8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
1/45
FRAUD AUDITS
Dr.Moh.Mansur MM.CPA
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
2/45
PERUBAHAN PARADIGMAAUDIT INTERNAL
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
3/45
PARADIGMA PERTAMA
Paradigma(o!a" mod#! in$#rna!audi$ %ang #r$ama &a!i
m#n#&an&an ada o's#rasingdan )oun$ing (#ngama$an dan$#a$an hi$ungan*+ !#'ihm#ngu$ama&an adar##r,orman)#
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
4/45
PARADIGMA -EDUA
• Tahun /0" 1i)$or Brin&m#ng#na!&an &ons# in$#rna!
)on$ro! s%s$#m" s#hinggam#ru'ah aradigma in$#rna!audi$ %ang ,o&us un$aman%a ara
r##r,orman)# m#n2adi ,o&usada &on$ro!3#ng#nda!ian
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
5/45
PARADIGMA -ETIGA
• In$#rna! audi$ m#n,o&us&an ada ,a&$or risi&o.Hu'ungan an$ara mana2#m#n risi&o d#ngan in$#rna!audi$ing" #r$ama &a!i di!a&u&an ada a4a! #ra $ahun/567an" s#2a& 2am#s mar$in m#ng#m'ang&an ris&)h#)&!is$ un$u& in$#rna! audi$or.
• -#mudian dim'ang&an m#$od# #s$imasi risi&o !#ha$$on" #ans dan !#4is ada #r$#ngahan #ra $ahun/867an. M#$od# 'aru ini diguna&an ,a&$or risi&os#'agai indi&a$or risi&o %ang diguna&an un$u&m#nghi$ung mung&inan risi&o %ang a&an $im'u!da!am sua$u 'isnis $#ru$ama ada indus$ri asuransi.
• -#mudian m#$od# ,a&$or risi&o ini dia&omodasi&anda!am Standards for Professional Practice of Internal
Auditing (SIAS No./* $#n$ang Ris& Ass#sm#n$ %angdi$#r'i$&an ada $ahun //5.
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
6/45
P#ru'ahan aradigma in$#rna!audi$or
Karakteristik Lama Baru
,o&us In$#rna! &on$ro! Busin#ss Ris&
R#sons R#a&$i,"s#$#!ahadian"$ida&'#r!an2u$" s#'agai#ngama$ da!am#r#n)anaans$ra$#gis organsasi
Coa)$i#"r#a!7$im#"#ngama$an'#r!an2u$"s#'agaiar$isian da!amros#s #r#n)anaans$ra$#gis
Ris& Ass#ssm#n$ Fa&$or risi&o P#r#n)anaan Snario
#ngu2ian -on$ro!3#ng#nda!ian#n$ing
Risi&o7risi&o#n$ing3u$ama
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
7/45
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
8/45
P#r!un%a #ng#$ahuan $#n$angFraud E
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
9/45
FRAUD9=
• Fraud is 2us$ a 'usin#ss ris&" and )an'# manag#9
• -#)urangan han%a!ah sua$u risi&ousaha" dan daa$ dinda!i&an9
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
10/45
Mod#! risi&o BisnisRisi&o !ing&ungan
P#saing inginan #!anggan inoasi $#&no!ogi s#nsi$ii$as hu'ungand#ngan #mi!i&
$#r'a$asan moda! o!i$i& hu&um #ra$uran indus$ri asar uang&a$as$roi&Risi&o ros#s
>#rasi•-#uasan #!anggan•sum'#rda%a manusia•B#&a! #ng#$ahuan•P#ng#m'angan rodu&•E:si#nsi•-aasi$as•-#s#n2angan &in#r2a
•Si&!us•P#n#n$uan sum'#r•E,#&$ii&asi sa!uran dis$ri'usi•-#mi$raan•-#$aa$an•Gangguan o#rasi•-#gaga!an rodu&32asa•As#& !ing&ungan•-#s#ha$an dan s#!ama$an•Erosi m#r#&
P#m'#rda%aan•-##miminan•-#4#nangan3'a$asan•P#!a&sanaan o!#h iha& !ain•Ins#n$i, r2a•-#siaan un$u& '#ru'ah•&omuni&asi
Pros#s #ngo!ahan3$#&no!ogi in,ormasi
•R#!#,ansi•In$#gri$as•A&s#s•-#$#r'a$asan•rasarana
In$#gri$as•-#)urangan mana2#man•-#)urangan #ga4ai3iha& $iga$ida&an m#!anggar hu&um
•P#n%a!ahgunaan•r#u$asi
-#uangan•Harga su&u 'unga
ma$a uang#&ui$as&omodi$asins$rum#n uangan
•Li&uidi$as arus &as'ia%a oor$uni$as
&ons#n$rasi
•-r#di$ #!anggaran&ons#n$rasi#!unasan 2aminan
R#si&o in,ormasi un$u& #ngam'i!an u$usan
Pros#s3o#rasiona!•P#n#n$uan harga rodu&32asa•P#ngu&uran #ri&a$an•P#ngu&uran(o#rasi*•#n%#suaian
P#!aoran•Anggaran dan r#n)ana•In,ormasi a&un$ansi•Ea!uasi #!aoran uangan•P#ra2a&an•Dana #nsiun
•Ea!uasi in#s$asi•P#!aoran un$u& m#m#nuhi#ra$uran3undang7undang
Ling&ungan3s$ra$#gis•P#man$auan !ing&ungan•Mod#! 'isnis•Por$o,o!io 'isnis•P#ni!aian•S$ru&$ur organisasi•P#ngu&uran (s$ra$#gi*•A!o&asi sum'#rda%a•P#r#n)anaan•Si&!us hidu
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
11/45
Audi$ing s Fraud E
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
12/45
Audi$ing s FraudE
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
13/45
DEFINISI FRAUDm#nuru$ B!a)&s La4 Di)$ionar% (H#nr% Cam'#!!
B!a)& da!am PPA STAN ?66*
• embracing all multifarious means &ic umaningenuit' can de"is&( and &ic are resorted to b'one indi"idual to get an ad"antage o"er oter b' falsesuggestions or suppression of te trust) It includesall surprise( trick( cunning( or dissembling( and an'unfair &a' &ic anoter is ceated.
• s#ga!a ma)am '#n$u& )ara !i)i& %ang daa$dir#n)ana&an manusia" dan sa!ah sa$un%a dii!ihun$u& di$#ra&an s#)ara indiidua!" guna m#m#ro!#hun$ungan dari orang !ain d#ngan )ara m#m'#ri&ansaran a$au #m'#rangusan3#ngin$imidasian'#naran.ha! $#rs#'u$ m#!iu$i u$an" $iumus!iha$" !i)i&an" a$au #n%#m'un%ian" dan )ara7)ara !ain %ang $ida& ,air %ang m#rugi&an orang !ain.
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
14/45
• A disonest acf( commited b'deceitful means( &it criminal intent(ohn Phi!is da!am PPA STAN ?66*
• P#rs#&$i, #nga)ara ,raud diar$i&ans#'agai disonest ad"antage isobtained b' an' deceitful means
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
15/45
Fraud adalah salah satu risiko
bisnis yang dapat kita kendalikan….
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
16/45
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
17/45
#nis )urangan
• Di!a&u&an $#rhada organisasi(agains$ $h# organia$ion*
• A$as nama organisasi (on '#ha!, anorgania$ion*
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
18/45
>))ua$iona! Fraud
• >))ua$iona! ,raud $#r2adi &ar#naadan%a #r'ua$an %ang m#rugi&anorganisasi %ang di!a&u&an o!#h ara
#ga4ai" mana2#r mauun #&s#&u$i,
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
19/45
B#n$u& >))ua$iona! Fraud
• A. Ass#$ Misaroria$ion (#ngg#!aan3#n%#!#4#ngan ass#$*d#ngan )ara . m#n)uri #n#rimaan (stealing receipt *" ?.m#n)uri&as" @. )urangan #ng#!uaran (disbursement *
• T#rmasu& da!am ass#$ misaroria$ion
. #n%#!#4#ngan uang &as ( )ash !ar)#n%*
?. P#n%#!#4#ngan uang &as d#ngan )ara s&imming (s&imming*
@. P#n)urian uang &as (,raudu!#n$ dis'urs#m#n$*; Ch#)&$am#ring" r#gis$r dis'urs#m#n$ s)h#m#s" 'i!!ing s)h#m#s"#
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
20/45
ADA MET>DE DASAR MEMPER>LEHSESUATU DARI >RANG LAIN SECARA
ILEGAL
• MENEMPEL-AN PIST>L DI -APALA>RANG LAIN DAN MEMA-SA-ANNAUNTU- MEMBERI-AN SESUATU -EPADA
ANDA
• MENGA-ALI" MENIPU" ATAU
MENCURANGI >RANG LAIN UNTU-MEMPER>LEH ASETNA
ROBBERY
FRAUD
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
21/45
UNSUR UNSUR FRAUD
• PENIPUAN+ MUSLIHAT
• -EPERCAAAN" ADALAH HAL ANGPALING DIPERLU-AN DALAMMELA-U-AN FRAUD
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
22/45
M#ngaa dan Bagaimanaorang 'ai& m#n2adi 2aha$=
TAANGAN FILMH> FRAUD HURTS >U AND >UR
>RGANISATI>NS,raud.4m
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
23/45
TIGA ELEMENT FRAUD
SEGITIGAELEMETFRAUD
Th#,$ a)$
Con)#a!m#n$
Con#rsion
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
24/45
-#naa orang m#!a&u&anFRAUD=
• Ada $#&anan (r#ssur#*
• Ada #!uang (oor$uni$%*
• Ada a!asan #m'#naran(ra$iona!ia$ion*
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
25/45
SEGITIGA FRAUD
SEGITI
GAA!I
anas
'#nsin o&sig#n
SEGITIGA
FRAUD
PRESSURE
>PP>RTUNI T
RATI>NALIJATI>N
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
26/45
TE-ANAN
(PRESSURE*
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
27/45
ENIS7ENIS PRESSURE
• TE-ANAN -EUANGAN
• -EBIASAAN BURU-" ANGMEMERLU-AN BANA- BIAA
• TE-ANAN ANG BERHUBUNGANDENGAN PE-ERAAN
• TE-ANAN LAINNA
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
28/45
TE-ANAN -EUANGAN
• RA-US3SERA-AH
• GAA HIDUP ANG BERLEBIHAN
• UTANG PERS>NAL ANG TINGGI
• SA-IT ANG MEMERLU-AN BIAA TINGGI
• MIS-IN -REDIT
• BARU HABIS RUGI BESAR
• -EBUTUHAN -EUANGAN ANG TA-TERDUGA
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
29/45
-EBIASAAN BURU-" ANGMEMERLU-AN BANA- BIAA
• UDI
• MENGGUNA-AN NAR->BA
• MINUM3CANDU AL->H>L• HUBUNGAN SE-SUAL DENGAN BIAA TINGGI
TE-ANAN ANG
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
30/45
TE-ANAN ANGBERHUBUNGAN DENGAN
PE-ERAAN• PENGA-UAN TENTANG >BPERF>RMANCE
• MERASA ADA -ETIDA-PUASAN -ERA
• TA-UT -EHILANGAN PE-ERAAN
• INGIN PR>M>SI
• MERASA DIGAI RENDAH
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
31/45
TE-ANAN LAINNA
• INGIN HIDUP LEBIH LAA-
• INGIN MENC>BA -ELEMAHAN SISTEM
• INGIN TENAR3TER-ENAL
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
32/45
PELUANG(>PP>RTUNIT*
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
33/45
PELUANG
-EMUNG-INAN MENEMBUNI-AN-ECURANGAN TANPA -ETAHUAN"UNTU- MENGHINDARI DIRI DARI
SAN-SI3 HU-UMAN
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
34/45
BANA- SE-ALI PELUANG UNTU- MELA-U-ANFRAUD" DALAM SESI INI -ITA BAHAS K ENIS
PELUANG. ANG PERTAMA BER-AITAN DENGANFA-T>R7FA-T>R INTERNAL C>NTR>L" SEDANG-AN
LIMA LAINNA TIDA- • -URANG ATAU LEMAHNA ->NTR>L ANG MENCEGAHDAN ATAU MENDETE-SI PERILA-U CURANG
• -ETIDA-MAMPUAN MENENTU-AN -UALITAS -ERA
• -URANGNA TINDA-AN ANG BERSIFAT -EDISIPLINAN
• INF>RMASI ANG TIDA- UTUH" -E-URANGAN A-SES
TERHADAP INF>RMASI
• ACUH TA- ACUH DAN APATIS
• TIDA- ADANA EA- AUDIT
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
35/45
-URANG ATAU LEMAHNA ->NTR>L ANGMENCEGAH DAN ATAU MENDETE-SI
PERILA-U CURANG
STRU-TUR PENGENDALIAN ANGEFE-TIF -EMUNG-INAN MERUPA-AN
LANG-AH PALING PENTING DALAMSUATU >RGANISASI ANG DAPATMENCEGAH DAN MENDETE-SI
-ECURANGAN >LEH PEGAAI
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
36/45
UNSUR7UNSUR STRU-TUR->NTR>L DALAM SETIAP
>RGANISASI
• LING-UNGAN PENGENDALIAN
• SISTEM A-UNTANSI• PENGENDALIAN PR>SEDUR DAN
A-TI1ITAS
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
37/45
LING-UNGANPENGENDALIAN
LING-UNGAN PENGENDALIAN ADALAHSUASANA -ERA ANGDICIPTA-AN3DIBERI-AN >LEH
>RGANISASI -EPADA SETIAP >RANG ANG BE-ERA DALAM >RGANISASI TERSEBUT
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
38/45
ELEMEN LING-UNGANPENGENDALIAN
• PERAN DAN C>NT>H ANG DIBERI-AN >LEHMANAEMEN
• ->MUNI-ASI3PERNATAAN MANAEMEN ANG->NSISTEN TENTANG MANA ANG DILARANG
DAN MANA ANG B>LEH• PR>SES RECRUITMENT PEGAAI ANG TEPAT
• STRU-TUR >RGANISASI DAN >B DESCRIPTI>N ANG ELAS
• ADA NTERNAL AUDIT DEPARTEMEN ANGEFE-TIF ANG DI->MBINASI-AN DENGANPR>GRAM PERLINDUNGAN ATAU PENCEGAHAN-ERUGIAN
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
39/45
SISTEM A-UNTANSI
• MERUPA-AN ELEMEN -EDUA DARISTRU-TUR PENGENDALIAN
• SISTEM A-UNTANSI ANG EFE-TIFA-AN MENEDIA-AN AUDIT TRAIL
ANG MENAMIN BAHA SETIAPFRAUD A-AN DAPAT DI-ETAHUI DAN
C>NCEALMENT A-AN SULITDILA-U-AN
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
40/45
PENGENDALIAN PR>SEDURDAN A-TI1ITAS
• PEMISAHAN TUGAS ATAUMELA-U-AN PENIMPANAN ASETBERSAMA
• SISTEM >T>RISASI
• PENGECE-AN SECARA INDEPENDEN
•PERLINDUNGAN FISI- ATAS ASET• D>-UMEN DAN PENCATATAN
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
41/45
ALASAN PEMBENARAN(RATI>NALIJATI>N*
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
42/45
ALASAN PEMBENARAN(RATI>NALIJATI>N*
• PERUSAHAAN BERHUTANG -EPADA SAA
• SAA HANA MEMINAMNA DAN SEGERAMENGEMBALI-AN
• TA- ADA >RANG ANG DIRUGI-AN• SAA PANTAS DAN BERHA- MENDAPAT-AN
LEBIH
• ANG SAA LA-U-AN UNTU- TUUAN ANG BAI-
• -ALAU ITU TA- SAA LA-U-AN"MA-AINTEGRITAS DAN REPUTASI SAA A-AN RUSA-(DEMI GENGSI*
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
43/45
BAGAIMANA MENADI FRAUDAUDIT>R=
• Fraud audi$or ada!ah ro,#si %ang $#rgo!ong masih'aru dan m#rua&an #ng#m'angan3s#sia!isasidari ro,#si a&un$an" audi$or" !a4%#r" #n#ga&hu&um (o!isi dan 2a&sa*" dan ra&$isi7ra&$isi !ain%ang '#r&ai$an d#ngan #n)#gahan dan
#nd#$#&sian ra&$i&7ra&$i& )urangan.• Fraud audi$or s#)ara g!o'a! dina! s#'agai
C#r$i:#d Fraud E
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
44/45
BAGAIMANA MENADI FRAUDAUDIT>R=
• Un$u& m#n2adi s#orang ,raud #
8/16/2019 Kuliah 12. Internal Audit
45/45
TERIMA -ASIH