ျမနမာအႏျမစမ ကနျမနမာအႏျမစမ ကနျမနမာအႏျမစမ ကနျမနမာအႏျမစမ ကနးးးး Friday, August 7, 2009

ျမနမာစစအာဏာ႐ငတ႔ ႏကလးယားလကနက သးႏင ၾကေတာမညလား ျမနမာႏငငတြင ႏကလးယား လကနကမား တပဆငႏငေရး အတြက ျမနမာ စစအစးရက ပမ အားထည ႀကးပမး လာမႈႏင အတ ျမနမာ ႏကလးယား လကနက အစအစဥမာ မၾကာမ ႏစမားအတြငး အသက၀ငလာဖြယ ရေနသည။ ကၽြမးကငသ မား၏ အဆအရ ျမနမာ ႏငငအတြငး ႏကလယား လကနကမား ပငဆငလာႏငေသာ အလားအလာသည ေနာကထပ (၁၀)ႏစမပင မၾကာ ႏငေတာေၾကာငး သရ ရသည။ ထ႔ေၾကာင ကမာၻ႔အဆးရြားဆး စစအာဏာရင အစးရ အဖြ႔အစညး တစခ၏ လကသ႔ အစလက အၿပလက ေသေစ ႏငေသာ အဖက လကနကဆနးႀကး ေရာကရ သြားႏင မႈအေပၚ ႏငငတကာ မ စးရမ ထတလန႔မႈ မာလညး တစစျဖင တးျမင လာေနသည။ မၾကာေသးမ ႏစမားအတြငး အႏျမစြမးအငသး ဓာတေပါငးဖတစခ တညေဆာကႏငေရး ျမနမာအစးရဘကမ အသညးအသန ေဆာငရြက လာမႈႏငအတ ျမနမာႏငငအေနႏင ႏကလးယား လကနကဆငရာ လ႕၀ကစမကနးႀကး တစခက အသကသြငး ေနၿပဆသည အတည မျပႏငေသာ သတငးမားလညး ထြကေပၚ လာခသည။ ထအေျခအေနသည ေကာလဟာလ တစခအျဖစ သတမတႏငသလ သတငးမနသာ ျဖစခမညဆပါက အေရ႕ေတာင အာရ ေဒသတစခလး၏ ရပတညမႈအေပၚ ႀကးမားေသာ ၿခမးေျခာကမႈႀကး တစခ ျဖစလာႏငေၾကာငး ကမာၻ႔ႏငငေရး သေတသမားက သးသပ ေျပာဆထားၾကသည။ ျမနမာႏငငသည မလက ကမာၻ႔အငအားႀကး ရရားႏငင၏ အကအညက ရယခေသာလညး ေနာကပငးတြငမ အဆးရြားဆး စစအာဏာရင စနစ ကငသးေနသည ႏငငတစႏငငျဖစေသာ ေျမာကကရးယားႏင လကတြလာခသည။ ကမာၻ႔အပယခ ႏငငႏစခ၏ အစးရခငး ရငးႏးလာမႈႏင အတ ျမနမာႏကလးယား လကနကအပမကမာ ပမလငျမနစြာ အေကာငအထည ေပၚလာဖြယရသည။ ျမနမာႏငငသည ရရားႏင တရတႏငငမားမ အကအညမား ေမာလငေနသညတင ထႏငငႀကးမားမာ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးႏင ထေတြ႔ ဆကဆေနမႈေၾကာင ကမာၻ႔ လမနးအမားဆး ျမနမာ စစအစးရအား အငတကအားတက ကညေထာကပေရးတြင အကန႔ အသတမား မလြမေသြ ႀကရမည သာျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ေျမာကကရးယားမာမ ကြျပားေသာ အေျခအေနတြင ရပတညေနသည။ သမၼတ ကငမဂအလ အပခပေသာ အထးကန ႏငငသည ကမာၻေပၚတြင အငအား အေကာငးဆး လကနက ႏငငေတာတစခ ျဖစေနၿပး ႏငငတကာ ဖအားေပးမႈမားက မကကြယျပေလ ရသျဖင ျမနမာအစးရ ေမာမနးေသာ ႏကလးယားလကနက စမကနးအား စတပါလကပါ ကညလာဖြယရသည။ ထကသ႔ ေျမာကကရးယားႏင ရငးႏးစြာ ဆကဆ လာႏငျခငးေၾကာင ျမနမာႏကလးယား လကနကမား ထတလပေရး စမကနးမာ ပမလငျမနစြာ အေကာငအထည ေပၚလာႏငမညျဖစသည။ ထငးႏငငမ ေလလာသမားက အမနးခငး ႏငငအတြငး ႏကလးယားဆငရာ နညးပညာမား ျပန႔ပြားမႈသည လငလငျမနျမန တးတက လာေနေၾကာငး သတေပးခသည။ ကလသမဂၢႏင အျခားေသာ ႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမားသည အရနကသ႔ ႏကလးယားလကနက စမးသပေနသည ႏငငမားက သတမနနညးျဖင တားဆးႏငရန ႀကးစားေနတတၿပး ပမတကရကကေသာ အေရးယမႈမး ျပလပရန ဆတဆငးေနသည သာဓကမားက ျမနမာအစးရအား ႏကလးယား ထတလပမႈက အေၾကာကအလန႔မရ ေဆာငရြကႏငရန တြနးအားေပးသကသ႔ ျဖစလကရသည။ အခ႕ေသာ ႏငငေရး သေတသမားက ျမနမာႏငင၏ ႏကလးယား စမကနးမာ ထငသေလာက မဟတဘ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးက ပႀကးခ႕ၿပး အစးရမ လြနေနေၾကာငး ေ၀ဖနခသည။ အမနဆလင ျမနမာႏငငသည ႏကလးယားဆငရာ လပငနးမားက (၁၉၅၆)ခႏစကတညးက စတင လာခၿပးျဖစသည။ ရနကနၿမ႕တြင ထအခနကတညးက ျမနမာ အကတမ စြမးအငစငတာ (UBAEC) က ဖြငလစထားခၿပး (၁၉၆၂)ခႏစ

ဗလခပေန၀ငး ဥးေဆာငေသာ စစအစးရ အာဏာသမးမႈ အၿပးတြငမ အဆပါ စငတာ၏ အခနးက႑မာ ေမးမနသြားခသည။ ကာလၾကာေညာငးၿပးေနာက (၂၀၀၁) ခႏစ၊ ေဖေဖ၀ါရလမ စတငၿပး လကရစစအစးရ အာဏာပငမားက ႏကလးယား လကနကမား ထတလပႏငေရးက ျပနလည အာရကလာသည။ ရရားႏငင အကတမစြမးအင ၀နႀကးဌာနက ျမနမာႏငငအတြငး (၁၀)မဂၢါ၀ပ ထတလပႏငမည ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖတစခ တညေဆာကႏငရန အကအညေပးသြားမညဟ အတညျပ ေၾကျငာခသည။ ထအေျခအေနသည တစကမာၻလးအတြက ျမနမာ ႏကလးယား အေကာငအထည ေဖာေနမႈက အာရစကလာေစမည အခကေပး ေခါငးေလာငးသလညး ျဖစသည။ ထႏစ ဇလငတြငမ စြမးအငႏင သပၸဆငရာ ၀နႀကးဥးေသာငး၏ လကေအာကခ အဖြ႔တစခ ျဖစႏငဖြယရေသာ ႏကလးယား စြမးအငဌာနက စတင ဖြငလစခသည။ ထ႔ေနာကတြငေတာ ျမနမာကာကြယေရး

အကယဒမ(DSA)မ ဘြ႔ရ အရာရမားက ရရားသ႔ ႏကလးယားဆငရာ ပညာေတာသငမား အျဖစ ေစလႊတခေတာသည။ (၂၀၀၂)ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလ (၂၁)ရကေန႔တြင ထစဥက ျမနမာစစေထာကလမးေရးမ ဗလမးခပ ေကာ၀ငးက ျမနမာႏငငသည ႏကလးယား စြမးအင

ထတလပႏငမႈအေပၚ အာရ စကသြားမညျဖစေၾကာငး အတညျပ ေၾကညာ သြားခသည။ ႏငင၏ စြမးအင လအပခကက ေခါငးစဥတပၿပး ေဖာျပခေသာလညး စစအစးရ၏ အစစအမန ရညမနးခကက တစကမာၻလးက သသယ ရလာေနခသည။ စစအစးရ ထပတနး အရာရမားထမ စကမႈလပငနးမား လညပတႏငေရး စြမးအငက ႏကလးယားမ ထတလပရန ရညရြယပါေၾကာငး ေလသ ပစလာၾကသညတင ျမနမာႏငင စစအစးရသည ႏကလးယား စြမးအငက ၿငမးခမးစြာ အသးျပမညမာ ေသခာပါသညဟ အာမခ၀သ မရခေခ။ ေရအားလပစစ အပါအ၀င ႏငင၏ စြမးအငထတလပမႈ မေလာကငသည အေျခအေန မားေၾကာင ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖတစခ တညေဆာကသြားရန ႀကစညေနပါသညဟ စစအစးရက ေျပာဆေနသညတင ႏငငတငးက သသယ မကလးမားျဖင စးစမး ေနဆျဖစသည။ ေနာကပငးတြင ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖက ေဆးပညာ ေလလာမႈအတြကပါ အသးခသြားမညဟ ေျပာငးလ ေျပာဆ လာျပနသျဖင စစအစးရ၏ မရငးရညရြယခကက ေဖာထတႏငရန ပမရႈပေထြး လာေတာသည။ သ႔ေသာလညး ေလလာသမားက ရရား၏ အကအညျဖင ျမနမာအစးရသည

အနညးဆး (၅)မဂၢါ၀ပ ထတလပႏငမည ဓာတေပါငးဖ တစခေလာက အနညးဆး တညေဆာကႏငရန မရမက ႀကးပမးမညျဖစၿပး ထမတဆင လကနက ထတလပႏငသညအထ ႏကလးယား သန႔စငမႈဆငရာ နညးစနစမားက ေျမာကကရးယားထမ မခ ရယႏငဖြယ ရေၾကာငး သးသပထားသည။ ထအေျခအေနမားေၾကာင ႏငငတကာ ႏကလးယားလကနက မျပန႔ပြားေရး ထနးခပမႈ အဖြ႔ အစညးမားအတြက အဆးျဖတရ ခကခေသာ စနေခၚမႈတစခက ရငဆငလာရသည။ လကရအခနသည အေမရကနအေနႏင အရန၏ ႏကလးယား အစအမမားအေပၚ အျပညအ၀ အာရစကေနသျဖင ျမနမာႏငငအတြငး ႏကလးယားဆငရာ လပငနးေဆာငတာမား မညမ တးတကေနသညက ေထာကလမးႏငရန အခနမေပးႏငခေပ။ ထ႔အျပင ရရားႏင တရတတ႔ကသ႔ ကမာၻ႔အငအားႀကး ႏငငမား၏ ေကာေထာကေနာကခ အငအားက ရရထားသည ျမနမာႏငင၏ ႏကလးယား အစအမမားက ခငမာေသာ အေထာကအထား မျပႏငဘ ကန႔ကြက ရႈတခႏငေရးမာ အေမရကနအတြက အလြနသတထားရမည ေျခလမး တစချဖစသည။ ထ႔အျပင ဆာဒမဟစနသည အစလက အၿပလက ေသေစတတေသာ လကနကဆနးမား ေသခာေပါက ထတလပေနသည ဟေသာ စြပစြခကျဖင အရတက ကးေကာ သမးပကၿပးမ မနးခကႏင ႏမးထြကမကကဘ သတငးမားက ယစားမသည အျပစအတြက လကညးထးခရမႈမး ေနာကတစႀကမ ႀကရမညက အေမရကန ျပညေထာငစ အစးရအေနႏင ၀နေလးေနမညသာ ျဖစသည။ ထေနာကချဖစရပမား အားလးတ႔က အခြငေကာငးယကာ ျမနမာအစးရ အေနႏင ၎၏ရညမနးခက ပနးတငဆသ႔ တတတဆတ ခတက ေနဖြယရသည။ အကယ၍သာ ျမနမာႏငင အစးရတြင အဖကစြမးအား အလြနႀကးမား ျပငးထနသည ႏကလးယား လကနကႀကးမား အမနတကယ ပငဆငခြင ရလာေတာမညဆလင ကမာၻတစခလး ကးလန႔စာစား ျဖစလာရမညမာ မလြႏငေပ။ ထအေၾကာငးက ကမာၻ႔ႏငငမားမ အစးရတငး သေဘာေပါကၾကပါသည။ သ႔ေသာလညး ထသ႔ မျဖစလာေစေရး မညသ႔ ထနးခပရ ပါမညနညး။ လကနကကင အာဏာသမးခေသာ အစးရအဖြ႔ တစခသည ႏကလးယား စြမးအငက ၿငမးခမးစြာ အသးခပါမညဟ ေၾကြးေၾကာ လကရသည။ အမနလား၊ အမားလားဆသညကမ ကာယကရင စစအစးရသာ အသဆးျဖစေပလမမည။ ၿငမးခမးမႈက လလားေသာ ကမာၻ႔ႏငငမား အတြက ျမနမာႏကလးယား ျပနာမာ အနာသလက ေဆးအရာခကေနေသာ အေျခအေန တစရပသာ ျဖစပါေတာသည။ ျမနမာစစအစးရ ၂ဝ၁၄ခမာ ညကလးယားလကနက ထတႏငမည ခန႕မနး 2009-08-05 ျမနမာစစအစးရအေနန႔ လကရ အေနထားအတငး ညကလးယား စမကနးက အေကာငထည ေဖာမညဆရင ၂ဝ၁၄ ခႏစမာ ညကလးယားလကနက ထတလပႏငလမမယလ႔ ၾသစေၾတးလ ပညာရင ပါေမာကၡ Desmond Ball န႔ ၾသစေၾတးလ သတငးစာဆရာ Mr. Phil Thornton က မၾကာခငက

ေဖာထတေရးသားလကပါတယ။ ျမနမာစစဖကန႔ အရပဖကက ထြကေျပးလာ ႏစဥးက သးျခား ေမးျမနးစစမးအၿပး ၂ ႏစအၾကာမာ အခလ ေရးသားလကတာလ႔ သရပါတယ။

ဒအေၾကာငးေတြန႔ ပတသကၿပး ေဖာထတေရးသားခသ ႏစဥးထက သတငးစာဆရာ Phil Thornton က RFA အဖြ႕သား ကေကာမငးထြနးက

ဆကသြယေမးျမနးထားပါတယ။ ဟတက Mr. Phil Thornton ခငဗား။ ျမနမာျပညထက ထြကေျပးလာတသ ႏစေယာကက ကယတင ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခသတဥးအေနန႔

ျမနမာစစအစးရက ညကလးယားလကနက ထတႏငတ စက႐ေဆာကေနတယဆတ ေကာကခကက ဘယလ ဆြခပါသလဗ။ ကေနာတ႔ ထြကေျပးလာတသ ႏစဥးက သးျခားစ ေတြ႕ေမးခတာပါ။ တေယာကက ႐ရားႏငင ေမာစကၿမ႕မာ သငတနးတကခတ စစတပက ဗလႀကးတဥးျဖစၿပး ေနာကတေယာကကေတာ ဒကစၥေတြက အတြငးကက သထားတ ထးထရတဒငးက စာရငးကငတေယာက ျဖစပါတယ။

အစေတာ သတ႔ေျပာတာေတြက ကေနာတ႔ သသယရပါတယ။ ျမနမာႏငငမာက ျပညသေတြက လပစစမး ၂၄ နာရေပးႏငဖ႔က အခကအခ ျဖစေနတာဆေတာ ညကလးယားစက႐ ကစၥေတြက ေျပာလာေတာ သသယျဖစၾကတာပါ။ ဟတက၊ Mr. Thornton တ႔ ဒ Sydney Morning Herald န႔ Bangkok Post ေတြမာ ေရးထားခကအရဆရင ပထမဆးေတြ႕ၿပး ေမးခတသက ဗလႀကးမးႀကးလ႔ အမညဝကေပးထားတ ႐ရားျပန စစဗလတဥးလ႔ ဆပါတယ။ သ႔အေၾကာငး ေျပာျပပါလားခငဗ။ ဟတပါတယ၊ မးႀကးဆတာ သ႔လျခေရးအတြက ေျပာငးထားတ နာမညဝကပါ။ သက ၂ဝဝ၃ ခႏစမာ လကေ႐ြးစင ေ႐ြးၿပး ေမာစကမာ ညကလးယား အငဂငနးယားရငးပညာ တကလာတ ဗလႀကးတဥးပါ။ အဒမာ ၂ ႏစတကၿပး ျမနမာျပညျပနေရာကေတာ ညကလးယားတပရငးမာ တာဝနေပး ခရပါတယ။ ဒကေန သသငလာခတာေတြကေန ျပနတာဝနယရတသေဘာပါ။ ကေနာတ႔ ႏစေယာကထက ပါေမာကၡ ေဘာလက ညကလးယား သငတနးန႔ စက႐ေတြအေၾကာငး ပၿပး အေသးစတ အခကလကေတြ ေမးျမနး မတတမးယခပါတယ၊ သက ညကလးယားန႔ ပတသကလ႔ ကြၧမးကငသ ပညာရငဆေတာ သက ပၿပး ထြကဆခကေတြက မတသားေဝဖနပါတယ။ ဟတမဟတ သးသပပါတယ။ သက ဒအခကလကေတြက ေထာကၿပး ျမနမာႏငငဟာ ညးကလယားလကနက ထတႏငဖ႔ ျပငေနတယ၊ ဘယအခန လကနကထတႏငမယဆတာက သးသပတာပါ။ ကေနာအတြကကေတာ ျမနမာစစအစးရအေနန႔ အခ ဒလ ႏစဥးက ေျပာဆခကေတြထက ၁ဝ ရာခငႏႈနးပ မနတယထားဥး၊ အရပသးျဖစျဖစ စစသးျဖစျဖစ ညကလးယားစက႐ ေထာငတယဆရင ေဒသတြငး လျခေရး အတြက စးရမစရာလ႔ ျမငပါတယ။ ဘာျဖစလ႔လ ဆေတာ မႏစက ဆငကလးနာဂစတကေတာ ျမနမာစစအစးရဆမာ အမးသား အေရးေပၚ လျခေရးစနစ မရတာ ေတြ႕ႏငပါတယ။ ဒလ ကယဆယေရးေတြကေတာင အမးသားလျခေရးအျဖစ မေဆာင႐ြကႏငရင ညးကလယားလ ကစၥမးမာ ေဘးအႏၩရာယျဖစလာရင ဒါဟာ ေဒသတြငး လျခေရးက ၿခမးေျခာကလာႏငတ ကစၥျဖစလ႔ပါပ။ ဟတက။ ထြကေျပးလာသ ၂ ေယာကထက ထးထရတဒငးက စာရငးေတြက ကငတြယရသ ကတငမငးလ႔ နာမညဝကေပးထားသဆကေကာ ဘယလ အခကလကေတြရလ ေျပာပါဥးခငဗ။ သကေတာ ပစၥညးေတြ ဘယလသယယတယ၊ ပစၥညးေတြ ဘယလမာယတယ၊ ေဆာကတယ စတ ေနာကခ အေျခအေနက ေယဘယ ျခေျပာႏငပါတယ။ ဘယလဝယတယ၊ ဘယကေန ေငြေၾကးရတယဆတာမးေတြက ေျပာႏငပါတယ။ သ႔ထြကဆခကေတြန႔ ေစာေစာက ဗလႀကး ထြကဆခကေတြက ဆကစပၾကညရင အေျဖမန ေပၚလာပါတယ။ ျမနမာႏငငမာ သတငးေထာကေတြက ပတထားတႏငငဆေတာ အတအက စစေဆးႏငဖ႔ ခကခပါတယ။ ဘာပျဖစျဖစ ျမနမာႏငငဟာ ကလသမဂၢ ညကလးယားလကနက မျပန႔ပြားေရးစာခပ လကမတထးထားတ ႏငငပါ။ ဘယလ ညးကလယားကစၥမးလပလပ ကလသမဂၢ အငေအအးေအက အစရငခရမာပါ။ ဒါဟာ စးရမစရာပျဖစပါတယ။ ဟတက သတငးစာ ၂ ေစာငမာ ေရးသားခကအရ ျမနမာစစအစးရဟာ ၂ဝ၁၄ ခႏစမာ ညကလးယား လကနကထတႏငမအဆငေရာကမယလ႔ ဆထားပါတယ။ ဒေကာကခကကေကာ ဘယလဆြပါသလ။ ထြကေျပးလာတသေတြဆက တက႐ကေျပာတ အခကပါလားဗ။ ဒါကေနာတ႔ရတ ထြကေျပးလာတသေတြေျပာတ သတငးအခကအလကေတြ၊ အခနကာလေတြအေပၚမာ သးသပၿပး ေဒါကတာေဘာလက အကျဖတတာ ျဖစပါတယ။ ကေနာတ႔က ေျပာျပခကေတြသာ မနခရင ျမနမာႏငငဟာ ဒအခနမာ ညကလးယားလကနက ထတႏငမ အေျခအေနျဖစပါတယ။ အဒါကေတာ ျမနမာစစအစးရအေနန႔ ၂ဝ၁၄ ခႏစမာ ညကလးယား လကနက ထတလပႏငလမမယလ႔ ေဟာကနးထတလကတ ၾသစေၾတးလႏငငသား ႏစဥးထက သတငးစာဆရာ Mr. Phil Thornton က RFA မ ကေကာမငးထြနးက ဆကသြယေမးျမနးခတာ ျဖစပါတယ။ ျမနမာညကလယား ဓာတေပါငးဖက ၿဂလတမရကကးထားေသာပ http://longwalktofreedom.wordpress.com/2009/08/05 ၅ ဇလင ဘနေကာက ၊ ၊စပယထြနး What’s Burma building in there?

ယေန ထတ အေမရကန မဂၢဇငးတစေစာင ျဖစသည ႏငငျခားေရးရာ မ၀ါဒ စာေစာင (Foreign Policy) တြငဂးဂယ အတမ တစဆင

ျမနမာညကလယား ဓာတေပါငးဖ ကေဖၚျပခသည။စေန ေန က ၾသစေတးလ ႏငငထတ ဆစဒန ေမာနငး ဟယရယ တြင ပါရခသည ျမနမာ ႏငင၏ ညကလယား လကနက က ငါးႏစအတြငး ထတလပ ႏငေတာ မည ဆသညသတငးေၾကာင ႏငငတကာ အႏျမလကနက ေစာငၾကည ေရး အဖြ မားက လညး စစအစးရ အေပၚေမးခြနးထတေနၾကသည။ ျမနမာအဏျမစမကနး ထတေဖၚမႈ

မရငး။ Brisbane Times အေရးပါေသာ ျပညပသ႔ထြကေျပးတမးေရာငေနသ ပညာရငမား၏ထြကဆခကအရ ျမနမာျပညမ အထးကနစစေခါငးေဆာငမားသည ေျမာကကရးယား၏အကအညျဖင လာမညငါးႏစတာကာလအတြငး ပထမဆးအဏျမဗးထတလပႏငရနအတြက လ႕ဝကအဏျမဓါတေပါငးဖႏင ပလတနယျဒပစငထတစက႐မားက တညေဆာကလကရေၾကာငး သေတာဆငသတငးတြင ေဖၚျပထားသည။ အဆပါလ႕ဝကစက႐မား၏ အစတအပငးအမားစက ျမနမာျပညေျမာကဖား၏ ေနာငလငအင Naung Laing ေခၚေဒသရ ေတာငမားတြင ေျမေအာကဥမငမားတးလက ေဆာကလပေနၿပး ႐ရားႏငေဆာကလပေနေသာ ႏငငတကာ၏ၾကပမတမႈေအာကတြင ထားရပါမညဟသတငးလႊငထားသည အျခားဓါတေပါငးဖတစခႏင အျပငေဆာကလပထားေၾကာငး သရရသည။

လြနခသည ၂ ႏစေကာခန႔မစတင၍ ၾသစေၾတးလႏငင အမးသားတကသလမ မဟာဗဟာပါရဂ Desmond Ballႏင ထငးအေျခစကသတငးစာဆရာ Phil Thorntonတ႔က ျမနမာႏငငမ ျပညပသ႔ထြကေျပးတမးေရာငေနသ ပညာရငႏစဥးက ထငးႏငငတြင သးျခားစ စစေဆးေမးျမနးမႈမားျပလပလကရေၾကာငး သရရသည။ တစဥးမာ ျမနမာစစတပ၏ လ႕ဝကအဏျမတပရငးမ အရာရတစဥးျဖစၿပး ေမာစကတြင ႏစခန႔ပညာေတာသငသြားေရာကခဖးသည။ အျခားတစဥးမာယခငကေျမာကကရးယားႏင႐ရားႏငငတ႔ႏငအဏျမကစၥရပမားကကငတြယေနေသာထးထေရးဒငး၏အမႈေဆာငတစဥးျဖစေၾကာငးသရသည။ ၄ငးတ႔၏ျပနလညေျပာျပခကမားသည အာရႏငငမားက ဂယက႐ကသြားေစခၿပး ''အေထာကအထားေတြကေတာ ပဏာမအဆငမာပရေသးၿပး

အတညျပခကယဖ႔လပါေသးတယ။ ဒါေပမယဒကစၥဟာ ေဒသႏရလၿခေရးအတြက လကရအေျခအေနက ေျပာငးလေစမယအရာတစချဖစပါတယ''ဟ ထငးႏငင၏ လၿခေရးႏင ႏငငတကာေလလာေရးအဖြ႕ေခါငးေဆာင Thitinan Pongsudhirak ကေျပာၾကားခသည။ စစအာဏာ႐င အစးရႏစဖြ႔၏ ႏကလးယား ဇာတလမး တြ ျမနမာ စစအစးရ၏ ႏကလးယား လကနက ထတလပေရး အစအစဥမာ လကရ အခနတြင ျဖစႏငေျခ နညးေန ေသးေသာလညး ေလာတြက ထား၍ မရႏင ေၾကာငး ႏငငတကာ ႏကလးယား လကနကဆငရာ ပညာရင မားက သတျပ ေျပာဆ လာခၾကသည။ ျမနမာႏငင တြင ႏစေပါငး မားစြာ မတရား ဖႏပ အပခပခ ေသာ စစအစးရသည (၂၀၀၇) စကတငဘာလတြင ဆႏၵျပခၾကသည ရဟနးေတာမား အေပၚ လမဆနစြာ ပစခတ သတျဖတခမႈမားအား တစကမာၻလးမ ၀ငး၀နး ရႈတခေနသည ဖအားမားေၾကာင ႏကလးယား လကနကမား ထတလပေရးတြင ပမ အာရစကၿပး ေဆာငရြကလာဖြယ ရသည။ ကလသမဂၢ အအပါအ၀င ႏငငတကာ ေတာငးဆမႈမားအား ႏကလးယား ၿခမးေျခာကမႈျဖင တန႔ျပနႏငရန အာဏာရး ျမနမာ စစအစးရက ရနရြယထားဟန ရသည။ လကရအခနတြင ျမနမာႏငငတြငး ရရား၏ အကအညျဖင ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖတစခ တညေဆာကသြားရန စစဥၿပးျဖစသည။ စြမးအငထတလပရန ရညရြယခကျဖင ေဆာကလပထားေသာ အဆပါ ဓာတေပါငးဖတြင လကနက ထတလပႏငျခငး လး၀မရေသာ ယေရနယမ (၂၃၅)က အသးျပမညျဖစသည။ ထပမာဏသည လကနကမား ထတလပႏငမည ယေရနယမ သန႔စငမႈ၏ (၂၀) ရာခငႏႈနး မသာ ရသညဟ သရသည။ ထ႔ေၾကာင ထဓာတေပါငးဖသည ျမနမာအစးရ၏ ႏကလးယား လကနကဆနးမား ျပလပသြားႏငေရး ရညရြယခကအေပၚ တကရက အကးျပမညဟ မဆႏငေပ။ သ႔ေသာလညး ႏကလးယား စြမးအငအား ရငးရငးႏးႏး အသးျပခြင ရလာမႈသည ျမနမာစစအစးရ လကေအာကခ ႏကလးယား ပညာရငမားအတြက ပညာရပပငးဆငရာ တးတကလာေစမည လကေတြ႕နယပယ တစခသဖြယ ျဖစလာခသည။ တငးျပည၀ငေငြ အမားစက လကနကမား ၀ယယ တပဆငေရးအတြက အစဥတစက အသးခခသည ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင

လကနကမားထတြင ဖကဆးအား အႀကးမားဆးျဖစေသာ ႏကလးယား လကနကမား ပငဆငေရးအတြက လြနခေသာ (၁၀)ႏစေကာ ကတညးက

စတင လႈပရားလာခသည။ (၁၉၉၇)တြင DSAအပါတစဥ (၄၂)ေကာငးဆငး အရာရမားအား အႏၵယသ႔ ေစလႊတၿပး ႏကလးယား ပညာရပမား သငယႏငရန ညႏႈငးမႈမား

ျပလပခသည။ အစပငးတြင အဆငေျပေသာလညး ေနာကဆးတြငမ အႏၵယႏငင အေနႏငလညး နညးပညာ အားနညး ေနေၾကာငး ရပမခေသာ စစအစးရက သေဘာတညမႈအား ျပနလည ပယဖကလကသည။ ျမနမာ စစအစးရသည ၎တ႔၏ ၾသဇာအာဏာ ဆကလက တညတေရးအတြက ႏကလးယား ပငဆငမႈသညသာ အေကာငးဆး အေျဖျဖစသညဟ တရားေသ ယၾကညထားေသာေၾကာင ေနာကထပ အစအစဥ တစခအား ဖနတးရန ႀကစညၾကျပနသည။ ေနာကဆးတြငမ လကနကအငအားႀကး ႏငငတစချဖစေသာ ရရားႏငငႏင ဆကသြယ မေလေတာသည။ ျမနမာ စစအစးရႏင ရငးႏးေသာ ဆကဆေရးရသည တရတအစးရက ဆကသြယ ေပးချခငး ျဖစသည။ ကၽြနးသစ၊ ပတျမား စသညတ႔ အပါအ၀င ျမနမာ သယဇာတမားအား မကစကေနေသာ ရရားအစးရက နညးပညာပငး အကအညေပးရန သေဘာတလကသည။ ထအခါတြင ႏကလးယား လကနကဆငရာ နညးပညာမားအား အာသာငမးငမး လခငမကေမာေနသည ျမနမာ စစအစးရအဖ႔ ဖးကငးတတ ျဖစေနေတာသည။ ျမနမာႏငငမ စစအရာရမားအား ႏကလးယား သငတနးမား ပ႔ခသြားရန ရရားအစးရက သေဘာတ လကၿပးေနာက ျမနမာအစးရက ရရားသ႔ ပညာေတာသင စစသညမား ႏစစဥ ပ႔ေဆာငေပးခသည။ ပထမအသတအျဖစ (၂၀၀၁)တြင အရာရ (၁၅၀)အား ရရားသ႔ ပ႔လႊတသည။ ျမနမာအေနႏင ႏကလးယား နညးပညာမား ရရလာျခငးေၾကာင စစအစးရ ေမာမနးထားသည လကနက ထတလပေရး အစအစဥႏင ပမနးစပလာေသာလညး ႏကလးယား လကနကမား ထတလပသြားရန လအပေနသည စြမးအငမား ရရႏငရနမ မားစြာ ခကခေနဆ ျဖစသည။ တရတႏင ရရားတ႔သည ႏကလးယား ပငဆငၿပးေသာ ႏငငမားျဖစေသာလညး အေမရကနႏင အေနာကအပစ၏ အၿငအျငငက မခလေပ။ ထ႔အတ ကမာၻေပၚတြင နာမညဆးျဖင ေကာၾကားေသာ အစးရ အဖြ႔တစခအား ကလသမဂၢ လၿခေရးေကာငစ အၿမတမး အဖြ႔၀ငမား အေနႏင ယေရနယမ အပါအ၀င ႏကလးယား လကနက ထတလပေရး လအပေသာ ပစၥညးမား ေထာကပသြားရန စဥးစားထားပ မရေခ။ ထအေျခအေနအေပၚ နားလညထားသည ျမနမာအစးရအေနႏင ၎၏ ေမာမနးခကမား ေအာငျမငေအာင ျဖညဆညးေပးမည လကတြေဖာ သစအား ထပမ ရာေဖြရျပနသည။ ထအခါ ေျမာကကရးယားသည ျမနမာ စစအစးရ ရကကး တငဆကေနသည ႏကလးယား ဇာတလမးတြႀကးတြင အဓက ဇာတေဆာငႀကး ျဖစလာေလေတာသည။

ျမနမာႏင ေျမာကကရးယား တ႔တြင တညမႈ မားစြာရၾကသည။ ႏစႏငငလးတြင အေပါမားဆး ပငဆငသည အရာမားမာ စစလကနကမား ျဖစၾကသည။ ႏစႏငငလးမ ျပညသမားသည လ႔အခြငအေရး ဆသညက လးသလား၊ ျပားသလားဟ ကြျပားေအာင မသၾကေခ။ ထ႔ျပင ႏစႏငင အစးရမားသည ငတမြတေခါငးပါးေနေသာ ျပညသမားအတြက သနားဂရဏာ သကစြာ ေသနတႏငခနၿပး ေစာငေရာကေနသည အစးရမား ျဖစၾကသည။ ယခအခါတြငေတာ ကမာၻေပၚတြင နာမညအပကဆး အစးရ အခငးခငး ေပါငးဆ မၾကသည။ ႏငငတကာ၏ ပတဆ႔ အေရးယ မႈမားအား ခေနရသည အထးကန၊ အပယခႏငင အခငးခငး လကတြမၾကသည။ ထအခါတြငေတာ အေရ႕ေတာငအာရ လသတအစးရသည ၎၏ ႏကလးယား အပမကအား လကေတြ႔ ဘ၀တြင ပငဆငႏငရန အလြန နးစပ လာေတာသည။ ေျမာကကရးယားသည ႏကလးယား ပငဆငထားသည ကြနျမနစ ႏငငေတာျဖစသည။ စစလကနက ေတာငတငးသည။ စစသညအငအား မားျပားသည။ စစနညးပညာ ျမငမားသည။ ထသ႔ေသာ ႏငငတစခသည ၎၏ ရနဘက အေမရကနႏင အႀကး အကယ အတကအခ ျဖစေနေသာ

ျမနမာ စစအစးရအား ကညသြားရန ဆးျဖတလကသည။ (၂၀၀၃)မစၿပး ျမနမာတပမေတာ အရာရမား ေျမာကကရးယားသ႔ သြားေရာကကာ ႏကလးယား ပညာရပမား သငယၾကသည။ (၂၀၀၆) ခႏစတြငမ ႏကလးယား ဓာတခြခနးမား တညေထာငႏငရန လအပေသာ ကရယာမားက ေျမာကကရးယား ထမ ၀ယယသည။

ထအေတာအတြငး ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖ ေဆာကလပေရး ကလညး ျမနမာ စစအစးရက ပမ အားထညလာခသည။ မလက ယခထက ပေစာၿပး ေဆာကလပလေသာလညး ကနကေငြ အေမရကနေဒၚလာ သနး(၅၀၀)မ ရမည စမကနး အတြက ရနပေငြ မလေလာက မႈေၾကာင ေရႊ႕ဆငးထားချခငး ျဖစသည။ ယခအခါတြင ေျမာကကရးယား၏ အကအညေၾကာင ပမ အဆငေျပေသာ နညးလမးသစမားက သရလာၿပျဖစရာ ဓာတေပါငးဖ စမကနးကလညး အသကသြငးရန ႀကစညလာျခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငငထြက သယဇာတမားက ရရားႏငငသ႔ ေစးေပါေပါျဖင ထတလပေရာငးခ ေနသလ ယခထ ပညာေတာသင (၄၆၀၀)ေကာက ရရားသ႔ ပ႔လႊတၿပး ျဖစသည။ ျပညသမား ရရခစားသငသည ႏငငပင ေငြေၾကးမားအားလးက ႏကလးယား စမးသပမႈအတြက ပေအာ အသးခခသည။ အတတက သမၼတ ခနဒး၀မကစၥႏင ပတသတၿပး သတမန ဆကသြယမႈပင ျဖတေတာက ထားခသည ေျမာကကရးယားႏင ဆကဆေရး တးတက ေကာငးမြနေရး အရနျမင ေဆာငရြကသည။ ထအေျခအေနမား အားလးတ႔သည ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင ႏကလးယား လကနကမားအား မညမ ေတာငတေနေၾကာငး ဆကစပ ခန႔မနးႏငေပသည။ ျမနမာအဖ႔ ရရား၊ တရတႏင ေျမာကကရးယားတ႔ အေပၚ အားကးအားထား ျပၿပး လကနက ထတလပေရး ႀကဆေနဆ ျဖစသည။ ႏကလးယား အတြက အဓက လအပေသာ ယေရနယမ မငးတြငးမားမာ ျမနမာႏငင ေျမာကပငးတြင ေတြ႔ရႏငသညဟ သတငးမားလညး ထြကေပၚေနသည။ ေကာကျပနး၊ ေဖာငးျပငႏင ေကာကဆင ေဒသမားတြင ယေရနယမ ထြကရႏငသညဟ ပညာရငမားက ေျပာဆခၾကသည။ ထေဒသမားတြင ထြကရသည ယေရနယမ ဓာတသတမားအား တးေဖာ ထတလပႏငရန ျမနမာ စစအာဏာရငမားက စစဥလက ရၾကသည။ (၂၀၀၂)အတြငး MIG-29 ေခတမ ဂကတကေလယာဥမား ေရာငးခမႈႏငအတ ရရားႏငငသည ျမနမာ စစအစးရအေပၚ လကနက အကအညမား

ယခထ ေပးေနဆျဖစသည။ ႏကလးယားႏင ပတသတသမ တကရက အကအညမား ေပးမည မဟတလငေတာင ထေရာကေသာ အေထာကအကမား ေပးေနဖြယ ရေနေသးသည။ ေျမာကကရးယား ကမ မညသညႏငင၏ မကႏာကမ ၾကညရန မလေပ။ ျမနမာ စစအစးရ၏ ႏကလးယား အစအစဥအား ၎တ႔စတႀကက အလရသလ ပပးသြားဖြယရသည။ ကမာၻ႕ Major Power အသစ ျဖစလာသည

တရတႏငငကလညး အေရ႕ေတာင အာရေဒသအတြငး ၎တ႔၏ ၾသဇာအာဏာက အေမရကနႏင အၿပင တးခ႕ႏငရန ေမာလငလကရရာ မဟာမတျဖစသည ျမနမာအစးရအား ေထာကခသြားမညမာ မလြႏငေခ။ အထးသျဖင ႏကလးယား လကနက ပငဆငသည ျမနမာႏငင အေနႏင အေရ႕ေတာငအာရတြင အငအား အႀကးမားဆး လကနက ႏငငေတာအျဖစ ၾသဇာႀကးမား လာမညျဖစရာ တရတအဖ႔ အေကာငးဆး စစေရး မဟာမတႏငင တစႏငင ရရသြားမည ျဖစသည။ တရတ အစးရမ (၂၀၂၀)ခႏစ မတငမ ျမနမာ စစအစးရအေနႏင ႏကလးယား ပငဆငခြငရရေအာင ေဆာငရြကေပးသြားမညဟ

ကတျပထားေၾကာငး သတငးမားပင ထြကေပၚလက ရသည။ ႏကလးယား လကနကဟသည စြမးအား အလြန ထကျမတေၾကာငး လတငး သေဘာေပါကၿပး ျဖစသည။ ဟရရးမား ျဖစရပႀကးသည ႏကလးယား စြမးအင၏ ေၾကာကစရာ အေကာငးဆး ျပယဂပင ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာငလညး ကမာၻ႔ ႏငငမားသည ႏကလးယား လကနကမား ျပန႔ပြား သြားမညက အလြန စးရမၾကၿပး လကလ ကာကြယ တားဆးေနျခငး ျဖစသည။ စစေရးမ၀ါဒ ျပငးထနေသာ၊ ရကစကၾကမးၾကတေသာ အစးရအဖြ႔ တစဖြ႔၏ လကထသ႔သာ အဆပါ ႏကလးယား လကနကမား ေရာကရသြားမည ဆပါက မညမ အႏရာယ ႀကးလာႏငေၾကာငး လတငး နားလညႏငပါလမမည။ ျမနမာ စစအစးရသည မညသ႔ေသာ အစးရ ျဖစသညက အထး ေျပာစရာ မလေတာပါ။ ထသ႔ေသာ အာဏာရး၊ စစဘလးမား လကသ႔ ႏကလးယား

လကနကမား အမနတကယ ေရာကရသြားမည ဆပါမ ……… ဆကမေတြးရေတာ သလ၊ ဆကမေရးရေတာ ေသာေၾကာင ယခေဆာငးပါးအား ဤေနရာတြင အဆးသတလကပါသည။ ။

ေအာငခင ( လထအသ - ရနကန ) လ႔မစၦာ တစစ၏ အပမက ႏကလးယား လကနကမား လကရ ျမနမာႏငငႏင ေျမာက ကရးယား ႏစႏငငအၾကား ရငးႏးေသာ ဆကဆမႈ မားက ျမနမာႏငင အေနႏင ႏကလးယား လပငနး စဥမားအတြက အားထတ ႀကးပမး ေနၿပလား ဟေသာ သသယ ေမးခြနး တစခက ေပၚေပါက လာေစေၾကာငး ႏငငတကာ ေရးရာ သေတသမားက ေျပာၾကား ခၾကသည။ အာဏာရငစနစ လကေအာက ကေရာကေနေသာ အဆပါ ႏစႏငငအနက ေျမာကကရးယား ႏငငသည ႏကလးယား လကနကမား ပငဆငထားၿပး ျဖစကာ ယခအခါတြင ျမနမာ ႏငငအေနႏင ေျမာက ကရးယား ထမ နညးပညာ အကအညမား ရယကာ ႏကလးယား လကနကမား ထတလပလာဖြယ ရေနသည။ လြနခေသာ (၃) လတာ အတြငး ျမနမာ တပမေတာ မ ထပတနး အဆငရ ပဂၢလမား ပါ၀ငေသာ ျမနမာ ကယစားလယ အဖြ႔ အနညးဆး (၃) ဖြ႔မ ေျမာကကရးယား ၿမ႕ေတာ ၿပယမးသ႔ သြားေရာက ချခငးသည အဆပါ သသယ ျဖစဖြယ အေနအထားက ပမအား ျဖညေပး လကရသည။ ျမနမာ စစအစးရ အာဏာပင မားႏင နးစပေသာ အသငးအ၀ငးမ ထြကေပၚလာေသာ သတငးမား အရ စကတငဘာလ လယက သြားေရာက ခေသာ ၿပယမး ခရးစဥအား ျမနမာ တပမေတာမ ဗလခပ ေအာငသနးလငးက ဥးေဆာင ခေၾကာငး သရရသည။ ထ႔ျပင စစလကနက ထတလပေရး အႀကးအက ျဖစသ ဗလမးခပ တငေအးႏင ေလေၾကာငး ကာကြယေရး ဥးစးမး ဗလမးခပ ျမငလႈငတ႔ သညလညး ၾသဂတ ႏင ဇလငလ မား အတြငးက ကမာၻ႔ထပသး ကြနျမနစ ႏငငသ႔ ခစၾကညေရး ခရးမား သြားေရာက ခၾကသည။ ထခရးစဥမားမာ သမားရးက ခစၾကညေရး ရညရြယခက သကသကမမကဘ ျမနမာတပမေတာအတြငး အငအား ျဖညတငးရန အတြက လကနကမား ၀ယယေရး ၫႏႈငးမႈမား ေဆာငရြက သြားရန အတြကလညး ရညရြယထားဟန ရသည။ ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင လကနက ပစၥညးမား တးျမင ၀ယယရနအျပင ေလေၾကာငးကာကြယေရး ေခတမ လကနကဆနးမား ၊ ဒးကည စနစမား ႏင တာေ၀းပစ ေခမႈနးေရး လကနက ႀကးမား တပဆငသြား ႏငရန အတြကပါ ေျမာကကရးယား ႏငငအား ခဥးကပေနျခငး ျဖစႏငဖြယ ရသည။ ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင ထကသ႔ ႏငငအတြငး စစေရး လၿခမႈမား အငအား ျဖညတငး ၿပးပါက ၄ငးတ႔ အဓက ဆႏၵ ျပငးျပစြာ လခင မကေမာ ေနေသာ ႏကလးယား လကနကမား ထတလပ ႏငေရး အတြက ပမ အားထည ႀကးပမး ႏငေရး နးစပ သြားၿပ ျဖစသည။ ျမနမာ အေနႏင ေျမာက ကရးယားမ စစ လကနကမား ၀ယယထားမႈေၾကာင ေျမာက ကရးယား ထမ ႏ လကနက နညးပညာမား အကအည ရႏငဖြယ ရေနသည။ လကရ ရနကနတငး တငးမး တာ၀နက ရယ ထားေသာ ဗလခပ ေအာငသနးလငးသည ျမနမာ ႏငင အတြငး စကမႈ ထတကနမားက အဓက ထတလပ ေပးေနေသာ အမတ (၂) စကမႈ ၀နႀကး ဌာနက ႀကးကင ျခယလယ ေနသ လညး ျဖစသည။ (၁၉၉၈) ခႏစ ေနာကပငး အမတ(၂) စကမႈ၀နႀကးဌာန ၀နႀကး မားသည ျမနမာႏကလးယား စြမးအင ေလလာေရး အဖြ႔ႀကး၏ ေခါငးေဆာင

တာ၀နကလညး ယရေလ ရသည။ ျမနမာႏငင အတြငး ႏကလးယား စြမးအင ကစၥမားက သပၸ ႏင နညးပညာ ၀နႀကးဌာနမ တရား၀င တာ၀န ယထားေသာလညး ႏကလးယား လကနကမား ထတလပႏငေရး စမကနးႀကးတြင အမတ (၂) စကမႈ၀နႀကး ဌာနမာ အခရာ ကလာ ေပလမမည။ ျမနမာ ႏငင၏ အႏျမ လကနက စမကနးသည (၁၉၉၈) ခႏစ ကတညး က လ႕၀ကစြာ ႀကစည ေနချခငး ျဖစႏငဖြယရသည။ (၁၉၉၈)ခႏစ၊ ေမလ အတြငး ျမနမာ အမနးခငး ပါကစၥတန ႏငငက ႏကလးယားဗး စမးသပ ေဖာကခြခၿပးေနာက အာရေဒသ အတြငး အႏျမ လကနကမား ျပန႔ႏ႕ လာမညက တစကမာၻလးက ထတလန႔ စးရမ လာခသည။ ထ အခနက ျမနမာ စစ အာဏာရင ဗလခပမးႀကး သနးေရႊက အကတမ စြမးအင ဥပေဒအား ဇြနလ(၈) ရက ေန႔ တြင ေထာကခ လကမတ ေရးထး ခေသာလညး ေနာကပငးတြငမ ပါကစၥတန ႏငငႏင ဆကသြယမႈမား ျပလပကာ ႏကလးယား လမးစဥ အေပၚ စတင စတ၀ငစား လာခသည။ အခ႕ ေသာ ႏငငေရး အကခတ မားက ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင ႏငငတကာ တကခက မႈမားအတြက ျပငဆငႏငရနႏင ႏငင၏ မဟာ ျဗဟာ စစလကနက စြမးရညက တးျမငႏငရန ရညရြယခက မားျဖင ႏကလးယား လကနကမား ထတလပ သြားႏငေရးက မကစကလာျခငး ျဖစႏငေၾကာငး ခန႔မနး ခၾကသည။ ယခင ကတညးက ႏငင၏ ၀ငေငြ အေတာ မားမားက စစလကနကမား ၀ယယေရးတြငသာ ပေအာ အသးခခေသာ ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင အလြန အစြမးထကေသာ ႏကလးယား လကနကမား ပငဆငခြင ရမညဆလင ေငြေၾကး မညမ ကနကန အလငး ဂရစကဖြယ မရေခ။ (၂၀၀၁) အေစာ ပငးက ျမနမာႏငင၏ မဟာမတ ႏငငျဖစေသာ ရရားႏငငက ျမနမာ ႏငငအတြငး စြမးအင ထတလပေပးရန ရညရြယခကျဖင ႏကလးယား ဓါတေပါငးဖ တစခ ေဆာကလပေပးရန စစဥေနေၾကာငး စတင ေလသပစ လာခသည။ ရရား၏ အႏျမ စြမးအင ဌာနက ျမနမာ ႏငငအတြငး သေတသနျပ ဓါတေပါငးဖတစခ ေဆာကလပသြားရန အစအစဥ ရေနေၾကာငး ေၾကျငာ ခသည။ ေနာက တစႏစအၾကာတြငမ ထစဥက ျမနမာ ႏငင ျခားေရး၀နႀကး ဥး ခငေမာင၀ငးက စြမးအင ထတလပ ႏငမည ႏကလးယား သေတသန ဓါတေပါငးဖ တစခ ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင စမးသပ တညေဆာက သြားမည ျဖစေၾကာငး ျပညသ လထအား အသေပး ေၾကညာလကသည။ ျမနမာ ႏငင သည ႏကလးယား ရပေဗဒ အတတ ပညာမား ဆညးပး ေလလာ ႏငရန အတြက တပမေတာမ ပညာေတာသင စစသည ေထာငႏင ခၿပး ရရားသ႔ ပ႔ေဆာငခသည။ မလက ရရား အကအည ႏင တညေဆာကမည ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖ စမ ကနးသည (၂၀၀၃) ခႏစ တြင စတင ႏငမညဟ ေမာမနးထားေသာလညး ဘ႑ာေရး ဆငရာ အၾကပ အတညးမားေၾကာင (၁၀) မဂါ၀ပ ဓါတေပါငးဖ တညေဆာကေရး မာ (၂၀၀၇) ေမလ ေရာက သညအထ စတင ႏငချခငး မရခေပ။

အဆပါ ဓါတေပါငး ဖသည လကနက ထတလပ ႏငစြမး မရသည ယေရနယမ အဆင(၂၃၅) ေလာငစာကသာ အသးျပမည ျဖစၿပး ထ ဓါတေပါငး ဖက ကလ သမဂၢ လကေအာကရ ႏငငတကာ အႏျမ ထနးခပေရး အဖြ႔ႀကးက စနစ တက ေစာငၾကညသြားမည ျဖစေသာေၾကာင ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင အႏျမ လကနကမား ထတလပႏငေရး ေမာလငခကႏင ေ၀းကြာေနဆ သာျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ႏကလးယား နညးပညာမားႏင ထေတြ႔ ရငးႏးခြင ရလာမည ျဖစသလ အကတမဆငရာ သအရမား၊ ဗဟ သတမား ကလညး ပမ နားလည သရလာမညျဖစရာ ျပငပ အေထာကအပမား ရရႏင ခမည ဆပါက အႏျမ လကနက စမကနး စတငႏငေရး အတြက အေျခခ ေကာငးမားသဖြယ ျဖစေနခသည။ ယခေသာ အႏျမလကနကမား ပငဆငေနေသာ ကမာၻ႔ထပသး ကြနျမနစ လကနက ႏငငေတာ ႀကး တစခႏင ျမနမာ စစအစးရတ႔ သေတာ ခငးခငး သတငး ေလြ႔ေလြ႔ ေပါငးဖက ေတြ႔ၾကၿပ ျဖစသည။ ေျမာကကရးယားသည ႏငငတကာ ေတာငးဆမႈ မားက လစလရႈၿပး ႏကလးယား လကနကမား ဆကလက စမးသပ ထတလပ ေနေသာ စစဖက အသားေပး ႏငင တစႏငင ျဖစသလ ျမနမာ ႏငငသညလညး စစအငအား တးခ႕ေရးအတြက ထပတနး မဟာမတမား လအပေနခန ျဖစသည။ ေျမာက ကရးယား ႏငငအား ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင (၁၉၈၃)ခႏစက အလညအပတ လာေရာက ေသာ ေတာငကရးယား ႏငင ေခါငးေဆာင ခနဒးဟြမအား ေျမာကကရးယား သလမားက ရနကနၿမ႕တြင လာေရာက ဗးခြ လပႀက ရန ႀကးပမးခမႈ ေနာကပငး ဆကဆေရး ျဖတေတာက ထားခရာမ ယခကသ႔ အလြနတရာ ေကာငးမြန ေသာ ဆကဆေရး တစရပ ျပနလည တညေဆာက ႏငရန ႀကးပမး လာျခငးမာ ႏကလးယား နညး ပညာမား အကအည ရရလမႈအတြက ျဖစႏငေခ အလြန မားေနသည။ အေမရကန အစးရ အေနႏင လကရ ျမနမာ - ေျမာက ကရးယား ေႏြးေထြးေသာ ဆကဆေရး မားက သသယ ရေနၿပး (၂၀၀၇)ခႏစ အတြငးကတညးက ျမနမာ စစအစးရအား အႏျမ လကနကမား စမးသပ ထတလပမႈ မျပရန လကမတ ေရးထးထားသည စာခပအေပၚ ေလးစားမႈရရန သတေပးထားသည။ သ႔ေသာလညး လကတေလာ ကာလအတြငး ၿပယမးသ႔ ျမနမာ ခစၾကညေရး အဖြ႔မား အႀကမႀကမ သြားေရာက ေနမႈမာ ႏကလးယား လကနက မျပန႔ပြားေရး ႀကးပမး ေနၾကေသာ ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမား အတြက အခကေပး ေခါငးေလာငး ထးလကသလ ျမနမာ ျပညသမား အတြကလညး အလြန ေၾကာကမကဖြယ ေကာငးေသာ သတငးတစရပ ျဖစလာခသည။ လကရ အေျခ အေနတြငပင လကနက အားကး ျဖင ျပညသမားအေပၚ အႏငအထက ျပကငေနေသာ စစအစးရ လကထသ႔သာ အလြန အဖကစြမးအား ႀကးေသာ ႏကလးယား လကနကမား ေရာကရ သြားမည ဆပါက ျမနမာ ျပညသမား အေနႏင ဟစတလာ အေယာက (၁၀၀) ႏင တၿပငတညး ႀကရသလ ျဖစလာ ေပလမမည။ အၾကမးဖကမႈက လလားေသာ၊ လကနက အားကး အႏငကင တတေသာ စစအစးရ အေနႏင ေျမာကကရးယား ထမ နညးပညာ၊ ဓါတသတ ပစၥညးမား အပါအ၀င အကအည အေထာက အပမား မရရ ႏငပါဟ မညသမ ျငငးခက မထတႏငေခ။ ျမနမာ စစအစးရ အေနႏင မ ၄ငးတ႔၏ ေမာလငခက ေရာငနသည ၿပယမး အရပဆမ တျဖညးျဖညး သမးလာ ေနၿပ ျဖစသည။ ႏကလယား စြမးအငသည ကမာၻ႔ၿငမးခမးေရး ထနးသမးမႈ လပငနးစဥမားအတြက အလြန အစြမးထကေသာ လကနကတစခ ျဖစသညကား အေသအခာ ပငျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာ စစအစးရ ကသ႔ေသာ လ႔မစၧာမား လကသ႔ အဆပါ လကနကဆနးမား ေရာကရ သြားခၿပဆလငကား ျဖစေပၚ လာႏငသည ဆးကး အႏရာယသည ႀကတင ခန႔မနး ႏငျခငး မရေလာကေအာင ႀကးမား ကယျပန႔ လာေပလမမည။ ထ႔ေၾကာငလညး လကနက အားကးႏင ကမာၻ႔အလယ ငပြႀကး လပေနေသာ ျမနမာ စစအစးရ လကသ႔ စြမးအား ႀကးမားေသာ အဖက လကနကမား ေရာကရ မသြားႏငေရးအတြက ကမာၻ႔ၿငမးခမးေရး အဖြ႔မား အေနႏင ထနးသမး ေဆာငရြက သြားႏငေရးသာ ေမာလငခက ထားေနရမည ျဖစေတာသည။ ေအာငခင ( လထအသ ) Ref: လထအသ ျမနမာ ႏကလးယား၀ကဖ Friday, 13 July 2007 ေအာငေဇာ ရရႏငင အဏျမစြမးအငေအဂငစ Rosatom ၏ အကအညျဖင ၁၀ မဂါ၀ပအငအားရ အဏျမဓါတေပါငးဖ တလး တညေဆာကရန အစအစဥက ျမနမာစစအစးရက အတညျပလကျခငးေၾကာင ျမနမာအေရး ေလလာ အကျဖတေန သမားအၾကားတြင ထတလန႔မႈ၊ စးရမပပနမႈမားက ျဖစေပၚေစခပါသည။ ႏငငတကာမ ဖယကဥထားမႈႏင ပတဆ႔ျခငးမား ရငဆငေနရေသာ ေနျပညေတာရ စစအစးရက အဏျမဓာတ ေပါငးဖက “ၿငမးခမးေသာကစၥမားအတြက သကသကသာ” အသးခရန ရညရြယ၍ တညေဆာကျခငးျဖစသည ဟ အခငအမာ ေျပာဆေနသည။ ၂၀၀၂ ခႏစ

ဇနန၀ါရလတြင ဒတယႏငငျခားေရး၀နႀကးေဟာငး ဦးခငေမာင၀ငးက ျမနမာႏငငသည ၿငမးခမးစြာ အသးခေရး ရညမနးခကအတြက အဏျမ ေလာငစာအေပၚ စတ၀ငစားမႈသည ေရးယခငကာလမား ကတညးက ရေနခသညဟ ထတေဖၚ ေျပာဆခဖးသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာျပညတြငးႏင ျပညပရ အငအားစမားအပါအ၀င ႏငငတကာ အသငးအ၀နးကမ ဤအာမခခကက သသယျဖငသာ ေစာငၾကညေနဆ ျဖစသည။

ဤသသယက အျခားအခကမားကလညး အားျဖညေပးျပနသည။ ရဆာတြမ Rosatom အာဏာပငမား၏ အဆအရ ယေရနယမ ၂၃၅ (Uranium 235) ၂၀ ရာခငႏႈနးထကေလာနညး၍ ေလာငစာေပးရန လအပေသာ ၁၀ မဂါ၀ပ အဏျမ ဓာတေပါငးဖသည ျမနမာႏငင၏ ႏကလးယားရပေဗဒ၊

ဇ၀-သပၸနညးပညာ၊ ရပ၀တသပၸ သေတသနလပငနးမားအတြက အေထာကအကျဖစေစၿပး ေဆး၀ါးေပါငးမားစြာ ထတလပရာတြငလညး အေထာကအကျဖစေစမညဟ ဆခၾကပါသည။ လပငနးစမကနးဆငရာအေသးစတ ပထမအဆင ေဆြးေႏြးပြ မား စတငေနၿပျဖစၿပး ေနာကထပ ေဆြးေႏြးပြမားကလညး ယခႏစ ဒတယပငးတြင ဆကလကေဆြးေႏြးရန ျပငဆငထားၾကပါသည။ ႏကလးယားစြမးအငထတလပလေသာ ျမနမာႏငင၏ စတ၀ငစားမႈသည အသစအဆနးေတာ မဟတေပ။ ၁၉၅၀ ခႏစ မားကပင ျပညေထာငစ ျမနမာႏငင အဏျမစြမးအငဌာန (UBAEC) က တညေထာင၍ ဦးလညြန႔အား ဦးေဆာငေစခ ပါသည။ ဦးလညြန႔သည ၁၉၄၉ ခႏစတြင ႏဘလဆ

ခးျမႇငခခရေသာ နာမညေကာ ဂပန လမး ရပေဗဒပညာရင ဟငဒက ယကာ၀ါ (Hideki Yukawa) ထတြင ဆညးပး ေလလာခသည

ေကာငးသားတဦး ျဖစသည။ ျပညေထာငစ ျမနမာႏငင အဏျမစမးအငဌာန (UBAEC) သည လငယမား၊ ထးခြၽနေသာ ရပေဗဒ ပညာရငမားက စစညး၍ အေမရကနႏင

ၿဗတနႏငငမားသ႔ ေနာကထပ ေလလာမႈမားျပလပရန ေစလႊတခပါသည။ ၁၉၅၆ ခႏစတြင အေမရကနစြမးအင၀နႀကးဌာန၏ အႀကးဆးသေတသန ဌာနမားအနကမ တချဖစေသာ အာဂန အမးသား ဓာတခြခနး (Argonne National laboratory) တြင အနညးဆး ေျခာကဦး ေလလာခြငရခ

ပါသည။ ထကာလမားတြင ျမနမာႏငငသည အမနးနားခငး ႏငငမားႏင ႏႈငးယဥပါက ႏကလးယား လပငနးတြင မားစြာ ေရ႕တနး ေရာကရေနခပါသည။ ၁၉၆၀ ခႏစ အေစာပငးကာလမားတြငပင ရနကနၿမ႕ လႈငတကသလ ေကာငးပရ၀ဏ အတြငး၌ အဏျမသေတသန ဓာတေပါငးဖတခ တညေဆာကရနအတြက ေနရာလာထား သတမတခဖးပါသည။ ၁၉၆၂ ခႏစ၌ ဗလခပေန၀ငးက အာဏာသမးအၿပး ေနာကပငးတြင (UBAEC) သည ရပဆငး အသကမ သြားခရပါသည။ ဗလခပႀကးက သ၏ “ျမနမာဆရယလစလမးစဥ” ထေထာငေရးအတြက အလပရႈပ ေနခသလ ႀကးမားသည ၿခမးေျခာက မႈျဖစေနေသာ ကြနျမနစသပနမားႏင

တငးရငးသား လကနကကင သပနမား၏ ရနက တနျပနတကခကရနအတြက သ၏အာဏာအတျမစက အေျခခငေအာင တညေဆာက ေနရငးျဖင အခနကနေနေသာ ကာလျဖစသည။ ၎တ႔ထက ပ၍အေရးႀကးေသာအခကမာ အာဏာရင ဗလခပႀကးက ဦးလညႊန႔က မယၾကညျခငး ျဖစသည။ ၁၉၈၄ ခႏစ ညစာစားပြ တခတြင တကသလပါေမာကၡမားအား ၎လပငနးက အဆးသတချခငးေၾကာင သ႔အေနျဖင အမားတခက ကးလြနမခသညဟ ဦးေန၀ငးက ၀နခခပါေသာလညး ျမနမာ အဏျမ စမကနးသည ဤသ႔ျဖင တမျမပ သြားခရေတာသည။ လကရစစအစးရက ၎အဏျမစမခကက ျပနလည ဆနးသစလာေစခသည။ ၁၉၅၀ ခႏစမားတြင ဦးလညႊန႔၏ ေကာငးသားတဦးျဖစေသာ ရခငလမးပါေမာကၡ ဦးသနးဦးဖးေစာက ၁၉၉၀ ခႏစတြင အဏျမစြမးအင ေကာမတအား အသစျပနလည ေမြးဖြားခၿပး ႏငငတကာ

အဏျမစြမးအငေအဂငစ (IAEA) ႏင အသစတဖန စတင ဆကသြယခသည။ ထအခနမစ၍ ျမနမာႏငငသည ၎၏ “ၿငမးခမးေသာ ရညရြယခကအတြက” အဏျမစြမးအင ထတလပေရး ဆႏၵရေန သညက ေဖာျပလာခသည။ အျပငပနးအားျဖင စစအစးရသည ႏကလးယား ကငးလြတေသာနယေျမဟေသာ အယအဆက ေထာကခထားသည။ ၁၉၉၅ ခႏစတြင ဘနေကာကသေဘာတညခက စာခပဟ လသမားေသာ အေရ႕ေတာင အာရ ေဒသအတြငး ႏကလးယားလကနကကငးလြတေရးဇန စာခပက

လကမတ ေရးထးခသည။ ေနာငတႏစ အၾကာတြင ျမနမာႏငငက ႏကလးယားစမးသပမႈမား လး၀ ကငးရငးေစေရး စာခပ Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty က လကမတ ေရးထးချပနသည။ တခနတညးမာပင ျမနမာႏငငသည ႏကလးယားဓာတေပါငးဖ တခတညေဆာကရန စစဥေနခသည။ သပၸႏင စြမးအင၀နႀကး ဌာနအား ၁၉၉၇ ခႏစတြင စတငတညေထာငခၿပး စစတကသလ (ဒအကစေအ) အပတစဥ- ၁ ဆငး အစြနးေရာကအမးသားေရး၀ါဒ ဦးေသာငးက ဦးေဆာငေစခသည။ ေနာင၂ ႏစ ၾကာေသာ အခါတြင ျမနမာ ႏငငသည ရရႏငငႏငစတင၍ ႏကလးယား စမခကႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးမႈမား စတငျပလပလာခသည။ ၂၀၀၂ ခ ဇနန၀ါရလတြင စစအစးရသည ႏကလးယား သေတသန ဓာတ ေပါငးဖတခအား ၿငမးခမးေသာ ရညရြယခကျဖင တညေဆာကရန အစအစဥ ရေၾကာငးက အတညျပ ေျပာၾကားလာခသည။ ေမာမနးထားသလပင ျပညပေရာက ျမနမာအတကအခမားသည ဤကစၥအေပၚ သတငး အခကအလကမား အန႔ခစစညးျခငးျဖင အလပမားေနခသည။ သ႔ေသာ ခငမာေသာ သကေသ အေထာက အထား အနညး အကဥးသာ ရရခၾကသည။ ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖ တညေဆာကရန သတမတ ထားေသာ ေနရာသညပင အတအက မသရၾကရေသးေပ။ အခ႕ေသာ အတကအခမားက ေကာငးကငၿဂဟတ ေျမပက

ေဖာေပးႏငေသာ ဂးဂလ အတသ (Google Earth) ကြနပတာစနစက အသးျပ၍ ျဖစႏငေျခေနရာ မားက ေထာကျပၾကသလ

ျမနမာျပညအလယပငးရ အေဆာက အဦမားကပင ညႊနျပၾကသည။ မေကြးၿမ႕ဟ ေတာကေလာက ညႊနးျပေျပာဆေနၾကသည။ အကယ၍သာ အဏျမ ဓာတေပါငး ဖအား စစေရးရညရြယခကအတြက အသးျပရနတညေဆာကမည ဆပါက တညေဆာကမည ေနရာသည ႏငငေတာလ႕၀ကခကအျဖစ ထားမညမာ ေသခာလသည။ သ႔ေသာလညး ႏကလးယား ပငဆငေသာ ျမနမာႏငင ျဖစလာမညအေရးမာ မညသ႔ပငဆေစ ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာျမငပါလမဦးမည။ ယခအခနတြငေတာ ျမနမာႏငင၏ ႏကလးယားပငဆငလသည စတဆႏၵက ျဖညဆညးေပးေနေသာ ရရႏငင၏ အခနးက႑ အေပၚတြငသာ ပ၍ အာရစကလာၾကသည။ တၿပငနက တညးမာပင ျပညပရ အတကအခ အပစမားႏင စစအစးရက ေ၀ဖနေျပာဆေနသမားက ျမနမာႏငငသည

ေျမာကကရးယား ႏငငမလညး ႏကလးယား နညးပညာမားက ရယရန ႀကးပမးေနသညဟ ဆၾကသည။ ေျမာကကရးယားႏငငမ စစေရး သတမနမားက အလညအပတလာေရာကခ သညက ေတြ႔ခၾကရသည။ ဤမမက ေျမာကကရးယား နညးပညာရငမားသည ျမနမာႏငငအလယပငးတြင မးရထားတြ မားေပၚမ ေဆာကလပေရး ပစၥညးမားခေပးေန သညက ျမငခၾကရသညဟ စြပစြေျပာဆမႈမား ရလာၾကသည။ ရရ ေလယာဥပမားလညး ျမနမာႏငငအလယ ပငးတြင ဆငးသကေနသညက ေတြ႔ျမငၾကရေၾကာငး ေဖာျပခၾကသည။ အေမရကနအစးရကပငလင သသယမားရေနခသည။ ၂၀၀၄ ခႏစအေစာပငးတြင အေမရကန အရာရမားႏင ကြနဂရက လႊတေတာ အမတမားက ျမနမာႏငငႏင ေျမာကကရးယားအၾကား လ႕၀က ဆကဆေရး ျပနလညထ ေထာငေနမႈႏင ပတသက၍ သတေပး ေျပာဆမႈမား ရလာခသည။ အေမရကန ဆးနတ၏ ႏငငျခားေရးရာေကာမတဥက႒ေဟာငး ရစခတ လဂါက ၂၀၀၅ ခႏစတြင ေျမာကကရးယား ႏငင၏ အဓက ျပညပပ႔ကနမာ အႏရာယရေသာ လကနက နညးပညာမား ျဖစၿပး ၎သည အာရေဒသ၏ လျခေရးႏင တညၿငမ ေရးက အဓက ၿခမးေျခာကမႈတခ ျဖစသညဟ သတေပး ေျပာၾကားခသည။ အေမရကန ႏငငျခားေရး ၀နႀကးဌာနကလညး ျမနမာအစးရထသ႔ ေျမာကကရးယား ႏငငမ ဒးကညမား လႊေျပာငး လကခခသညဟေသာ ေကာလာဟလထြကလာမႈ အေပၚ စးရမမကင းျဖစမႈက တရား၀ငစာေရး ေပးပ႔ လာခဖးသည။ ၎ျဖစထြနးမႈမားတြင အေရးအႀကးဆးေသာ အခကတခကမာ လြနခေသာ ဧၿပလက ျမနမာႏငငႏင ေျမာကကရးယား ႏငငတ႔ သတမနဆကဆေရး ျပနလညလမးဖြငချခငး ျဖစသည။ ေတာငကရးယားႏငင သမၼတ ခၽြနဒး၀မ ဦးေဆာငေသာ အစးရဧညကယစားလယအဖြ႔က ေျမာကကရးယား အၾကမးဖက သမားမားက ရနကနၿမ႕တြင ဗးခြတကခကခေသာ (၁၉၈၃ ခႏစ) လပၾကသတျဖတမႈ ျဖစပြားခခနမစ၍ ႏစႏငငဆကဆေရး ပကစး ရပဆငးခရၿပး ေနာကပငး လသရငၾကား ျပနလည ဆကဆၾကျခငး ျဖစသည။ အမနတြင ဤႏစႏငငၾကား ႏစမားၾကာျမငစြာကပင ျပနလည၍ လ႕၀ကဆကဆေနၿပး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငက ၎ အတြကလအပေနေသာ သမားရးကလကနကမား အပတျပငးရာေဖြေနရငး ယခကသ႔ ပ၍ အဆငျမင တးတကလာ ေနချခငး ျဖစသည။ ျမနမာႏငင ကာကြယေရးဆငရာကစၥမားႏင ပတသက၍ တစက မတမတေလလာေနခသ အငဒရး ဆလသ (Andrew Selth) က မၾကာေသးခငကမ ထတေ၀

ခသည “ျမနမာ ႏငငႏင ႏကလးယားနညးပညာျပန႔ပြားမႈ။ မ၀ါဒေရးရာႏင ထငျမင သးသပခကမား” (Burma and nuclear proliferation: policies and perceptions) ဟေသာ အစရငခစာတြင ၁၉၉၀ ခႏစမား၌ ျမနမာႏငငသည ေျမာကကရးယားႏငငမ ၁၅၀ မမဒးကည ၁၆ လက၊ M 46 အမးအစား တကပြ၀ငလကနကမားအပါအ၀င သမားရးကလကနကမားႏင ကညဆ အေျမာကအမား ၀ယယခသည ဟ

ေဖာျပေရးသားထားခပါသည။ သတငးမားအရ ျမနမာႏငငကလညး စစေရး မစရင အဖြ႔မားႏင အရာရမားက ၿပယမးသ႔ ေစလႊတခသည ဟလညး ဆပါသည။ ထကသ႔ေသာ စစေရးအရ ဆကဆမႈမားသည ျပနာပႀကးရန၊ အႏရာယပမား ရနသာ ျဖစေစႏငပါသည။ ဗလခပမးႀကးသနးေရႊႏင ထပတနးစစေခါငးေဆာငမားအၾကား မညသ႔ ေတြးေခၚေနၾကသညက အတ အက သရန ခကခလေသာလညး

စစအငအားက အေျခခ၍ “စတတ ျမနမာႏငငေတာ”က တညေထာငမည ဟေသာ အပမကမား ကနးေအာငးေနၾကသညမာ လအမား

သထားၾကသညကစၥ ျဖစပါသည။ ၎တ႔၏ ႏကလးယားေမာလငခကအေပၚ မေရရာမႈမား ရေနျခငးကပငလင အမနးခငး ထငးႏငင၊ ဘဂၤလားေဒရ ႏငငကသ႔ေသာ ႏငငမားအေပၚ ျခမးေျခာကမႈ ျဖစလာေစပါသည။ ႏကလးယားလကနက လက၀ယ ပငဆငထားပါက အေနာကႏငငမားႏင ဆကဆရာတြင လညးေကာငး၊ ပတဆ႔အေရးယမႈမားက ရငဆငရာတြင လညးေကာငး အသာစးရေစႏငမညဟ ျမနမာ စစဗလခပႀကး မားက ယၾကညေကာငး ယၾကည ေနႏငပါသည။ ျမနမာႏငငမ သေတသနပညာရငမားအဆအရ စစအစးရသည ၂၀၂၅ ခႏစတြင ႏကလးယား ပငဆငေသာ တငးျပညတခအျဖစ အၿပးတညေဆာကရန ေမာမနးထားသညဟ သရသည။ ဦးေန၀ငး အစးရလကထကႏင လကရ စစအစးရကပါ အၾကဥာဏမား ဆကလကေပးေနေသာ ျမနမာ ပါေမာကၡအခ႕ကပင စစအစးရသည မဂါ၀ပ ၁၀၀ မ ၄၀၀ အငအားရသည ႏကလးယားဓာတေပါငးဖမား တညေဆာကရန စစဥေနသညဟ ဖြငဟ ေျပာဆလာခၾကသည။ ဤအစအစဥမားတြင အေသးစား ဓာတေပါငးဖမား တညေဆာကရနႏင ႏကလးယား သေတသန လပငနးမား ထပမ တးခ႕ ေဆာငရြကရနလညး ပါရသညဟ အဆပါပညာရငမားက ေျပာျပၾကသည။ ဦးသနးဦးဖးေစာအျပင ၀နႀကး ဦးေသာငးသညလညး ျမနမာျပည၏ ႏကလးယားစမခက အထေျမာကေရး အတြက ေဆာငရြကလကရသည။ ရရ

အဏျမေအဂငစ၏ တာ၀နရသျဖစေသာ ဆာဂ ကရယနက (Sergi Kiriyenko) ႏင ဦးေသာငးသည ေမာစကၿမ႕၌ ၿပးခသည ဇြနလတြင ဓာတေပါငးဖတညေဆာကေရး သေဘာ တညခကစာခပက လကမတေရးထးခသည။ ဦးေသာငးက ဗလခပသနးေရႊႏင နးစပသ၊ ၎၏လကေထာက ဒတယ ဗလခပမးႀကး ေမာငေအးတ႔ႏင နးစပသတဦးဟလညး လအမား သထားၾကသ ျဖစသည။ ဦးေသာငးသည ျမနမာျပည၏ ဓာတသတႏင ယေရနယမလပငနးမားတြင အထးကြၽမးကငသ တဦးျဖစၿပး စစတပ ရာထးမ အနားယခန ၁၉၈၀ ခႏစမားမစ၍ ျမနမာႏငင၏ ဘမေဗဒ ေလလာေရးႏင ဓာတသတရာေဖြတးေဖၚ ေရးဌာနတြင ညႊနၾကားေရးမးခပ တာ၀နယလာခသလညး ျဖစသည။ စစတပအေပၚ သ၏သစၥာရမႈမာ ေမးခြနးထတစရာမလေအာင အျပညအ၀ျဖစၿပး လကရစစအစးရ ေအာကတြငလညး ဆကလကတာ၀နထမးေဆာငေနဆ ျဖစသည။ ၁၉၉၆ ခႏစတြင အေမရကနႏငငသ႔ ျမနမာႏငငဆငရာ သအမတႀကး အျဖစ ခန႔အပ တာ၀နေပးခရၿပး ေနာကပငးတြင ရနကနသ႔ ျပနေခၚ၍ သပၸႏင နညးပညာ၀နႀကး ဌာနက ဦးေဆာင တညေထာငေစချခငး ျဖစသည။ ရရႏငငႏင ဆကဆေရး တညေဆာကရန၊ ဓာတေပါငးဖ စမခကအား စတငရနကပါ တဆကတညး ညႊနၾကားခခရသည။ တာ၀နယခနမစ၍ လြနခေသာ ၇ ႏစတာကာလအတြငး သေဘာတစာခပ အထေျမာကေစရန အတြက ဦးေသာငးသည ေမာစကသ႔ ႀကမဖနမားစြာ သြားေရာကခၿပး ေငြေပးေခေရး ကစၥမားအေပၚ သေဘာတညမႈ မရႏငခေသာေၾကာင ကနဦး ေဆြးေႏြးပြမားသည ၂၀၀၃ ခႏစတြင ရပနားထားခရသည။ သ႔ေသာလညး ယခ အခနတြင သဘာ၀ ဓာတေငြ႔သကႀကးမား အသစထပမ ေတြ႔ရလာေနသညႏင အမ ေငြေၾကးကစၥ အတြက စစ အစးရက ျပနာအျဖစ ပပနေနစရာ မလေတာေပ။

ျမနမာႏငငတြင သပၸႏငအငဂငနယာေကာငးသားမား ရေသာလညး ဦးေသာငးက သေဘာေပါကလာသညမာ ၎တ႔တြင ႏကလးယားပညာရပဆငရာ အသပညာ ႏင သငတနးမား လအပေနေသးသညဟ နားလညလာခ သည။ ဤသ႔ျဖင ေကာငးသားမားႏင စစတပအရာရမားက ေမာစကသ႔ ပညာသငေစရန စတင၍ ေစလႊတလာ ခသည။၂၀၀၆ ခႏစတြင ႏကလယား ရပေဗဒဌာနမားက ရနကနႏင မႏေလးတကသလမားတြင စတင ဖြငလစခၿပး ေကာငး၀ငခြငက အစးရက ကယတင ထနးခပထားသည။ လြနခေသာႏစတြင ျမနမာႏငငဆငရာ ရရသအမတႀကး ေဒါကတာ မေခးလ အမ မတဂလဒဇ (Dr. Mikhail M. Mgeladze) က ႏစႏငင

သေဘာတညခကအရ ရရႏငင၏ အဆငျမငေကာငး ၁၁ ေကာငးတြင ျမနမာေကာငးသား ၂,၀၀၀ ခန႔က ပညာသငၾကားခြငျပထားေၾကာငးႏင ေကာငသား ၅၀၀ ခန႔သည ဘြ႔ႀက၊ မဟာဘြ႔၊ သ႔ မဟတ ေဒါကတာ ဘြ႔မားရ၍ ျမနမာႏငငသ႔ ျပနသြားၿပျဖစေၾကာငး အတညျပ ေျပာၾကားခသည။ ၿငမးခမးေသာဦးတညခကျဖင ႏကလးယားနညးပညာအသးခေရးက ရညရြယ၍ IAEA မ ျမနမာႏငငသားမားက သငတနးမား

ေပးေနဆျဖစသညဟ ၂၀၀၂ ခႏစ ဇနန၀ါရလတြင ဒတယ ႏငငျခားေရး၀နႀကး ဦးခငေမာင၀ငးကလညး ထတျပနေျပာဆခသည။ ျမနမာႏငင၏ႏကလးယားစမကနးက ဒဗလခပမႉးႀကးေမာငေအးကယတင ႀကးၾကပေနသညဟ တရတေထာကလမးေရး သတငးရပကြကမားက ယၾကညၾကသည။ ဒ ဗလခပမႉးႀကး ေမာငေအးသည ယမနႏစက ရရႏငငသ႔ပင တရား၀င အလညအပတခရး သြားေရာကခေသးသည။ ဓာတေပါငးဖစမကနးတြင ျမနမာႏငငအတြငး ယေရနယမ အပတျပငးရာေဖြေရးလညး ပါ၀ငေနသည။ ၂၀၀၂ ခႏစ အေစာပငးတြင စစအစးရက ျမနမာႏငင ေနရာ ၅ ခတြင ယေရနယမ ဓာတသတမား ရာေဖြေတြ႔ရခသညဟ တရား၀င လသရငၾကား အတညျပေျပာၾကားခသည။ ယငးေနရာမားမာ မေကြး၊ ေတာငတြငးႀကး၊ ေကာက ျဖကနး၊ မးကတၿမ႕ အနး ေဖာငးျပငႏင ေကာကဆငေဒသတ႔ ျဖစသည။ မၾကာေသးမက မႏေလးၿမ႕ေျမာက ဘက မင ၆၀ ေ၀းေသာ သပတကငးၿမ႕နယတြငလညး ရာေဖြမႈမား ျပလပခေသးသညဟ ေဒသခမားက ေျပာျပၾကသည။ ေတာငပငး တနသၤာရတငးတြငလညး လပငနးေဆာငရြကမႈမား ရေနခေၾကာငး သတငးေပးပ႔ အစရငခမႈမားလညး ရခသည။ တရတသတငးရပကြကမား၏ အဆအရ ရရသတတးေဖၚေရးကမၸဏတခသည ျမနမာျပည အထကပငးေဒသတြင

ယေရနယမအေျမာကအမားရေနေသာ သကက ေတြ႔ရခသညဟ ဆသည။ ရရကမၸဏ Zarubezneft, Itera, Kalmykia ႏင ရရား၏ ႏငငပငစးပြားေရးလပငနးတချဖစေသာ Tyazhpromexport တ႔သည ေလာငစာႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႔ ရာေဖြေရးတြင ပါ၀ငလပကငေနၾကၿပး၊

ရမးျပညနယတြင သရငးေဖၚထတရနအတြက စကရတရတညေထာငခၾကသည။ Tyazhpromexport ၏ ရငးႏးျမပႏမႈတခတညးကပငလင

အေမရကန ေဒၚလာ သနး ၁၅၀ တနဖးရေနသည။ ျမနမာျပညအတြငး ႏကလးယားလပငနးမားတြင ရရားႏငင၏ ပါ၀ငပတသကမႈက တနလႈပေျခာကျခားဖြယ မျဖစၾက ေသာလညး စးရမမႈမားႏင မနးဆခကမားမာ ေျမာကကရးယားႏင အသစတဖန မတေဆြျပနဖြ႔မႈေၾကာင ပ၍ႀကးထြား လာေစခသည။ ဧၿပလတြင ကနနမ ၁ (Kang Nam 1) ဟေခၚေသာ ေျမာကကရးယား ကနတငသေဘာၤတစငးသည ရနကနၿမ႕မ ေတာငဘက ကလမတာ ၃၀

အကြာရ သလ၀ါဆပကမးတြင ရပနားလာခသည။ သတမနဆကဆေရး ျပန လညစတင သညအခနမစ၍ ပထမဦးဆးအႀကမ ျမနမာျပညသ႔ ဆကကပလာခေသာ ေျမာကကရးယားသေဘၤာသည မနတငး လာချခငးသာျဖစသညဟ ျမနမာအာဏာပငမားက ရငးျပခၾကသည။ သလ၀ါဆပကမးသည ဘနးဘရငေဟာငး ေလာစစဟန၏ ေအးရေ၀ါကမၸဏမ ပငဆငလညပတေနၿပး ဆပကမးသ႔ သတငးစစမးရန သြားေရာကခေသာ ဂပနသတငးေအဂငစအတြက အလပလပေနသ ေဒသခ သတငးေထာကႏစဦး ကလညး အာဏာပငမားက ေခတေခၚယထနးသမးခသည။ ျမနမာေရပငနကသ႔ ထးထးဆနးဆနး တကဆငမႈျဖင ဒကၡေရာက၍ေျပး၀ငခလႈလာေသာ ေျမာကကရးယား သေဘၤာသည ပထဦးဆးေတာ

မဟတေပ။ လြနခေသာ ႏ၀ငဘာလတြင ေျမာကကရးယားကနတငသေဘၤာ အမ ဗြ ေဟာငဖနး (M V Bong Hoafan) သညလညး မနတငးမ၍

ျမနမာဆပကမးတခသ႔ ၀ငေရာက ခနား ခဖးေသးသည။ သေဘၤာေပၚသ႔ တကေရာကရာေဖြ စစေဆးရာတြင မသၤကာစရာပစၥညးႏင စစသးပစၥညးမား မေတြ႔ရခရေၾကာငး ျမနမာစစအစးရက သတငးထတျပနေပးခေသာလညး ရနကနရ သတငးေထာကမားႏင သတမနမားအၾကားတြင သသယမား မေျပႏငခ။ အတကအခသတငးရပကြကမား၏ အဆအရ လြနခေသာႏစ ဇလငလအေစာပငးတြင ေျမာကကရးယား သေဘၤာ တစငးျဖင ေျမာကကရးယား အႀကးတနး ႏကလးယားနညးပညာ ကြၽမးကငသ ဗလမႈးဟြန ကးလ ဒြန (Maj. Hon Kil Don) သည ရနကနသ႔ ေရာကလာခၿပး ဇ၀ႏင

ႏကလးယားဆငရာ ပစၥညးမားလညး ၎ႏင အတ ပါလာသညဟ ဧရာ၀တမဂၢဇငးသ႔ ေျပာျပခသည။ ႏငငျခားသား ေလလာသးသပသမားႏင ေထာကလမး ေရးသတငးရပကြကမားက ဤသတငးက ခကခငးပယခခေသာလညး ျမနမာႏငငသည ၿပယမးထမ အဆင ျမင တာေ၀းပစဒးကညမားအစား သမားရးကလကနကမားႏင နညးပညာမား ရယရန ႀကးပမးျခငး ျဖစႏင သညဟ သေဘာတခၾကသည။ သ႔ေသာလညး စစအစးရေျပာစကားက မယၾကညႏငၾကသမားအတြကမ ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖစမခကအား ဆကလကေဆာငရြကေနခနႏင ေျမာကကရးယားသေဘၤာႏစစငး ေရာကရလာမႈသည သာမနတကဆငမႈေတာ မဟတတနရာဟ ျမငေနခၾကသည။ ရရႏငင၏ ျမနမာႏငင ႏကလးယားလပငနး စမခကတြင ပါ၀င ပတသကလာမႈႏင ေျမာကကရးယား သေဘၤာမား ေရာကရလာမႈသတငးသည အမနးခငး တ႐တအစးရက လႈပႏႈးသတေပးသလ ျဖစေစခ သည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာစစအစးရ၏ အရငးႏးဆး အငအားႀကး ႏငငေရး မတေဆြႀကး ေဘဂငးအစးရသည ဤကစၥရပအေပၚတြင ေရငႏႈတပတေနဆ ျဖစသည။ တရတႏငင အတြကမ ႏကလးယားပငဆငေသာ အမနးနားခငး ႏစဦး အနားတြငထားရန

ဆသညကမ မလြယကနး ျဖစမည။ ခကခရႈပေထြး၍ ေဘးအႏရာယမားလေသာ လပငနးစဥျဖစသည ယေရနယမမ လကနကထတႏငေသာ ပလတနယမ အဆငက တကလမးရနဆသညမာ ခကခမလြယကလြနးလေသာ ကစၥျဖစၿပး ျမနမာစစအစးရက ဤသ႔ ၾကရြယခကရေန သညဟ နဂးခပသးသပခက ခရနမာ လကရအေျခအေနမားအရ အခကအလက မခငလ အလြနေစာလြနးလပါေသး သည။ သ႔ေသာလညး သသယမားက ပ၍ပ၍ ႀကးထြားလာေနပါသည။ ျမနမာႏငငသည ၂၀၂၅ ခႏစတြင ႏကလးယား စြမးအငပငဆငေသာ ႏငငတခအျဖစသ႔ ေရာကရေစေရး အတြက ရညမနးခကထားသညဟ ဆသညမာ ႏကလးယား လကနကထတႏငေသာ အဆငက ဆလျခငး လညး ျဖစႏငပါသည။ ျဖစခငမလညး ျဖစပါလမမည။ မေသခာပါ။ သ႔ေသာလညး ေျခာကျခားဖြယ ေဖာျပၾကေသာ ေတြးေခၚေျပာဆခကမားလညး ရေနပါေသးသည။ ဆပါစ႔။ အကယ၍ လြနခေသာ ႏ၀ငဘာလႏင ယခႏစပငးမားအတြငး ေရာကရခေသာ ေျမာကကရးယား ကနတင သေဘၤာမားက သမားရးကလကနကမားက သယေဆာငလာျခငး မဟတဘ ပလတနယမႏင ဓာတျပပစၥညးမားပါ သယယလာသည ဆပါက ျမနမာႏငငသည ပလတနယမ ထတယရေသာ ရႈပေထြးေသာအဆငက ေကာလြန၍ လကနကထတႏငသည အဆငက တကရကေကာလႊားတကသြားႏငပါသည။ ဤသ႔ သသယ ျဖင ခန႔မနးေဖာျပေနသမားလညး ရေနပါသည။ ခငမာေသာ သကေသအေထာကအထား ယခအခနအထ မျပႏငေသးေသာလညး ျမနမာႏငငသည ၿပယမးထမ ႏကလးယားနညးပညာ ရရေရးႀကးပမးေနသညက အလြယတက တြကထားႏငပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကစၥႏင ပတသက၍ စစအစးရ၏ စတရငးအမနက သရရေစရန အတြကေသာလညးေကာငး၊ တာ၀နမ အစးရမား၏လက၀ယတြင ႏကလးယားနညးပညာမေရာကရေရး ကာကြယတားဆးရနအတြက ေသာ လညးေကာငး လသရငၾကား ေဖၚထတ၍ စစမးမႈမား ျပလပရနမာ တရား၀ငေသာ၊ ကးေၾကာငးဆေလာ လေသာ လပငနးတခ ျဖစပါသည။ ျမနမာအစးရက ႏကလးယားလကနက ထတလပလစတ လး၀မရေၾကာငးက ထတေဖၚ ေျပာဆခၿပး ၎၏ အဏျမ စမကနးသည အစးရ၏မ၀ါဒႏငအည ၿငမးခမးေရးအတြကသာ ျဖစသညဟလညး ေျပာဆထားခသည။ သ႔ေသာလညး အာမခေနသကယတငက ယၾကညစရာမရေသာ အျခအေနျဖစေနပါသည။ သ႔မဟတ ယၾကညစရာ ေကာငးေနသည ဆဦးေတာ ဤ ႏကလးယားစြမးအင စမကနးကစၥသည ေမြးခြနးထတစရာ မလအပေသာ အားလးေကာငး၊ အားလး အဆငေျပမညကစၥမး မဟတေပ။ ၂၀၀၇ ခႏစ ဇလငလထတ ဧရာ၀တ မဂၢဇငးမ ေအာငေဇာေရးသားေသာ Burma Plays Nuclear Card က ဆေလာေအာင ျပနဆေဖာျပပါသည။ ဦးသနးဦးဖးေစာ သ႔မဟတ ျမနမာႏကလးယား ေရးရာ ေျပာေရး ဆခြငရသ Friday, 13 July 2007 ေအာငေဇာ ၁၉၉၃ ခႏစမစ၍ ျပတေတာငးျပတေတာငး ကငးပလာခေသာ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒမၾကမးေရးဆြရာ အမးသားညလာခတြင ျမနမာႏငင၏ ႏကလးယား ရညရြယခကသည အေလးအနက ေဆြးေႏြးၾကရေသာ အေၾကာငးအရာတခ ျဖစလာခသည။ ဤေဆြးေႏြးမႈမားက ဦးေဆာငသက အေမရကနႏငငတြင ပညာဆညးပးလာသည ႏကလးယားသပၸပညာရင ဦးသနးဦးဖးေစာ ျဖစသည။ ဦးသနးဦးဖးေစာက ၁၉၅၀ ခႏစမားတြင အေမရကနႏငင၊ အလႏြကစ တကသလတြင ႏကလးယား အငဂငနယာ မဟာဘြ႔က ဆညးပးရရလာသ ျဖစသည။ သက အစးရပညာေတာသငအျဖစ သြားေရာကေလလာခရျခငးျဖစၿပး ကြယလြနသ၀နႀကးခပဦးႏမ ျပညေထာငစျမနမာႏငင အသးခသေတသနသပၸ၊ အဏျမစြမးအင အစအစဥျဖင တငးတပါးသ႔ ေစလႊတ ပညာသငၾကား ေစခေသာ ေကာငးသားမားထမ တဦးျဖစသည။ ဤပညာရငမားအနက လကရ စစအစးရအတြက ဆကလက အလပလပေပးေနဆ တဦးတညးေသာ ပညာရငပဂၢလမာ ဦးသနးဦးဖးေစာ ျဖစသည။ ဦးသနးဦးဖးေစာ အေမရကနမ ျပနေရာကခနတြင UBARI ေခၚ အဏျမစြမးအင အစအစဥမရေတာ။ ရပဆငးခၿပးျဖစသည။ ထ႔ေနာကပငးတြင သက

၁၉၆၂ ခႏစမ ၁၉၈၀ ခႏစအထ ေမၿမ႕ကာကြယေရး စစတကသလ (ဒအကစေအ) ၏ ရပေဗဒ ဌာနက ဦးေဆာငခသည။ ဆကလက၍ သက ယခအခါ ျမနမာႏငင သပၸႏင နညးပညာသေတသနဌာနဟ ေျပာငးလ ေခၚေ၀ၚခေသာ ျမနမာႏငင ဗဟ သေတသနအဖြ႔၏ သေတသနဆငရာ ညႊနၾကားေရးမးအျဖစ တာ၀နယခသလညး ျဖစသည။ ဒအကစေအတြင သပၸဘာသာရပေလလာခေသာ ယေန႔ျမနမာႏငငရ ထပတနး စစဗလခပႀကးမားသည သ၏ ေကာငးသားေဟာငးမားျဖစၾက၍ ဤအတြကေၾကာငပင သ႔ကယၾကညကးစားမႈရသညဟလညး ယဆႏငပါသည။ ဦးသနးဦးဖးေစာသည စစအစးရ သပၸႏင နညးပညာ၀နႀကးဌာန၏ အၾကေပးတဦးအျဖစ ထမးေဆာငေနသညအျပင ျမနမာနညးပညာတကသလ၏ ဥက႒အျဖစလညး တာ၀န ထမးေဆာငလကရသည။ ၀နႀကးဌာနက သ႔အား အငဂငနယာ ဘာသာရပအတြက ဂဏထးေဆာင ေဒါကတာဘြ႔က ခးျမႇငခၿပး ရနကန စကမႈတကသလ၏ ဘြ႔လြနသငတနးမားတြင ဆကလက စာသငၾကားေပးေနဆလညး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ အဏျမစြမးအငေကာမတအား ျပနလညထေထာငရနႏင ႏငငတကာ အဏျမစြမးအင ေအဂငစႏင ျပနလညခတဆကျခငး လပငနးမားတြင သသည အေရးပါေသာ အခနးက႑မေန၍ ပါ၀ငလႈပရားခသည။ အာရႏင ပစဖတေဒသအတြငး ႏကလးယား သပၸႏင

နညးပညာဆငရာ သေတသန ျဖစထြနး တးတကမႈႏင သငတနးမားအတြက ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈဆငရာ သေဘာတစာခပ (RCA) ၌ ပါ၀ငရနလညး ၁၉၉၅ ခႏစတြင စစအစးရသ႔ အၾကျပခသလညး ျဖစသည။

၂၀၀၅ ခႏစအေစာပငးမစ၍ အမးသားညလာခတြငလညး အေရးပါလာျပနသည။ ျပညေထာငစ ျမနမာႏငင၏ ကာကြယ ေရးႏင ဆကႏြယေသာ အေျခခဥပေဒမၾကမး ေဆြးေႏြးပြမားတြင သႏငအတ အသပညာရင လပေဖာကငဖကမားက မားစြာ စတ၀ငစားဖြယ ေကာငးေသာ အၾကျပ ေဆြးေႏြးခကမားက တငျပခၾကသည။ ၂၀၀၅ ခႏစ မတလ ၃ ရကေန႔တြင ေဆြးေႏြးခေသာ ဖြ႔စညးပဆငရာ အခနးတခတြင အမးသား လၿခေရးႏင ပတသက၍ အဓကအခက ၇ ခကက ေဆြးေႏြးခၾကၿပး ၎တ႔တြင ဓာတႏင ဇ၀လကနကမား ဆငရာ ကစၥလညး အပါအ၀ငျဖစသည။ ဤက႑တြင ဦးသနးဦးဖးေစာက “အၾကမးဖကသမားမားရနႏင ဖအားမားမ ကာကြယျခငး” ဟသည ေခါငးစဥက ျဖညစြကအၾကျပတငျပခၿပး

“ျပညေထာငစျမနမာႏငင၏ နယေျမအသးသးက ကာကြယျခငးႏင ကာကြယေရးအစအစဥ တခ ျပငဆငျခငး”ႏင ပတသက၍ ဥပေဒတခ ျပဌာနးသငေၾကာငး ေဆြးေႏြး အၾကျပခေသးသည။ ယငးအစအစဥတြင ပါ၀ငဖြယရသည အေၾကာငးကစၥမားႏင ပတသက၍ ႏငငပင ျမနမာအလငး သတငးစာက ေဖာျပခ ရာတြင

“သမားရးကလကနကမား၊ ကညမား၊ ေပါကကြေစေသာ ပစၥညးမားႏင သမား႐းက မဟတေသာ ေခတမ မဟာဗဟာေျမာက လကနကမား” သာမက “ႏကလးယားစြမးအင၊ ႏကလးယား ေလာငစာႏင ေရဒယ သတကြ ပစၥညးမား၊ ၎တ႔က ထတလပႏငသည တြငးထြကပစၥညး

အရငးအျမစမားပါ၀ငၿပး ၎တ႔မ ထတလပေသာ အထး လ႕၀ကအပသည ပစၥညးမား၊ အရာ၀ထမား၊ ေနရာေဒသမား၊ နညးပညာမား၊ သေတသနလပငနးမား၊ သတငးအခက အလကမားႏင အထး လၿခေရးဆငရာ ကစၥရပမားအျပင၊ အထးလ႕၀ကအပ ေသာလပငနးမားတြင ပါ၀ငလပကငေန ၾကသမားႏင ပတသကေသာ မေတာတဆ ျဖစမႈမားႏင ယငးမေတာ တဆျဖစမႈမား ျဖစပြားခပါက ၎တ႔အတြက

ေလာေၾကးဆငရာကစၥမား၊ အာမခခကမား”လညး ပါ၀ငေသးသည။ ညလာခကငးပေရးေကာမတဥက႒ ဦးေအာငတးကပင ဖြ႔စညးပ၏ ကာကြယေရးႏင လၿခေရးဆငရာ အခနးတြင ၎ႏကလးယားအစအစဥကသာ ထညသြငးပါက ႏငငတကာ ေ၀ဖနမႈမား ခရႏငသညဟ တ႔ျပနေျဖၾကားခသည။ ဦးေအာငတးက အျခားေရြးခယစရာ နညးလမးတခက တငျပခသည။ “ထ႔အတြကေၾကာင ယငးကစၥရပအား ကာကြယ ေရးႏင

လျခေရးအခနးက႑တြင ထညသြငးမညအစား စြမးအင၊ လပစစ၊ သတတြငးႏင သစေတာဆငရာ အခနးက႑ တြင ထညသြငးသငေၾကာငး” ဦးေအာငတးက ညလာခ တကေရာကလာသ ကယစားလယမားက ျပနလညေျဖၾကား ခသည။ “ကာကြယေရးႏင လၿခေရးအခနးပါ ႏကလးယား စြမးအင၊ ႏကလးယားေလာငစာ၊ ေရဒယဓာတသတကြ ပစၥညး မားႏင

၎တ႔ကထတလပႏငေသာ တြငးထြကအရငးအျမစမားသည ေနာငအနာဂတတြင လအပခကအရ ျပညေထာငစ ျမနမာႏငင ဥပေဒျပသငေသာစာရငးတြင ရသငေသာ ကစၥေၾကာငးရပမား ျဖစသည။ ကာကြယေရးအခနးတြင ထညသြငး ေဖၚျပျခငးအားျဖင စစေရးအရ အသးျပျခငး တခတညး အတြက ယဆ၍ မရႏငေၾကာငး၊ လပစစဓာတအား ထတလပေရး၊ ႏကလးယားစြမးအငႏင ေလာငစာအား

လသားအကးျဖစထြနးမႈအတြကအသးျပရနကစၥမားအတြကလညး ရညရြယျခငး ျဖစသည” ဟ ဦးေအာငတးက အမးသားညလာခတြင

ျပနလညေျဖၾကားခေလသည။ ၂၀၀၇ ခႏစ ဇလငလထတ ဧရာ၀တ မဂၢဇငးမ ေအာငေဇာေရးသားေသာ Thein Oo Po Saw: Burma’s Spokesperson for Nuclear Power က ဆေလာ ေအာင ျပနဆေဖာျပပါသည။ ပြငလငး ျမငသာမႈ ရရန လသည Friday, 13 July 2007 ေမာငသတ ရရႏငင၏ အက အညျဖင ျမနမာ ႏငငက ႏကလးယား သေတသန ဌာနတခ တညေဆာကရန စစဥ ေနသညဟေသာ သတငးမား ထြကေပၚ လာခသည။ ဤ အခကေၾကာငပင ျပညပရ အတကအခ ဒမကေရစ အပစမားအၾကား၊ စစ အစးရက ေ၀ဖနေနၾက သမားအၾကား၊ ေနာကဆး အေမရကန အစးရ၏ အခ႕ေသာ ဌာနမား၊ အရာရမား ၾကားတြင ပြကေလာ ရကသြားရသည။ ေဆြးေႏြးျငငးခနစရာေတြ ျဖစလာခသည။ ႏစႏငငနားလညမႈစာခၽြနလႊာအရ ရရားႏငငက ျမနမာႏငငသ႔ ၁၀ မဂါ၀ပ အပေပးသေတသနဓာတေပါငးဖတခႏင ၎ႏင သကဆငရာ အေထာကအပပစၥညးမား ေပးမညျဖစသည။ ဤသတငးထြကေပၚလာၿပးေနာကပငးမ စစအစးရ၏ ႏကလးယားအစအစဥ ရညရြယခကႏင ပတသက၍ စးရမပပနမႈမားက ျဖစေပၚေစခသည။ အေၾကာငးမာ စစအစးရကယႏႈကက ပြငလငးျမငသာမႈ မရျခငး၊ ဆးရြားေသာ လအခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ကးလြန ေနျခငး၊ ႏငငေရးအရ ဖႏပမႈမားရေနသညအျပင တငးျပညစးပြားေရးအရလညး ကဆငးေနသည။ အေနာကကမၻာ ႏငလညး သငေလာေသာ ႏငငေရး၊ စးပြားေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ေဆာငရြကရန ပကကြကေနျခငး ေၾကာင ကာလၾကာရည အျငငးပြားေနရမႈမားေၾကာငလညး ျဖစသည။ ႏစႏငငနားလညမႈစာခၽြနလႊာက ျမနမာႏငငဘကမ ကယစားျပလကမတေရးထးခသမာ စစအစးရထပတနးေခါငးေဆာင ဗလခပမႈးႀကးသနးေရႊ၏ သစၥာရေသာ ေနာကလက ျမနမာႏငင သပၸႏငနညးပညာ၀နႀကး ဦးေသာငးျဖစၿပး ၎က စစအစးရ၏ ဒတယ ဥက႒ ဒ ဗလခပမႉးႀကး ေမာငေအးႏင စစတကသလတြင တတနးတညးေကာငးေနဘက သငယခငးေဟာငးလညး ျဖစသည။ တဘကက ရရႏငင အဏျမေအဂငစ၀နႀကးဌာန လကေအာကခ ကနပစၥညး ေရာငးခေသာကမၼဏျဖစသည AtomStory Export က လကမတေရးထးခသည။

စစအစးရက ၿငမးခမးေသာရည႐ြယခကျဖင ေဆာငရြကပါမညဟ ေျပာသညအေပၚ သသယရသကမရား။ ထ႔အျပင အခ႕သမားက စစအစးရက ႏကလးယားလကနကမား ထတလပႏငေရးအတြက စငးျပငးလာႏငသညဟ ေလာ၍ ေကာကခကခေနၾကသည။ သ႔ေသာလညး သသယရေနသမားႏင မးလန႔သေခာငးေခါကေနသမား သတမမမသည ေနာကကြယအေၾကာငးအရာမားလညး ရေနေသးသည။ ၎မာ ျမနမာျပညအေနျဖင ကာလၾကာရညကပင အဏျမနညး ပညာပငဆငေရးအတြက ဆႏၵရၿပး ႀကးပမးအားထတခၾကသညဟေသာ ႏကလးယားနညးပညာ ရာပေတာဆငရာ သမငးျဖစသည။ လြနခေသာ ႏစေပါငးငါးဆယေကာခန႔က ဦးႏ၊ ဦးဘေဆြတ႔ႏင သးပြငဆင ႏငငအပခပေရးတြင ဦးေဆာငေနသ တဦးျဖစသည ဦးေကာၿငမးသည လကေတြ႔ကကျမငတကေသာ ေခတမေရး၀ါဒတဦးျဖစသည။ သက ျမနမာ ႏငင၏ ထြနးသစစ စကမႈဖြ႔ၿဖးေရးက ေနာကကြယမ

အဓကေမာငးႏငေပးသ တဦးလညး ျဖစခသည။ ထကာလတြငပင အေမရကနႏငင လကနက သေတသန ေဖာငေဒးရငး (American Armour Research Foundation) ႏင တြဖက၍ စကမႈ၀နႀကးဌာန လကေအာကတြင ျပညေထာငစျမနမာႏငင အသးခသေတသနအဖြ႔က ၁၉၅၃ ခႏစတြင

တညေထာငခၿပး ဦးေကာၿငမးက ႀကးၾကပလာခသည။ ၁၉၅၅ ခႏစအကနပငးတြင အဏျမစြမးအငဌာနႏင အဏျမဆငရာ တြငးထြက သယဇာတမားဌာနက တည ေထာငချပး အထးသျဖင အေမရကန ျပညေထာငစသ႔ ထးခြၽနေသာ လငယပညာရငမားႏင နညးပညာရငမားက ေစလႊတခၾကသည။ သငၾကားရသည ဘာသာရပမားမာ ဘြ႔လြနအဆင ကနးမာေရး ရပေဗဒ၊ ႏကလးယား ရပေဗဒ၊ သတေဗဒဆငရာ ႏင ဓာတသတတးေဖၚေရးအငဂငနယာပညာရပတ႔ အျပင ကရယာပစၥညးမား ထတလပရာ က႑၊ စကပးေရးႏင စကမႈ လပငနးမားတြင ႏကလးယားနညးပညာ အသးခမႈဆငရာ နညးပညာသငတနးမားက လညး တကေရာကေစခသည။ စာသငသြားသအမားစက ျမနမာျပညသ႔ျပနလာခၿပး UBARI ေခၚ ျပညေထာငစျမနမာႏငင အသးခသေတသနအဖြ႔၊ ရနကနတကသလ၊

မႏေလးတကသလႏင စကပးေရး သေတသနသပၸမားတြင ၀ငေရာကအမႈထမးခၾကသည။ AEC ေခၚ အဏျမစြမးအငဌာနက ဦးေဆာငသည

ဦးလညႊန႔က ေရ႕ေဆာငသငျပခၿပး ၎၏ လမးၫႊနမႈမႈေအာက တြင ႏငငေတာ ပညာေတာသငအပတစဥဆငးမားက ပးေပါငးေဆာငရြကခၾကသည။ ဦးလၫြန႔က လြတလပေရး မရမ ကတညးက ဂပနႏငငတြင ပညာဆညးပးေနခသလညး ျဖစသည။ ဤသ႔ေသာ ပထမအသတ ပညာေတာသင မားအနက ဦးသနးဦးဖးေစာလညး အပါအ၀ငျဖစၿပး သတဦးသာလင လကရစစအစးရေအာကတြင ဆကလက၍ အမႈထမးေနဆ လညး ျဖစသည။ ဦးသနးဦးဖးေစာက ယခေတာ သပၸႏင နညးပညာ၀နႀကးဌာန၏ အၾကေပး တဦး ျဖစၿပး ရနကန စကမႈတကသလတြငလညး တြဖကပါေမာကၡတဦးအျဖစ တာ၀နယလကရသည။ ၁၉၅၅ ခႏစ ၾသဂတလတြင ျမနမာႏငငသည ဂနဗာ၌ကငးပေသာ အဏျမစြမးအငက ၿငမးခမးစြာအသးျပေရး ႏငင တကာညလာခက

တကေရာကခၿပး ၁၉၅၇ ခႏစတြင ႏငငတကာ အဏျမစြမးအင ေအဂငစ (IAEA) တညေထာငေသာ အခါတြငလညး ယငးအဖြ႔သ႔ ၀ငေရာကခသည။

မားမၾကာမပင ျမနမာႏငင၏ AEC ေခၚ အဏျမစြမးအငဌာနအား “ျပညေထာငစျမနမာႏငင အဏျမစြမးအင စငတာ” (UBAEC) အျဖစ အဆငတးျမငခသည။ ၁၉၅၀ ခႏစ ေႏာငးပငးကာလမားသည အဏျမေခတသစအတြက ေရာငျခညသနးေနဆကာလျဖစသည။ ဤ ကာလတြင ျမနမာႏငင၏ UBAEC တြင၀နးရ ေဆာငရြကခၾကေသာ ျမနမာႏငင၏ ႏကလးယားပညာရင ထပသး မားတြင ျမနမာ ႏငငက ေခတမစကမႈႏငငေတာသစဆသ႔ ေမာငးတငေပးႏငသညက သသယလး၀ မရခၾကေပ။ စြမးအင ထတလပေရး၊ စကပးေရး၊ ေဆး၀ါးထတလပေရး၊ စကမႈလပငနးႏင ပညာေရးနယပယမားတြင အပတ တကတ သေတသနလပငနး၊ ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားျဖင ေဆာငၾကဥးေပးႏငမညဟ ယၾကညခၾကသည။ သ႔ေသာ အကြားသနခၾကေသာ “ျပညေတာသာစမကနး”၏ ကရႈးမႈႏငအတ ႏစအနညးငယအတြငး ႏကလးယား ရညမနးခက၏

ပထမအဆငကာလသညလညး အပမကၿပကြ တန႔ဆငးသြားခရသည။ UBAEC ၏နာယကျဖစသ ဦးေကာၿငမးလညး ႏငငေရးဂဏးဂဏ

အကြအျပမား၊ ေ၀ဖနမႈမားေအာကတြင အရကရခသည။ ၁၉၆၂ ခႏစ မတလတြင စစတပက အာဏာသမးၿပး ပါလမနဒမကေရစစနစက နဂးခပေစလကသည။ စစတပ အာဏာသမးမႈ ေနာကပငးတြင အျခားဦးစားေပးကစၥမားသ႔ ေျပာငးသြားခသည။ အဏျမအသပညာ၊ အဏျမပါ၀ါ ရာပေတာဆသ႔ ဦးမလညႏငေတာ။ ဤသ႔ႏင တခနက

လမးလမးေတာကခေသာ UBAEC ၏ ကေတာကပမႈသညလညး ကြယေပာကခရသည။ စစေအးတကပြ ျပငးထနလာသညႏငအမ ေစးေပါေပါျဖင အဏျမပါ၀ါ ရရမညဟေသာ ကစၥမားမာ မျဖစႏငေတာ။ ပ၍ ခကခလာသညႏငအတ ျမနမာႏငင၏ အဏျမရညမနးခကကလညး ရငထသမးထတထားလကရေတာသည။ တငးျပည ေတာေတာမားမားက ႏကလးယားသေတသနဓာတေပါငးဖမားႏင ႏကလးယားစကရမား တည ေဆာကႏငခြငရရခ ၾကေသာလညး ျမနမာႏငင၏ အတအက ဘကမလကၾကားေနေရးမ၀ါဒေၾကာင အေမရကန ျပညေထာငစထမေရာ၊ ရရႏငင ႏစႏငငစလးမပါ ႏကလးယားဆငရာ အကအညမား ရယႏငျခငး မရခပါ။ ဤအခြငအေရးမား လကလြတဆးရႈး ခရျပနသည။ ေနာကပငးတြင ဦးလညႊနသညလညး ျမနမာႏငငမ ထြကခြာ၍ အျပညျပညဆငရာ

အဏျမစြမးအင ေအဂငစ (IAEA) တြင အႀကးတနးအရာရအျဖစ ဆကလကအလပ လပကငခၿပး ေနာကပငး ျပညပတြငပင သကြယလြနခသည။ သ႔ေသာျငားလညး ႏငငျခားတငးျပညမားတြင ပညာသငၾကားခၾကေသာ တကသလႀကးမားတြင တာ၀နထမးေဆာင ေနၾကသည ပထမႏင ဒတယမးဆက၊ လကတဆပစာ ရပေဗဒပညာရငမား၊ သပၸပညာရငမားႏင ျပညေထာငစ ျမနမာႏငင အသးခသေတသနသပၸ (UBARI) တ႔သည

အေျခခ ႏကလးယားသပၸ အသးခ သေတသနက ဆကလက သငၾကားဆ၊ ေလလာေဆာငရြကဆ ျပေနခသည။ ႏကလးယား သေတသနစငတာ တခတညေဆာကေရးအျပင (IAEA) ႏင အစးရအေထာကအပမားျဖင ႏကလးယားသေတသနဓာတေပါငးဖတခ တညေဆာကႏငေရး

ေမာလငခကကလညး ဆကလကကနးေအာငးေနခၾကသည။ (IAEA) ႏငရငးႏးေသာ အစးရမား၏ နညးပညာအကအညမားႏင ၁၉၆၀ ခႏစအေစာပငးကာလမားမစ၍ ရနကန၀ဇၹာႏင သပၸတကသလတြင

ဘြ႔ႀကတနးေကာငးသားမား၊ ဘြ႔လြနေကာငးသားမားႏင သေတသန ပညာရငမား အတြက ႏကလးယားဓာတခြခနးတခ တညေဆာကလညပတထားခသည။ ဘြ႔ႀကဂဏထးတနး သငခနးစာမားတြင ႏကလးယား ရပေဗဒအား မသငမေနရဘာသာရပတခအျဖစ

သငၾကားေစခၿပး ၁၉၆၄ ခႏစမစတင ကငသးခေသာ အဓက ဦးစားေပး ဘာသာ “ေမဂာ”ယရေသာ ပညာေရးစနစသစေအာကရ မဟာဘြ႔မားတြက စတႀကကေရြးခယ သငၾကားႏငေသာ ဘာသာရပတခအျဖစ သငၾကားျပသခၾကသည။ ေနာကႏစမားတြင မႏေလးတကသလကလညး အလားတ သငၾကားမႈ ပစမး ဆကလကကငသးခၾကသည။ အလားတပင (UBARI) ကလညး ၁၉၅၀ ခႏစမားတြင သေတသနစာၾကညတကႏင သတငးအခကအလကစငတာမားက တညေထာငခၿပး ထနးသမးဖြငလစထားခသည။ ကနပစၥညးမား ထတလပေရး၊ ေရဒယအငဆတပ အသးခ ဘာသာရပ၊ ကနးမာေရးရပေဗဒဘာသာရပ၊ ဓာတသတကြထနးခပမႈဘာသာရပ၊ စကမႈလပငနးအသးခ ဘာသာ ရပမားႏင ဓာတ သတ ခြျခမးစတျဖာေလလာျခငးဘာသာရပ နယပယမားတြင

သေတသနလပငနးမား လပေဆာင ျခငးႏင အျခား ျဖစထြနးဖြ႔ၿဖးေစမႈ လပငနးမားက ဆကလကေဆာငရြကခသည။ (IAEA) ၏ ရပ၀ထပစၥညး၊

သငတနးအေထာကအပႏင ကြၽမးကငမႈနညးပညာအေထာကအပစေသာ နညးပညာအကအညမား ဆကလကရယ ေနခသည။ ၁၉၆၀ ေႏာငးပငးႏစမားတြင ေတာလနေရးေကာငစသည သေတသနမ၀ါဒညႊနၾကားေရးဘတအဖြ႔ဟ ေခၚေ၀ၚေသာ ၀နႀကးအဆင သေတသနႀကးၾကပေရးအဖြ႔တခက စမကနးႏင ဘ႑ာေရး၀နႀကးဌာနမ ၀နထမးမားႏင ဖြ႔စညးလာ ခသည။ ေနာကပငးတြင ၎၏စမမႈေအာကတြင အဏျမစြမးအငေကာမတက ဖြ႔စညးခြင ျပခသည။ ၁၉၇၀ ခႏစမား အတြငးတြင ၎ေကာမတက ျမနမာႏငင ႏကလးယားသေတသနလပငနးမား အားလးက ႀကးၾကပခသည။ ႏကလးယားဓာတေပါငးဖ အေသးစားတခတညေဆာကရန ျဖစႏင၊ မျဖစႏငကလညး ဤေကာမတတြင ေဆြးေႏြးခ ၾကသည။ အဆငႏမထားေသာ သငတနး၊ သေတသနဆငရာ အငဆတပထတလပေရးႏင အေထြေထြ အကတမပငးဆငရာ အေမရကနပစ အစအစဥ American TRIGA (Training, Research Isotope Production, General Atomic) တခက ေဒၚလာ ၅ သနးေအာကတနဖးမျဖင

တညေဆာကႏငေရးအတြက ကမးလမးရန ထအခနက စဥးစားခၾကေသး သည။ သ႔ေသာ လကေတြ႔တြင အေကာငအထည ေပၚမလာခေပ။ အေၾကာငးမာ ႏငငျခားေငြ မရသေလာက ျပတေတာကေန ျခငးႏင တပါတဆရယလစအစးရ၏ အာဏာအ၀နးအ၀ငးထတြင ဤအစအစဥအတြက စညးရးေပးမည ဦးကငဖခင တဦးမ မရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ယခဆလင ဦးေသာငးက ဤအဏျမအစအစဥအတြက ဦးကငဖခငျဖစလာခသည။ စစအပစ၏ေခါငးေဆာင ဗလခပ မႈးႀကးသနးေရႊကလညး နားခထားႏငခၿပ ျဖစသည။ ထ႔အျပင သဘာ၀ဓာတေငြ႔ေရာငးရေငြမားမ ႏငငျခားေငြ အေျမာက အမားလညး လမ၍ရေနခန ျဖစသည။ ၁၉၉၇ ခႏစ သ၏၀နႀကးဌာနလကေအာကတြင ဖြ႔စညးတညေထာငခေသာ အဏျမစြမးအငဌာနသညလညး ဓာတေပါငးဖက အေျခခေသာ ႏကလးယားသေနသန ဌာနတခ တညေဆာကရန တာ၀နက အထေျမာကေအာင ေဆာငၾကဥးႏငလမမညဟ သက ယၾကညခကအျပည ရေနပ ရသည။ (ဦးေသာငး၏ သပၸႏငနညးပညာ၀နႀကးဌာနက

တႏစေစာ၍ ဖြ႔စညးခသည။) ျမနမာျပညတြင ႏကလးယားသေတသနလပငနးမားက ထေရာကလျခ စြာ၊ ေဘးကငးစြာ လပေဆာငႏငစြမးရပါ သလားဟ ေမးခြနးေမးလာပါကလညး ျမနမာႏငင၏ ကာလၾကာရညစြာကတညးက သေႏၶတညလာခေသာ ႏကလးယား သေနသနႏင ဖြ႔ၿဖးေရး လပငနးမားက ျပရနရေနသည။ ၎တ႔လပေဆာငလာခသညမာ ႏစေပါငးငါးဆယၾကာ အေတြ႔အၾကရခၿပးျဖစသည။ ထ႔အျပင ႏငငတြငး (အဓကအားျဖင ရနကနစကမႈတကသလ၊ ရနကနႏင မႏေလးတကသလမား)ႏင ႏငငျခားျပညပ (ရရႏငင) မားတြင ႏကလးယား အတတပညာရငမားက ေလကင ေပးေနခသညမာ ဆယစႏစတခပင ရေတာမညျဖစသည။ ဤအခကမားက ဦးေသာငးက မလြမေသြ ေထာကျပႏင လမမည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အေရးႀကးလေသာေမးခြနးမာ ႏကလးယားလပငနးမားက လပႏငစြမးမဟတပါ။ ထ႔ထကပ၍ အေရးႀကးသညမာ ဤအစအစဥ၏ ပြငလငးျမငသာမႈပင ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ခကခပငပနးစြာရထားေသာ ႏငငျခား ေငြမာမားက မညသ႔မညပ စမသးစြသနညးဟေသာ သတ႔၏ ခငခနစဥးစားမႈကလညး ေမးရန ရပါသည။ ဤ အဏျမ လပငနးမားအတြက ႏစစဥကနကစရတ ေဒၚလာ ေသာငးဂဏနး၊ သနးဂဏနးကနကပါလမမည။ အေမရကန ေဒၚလာ ဆယသနးမ သနး တစရာအထလညး ရႏငပါသည။ ဆငးရေသာ မမတ႔တငးျပညတြင အေျခခ လအပခကမားျဖစသည ေသာကေရသန႔ႏင လပစစမးမနမန မေပးႏငေသးေသာအခန၌ ဤကသ႔ေသာ အေရးေပၚ လအပခကမားအတြက ႏငငေတာ၏ ေငြမာမားက ပ၍အကးရရအသးခရန သငပါေၾကာငး တငျပလေပသည။ ေမာငသတသည ႏငငရပျခားတြငေနထငလကရေသာ ျမနမာပညာရငတဦးျဖစသည။ ၂၀၀၇ ခနစ ဇလငလထတ ဧရာ၀တ မဂၢဇငးမ ေမာငသတေရးသားေသာ Transparency Needed က ဆေလာေအာင ျပနဆေဖာျပပါသည။ ျမနမာႏးကလးယားေရာဂါ Burma nuclear disease

စစေအးတကပြလြနကာလ။ အေမရကနသမၼတၾကးးက ကမာၻၾကးျငမးခမးသြားျပဟ၍ မန႔ခြနးေျခြသည။ ႏငငေရး သပၸပညာရငမားကေတာ ပဋပကၡမား ပမမားျပားျပး၊ ျငမးခမးေရးက ထခကေစေသာ ျပနာမား တးလာမညဟ ေဟာကနးထတၾကသည။ သပမၾကာလကပါ။ ပညာရငမား၏ ေဟာကနး မနကနေၾကာငးက ဆကတကဆသလ ေပၚေပါကလာေသာ အၾကမးဖကမမား၊ လမးစမးတနး သတျဖတပြမား၊ ႏးကလးယားလကနက စမးသပထတလပမမားက သကေသထလကသည။ ယငးျပနာမားအနက ႏးကလးယားလကနကမား ထတလပမျပနာကား၊ ယေန႔ကမာၻ႔ ႏငငေရး ေလာက၏ အဓက ျပနာၾကးတစရပ ျဖစလာခေလျပ။ အဘယေၾကာငနညးဆေသာ ႏးကလးယားေရာဂါသည ေအအငဒအကစကသ႔ ကးစကတတေသာ ေရာဂါျဖစေနေသာ ေၾကာငပငျဖစသည။ စစေအးတကပြကာလက ႏးကလးယားလကနကပငဆငျခငးအား အသအမတျပခထားရေသာ ႏငငၾကး ငါးႏငငရခသည။ ျဗတန၊ ျပငသစ၊ ယအကစေအ၊ ဆဗယက၊ တရတႏငငတ႔ျဖစျပး၊ အျခားႏငငမား၌ ႏးကလးယားလကနက ထတလပမအား ျငမးခမးေရးထခကေစႏငေသာ အေၾကာငးျပခကႏင ဥးေဆာင ကန႔ကြကေသာ ႏငငမားျဖစသည။ (Horizontal proliferation) အျခားရေထာငမ ၾကညေသာႏငငမားလ ရသည။

အႏၵယ၊ အငဒနးရား၊ အဂစ စေသာ ႏငငမားကမ ႏငငၾကးငါးႏငငကသာ ႏးကလးယား လကနကမား ပငဆငမက လကမခၾကပ

ႏးကလးယားလကနကစမးသပ ထတလပမမား ျပလပ လာၾကသည (Vertical proliferation)။ ယငးယဆခကႏစခရေနရာမ စစေအးတကပြျပးသြားသည ကာလတြငကား နညးပညာပႏ႔မႏင ဒမ ကေရစ အသြငကးေျပာငးေသာ တတယလငးလးတြင မပါသြားပ အခ႕ စစအာဏာရငစနစ ႏငငမား ကနရခမ စသညမားေၾကာင ႏးကလးယားလကနက ထတလပရန ၾကးပမးမမားသည ေရာဂါပး တစခႏယ ကမာၻ႔ႏငငမားအၾကားသ႔ ေရာကသြားသည။ အဓကျဖစလာေသာျပနာကား ႏးကလးယားလကနကထတလပမ မဟတပါ။ မညသထတလပျပး၊ မညသ ပငဆငမညကသာ ျပနာျဖစပါသည။ ဥပမာဆရေသာ သားလးဓားတစေခာငး ဆပါစ႔။ စားဖမး လကထတြင သားလးဓားရေနျခငးေၾကာင မညသ႔ကမ မထခကႏငေသာလညး၊ စတဇ လသတသမား တစေယာက လကထတြငရေနျခငးကေတာ အနညးႏငအမား အႏရာယရႏငသည မဟတပါေလာ။ ႏငငေရးသပၸပညာရင စာဂမ(Sagan) ဆသက စစတပမားတြင ရေနျပးျဖစေသာ အမန႔နာခမမား၊ ဖြ႔စညးပအလက အထကေအာက

အာဏာတညမမား၊ တငးကပေသာလပနညး လပဟနမား၊ တေသြး တသတမန႔ စသညမားသည ရညရြယသညျဖစေစ၊ အမတတမျဖစေစ၊ ႏးကလးယားစစပြမား စတင ျဖစသြားေစႏငေၾကာငးႏင အရပသားအပခပေရး မဟတေသာ စစအပခပေရးႏငငမားသည အေရးၾကပါက စစနညးစစဟနအတငး လကနကအငအားသးျခငးကသာ စတငျပလပမညျဖစေၾကာငး ဟ၍ ႏးကလးယားလကနကေရာဂါ ပ႕ႏ႔မႏငပတသက၍ ျဖစလာႏငေသာ ေနာကဆကတြ အကးဆကမားက မးေမာငးထးျပထားပါသည။ သ႔ဆလငျမနမာအေရးႏငပတသက၍ ေလလာၾကညၾကပါစ႔။ စာေရးသအျမငအရ၊ အဓကအခကမားမာ- (၁) ျမနမာႏငငသည စစတပအပခပေသာ ႏငငျဖစသည။ (၂) ထစစတပသည ျပညသလထဆမ အာဏာကမတရားရယထားသည။ (၃) အာဏာသမးရာတြင လကနကအားကးျဖင ပစခတသတျဖတျခငးနညးကသးသည။ (၄) အေရးတစခခၾကလင သတမနနညးမသးပ၊ စစဆငေရးမားက ဥးစားေပး ျပလပတတသည။ (၅) အနာဂတႏငငအတြကမရမျဖစလအပေသာ ျငမးခမးစြာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငးမားက လစလရ ထားသည။ (၆) တေသြး၊ တသ၊ တမန႔စနစကကငသးသည။ (၇) စစတပအငအားတးခ႕မ၊ စစလကနကမားတးျမင ဝယယထတလပမပမာဏမာ ေဒသ တစခလးတြင အျမငဆးျဖစသည။ (၈) ႏးကလးယားလကနကထတလပရာတြငသးသည ယေရနယ သယဇာတရေနျပးသား ျဖစျခငးေၾကာင၊ နညးပညာပငးသာ ေလလာရနလသျဖင strategic resources ရေနျပးသားဟဆႏငသည။ (၉) စစတပတစခလးအား မကကနးမးခစဝါဒ ရကသြငးထားျပး၊ ျပညပႏငငမား (အထးသျဖင ဥေရာပႏင အေမရကနႏငငမား)အား

မနးတးစတသြငးထားသည။ (၁ဝ) စစေခါငးေဆာငၾကးမားသည အာဏာရး၊ ဥစၥာရးမားျဖစျပး၊ အာဏာျမမညဆလင ဘာပ လပရလပရ ဆေသာ စတေဖာကျပနမေရာဂါက

ခစားေနၾကရသည။ စာရသအေပါငးတ႔- အထကပါအခကမားကေလလာၾကညျပး၊ ျမနမာႏးကလးယားေရာဂါက ကမၻာျငမးခမးေရးက ထခက ႏငသည မထခကႏငသညက စဥးစားၾကညၾကပါကန။ ျမနမာႏကလးယားေရာဂါသညမား လကထတြင မေပာကမပကပ ေနာငႏစေပါငးမားစြာအထ ျမနမာျပညၾကး ကမာၻ႔အလယမာ ဆကလက တညရပါေစေၾကာငးသာ ဆေတာငးမပါေၾကာငး။ ခငမမမး (ဂလင၊ ၂ဝဝ၆)

နအဖရ႕ ႏကလးယားအပမက (၁) ဂါမဏ နအဖရ႕ ရညမနးခကပနးတင ဗမာႏငငဟာ ၂၀၂၀ ခႏစမာ ႏကလးယားလကနကေတြ ထတလပပငဆငႏငေအာင ႀကးပမးမယလ႔ ဗမာစစ အစးရရ႕ သပၸန႔ နညးပညာ ဝနႀကးဆသ ဥးေသာငးက ၂၀၀၁ ခ ေမလအတြငးက ရနကနမာရတ ႏငငေတာကာကြယ ေရးတကသလမာ ေျပာခပါတယ။ ဒရညမနးခက ေအာငျမငထေျမာကသြားရင နအဖစစအပစဟာ အေရ႕ေတာင အာရမာ စစအငအား အေတာငဆး ႏငင ျဖစသြားပါလမမယ။ ဗမာျပညဟာလညး "စတတျမနမာႏငငေတာ" အျဖစ အသြငေျပာငးသြားၿပး ထငးႏငငက စစေရးအရ ၿခမးေျခာကႏငစြမး ရလာပါလမမယ။ ဒါေၾကာင နအဖဟာ ႏငငတကာ လျခေရးန႔ ၿငမးခမးေရးက ဆးဆးဝါးဝါး အႏရာယျပ ၿခမးေခာကေနၿပျဖစပါတယ။ နအဖရ႕ အသစစကစက (၁၀) မဂါဝပ ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖက ၿငမးခမးတ သေတသန လပငနးအတြက ရညရြယတယလ႔ ေၾကညာထားတာဟာ လမညာမႈ သကသကသာျဖစပါတယ။ စမကနးေနာကခ နအဖရ႕ ႏကလးယားလကနက ထတလပေရးစမကနးဟာ ၁၉၉၀ ခ နဝတေခတမာ စတငခပါတယ။ နဝတဟာ ႏကလးယား နညးပညာ ေဖာထတဖြ႔ၿဖးေရးန႔ ပတသကၿပး ရနကနတကသလ ႐ပေဗဒပါေမာကၡ ဥးဖးေစာန႔ တငပင ေဆြးေႏြးခပါတယ။ ႏငငျခား ပညာေတာသငေစလႊတဖ႔ လေရြးခယေရး ကစၥလညး ေဆြးေႏြးခပါတယ။ ႏကလးယား နညးပညာအတြက ဗလေလာငးေတြ ေလကင ေမြးျမဖ႔ အစအစဥကေတာ ၁၉၉၇ ခ စစတကသလ ဗလေလာငး အပတစဥ ၄၂ န႔ စတငခပါတယ။ ၂၀၀၀ ျပညႏစ မတငခငမာ နအဖဟာ ႐ရားႏကလးယား ပညာရငေတြက ဖတေခၚၿပး ဓာတေပါငးဖ တညေဆာကေရး၊ ေနရာေရြးခယေရး၊ ပညာေတာသငေတြ ေစလႊတေရးကစၥေတြ ေဆြးေႏြး ခၾကပါတယ။ ကေနာတ႔ သတငးရငးျမစကရတာက စစအပစဟာ ႏကလးယား နညးပညာရဖ႔ ပထမဥးစြာ အႏၵယႏငငက အရင ခဥးကပခတယ၊ အႏၵယကလညး ပညာေတာသငေတြ လကခဖ႔ေတာင သေဘာတခေသးတယ။ ဒါေပမ ဓာတေပါငး ဖ လညပတမႈက ႀကးၾကပေရးန႔ ထနးခပေရးကပါ အႏၵယက ေတာငးဆလာလ႔ နအဖက ဒခဥးကပမႈက နားပစလက ပါတယ။ နအဖဟာ တ႐တႏငင အကအညန႔ ႐ရားန႔ သေဘာတညမႈ ရခပါတယ။ ဒါအျပင ႏကလးယား လကနကေတြ ထတလပႏငေအာင နညးလမးေပါငးစန႔ ႀကးစားဖ႔ တ႐တအစးရက နအဖစစအပစက အၾကေပးခၿပး ရညမနး သတမတကာလ ၂၀၂၀ ေရာကလ႔မ ႏကလးယားလကနက မထတလပႏငေသးရင ဝယယဖ႔ အၾကေပးခပါတယ။ ၂၀၀၃ ခမာ စစအစးရဟာ ေျမာကကးရးယားက စစဗလ အေယာက(၃၀)ေစလႊတၿပး ႏကလးယား နညးပညာ ေလလာ သငယေစခပါတယ။ ၂၀၀၆ မာေတာ ဓာတေပါငးဖ တညေဆာကေရး အတြက လအပတ စကယႏရားေတြက ေျမာကကးရးယားဆက စတငဝယယခပါတယ။ နအဖန႔႐ရား ဆကဆေရး ပကျပားသြားလ႔ ႏကလးယား စမကနး ရပသြားတာမး မျဖစရေအာင ေျမာကကးရးယားန႔ လမးေဖာကခတာ ျဖစပါတယ။ နအဖဟာ ႏငငျခား ပညာေတာသငေတြ စရတအပါအဝင ႏကလးယားနညးပညာ ရႏငဖ႔အတြက သဘာဝ သယဇာတ ေတြက ေရာငးထတခပါတယ။ (အတညျပႏငတ သတငးတရပအရ ႐ရား တႏငငတညးမာတင ပညာေတာသင ၄၆၀၀ ရတယလ႔ သရပါတယ။) သယဇာတေတြ ေရာငးထတတ အထမာ ကခငျပည ဖားကန႔ေဒသ ကသငးေတာင က တးေဖာတ သ႐ငးတနခန ၂၀၀၀၀ ပါတယလ႔လညး သတငးရခပါတယ။ ဒါေပမ အမား သၾကတ အတငး နအဖဟာ ၂၀၀၅ ခမာ ဘ႑ာေရး ျပနာေတြ ၾကခရၿပး ႐ရားန႔လပထားတ စမကနးက ရပနားလက ရပါတယ။ အခကအခေတြ ေကာလႊားႏငခၿပးေနာက စမကနးကျပနစခပါတယ၊ အခ အခါမာေတာ နအဖဟာ ဘ႑ာေရးအရ ခငမာေနပါၿပ။ (ဒလကဇာတာတကလာတ အေၾကာငးရငးက သသာပါတယ။ ရတနာ ဓာတေငြ႔ ပကလငးေၾကာင ဗမာ အစးရအတြက အနမဆးအားျဖင ႏစစဥ ေဒၚလာသနး ၂၀၀၀ ဝငေငြရေနပါတယ။) နအဖဟာ အရနႏငငကေနလညး အကအညရဖ႔ လ႕ဝကႀကးပမးခတယလ႔ ကေနာတ႔ဘကက သတငးထပရခ ပါတယ။ ဒသတငးက တျခားသတငးရငးျမစေတြကရထားတ ဆကဆမႈသတငးက အတညျပလကတာျဖစပါတယ။ ဒါအျပင ဂပနႏငငကလညး ၂၀၀၀ ျပညႏစမာ ဓာတေပါငးဖကငတြယေရးဆငရာ ပါရဂအဆငပညာသငဖ႔ ပညာ ေတာသငေတြ စလကခေပးခပါတယ။ ဂပန႔အကအညန႔ ရနကနတကသလ၊ မႏေလးတကသလန႔ ေမၿမ႕ စစ တကသလေတြမာ ႏကလးယားသပၸဌာနသစေတြ ဖြငလစခပါတယ။ ႐ရားေရာကပညာေတာသင ၂၀၀၁ ခမာ ပထမအသတ ပညာေတာသင စစဗလ ၁၅၀ က စငးလးငား အယ႐ဖလတ ေလယာဥေတြန႔ မႏေလး တတားဥး ေလဆပကေန ႐ရားႏငငက ေစလႊတခပါတယ။ နအဖပညာေတာသငေတြဟာ ကယသငမယ ဘာသာရပ ေပၚမတညၿပး ေမာစကန႔ စန႔ပတာစဘာဂၿမ႕ေတာ

ေတြမာရတ တကသလန႔ သပၸဌာနအမးမးမာ တကေရာက ပညာသငၾကပါတယ။ အဒေကာငးေတြထမာ -- ေမာစကအငဂငနယာ႐ပေဗဒတကသလ MEPHI ေမာစကအလကထရြနးနစနညးပညာတကသလ MIET ေမာစကေလေၾကာငးနညးပညာတကသလ MATI ေမာစကေလေၾကာငးသပၸ MAI ေဘာမငးေမာစကအစးရနညးပညာတကသလ BMSTU ေမာစကအပနညးပညာတကသလ MITT ေမာစကေဆာကလပေရးအငဂငနယာသပၸ MISI

ေမာစကအစးရသတတးေဖာေရးတကသလ MSMU စသညတ႔ ပါဝငပါတယ။ MEPHI က ႏကလးယားသပၸသငေပးၿပး MIET က ဒးပလမးေၾကာငးထနးပညာ၊ MAI က ေလေၾကာငးန႔ အာကာသ ပညာေတြ၊ MATI က ၿဂလတလႊတႏငတ ဒးပတညေဆာကေရးနညးပညာက သငေပးပါတယ။ ဒါအျပင ဥမင လႈငေခါငးတး ဘာသာရပ၊ ယေရနယမသတတးေဖာေရး ဘာသာရပ န႔ ယေရနယမ သတ႐ငးသန႔စငေရး ဘာသာရပ ေတြအတြက သးျခားသငတနးေတြလညး ရပါတယ။ ဒပညာေတာသင အမားအျပားဟာ မေပာၾကဘးလ႔ အတညျပ သတငးရထားပါတယ။ သတ႔ဟာ ႐ရားက ဇြတအတငး ေစလႊတခရတယ၊ လစာက တအားနညးတယ၊ ရာသဥတက ၾကမးလြနးလ႔ ဒကၡေရာကရတယ၊ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈက ခ႕ငတယလ႔ သရပါတယ။ သတ႔ဟာ ေမာစကက ဗမာ သ႐းကသြားၿပး တငတနး တငျပၾက၊ အမျပနခြငရဖ႔ အသနားခၾကေပမ (ထစဥက) ကကလမးက သတ႔က အပတစဥ ၫႊနၾကားခကေတြပ႔ၿပး

သငတနးၿပးေအာင တကဖ႔န႔ ႏငငေတာရ႕ ရညမနးခက (ဝါ) ႏကလးယား လကနကထတလပေရးက ျဖညဆးဖ႔ဘ တကတြနးခပါတယ။ တခါေတာ (ထစဥက) ႏငငျခားေရး ဝနႀကးဥးဝငးေအာင ကယတငလာၿပး ပညာေတာသင စစဗလေတြက ပညာဆးခနးတငသငဖ႔ ေျပာခပါတယ။ ဒါအျပင

သပၸပညာရင ႐ရားမ တေယာကက လကထပၿပး ဗမာျပညျပနလာႏငသ ဘယသ႔မဆ ဆ ခးျမႇင ဂဏျပမယဆတ ဒတပခပေမာငေအးရ႕ အမာစကားကလညး ပါးလကပါေသးတယ။ ၂၀၀၂ ခမာလညး စစေထာကခပ ဗလခပဝငးျမငန႔ ေရတပဥးစးခပ၊ ေလတပဥးစးခပန႔ ပ႔ေဆာငေရးဝနႀကးတ႔ဟာ ႐ရားႏငငကသြားၿပး ဝယထားတ အမအငဂ-၂၉ တကေလယာဥေတြက ဗမာျပည ျပနေမာငးလာဖ႔အတြက နအဖ ေလတပ ေလယာဥမႉး အေယာက ၂၀ သငတနးေပးဖ႔ ကစၥ စစဥခပါတယ။ ဒါအျပင ျမနမာႏငင အေနန႔ ေလယာဥတင သေဘၤာေတြ ေရငပသေဘၤာေတြ ဝယဖ႔ လ မလလညး ေဆြးေႏြးခၾကပါတယ။ ၂၀၀၂ ဇလငလမာ နအဖ သပၸန႔နညး ပညာဝနႀကး ေမာငေသာငး ႐ရားႏငငကသြားၿပး ႏကလးယား ဓာတေပါငးဖ ဝယယတညေဆာကေရး သေဘာတ စာခပ လကမတထးခ ပါေတာတယ။ ဓာတေပါငးဖတညေနရာ ကေနာတ႔ဟာ အရငကေတာ ဓာတေပါငးဖ တညေနရာက သပတကဥးနားက ေကာကပထးလ႔ ေျပာခပါတယ။ ဒါက အတညမျပႏငေသးေပမ နအဖက တညေနရာ လ႕ဝကထားဖ႔ ႀကးစားတအေၾကာငး ေနာကထပသတငးေတြ ရခပါ တယ။ ဓာတေပါငးဖ တညေဆာကဖ႔ ပညာရပ သငတနးတကထားတ ပညာရငေတြေတာင စက႐တညေနရာက သခြငမရၾကပါဘး။ ၂၀၀၆ ဇြနလမာေတာ သတငးေပါကၾကားမႈ တချဖစခၿပး စမကနးမာပါတ အရာရေတြ ေနျပည ေတာေခၚၿပး စစေၾကာ ေမးျမနးခခရပါတယ။ အဒါကေတာ ဘာတငးလလစတနာရ႕ ၂၀၀၆ ဇလငထတ အာရတငးမ ေဆာငးပါးေၾကာင ျဖစပါတယ။ လစတနာက မေကြးၿမ႕အေရ႕ဘကက နတေမာကၿမ႕နားမာ ေျမာကကးရးယားပညာ ရငေတြ ေတြ႔ခတယလ႔ သတငးေရးခလ႔ ျဖစပါတယ။ အခေတာ ဒ ၁၀ မဂါဝပ ဓာတေပါငးဖက မေကြးတငး ၿမငၿမ႕နယထမာ တညေဆာကခတယ (သ႔မဟတ) တည ေဆာကဖ႔ ရညရြယခတယလ႔ ကေနာတ႔သရပါၿပ။ ဒါအျပင ဒဓာတေပါငးဖဟာ ေရေလး heavy water ကသးမာ ျဖစတယ၊ ဒါေၾကာင ပလတနယမ အဆငထ

ထတႏငမယဆတာလညး သရပါတယ။ ဒါေၾကာင အခဆရင ျဖစႏငတ ဓာတေပါငးဖစက႐ေနရာ ႏစခရေနပါတယ။ အဒါေတြကေတာ ၿမငၿမ႕နယ န႔ ေကာကပထး တ႔ဘျဖစပါတယ။ အခလ ကြျပားေနရတ အေၾကာငးတခကေတာ နအဖဟာ နဂမလက စက႐က မေကြး ေဒသမာတညဖ႔ စစဥခေပမ ဧရာဝတ မဂၢဇငးက ေဖာျပခသလ ငလငစကကြငးျဖစေနလ႔ အစအစဥေျပာငး လကတာ ျဖစႏငပါတယ။ ဘယလဘျဖစျဖစ မေကြးေဒသဟာ ျဖစႏငေျခတခ ျဖစျမျဖစေနၿပး သပတကဥးမာျဖစဖ႔ ေတာ အငမတန အလားအလာမားေနပါတယ။ ရညၫႊနး။ ။ အာဏာရငေစာငၾကညေရးအဖြ႔ Dictator Watch မ Roland Watson ေရး ၂၀၀၈ ၾသဂတ ၇ ရကစြပါ ႐ရား-ျမနမာ ႏကလးယားေထာကလမးခက အစရငခစာ နအဖရ႕ ႏကလးယားအပမက (၂) ဂါမဏ ယေရနယမလႈပရားမႈမား ဗမာျပညရ႕ ယေရနယမသတသကေတြန႔ ပတသကလ႔ အရငသတငးေတြက အတညျပေပးတ ေနာကထပအခက အလကေတြ ထပထြကလာပါတယ။ စးပြားေရးအရ တြကေျခကကတ ယေရနယမသတ႐ငးဟာ ေကာကၿဖး၊ ေဖာငး ျပငန႔ ေကာကဆင ေဒသေတြမာ ရေနပါတယ။

ဒါအျပင တနသၤာရေတာငပငး၊ ကရငနျပည (လြ ငေကာေဒသ)၊ ကခငျပည မးညႇငး န႔ ရမးျပည ေတာငႀကးအေနာကဖကေတြမာလညး ယေရနယမ

စမးသပရာေဖြေနပါတယ။ ယေရနယမ သတ႐ငး ႀကတခြမႈကေတာ သပတကဥးမာ လပေဆာငေနပါၿပ။ ဒါအျပင ႀကတခြၿပးယေရနယမ (အဝါေရာင ကတမန႔)က ယ-၂၃၅ အဆငေရာကေအာင သန႔စငျမႇငတငဖ႔ လပငနးစဥတခကလညး သပတကဥးမာ စလပေနၿပ လ႔ သတငးရပါတယ။ အခအခါမာ ဒသပတကဥးမာ လပေနတာ အားလးက ႏကလးယားတပရငး ၁ လ႔ ရညၫႊနး သးစြေနၿပျဖစပါတယ။ ၂၀၀၆ ခ ႏစဥးပငးတးက အဝါေရာငကတမန႔က ေျမာကကးရးယားႏငငက ေရာငးခခတအေၾကာငး အတညျပ သတငးရခပါတယ။ ၂၀၀၆ ဇလငမာေတာ စစအစးရဟာ ေျမာကကးရးယား ဆကေန ယေရနယမသန႔စင အဆငျမႇင ရာမာသးဖ႔န႔ ပလတနယမ ထတလပရာမာပါ သးဖ႔ ႏကလးယား ဓာတလႈ႔ ကရယာေတြ ဝယယခပါတယ။ ဒစကကရ ယာအေၾကာငးက ကေနာတ႔ တတကက မသေသးေပမ တျခားသတငး အခကအလကေတြအရ အမားႀကး ျဖစႏငတာကေတာ စငထရဖ႕ဂ (ဗဟဆြအားကရယာ)ေတြ ပါဝငပါလမမယ။ ေျမာကကးရးယား ႏကလးယားပါရဂ အနညးဆး တေယာကေလာကကေတာ အခ သပတကဥးမာ အလပလပေနပါတယ။

ေနာကထပ အတညျပႏငတ သတငးကေတာ လြနေကာနားက စကငေတာငမာ ႏကလးယားန႔ ဆကႏြယေနတ စစဘက သေတသန ဌာနတခ တညေဆာကချခငး ျဖစပါတယ။ လြနေကာေဒသမာလညး ႏကလးယားတပရငး တရငးထားတယလ႔ သတငးရထားပါတယ။ ေကာကဆညၿမ႕နယမာေတာ အရပဘက သေတသနဌာနတခ ဖြငထားပါတယ။ ေမၿမ႕မာလညး ႐ရား ႏကလးယား ပါရဂေတြက ျပညေတာျပနလာတ ပညာေတာသငေတြက မြမးမသင တနးေတြ ေပးေနပါတယ။ စစဘကေခတမေရးန႔ ေနျပညေတာကာကြယေရး နအဖ ဟာ ေခတမလကနကေတြ ဝယယရရဖ႔န႔ မမရ႕လကနကကငတပေတြက ေခတမေအာငလပဖ႔ အႀကးအကယ ႀကးစား ေနပါတယ။ အဒလပေဆာငခကေတြထက ထးထးျခားျခား ဝယယမႈေတြက ေအာကပါအတငး ေဖာထတသရရပါတယ။ ၂၀၀၂ ခမာ နအဖဟာ ေျမာကကးရးယားႏငငက ၁၂၂ မမ ေဟာငဝစဇာ အေျမာကႀကးေတြ ဝယခပါတယ။ တ႐တ ႏငင ေျမာကပငး စကမႈ ေကာပေရးရငးဆက ေလတပသး အႀကးစားေရဒါ ၁၅ ခ ဝယခၿပး မဂၤလာဒ ေလတပစခနး၊ နမစနေလတပစခနး၊ ရခငျပည အမးၿမ႕နယ နတေရကနေတာငထပ ေရဒါစခနး၊ ဟငးႀကးကၽြနး ေရဒါစခနး၊ ကကးကၽြနး ေရဒါစခနးတ႔မာ တပဆင ေနရာခခပါတယ။ ပငလယျပငန႔ ကမးေျခ လျခေရးအတြကလညး ဧရာဝတတငး ထက ျပငဝငး၊ တတစြနးန႔ တာပငေမာကၽြနးမား၊ ရခငျပညထက ကၽြနးသာယာ၊ ေမယ၊ မာနေအာငန႔ န႔သာကၽြနးမား၊ တနသၤာရတငးထက ကၽြနး(၈)ကၽြနးတ႔မာ ေရတပသး ေရဒါေတြ တပဆငခတယ။ နအဖဟာ ႐ရားႏငငကေန ၂၀၀၂ ခထမာဘ

အမအငဂ-၂၉ (၁၀)စးဝယခၿပး ၂၀၀၅ ေဖေဖာဝါရမာ ဒးပပစစငေတြန႔ ဒးပတငထရပကားေတြ၊ ၂၀၀၆ ႏဝငဘာမာ ၁၂၂ မမဒးပေတြန႔ ၂၄၀

မမဒးပေတြ ဝယခပါတယ။ နအဖဟာ ေရတပက စစဗလေတြက အႏၵယန႔ ႐ရားႏငငေတြမာ သငတနး တကခငးထားပါတယ။ အႏၵယမာ သေဘၤာပစတန႔ ေလကငေရး Ship Simulator သငတနး၊ ႐ရားမာ ေရျပငမေရျပင အေျမာကပစန႔ ဒးကညပစ သငတနးေတြ တကရပါတယ။ ၂၀၀၇ စကတငဘာမာ နအဖဟာ

သေဘၤာပစ ဒးကညပစစင (၂၈)ခန႔တကြ ဆကစပဒးကညေတြက အသတလက ခြဝယခပါတယ။ အႏၵယန႔တ႐တ ႏစႏငငစလးက ဗမာျပညက လကနကေတြ ေရာငးလညးေရာငး၊ ေပးလညးေပးေနပါတယ။ ၂၀၀၇ ခမ အႏၵယႏငငက နအဖက ၇၆ မမ န႔ ၇၅ မမ ေတာငေပၚပစအေျမာကေတြန႔ ေလေၾကာငးရနကာကြယေရး တပရငး (၁၀)ရငးအတြက ၁၂၀

မမ ေလယာဥပစ အေျမာကေတြ ေပးခပါတယ။ ၂၀၀၀ ခမတငခငက ျမနမာႏငငမာ အေျမာကစခနး ဌာနခပ (ဝါ) အေျမာကတပမ (၂)ခဘရခပါတယ။ ၂၀၀၄ ခေရာကတအခါမာေတာ အေျမာကတပမ (၁၀)ခန႔ ဒးပတပမ (၁)ခအထ တးခ႕ခပါတယ။ စစ႐းခပက ပဥးမနားေရႊ႕ၿပးတေနာက တငးစစဌာနခပေတြန႔ ဆကသြယဖ႔ ဖငဘာေအာပတစ (အလငးဖနမင) ႀကးေတြ အသးျပခပါတယ။ ေနျပညေတာ ကာကြယေရးစညးေၾကာငး၊ ရနကနတငးက ေရဒါစခနးေတြ၊ ေလတပစခနးေတြ၊ ေရတပစခနးေတြ စသညျဖင မဟာဗဟာကတ

ေနရာေတြက ဆကသြယဖ႔ ဂြငကယကြနယက WAN တခက သးပါတယ။ ဒါအျပင ပဥးမနား ကာကြယေရးအတြက စကခ ၆ ရ႕တပရငး (၁၀)ရငးက

ေဒသထမာ ခထားပါတယ။ ပခး႐းမန႔ တဆကတညးျဖစတ ပဥးမနား ေတာငညမာ ေလယာဥပစ တပရငးတရငးထားၿပး ေနာကေလယာဥပစ တပရငးတရငးကေတာ ဝႀကးန႔ သာဝတအေရ႕ဘကမာ ခထားပါတယ။ ေလယာဥပစ ဒးကညတခ႕ကလညး ပဥးမနားၿမ႕ေပၚမာ အေျခစကထားပါေသးတယ။ ေနျပညေတာအတြက အပေဆာငး လျခေရးအျဖစ သခပကာ တပရငး (၂)ရငးက ေပာဘြယန႔ ပဥးမနားၾကားမာ တပခထားၿပး အေျမာကတပရငး (၃)ရငးန႔ အေျမာကစခနး ဌာနခပ အမတ ၉၀၁ က ပခးတငး ေဘာနကႀကး-ဘရားႀကး ေဒသမာ ခထားပါတယ။ အခကျပ ဆကသြယမႈ လျခေရးအတြက နအဖဟာ မမကယပင ဝါယာလက (ႀကးမ) ဆကသြယေရးစနစေတြ ေဖာထတ ေနပါတယ။ ၂၀၀၆

ခမတငခငက XD-D6M ဆကသြယေရး စကေတြက သးခတယ။ ဒစကေတြဟာ လႈငးႏႈနး .၀၁ မတာကေန ၉၉ မတာအထ လႊငႏင ဖမးႏငၿပး ဆကသြယမႈက အလြယတက ၾကားျဖတဖမးယလ႔ ရႏငပါတယ။ အဒါေၾကာင နအဖဟာ တပမေတာ ပငမ ဆကသြယေရး အလပ႐က စကကရယာသစေတြ ထတလပေပးဖ႔ ၫႊနၾကားခပါတယ။ ၂၀၀၆ ခမာေတာ ပငမ ဆကသြယေရး အလပ႐က တ႐တနညးပညာ အကအညန႔ ႀကးမ

ဆကသြယေရး စကအသစတမး ထတလပခပါတယ။ ဒါက ၂၀၀၆M1 လ႔ ယာယ နာမညေပးထားပါတယ။ စကအသစေတြဟာ လႈငးႏႈနး .၀၀၀၀၁

မတာကေန .၀၀၀၀၉ မတာအထ ထတလႊငႏငပါတယ။ ဒစကသစေတြန႔ ပ႔လႊတတ သတငးေတြက ၾကားျဖတဖမးဖ႔ အေတာက ခကခတယလ႔ ၾကားရပါတယ။ နအဖဟာ ၇၆ မမ န႔ ၁၂၀ မမ အေျမာကေတြ၊ ေမာတာေတြ၊ ၂၅ ေပါငဒါအေျမာကန႔ ၁၀၅ မမ ေဟာငဝစဇာ အေျမာကေတြ အတြကလညး ကယတင ခနရြယပစခတတ စနစက အစားထးဖ႔ ကြနပတာေဆာဖဝ တထြငေဖာထတ ေနပါတယ။ ေျမျပငကေရာ ေဝဟငကပါ အကခတ စနစေတြအတြက ေဆာဝ သေတသနကလညး ေဆာငရြကေနပါ တယ။ ကပစ ၁၆ န႔ ၁၉ က အႀကးအကယ ျပနလညမြမးမ ျပငဆငပစလကၿပး အပပစၥညးေတြ ထတလပႏငေအာင လပထားပါတယ။ (တ႐တလကနကန႔ ႐ရားလကနကေတြဟာ အပပစၥညးေတြန႔ ပမနအစားထး လလယဖ႔လတ နာမညပကရၿပး အပပငး ရာသဥတမာ လကနကေတြကလညး ပပကစး ယယြငးလြယပါတယ။) တာလတပစဒးပေတြ ထတလပႏငဖ႔ နအဖဟာ တ႐တန႔ ေျမာကကးရးယား ပါရဂေတြန႔ ကပစ ၁၄ က ျပငဆင မြမးမခပါတယ။ ကပစ ၁၄ က ၂၀၀၀ ျပညႏစမာ မေကြးတငး ငဖၿမ႕နယမာ တညေဆာကခၿပး အခ လညပတ ထတလပေနၿပလ႔ ယဆရပါတယ။ အဒစက႐မာ ခန႔မနးေျခအားျဖင စစအငဂငနယာ ၃၀၀၀ ေလာက အလပလပေနပါတယ။ (မတခက။ အရငက နအဖအေနန႔ တာလတပစဒးပေတြ ထတလပႏငဖ႔ ငါးႏစေလာက ၾကာအးမယလ႔ ကေနာတ႔ ခန႔မနးခပါတယ။ ဒါေပမ အဒါက ႐ရားလပ ပထနးဒးပေတြက ဆလတာျဖစလ႔ သးျခားစမကနး ျဖစႏငပါတယ။) နဂး နအဖအေနန႔ ႏကလးယား လကနကေတြက သႀကးမႀကး ႀကးပမးေနတာဟာ (တျခားစမကနးႀကးေတြလညး ရေသးတယ) ထငးႏငင ေခါငးေဆာငေတြန႔ တကမၻာလးက အထးစးရမ ပပနသငပါတယ။ ထငးအစးရန႔ ႏငငတကာအသငး အဝငးက စစအပစ အေပၚ ေခာျမႇေရးေပၚလစ

ကငသးေနတာက လးဝေျပာငးျပန လနပစဖ႔လပါတယ။ နအဖဟာ အဆးဆး အႏရာယႀကး ျဖစပါတယ။ ဒါက ရပတန႔ပစရပါမယ။ ႐ရားန႔ တ႐တ ဗတအာဏာေတြ ပါေနတ လျခေရး ေကာငစဟာ ကငတြယႏငစြမး မရတအတြက တျခား ေရြးစရာ ေျဖရငးခက ရရပါမယ။ တကယလကေတြ႔

ေျဖရငးႏငတာက အေမရကန တခဘရၿပး သ႔တႏငငတညးကျဖစေစ သ႔မဟတ တျခား စးရမပပနတ ႏငငေတြန႔ (ထငးႏငင?) ပးတြ၍ျဖစေစ ျမနမာႏငငက ျပညသေတြ မမတ႔ဖာသာ လြတေျမာကေအာင ႀကးပမးေနတာက ကညေပးဖ႔ လမးတခဘ ရပါတယ။ အဒအတြက လအပသမ ဘာနညးလမးဘျဖစျဖစ အသးျပရမာ ျဖစပါတယ။ ရညၫႊနး။ ။ အာဏာရငေစာငၾကညေရးအဖြ႔ Dictator Watch မ Roland Watson ေရး ၂၀၀၈ ၾသဂတ ၇ ရကစြပါ ႐ရား-ျမနမာ ႏကလးယားေထာကလမးခက အစရငခစာ