Kweekverslag 2004

Parus major

koolmees

INLEIDING: Het is niet alleen bij ons een veelvuldige verschijnsel,als men naar het verspreidingsgebied kijkt dan beslaat dit geheel Europa,Azie en delen van Afrika en kunt u concluderen dat de koolmees en al zijn ondersoorten alom aanwezig zijn.De koolmees heeft u allemaal wel eens gezien maar toch wil ik u de kleuren en de vogel opzich even beschrijven.De koolmees heeft een zwarte kop met witte wangen die beginnen bij de inplant van de snavel.De snavel en het oog zijn zwart.Op de rug is de koolmees groen wat overgaat in blauw/zwarte vleugel en staartpennen. De buitenste staartpennen zijn wit.De vleugelpennen zijn wit omzoomd en laten in vlucht een witte bandstreep zien.Zowel man als pop vertonen een heldergele buikkleur.De man laat op zijn buik een dikke zwarte borststreep zien welke begint aan de onderkant van de snavel en eindigt tot aan de aarsstreek.Bij de pop is ook een borststreep te zien alleen is deze dunner en hij loopt ook niet zo ver door.De pootkleur is van beide vogels blauw/paarsig te noemen.De koolmees is van nature een open bos vogel die nestelt in verlaten holen en gaten.Het nest wordt gemaakt van hoofdzakelijk mos en wat veertjes.

De koolmees is in alle opzichten een brutaal en een oppertunist en heeft de “beschaving”gevolgd.De koolmees heeft de door de mens gemaakte nestkasten volledig geacepteerd en maakt hiervan maar al te graag gebruik.De eitjes die in de kasten worden gelegd zijn vaalwit met daarop zeer kleine roodbruine spatjes,een gemiddeld nest bevat ongeveer 12 eitjes.De broedtijd die door beide ouders word gedeeld,echter de pop neemt het leeuwedeel voor haar rekening bedraagt afhankelijk hoeveel eitjes er zijn gelegd ongeveer 14 dagen.Het uitvliegen kan onder invloed van voedselaanbod en weersomstandigheden varieren van 14 tot 21 dagen.De pop begint vaak aan de tweede ronde terwijl de man de uitgevlogen jongen voor zijn rekening neemt en deze nog een tijdje doorvoerd.De jongen worden grootgebracht met insekten en naarmate zij ouder worden leren zij net zoals de volwassenen alles te eten wat de natuur of de mens hen aanbied.

Van een belgische kweker kon ik een wildkleur eigenkweek koppel kopen.Deze kweker had diverse mutatievormen van de koolmees welke naar mijn mening nog doorgekweekt moesten worden om het predikaat mutatie koolmees te kunnen krijgen.Zo had deze man bonte,pastelachtige en bijna witte koolmezen.Echt zuiver wildkleur zal het door mij aangeschafte koppel dus wel niet geweest zijn.Wildkleur is in mijn ogen nog altijd de mooiste kleurvorm van de koolmees.De afspraak was met de verkoper dat als er een afwijkende kleur in een eventueel gekweekt nest zou zitten deze dan voor hem waren.

DE KWEEK: Man en pop waren duidelijk verschillend in hun verschijning dus hier over kon geen twijfel over bestaan.Man en pop waren na aankoop direct in hun vlucht geplaatst welke de afmeting had van 2,3 meter diep,1,25 meter breed en 2 meter hoog en waren dus gelijk aan elkaar gekoppeld.Ik had in het tuincentrum een koolmeeskast gekocht en gelijk in de vlucht opgehangen,want het broedseizoen stond alweer voor de deur.In het tuincentum kocht ik ook mos voor de nestbouw.Verder verstrekte ik nog dierlijke haren en plantendelen en wat kokosvezel.Vrijwel meteen begonnen de vogels met nestbouw en ze gebruikten van al het nestmateriaal wat. Toen het nest af was kwam de ware aard van de koolmees man naar boven,deze was vreselijk druk en agressief naar de pop toe maar ook naar de aangrenzende verblijvende vogels.De pop werd door het gehele hok gejaagd en werd pas getreed na volledige overgave van haar kant. Het paren gebeurde op elke mogelijke plek en dit gebeurde meerdere malen per dag. Op 3 mei lag het eerste ei in het nest,bij de pop was duidelijk te zien dat ze met eieren leggen bezig was want haar gehele onderkant was kaal en opgezet.In totaal werden er 8 eitjes gelegd,welke pas bij het zesde gelegde ei werden bebroed.Na 15 dagen broeden op 23 mei lagen er 6 jongen in de kast en nog twee eitjes waren onbevrucht.

Vanuit mijn kweek ervaring met andere meessoorten wist ik dat er nu vooral witte wasmotten,witte meelwormen en diepvries pinkies gevoerd moest gaan worden en naarmate ze ouder worden kan dit aangevuld gaan worden met bruine meel en buffalowormen.Op een leeftijd van 6 dagen oud kon ik de jongen ringen met de wettelijke ringmaat van 2,8 mm en deze ringen waren ook nu weer voorzien van een ventielslangetje.Vanaf deze dag werd ook nu weer het voorheen zo geliefde eivoer weer gegeten en ook het eivoer werd gevoerd welliswaar met mondjesmaat.Door het eivoer heen gaf ik gekiemd zaad.Bij het doorkomen van de veren viel mij op dat de koolmees jongen witter/matter zijn dan b.v de jongen van de pimpelmees welke goudgeel gekleurd zijn op deze leeftijd.Later zou blijken dat dit een normaal verschijnsel is en dat dit uiteindelijk gewoon wildkleur jongen worden en niet zoals ik vreesde mutatie vormen.

Op dinsdag 9 juni zie ik in de ochtend dat er een jong half in het invlieg gat zit en in de loop van de dag was deze en zijn broertjes en zusjes daadwerkelijk uitgevlogen.Het is een leuk gezicht om te zien als er 6 van die pluizenbolletjes op een rijtje op een tak zitten.Man en pop voerden fantasties en dit ging op een manier zoals alleen mezen kunnen want het ging af en aan,het is echt ongelofelijk hoeveel voer er door heen gaat in deze periode.Op 18 juni ligt de man dood op de volierebodem geheel onverwachts.De pop krijgt het hierdoor veel drukker maar ook alleen krijgt zij alle jongen tot volledig wasdom.Twee weken na het uitvliegen zie ik de jongen het opneem gedrag van voer hun moeder na doen.Niet veel later zouden zij daadwerkelijk zelfstandig zijn.In deze periode is het zo dat er volop eivoer gegeten word en de hoeveelheid levend voer kan dan geleidelijk afgebouwd gaan worden.

De zelfstandige jongen krijgen bij mij na het afvangen allemaal een eigen plekje en in deze kooien kregen de jongen mezen naast eivoer ook een mengeling van diverse zaden. Het op zaad zetten is zeer belangrijk want als men de jongen te lang op levend voer laat staan dan worden ze te fel/agressief. Met zaad en eivoer is dus de mate van agressie te regelen bij de vogels. Ik zelf vond de koolmees het minst prettig in de omgang en om ermee te kweken van de tot nu toe alle andere door mij gekweekte meessoorten. De verschijning maakt echter veel goed van deze altijd aanwezige drukke koolmees. Met 6 wettelijk goed geringde, natuurbroed wildkleur jongen koolmezen ben ik weer zeer tevreden en weer wat ervaring rijker. Deze vogels hebben weer plaats gemaakt voor een mij nieuw te kweken soort. Men vraagt wel eens aan mij wat er met een koppel van een bepaalde soort gebeurd als deze niet over gaan tot nestbouw of jongen niet grootbrengt. Mijn antwoord:deze blijven tot ze succesvol jongen hebben groot gebracht en dan pas gaan de vogels weg. Gaat een bepaald koppel niet weg (verkoop) of ik zie er een uitdaging in om er mee te proberen om ze in de broedkooi te kweken dan blijven ze nog een jaartje maar daarna gaan ze er op zeker uit. Het antwoord van de mensen is dan vaak: da’s gek. Ja dat is gek. Tekst: ARIE BAKKER te DORDRECHTFoto’s: Fam Bakker.Tekst en spelling controle : M.P.P.