partner. Corus heeft in Velsen-Noord ee n fabriek staan waar door middel va n hydroforming onderdelen gemaakt worden. De tak automotive maakt tegenwoordig 19 procent uit van d e totale markt van Corus. Het belangrijkst blijft echter het constructiestaal voor de bouw. Maa r liefst 34 procent van het staal da t door Corus gemaakt wordt is voo r deze sector die staal gebruikt voor d e bouw van kantoren, woningen , bruggen en kunstwerken voor he t wegennet. Ook belangrijk is de portefeuille ' engineering' . Hierbij moe t je denken aan apparaten en machinebouw, 18 procent van de afzet markt. De rest van de markt word t gevormd door verpakkingsstaal (i t procent), metalen materialen (8 pro cent) en overige (9 procent) .PASCAL VAN DONGE N

Bronnen : Corus, Wikipedia, Hoogovens 1945 1993 van J. Dankers en J . Verheul .

Topman Tata opende een jaar geleden het research, development en technologygebouw bij Corus .

FOTO GPO/CORDS

Corusbus gelietd epiek om uit ruste nAls een groene film schuiven d e Noord-Hollandse weilanden voorbij de ramen . Binnen is het stil, al zitten er wel vijftie n mensen . Ze rusten uit op een plek waar men 's middags 'Mgge' zegt en zich vervolgens veili g richting nachtdienst laat rijden . Tijd voor ee n tukkie in de Corus personeelsbus .en grote witte bus, type touringcar, rijdt het remise terrei n aan de Landman in Alkmaa r op . Dat moet hem zijn, de bus van Jan de Wit die een route door Alkmaar rijdt om de middagploegen dienst naar Velsen-Noord te brengen . Achter het stuur zit Gerard Bleijendaal uit Heerhugowaard . Ik stap in , laat mijn eendaagse toegangskaar t zien en kies een plek achter de chauffeur van dienst . We gaan op weg , met de radio op restaurantsterkte , Amy Winehouse zingt. laan verlaten we Alkmaar. We rijde n de ringweg op en koersen naar d e A9 . Na de laatste praatjes, over vakantieplannen, is het stil . Met een vaartje van honderd kilometer pe r uur gaat Akersloot zwijgend aan on s voorbij, Uitgeest, Heemskerk, Beverwijk volgen. Vlak voor de Velser Traverse is een andere Corusbus zicht baar en bij het stoplicht voor de Rijk de Waalweg is er zelfs sprake van ee n rijtje Jan de Witten . Volgens mij be n ik de enige die het opmerkt. De an deren, van wie sommigen pas nu d e ogen weer openen, zien het niet . Dagelijkse kost, niet waar? De slagboom van het Corusterrei n gaat open voor Gerard Bleijendaal e n zijn passagiers, die ruim op tijd zij n voor hun middagdienst. 's Avond s om een uur of half elf mogen ze met een andere chauffeur terug naa r huis . Bleijendaal en zijn collega's zijn alle maal op tijd aangekomen, constateert Gitte Taskin in het huisje tegenover het busstation, het klop pend hart van het personeelsvervoe r waar de logistiek in de gaten word t gehouden . Dan is het tijd voor d e volgende stap : de medewerkers di e vlak bij het busstation werken, gaa n meestal lopend, de anderen worde n met de bussen naar hun werkple k vervoerd . 'Dames en heren, wilt u in stappen voor vertrek', zegt Taskin , die ook nu weer op haar tv-schermpje kan zien dat iedereen netjes o p tijd is .

te

E

MggeHet is een mooie middag, de zo n schijnt, het is een mooie dag voo r een dagje vrij . Een fietstochtje, even wandelen in het bos of een biertje op een terrasje in de stad . Zo'n dag . Maar niet voor Gerard Bleijendaal en al die Corusmensen die hij op zij n route, 54P, op gaat halen . Druppelsgewijs raakt de bus halfvol . Uiteindelijk stappen veertien mannen e n n vrouw in . Bleijendaal krijgt va n iedereen een groet, waarbij 'mgge' 'het vaakst voorkomt . Vreemd, het i s maandagmiddag . Of hebben dez e mannen en die ene vrouw net hun ontbijt achter de kiezen ? Rijdend door Alkmaar valt de stilt e in de bus op. Af en toe is er een opmerking. Bijvoorbeeld wanneer Bleijendaal zijn bus pas een paar mete r voorbij de halte stopt . 'Zo, wat moe t die man een eind lopen', klinkt het . Bleijendaal hoort het niet, of doe t alsof hij het niet hoort . Hij gaat gewoon verder met datgene waar hi j goed in is en stuurt in een vloeiend e lijn zijn automaat langs de vele ro tondes en over de busbaan voor de lijndiensten van Connexxion . Want daar mogen de Corusbussen ook op. Na de laatste halte op de Multatuli -

Gillende bandenDe chauffeurs hebben ongeveer ee n uur tussen het afleveren van de mid dagploeg op het werk en het thuis brengen van de ochtendploeg. Ee n kwartier voor vertrek rijden de bus sen al, want de medewerkers di e klaar zijn met hun werk worden ook naar het busstation vervoerd . Be n Zuidema rijdt zo'n beetje naar he t uiterste puntje van het Corusterrein,

Touringcar s komen tot in het kleinste gehuch tvr over het viaduct over de Zee straat, om de vermoeide mannen o p te halen . Vermoeid, maar fit genoeg voor een geintje . Als ze instappen klinkt een koor van begroetingen : Ha Ben, Bennieeeeh, mgge Ben . Een van hen spoort Zuidema aan : Opschieten Ben, tijd voor gillende banden . Bij het busstation staan de meest e andere bussen al klaar. Ook de 54P van Gerard Bleijendaal . Als iedereen

er is, worden vanuit het huisje va n Gitte Taskin de verkeerslichten bediend en mogen de bussen de we g op . Voor Taskin is dat het mooist e beeld dat zij op haar tv-schermpj e zien: Het gaat dan zo gedisciplineerd . Leuk om te zien dat er naar j e geluisterd wordt, lacht ze . In de bus is niemand zich daarvan bewust. Er is hard gewerkt . Tijd voo r rust, tijd voor een tukkie. Een bus is dan wel geen eigen auto, maar slapen gaat toch echt het lekkerst me t iemand anders achter het stuur . Ie mand die je vertrouwt. En Gerard Bleijndaal is zo iemand.GERARD BAA S

Het personeelsvervoer dateert van vlak na de oorlog . Het toenmalige Hoogovens groeide onstuitbaa r en had personeel nodig . Maar in de IJmond was niemand meer t e vinden . Het bedrijf moest verder kijken, tot aan Den Helder en Lei den aan toe vertelt Erwin Knaap, die verantwoordelijk i s voor het Coruspersoneelsvervoer . Probleem was om die mensen i n Velsen te krijgen . Het openbaa r vervoer was in die tijd niet verge lijkbaar met nu en weinig men sen konden zich een eigen aut o veroorloven . Fabrieksarbeiders zeker niet . In die tijd reden d e eerste bussen . Het personeelsvervoer is sindsdien niet meer weg geweest. N u maken bijna 3 .000 van de to .000 Corus-medewerkers gebruik va n de bussen, de midibussen en de busjes . We komen in ioz gemeenten . Het begint bij de cirke l die zo'n tien kilometer om he t bedrijf ligt . Daarbinnen zijn geen haltes, daarbuiten honderden . Tot aan Den Helder, Katwijk en

Leiden . We komen in de kleinste plaatsen, waar niemand ooit va n gehoord heeft. Maar ook i n Smerp, Hem en Barsingerhor n wonen Corusmensen. Het vervoer wordt verzorgd doo r vervoersmaatschappij Jan de Wit, die als onderdeel van het contrac t de lijnen heeft uitgerust me t nieuwe bussen, die milieubewus t en veilig zijn . Veiligheid is d e kern van ons personeelsvervoer . Wij willen dat onze mensen uit gerust op het werk komen en zic h na een dag werken geen zorge n hoeven maken over de reis naa r huis . Je moet als werkgever ver moeide mensen niet een uur i n de auto willen laten rijden . Veiligheid is belangrijk, maar zeker zijn van de continuteit van de productie is dat ook . Dankzij de bussen van Jan de Wit kunnen we er op vertrouwen dat onz e mensen op tijd en fit op hu n werk zijn . En dat doen we 365 da gen per jaar. Knaap kan n6g een voornaam aspect van het personeelsvervoer

noemen : het milieu . Conu s hecht aan een goede relatie met de buren, op alle mogelijke gebieden . Ons georganiseerde personeelsvervoer zorgt voor minde r personenauto's op de weg en du s kortere files . " Daarnaast doen we ons best o m te vermijden dat we met grote bussen door kleine dorpskerne n rijden . Daar zetten we dus zoveel mogelijk kleinere bussen in . Da t heeft ook weer te maken met he t optimaliseren van de routes . Die routes moeten kostenefficin t zijn maar tegelijk mag je de servi ce aan de medewerkers niet ui t het oog verliezen . Wie te lang i n de bus zit voor hij thuis komt, za l geneigd zijn voor de auto te kie zen . Door al deze aspecten is het Coruspersoneelsvervoer bij de tijd , constateert Knaap . Grappig eigenlijk. In een tijd die zich ken merkt door individualiserin g werken we met een collectief vervoerssysteem dat zeer bij de tij d is .

De personeelsbussen worden niet alleen gebruikt om medewerkers van huis te halen en weer terug te brengen, ook op he t bedijfsterrein zelf is er een levendig 'openbaar vervoer' . Ook naar het jubileumfeest Staalgo .n lFOTO UNITED PHOTOS/ROB HENDRIKS

werden de afgelopen veertig dagen met negen bussen telkens twee lichtingen van 200 medewerkers met de bus gebracht .

Oxystaalfabriek 2 werd in 1968 geopend en is nu nog de enige staalfabriek van Corus . Vorig jaar me i werd het laatste deel van Oxystaalfabriek 1 gesloopt, de 120 meter hoge schoorsteen . Volgens directeur Pieter Broersen is Oxystaalfabriek 2 ver voor op de concurrentie . Ik meet voorspron g het liefst in jaren, we liggen drie vier jaar voor op de rest , aldus Broersen .

In 1926 werd de tweede hoogoven geopend . het bedrijf produceerde tot 1939 alleen ruwijzer . Deels werd dat tot buizen gegoten, deels werd het ruwijzer in de vor m van gietelingen verkocht aan gieterijen in binnen- en buitenland .

Het

veranderend e uiterlijk van ee n wereldtoppe r

De meeste mensen staan er helemaal niet bij stil dat de staalgigant aan he t f Noordzeekanaal een wereldtopper is . Voor hen is het gewoon Hoogovens, o gewoon Corus, 'en die fabrieken zijn er altijd al geweest' . Waarschijnlijk heeft he t r bedrijf er echter geen jaar hetzelfde uitgezien . Vanaf de oprichting, negentig jaa , geleden, is er continu gebouwd en gesloopt . ln 1924 stond de eerste hoogoven er r vandaag de dag staan er het zesde en het zevende exemplaar . Vroeger stond e t bedrijfsschool, vandaag staat er Corus Training Centre . Oude foto's van he staalconcern laten pas echt zien hoe veel er veranderd is .

Op 5 september 1933 werd de bedrijfsbrandweer opgericht . Al veel eerder wer d geoefend in brandbestrijding omdat oprichter Wenckebach al vroeg het gevaa r t van brand op het hoogovencomplex had ingezien . Op 5 september zoo8 werd he 75-jarig jubileum van de brandweer gevierd .

In 1949 start de bouw van het nieuwe hoofdkantoor naar ontwerp van de architect Dudok . In 1951 wordt het pand in gebruik genomen auto's van medewerkers en toeleveranciers onder de kenmerkende loopbrug door . . Nog steeds gaat er dagelijks een enorme stroo

m

Corus is een van de weinige bedrijven in Nederland met een eigen bedrijfsschool . Jaarlijks stromen er honderden leerli s gen in die na een opleidingsperiode van twee jaar en meerdere stages een werkplek in het staalbedrijf krijgen . Ook is het voor medewerkers tijdens hun loopbaan mogelijk om allerhande cursussen en opleidingen te volgen tot HBO opleidinge n aan toe . De afbeelding Iaat de leerlingenwerkplaats in 1948 zien .

Veiligheid op het werk stond en staat nog steeds hoog in het vaandel, al is het motto van tegenwoordig wel wat minder con fronterend dan dat op de veiligheidsdagen van 1951 .

Historisch ecano nDe historie van Corus kent vel e markante momenten . Sommig e ontwikkelingen hebben ee n belangrijke stempel gedrukt op d e loop van de geschiedenis van d e onderneming . In de afgelopen 9 0 jaar zijn enige duizenden saillant e gebeurtenissen opgetekend . Maar welke momenten komen voor

een historische canon i n aanmerking? Om op deze vrage n een 'gewogen' antwoord te vinden , is een zogeheten longlist opgestel d met een honderdtal geselecteerd e geschiedenismomenten . Uit deze lijst hebben zo'n Iio o medewerkers in IJmuiden hu n persoonlijke top 30 samengesteld . Vanuit deze persoonlijke voorkeure n is de hiernavolgende cano n samengesteld .

20 september 1918 Op 20 september 1918 worden de plannen van Henri J .E . Wenckebach werkelijkheid : de oprichting van Koninklijke Nederlandsch e Hoogovens en Staalfabrieken NV (KNHS) . Op het hoofdkantoor in Den Haag wordt d e notarile akte officieel ondertekend .

22 januari 1924 Mevrouw Wenckebach-Snellen steekt o m 11 .15 uur Hoogoven 1 aan. Door ziekte kan oprichter en directeur Wenckebach er zelf niet bij zijn; hij stuurt een telegram . Dertig uur late r zal het eerste ruwijzer uit de oven stromen .

1 januari 1929 Nadat in 1926 het Hoogovens Spaarfonds is opgericht , komt in 1929 uit dit fonds het Pensioenfonds Beambte n voort. Aileen kantoorpersoneel mag deelnemen . In 193 8 wordt het Pensioenfonds Arbeiders opgericht . in 1967 worden beide fondsen samengevoegd en ontstaat d e Stichting Pensioenfonds Hoogovens .

19 maart 1939 De Martinstaalfabriek wordt in gebruik genomen, aanvankelijk met n oven . in de Martinstaalfabriek (vernoemd naar het proced dat werd ontwikkeld door de Franse vader en zoon Martin) wordt uit ruwijzer en schroot in een zogeheten vlamoven staal bereid . Voorlopig is de capaciteit circa 50 .000 ton per jaa r

15 juli 1939 Het fabrieksonderwijs start als proef met vijf leerlingen . De vijf jongens volgen een opleiding tot bankwerker in de Centrale Werkplaats . De foto is van iets later datum, waarop er al wat meer leerlingen waren . 4 maart 1943 Walserij West wordt door de Duitsers gevorderd e n naar Duitsland afgevoerd . De opbouw aldaar i s nooit voltooid. Na de oorlog wordt de fabrie k teru ggehaald ar: weer in IJmuiden opgebouwd . Tot 1992 blijft Walserij West hier in bedrijf .

13 december 1943 De vete bombardementen tijdens d e Tweede Wereldoorlog maken het werken bi j Hoogovens levensgevaarlijk . Ook de aanvoe r van grondstoffen verloopt steeds moeizamer en komt uiteindelijk stit te vallen . Uiteindelij k komen alle bedrijfsonderdelen tot stilstand .

15 mei 1945 De geallieerden stellen het bedrijf weer te r beschikking van de directie. Direct na d e bevrijding wordt begonnen met het herste l van de ergste schade . Op 16 oktober 1945 wordt de eerste hoogoven weer aangeblazen . Op de foto hijst Dolph Kessler de vlag .

4 mei 1948 Ter nagedachtenis aan de 69 medewerker s die tijdens oorlogshandelingen het leve n lieten, wordt aan de Wenckebachstraat ee n monument opgericht . Nog jaarlijks wordt hier op deze dag een herdenkingsbijeenkoms t gehouden .

1 oktober 195 2 Warmbarrdwalserij 1 wordt officieel in bedrij f gesteld : 'Welaan dan, Meyjes,' sprak directeu r Ingen Housz, 'Iaat nu de eerste plak maar komen'. ' Bedrijfschef Meyjes antwoordde : 'Hartelijk dank , meneer Ingen House, voor uw bemoedigend e woorden en hierbij verklaar ik de walserij veer geopend!'

22 februari 1958 Oxystaalfabriek 1 wordt officieel geopend . Na jaren van testen en met Oostenrijkse hulp slaat het bedrijf een nieuwe weg in me t de moderne oxystaalfabriek. Op 28 januar i om 12 .39 uur precies vloeit de eerste ladin g oxystaal in de gietpan

7 november 196 3 Een nieuw concernembleem wordt gentroduceerd : de zeester. Een gestileerde basisvorm voor de constructie van vijf vierkanten .Met de vierkante n wordt het samengestelde karakter van he t bedrijvencomplex weergegeven . De zeester symboliseert zeeligging, vuur en kwaliteit.

1 september 1966 let onderscheid tussen arbeiders e n beambten verdwijnt . De arbeidsvoorwaarde n van beide groepen medewerkers worde n gentegreerd in n stelsel.

28 november 1967 Getrouw aan de traditie wordt Hoogoven 6 aangestoken met een versierde fakkel . Bovenop de hoogoven wappert de bedrijfs vlag . Op het mengspoor staat de 15051 , een fonkelnieuwe 450 tons menger, klaar.

5 oktober 1968 Om kwart over vijf stroomt het eerste staa l van Oxystaalfabriek 2 in de eerste vorm . Om 5.29 uur is lading 60001 klaar . Oxystaatfabriek 2 is met de producti e begonnen!

24 september 1969 De officile ingebruikname van Blokwalserij 3 e n Warmbandwalserij 2. De nieuwe walserijen behore n tot de grootste in hun soort ter wereld . In de nieuw e blokwalserij zullen blokken van 45 ton kunne n worden verwerkt . Warmbandwalserij 2 wordt ingeschat op een jaarcapaciteit van 3 .5 tot 4 miyoen ton .

7 juli 1972 Estel wordt opgericht . Hoogovens IJmuiden e n Hoesch Werke te Dortmund worden werkmaat schappijen van Estel NV Hoesch - Hoogovens .Me bedrijfsactiviteiten van KNHS NV worde n

20 februari 197 3 Tijdens het overleg met de vakorganisaties over ee n nieuwe CAO blijkt de prijscompensatie een breekpunt. Hoogovens wordt (door de industriebonden) als speerpunt aangemerkt . Na het stellen van een ultimatum schrijven de industriebonden NW en NKV een werkstaking uit. Zo'n 2000 werknemers leggen het werk neer .

ondergebracht in de nieuwe vennootscha p Hoogovens iJmuiden BV.

6 maart 1975 Hoogoven 1 wordt gesloopt . Omstreeks half elf wordt bij mistig weer de bovenbouw omlaag gebracht . Daarna gaan de sloopwerk zaamheden gestaag verder.

9mei1980 Op een vrijdagmiddag wordt de modernst e continugietmachine van de wereld officieel i n bedrijf genomen . Volgens de directie is, naas t afslanking, modernisering van de productie capaciteit een harde noodzaak voor d e Europese staalindustrie .

4 februari 1982 Estel maakt bekend dat de fusie tussen Hoogoven s en Hoesch aan het eind van het jaar zal worden beindigd . Na tien jaar Este! gaan de ondernemingen uit elkaar. Aanleiding vormt de crisis op de staalmarkt :Este! kan niet voldoen aan de voorwaarden van d e

Duitse regering om in aanmerking te komen voor overheidssubsidie .

i +'~++iivig ir' ' .

m

31 december 1982 Het gebruik van koffiepenninge n wordt afgeschaft . Na vele jaren verliezen deze koffiemuntjes hun geldigheid. 14 september 1992 Aankondiging van het Extra Maatregele n Pakket (EMP) . Dit programma is gerich t op een forse resultaatsverbetering . Hierbij vindt een drastische personeels vermindering plaats van 2300 arbeidsplaatsen . 1 januari 199 6 Naamswijziging : Koninklijke Hoogovens . Als gevolg van een nieuwe o rganisatiestructuur heet het concern vanaf nu Koninklijk e Hoogovens. In totaal zijn er na de wijziginge n vijftien eenheden die rapporteren aa n de raad .ar, t.estue

Cs corn1 november 1998Marian Oudeman wordt benoemd tot eerst e

7juni1999 Koninklijke Hoogovens en British Steel make n fusievoomemen bekend . Op 6 oktober va n datzelfde jaar krijgt de samenwerking officieel zij n beslag . Beide concerns gaan verder onder d e naam Conus . Het hoofdkantoor komt in Londen . Na 36 jaar verdwijnt de zeester als logo .

vrouwelijke directeur bij Hoogovens Staal . Zij gaat als algemeen directeur Hoogovens Packaging Steel leiden, een van de zestien businessunits van Koninklijke Hoogovens.

17 april 200 0 Annemarie Jorritsma, minister van Economisch e Zaken, opent de Direct Sheet Plant . Tussen apri l 1998 en januari 2000 is op het terrein in IJmuide n een gloednieuwe gietwalsinstaliatie verrezen . De fabriek biedt door zijn revolutionair e technologie nieuwe mogelijkheden voo r de productie van dun materiaal .

11 maart 2003 De raad van commissarissen van Core s Nederland wijst het besluit van de raad eabestuur van Corus Group Ple om de

aluminiumdivisie te verkopen af .

December 2004

.

2 april 2007 Op maandag 2 april wordt het overname proces afgerond en gaat Corus Group Plc op in een nieuwe combinatie met het staalbedrij f Tata Steel uit India . De combinatie is i n omvang de zesde staalproducent ter werel d en daarmee een grate speler op de wereldmarkt .

Corns in IJmuiden is terug in de Europese