ศลปนคอนเซปชวลหญงในประเทศไทย

โดย

นางสาวอษาวด ศรทอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาทฤษฎศลป ภาควชาทฤษฎศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2557

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

ศลปนคอนเซปชวลหญงในประเทศไทย

โดย นางสาวอษาวด ศรทอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาทฤษฎศลป ภาควชาทฤษฎศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2557

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

THAI FEMALE ARTISTS WITH CONCEPTUAL IN THAILAND

By Miss Usawadee Srithong

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Fine Arts Program in Art Theory

Department of Art Theory Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2014 Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ ศลปนคอนเซปชวลหญงในประเทศไทย ” เสนอโดย นางสาวอษาวด ศรทอง เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาทฤษฎศลป

……........................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารยสธ คณาวชยานนท

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยศ อษฏวรพนธ) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารย พเชษฐ เปยรกลน ) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (รองศาสตราจารยสธ คณาวชยานนท) ............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

54005216: สาขาวชาทฤษฎศลป ค าส าคญ: ศลปนหญง / ศลปะแนวคอนเซปชวล / แนวคดสตรนยม อษาวด ศรทอง: ศลปนคอนเซปชวลหญงในประเทศไทย. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ: รศ. สธ คณาวชยานนท. 146 หนา.

ประเทศไทยถอเปนดนแดนทมความหลากหลายทางศาสนาและวฒนธรรม ท าใหสงคมไทยเตมไปดวยประเดนหรอเรองราวตางๆ ทเปนแรงบนดาลใจใหศลปนหยบยมมาใชในการสรางงานศลปะ โดยเฉพาะกลมของศลปนหญงในประเทศไทยทสรางสรรคผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล ซงแมจะมจ านวนนอยกวาศลปนชายอยมาก แตพวกเธอกลบแสดงใหเหนกลมกอนความคดทวพากษวจารณสงคมไทยซงเตมไปดวยวฒนธรรม ความเชอ ทตกรอบและจ ากดสทธตางๆ ของสตรเพศ ผานผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลทอาศยสอ เชน จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ ภาพถาย วดโอ เสยง แสง รวมถงรางกายของตวศลปนเองในการแสดงออกถงความคด ความเชอ และทศนะคตทพวกเธอมตอตนเองและสงคม

ภาควชาทฤษฎศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา........................................ ปการศกษา 2557 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ ........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

54005216: MAJOR: ART THEORY KEYWORD: FEMALE ARTIST / CONCEPTUAL ART / FEMINIST ART

USAWADEE SRITHONG: THAI FEMALE ARTISTS WITH CONCEPTUAL IN THAILAND. THESIS ADVISOR: ASSOC. PROF. SUTEE KUNAVICHAYANONT. 146 pp. Thailand is a land of various religion and culture; so Thai society contains a lot of factor or stories that inspire artists to create their artwork, especially, the female artist who create conceptual artwork. Although this kind of artist is less than the male artist, but they have shown some concept of criticism to Thai society. Therefore we can see various culture, belief that limits many types of right of female via conceptual art by using some media; such as: painting, sculpture, graphic art, photograph, video, voice, light and the artist’s body to express their idea, belief and attitude that they have toward themselves and society,

Department of Art Theory Graduate School, Silpakorn University Student's signature ........................................ Academic Year 2014 Thesis Advisor's signature ........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การท างานใหส าเรจลลวงไดนนยอมมอปสรรคทเขามาขวางทางอยเสมอ อยทวาเราจะเขมแขงและกาวขามมนไดเรวแคไหน ซงแนนอนวาก าลงใจนนเปนสงส าคญทท าใหเรา ฝาฟนอปสรรคหรอปญหาตางๆ ไปได ขาพเจาจงขอขอบคณครอบครวทสนบสนนและผลกดนสงทลกคดและลงมอท าดวยความเชอใจเสมอมา ขอบพระคณรองศาสตราจารยสธคณาวชยานนท ทคอยเคยวกร าใหวทยานพนธเลมนส าเรจลลวงลงได ขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร.ชยยศ อษฏวรพนธ และ รองศาสตราจารยพเชษฐ เปยรกลน ส าหรบแงมมทางศลปะทจะเปนประโยชนตอขาพเจาตอไป ขอบคณศลปนทกทานส าหรบการเสยสละเวลาเพอขอมลของวทยานพนธ ขอบคณก าลงใจจากอาจารย พ นอง และเพอนๆ ชาวบางแสนและศลปากรทกทาน และขอบพระคณอยางสงกบกองบรรณาธการนตยสารไฟนอารท ซงน าโดยพหนอง ธวชชย สมคง และ พอด ศนนชล นวมนวล ทใหโอกาสในการรวมงานและสนบสนนความคดและผลงานวทยานพนธของขาพเจาเสมอมา

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย.................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ............................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ..................................................................................................................... ฉ

สารบญภาพ............................................................................................................................... ฌ

บทท

1 บทน า............................................................................................................................... 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา................................................................ 1

วตถประสงคของการวจย....................................................................................... 4

ขอบเขตของการวจย............................................................................................. 4

ขนตอนการวจย..................................................................................................... 4

วธการด าเนนการวจย............................................................................................. 5

เวลาทใชในการวจย .............................................................................................. 5

แหลงขอมล........................................................................................................... 5

2 ก าเนดคอนเซปชวลอารต................................................................................................ 6

แนวคดสตรนยมตอผลงานของศลปนหญง........................................................... 13

รปแบบของศลปะแนวคอนเซปชวล...................................................................... 22

3 ศลปะแนวคอนเซปชวลในประเทศไทย......................................................................... 24

ศลปนหญงไทยกบผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล............................................... 28

การกระจายแนวคดของศลปะแนวคอนเซปชวลในไทย....................................... 31

การขยายตวของศลปะแนวคอนเซปชวลในประเทศไทย...................................... 34

4 ศลปนคอนเซปชวลหญงในประเทศไทย…………………............................................ 36

รสลน กาสต……………………………………………………………………. 38

อารยา ราษฏรจ าเรญสข………………………………………............................. 47

พนร สณฑพทกษ……………………………………………………………… 57

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา

วนทนย ศรพฒนานนทกร……………………………………............................ 66

สดศร ปยออก………………………………………………………..………… 79

บญศร ตงตรงสน…………………………………………………….………… 90

อมหทย สวฒนศลป………………………………………………….………… 99

ปรยาชนก เกษสวรรณ.........................................................................………….. 114

อรวรรณ อรณรกษ……………………………………………............................ 123

บษราพร ทองชย………………………………………………............................ 130

5 สรป.................................................................................................................................. 137

รายการอางอง………………………………………………………......................................... 142

ประวตผวจย............................................................................................................................... 145

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 Marcel Duchamp, Fountain , 1917. ….…………………………………………...... 7 2 Joseph Kosuth, One and Three Chairs, 1965.……………………………………...... 10 3 Robert Barry, Radiation Pieces, 1969.……………………................................... 12 4 Mel Bochner, Working Drawings and Other Visible Things on Paper Not Necessarily

Meant to Be Viewed as Art,1966.…………………………………........................................

13 5 Martha Rosler ,Semiotics of the Kitchen, 1975…………………………………….. 17 6 Adrian Piper, Catalysis IV, 1970. ………………………………………………….. 18 7 Ana Mendieta , Rape Scene, 1973.………………………………………………..... 19 8 Jenny Holzer, Truisms, 1977-1979. ………………………………………………….. 20 9 Cildo Meireles, Insertions into Ideological Circuits, 1970. ………………………. 22

10 กมล ทศนาญชล, หลอดสและทะเลทราย, 2518 -2519……………………………... 26 11 ชลด นมเสมอ,ประตมากรรมชนบท, 2525……………………………………….... 27 12 รสลน กาสต, ไปรษณยรสลน, 2526………………………................................... 28 13 อภนนท โปษยานนท, สอนศลปใหไกกรง, 2528…………………....................... 29 14 กมล เผาสวสด, บทเพลงแหงศลปะทตายแลว, 2528………………….................... 30 15 มณเฑยร บญมา, Story From The Farm , 2532………………….................…….. 31 16 ฤกษฤทธ ตระวนช, Untitled 1990 (Pad Thai) , 2533…………………................... 32 17 อารยา ราษฎรจ าเรญสข , การเดนทางของผหญงไทย , 2538…………………......... 33 18 โครงการ ทนา (The Land)..…..…………………………………………………...... 35 19 ไปรษณยรสลน สงน าใหปลาสงขาวโพดใหเปด โดย รสลน กาสต , 2526……….. 39 20 รสลน กาสต, ไปรษณยรสลน สงน าใหปลาสงขาวโพดใหเปด, 2526………........... 40 21 ครงชวต โดย รสลน กาสต, 2535………………………………………………..... 41 22 สกายเลอรและฉน โดย รสลน กาสต, 2546…………………………………............ 42 23 สกายเลอรกบหมาวด โดย รสลน กาสต, 2546-2547............................................. 43 24 สกายเลอรและฉนในออสเตรเลย โดย รสลน กาสต, 2552………………………….. 43 25 มจฉาบ าบด โดย รสลน กาสต, 2554……………………....................................... 44 26 ไลนถงสกายเลอร โดย รสลน กาสต, 2555…………………………………………. 45

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

ภาพท หนา

27 บนทกในภาพพมพ โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2530………………………......... 48 28 เรองเลาในหอง โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2533………………………………… 49 29 น าไมนง โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2536……………………………………….. 49 30 The Dinner with Cancer IIโดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2537……………………... 50 31 Reading for Three Female Corpsesโดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2540……………. 51 32 I'm living โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2545……………………………………… 52 33 การทองเกาวน โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2546………………………….…….... 53 34 Feces,Life,Love,Lust โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2549…………………………. 54 35 ในความพรามวของปรารถนาโดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2550…………………. 54 36 ในสถานการณเชนน สงเดยวทควรใสใจคอการทรยศของดวงจนทร โดย อารยา

ราษฏรจ าเรญสข, 2552………………………………………………………..

55 37 พนร สณฑพทกษ, Natural Tensions, 122 x 122 ซม.………………………………… 58 38 พนร สณฑพทกษ, Pink Breast, สอะครลกและสชอลคบนกระดาษ,

105.5 x 106.5 ซม…………………………………………………………......

59

39 พนร สณฑพทกษ, Breast Stupas,2543, 122 x 500 ซม…………………………….. 60 40 พนร สณฑพทกษ, หนนนม, 2544 ………………………………………………..... 61 41 พนร สณฑพทกษ, Breast Stupa Cookery, 2548……………………………………. 62 42 พนร สณฑพทกษ, Body Borders : Anything Can Break ณ หอศลปวทยนทรรศน

จฬาลงกรณมหาวทยาลย………………………………………………………

63 43 พนร สณฑพทกษ, Hanging by a Thread, 2555…………………………………….. 64 44 พนร สณฑพทกษ, Breast Stupas Topiary, 2556………………………………........ 65 45 วนทนย ศรพฒนานนทกร, ผลงานชด Personal Space, 2540-2541……………….... 68 46 วนทนย ศรพฒนานนทกร, My name is Wantanee Siripattananuntakoon, 2542…... 69 47 วนทนย ศรพฒนานนทกร, I am Santee Wantanee, 2542…………………………. 70 48 วนทนย ศรพฒนานนทกร, Wantanee is here no.1, 2544…………………………... 71

49 วนทนย ศรพฒนานนทกร, Wantanee's one man show , 2549…………………….. 72 50 วนทนย ศรพฒนานนทกร, A Wantanee Retrospective, 2550……………………... 73 หนา

สำนกหอ

สมดกลาง

ฎ

ภาพท 51

วนทนย ศรพฒนานนทกร, I don't do anything. I just give someone my images to.., 2553…………………………………………………………………….

หนา

74 52 วนทนย ศรพฒนานนทกร, International Artists?, 2554…………………………... 75 53 วนทนย ศรพฒนานนทกร, (Dis)continuity, 2555……………………………....... 76 54 วนทนย ศรพฒนานนทกร, Living with Uncommon value, 2556………………… 77 55 สดศร ปยออก, โครเชต , ภาพพมพหน, 2544..……………………………………. 79 56 สดศร ปยออก, ย าไปขางหนา, 2545……………………….………………………. 80 57 สดศร ปยออก, 39 Bread Flowers, 2547…………………...……………………… 82 58 สดศร ปยออก, The Dinner, My Blue: Drawing My Life With The Blue on The

White, 2548………………………...………………………………………

83

59 สดศร ปยออก, จดนดพบ, 2550…………………………………………………… 84

60 สดศร ปยออก, The street of two birds, 2550……………………………………... 85 61 สดศร ปยออก, Life-Living (ชวต-ชวา), 2554……………….............................. 86

62 สดศร ปยออก, Kissing Room, 2555………………………………………………. 87 63 สดศร ปยออก, Drink form the hearts, 2557………………………………………. 88 64 บญศร ตงตรงศลป , The Mute girl and The Singing Village, 2547………………. 91 65 ผลงาน The Invisible City ของ บญศร ตงตรงศลป ซงไดรบรางวล ปยต เงา

กระจาง………………………………………………………………………

92 66 บญศร ตงตรงศลป, The Dragonfly flying to the moon, 2551…………………….. 93 67 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน Giving And Taking …. 95 68 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน Cross ………………... 96 69 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน The Thinker ………… 97 70 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน When the Time Comes 98 71 อมหทย สวฒนศลป, Lifespan, 2549, ถกเสนผม , 12.5x14x0.5 ซม……………… 101 72 อมหทย สวฒนศลป, My Father’s Pigtail, 2550…………………………………… 102 73 อมหทย สวฒนศลป, ดอกไมของฉน, 2549………………………………………... 103 74 อมหทย สวฒนศลป, summer , 2549………………………………………………. 103 75 อมหทย สวฒนศลป, ฝาแฝด (อม เอม), 2551……………………………………… 101

สำนกหอ

สมดกลาง

ฏ

ภาพท 76

อมหทย สวฒนศลป, หมอนของพอ-หมอนของแม , 2551…………………………

หนา 105

77 อมหทย สวฒนศลป, อายขยของพอ, 2551………………………………………… 106 78 อมหทย สวฒนศลป, birth of venus, 2553…………………………………………. 107

79 อมหทย สวฒนศลป, See-true, 2553 ………….…………………………………… 108 80 อมหทย สวฒนศลป, Untitled, 2555…………………......………………………... 109 81 อมหทย สวฒนศลป, Hair for Fope: The New Beginning , 2555………………… 109 82 อมหทย สวฒนศลป, Lady Boobs , 2555……………….…………………………. 110 83 ผลงานในโครงการ Art meet Fashion BAZAAR-2013………………..………….. 111

84 อมหทย สวฒนศลป, Four Crowns, 2557…………..……………………………… 112 85 ปรยาชนก เกษสวรรณ, อคตทางเพศ, 2550…………..……………………………. 115 86 ปรยาชนก เกษสวรรณ, Heiress No. 2 ผลงานในชด Differ-ence , 2553 ………… 117 87 ปรยาชนก เกษสวรรณ, One Way , 2553………………..…………………..……. 118 88 ปรยาชนก เกษสวรรณ, ผลงานชด ผหญงและความเชอในครอบครวพนถน , 2553 119 89 ปรยาชนก เกษสวรรณ, เมอตอน , 2553………..…………………………….……. 120 90 ผลงานการแสดงสดในวนเปดนทรรศการ Possessed/Poached ณ Tang

Contemporary Art กรงเทพ , 2554 ………………………………………….

121 91 ปรยาชนก เกษสวรรณ On Line Processing, 2553 ………….…………………….. 122 92 อรวรรณ อรณรกษ, I am a Woman..………………………………………………. 123 93 อรวรรณ อรณรกษ, Supernoyz.……………………………………………………. 124 94 อรวรรณ อรณรกษ, Rich Tomorrow.………..………………………………….… 125 95 อรวรรณ อรณรกษ, Drifting Map of Bangkok, 2555…………..………..………... 126 96 อรวรรณ อรณรกษ, Hello Audience "Where Are You?", 2555………..………… 127 97 อรวรรณ อรณรกษ, What are they doing inside ?, 2556………..…………………. 127 98 อรวรรณ อรณรกษ, Follow Me, 2557……………………………………………... 128 99 บษราพร ทองชย, ผลงานจากนทรรศการเรองของผหญง (ฉน) หรอ All About

Her,2553…………………………………………………………………….

131 100 บษราพร ทองชย, ผลงานจากนทรรศการผชาย หมายเลข 10 หรอ The Man Number

10, 2555……………………………………………………………………...

132

สำนกหอ

สมดกลาง

ฐ

ภาพท

101

บษราพร ทองชย, ผลงานชด My Collection : ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล ความสมพนธและการสะสมรกและใครของหญงสาว ,2556………....………

หนา

135

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1 บทน า

1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา

แมเวทการประกวดศลปกรรม หรอแกลเลอรตางๆ ของประเทศไทยในปจจบนจะมจ านวนเพมมากขน แตดเหมอนวาจ านวนของศลปนหญงในประเทศไทยยงมนอยกวาศลปนชายอยมาก เหนไดจากจ านวนของศลปนทไดรบรางวล เกยรตนยมเหรยญทอง เหรยญเงน และเหรยญทองแดงจากการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 1- 56 (พ.ศ.2492-2556) รวมทงสน 471 คน เปนศลปนชายจ านวน 411 คน และศลปนหญงจ านวน 60 คน หรอรอยละ 12.73 ของศลปนทงหมด1 ความแตกตางทเหนไดชดในจ านวนของศลปนหญงยงปรากฏผานจ านวนของนกศกษาในแตละรนของคณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร เชนในป พ.ศ. 2526 คณะจตรกรรมฯ เปดรบนกศกษาชนปท 1 จ านวน 47 คน มผผานการคดเลอกเปนนกศกษาหญงจ านวน 3 คน นกศกษาชายจ านวน 44 คน โดยหลงจากส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรแลวมเพยง จนทนา แจมทม 1 ใน 3 ของนกศกษาหญงทยงคงสรางสรรคผลงานศลปะอยางตอเนอง2

สวนในป พ.ศ. 2528 คณะจตรกรรมฯ เปดรบนกศกษาจ านวน 45 คน มผผานการคดเลอกเปนนกศกษาหญงจ านวน 3 คน และนกศกษาชายจ านวน 42 คน3 ซงหลงจากส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรแลว กลบไมมนกศกษาหญงในรนทด ารงชพในฐานะศลปน นนอาจเปนเพราะกรอบความคด ขนบธรรมเนยม และวฒนธรรมของไทย ซงผปกครองสวนใหญนนมองวาอาชพศลปนยากตอการด ารงชพ มหน าซ าเมอไดเขาเรยนศลปะและส าเรจการศกษาแลว นอยคนทจะประสบความส าเรจในฐานะศลปนอสระ อนเนองมาจากระบบเศรษฐกจของไทยทยงไมเออตอการด ารงอยของอาชพศลปน ท าใหเมอศลปนหญงมบตรจงตองหาอาชพหลกทไดรบเงนเดอนประจ า และหลายคนกหางหายจากการสรางงานศลปะดวยภาระตางๆ

นอกจากจ านวนของศลปนหญงในประเทศไทยทนอยกวาศลปนชายแลว เมอแบงแยกศลปนหญงทสรางสรรคผลงานศลปะในแนวคอนเซปชวลจะพบวานอยกวาศลปนหญงทท างา

1 5 ทศวรรษศลปกรรมแหงชาต (กรงเทพฯ: หอศลปมหาวทยาลยศลปากร, 2544), 370-

378. 2 สมภาษณ เสนย แชมเดช, ศลปน, 6 มกราคม 2557.

3สมภาษณ อลงกรณ หลอวฒนา, ศลปน, 2 มกราคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

2

ประเภทจตรกรรมและภาพพมพอยมาก เบองตนจากการศกษาพบวา ศลปนหญงไทยทสรางสรรคผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลอยางตอเนองหลงส าเรจการศกษานนม 10 ทาน คอ รสลน กาสต, อารยา ราษฎรจ าเรญสข, พนร สณฑพทกษ, วนทนย ศรพฒนานนทกร, สดศร ปยออก, บญศร ตงตรงสน, อมหทย สวฒนศลป, ปรยาชนก เกษสวรรณ, อรวรรณ อรณรกษ และ บษราพร ทองชย ซงทงหมดลวนเคยไดรบรางวลตางๆ จากการประกวดศลปกรรมและจดแสดงผลงานเดยวและกลมอยางตอเนองทงในและตางประเทศ

ส าหรบศลปะแนวคอนเซปชวลนน เรมตนขนปลายครสตทศวรรษ 1960 หรอราวปพ.ศ. 2503 เมอศลปนไดน าองคประกอบทางความคดมาใชแทนวสดตางๆ ในการน าเสนอผลงานศลปะในรปแบบทไรวตถ ซงเปนความตางจากการน าเสนอศลปะในรปแบบเดม เมอเปนเชนนผลงานศลปะอาจอยในรปของบตรเชญ สจบตร ปายโฆษณา บทสมภาษณ หรอกลายเปนขอมลทอยในลายลกษณอกษร และหลายครงทผชมมกเขาไปเปนสวนหนงของผลงานอยางไมทนรตว4

รปแบบของคอนเซปชวลอารตททดลองกนมาระหวางป ค.ศ. 1966-1975 (พ.ศ. 2509-2518) นนไมสามารถตความออกมาในลกษณะเดยวกนโดยระบจากสอทใชและเนอหาของเรองทจะน าเสนอได อยางไรกตามเราสามารถสรปลกษณะของคอนเซปชวลอารตออกมาไดเปนสลกษณะ แมวาอาจจะมองเหนความแตกตางไดไมชดเจนนก ทวาแตละขอกแสดงใหเหนวา คอนเซปชวลอารตน ามาซงมมมองและความเขาใจใหมๆ ตอศลปะ ลกษณะแรกคอ การแยกความคดออกจากตวงานศลปะ ส าหรบศลปะคอนเซปชวลทงสองสงนมความเทาเทยมกน การสรางสรรคเชงฝมอของศลปนลดนอยถอยลงไปเนองจากศลปนบอกลาการท างานศลปะทเพยบพรอมตามหลกสนทรยศาสตร ลกษณะทสอง การวเคราะหเขามามบทบาทส าคญ ทวาท าใหเกดความขดแยงกบกฎเกณฑศลปะสมยใหมทมองศลปะในลกษณะของทศนศลป เนองจากศลปนละทงเนอหาดานสนทรยศาสตรไป ลกษณะทสาม บรบทในการท างานศลปะเกยวของกบสนคาและการจ าแนกแจกจายสนคา การน าเสนอทางศลปะสงผลใหสถานภาพของการจ าแนกแจกจายนนเปลยนแปลงไป ลกษณะทส บทบาทหนาทของศลปะแปรเปลยนไป การท างานศลปะมวธการหลากหลายและผกพนอยกบบรบททางสงคมและการเมอง5

ส าหรบประเทศไทยผลงานของศลปนหญงนนถกพดถงมากขนราวป พ.ศ. 2538 จากนทรรศการศลปะ Femininity ซงรวบรวมผลงานของศลปนหญงในประเทศไทยหลายสบชวตออกจดแสดง ณ ศนยประชมแหงชาตสรกต ซงในปเดยวกน อารยา ราษฏรจ าเรญสข ยงไดน าเสนอ

4 ดาเนยล มารโซนา, คอนเซปชวลอารต (เชยงใหม: เดอะเกรทไฟนอารท, 2552), 7.

5 เรองเดยวกน, 25.

สำนกหอ

สมดกลาง

3

ผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลทมชอวา การเดนทางของผหญงไทย ซงเธอไดรบแรงบนดาลใจจากการเดนทางไปศกษาตอ ณ ประเทศเยอรมนและพบกบทศนคตแงลบทชายชาวตางชาตหยบยนใหกบหญงชาวสยามไมเวนแมแตเธอ ซงปญหาหญงขายบรการทางเพศทเรอรงมาถงปจจบนนนมทมาจากการททหารอเมรกนจ านวนมากเขามาในประเทศไทยเพอท าสงครามในอนโดจน ระหวางป พ.ศ. 2508 – 2518 โดยทหารอเมรกนจะท างานและใชชวตอยในกรงเทพฯ และจงหวดทมความส าคญทางยทธศาสตร ท าใหถนนพฒนพงศ ถนนเพชรบรตดใหมของกรงเทพฯ เตมไปดวยบารดนตรรอค อาบอบนวด ไนตคลบ ภตตาคาร โรงแรมมานรดและหญงขายบรการ6

ในป พ.ศ. 2538 ยงพบ พนร สณฑพทกษ อกหนงศลปนหญงไทยทสรางสรรคผลงานศลปะในแนวคอนเซปชวล โดยการน ารปลกษณของทรวงอกเขามาใชในผลงานชดตางๆ ของเธอ รปทรงเหลานนไดถกเปลยนแปลงวสด สถานท และกระบวนการในการสรางสรรคอยางตอเนอง บางครงมนยงล าเขาสเมนอาหารทศลปนใหเชฟ เพอนๆ และผสนใจลงมอประกอบสราง ซงผลงานชดแรกของพนรทใชหนาอกเปนสญลกษณนนปรากฏผานนทรรศการ Breast Works (พ.ศ. 2538) ผลงานจากการเฝาสงเกต และตงค าถามกบการเปลยนแปลงของรายกายในชวงขณะทเธอตงครรภ ท าใหพนรพบวา

นม/ หนาอก/ ทรวงอก เปนสรระสวนหนงของเพศหญงทละเอยดออน ออนไหว มบคลก มนเปนสญลกษณหนงของ ความงาม มนเปนแหลงอาหารอนส าคญทสดของทารก มนเปนสญลกษณของการเปนวตถทางเพศของมนษยเพศหญง มนเปนความนมนวล อบอน มนเปนความกดดน มนเปนทางระบาย มนกลายเปนสงตองหามในบางวฒนธรรม....7

หลงจากนนผลงานของพนรทน ารปทรงของทรวงอกเขามาใชเปนสญลกษณในผลงานจงปรากฏในนทรรศการตางๆ ทจดขนอยางตอเนองทงในและตางประเทศ อาท นทรรศการ ‘Shibui - Breast Stupas’ ณ Seinan Gakuin University Library ประเทศญปน นทรรศการ ‘Breasts >>> Vessels >>> Clouds’ ณ Galerie Alain de Guillard ประเทศฝรงเศส นทรรศการ ‘Quietly Floating’ ณ Tyler Rollins Fine Art ประเทศสหรฐอเมรกา และ ‘Cold Cuts’ นทรรศการเดยวครงลาสดของเธอทจดขน ณ Yavuz Fine Art ประเทศสงคโปร ในป 2557

เมอจ านวนของศลปนทสรางสรรคผลงานศลปะในแนวคอนเซปชวลเพมมากขนแตในขณะเดยวกนเวทการประกวดศลปะ แกลเลอร และหอศลปในประเทศไทย ทเปดพนทรองรบผลงานในรปแบบดงกลาวยงนอย ในป พ.ศ. 2543 อรรฆย ฟองสมทร ภณฑารกษ หอศลป

6 กรงเทพฯ 226 (กรงเทพฯ：หอศลปวฒนธรรมแหงกรงเทพมหานคร, 2552), 66-67.

7 พนร สณฑพทกษ, Breast Worka (กรงเทพ: สลมอารตสเปซ, 2538), 2.

สำนกหอ

สมดกลาง

4

มหาวทยาลยกรงเทพ และ นพนธ โอฬารนเวศน ผอ านวยการหอศลปมหาวทยาลยกรงเทพ จงไดจดโครงการประกวดศลปกรรมแบรนดนว เพอเปดโอกาสใหศลปนรนใหมไดแสดงผลงานเดยวของตนครงแรกในหอศลปหรอพนททางเลอกทโครงการจดเตรยมไว ปจจบนโครงการประกวดศลปกรรมแบรนดนวไดด าเนนงานมากวา 10 ป มศลปนหญงทแจงเกดจากเวทนหลายทานอาท สดสร ปยออก, บษราพร ทองชย, อรวรรณ อรณรกษ, บญศร ตงตรงสน ทงหมดลวนสรางสรรคผลงานศลปะและจดแสดงอยางตอเนองทงในและตางประเทศ ซงขาพเจาจะไดท าการศกษาประวต แรงบนดาลใจ แนวความคด รปแบบ อทธพล และพฒนาการในผลงานของศลปนหญงกลมนตอไป 2. วตถประสงคของการวจย

ศกษาประวต แนวความคด ของผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล (Conceptual Art) ของศลปนหญงในประเทศไทย ระหวางป พ.ศ. 2526-2556 โดยน าทฤษฎสตรนยม (Feminist Art) เขามาใชในการวเคราะหผลงานของศลปน 3. ขอบเขตของการวจย

ศกษาประวต แนวความคด ในผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล (Conceptual Art) ของศลปนหญงในประเทศไทย และศลปนหญงไทยทพ านกในตางประเทศทสรางสรรคผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล (Conceptual Art) ระหวางป พ.ศ. 2526-2556 โดยน าทฤษฎสตรนยม (Feminist Art) เขามาใชในการวเคราะหผลงานของศลปน ซงขาพเจาจะเลอกศกษาผลงานของศลปนหญงทเคยไดรบรางวลตางๆ จากการประกวดศลปกรรมและหรอจดแสดงผลงานเดยวและกลมอยางตอเนองหลงส าเรจการศกษา โดยอาศยฐานขอมลจากนทรรศการศลปะทถกตพมพผานลายลกษณอกษรในนตยสารศลปะ สจบตร หนงสอ และการสมภาษณศลปนหญง 4. ขนตอนการวจย 1. รวบรวมขอมลจากนทรรศการศลปะทถกตพมพเปนลายลกษณอกษรในนตยสารศลปะ หนงสอ สจบตร และท าการสมภาษณศลปน นกวชาการ และผเกยวของ 2. ศกษาขอมลเกยวกบเหตการณตางๆ ของสงคมไทย เพอน ามาประกอบการวเคราะหศลปนและผลงาน 3. จดพมพและเผยแพรงานวจย

สำนกหอ

สมดกลาง

5

5. วธการด าเนนการวจย งานวจยชนนเปนการวจยเชงคณภาพ โดยศกษาผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล

(Conceptual Art) ของศลปนหญงในประเทศไทย ระหวางป พ.ศ. 2526-2556 โดยน าทฤษฎสตรนยม (Feminist Art) เขามาใชในการวเคราะหผลงานของศลปน ซงอาศยฐานขอมลจากนทรรศการศลปะ เอกสารและการสมภาษณศลปน ภณฑารกษ และหนวยงานทเกยวของ 6. เวลาทใชในการวจย

ระยะเวลาทใชในงานวจย ประมาณ 1 ป โดยเรมงานวจยตงแตเดอนมนาคม พ.ศ. 2557 – มนาคม 2558 7. แหลงขอมล

หอสมดมหาวทยาลยศลปากร, แกลเลอร, การสมภาษณศลปน ภณฑารกษ และผท เกยวของ

สำนกหอ

สมดกลาง

6

บทท 2

ก าเนดคอนเซปชวลอารต

ศลปนคอนกรงสรรคทไมหยดนง ท าใหแนวคดและรปแบบศลปะลวนปรบเปลยน

ตามแตสงทศลปนเลงเหน ศลปนจงมกคนควาทดลองหาความเปนไปไดตางๆ ในการสรางานศลปะ

เชนในป ค.ศ. 1914 (พ.ศ.2457) มารเซล ดชองป (Marcel Duchamp) ศลปนลกครงอเมรกน – ฝรงเศส

ไดน าลงใสขวดทไดจากรานขายของทวไปในปารสมาตดปายเพอประกาศวาลงใสขวดเปลาๆ คองาน

ศลปะของเขา ผลงานชนนสะทอนใหเหนความคดของดชองปทเรมตงค าถามเกยวกบความหมายท

แทจรงของศลปะทรบรผานการมองเหน ดชองปยงน ากรรมวธสองอยางไดแก การน าถอยค ามา

ผสมผสานกบภาพและการน าสงของส าเรจรปมาใชในการสรางงานศลปะ เพอใหไดมาซงศลปะเพอ

ตวศลปะเอง จนท าใหมารเซล ดชองป กลายเปนผบกเบกวงการศลปะแนวคอนเซปชวลในเวลาตอมา

ถอยแถลงในงานศลปะของดชอมปยงคงปรากฏตามสอตางๆ อยางท ดาเนยล มารโซนา

(Daniel Marzona) ไดกลาวถงวลของดชองปในหนงสอ คอนเซปชวลอารต ทเขาเขยนขนวา

“ผมกลบมองไปทความคด ไมใชผลผลตทจบตองไดเพยงอยางเดยว”1 ขอความดงกลาวแสดงให

เหนถงการคดตอตานระบบการซอขายงานศลปะทมกถกก าหนดจากตวกลางอยางผซอ หอศลป หรอ

แกลเลอรทงยงเปนการตอตานรปแบบหรอขนบของงานศลปะแบบเกา สงเหลานนถกพสจนอกครง

เมอในป ค.ศ . 1915 (พ.ศ.2458) ดชองปไดย ายจากประเทศฝรงเศสเขาพ านก ทนวยอรก

สหรฐอเมรกา และใชนามแฝงวา รชารด มตต (Richard Mutt)ในการสงผลงานทมชอวา น าพ

(Fountain) เขารวมงานนทรรศการของสมาคมศลปน ซงผลงานชนนเปนเพยงโถปสสาวะส าเรจรป

ทดชองปเซนตลายเซนตของเขาลงไปผลปรากฏวาคณะกรรมการประจ าสมาคมไมยอมรบใหผลงาน

ชนนออกจดแสดง หลงจากนนดชองปจงประกาศลาออกจากการเปนสมาชกสมาคมและให บทรค

วด (Beatrice Wood) แฟนสาวของเขาเขยนบทความถากถางสมาคมลงในนตยสาร เดอะ ไบลนด

แมน (The Blind Man) หรอ ชายตาบอด ซงเปนนตยสารของสมาคมศลปน

___________________________

1 ดาเนยล มารโซนา, คอนเซปชวลอารต (เชยงใหม: เดอะเกรทไฟนอารท , 2552), 10.

สำนกหอ

สมดกลาง

7

การทดชอมปท าเชนนเพอเปนการทาทายบรรทดฐานทางทฤษฎศลปะและเปนการยนยนวาการตดสน

ของคณะกรรมการไมไดขนอยกบหลกการทางสนทรยศาสตรแตอยางใด ทวากลบขนอยกบ

ธรรมเนยมหรอแบบแผนในการปฏบตมากกวา2

ภาพท 1 Marcel Duchamp, Fountain , 1917

ทมา： Marcel Duchamp , Fountain, accessed March 8, 2015, available from

http://en.wikipedia.org/wiki/Fountain

การเคลอนตวของวงการศลปะสประเทศมหาอ านาจยงปรากฎชดผานวงการศลปะใน

ประเทศรสเซยทถอเปนอกหนงประเทศมหาอ านาจ ชวงป ค .ศ. 1917 (พ.ศ.2460) รสเซยสามารถ

กระจายแนวคดหรอการปกครองแบบคอมมวนสตสประเทศตางๆ ไดส าเรจ ทงยงสนบสนนดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยจนท าใหประเทศรสเซยมความเจรญกาวหนามากยงขน กระแสการ

พฒนาดงกลาวยงผลกดนใหเกดศลปนหวกาวหนาของรสเซย เชนกลมอาวองการด ซงมสมาชกอยาง

อเลกซานเดอร รอดเชนโก (Alexander Rodchenko ) และ วลาดมร ตาตลน (Vladimir Tatlin) พฒนา

ผลงานศลปะสลทธคอนสตรกตวสม หรอโครงสรางนยม ซงถอวาเปนศลปะแหงอนาคต

ในชวงขณะนนสถานการณทางการเมองในยโรปทตงเครยดไดกลายเปนฉนวนส าคญท

ท าใหศลปนในกลมอาวองการดลมสลายลงราวป ค.ศ. 1930-1940 (พ.ศ. 2473-2483) อนมผลสบ

เนองมาจากรปแบบการปกครองแบบฟาสซสต หรอระบบรวมชาตแบบรฐเผดจการเบดเสรจ ทสงผล

ใหศลปนถกจ ากดสทธในการแสดงออกดานตางๆ กอนทการปกครองแบบฟาสซสตจะหมด

___________________________ 2 เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

8

อ านาจลงในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 สหรฐอเมรกากลายเปนประเทศชนะสงครามท าใหรปแบบ

ศลปะทล าสมยไดเดนทางเขาอเมรกา ประเทศทกลายเปนมหาอ านาจทางการเมอง เศรษฐกจ และ

ศลปะ3

การเคลอนตวของประเทศมหาอ านาจโลกจากยโรปสอเมรกาในชวงหลงสงครามโลก

ครงท 2 ยงเปนเสมอนการถายโอนศนยกลางศลปะของโลกดวยเชนกน ปลายทศวรรษ 1950 นบเปน

จดเรมตนของการเปลยนแปลงบรรยากาศทางการเมองและสงคมท งทางฝงยโรปและอเมรกา

แมอเมรกาก าลงเผชญหนากบสงครามเยนและการไลปราบปรามลทธคอมมวนสตในประเทศตางๆ

แตวงการศลปะของประเทศกลบเฟองฟขนเรอยๆ เชนศลปะแนวปอปอารตและมนมอลลสม

ทเตบโตขนพรอมๆ กบแนวคดในการตอตานและประเมนคณคาทางสนทรยศาสตรในงานศลปะ

จากแนวคดของมารเซล ดชองป ศลปนทสะทอนประเดนดงกลาวผานสงของส าเรจรปในผลงาน

ของเขา ซงการใชสงของส าเรจรปมาสรางงานศลปะยงน ามาซงการเปลยนแปลงความหมายของ

ศลปะในชวงหลงทศวรรษ 1960 (พ.ศ.2503-2513)

ในทศวรรษ 1960 สงคมตะวนตกสนใจพฒนาการดานภาษาศาสตร ซงครอบคลมระบบ

คดของสงคมตะวนตกและระบบคดของศาสตรอนๆ ทน าเอากระบวนการทางภาษามา ประยกตใช

เชนเดยวกบวงการศลปะ4 โดยศลปนไดมงเนนความสนใจจากความงามและขนบแบบด งเดมส

วตถไรรป เมอศลปนหวกาวหนารวมถงนกวจารณศลปะตางหยบยกประเดนทมตอความหมายของ

ศลปะ มการตอตานศลปะทมงเนนการคา ศลปนหวกาวหนากลมนจงเรมมองหาทางออกใหมของ

รปแบบศลปะทเคยซ าซากจ าเจ สงานทเนนความงามจากความคด ท าใหศลปะหลดออกจากขนบของ

การแสดงงานในหอศลป หรอแกลเลอร แตศลปะอาจเปนขอความหรอบทความทตพมพลงบนสอ

ตางๆ อยางท เฮนร ฟลนต (Henry Flynt) ศลปนกลมฟกซส ไดตพมพบทความ คอนเซปชวลอารต

(Conceptual Art) ในป ค.ศ. 1961(พ.ศ.2504)อางองถงศลปะการเลนค าเลนภาษา ท าใหคอนเชปชวล

อารต ปรากฏขนในวงการศลปะของอเมรกาเปนครงแรก จากนนในป ค.ศ. 1967 (พ.ศ.2510)

___________________________ 3 เรองเดยวกน, 13.

4 โอชนา พลทองดวฒนา, “สนทรยศาสตรชวงหลงสงครามโลกครงท 1” (เอกสารประกอบ

รายวชา 215 425 สนทรยศาสตรตะวนตก 2 ภาควชาทฤษฎศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ศลปากร 2556). (อดส าเนา)

สำนกหอ

สมดกลาง

9

โซล เลอวตต (Sol LeWitt) ศลปนทสรางสรรคผลงานแนวมนมอลลสมไดตพมพบทความ

ยอหนาตางๆ ในคอนเซปชวลอารต (Paragraphs on Conceptual Art) และ ประโยคตางๆ ในคอน

เซปชวลอารต (Sentences on Conceptual Art) ในป ค.ศ. 1969 (พ.ศ. 2512) บทความดงกลาวจง

เปนเสมอนการประกาศใหโลกรจกกบศลปะคอนเซปชวลมากยงขน5

โจเซฟ โคซธ (Joseph Kosuth) อกหนงศลปนชาวอเมรกาทสรางสรรคผลงานศลปะ

คอนเซปชวล จากการพฒนาความคดและกระบวนการโดยการหยบยมวตถส าเรจรปใหออกมาเปน

งานศลปะกอนจะพฒนาหรอปรบเปลยนตวงานสภาษาและปรชญา เชนในผลงาน เกาอหนงและสาม

ตว (One and Three Chair) ทสรางขนในป ค.ศ. 1966-1967 (พ.ศ.2509-2510) โคซธไดน าเกาอตว

หนงตงอยเคยงขางภาพถายเกาอทมการตพมพขอความทคดลอกมาจากพจนานกรม กระบวนการ

ดงกลาวยงถกน ามาใชในผลงานชด ศลปะคอความคด เปนความคด (Art as Idea as Idea) โดยโคซธ

ไดน าค าศพทในพจนานกรม เชนค าวา “ความหมาย” หรอ “วางเปลา” มาขยายใหมขนาดใหญลงบน

กระดาษอดรป ดวยศลปนตองการแสดงใหเหนวาศลปะไมจ าเปนตองเกดจากภาพ ทวาความคดท

ถายทอดออกมาคอสงทเรยกวา ศลปะ ภาพตางๆ ทถกลดทอนใหเหลอเพยงถอยค าจงเปนเสมอนการ

ตอบโตกบหลกการทางสนทรยศาสตรแบบดงเดม6

____________________________

5 ดาเนยล มารโซนา, คอนเซปชวลอารต, 13.

6 เรองเดยวกน, 72.

สำนกหอ

สมดกลาง

10

ภาพท 2 Joseph Kosuth, One and Three Chairs, 1965

ทมา： One and Three Chairs, Joseph Kosuth , accessed March 8, 2015, available from

http://www.moma.org/collection

โจเซฟ โคซธ จงถอเปนอกหนงศลปนทรวมบกเบกศลปะแนวคอนเซปชวล โดยน า

อทธพลทางดานภาษาศาสตรเขามาใชประกอบกระบวนการคดและสรางสรรคผลงานดวยเสมอ เชน

ผลงานทชอ นาฬกา (Clock(One and Five) English/Latin Version) คอหนงในการยนยนแนวคด

ดงกลาว โคซธไดน านาฬกาซงประกอบขนจากสามสวนคอนาฬกาแขวนผนงจรง สวนทสองเปน

ภาพถายนาฬกาเรอนจรง และสวนทสามเปนขอความทอธบายความหมายของ “เวลา เครองจกรกล

และ วตถ” เปนภาษาองกฤษและลาตน โคซธไดก าลงตงค าถามวาแกนแทของนาฬกาคอวตถทเปน

เครองจกรกล (นาฬกาจรง) หรอคอภาพตวแทน (ภาพถายนาฬกา) หรอกลมของความคด (ตวหนงสอ

อธบายความหมาย) อนเปนผลงานทตงค าถามเชงปรชญาตอความหมายของความหมาย

ผลงาน นาฬกา ยงสะทอนใหเหนวา โคซสไดใชภาพถายและภาษาในฐานะเครองมอ

ของศลปะคอนเซปชวล เนองดวยภาพถายมความเปนกลาง ไมแสดงอารมณ ไมแสดงอคต แสดงแต

ความเปนจรง แมวาจะมภาพถายอกหลายรปแบบทไมเปนกลาง แสดงอารมณสะเทอนใจ เตมไปดวย

อคตและจดฉากแสรงวาจรง แตอยางนอยทสดกเปนกลางกวาภาพเขยน ทมกเตมไปดวยรองรอยของ

ความเปนสวนตวของผวาดภาพ ภาพถายจงเปนสอยอดนยมอยางหนงของพวกศลปนแนวคอน

เซปชวลอารต ทไมแยแสการแสดงออกทางอารมณสะเทอนใจ บางกยายความสนใจจากวตถทาง

สำนกหอ

สมดกลาง

11

ศลปะสความคด ภาพถายประเภททดเปนกลางๆ จงเหมาะทจะเปนตวสอความคด และสามารถกน

คนดไมใหยดตดอยกบรองรอยแหงอารมณความรสกแบบในงานจตรกรรม7

ในป ค.ศ. 1967 (พ.ศ.2510)โรเบรต แบรร (Robert Barry) ศลปนชาวอเมรกา ไดละทง

การเขยนรป และหนมาหมกมนอยกบการท างานโดยใชเชอกไนลอนใสมาเปนสอวสดหลกในผลงาน

กอนจะผนตวเองมาท างานรวมกบสอวสดทไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา ยกตวอยางเชนผลงาน

ชด ความตอเนองของกาซเฉอย (Inert Gas Series) ซงโรเบรตไดปลอยกาซชนดตางๆ ขนสชน

บรรยากาศ เชนเดยวกบผลงานชด ชนสวนตางๆ ของการแผรงส (Radiation Pieces) ทเขาไดท าการ

ทดลองการท างานของการกระจายคลนรงส และจดแสดงผลงานดวยการปลอยคลนวทยทปราศจาก

เสยงเขาไปในแกลเลอร ผลงานของเขาไดแสดงใหเหนถงศลปะแบบไรวตถวสย แตกลบสะทอนถง

ความจรงทางดานฟสกส-เคม ทสามารถวดคาได แมวาจะเปนความจรงทประสาทสมผสของมนษยไม

สามารถหยงถงกตาม ในป ค.ศ. 1968 –1969 (พ.ศ.2511-2512) โรเบรต แบรร ยงไดสรางสรรคผลงาน

ทเกยวกบภาษาลวนๆ เปนครงแรก เชน ผลงานในนทรรศการกลม ความหวง 69 (Prospect 69) โร

เบรต มสวนรวมกบนทรรศการครงนดวยการพมพบทสมภาษณลงในสจบตรทงยงถายทอดความคด

ตางๆ ทเกยวของกบผลงานดวย8

นอกจากนนโรเบรตยงแหวกขนบของการจดนทรรศการศลปะดวยการเขยนขอความ

ลงบนบตรเชญและตดไวหนาประตแกลเลอรทเขาแสดงผลงานวา “ แกลเลอรจะปดท าการระหวาง

ชวงนทรรศการ”9 และทกหองในแกเลอรกปดในชวงเวลานนจรงๆ การกระท าดงกลาวคองานศลปะ

ชนหนงของโรเบรตทตองการสรางความฉงนและท าลายความคาดหวงของผ ชมทรอชม ผลงานของ

เขา แตกลบปลอยใหผชมไดคดจนตนาการถงผลงานทไมอาจเผยโฉมแทน

__________________________

7 สธ คณาวชยานนท, “ภาพถายในฐานะเครองมอของคอนเซปชวลอารต” (เอกสาร

ประกอบรายวชา 215 427 ศลปะและวฒนธรรมรวมสมย ภาควชาทฤษฎศลป บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร 2555) . (อดส าเนา)

8 ดาเนยล มารโซนา, คอนเซปชวลอารต, 36.

9เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

12

ภาพท 3 Robert Barry, Radiation Pieces, 1969

ทมา：Ggeeoorrgg, Robert Barry, accessed March 8, 2015, available from

http://ggeeoorrgg.net/robert-barry-2/

ผลงานศลปะคอนเซปชวลทสรางความฉงนใหกบผชมยงคงพบเหนอยางตอเนองในป

ค.ศ.1966 (พ.ศ.2509) เมอ เมล บอชเนอร (Mel Bochner) ศลปนชาวอเมรกา ไดจดนทรรศการศลปะ

ชอ งานวาดเขยน หรอรปภาพตางๆ ทปรากฏบนกระดาษไมจ าเปนตองเรยกวาศลปะ (Working

Drawings and Other Visible Things on Paper Not Necessarily Meant to Be Viewed as Art) ท

ไมปรากฏตวตนของผลงานแมแตชนเดยว แตบอชเนอรกลบน าภาพ สเกตซ กระดาษโนต และของ

อนๆ ของศลปนมนมอลลสตมาใสในแฟมและวางไวบนแทนแสดงผลงาน นทรรศการครงนจงม

เพยงแนวความคดทางศลปะใหรบชมเทานน นกประวตศาสตรศลป และนกวจารณหลายทาน จงยก

ยองใหใหนทรรศการ งานวาดเขยนฯ ของ เมล บอชเนอร คอนทรรศการศลปะคอนเซปชวลขนาน

แท10 นอกจากนยงมศลปนทสรางผลงานในรปแบบดงกลาวอกหลายทาน อาธ เอดเวรด รสชา

(Edward Ruscha) ลอวเรนซ ไวเนอร (Lawrence Weiner) เอยน วลสน (LanWilson) โรแมน โอ

ปอลกา (Roman Opalka) บรซ นอแมน (Bruce Nauman) กอรดอน มตตา – คลารค (Gordon Matta-

Clark)หลยส ลอวเลอร (Louise Lawler) ออน คาวารา (On Kawara) ฯลฯ

___________________________

10 เรองเดยวกน, 40.

สำนกหอ

สมดกลาง

13

ภาพท 4 Mel Bochner, Working Drawings and Other Visible Things on Paper Not Necessarily

Meant to Be Viewed as Art, 1966

ทมา：Slika Sonja , Mel Bochner , accessed March 8, 2015, available from

https://www.pinterest.com/pin/385198574349289660/

แมวาศลปนคอนเซปชวลอารตในระยะเรมแรกจะเตมไปดวยศลปนชาย กระทงในป ค.ศ.

1969 (พ.ศ. 2512) ศลปนไดหนมาใหความสนใจและความส าคญตอบทบาทหนาทของเพศหญง ท

เรยกวาขบวนการสตรนยม ซงมงทจะขจดความไดเปรยบทางเพศและภาระทางเพศโดยพยายามให

เกดการยอมรบความเปนมนษยของหญงและชายในพนฐานของกฎหมายและจารตประเพณ ซง

แนวคดสตรนยมไดถก วระดา สมสวสด และวารณ ภรสนสทธ นกวชาการดานสตรศกษา จ าแนก

เปาหมายและแนวคดตางๆ ของกลมสตรนยมดงตอไปน

1. เปาหมายเพอการปลดปลอยผหญงโดยผหญง

2. เปนวธวเคราะหและเปนการคนพบเนอหาใหม เพราะสตรนยมตงค าถามใหมและมค าตอบใหม

ความหวงใยทส าคญคอความแตกตางทางสงคมระหวางชายและหญง ขอเทจจรงทเกดขน ความหมาย

ของความแตกตางสาเหตและผลของมน คอวธการวเคราะห เปนวธการเขาสชวตและการเมอง เปน

วธการตงค าถามและแสวงหาค าตอบ มากกวาเปนการสรปทางการเมองชดหนงทวาดวยการกดข

ผหญง

สำนกหอ

สมดกลาง

14

3. เปนทฤษฏทางการเมองและการปฏบตทจะปลดปลอยผหญงทงมวล ผหญง ผวด า ชนชนแรงงาน

ผหญงยากจน ผหญงทมความยากล าบากทางรางกาย หญงรกหญง ผหญงสงอาย รวมถงผหญงผวขาว

ทไดเปรยบทางเศรษฐกจทมความสมพนธกบเพศตรงขาม อะไรทขาดไปจากนไมใชสตรนยม

หากแตเปนการสรางความยงใหญใหกบผหญง

4. เปนค าทมกใชในบรบทดานลบ หรอการเดนขบวน

5. เปนความเชอ ทฤษฎและขบวนการเคลอนไหวทางการเมองทสงเสรมความเสมอภาคระหวางเพศ

สทธสตรและประเดนทเกยวกบผหญง สตรนยมเชอในสทธสตรเปนความกาวหนาของผหญง ไมใช

การเอาสทธไปจากผชา ย

สตรนยมยงมหลายแนวคดดวยกนซงแตละกลมจะมความเชอมโยงหรอแตกตางจากน

บางดงน

1. สตรนยมแนวอนรกษนยม นนพงพอใจกบสภาพแบบเดมทมอยในสงคม โดยเชอวาผชายและผหญงควรมบทบาทตางกนเพราะเกดมาตางกนและมความสามารถไมเทาเทยมกน มสภาพตามธรรมชาตของหญงทท าใหสมควรจะรบบทบาทเชนนนในสงคม 2. สตรนยมแนววฒนธรรม มงแกไขสถานะของสตรจากวฒนธรรมและการปกครองแบบชายเปน

ใหญ หรอทเรยกวา ปตาธปไตย (Patriarchy) มาเปนวฒนธรรมและการปกครองทใหเพศหญงเปน

ศนยกลาง หรอทเรยกวา มาตาธปไตย (Matriarchy) โดยเชอวาการแกไขความไมเทาเทยมกนทตว

กฎหมายเปนเพยงการแกไขในระดบผวเผนหากแตการแกไขวฒนธรรมอนเปนตวก าหนดความคด

ของสงคมนนจะเปนการสรางความเทาเทยมทย งยนกวา

3. สตรนยมแนวสภาวะแวดลอม มองวาการกดขสตว สงแวดลอม มคขนานไปกบการกดขผหญง

4. สตรนยมแนวปจเจก มงเรยกรองใหการปฏบตอยางเสมอภาคระหวางเพศ และเชอวาผหญงมเสร

ภาพและทางเลอกไปจนถงทางเลอกในรางกายและเพศ

5. สตรนยมแนวเสรนยม มองวาบคคลทกคนเสมอภาคกน ดงนนทกคนตองไดรบการปฏบตอยาง

เสมอภาค โดยเหนวาการกดขผหญงเปนผลจากกระบวนการประกอบสรางทางสงคม สตรนยมแนว

เสรนยมจงมเปาหมายทจะเสรมสรางพลงอ านาจของผหญงใหเขาถงสทธและโอกาสในฐานะมนษย

และพลเมองเยยงบรษ การขบเคลอนใหเดกและผหญงมสทธและการเขาถงสทธทางการศกษา การม

งานท า และการเปนตวแทนทางการเมอง ผานตวบทกฎหมาย

สำนกหอ

สมดกลาง

15

6. สตรนยมแนวรากเหงา เหนวาการกดขผหญงเปนการกดขพนฐานทสดของการกดขทงหลาย

นกสตรนยมแนวรากเหงาจะมงเรยกรองสทธเพอปรบปรงเงอนไขและวถชวตของผหญง เชนเรอง

เพศวถ สทธอนามยเจรญพนธ ความรนแรงจากผชาย และสถานเลยงเดก ซงกอนหนานไดรบการ

จดวางใหเปนประเดนสวนตวเทานน

7. สตรนยมแนวจตวญญาณ เนนในเรองศาสนาของผหญง ทฤษฏพระผเปนเจาทเปนผหญงและ

ความปรารถนาทางจตวญญาณของผหญง โดยมองวาแนวคดวาดวยความศกดสทธ การตความ

ค าสอน และการจดองคกรศาสนจกรนนเจอปนอคตทางเพศอยางแยบยลได

8. สตรนยมแนวแบงแยก รสกวาผหญงและผชายควรแยกออกจากกน

9. สตรนยมแนวสงคมนยม รสกวาการกดขผหญงมผลมาจากโครงสรางทางชนชน การถกเอารด

เอาเปรยบและความไมเทาเทยมทางเพศ เปนผลจากระบบชายเปนใหญและระบบทนนยมในสงคม

หรอกลาวไดวา เมอทงระบบความเปนเพศและระบบเศรษฐกจมาสมพนธกนท าใหเกดโครงสรางทาง

เศรษฐกจและสงคมทผชายอยในฐานะทไดเปรยบ สวนผหญงอยในฐานะทเสยเปรยบ ตวอยางเชน

ระบบชายเปนใหญไดสรางความเชอทวา คณคาของผหญงอยทความสวยและความสาว สวนคณคา

ของผชายอยทความสามารถ การประสบความส าเรจในหนาทการงาน ความเชอนเมอปฏสมพนธกบ

เศรษฐกจทตองการขายสนคาใหไดมากผานการโฆษณา ผหญงจงตกเปนเหยอทางการคาของธรกจ

เครองส าอาง หลากหลายชนดอยางเตมใจ เพอตองการความสวยและรกษาความสาวไว

แนวคดสตรนยมนอกจากจะท าใหเกดงานวรรณกรรมและทศนศลปเกยวกบสตรขน

แลวยงท าใหศลปนและนกวจารณศลปะบางกลมหนมาสนใจเรองของสตรและน ามาซงเนอหาของ

งานศลป เกดแนวคดในการตอตานผชายและศลปนชาย เกดศลปนหญงและงานศลปเกยวกบผหญง

ขน ปรากฏการณเกยวกบขบวนการผหญงทางศลปะนแมจะยงมไมมากนก แตกมสวนใหขอคดบาง

ประการ เชนการแยกความแตกตางระหวางศลปะแบบสตร (Feminine Art) ทมงเนนสะทอนความ

เปนสตรในแงมมตางๆ เชน เนอหาเกยวกบการท างานในครวเรอนของผหญงหรอการใชเทคนคการ

ท างานเปนสอ เชนการเยบปกถกรอย งานกระเบองหรอการทอผา สวนศลปะสตรนยม (Feminist Art)

จะมงไปทางการประทวงและการขดแยงเพอความเสมอภาคของผหญงในแวดวงศลปะทเพศชายเปน

ฝายมอ านาจ สาเหตนสวนใหญมาจากการทผหญงถกก าหนดใหเปนวตถทางเพศและผถกมองมาโดย

ตลอด การก าหนด การตดสนความงาม รสนยม หรอคณภาพของผลงาน จงตกอยกบฝายชายมาโดย

ตลอด เชน ในป ค.ศ. 1970 (พ.ศ.2513) ขบวนการเพอสทธสตรไดมสวนผลกดนใหศลปนหญงใน

สำนกหอ

สมดกลาง

16

นครนวยอรกรวมกนประทวง Whitney Museum ทก าจดบทบาทของศลปนหญงในการจดแสดง

ผลงาน ซงผลจากการประทวงท าใหศลปนหญงรวมตวกนกอต งองคกร Women Artists in

Resistance และ Woman Students and Artists for Black Art Liberation11

ตลอดครสตทศวรรษ 1970 หรอราวป พ.ศ.2513-2523 ศลปะทมแนวคดเชอมโยงกบสตร

นยมหรอเฟมนสตไดมบทบาททเกยวของกบเรองราวทางการเมองและจตวญญาณ เหนไดจากผลงาน

Memorials to the 9,000,000 Women Burned as Witches in the Christian Era ของ แมร เบธ

เอเดลสน ทน าเสนอเรองราวเกยวกบผหญงเกาลานคนในยคครสเตยนทถกเผาทงเปนในขอหาเปนแม

มด ไมตางจากผลงาน In Mourning and in Rage โดย ซซานน เลซย (Suzanne Lacy) และ เลสล ลา

โบววทซ (Leslie Labowwitz) ทน าเสนอเรองราวความรนแรงตอผหญงทมตอกรณ ฮลไซด สแตรง

เจอร เรพ (Hillside Stranger rape) ซงเปนคดขมขนและฆาตกรรมในลอสแองเจลลส12

ศลปนทมความคดแบบสตรนยมยงไดหนมาสรางสรรคผลงานแนวคอนเซปชวล เพอวพากษวจารณผคนในสงคม ดงเชนผลงานภาพถายทเกยวกบตวตน วฒนธรรม และบทบาทในสงคมของศลปน บารบารา ครเกอร (Barbara Kruger) และ ซนด เซอรแมน (Cindy Sherman) รวมถงผลงานของ เมยรเล ลาเดอรแมน ยเคลส (Mierle Laderman Ukeles) ในป ค.ศ. 1969 (พ.ศ. 2512) เธอไดใชศลปะของแมบานในการโจมตการกดกนทางเพศสภาพ ผานกรรมวธการแสดงศลปะดวยการลงมอท าความสะอาดบาน เพอเรยกรองใหสงคมหนกลบมาพจารณาคณคาของงานทผหญงตองท ากนใหม ไมตางจาก มารธา โรสเลอร (Martha Rosler) ทสรางสรรคผลงาน สญลกษณตางๆ ในหองครว (Semiotics of the Kitchen) ในป ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) ผลงานชดนเปนวดโอทฉายภาพศลปนซงสวมผากนเปอนอยในครวพรอมกบสาธตการใชเครองครวตามล าดบตวอกษร ผลงานออกฉายภาพไปเรอยๆ จนถงฉากหนงทเธอถอมดท าครวขนโบกสะบดดวยอาการฉนเฉยว อากปกรยาของเธอในผลงานวดโอไดสะทอนถงการวพากษวจารณความนาเบอจ าเจของสถานทอยางหองครวทผหญงตองใชชวตอย ทงยงตอกย าถงบทบาทของเพศหญงทถกอปโลกนใหเปนแมบานอยตลอดเวลา 13

___________________________ 11 อภนนท โปษยานนท, ญ.หญงโสภา... (กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539), 8.

12 Feminist Art, เขาถงเมอ 5 มนาคม 2558, เขาถงไดจาก http://www.designer.co.th/12

13ดาเนยล มารโซนา, คอนเซปชวลอารต, 86.

สำนกหอ

สมดกลาง

17

ภาพท 5 Martha Rosler ,Semiotics of the Kitchen, 1975

ทมา：FeministArtTheoryPower, Martha Rosler, accessed March 8, 2015, available from

https://feministartpower.wordpress.com

ในตนทศวรรษ 1970 ศลปนหญงอยาง เอเดยร ไปเปอร (Adrian Piper)ไดใชรางกายของ

เธอเปนสอในการน าเสนอแนวคดทางศลปะเพอศกษาการตอบสนองของสงคมทมตอรางกายของเธอ

เชนในผลงานชด กระบวนการเรงปฏกรยาเคม ( Catalysis IV ) โดยเอเดรยน ไดแทรกตวเขาไป

กอกวนฝงชนทเธอไมรจก เชนการกระโดดขนรถประจ าทางใน นวยอรกพรอมอมผาเชดหนาไวใน

ปาก หรอการเดนไปรานหรอสถานทตางๆโดยใสเสอทมขอความ “สยงไมแหง” เพอสงเกต

พฤตกรรมตอบสนองจากบคคลรอบขาง14

_________________________

14 เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

18

ภาพท 6 Adrian Piper, Catalysis IV, 1970

ทมา：Elizabeth A. Sackler Center for Feminist Art, Adrian Piper, accessed March 8, 2015,

available from http://www.brooklynmuseum.org/eascfa

อนา เมนดเอตา (Ana Mendieta) คออกหนงศลปนหญงชาวอเมรกาทสรางสรรคผลงาน

ศลปะแนวคอนเซปชวล ในป ค.ศ. 1972 (พ.ศ. 2515) ผลงานชวงแรกๆ ของเธอมกจะแสดงใหเหนถง

แกนสารทเชอมโยงกบธรรมชาต ยกตวอยางเชน ศลปนพยายามใชเทคนคหลายหลายทจะสลกภาพ

เงาด าของตวเองใหอยในพนทธรรมชาต สวนผลงานอกชดเมนดเอดา ใชเลอดของตวเองหลายลตร

ราดลงบนฟตปาธและถายภาพปฏกรยาของผคนทเดนผาน อนา เมนดเอตา มกจะปฏเสธวาผลงาน

ของเธอไมเกยวอะไรกบคอนเซปชวลอารต ดวยเหตผลทวาเทคนคตางๆ ทเธอใชแตกตางจากหลก

สนทรยศาสตรอนขาวสะอาดของขบวนการเคลอนไหวทางศลปะทถกครอบง าโดยบรษเพศ ทวาไม

วาจะแตกตางสกเพยงใดแตการท างานดวยสงของส าเรจรของเธอจงถกนกวจารณศลปะและนก

ประวตศาสตรศลป อยาง ดาเนยล มารโซนา จดใหอยในกลมของศลปนคอนเซปชวล 15

__________________________

15 เรองเดยวกน, 80 .

สำนกหอ

สมดกลาง

19

ผลงาน ฉากแหงการขมขน (Rape Scene) ในป ค.ศ. 1973 (พ.ศ.2516) เมนดเอดา ใช

รางกายตวเองในฐานะของสงส าเรจรป โดยเธอไดรบแรงบนดาลใจของผลงานจากเหตการณทเพอน

นกศกษาของเธอถกฆาขมขน เมนดเอดาจงจดฉากเชอเชญเพอนๆ และคนรจกมาทหองพก โดยแสรง

เปดประตหองทงไว เพอใหผมาเยอนไดเหนรางซงอาบไปดวยเลอดและถกลามโซไวทโตะ รอบๆ

รางกายทแนนงของเมนดเอตาเตมไปดวยเศษแกวแตกละเอยดและเลอดทไหลนองพนเพอแสดงถง

ฉากขมขน

ภาพท 7 Ana Mendieta , Rape Scene, 1973

ทมา： ana mendieta: untitled (rape scene), The Pandorian , accessed March 8, 2015, available

from http://thepandorian.com/2009/11/ana-mendieta-untitled-rape-scene/

ในป 1977 (พ.ศ.2520) เจนน โฮสเซอร ( Jenny Holzer) ศลปนหญงชาวอเมรกน ไดใช

ภาษาและสอตางๆ เพอเรยกรองความสนใจจากสาธารณะ กจกรรมทางศลปะทสะดดตาผชมเปนครง

แรกเกดขนในป ค.ศ. 1977-1979 (พ.ศ.2520-2522) จากผลงานทมชอวา ความจรงนานาประการ

(Truisms) จดแสดง ณ นวยอรก โดยเธอไดน าขอความทมเนอหาวา “งานทคณท ามความเทาเทยม

กนหมด” , “ไมตองประหลาดใจหากพบเหนการบา อ านาจ” หรอ “อารมณเบอท าใหคณบาได”16

__________________________

16 เรองเดยวกน, 64.

สำนกหอ

สมดกลาง

20

ภาพท 8 Jenny Holzer, Truisms, 1977-1979

ทมา： Truisms , Jenny Holzer, accessed March 8, 2015, available from

http://www.therooms.ca/images/jenny-holzer.jpg

ประโยคตางๆ กวา 40 ขอความถกน าไปพมพลงบนโปสเตอรและน ามาตดตามสถานท

สาธารณะ ผลงานเหลานไดรบการตอบรบจากผคนทวไปดเกนคาด กลาวคอ ขอความหลายๆ

ประโยคถกมอดมาระบายสทบบาง บางขอความถกเปลยนค า หรอเขยนแสดงความคดเหนเพมเตมลง

ไป โดยผชมจะเหนวาขอความตางๆ ทโฮสเซอรเลอกมาแมจะเปนขอความธรรมดาสามญแตแฝงไป

ดวยปรชญา และทาทายความคดของผคน ผลงานของโฮสเซอรยงมนยยะทางการเมองเขามาเกยวของ

เมอในป ค.ศ. 1979-1982 (พ.ศ. 2522-2525) โฮสเซอรไดพมพโปสเตอรสและน าไปตดในสถานท

สาธารณะ เชนดานหนาของอาคารส าคญตางๆ บทความครงนประกอบไปดวย 100 ถอยค า ท

สะทอนถงความคดทรนแรงทางการเมองของศลปน ดงเชน

“ฉลองกนเลยพรรคพวก ในชวงเวลาอนตรอมตรมเชนน ขอใหเรากลา

หาญเขาไว เรองเลวรายจะกลบกลายเปนด ความรนแรงเทานนทจะลมลางอ านาจของ

พวกชอบกดขขมเหง ไอแกจอมขโกงตองถกท าลายกลายเปนกองขยะเพอชยชนะของ

ความยตธรรม” 17

_________________________

17 เรองเดยวกน, 64 .

สำนกหอ

สมดกลาง

21

กวาสองทศวรรษทโฮสเซอรไดน าเสนอผลงานผานชองทางสาธารณะดวยวธการ

สรางสรรคแปลกใหมและไดผล ขอความตางๆ ในผลงานของศลปนผนจงปรากฏใหเหนอยท วไป ไม

วาจะบนปายไฟในยานไทมสแควร บนหมวกเบสบอล ก าแพง เขมกลด ฯลฯ ซงไมวาเวลาจะผานไป

นานเพยงใดขอความตางๆ ของเธอยงคงสะกดใจคนอานและยงเปนเสมอนการบนทกเหตการณสภาพ

สงคมการเมองในชวงเวลาดงกลาวผานผลงานศลปะของเธอ

นอกจากการแสดงออกทางความคดของศลปนสตรนยมในชวงทศวรรษ 1960 -1970

ผานผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลทยงมความเกยวของกบบรบททางการเมองโดยเฉพาะอยางยงใน

อเมรกาใต บราซลและอาเจนตนาทศลปนตองเผชญกบระบบการปกครองแบบเผดจการนยม พวก

เขาจงใชผลงานศลปะเปนการแสดงออกถงสทธเสรภาพ ศลปะถกหยบยมสเครองมอในการประทวง

การกดขขมเหงในบานเมองดวยการพฒนาผลงานทดงใหผชมจ านวนมากเขามามสวนรวมในผลงาน

ศลปนบางคนเลอกใชระบบการจ าหนายสนคาเปนชองทางในการผลกดนใหเกดการประทวงในเวท

สาธารณะ เชน ชลโก แมรเลส (Cildo Meireles) ไดสรางสรรคผลงานชอ การสอดแทรกไวในวงจร

อดมคต (Insertions into Ideological Circuits) ในป ค.ศ.1970 โดยศลปนไดกวานซอขวดน าอดลม

โคคาโคลามาพมพสโลแกนทางการเมองกอนจะปลอยขวดโคคาโคลากลบคนสขบวนการผลต

น าอดลมอกครง เชนเดยวกบ ดาเนยล บเรน (Daniel Buren) และมารเซล บรดธาเออรส (Marcel

Broodthaers) ทท างานศลปะสะทอนสภาพสงคมการเมองดวยวธการทแตกตางกนออกไป 18

___________________________ 18เรองเดยวกน, 24 .

สำนกหอ

สมดกลาง

22

ภาพท 9 Cildo Meireles, Insertions into Ideological Circuits, 1970

ทมา：Search art & artists, Cildo Meireles, accessed March 8, 2015, available from

http://www.tate.org.uk/art/artworks

แมรปแบบของศลปะแนวคอนเซปชวลจะยงไมสามารถตความออกมาในลกษณะ

เดยวกน เนองดวยสอ วสด ทน าเสนอแนวคดหรอกระบวนการรงสรรคผลงานของศลปนนนมความ

หลายหลาย อยางไรกตาม ดาเนยล มารโซนา นกเขยนและภณฑารกษอสระไดสรปลกษณะของศลปะ

คอนเซปชวลออกมาในหนงสอ คอนเซปชวลอารต ได 4 ลกษณะ คอ

1. ลกษณะแรกคอการแยกความคดออกจากตวงานศลปะ ส าหรบศลปะคอนเซปชวล ทงสองสงนม

ความเทาเทยมกน การสรางงานเชงฝมอลดนอยลงไปเนองจากศลปนบอกลาการท างานศลปะท

เพยบพรอมตามหลกสนทรยศาสตร

2. ลกษณะทสอง การวเคราะหเขามามบทบาทส าคญ ทวาท าใหเกดความขดแยงกบกฎเกณฑศลปะ

สมยใหมทมองศลปะในลกษณะของทศนศลป เนองจากศลปนละทงเนอหาดานสนทรยศาสตรไป

3. ลกษณะทสาม บรบทในการท างานศลปะเกยวของกบสนคาและการจ าแนกแจกจายสนคา การ

น าเสนอทางศลปะท าการจ าแนกแจกจายนนเปลยนแปลง

4. ลกษณะทส บทบาทหนาทของศลปะแปรเปลยนไป การท างานศลปะมวธการ หลากหลาย

และผกพนอยกบบรบททางสงคมการเมอง

สำนกหอ

สมดกลาง

23

หลงศลปะคอนเซปชวลเปดตวอยางเปนทางการในทศวรรษ 1960 ในเวลาตอมาเราจงได

เหนศลปะทถกตความในรปแบบทหลากหลาย ศลปะแนวคอนเซปชวลจงมกถกเรยกวาศลปะยคหลง

สมยใหม (โพส-โมเดรนนสม) ทใหความสนใจกบธรรมชาตหรอชวตประจ าวนของคนธรรมดา

สามญ หรอกลมคนทเปนรองทางสงคม เชน กลมสตรทมการเรยกรองหรอกลาวถงในเรองของสทธ

เสรภาพมากขน ไมตางจากกลมเพศทสาม คนพการ หรอคนชายขอบ ทถกหยบยกมาพดถงหรอให

ความส าคญมากขนเชนกน อยางไรกตามไมมกฎเกณฑตายตวในการจ ากดแนวงานหรอรปแบบ

แนวความคดของศลปนในยคปจจบน จะเหนไดวาศลปนคอนเซปชวลรนแรกๆ กลายเปนรากฐาน

ส าคญในวงการศลปะ ซงน าไปสการท างานศลปะเชงประชดประชนจงอาจกลาวโดยสรปวาศลปะ

คอนเซปชวลนนใหความส าคญกบความคดและกระบวนการสรางงานมากเสยกวาตวงานศลปะทแลว

เสรจและออกมางดงามตามหลกสนทรยศาสตรอยางทเคยยดถอ ผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลจงม

รปแบบหรอกรรมวธในการรงสรรคทหลากหลายและไดกลายเปนค าอธบายถงงานทใชสออยาง

รางกายศลปนในการแสดงสด, วดโออารต , ศลปะการจดวาง และ ซาวนอารต เปนตน

สำนกหอ

สมดกลาง

24

บทท 3

ศลปะแนวคอนเซปชวลในประเทศไทย

การแสดงศลปกรรมแหงชาตซงเกดขนในป พ.ศ. 2492 โดยการขบเคลอนของ

ศาสตราจารยศลป พระศร นนเปนเสมอนการกระตนใหศลปนสรางสรรคผลงานและมสนาม

ประลองฝมอ ซงในการประกวดศลปกรรมแหงชาตแตละครงจะมการแบงประเภทผลงานออกเปน

หลายสาขา บางประเภทพฒนาออกเปนเอกเทศ เชนสาขาภาพพมพ แยกออกจากสาขาเอกรงค

บางครงถงกบแยกประเภทผลงานออกเปนหมวดยอยๆ เชนในการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 4

ไดเกดสาขาจตรกรรมแบบสยาม ในการประกวดศลปกรรมแหงชาต ครงท 6 เกดสาขาจตรกรรม

แบบไทยและจตรกรรมสมยใหม การแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 10 เกดจตรกรรมและ

ประตมากรรมแบบไทยประเพณ1 การเพมและลดประเภทผลงานยงสะทอนถงความนยมในการ

สรางงานศลปะหรอรปแบบ แนวความคดของศลปนในชวงเวลาดงกลาว โดยนกวชาการศลปะได

พยายามหาคาจากดความตอรปแบบและแนวความคดของผลงานศลปะทเปลยนแปลง ดงจะเหนได

จากสจบตการแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 10-13 ทศาสตราจารยศลป พระศร พดถง

Contemporary Art หรอศลปะรวมสมย ทจะใชระบถงยคของการสรางงานศลปะ โดยม สธ คณาว

ชยานนท ไดเขยนหรอตความศลปะรวมสมย ออกมาในบทความ กวาจะเปนศลปะรวมสมย ใน

หนงสอ เขานอกออกใน ในป พ.ศ. 2548 ซงมเนอหาใจความตอนหนงระบวา “ศลปะรวมสมยของ

ศลป พระศร และ เขยน ยมศร มจดมงหมายทจะหมายถงศลปะแนวใหมทไมใชแนวประเพณ เปน

ผลงานของศลปนในยคปจจบน ณ ขณะนนของคนรวมยครวมสมยกบทงสองคน ซงบางครงกใชคา

วา ศลปะสมยใหม แทนทเหมอนกน” 2

__________________________ 1สรศกด เจรญวงศ, การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 45 (กรงเทพฯ: พพธภณฑสถาน

แหงชาต หอศลป, 2542), 112.

2 สธ คณาวชยานนท, เขานอก ออกใน (กรงเทพฯ:ไอคอน พรนตง, 2548), 23.

สำนกหอ

สมดกลาง

25

หลงการมรณกรรมของศาสตราจารยศลป พระศร ความนยมของการสงผลงานเขา

ประกวดศลปกรรมแหงชาตน นลดนอยลง พรอมๆ กบการทศลปนไทยหวกาวหนาทกาลง

ศกษาหรอสาเรจการศกษาจากสหรฐอเมรกาไดพบรปแบบผลงานและเวทในการจดแสดงผลงาน

ศลปะหรอแงคดทางศลปะในรปแบบทหลากหลาย รวมถงผสนใจศลปะกลมใหมๆ ทไดนาระบบ

การจดการทางศลปะ ระบบธรกจ และกลมผบรโภคกลมใหมทมแนวคดและรสนยมเฉพาะตน พวก

เขาตางแสวงหาความตนตาและมระบบความคดทชดเจน คนกลมนมกาลงทางเศรษฐกจสง พงพา

ขอมล ใฝหาขอเทจจรง เปนยคทสงพมพเขามามบทบาทในการเผยแพรบทความเชงวชาการ

ปญญาชนหนมาถกเถยงปรชญาศลปะ หนงในนนคอ อาร สทธพนธ ทสาเรจการศกษาในระดบ

ปรญญาโทสาขา วจตรศลป มหาวทยาลยอนเดยนา ประเทศสหรฐอเมรกา ในป พ.ศ. 2504 โดย

อารยไดกลบมาเปนอาจารยและผลกดนวทยาลยวชาการศกษา ประสานมตร ทเปดสอนในระดบ

การศกษาบณฑต วชาเอกศลปศกษา ขนเปนแหงแรกของประเทศไทย ในป พ.ศ . 2511ซงอารยยง

ไดเขยนตารา บทความศลปะและประวตศาสตรศลปไวดวยเชนกน 3

การเปลยนแปลงของสงคมไทยทกาลงเปลยนจากสงคมเกษตรกรรมและประเพณนยม

สสงคมอตสาหกรรมซงยดโยงกบเศรษฐกจและปจจยการเงนเปนสาคญ เพอนาประเทศไปส

ความกาวหนา รฐบาลเรงพฒนาและปรบปรงระบบไฟฟา ประปา ถนน เขอน มหาวทยาลย ฯลฯ

ขาราชการและคนหนมสาวทเคยไดรบการสนบสนนใหไปศกษายงตางประเทศ เพอนาวทยาการ

จากตะวนตกเรมกลบเขามาพฒนาประเทศไทย เชนเดยวกบวงการศลปะทศลปนไทยซงไดเดนทาง

ไปศกษาตอในตางประเทศไดกลบเขามามบทบาทตอวงการศลปะของไทยอยาง เชน กมล

ทศนาญชล ซงไดรบทนใหไปศกษาตอในระดบปรญญาโท ณ Otis Art Institute of Los Angeles

ประเทศสหรฐอเมรกา กระทงสาเรจการศกษาในป พ.ศ. 25204

__________________________

3 วรณ ตงเจรญ, ศลปะสมยใหมเพอคนสมยใหม (กรงเทพฯ: ศลปวฒนธรรม, 2534),

259. 4 สมพร รอดบญ, ศลปกรรมสองทศวรรษของกมล ทศนาญชล (กรงเทพฯ：

พพธภณฑสถานแหงชาต, 2533), 24.

สำนกหอ

สมดกลาง

26

ในชวงเวลาทกมลทาการศกษาตอในระดบปรญญาโททสหรฐอเมรกานน ศลปนใน

อเมรกากาลงใหความสนใจตอศลปะคอนเซปชวล ทเปดตวอยางเปนทางการในทศวรรษท 1960

หรอราวป พ.ศ. 2503-2513 ทาใหกมลมแนวทางการทางานศลปะทอสระ หลดออกจากกรอบหรอ

ขนบเดมๆ ทเคยมมา เชนในป พ.ศ. 2518 -2519 กมลไดสรางผลงานทชอ หลอดสและทะเลทราย ท

เขานาความประทบใจทมกบทะเลทราย Mojave ในมลรฐแครฟอรเนย เปนสถานทในการสรางงาน

โดยใชความกวางของทะเลทรายใหเปนเสมอนผาใบขนาดใหญ และนาหลอดสทไดจาก

กระบวนการภาพพมพ มาปกลงบนผนทะเลทรายทโรยดวยสฝ นโดยใชแรงลมใหเปนเสมอนพกน

ขนาดใหญทปาดปายสลงบนทะเลทราย ผลงานชดนแสดงใหเหนการเปลยนแปลงของธรรมชาต

เปรยบไดกบวถทางพทธศาสนาในการเกดขน ต งอย และดบไป โดยผลงานชดนกมลยงไดนา

แนวคดและรปแบบมาขยายในพนทตางๆ เชน บนหมะ ภเขา กอนหนขนาดใหญ รวมถงทองนา

และชายทะเลในประเทศไทย 5

ภาพท 10 กมล ทศนาญชล, หลอดสและทะเลทราย, 2518 -2519

ทมา： haiku, นทรรศการ 67 ป กมล ทศนาญชล ศลปนสองซกโลก, accessed March 8, 2015,

available from http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=haiku&month

ผลงานชด หลอดสและทะเลทราย หากมองโดยรวมพบวามความเชอมโยงกบศลปะ

แนวแลนดอารต ทแตกแขนงออกจากศลปะแนวคอนเซปชวล ซงเนนมมมองความงามจากความคด

และกระบวนการในการรงสรรค โดยทงานศลปะนนไมจาเปนตองอยในขนบของงานสองหรอ

สามมต หรอเปนตววตถทจบตองได ศลปนอาจหยบนาสอตางๆ เขามาใชประกอบแนวคดจนเกด

__________________________

5เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

27

เปนศลปะประเภทตางๆ เชน วดโออารต, ซาวอารต, ศลปะการแสดงสด, ศลปะการจดวาง, แลนด

อารต หรอ เอรธเวรค เปนตนในป พ.ศ. 2525 ชลด นมเสมอ ไดสรางสรรคผลงานแนวคอนเซปชวล

โดยการนาวสดจากธรรมชาต เชนกะลามะพราว และไมไผ มาเจาะรเพอรอยเรยงสงเหลานนไวบน

รางกายของตนทเปนเสมอนตวแสดงหลกในผลงาน กอนจะทาการบนทกภาพดวยกลองถายรป

การไมยดตดกบรปแบบของการสรางงานศลปะทาใหชลดเปนศลปนและอาจารยทมวสยทศน

กวางไกลท งย งสงตอองคความรสลกศษยดวยการเปดภาควชาภาพพมพ คณะจตรกรรมฯ

มหาวทยาลยศลปากร ในป พ.ศ. 2508 และเปดภาควชาศลปไทย คณะจตกรรมฯ มหาวทยาลย

ศลปากร ในป พ.ศ. 25196 สองภาควชาดงกลาวทชลดทาการกอตงไดผลตลกศษยออกมาเปนศลปน

และอาจารยสอนศลปะจานวนมาก หนงในนนคอ รสลน กาสต ทหลงจากสาเรจการศกษาในระดบ

ปรญญาตร ภาควชาภาพพมพ คณะจตรกรรมฯ มหาวทยาลยศลปากร รสลนไดเดนทางศกษาตอใน

ระดบปรญญาโท ณ Otis Institule of Parson School of Design ประเทศสหรฐอเมรกา

ภาพท 11 ชลด นมเสมอ,ประตมากรรมชนบท, 2525

ทมา： ศลปนบนเวลดไวดเวบ, ชลด นมเสมอ, accessed March 8, 2015, available from

http://www.era.su.ac.th/Artists/thai/chalood

การศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาขณะทศลปะคอนเซปชวลกาลงไดรบความนยม ทา

ใหอาจารยของรสลนนาแนวคดของศลปะคอนเซปชวลถายทอดแกลกศษย และนามาซงผลงาน

แนวคอนเซปชวลของรสลนทมชอวา ไปรษณยรสลน ซงเธอยงนาผลงานชดดงกลาวกลบมาจด

__________________________ 6พษณ ศภนมตร, สายธารชวต (กรงเทพมหานคร：หอศลปมหาวทยาลยศลปากร,

2553), 9.

สำนกหอ

สมดกลาง

28

แสดง ณ หอศลปพระศร ในป พ.ศ. 2526 โดยผลงานชดนรสลนไดนาขนมลกชบททาเปนรปทรง

สแตมปวางอยบนโตะขนาด 2 เมตรทเธอตกแตงใหมลกษณะคลายไปรษณยบตรซงเขยนคาอวยพร

ใหกบผทมาเยยมชมผลงานโดยหวงใหผชมไดรบคาอวยพรของเธอกลบไปพรอมกบชนงานศลปะ

ของเธอ (ขนมลกชบ) ทเขาไปอยในรางกายของผชมผานการกลนกน7 การจดแสดงผลงานเชง

ความคดของรสลนทเกดขนยงแสดงใหเหนวารสลน คอศลปนหญงไทยคนแรกทสรางสรรคผลงาน

แนวคอนเซปชวลและจดแสดงในประเทศไทย

ภาพท 12 รสลน กาสต, ไปรษณยรสลน, 2526

(ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557)

ตอมาในป พ.ศ. 2528 อภนนท โปษยานนท ซงสาเรจการศกษาในระดบปรญญาเอก

สาขาประวตศาสตรศลป จาก C o r n e l l U n i v e r s i t y สหรฐอเมรกา ไดจดนทรรศการศลปะ

สอนศลปใหไกกรง ขนทหอศลปพระศร ผลงานศลปะของอภนนทปรากฏโฉมในหลาย

_________________________

7 สมภาษณ รสลน กาสต, ศาสตราจารยประจาคณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม,

10 สงหาคม 2557 .

สำนกหอ

สมดกลาง

29

รปลกษณ ทงภาพพมพซลคสกรน ประตมากรรมสอผสม ศลปะการจดวาง โทรทศน วดโอ เครอง

บนทกเสยง และศลปะการแสดงสด นทรรศการครงนอภนนทตองการสะทอนถงประชาชนชาว

ไทยสวนใหญทยงหางไกลจากความเขาใจและเขาถงสนทรยภาพทางศลปะ สงเหลานนสะทอนผาน

ตวละครในวดโอทพยายามสอนเรองศลปะใหกบไกและลกเจยบทวงวนอยรอบๆ8

ภาพท13 อภนนท โปษยานนท, สอนศลปใหไกกรง, 2528

ทมา： rama9art , Artist’s Data Base, accessed March 8, 2015. available from

http://www.rama9art.org/artisan/artdb/artists

ในปเดยวกน กมล เผาสวสด ยงไดนาเสนอผลงานศลปะการแสดงสดและจดวางท

ประชดประชนวงการศลปะสมยใหมของไทยจากผลงานทมชอวา บทเพลงแหงศลปะทตายแลว จด

แสดง ณ หอศลปพระศร ผลงานชนนถกสรางสรรคขน ณ สหรฐอเมรกา ในป พ.ศ. 2528 กอนท

กมลสาเรจการศกษาในระดบปรญญาโทจาก Otis Institule of Parson School of Design ประเทศ

สหรฐอเมรกา9

_________________________

8พรยะ ไกรฤกษ, ภาพสะทอนจากประสบการณในสหรฐอเมรกาของศลปนไทย

(กรงเทพฯ: หอศลป มหาวทยาลยศลปากร, 2529), 24. 9สธ คณาวชยานนท, เขานอก ออกใน, 26.

สำนกหอ

สมดกลาง

30

ภาพท 14 กมล เผาสวสด, บทเพลงแหงศลปะทตายแลว, 2528

ทมา： สธ คณาวชยานนท, กวาจะเปนศลปะรวมสมย (กรงเทพฯ:ไอคอน พรนตง, 2548), 26.

เศรษฐกจของไทยทดขนในชวงป พ.ศ. 2529 -2538 ทาใหวงการศลปะไมวาจะเปน

สถาบนสอนศลปะ ศลปน หรอผอปถมภทางศลปะเกดการตนตว ศลปะในชวงเวลานถงจดทศลปน

จะแสดงออกถงเนอหา ความหลากหลายทางแนวคดและเทคนคกระบวนการ เหนไดจากการเตบโต

ของศลปะแนวสอผสม, ศลปะการจดวาง , ศลปะการแสดงสด, คอมพวเตอรและวดโออารต ของ

จมพล อภสข , กมล เผาสวสด, สรสห กศลวงศ, จกรพนธ วลาสนกล, สาครนทร เครอออน,

สธ คณาวชยานนท และ มณเฑยร บญมา10

ในป พ.ศ. 2531 หลงจากทมณเฑยร บญมา สาเรจการศกษา Matriser Nationale en Art

Plastiques University ประเทศฝรงเศส และ ศลปมหาบณฑต สาขาจตรกรรม มหาวทยาลยศลปากร

มณเฑยรไดเขาเปนอาจารยประจาคณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม มณเฑยรยงคงสรางสรรค

ผลงานศลปะและจดแสดงผลงานอยางตอเนอง เชนผลงานชด Story From The Farm ณ

พพธภณฑสถานแหงชาตหอศลป ผลงานชดนมณเฑยรไดนาเครองมอทใชในการเกษตรมาเปน

__________________________ 10 อภนนท โปษยานนท, นทรรศการเฉลมพระเกยรตฯ ศลปะแหงรชกาลท 9

(กรงเทพฯ: ศนยการประชมแหงชาตสรกต, 2540), 36.

สำนกหอ

สมดกลาง

31

องคประกอบหลกในการสรางงานศลปะทสะทอนวถชวตของชาวชนบทซงผกพนกบการเกษตร

ผานผลงานในรปแบบศลปะการจดวางรวมกบพนทภายในหอศลป อนเปนเสมอนผลงานชดแรกท

ทาใหมณเฑยรเปนทรจกในฐานะศลปนทสรางสรรคผลงานเชงความคดทสะทอนวฒนธรรมไทย

ผานเทคนควธการรวมสมย 11

ภาพท 15 มณเฑยร บญมา, Story From The Farm , 2532

ทมา： rama9art , Artist’s Data Base, accessed March 8,2015, available from

http://www.rama9art.org/artisan/artdb/artists

มณเฑยรยงไดนารปแบบและแนวคดในการสรางงานศลปะแนวคอนเซปชวลถายทอด

ใหกบศษยทคณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม เชน โครงการศลปะเชยงใหมจดวางสงคม ในป

พ.ศ. 2536 ทมณเฑยรเปนแกนนาชกชวนลกศษยสรางงานศลปะแนวจดวางในพนทเมองเชยงใหม

ซงลกศษยหลายคนไดนากระบวนการและวธคดเหลานนกลบไปพฒนาตอยอดจนประสบผลสาเรจ

เชน ธชชย หงษแพง, ธวชชย พนธสวสด, อดม ฉมภกด, กตต มาลพนธ และ นาวน ลาวลยชยกล

ศลปนศลปาธร สาขาทศนศลป หนงในศษยของมณเฑยรทนาเสนอผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล

ทมการผสมผสานเอกลกษณความเปนไทยและสากลไดอยางลงตวจนผลงานของเขาไดรบการ

ยอมรบและถกเผยแพรสสายตาชาวตางชาตมาแลวหลายครง เชน ในมหกรรมศลปะนานาชาตเวนส

เบยนนาเล ครงท 54 ทงานของนาวนไดเปนตวแทนของศลปนไทยเขารวมแสดงผลงาน 12

_________________________ 11 เรองเดยวกน,38.

12 สมภาษณ นาวน ลาวลยชยกล, ศลปนศลปาธร, 17 มถนายน 2553.

สำนกหอ

สมดกลาง

32

ศลปนไทยไดสรางชออกครงเมอในป พ.ศ.2533 ฤกษฤทธ ตระวนช ไดสรางสรรค

ผลงานทมชอวา Untitled 1990 (Pad Thai) ซงจดแสดงในพนทขนาดเลกทศลปนรนใหมกาลงให

ความสนใจนนคอ Project Room ของ Paula Allen Gallery ในนวยอรก สหรฐอเมรกา โดยในวน

เปดนทรรศการ ฤกษฤทธ ไดทา ผดไทย แจกใหกบผเขาชมทขณะนนยงไมคนเคยกบรสชาตของ

อาหารไทย หลงจากทฤกษฤทธไดเสรฟผดไทยใหกบผทมารวมงานเสรจสนเขาไดต งภาชนะ

เครองปรง และอาหารทเหลอเอาไวในแกลเลอรประหนงงานศลปะชนเอกทสรางความสงสยใหกบ

ผชมรวมถงนกวจารณศลปะทยากจะระบถงนยามหรอความหมายในผลงานของเขา13

ภาพท 16 ฤกษฤทธ ตระวนช, Untitled 1990 (Pad Thai) , 2533

ทมา：eflux, Untitled 1990 (Pad Thai), accessed March 8, 2015, available from

http://www.eflux.com/announcements

การเลอกใชผดไทย มาเปนตวเอกในผลงานของฤกษฤทธนนมความเปนไปไดวาคอ

การหนกลบไปหามมมองทางประวตศาสตรในยคสมย จอมพล ป. พบลสงคราม ทเกดการคดคนผด

ไทยขนมาเพอหวงทาลายความนยมของกวยเตยว ซงเปนอาหารตางถนทคนไทยกาลงใหความนยม

ในการบรโภค ผดไทยจงเปนเสมอนสญลกษณความเปนไทยแบบลกผสม เนองดวยตวเสน

กวยเตยวทนามาใชนนมทมาหรอการเดนทางจากดนแดนตางๆ ทงยโรป และเอเชย กอนจะหลอม

รวมสความเคยชนและความเขาใจของคนไทยวาเสนผดกวยเตยวนนถอกาเนดขนในชาตตน ดงนน

ความเปนผดไทย ในงานของฤกษฤทธจงมความเปนไทยทผสมผสานความเปนตะวนตก ทงยง

สะทอนการเปลยนผานในยคสรางชาตตามนโยบายของจอมพล ป. พบลสงคราม ไดอยางแนบเนยน

_________________________ 13Rirkrit Tiravanija, เขาถงเมอ 5 มนาคม 2558, เขาถงไดจาก http://www.e-

flux.com/announcements/rirkrit-tiravanija-2

สำนกหอ

สมดกลาง

33

ภาพท 17 อารยา ราษฎรจาเรญสข , การเดนทางของผหญงไทย , 2538

ทมา： Sculpture, Malliga, accessed March 8,2015, available from

http://53010610059.blogspot.com/

ในป พ.ศ. 2538 อารยา ราษฎรจาเรญสข กลบจากการศกษาตอในประเทศเยอรมน

และไดสรางงาน การเดนทางของผหญงไทย ทแตกตางจากงานภาพพมพทเธอคนเคย ผลงานชนน

นาลกษณะของลาเรอและขาจาลองของหญงสาวททาจากไมและถาน กอนจะนาขาจาลองเหลานน

มาจดวางบนลาเรอในลกษณะชปลายเทาขนฟา เพอสะทอนถงภาพหญงสาวชาวไทยในสายตา

ชาวตางชาต ทมองวาประเทศไทยคอดนแดนทมผหญงคาบรการทางเพศมาก สวนหนงมทมาจาก

สงครามอนโดจนททหารอเมรกนเขามาตงฐานทพในภมภาคตางๆ ของประเทศไทย เชนจงหวด

ชลบรทเกดแหลงคากามในเมองพทยาเพอสนองตอความตองการของชายตางแดน ไมตางจาก

กรงเทพมหานครทเกดการคาประเวณในถนนพฒนพงศ ตวของอารยาเองนนไดรบผลกระทบ

โดยตรงจากสายตาชายชาวตางชาตทมองสาวไทยในแงลบระหวางทเธอศกษาอยทประเทศเยอรมน

ดวยเชนกน14

___________________________ 14 กรงเทพฯ226 (กรงเทพฯ: หอศลปวฒนธรรมแหงกรงเทพมหานคร,2552), 66-67.

สำนกหอ

สมดกลาง

34

ในขณะทผลงานศลปะและศลปนแนวคอนเซปชวลนนมจานวนเพมมากขนแตหอศลป

หรอแกลเลอร ซงเปนพนทรองรบผลงานของศลปนยงมไมมากพอ ในป พ.ศ. 2537 พนร สณพทกษ

ไดสาเรจการศกษาจากประเทศญปน และเรมหาพนททางเลอกดวยการนาผลงานออกจดแสดงใน

รานหนงสอยานอนสาวรย ตอมาพนรรวมกบ ชาตชาย ปยเปย ไดเปด สลมอารตสเปส ในยานสลม

เพอหวงใหแกลเลอรของพวกเขาไดรองรบผลงานของศลปนรนใหม 15

กจกรรมทางศลปะในพนททางเลอกซงนอกเหนอจากหอศลปหรอแกลเลอร ปรากฎ

ขนอกครงผาน โปรเจค 304 องคกรศลปะอสระเพอรองรบกลมศลปนรนใหม ซงกฤตยา กาววงศ

รวมกอตงในป พ.ศ. 2539 สวนศลปะการแสดงสดหรอเพอรฟอรมานซยงคอนขางจากดอยในกลม

เลกๆ อยางเชนกลมอกกาบาตทเปนแกนนาจดงาน ชวศลป ครงแรกในป พ.ศ. 2539 และตอมาได

ขยายสงานระดบนานาชาตภายใตชอ เอเชยโทเปย ในป พ.ศ. 254116

ในป พ.ศ . 2543 อรรฆย ฟองสมทร ภณฑารกษหอศลปของมหาวทยาลยกรงเทพได

รเรมโครงการประกวดศลปกรรมแบรนดนว ซงเปดโอกาสใหศลปนหนาใหมทไมเคยจดแสดงผล

งานศลปะทไหนมากอนสงแฟมผลงานใหภณฑารกษคดสรรเพอนาผลงานของผผานการคดเลอกมา

จดแสดงในรปแบบนทรรศการเดยวของตนในพนทรองรบทโครงการแบรนดนวไดจดไว ผลงาน

ของศลปนกลมนลวนเปนผลงานทลาสมย เนนความงามในเชง ความคดตามรปแบบศลปะแนวคอน

เซปชวล ซงตลอดระยะเวลา 10 ป ทผานมา เวทแหงนไดผลตศลปนแนวคอนเซปชวลมาแลวหลาย

ทาน เชน อรญ รงแจง, กฤช งามสม, บญศร ตงตรงศลป, ยร เกนสาค, สดศร ปยออก ฯลฯ ซงหลาย

คนยงคงทางานศลปะอยางตอเนอง โครงการประกวดศลปกรรมแบรนดนวจงไมตางจากเวทแจง

เกดของศลปนหวกาวหนาของวงการศลปะในประเทศไทย17

__________________________

15 สมภาษณ พนร สณพทกษ, ศลปนศลปาธร, 1 เมษายน 2557.

16 อภนนท โปษยานนท, นทรรศการเฉลมพระเกยรตฯ ศลปะแหงรชกาลท 9, 38.

17สมภาษณ อรรฆย ฟองสมทร, ภณฑารกษ, 1 กมภาพนธ 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

35

ภาพท 18 โครงการ ทนา (The Land)

ทมา： ศลปะดจทล, ศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม, accessed March 8, 2015,

available from http://mahadigital.blogspot.com

นอกจากกรงเทพมหานครทเปนเสมอนศนยกลางของวงการศลปะในประเทศไทยแลว

จงหวดเชยงใหมยงเปนอกหนงจงหวดทมความเคลอนไหวของศลปนกลมตางๆ โดยเฉพาะศลปน

ทสรางสรรคผลงานแนวคอนเซปชวลทเตบโตขนนบตงแต มณเฑยร บญมา, อารยา ราษฎรจาเรญ

สข และรสลน กาสต เดนทางขนไปสอนท คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม เชนเดยวกบ

คามน เลศชยประสทธ ศลปนแนวคอนเซปชวลทไดไปพานกในจงหวดเชยงใหมและจดทา อโมงค

ศลปธรรม ในป พ.ศ. 2544 เพอใหเปนพนทแสดงงานและทากจกรรมศลปะ ในปเดยวกนคามนยง

ไดจบมอกบ ฤกษฤทธ ตระวนช จดทาโครงการ ทนา (The Land) ซงเปนพนทสาหรบศลปะและวถ

ชวตทางเลอกในชานเมองเชยงใหม เพอใหเหลาศลปนและผสนใจไดเขามาทากจกรรมในพนท

กลมศลปนหวกาวหนาในเมองเชยงใหมจงไดรวมตวกนจดกจกรรมทางศลปะอยางตอเนอง

ปจจบนศลปะแนวคอนเซปชวลไดเขามามบทบาทอยางสงกบวงการศลปะในประเทศ

ไทย จานวนศลปนทสรางสรรคผลงานในรปแบบดงกลาวมเพมมากขนเชนกน แตยงมจานวนของ

ศลปนหญงเพยงนอยนดเมอเทยบกบศลปนชาย ซงกลมกอนความคดของศลปนหญงทสรางสรรค

ผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลนนตางมความนาสนใจ ทงจากแนวคดและกระบวนการรงสรรคท

หลากหลาย ซงขาพเจาจะไดทาการศกษาผลงานของพวกเขาตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

36

บทท 4

ศลปนคอนเซปชวลหญงในประเทศไทย

ประเทศไทยถอเปนดนแดนทเปดกวางและมความหลากหลายทางศาสนาและ

วฒนธรรม ท าใหสงคมไทยเตมไปดวยประเดนหรอเรองราวตางๆ ทเปนแรงบนดาลใจชนดให

ศลปนหยบยมมาใชในการสรางงานศลปะ โดยเฉพาะกลมของศลปนหญงในประเทศไทยทปจจบน

แมจะมจ านวนนอยกวาศลปนชายอยมาก โดยเฉพาะศลปนหญงทสรางสรรคผลงานแนวคอน

เซปชวลทใหความส าคญกบความคดและกระบวนการสรางงานมากเสยกวาตวงานศลปะทแลว

เสรจและออกมางดงามตามหลกสนทรยศาสตรอยางทเคยยดถอ ผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลนน

มรปแบบหรอกรรมวธในการรงสรรคทหลากหลายและไดกลายเปนค าอธบายถงงานทใชสออยาง

รางกายศลปนในการแสดงสด, วดโออารต , ศลปะการจดวาง และ ซาวอารต เปนตน

นบจากป พ.ศ. 2525 (ค.ศ. 1982) ทศลปะแนวคอนเซปชวลเรมถกน าเขามาในแวดวง

ศลปะของไทย จากผลงาน ประตมากรรมชนบท ของ ชลด นมเสมอ และไปรษณยรสลน ผลงาน

ของ รสลน กาสต ในป พ.ศ. 2526 (ค.ศ.1983) ซงถอเปนศลปนหญงไทยคนแรกทสรางสรรค

ผลงานในรปแบบดงกลาว กอนทผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลจะถกสงตอยงศลปนชายและหญง

อกหลายทาน แตเมอเทยบจ านวนกนแลวพบวามศลปนหญงจ านวนไมมากทสรางสรรคผลงานใน

แนวคอนเซปชวล ขาพเจาจงมความสนใจตอแนวความคดและรปแบบการสรางงานศลปะของพวก

เธอ เนองดวยศลปนหญงมกจะสะทอนแนวคดสวนตวและเรองราวทางสงคมผานผลงานศลปะ

ขาพเจาจงไดท าการรวบรวมขอมลในสวนของประวต แนวคด และพฒนาการของศลปนหญง

จ านวน 10 ทาน โดยการเรยงล าดบรายชอของศลปนตามวยวฒ อนไดแก รสลน กาสต, อารยา

ราษฎรจ าเรญสข, พนร สณฑพทกษ, วนทนย ศรพฒนานนทกร, สดสร ปยออก, บญศร ตงตรงสน,

อมหทย สวฒนศลป, ปรยาชนก เกษสวรรณ , อรวรรณ อรณรกษ และ บษราพร ทองชย ซง

ทงหมดลวนเคยไดรบรางวลตางๆ จากการประกวดศลปกรรมและจดแสดงผลงานเดยวและกลม

อยางตอเนองทงในและตางประเทศ และยงเปนตวแปรหลกทแสดงใหเหนววฒนาการและการสราง

งานศลปะแนวคอนเซปชวลของศลปนหญงในประเทศไทยในแตละชวงเวลาไดเปนอยางด

สำนกหอ

สมดกลาง

37

ทงนหากมองเจาะลกลงในผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลของกลมศลปนหญงไทยทง

10 ทาน ยงพบวาผลงานเหลานนมการสอดแทรกแนวคดสตรนยม ซงเปนปรชญาทตงอยบนฐาน

ของการตระหนกวาเรามชวตอยในวฒนธรรมทครอบง าโดยผชายและผหญงไมรตวผหญงจงถก

บงคบใหมบทบาททางเพศทตองเปนผพงพา ไมมปากเสยง เปนผตองถนอมกลอมเกลาผอน ฯลฯ1

(Banshee, 1981) ซงสตรนยมยงมหลายแนวคดดวยกนดงตอไปน

1. สตรนยมแนวอนรกษนยม 2. สตรนยมแนววฒนธรรม

3. สตรนยมแนวสภาวะแวดลอม

4. สตรนยมแนวปจเจก

5. สตรนยมแนวเสรนยม

6. สตรนยมแนวรากเหงา

7. สตรนยมแนวจตวญญาณ

8. สตรนยมแนวแบงแยก

9. สตรนยมแนวสงคมนยม

ซงศลปนหญงทท างานโดยองกบแนวคดของศลปะแบบสตรนยม (Feminist Art) จะมง

ไปทางการประทวงและการขดแยงเพอความเสมอภาคของผหญงในสงคมหรอแวดวงศลปะทเพศ

ชายเปนฝายมอ านาจเหนอกวา ตรงกนขามกบศลปนหญงอกกลมทแมจะน าเสนอผลงานสะทอน

ความเปนสตรในแงมมตางๆ เชน เนอหาเกยวกบการท างานในครวเรอนของผหญงหรอการใช

เทคนคการท างาน เชนการเยบปกถกรอย งานกระเบอง หรอการทอสงตางๆ แตผลงานและแนวคด

ของพวกเธอกลบมไดมเจตนาวพากษวจารณหรอตงแงกบสงคมทอ านาจของเพศชายเปนใหญ ซง

เราเรยกผลงานเหลานวาศลปะแบบสตร (Feminine Art)2 ซงแนวคดของศลปะแบบสตรนยม

(Feminist Art) และศลปะแบบสตร (Feminine Art) ยงถกพดถงผานผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล

ของศลปนหญงไทยทง 10 ทาน ดงตอไปน

_____________________________

1 วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), หนา 8.

สำนกหอ

สมดกลาง

38

รสลน กาสต

รสลน กาสต เกดป พ.ศ. 2499 ณ จงหวดพงงา วยเดกพอแมของเธอสงตวเขามาศกษาระดบมธยมทโรงเรยนอ าพรไพศาล กรงเทพมหานคร ซงเปนโรงเรยนประจ าท าใหพอแมของรสลนตงกศโลบายใหลกสาวเขยนจดหมายหาตนทจงหวดพงงาทกสปดาห เพอลดชองวางและสรางความผกพนระหวางพอ แม ลก ผานตวหนงสอในจดหมาย ชวตในโรงเรยนประจ าแมจะมเพอนมากแตความรสกเหงา วาเหว การใชชวตตามล าพงในวยเดกยงท าใหรสลนน าความรสกดงกลาวมาสรางสรรคผลงานภาพพมพหนในศลปนพนธชวงชนปรญญาตร ณ คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร โดยการน ารปทรงของลกกรงและแสตมปมาประกอบเปนผลงานทมลกษณะคลายหองหรอกงขงซงมทมาจากชองหนาตางในหองพกของโรงเรยนประจ าทรสลนนนชอบนงมองในสมยเรยนทโรงเรยนประจ า

หลงส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตร รสลนตดสนใจศกษาตอปรญญาโทท Otis Art Institute of Parson School of Design ประเทศสหรฐอเมรกา ในปพ.ศ.2526 ซงผลงานของเธอในชวงแรกยงคงยดการท างานภาพพมพโดยน าเรองราวและรปทรงของจดหมาย แสตมป และการสงไปรษณยเมอวยเดกมาใชเปนแรงบนดาลใจในผลงาน และดวยความขยนของรสลนท าใหเธอท าแบบรางสงอาจารยเปนจ านวนมาก แตอาจารยทมหาวทยาลยกลบตองการใหเธอคลคลายรปแบบผลงานใหอสระไมยดตดอยกบกรอบความคดเดมๆ อาจารยจงน าแบบรางผลงานของรสลนไปทงขยะ ทงเปลยนวธการเรยนรของเธอและนกศกษาคนอนๆ ดวยการใหพวกเขาออกเดนทางไปในทะเลทรายและหามน าอปกรณทางศลปะอนใดนอกเสยจากกลองถายรปตดตวไป และใหนกศกษาสรางสรรคผลงานในพนทดงกลาว รสลนจงน าไมทไดจากการเผาไฟในทะเลทรายมาใชเขยนขอความ “To My Fater Bankok Thailand” หรอ “จดหมายถงพอ” ลงบนกอนหนหรอตนไมตางๆ ทเธอไดเดนทางไปพบ ปรากฏวาอาจารยชอบใจในผลงานของเธอและสนบสนนใหรสลนน ามาตอยอดในผลงานวทยานพนธชวงชนปรญญาโท

จากนนผลงานชด ไปรษณยรสลน ในรปแบบตางๆ จงเกดขน รสลนมกน าวตถทเคยมประสบการณรวม เชน กลองขนม หรอกงไมเขามาผสานกบเทคนคภาพพมพหนทพมพลงบนโปสการดหรอซองจดหมายรวมกบขอความหรอตวอกษรทบอกเลาประสบการณชวตในแตละวน

___________________________

1 สมภาษณ รสลน กาสต, ศาสตราจารยประจ าคณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม, 9 สงหาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

39

เพอสงถงบดาทประเทศไทย ซงผลงานของเธอแมจะไดรบค าชนชมจากอาจารยในชวงแรก แตนานวนเขารปแบบของผลงานทเรมซ าซากท าใหอาจารยทวงตงวารสลนควรหาเรองราวหรอรปแบบ ของผลงานทนาสนใจยงขน ความรสกทอแทตอการสรางงานศลปะจงเกดขน รสลนจงไปยนรองไหและระบายความคดความรสกในสวนสาธารณะแหงหนงทมแคเปดและปลาเปนเพอน รองรบความทกข เชาวนรงขนเมออาจารยถามรสลนวาเธอไดหวขอในการสรางงานชดใหมหรอยง รสลนจงตอบวา “ฉนจะสงน าใหปลาสงขาวโพดใหเปด”2 ซงกลายเปนทมาของผลงานวทยานพนธและการแสดงผลงานเดยวครงแรกของเธอทจดขน ณ Otis Art Institute of Parson School of Design ประเทศสหรฐอเมรกา ในป พ.ศ. 2526

ภาพท 19 ไปรษณยรสลน สงน าใหปลาสงขาวโพดใหเปด โดย รสลน กาสต, 2526

(ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557)

ผลงานชด ไปรษณยรสลน สงน าใหปลาสงขาวโพดใหเปด (ภาพท19) รสลนไดน าซองจดหมายทเธอสรางขนโดยการพมพลวดลายปลาพรอมเขยนขอความทเธอตองการสงถงปลาในพนทตางๆ ทวโลก ลงบนแผนพลาสตกใสและตดแสตมปรปใบหนาเธอลงบนซองทบรรจน าจดเพอจะสงถงปลาทะเลทอาศยอยในน าเคมเสมอนการสงตอประสบการณแปลกใหมใหปลาน าเคมอนมความหมายทเชอมโยงกบตวของรสลนเองทเดนทางขามน าขามทะเลมาศกษาศลปะและใชชวตอยในอกฟากทวป ท าใหไดพบกบประสบการณชวตทแปลกและแตกตางจากประเทศไทย

___________________________ 2 เรองเดยวกน .

สำนกหอ

สมดกลาง

40

ภาพท 20 รสลน กาสต, ไปรษณยรสลน สงน าใหปลาสงขาวโพดใหเปด, 2526 (ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557) รสลนยงไดหลอมรวมความแตกตางทางวฒนธรรมระหวางไทยกบอเมรกาดวยการสรางผลงานชด ไปรษณยรสลน (ภาพท20) ซงเปนการน าขนมทองมวนและลกชบของไทยมาเปลยนรปทรงสตไปรษณยและแสตมปสสนตางๆ ในลกษณะสามมตขนาดประมาณ 2 x 2 นว ขนมจ านวนหลายสบชนทบรรจอยในกลองขนาดใหญซงมขอความบนกลองวา “To You” ถกวางอยางเปนระเบยบบนกระดาษภาพพมพทอยในกลองขนม ท าใหแมขนมจะถกหยบออกไปแตรองรอยของมนอนเปนเสมอนตวแทนของความทรงจ ายงคงอยกบกระดาษภาพพมพของเธอ ซงเหตท รสลนสรางผลงานในรปแบบเชนน เพราะเธอตองการใหผชมไดเขามามสวนรวมกบผลงานหรอมผลงานของเธอไวในครอบครองผานการกนขนมลกชบของเธอ หลงนทรรศการวทยานพนธ ทประเทศสหรฐอเมรกา รสลนเดนทางกลบประเทศไทยทงยงน าผลงานชด ไปรษณยรสลน กลบมาจดแสดง ณ หอศลปพระศร ในป พ.ศ. 2526 โดยครงนรสลนไดสรางสรรคผลงานในรปแบบศลปะการจดวางโดยการน าโตะขนาดเกอบ 2 เมตร เขามาตดตงในหอศลป บนโตะรสลนไดจดวางใหลกษณะคลายไปรษณยบตรพรอมพมพขอความอวยพรใหผทมาเยยมชมผลงานของเธอประสบความส าเรจในชวต โดยไมลมทจะน าแสตมปซงพมพเปนหนาของรสลนตดลงไป ซงวตถประสงคของผลงานชนนรสลน กลาววา เธอตองการสงความสขใหเดกๆ ผานขนมลกชบทท าเปนรปทรงของแสตมปและวาง อยบนโตะทมลกษณะคลายไปรษณยของเธอเอง3

___________________________ 3 เรองเดยวกน .

สำนกหอ

สมดกลาง

41

ภาพท 21 ครงชวต โดย รสลน กาสต, 2535 (ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557)

หลงนทรรศการ ไปรษณยรสลน ณ หอศลปพระศร รสลนไดแตงงานและยายไปอยในประเทศสหรฐอเมรกาท าใหหางหายจากการท างานศลปะไปถง 10 ป กระทงในป พ.ศ. 2535 รสลนเดนทางกลบมาประเทศไทยในวยกวา 40 ป เธอเขาบรรจเปนอาจารยประจ าภาควชา วจตรศลป คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ท าใหเธอมโอกาสไดสรางสรรคผลงานศลปะอกครงในชด ครงชวต (ภาพท21) โดยรสลนไดทดลองความเปนไปไดในการใชสอวสดทงประตมากรรม และภาพพมพ มาประกอบสรางเปนรปปลาสสนสดใสซงเปนสอแทนความหมายของตวเธอเองทมความผกพนกบปลาตงแตวยเดก อกทงชวตทผานมากวา 40 ป รสลนพบเจอกบเหตการณรายดและการเปลยนทอยบอยครงจงเปนแรงบนดาลใจในการสรางงานชดน เชนผลงาน Half – Life รสลนไดน าผลงานภาพพมพและประตมากรรมมาประกอบเปนตวปลา โดยสรางกรอบสเหลยมสวมทบในบรเวณสวนหวและหางของปลาท าให ผลงานเกดเปนลกษณะของชองสเหลยม 3-4 ชองคลายบานพบของหนาตาง ซงเราจะเหนลกษณะการสรางงานเปนชองๆ เชนนแลวตงแตผลงานในชวงศลปนพนธ ในป พ.ศ. 2545 รสลนไดยายไปสอนทคณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม ซงเปนชวงเวลาเดยวกบทเธอรบเจาสกายเลอร สนขพนธไทยหลงอานมาเลยงด สกายเลอรกลายเปนหนงในสมาชกทส าคญของครอบครวเธอ ความรก ความเอาใจใสและเฝาสงเกตพฤตกรรมของสนขตว

โปรดยงน ามาซงผลงานชด สกายเลอรและฉน (ภาพท22) ผลงานศลปะการจดวางโดยการสราง เจาสกายเลอรขนมาจากลวดตาขายในทวงทาหรออรยาบถตางๆ กอนจะน ามาจดวางรวมกบ ภาพถายและประตมากรรมขนาดเทาจรง จ าลองใบหนาและกรยาของรสลนทมตอเจาสกายเลอร4 ___________________________ 4เรองเดยวกน .

สำนกหอ

สมดกลาง

42

ภาพท 22 สกายเลอรและฉน โดย รสลน กาสต, 2546 (ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557) แนวความคดและเทคนคจากผลงานชด สกายเลอรและฉน ยงตอยอดถงผลงานชด สกายเลอรกบหมาวด (ภาพท23) ซงรสลนไดรบแรงบนดาลใจจากการเฝาสงเกตสนขทอาศยอยในวดตางๆ ของเชยงใหม ซงพวกมนแมเนอตวจะสกปรกมอมแมมแตกลบมอสระในการทจะเดนหรอวงไปในวดตางๆ รอบเชยงใหมแถมยงมเพอนฝงเยอะแยะ ตางจากสกายเลอรสนขทเปรยบเสมอนลกชายโทนของเธอทแมจะเลยงดอยางด กนอมนอนหลบแตในขณะเดยวกนสกายเลอรกลบไมมเพอนหรอมอสระทจะไปในสถานทตางๆ อยางหมาวด รสลนจงไดสรางฝงสนขจากลวดตาขายและน าภาพถายวดหรอสถานทตางๆ ในเมองเชยงใหมมาจดวางในหอศลปเพอจดประกายหรอกระตนใหผทพบเหนเกดความรก ความเอนด และอยากชวยเหลอสนขเหลาน ซงผลงานทงสองชดน รสลนไดน ามาจดแสดง ณ พพธภณฑสถานแหงชาตหอศลป กรงเทพมหานคร ในป พ.ศ. 25465

__________________________

5เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

43

ภาพท 23 สกายเลอรกบหมาวด โดย รสลน กาสต, 2546-2547 (ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557)

ในป พ.ศ. 2552 รสลนไดรบเชญเขารวมเปนศลปนในพ านกทมหาวทยาลยเคนเบอรา ประเทศออสเตรเลย เปนเวลา 1 เดอน การตองเดนทางไกลในชวงทสกายเลอรปวยเปนสงท รสรนกงวลมากเชนกน เธอจงเปลยนความกงวลและความคดถงสนขตวโปรดดวยการสรางสรรคผลงานชด สกายเลอรและฉนในออสเตรเลย (ภาพท 24) โดยการสรางเจาสกายเลอรจ าลองจากโครงสรางเหลกและลวดตาขายกอนจะน ามาจบใสชดคลมโปรงใสทภายในบรรจประตมากรรมสกายเลอรสองมตทอยในอรยาบถตางๆ เพอตามตดเธอไปทกหนทกแหงโดยจะมการบนทกภาพเปนวดโอและภาพถาย เชนเดยวกบผลงาน สกายเลอรและฉนในออสเตรเลย：เยยมจงโจ รสลนไดตดชดคลมทงตวโดยมกระเปาหนาอยบรเวณตรงกลางทองไวใชบรรจประตมากรรมสกายเลอรทประกอบจากลวดตาขาย โดยรสลนและเจาสกายเลอรจ าลองจะเดนทางไปยงสถานทตางๆ เชนสวนสตวเพอไปเยยมชมจงโจ ซงเปนสตวประจ าชาตของประเทศออสเตรเลย อนเปนเสมอนการน าเจาสกายเลอรทองเทยวในตางแดนผานจนตนาการและความรสกของรสลนทสงผานประตมากรรมรปจ าลองสกายเลอร

ภาพท 24 สกายเลอรและฉนในออสเตรเลย โดย รสลน กาสต, 2552 (ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557)

สำนกหอ

สมดกลาง

44

ภาพท 25 มจฉาบ าบด โดย รสลน กาสต, 2554 (ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557)

หลงกลบจากประเทศออสเตรเลยเจาสกายเลอรไดลมปวยมากขนโดยเฉพาะชวง ขาหลงทขาดก าลง หากท าการผาตดสนขจะมความเสยงสงเนองจากอายกวา 15 ป หรอถาเทยบกบอายมนษยกประมาณรอยกวาป สงทรสลนท าไดจงเปนเพยงการใหยาบรรเทาความเจบปวดตอสนขเทานน รสลนจงนกถงเรองการพบนกกระเรยนในความเชอของคนญปนเพอสงความรกความหวงใยและปรารถนาใหคนผนนแคลวคลาดปลอดภย เธอจงน ากรรมวธเหลานนมาใชกบเจาสกายเลอรโดยการเปลยนจากนกกระเรยนสปลานานาสายพนธทเธอคดและจนตนาการเพมเตมสสอวสดเชน ลวดตาขาย จนเกดเปนผลงานชด มจฉาบ าบด (ภาพท25) ซงรสลนจะใชปลาเหลานเปนตวสอความรก ความหวงใยและก าลงใจทเธอมตอเจาสกายเลอร เชนในผลงาน ผาหมปลา รสลนไดประกอบสรางรปรางของปลาหลายสบตวในลวดตาขายขนาดเกอบ 2 เมตร ทท าใหมลกษณะ เบาบางคลายผาหมกอนจะน ามาหมลงบนประตมากรรมลวดจ าลองสกายเลอรเสมอนการใหผาหมปลาผนนบ าบดอาการเจบปวยของสกายเลอร ซงปลาเหลานนกคอตวแทนของรสลนนนเอง7 อาการเจบปวยของสกายเลอรเรอรงอยซกระยะกอนทมนจะหมดลมหายใจลงในป พ.ศ.2555 รสลนรสกเสยใจกบการจากไปของสนขตวโปรดมาก ทกวนเธอจงไดแตร าพรรณความคดถงผานสายลมเพอหวงวามนจะไปถงเจาสกายเลอรบาง จนวนหนงขณะทเธอไดนงดขาวแผนดนไหวทประเทศญปนและพบวามผรอดชวตจากการตดตอสอสารกบญาตพนองทางไลน

__________________________ 7เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

45

เพอบงบอกต าแหนงแหงททเขาถกตกถลมทบอย ความประทบใจนนจงน ามาซงการซอมอถออกเครองและสมครโปรแกรมไลนส าหรบไวตดตอกบเจาสกายเลอรทตายไป โดยรสลนเชอวาหากความคดถงหรออารมณความรสกทเธอสงผานสายลมนนไมมหลกฐานตายตวแนแทวามนจะไปถงเจาสกายเลอร แตหากการสงขอความแทนความหวงใยและคดถงผานโปรแกรมไลนไปหาสกายเลอรนน ทกครงทเหนค าวา “sent” หรอ “สง” บนจอโทรศพทมอถอนนเปนเสมอนการการนตถงความมตวตนของความคดผานขอความในโปรแกรมไลน ซงขอความเหลานนรสลนยงน ามาปกลงบนผาขาวบางสขาวโปรง ตวแทนของสอความรกความสมพนธทเธอมตอสกายเลอรทแมจะด เบาบางจนยากทจะจบตองแตมนกมอยจรง ซงรสลนยงจงใจปกขอความทมกพร าสอนใหเจาสกายเลอรเปนสนขทดและใชชวตอยไดอยางปลอดภย เชน “ฟงมากเจากไดมาก” ขอความจาก ไลนถงสกายเลอร (ภาพท26) ผลงานในชดปจจบนของรสลน8

ภาพท 26 ไลนถงสกายเลอร โดย รสลน กาสต, 2555 (ภาพจาก รสลน กาสต เมอวนท 10 สงหาคม 2557)

ชวงชวตในวยเกอบเกษยณของรสลนทพบเจอกบเรองราวตางๆ ไดกลายเปนแรงบนดาลใจในผลงานศลปะของเธอทงสน จะเหนไดวาผลงานของเธอมการคนควา ทดลอง เทคนคตางๆ อยเสมอ รสลนเลอกทจะไมยดตดกบขนบของงานภาพพมพและผนตวสการสรางงานศลปะแนวคอนเซปชวล ดงจะเหนไดจากผลงานชด ไปรษณยรสลน ซงอทธพลสวนหนงนนรสลนไดรบ

___________________________ 8เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

46

จากการเดนทางศกษาตอในระดบปรญญาโททสหรฐอเมรกาซงขณะนนศลปะคอนเซปชวลก าลงเปนทนยมในอเมรกานบตงแตทศวรรษ 1960 ท าใหรปแบบของผลงานรสลนมการเนนน าแนวคดเขาเปนมาสวนส าคญ กระบวนการคดเหลานนยงสงผลตอผลงานในชดตางๆ ของรสลนเรอยมา เชนผลงานชด สกายเลอรและฉน, สกายเลอรกบหมาวด และ ไลนถงสกายเลอร ซงรสลนมกรงสรรคผลงานทอาศยเทคนคหรอกรรมวธการถก ปก เยบ ผาและลวดตาขาย หรอการท าขนมในผลงานของเธอ นนแสดงใหเหนวาผลงานของรสลนเปนศลปะแบบสตร (Feminine Art) ซงมงสะทอนความเปนสตรเพศผานเทคนคการท างานดวยสอ เชนการเยบปกถกรอย 9 แตกตางจากศลปนหญงทสรางสรรคผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลโดยทวไปมกยดโยงกบแนวคดของสตรนยม(Feminist Art) ซงเนนการโตแยงหรอเรยกรองสทธดานตางๆ ทสตรควรไดรบ แตผลงานและแนวคดของรสลนกลบไมไดแสดงออกถงการเรยกรองสทธใดๆ ของสตรเพศ ตรงกนขามรสลน กลบแปรผนเรองราวจากจนตนาการและประสบการณชวตในแงมมทเหนอจากความเปนจรงสงานศลปะของเธอ

______________________

9 อภนนท โปษยานนท, ญ.หญงโสภา... (กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539),8.

สำนกหอ

สมดกลาง

47

อารยา ราษฏรจ าเรญสข

อารยา ราษฏรจ าเรญสข เกดเมอวนท 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2500 ณ จงหวดตราด วยเดก

อารยาอาศยอยกบครอบครวทประกอบไปดวย พอ แม นอง และยาย จนเมออารยาอาย 3 ขวบ

มารดาของเธอไดเสยชวตลงและพอของเธอไดแตงงานใหม ไมนานนกนองและคณยายของเธอก

เสยชวตลงอก ในชวงวยเดกอารยาตองไปรวมงานศพของคนใกลชดบอยครง เรองราวเหลานน

กลายเปนความทรงจ าทเวลาตอมาเธอไดใชศลปะและการเขยนวรรณกรรมเปนตวแสดงออกถง

อารมณและความรสกนกคดของเธอ

อารยาเรมสนใจศลปะต งแตเดก เพราะพเลยงของเธอชกชวนใหวาดรปภเขาและ

พระอาทตยแบบงายๆ เธอกลาวไวในบทสมภาษณพเศษ อารยา ราษฎรจ าเรญสข นตยสารฟรฟอรม

ฉบบ กมภาพนธ 2550 วา “เปนชวงเวลาทมความสขทไดวาดเขยนและระบายส” ตอมาอารยาไดเขา

ศกษาทโรงเรยนเขมะสรอนสรณ ซงเปนโรงเรยนหญงลวนทคอนขางเขมงวดเรองมารยาท

โรงเรยนนมเอกลกษณทเดนชดในเรองการไหว กราบ ถอนสายบว จงท าใหอารยากลายเปน

เดกหญงทมความเรยบรอยและเครงครดในเรองมารยาทและระเบยบวนย หลงจากจบการศกษาใน

ชนมธยมตนอารยาไดศกษาตอทวทยาลยชางศลป เธอตองปรบตวอยมากเพอใหเขากบสงคมและ

เพอนๆ ทชางศลป ซงเธอกมงมนฝกฝนทกษะฝมออยางเตมทจนสามารถสอบเขาศกษาตอทคณะ

จตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร การศกษาทนยงนบเปนกาวส าคญใน

การสรางงานศลปะของ อารยา ราษฏรจ าเรญสข1

อารยาส าเรจการศกษาปรญญาโท สาขาภาพพมพ คณะจตรกรรมประตมากรรมและ

ภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ดวยผลงานชด บนทกในภาพพมพ (ภาพท27) ทสรางขนระหวางป

พ.ศ. 2523 - 2530 ผลงานชดนมการใชสญลกษณของดอกไม ซากไม ทงหญา ประกอบอยในพนท

สวนใหญภายในภาพซงมบรรยากาศและโครงสขนมว ครมเครอ มการสรางระยะหรอพนผวของ

วตถใหดผกรอนโดยอาศยกระบวนการทางภาพพมพโลหะรองลก ท าใหภาพทออกมามลกษณะ

__________________________

1ทมงานนตยสารฟรฟอรม. “อารยา ราษฎรจ าเรญสข ผหญงทหลงรกความตาย.”

ฟรฟอรม (กมภาพนธ 2550) : หนา165.

สำนกหอ

สมดกลาง

48

เหนอความเปนจรงเพอสอถงความหมายของการเกดขน ตงอย เปลยนแปลง และจบสนซงวนเวยน

อยเชนนเรอยไป ทงยงสะทอนความรสกภายในของมนษยทมทงความสงบ นง และโศกเศราผาน

ผลงาน ดงจะเหนไดจาก Thet Remains after the Rains ผลงานในป พ.ศ. 2523 – 2524 อารยาได

น าเสนอความรสกในแงลบผานภาพววทวทศนในลกษณะเหนอจรงเพอสะทอนอารมณอางวาง

เงยบเหงา ทเกาะกนใจของเธอน ามาซงความรสกเจบปวด สญเสย และไรจดหมาย ไมตางจาก

อ านาจและความเปลาเปลยว เวงทรายเดม ผลงานในป พ.ศ. 2525 - 2526 ซงอารยาไดน า เกาอและ

ทวทศนในธรรมชาตมาจดวางองคประกอบใหมเพอน าเสนอแนวคดในเรองการเกดและการด าเนน

ชวตไปสเปาหมาย โดยมเรองเกยวกบความตายและไสยศาสตรแทรกอยในผลงานดวยเชนกน

กระทงในป พ.ศ. 2527 – 2530 อารยาน าเสนอผลงาน นกเดนทางดวยจนตนาการ โดยน าเรองราว

ของสภาวะไมปกตสขของจตและสภาพแวดลอมซงน าไปสปญหาของสงคมผานผลงานในลกษณะ

กงนามธรรม2

ภาพท 27 บนทกในภาพพมพ โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2530

ทมา： rama9art, Araya, accessed March 8, 2015, available from

http://www.rama9art.org/araya/w03.html

ในป พ.ศ. 2531 -2533 อารยาไดรบทนใหศกษาตอทประเทศเยอรมน ชวงเวลาดงกลาว

เธอสรางสรรคผลงานภาพพมพชด เรองเลาในหอง (ภาพท28) โดยการตดทอนรปทรงคนภายใน

___________________________

2อารยา ราษฏรจ าเรญสข, “ทวทศนในสภาวะหนงของจต” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาพพมพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2528), 13.

สำนกหอ

สมดกลาง

49

ภาพใหมลกษณะคลายกบวญญาณทปรากฏในพนทเวงวางสด าใหความรสกทโดดเดยว อางวาง ม

การใชเงาตกทอดจากรปทรงหลกไปยงรปทรงรอง บรรยากาศโดยรวมของภาพดหดห และเศรา

หมอง เสมอนผสรางงานก าลงอยโลกทมดมด โดดเดยวจากความทรงจ าในอดต จากนนในป พ.ศ.

2535-2537 อารยาไดศกษาเพมเตมในสาขาประตมากรรม ณ ประเทศเยอรมน เธอไดรบแนวคด

แรงบนดาลใจ และความรตางๆ จากการศกษางานทหลากหลายในตางแดนซงสงอทธพลตองาน

สรางสรรคของเธอ และถอเปนจดเปลยนในการสรางงานศลปะของอารยาทยดโยงมาสศลปะแนว

คอนเซปชวล เชน น าไมนง (Water is never still) (ภาพท29) ผลงานทสะทอนแนวคดกบวถชวต

ของชาวไทยทนบถอพทธศาสนาโดยอารยาน าประตมากรรมมอคหนงแชน าโดยมประตมากรรม

ใบหนาหญงสาวตดตงบนผนงสงและจดวางใหมลกษณะกมมองดผนน า อนเปนเสมอนการเสยดส

เรองราวของศลธรรมจรรยาของสตรเพศชาวไทยทใชชวตอยในสงคมทนบถอพทธศาสนาอนเปน

ดงกรอบหรอก าแพงทคอยควบคมพฤตกรรมบางอยางของพวกเธอไมใหหลดออกจากความดงามท

สงคมบญญต

ภาพท 28 เรองเลาในหอง โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2533

ทมา：rama9art, Araya, accessed March 8, 2015, available from http://www.rama9art.org

ภาพท 29 น าไมนง โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2536

ทมา ：rama9art, Araya, accessed March 8, 2015, available from http://www.rama9art.org

สำนกหอ

สมดกลาง

50

ภาพท 30 The Dinner with Cancer IIโดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2537

ทมา： rama9art, Araya, accessed March 8, 2015, available from

http://www.rama9art.org/araya/w03.html

คนกลนกามรส (ภาพท30) คออกหนงชดผลงานทอารยาสรางขนขณะศกษา ณ

ประเทศเยอรมน ในป พ.ศ. 2536-2538 อนมทมาจากการเจบปวยและสญเสยคณพอดวยโรคมะเรง

ชวงเวลาดงกลาวอารยาไดเขยนงานวรรณกรรมไปพรอมๆ กบการท างานศลปะ ดงจะเหนไดจาก

ขอความตอนหนงจากสจบตรนทรรศการ ในสถานการณเชนน สงพงควรใสใจคอการทรยศของ

ดวงดาว ทอารยาเขยนไววา “ศลปะกบงานเขยนเกยวรอยกนอย หากฝงหนงหยด เกรงวาอกฝงจะม

อนเปนไปดวย”3 ขอความดงกลาวแสดงใหเหนวาอารยาไดท างานศลปะควบคไปกบงานเขยนเรอง

สนทชอ คนสนกลนกามรส ทบอกเลาถงหญงสาว ศลธรรมจรรยา และความศนยเสย เรองราว

เหลานนยงสอดคลองกบงานศลปะทเธอก าลงท า โดยการน าขเถา เลอด กอนดน ฟลมเอกซเรย ผา

ทอมอ และประตมากรรมจ าลองใบหนาคนน ามาจดวางเขากบพนทเพอสอถงความตายและการจาก

ไปอยางไมมวนกลบของบดา

หลงส าเรจการศกษาจากประเทศเยอรมน อารยาเขาเปนอาจารยสอนศลปะทคณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม ซงเธอยงคงสรางงานศลปะอยางตอเนอง เชน Reading for Three Female Corpses (ภาพท31) ในป พ.ศ. 2540 ผลงานชดนอารยาเรมน าศพของมนษยมาใชเปนสอสะทอนแนวคด ผลงานศลปะของเธอชใหเหนถงความงดงามของความตายทมนอยกบ

___________________________

3อารยา ราษฏรจ าเรญสข, “ในสถานการณเชนน สงพงควรใสใจคอการทรยศของดวงดาว,” หอศลปรวมสมยอารเดล, 10 มนาคม - 10 เมษายน 2552.

สำนกหอ

สมดกลาง

51

มนษยทกเมอ ผลงานชดนยงเลนกบความรสกของผชมดวยการท าเหมอนวาคนเปนกบคนตายนนไมไดมความแตกตางกนแตอยางใด ความงดงามของงานจงอยทความคดทยงวนเวยนในหวของผชม จากความเคยชนทวาคนเปนกบคนตายนนถกตดขาดจากกนอยางชดเจนไมวาจะในประเทศไหน ศาสนาใด แตอารยากลบท าลายเสนคนระหวางความเปนกบความตายไวดวยศลปะ

ภาพท 31 Reading for Three Female Corpsesโดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2540

ทมา： rama9art, Araya, accessed March 8, 2015, available from

http://www.rama9art.org/araya/w03.html

ท าไมจงมรสกวแทนความรทน? (ภาพท32) ผลงานในป พ.ศ. 2545 อารยาไดแสดงถง

การตอตานและไมยดตดกบขนบ การจดพธศพ หรองานฉลองวนเกด ดวยการอานบทกวหรอ

ขอความตางๆ ใหศพฟง รวมถงการจบรางไรวญญาณเหลานนสวมใสชดใหมทเธอจดแจง กอนจะ

ท าการบนทกภาพดวยกลองวดโอ เธอปฏบตกบคนตายราวกบวาเขาเหลานนยงมชวตอย งานชนน

ไดเขากอกวนความรสกของผชมอยางมากและถอเปนการตอตานขนบธรรมเนยมทเคยมมา จนเกด

เปนขอกงขาตอสงคมถงความเหมาะสมในการน ารางไรชวตเหลานนสสถานะของงานศลปะ

เชนเดยวกบผลงานชด สนทนากบความตายบนถนนสายแรกของชวตในป 2548 ผลงานในรปแบบ

วดโอและศลปะการจดวาง ซงน าศพคนเขามาเปนตวละครหลกในผลงาน ชวนใหผชมคดและตง

ค าถามเกยวกบการด ารงอยของชวตมนษยผานผลงานศลปะของเธอ

สำนกหอ

สมดกลาง

52

ภาพท 32 I'm living โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2545

ทมา： rama9art, Araya, accessed March 8, 2015, available from

http://www.rama9art.org/araya/w03.html

นอกจากงานศลปะอารยายงเขยนเรองสนและบทความ โดยมกสอดแทรกประเดนตางๆ ของสตรเพศอยในผลงานของเธอดวยเสมอ ดงเชนถอยความตอนหนงซงอารยาไดกลาวไวในบทกวของเธอวา “ถาไมใชศลปะปทางทอดใหไหนเลยใครจะกลาลงมอขนทวนวฒนธรรมความเชอเดมๆ”4 การแขงขนตอวฒนธรรม ความเชอ และบทบาทของสตรเพศจากผลงานของอารยายงปรากฎอกครงผานบทความ อารยา ราษฎรจ าเรญสข ผหญงทหลงรกความตาย ในนตยสารฟรฟอรม ฉบบเดอนกมภาพนธ 2550 ทชวยยนยนความคดดงกลาวจากขอความทวา

“บทความของเธอสามารถท าใหเกดขอโตแยงตางๆ มากมาย เธอปฏเสธขนบ เธอไมยอมอนญาตใหตวเองอยในรองในรอย เธอเสยดเหยยดเยย ไมเวนแมกระทงเพศเดยวกนรวมกระทงตวของเธอเอง เธอบอกวา จดประสงคหลกของเธอคอการจไช และกวนใจมนษย เธอไมแยแสความรกและผชาย ไมใสใจความสขพนๆ และเธอไมกลวความตาย” 5

ผลงานวรรณกรรมและทศนศลปของอารยา ยงเขาขายแนวคดสตรนยมแนวปจเจก ซง

มงเรยกรองใหการปฏบตอยางเสมอภาคระหวางเพศ และเชอวาผหญงมเสรภาพและทางเลอกไป

จนถงทางเลอกในรางกายและเพศ 6 ทางเลอกทขาพเจากลาวถงน น คอการทอารยา

__________________________

4 เรองเดยวกน. 5 ทมงานนตยสารฟรฟอรม, “อารยา ราษฎรจ าเรญสข ผหญงทหลงรกความตาย,162. 6 วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 52.

สำนกหอ

สมดกลาง

53

เลอกถายทอดผลงานศลปะทสะทอนถงการแหวกขนบหรอกฎระเบยบของสงคมและศลธรรม ทต

กรอบผหญงใหอยในครรลอง สงเหลานนสะทอนผานผลงานชด การทองเกาวน หรอ The Nine-

Day Pregnancy of a Single Middle-Aged Associate Professor (ภาพท33) ในป พ.ศ. 2546

อารยาไดแสรงวาเธอตงทองหลงจากเดนทางกลบจากตางประเทศ เธอด าเนนชวตประจ าวนไปใน

คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม ผคนตางแปลกใจกบรปรางของเธอทเปลยนไป บางคนแสดง

ความยนด ในขณะทหลายคนอาจท าการวพากษวจารณ เนองดวยอารยาไดแสดงเจตจ านงตอวถชวต

ทตองการหลดออกจากขนบธรรมเนยมมาแลวจากผลงานในชดกอนหนาน ปฏกรยาตางๆ ของผคน

รอบกายคอผลลพธทอารยาคาดหวงไวแตตน

ภาพท 33 การทองเกาวน โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2546

ทมา： rama9art, Araya, accessed March 8, 2015, available from

http://www.rama9art.org/araya/w03.html

ในป พ.ศ. 2549 อารยาไดสรางงานชด Feces, Life, Love, Lust (ภาพท34) เธอไดน า

สนขตวโปรดเขามาเปนตวละครหลกในผลงาน สนขเหลานนก าลงนงอยบนโตะซงมอาหารทใชใน

การเซนไหวสงศกดสทธตามความเชอของชาวจน แตอารยาไดตอกรกบความเชอเหลานนดวยการ

น าเจาสนขตวโปรดขนมากนอาหารบนโตะกอนจะท าการบนทกภาพดวยกลองวดโอและน ามาจด

วางในนทรรศการศลปะของเธอ ซงในปเดยวกนอารยายงไดสรางสรรคผลงาน ถอยความจากหวง

เวลาพเศษ เรองของนกเลาแหงเมอง: ผปวยทางจตสตร (Great Times Message Storytellers of the

Town : the insane.) โดยอารยาไดเขาไปในโรงพยาบาลผปวยทางจตเพอท าการสมภาษณผปวย

สำนกหอ

สมดกลาง

54

เรองราวทไมปะตดปะตอทหลดออกจากปากผปวย เธอไดท าการบนทกผานลายลกษณอกษรและ

กลองวดโอ การกระท าเชนนเสมอนตวของอารยาเองก าลงตงค าถามวาเธอมความคดทผดปกต

หรอไมและพบวาพวกเขาเหลานนกไมตางจากเธอเพยงแตวาพวกเขาควบคมตวเองไมได แตอารยา

นนสามารถควบคมตวเองและเลอกทจะระบายความคดความรสกผานการท างานศลปะ ศลปะจง

เปนทางออกทแตกตางกนระหวางศลปนกบคนวกลจรต

ภาพท 34 Feces,Life,Love,Lust โดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2549 ทม： สจบตรนทรรศการ“ในสถานการณเชนน สงพงควรใสใจคอการทรยศของดวงดาว” หอศลปรวมสมยอารเดล, 10 มนาคม - 10 เมษายน 2552.

ในป พ.ศ. 2550 อารยาไดสรางสรรคผลงาน ในความพรามวของปรารถนา (In a Blur

of Desire) (ภาพท35) เธอไดตงค าถามตอความตายและการด ารงอยดวยผลงานวดโออารตทแสดง

ชวงวนาทสดทายของสตวในโรงเชอด ผลงานชนนสรางความสะเทอนใจใหกบผทพบเหนเปน

อยางมาก ในขณะเดยวกนกสามารถแสดงความหมนเหมระหวางความเปนกบความตายจากผลงาน

ทสะทอนใหเหนวาสตวทอยในโรงเชอดนนแมมชวตอยกราวกบตายแลว เพราะพวกมนคอยๆ เหน

สตวตวอนตายไปทละตวจนกระทงถงตวมนเอง

ภาพท 35 ในความพรามวของปรารถนาโดย อารยา ราษฏรจ าเรญสข, 2550

ทมา： สจบตรนทรรศการ“ในสถานการณเชนน สงพงควรใสใจคอการทรยศของดวงดาว,”

หอศลปรวมสมยอารเดล, 10 มนาคม - 10 เมษายน 2552.

สำนกหอ

สมดกลาง

55

ในป พ.ศ. 2552 อารยาไดสรางสรรคผลงานชด ในสถานการณเชนน สงเดยวทควรใสใจคอการทรยศของดวงจนทร (In This Circumstance, the Only Object of Concern is the Betrayal of the Moon. 2008) (ภาพท36) ผลงานชดนอารยาไดน าวดโอและภาพผลงานของศลปนทมชอเสยงระดบโลกมาตดตงและจดฉายใหชาวบานในตางจงหวดชม ปฏกรยาตางๆ ทเกดขนไมวาจะเปนค าวจารณและความฉงนงนงงทเกดขนกบชาวบาน สะทอนถงความเขาใจในสนทรยศาสตรและศลปะของคนในชาตไดเปนอยางด ผลงานชดนจงไมตางจากการวพากษวงการศลปะของประเทศไทยทสะทอนผานมมมองศลปนสโลกภายนอก แนวความคดดงกลาวอารยายงไดตอยอดส ผลงานชด The Village and Elsewhere ในป พ.ศ. 2554 ซงอารยาไดท าการวพากษวจารณสงคมศลปะของไทยผานผลงานของศลปนระดบโลกทหยบยกมาใหชาวบานท าการวพากษวจารณ

ภาพท 36 ในสถานการณเชนน สงเดยวทควรใสใจคอการทรยศของดวงจนทร โดย อารยา ราษฏร

จ าเรญสข, 2552

ทมา：สจบตรนทรรศการ“ในสถานการณเชนน สงพงควรใสใจคอการทรยศของดวงดาว,”

หอศลปรวมสมยอารเดล, 10 มนาคม - 10 เมษายน 2552.

หลงจากป พ.ศ. 2554 อารยาหางหายจากการแสดงผลงานเดยวและทมเทใหกบงานสอนพรอมกบการท างานศลปะทมกสอดคลองกบชวตประจ าวนของเธอ ประหนงตวเธอคองานศลปะทเคลอนทไปยงพนทตางๆ มมมองตอวงการศลปะยงสะทอนผานการตงสาขาวชาสหศาสตรศลป คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม ซงเปดกวางใหนกศกษาสามารถสรางงานศลปดวยเทคนคหรอกระบวนการใดกไดตามความถนดของแตละบคคล หากวางเวนจากการสอนอารยาจะใหเวลากบสนขตวโปรดของเธอทหลายครงกเขามาเปนตวละครหลกในผลงานศลปะของเธอดวย

สำนกหอ

สมดกลาง

56

เชนกน สงรอบกาย ความทรงจ า ความสะเทอนใจ และเรองทฝงลกในอดตเปนสงทอารยาผนวกสผลงานทปราศจากรปแบบตายตว และหลายครงผลงานเหลานนไดแสดงใหเหนวาอารยานนมแนวคดในการวพากษโครงสรางของสงคม คตความเชอ และวฒนธรรมตางๆ ทตกรอบความคดของสตรไทยใหอยในครรลอง แตอารยากลบเลอกท าลายความคดความเชอตางๆ ทสงคมเคยยดถอ เชนการแสรงวาตวเองตงทองในผลงานชด การทองเกาวน หรอการน าศพของมนษยสสถานะของงานศลปะ ในผลงานทมชอวา Reading for Three Female Corpses สงเหลานไดแสดงใหเหนวาผลงานและแนวคดของอารยานนองกบแนวคดสตรนยมแนวปจเจก ซงมงเรยกรองใหการปฏบตอยางเสมอภาคระหวางเพศ และเชอวาผหญงมเสรภาพในการเลอกใชรางกายในการแสดงออกซงความคดความเชอตางๆ แมสงเหลานนอาจไมเปนไปตามคานยม หรอหลกปฏบตทคนสวนใหญยดถอกตาม ผลงานของอารยา ราษฎรจ าเรญสข จงมกเตมไปดวยการสรางความฉงนตอผชมและบคคลรอบกายเนองดวยบอยครงทการด าเนนชวตในแตละวนของเธอเปนเสมอนผลงานศลปะอกชนทเธอก าลงรงสรรค

สำนกหอ

สมดกลาง

57

พนร สณฑพทกษ

พนร สณฑพทกษ เกดวนท 15 ตลาคม พ.ศ. 2504 ณ กรงเทพมหานครฯ วยเดกเธอ

ตองยายถนฐานตามครอบครวอยบอยครง เชนตอนอาย 1 ขวบพนรตองเดนทางไปอยกบ

ครอบครวทจงหวดเชยงใหม กอนทชนมธยมปลายจะยายมาศกษาทจงหวดขอนแกนและสอบชง

ทนไดไปศกษาทประเทศสหรฐอเมรกาเปนเวลา 1 ป ซงท าใหพนรไดเรยนรศลปะและการ

ถายภาพจนเกดเปนความสนใจ ท าใหเธอคดจะศกษาตอในระดบปรญญาตรทคณะมณฑนศลป

มหาวทยาลยศลปากร แตในชวงวนสอบเอนทรานนนกลบตรงกบวนทพนรตองสอบสมภาษณ

ทนของรฐบาลญปนซงท าใหเธอตดสนใจไปสอบสมภาษณและไดรบทนดงกลาว พนรจงได

ศกษาตอระดบปรญญาตรในสาขา Visual Arts & Communication Designs มหาวทยาลยทสคบะ

ประเทศญปน

ณ มหาวทยาลยทสคบะ ประเทศญปน พนรไดพบกบอาจารยชาวญปนทสอนให

ทดลองท างานศลปะดวยสอวสดตางๆ จนเธอเกดความมนใจและสนใจในงานทศนศลปเรอยมา

พนรจงเรมสรางงานจตรกรรมผสมทมการน าภาพถายรปทรงของพชพนธธรรมชาต เชน กว และ

ตนไม มาใชรวมกบวสดธรรมชาตอยางกระดาษเยอสา และกระดาษญปน จนเกดเปนผลงาน

กงนามธรรมทมชอวา Natural Tensions (ภาพท37) ซงเปนการน าของ 2 สงทขดแยงมาอยรวมกน

ทงยงสะทอนความหมายทเชอมโยงกบธรรมชาต เทคโนโลยและวาทกรรมทมผลตอการรบรของ

มนษย ซงผลงานชดนยงเปนผลงานศลปนพนธทท าใหพนรส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรในป

พ.ศ. 25281

หลงส าเรจการศกษาพนรไดเปนลามใหศลปนไทยทเดนทางไปรวมสรางงานศลปท

ประเทศญปน ท าใหเธอไดรจกกบศลปนในกลมนกดนตรและนกเขยนหลายทาน ความสมพน

ดงกลาวท าใหพนรมโอกาสน าผลงานภาพถายและงานจตรกรรมเทคนคผสมกลบมาจดแสดงเดยว

ครงแรกทประเทศไทยในป พ.ศ. 2530 ภายใตชอนทรรศการ An Exhibition of Photographs &

Collages by Pinaree Sanpitak ณ รานบคส แอนด เบยร ซงเปนรานหนงสอกงบาร ทตงอยใน

ยานอนสาวรยชยสมรภม การทพนรน าผลงานมาจดแสดงนอกหอศลปถอเปนเรองใหมของ

___________________________

1 สมภาษณ พนร สณฑพทกษ , ศลปนศลปาธร, 1 เมษายน 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

58

วงการศลปะของประเทศไทยในชวงเวลาดงกลาว เชนเดยวกบหางสรรพสนคาเปนอกหนง

สถานททพนรน าผลงานศลปะของเธอไปจดแสดงในป พ.ศ. 2531 โดยใชชอนทรรศการวา

Pinaree Sanpitak : And Exhibition of Photographs, Paintings&Collages โดยม อภนนท

โปษยานนท เขยนบทความนทรรศการของเธอลงตพมพในหนงสอพมพทวไป

ภาพท 37 พนร สณฑพทกษ, Natural Tensions, 122 x 122 ซม.

ทมา： rama9art, Pinaree, accessed March 8, 2015, available from http://www.rama9art.org

ในป พ.ศ. 2532 ขณะทพนรอานหนงสอพมพเธอพบประกาศของจมพล อภสข ท

ก าลงรบสมครศลปนใหไปรวมท างานศลปะทประเทศออสเตรเลย พนรจงสมครและไดรบเลอก

ใหเขารวมโครงการดงกลาว ซงนบเปนจดเรมตนของเธอทน าผลงานออกจดแสดงในตางประเทศ

และท าใหพนรเรมเปนทรจกมากขน หลงจากนนพนรจงไดถกรบเชญใหรวมแสดงนทรรศการ

เดยวและกลมอกหลายครง ท าใหเธอไดพบชาตชาย ปยเปย ศลปนรวมสมย ทเขามารวม

แลกเปลยนความคดทางศลปะและจดแสดงผลงานรวมกน จนในเวลาตอมาทงคตดสนใจใชชวต

รวมกน ซงพนรและชาตชายยงไดรวมกนเปดแกลเลอรทมชอวา สลม ศลปาวกาศ ในป พ.ศ.

2533-2538 ซงถอวาเปนพนทจดแสดงผลงานศลปะของศลปนรนใหมและศลปนรวมสมย ซงตว

ของพนรเองไดใชพนทดงกลาวจดแสดงผลงานของตนดวยเชนกน เชน นทรรศการเดยว กากบาท

ไข วว และ น าเตา ซงพนรไดสะทอนแนวคดของบทบาทพนฐานของผหญงทถกกลนจาก

ประสบการณในวยเดกซงมผลกระทบโดยตรงตอพนรทงทางกายและจตใจ สงเหลานนถก

ถายทอดผานผลงานจตรกรรมและสอผสม

สำนกหอ

สมดกลาง

59

การส ารวจตรวจสอบรางกายและจตใจท าใหพนรเรมตงค าถามกบการเปลยนแปลง

ของรางกายเธอเสมอ เชนในชวงทเธอตงครรภบรเวณทองรวมถงหนาอกจะขยายใหญขนและนน

ไดกลายมาเปนทมาของนทรรศการ เเมกบลก ：บทสนทนา ในป พ.ศ. 2536 และนทรรศการ

Breast Works (ภาพท38) ในปพ.ศ. 2537 ซงผลงานในนทรรศการมทงจตรกรรมและสอผสมท

ใชทรวงอกของผหญงเปนสญลกษณแทนความหมายตางๆ เหมอนทพนรไดกลาวไวในสจบตร

นทรรศการของเธอวา

ภาพท 38 พนร สณฑพทกษ, Pink Breast, สอะครลกและสชอลคบนกระดาษ, 105.5 x 106.5 ซม.

ทมา：Trfineart, Pinaree Sanpitak, accessed March 8, 2015, available from

http://www.trfineart.com/artists/pinaree-sanpitak “นม/หนาอก/ทรวงอก เ ปนสรระสวนหนงของเพศหญงท

ละเอยดออน ออนไหว มบคลก เปนสญลกษณหนงของความงาม มนเปน

แหลงอาหารอนส าคญทสดของทารก เปนสญลกษณของการเปนวตถทาง

เพศของมนษยเพศหญง มนเปนความนมนวล อบอน มนเปนความกดดน มน

เปนทางระบาย มนกลายเปนสงตองหามในบางวฒนธรรม”2

นนเองทท าใหเราเหนรปทรงทรวงอกในผลงานของพนรเรอยมา ซงมนยงสะทอน

ถงการ ตความและความหมายในเรองอ านาจหรอสทธตางๆ ของสตรนยมแนวจตวญญาณ ทเนน

ในเรอง ศาสนาของผหญง ทฤษฏพระผเปนเจาทเปนผหญงและความปรารถนาทางจตวญญาณ

__________________________

2 พนร สณฑพทกษ, Breast Works (กรงเทพ: สลมอารทสเปส, 2537), 2.

สำนกหอ

สมดกลาง

60

ของผหญง3 ดงจะเหนไดจากผลงานของพนรในชด Womanly Bodies ป พ.ศ. 2541

ซงพนรไดทดลอง วสดตางๆ เชน เยอสา หวาย และปอกระเจา เขากบประตมากรรมเชงจดวางท

มลกษณะกงนามธรรม ชวนใหระลกถงเรอนรางของสตรเพศผานรปทรงโคงเวาของเยอสาไมตาง

จาก ผลงานชด Breast Stupas (ภาพท39) ในป พ.ศ. 2543 -2544 ซงพนรไดน าผาไหมหลายสบ

ผนจดวางในลกษณะแขวนหอยลงจากแพดานในความยาว 5 เมตร ตอ 1 ผน ซงผาไหมเหลานน

กลบมรปทรงของทรวงอกทถกขยายใหยนยาวคลายสถปหรอรปทรงเจดยทางพทธศาสนา ซงนน

อาจเปนความจงใจของศลปนทตองการตอลองกบความเชอหรอคานยมทชายเปนใหญ วาจะเกด

อะไรขนหากผหญงนนจะมความส าคญตอการยนหยดของพทธศาสนาไดไมตางจากบรษเพศ

ความคดดงกลาวถกตอกย าอกครงจากบทความ ความบาชวขณะ：ประตมากรรมผาไหมเจา

อารมณ ทเขยนโดย กฤตยา กาววงศ ซงมใจความตอนหนงวา

ภาพท 39 พนร สณฑพทกษ, Breast Stupas,2543, 122 x 500 ซม.

ทมา： Trfineart, Pinaree Sanpitak, accessed March 8, 2015, available from

http://www.trfineart.com/artists/pinaree-sanpitak

___________________________

3วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 51.

สำนกหอ

สมดกลาง

61

“ผลงาน Breast Stupas และ temporary insanity พนรท างาน

คาบเกยวกบความศกดสทธและสงตองหาม รปทรงทเธอเลอกน าเสนอเตมไป

ดวยสญลกษณของทรวงอกทเปรยบกบสถปนน เปนการทาทายอยางมหนต

กบกฏเหลกทางพทธศาสนาทอ านาจของผ ชายเปนใหญ พนรกลาทจะ

เปรยบเทยบกบรางกายผหญงกบสถปซงถอวาเปนสญลกษณทศกดสทธ

เหมอนกบเปนการเผชญหนาระหวางสงศกดสทธทอยในโลกของศาสนากบ

ผชาย กบของตองหาม ซงเปนการตงค าถามเกยวกบเรองของต าแหนงผหญงในศาสนา”4

ภาพท 40 พนร สณฑพทกษ, หนนนม, 2544

ทมา： Trfineart, Pinaree Sanpitak, accessed March 8, 2015, available from

http://www.trfineart.com/artists/pinaree-sanpitak

ในป พ.ศ. 2544 พนรไดสรางสรรคผลงานแนวจดวางขนอกชดภายใตชอ หนนนม

(ภาพท40) ซงพนรไดสรางประตมากรรมจ าลองรปทรงทรวงอกจากผาสชมพหลายสบชนจดวาง

จนเตมพนท เพอใหผชมเขาไปนงนอนหรอเลนกบผลงานทมทงความออนนมของตววสดและใน

แงความหมายทดเหมอนศลปนตองการสรางพนทอนแฝงไปดวยความหมายของแรงปรารถนา

ทางเพศทผชายมกหยบยนใหกบสตร แตในอกมมหนงทรวงอกกลบเปนดงทพกพงซงใหทงความ

อบอนและเปนแหลงอาหารทหลอเลยงชวตลกนอย

__________________________

4 กฤตยา กาววงศ, ความบาชวขณะ：ประตมากรรมผาไหมเจาอารมณ (กรงเทพฯ :

มลนธ เจมส เอช ดบเบลย ทอมปสน ,2543), 57.

สำนกหอ

สมดกลาง

62

ภาพท 41 พนร สณฑพทกษ, Breast Stupa Cookery, 2548

(ภาพจาก พนร สณฑพทกษ เมอวนท 1 เมษายน 2557)

พนรยงไดดดแปลงรปทรงของทรวงอกสภาชนะเชน ถวยชาม สงแทนความอดม

สมบรณในชวตมนษย เธอมกน าลกษณะของถวยปรบเปลยนขนาดและรปแบบสผลงานชดและชน

ตางๆ เชน The Vessel ในป พ.ศ.2545 -2546 ซงมลกษณะคลายถวยทสรางจากอลมเนยมขนาด

ใหญ ภายในบรรจน าและปลาเขาไปวายเวยนอยมเพยงจอกแหนทเปนเสมอนสถานทหลบภย ซง

รปทรงของถวยชามยงถกพดถงอกครงผานผลงานทมชอวา Breast Stupa Cookery (ภาพท41)

ในป พ.ศ. 2548 พนรสรางแมพมพส าหรบใชท าอาหารโดยเชญเพอนพองศลปนมารวมกนสราง

งานศลปะผานการท าอาหารโดยใชแมพมพทเธอสรางขน ซงอาหารทไดจะออกมาเปนรปทรงของ

ทรวงอกทสะทอนความหมายตอมมมองหรอบทบาท หนาทของสตรทเคยถกจ ากดอยแคในบาน

ในหองครว ในสถานะแมและภรรยา ในขณะเดยวกนรปทรงของอาหารยงคลายกบเจดยทสอ

ความหมายถงสงศกดสทธทางพทธศาสนา เสมอนพนรก าลงตอรองกบบทบาทหนาทซงผหญง

ควรไดรบเทยบเทากบบรษเพศ ซงเสยงสะทอนจากสตรเพศยงถกสงผานผลงานของพนรทชอ

Pink Bras Alert! ป พ.ศ. 2549 ผลงานชดนพนรไดน ายกทรงสตรสชมพหลายสบตวมาจดวางให

มลกษณะคลายรางกายของผหญงทปราศจากแขน ขา และล าตว เพอสอถงผลกระทบของการ

เหยยดเพศหญงในบางวฒนธรรม โดยพนรไดเลอกใชสชมพดวยเปนสสากลทบงบอกถงความ

ออนหวาน ออนโยนของสตรเพศ

สำนกหอ

สมดกลาง

63

พนรยงคงทดลองวสดตางๆ เพอหาความงามและความหมายทสอดคลองกบแนวคด

เชนผลงานชด Solid ในป พ.ศ. 2550 พนรใชแกวใสทภายในบรรจรปทรงโคงเวาคลายสญลกษณ

ของเพศหญง ในปเดยวกนพนรยงไดสรางสรรคผลงานชด นมกบเมฆ ซงเธอไดรบแรงบนดาลใจ

จากเหตการณบานเมองทท าใหรสกอดอด ผลงานชดนเปนงานจตรกรรมทมรปทรงของภาชนะ

รปถวยวางคว าและหงายอยกลางภาพ ไมไกลกนนกมดอกเขมเลกๆ กระจายอยในสวนตางๆ ของ

ภาพ ซงดอกไมชนดนยงเปนสญลกษณของไทยในเรองปญญาและจตบรสทธ ผลงานชด นมกบ

เมฆ ยงตอยอดสนทรรศการ Body Borders (ภาพท42) ในป พ.ศ. 2554

ภาพท 42 พนร สณฑพทกษ, Body Borders : Anything Can Break ณ หอศลปวทยนทรรศน

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ทมา： Trfineart, Pinaree Sanpitak, accessed March 8, 2015, available from

http://www.trfineart.com/artists/pinaree-sanpitak

นทรรศการ Body Borders แบงออกเปน 3 สวน พนรไดสรางรปทรงลกบาศกมปก

ซงใชกระบวนการพบแบบโอรกาม ซงเธอพบกบมนเขาทรานอาหารในประเทศญปน พนรรสก

วาลกบาศกมปกทพบจากกระดาษนนดงดดเธอมากเพราะมนเหมอนกบการกลายรางท าใหเธอ

จนตนาการไปไดไกล พนรกลาววา “ณ ตอนแรกรวามนมอะไรกบแตยงไมรจะเสนอยงไง”5

กระทงในป พ.ศ. 2554 เธอตองการสรางงานทเลนกบสมผสตางๆ ทง รป รส กลน เสยง เปนงาน

ทศนศลปทคนมองไมเหนกสามารถสมผสได พนรจงจดแสดงงาน 3 ทพรอมกน คอ

_________________________

5 สมภาษณ พนร สณฑพทกษ , ศลปนศลปาธร, 1 เมษายน 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

64

Body Borders : Flying Cubes ณ H Gallery และ Body Borders : Paintings ณ 100 ตนสนแกล

เลอร และ Body Borders : Anything Can Break ณ หอศลปวทยนทรรศน จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย พนรพบโอรกามเปนรปทรงลกบาศกมปกขนาดตางๆ จ านวน 5600 ชน ในพนท

100 ตารางเมตร กอนจะน ามาตดตงพรอมแกวใสทรงรบรเวณเพดานหอศลป เธอตองการใหผชม

รสกถงความกดดนในเวลาทมวตถลอยอยเหนอศรษะของผชม ซงภายในพนทจดแสดงผลงานยง

มเสยงเพลงทเธอใหเพอนนกดนตรรวมรงสรรค เพอสอถงสงคมทออนไหวหรอธรรมชาตทเราไม

สามารถควบคลมได

ในป พ.ศ. 2554 พนรไดสรางงานชด Here / Not Here ในรปแบบประตมากรรม

เชงจดวาง พนรไดน าความสนใจทางดานการออกแบบเสอผาของเธอและลกชาย น าเสนอสงาน

ทศนศลปทสะทอนประเดนของ “ราง” และ “กาย” สงทบงบอกถงการเปลยนผาน การพจารณา

ใครครวญถงการคงอย เปลยนแปลง หรอความไมจรง

ภาพท 43 พนร สณฑพทกษ, Hanging by a Thread, 2555

ทมา： Trfineart, Pinaree Sanpitak, accessed March 8, 2015, available from

http://www.trfineart.com/artists/pinaree-sanpitak

ในป พ.ศ. 2555 พนรไดสรางสรรคผลงานชด Hanging by a Thread (ภาพท43)

เธอไดรบแรงบนดาลใจจากเหตการณน าทวมใหญในประเทศไทยป พ.ศ. 2554 ซงพบวาของยง

ชพทรฐบาลสงใหประชาชนนนมการทจรตอยมาก เชนปลากระปองหมดอายเสอมคณภาพผดกบ

ถงพระราชทานทมองรอบดานเหนความจ าเปนและความตองการของประชาชนอยางแทจรง ซง

ในถงพระราชทานจะมผาขาวมาและผาโจงสสนสดใส เสมอนการสงความสขใหผไดรบ พนรจง

น าผาโจงมาผกเปนเปลญวนและน ามาตดตงในหอศลปโดยตงใจแขวนใหผชมอยากเขาไปนงหรอ

นอนแตท าไมไดเพราะดวยความไมแขงแรงของการผกเปลทเปรยบไดกบสถานการณทเปราะบาง

สำนกหอ

สมดกลาง

65

ในเมองไทย โดยผลงานชดนไดจดแสดงในหองทมประตมากรรมพระวษณโบราณ ซงสามารถ

สงความหมายถงการปกปองคมครองของผปกครองประเทศอยางองคพระมหากษตรยไดดวย

เชนกน

ภาพท 44 พนร สณฑพทกษ, Breast Stupas Topiary, 2556

ทมา： Trfineart, Pinaree Sanpitak, accessed March 8, 2015, available from

http://www.trfineart.com/artists/pinaree-sanpitak

ในป พ.ศ. 2556 พนรสราง Breast Stupas Topiary (ภาพท44) ประตมากรรม

สแตนเลสลกษณะโคงเวาคลายทรวงอก จดแสดงภายในสวนกลางแจงชวงฤดหนาวของประเทศ

เนเธอรแลนดและในแกลเลอรของประเทศสงคโปร Breast Stupas Topiary ผลงานชดนยงคงไว

ซงความหมายถงสตรเพศ ความแขงแกรงทอยในตวของผหญงทกคนผดกบผลงานทผานมาซง

พนรมกใชวสดทเปราะบางงายตอการแตกสลายเพอแทนเรอนราง ความออนโยนและบอบบาง

ของสตรเพศ ซงเปนเวลากวา 20 ปทแรงบนดาลใจหลกในผลงานของพนรมาจากเรอนรางของ

ผหญง ซงเปนรปรางพนฐานทเตมไปดวยจตวญญาณ ความบอบบาง และความแขงแกรงผาน

ผลงานในแนวคอนเซปชวลทผสานกบคตความเชอซงเชอมโยงกบบทบาทของผหญงในวถพทธ

ศาสนาตามแนวความคดของสตรนยมแนวจตวญญาณ ซงสะทอนเดนชดผานผลงานในชด

Breast Stupas และ temporary insanity ผลงานซงเปนเสมอนการเรยกรองบทบาทของผหญง

ในศาสนาผานรปทรงของทรวงอก สญลกษณของสตรทพนรหยบยมสชดและชนงานตางๆ ของ

เธอเสมอมา

สำนกหอ

สมดกลาง

66

วนทนย ศรพฒนานนทกร

วนทนย ศรพฒนานนทกร เกดป พ.ศ. 2517 ในครอบครวชาวไทยเชอสายจนทยงม

ความเชอและขนบธรรมเนยมแบบจนอยอยางครบถวน โดยเฉพาะคณพอทมความเชอวาหากเลยงด

ลกคนสดทองไมดฟาจะผา ท าใหในจ านวนพนองทงหมด 8 คน ซงมวนทนยเปนลกคนสดทอง

ไดรบการเลยงดและเอาใจใสเปนอยางด วนทนยเรมฉายแววศลปนตงแตอยชนประถมศกษาปท 2

เธอรสกมความสขและสนกทกครงทไดขดเขยนเสนตางๆ จนประกอบสรางเปนรปภาพ กระทงชน

มธยมวนทนยไดเขาศกษาทโรงเรยนสตรวทยา กรงเทพมหานคร และพบวาสงทเธอท าไดดทสด

เสมอมานนคอวชาศลปะ เธอจงตงใจแนวแนวาจะศกษาศลปะตอคณะจตรกรรมประตมากรรมและ

ภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

เมอขนชนมธยมศกษาปท 4 วนทนยท าการสอบเทยบไดส าเรจ ท าใหเธอไดรบโอกาส

ทจะสอบเขามหาวทยาลยตงแตมธยมศกษาปท 5 แตผลปรากฏวาเธอสอบไมผานการคดเลอกของ

คณะจตรกรรมฯ มหาวทยาลยศลปากร เวลาหนงปหลงจากพลาดหวง วนทนยทมเทใหกบการ

ฝกฝนศลปะอยางเตมทจนเธอสามารถสอบตดคณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ

มหาวทยาลยศลปากร ในป พ.ศ. 2536 โดยวนทนยนบเปนรนท 50 ของคณะจตรกรรมฯ ซงม

นกศกษาทงรนจ านวน 53 คน แบงเปนนกศกษาชายจ านวน 36 คน นกศกษาหญงจ านวน 17 คน

เมอถามถงนกศกษาหญงทส าเรจการศกษาและยงท างานศลปะพรอมจดแสดงอยางตอเนองนนเหน

จะมเพยงวนทนยคนเดยว โดยเธอมองวาเพราะกฎเกณฑหรออ านาจตางๆ ในโลกใบนไดจ ากดสทธ

การแสดงออก และใหความส าคญตอเพศชายมากกวาเพศหญง1

ในชวงทวนทนยศกษาอยทคณะจตรกรรมฯ มหาวทยาลยศลปากร เธอคดเสมอวา

ตวเองยงมทกษะฝมอไมเทยบเทาเพอนในรนซงสวนใหญเปนเดกทจบจากวทยาลยชางศลป ผดกบ

เธอทจบมาจากสายสามญ ประเดนดงกลาวท าใหวนทนยหมนฝกฝนฝมอจนทกษะพนฐานทาง

ศลปะของเธอดขนเปนล าดบ กระทงในชวงปรญญาตรชนปท 3 เทอม 2 ทนกศกษาตองเลอก

___________________________

1สมภาษณ วนทนย ศรวฒนานนทกร, ผชวยศาสตราจารยประจ าคณะจตรกรรม

ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 28 กรกฎาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

67

วชาเอก เธอตดสนใจ เลอกสาขาประตมากรรมทยงคงรปแบบของความงามดงเดมทรปทรงตองด

หนกแนน วสดมกเปนหนหรอไมกเหลกดงทวนทนยไดกลาวไวในบท สมภาษณตอนหนงวา

“เพราะไมชอบจงอยากรวาท าไมถงไมชอบเลยลองเลอกเรยนด”2 แตสงทวนทนยไดพบจากการ

เรยนประตมากรรมคอความทาทายตอกระบวนการคดและรงสรรคผลงานทไมจ าเปนตองยดตดอย

กบคตความงามแบบเดม ซงเปนวธการสอนของอาจารยเลอดใหม เชน จกรพนธ วลาสนกล สรสห

กศลวงศ และสธ คณาวชยานนท อาจารยกลมนไดกระจายตวไปในภาควชาตางๆ โดยเฉพาะจกร

พนธ วลาสนกล ซงประจ าในภาควชาประตมากรรมและวนทนยเองกไดมโอกาสเลอกทานเปน

อาจารยทปรกษาในผลงานศลปนพนธ

การเรยนการสอนทจกรพนธ ใชกบลกศษยทคดจะเลอกตนเปนทปรกษาศลปนพนธ

คอการใหนกศกษากลมนนจบกลมเรยนดวยกน และใหนกศกษาคนหาความสนใจของตนเองจาก

การเขยนบนทกดวยภาพหรอขอความ ซงสงทวนทนยเลอกบนทกดวยการวาดเสนลงบนกระดาษ

นนคอขาวของชนดเลกๆ ภายในบาน อาท ถวยชา และเกาอไมตวเลกทใชส าหรบนงซกผา ซง

ทงหมดสะทอนใหเหนถงความเกยวโยงกบวถชวตประจ าวนและในขณะเดยวกนสงทวนทนยเลอก

ทจะเขยนกลบมความกลวงเปลาของพนทภายใน ซงเชอมโยงมาสจตใจของวนทนยทเธอตองการ

พนทสวนตวในชวตประจ าวน อนมทมาจากพอแมของเธอทมกใหพนทกบพชายไดมหองสวนตว

กอนลกสาวเสมอ สวนเธอน นยงคงตองนอนหองเดยวกบพอและแมเรอยมา กระทงเรยน

มหาวทยาลยกยงเปนเชนนน ดวยบานของเธออยใกลมหาวทยาลยเพยงแคขามเรอท าใหวนทนย

หมดโอกาสทจะอยหอพกเชนเพอนๆ3

ผลงานศลปนพนธของวนทนยจงน าเรองราวและความรสกของการแสวงหาพนท

สวนตวสผลงานแนวคอนเซปชวลชดแรกทชอ Personal Space (ภาพท45) ในป พ.ศ. 2540-2541

โดยวนทนยไดน าผาดบสขาวมาตดเยบเปนชดหรอชนงานของเธอทปดบงอ าพรางรางกาย เชนใน

ผลงานทมชอวา World in the Bag และ Mobile Space ซงวนทนยไดสวมใสชดหรอชนงานไปยง

พนทสาธารณะ เชน วดพระแกว ยานการคา หรอแมกระทงรถแทกซ การกระท าเชนนเปนเสมอน

การสรางกรอบหรอพ น ท สวนตวของศลปนขนมา เพอความปลอดภยและอสระตางๆ

__________________________ 2เรองเดยวกน.

3 เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

68

ทเธอสามารถกระท าไดในพนททเธอสรางขน ทงยงเปนเสมอนการเรยกรองหรอบอกตอสทธตางๆ

ทสตรควรไดรบเชนเดยวกบบรษเพศ

ภาพท 45 วนทนย ศรพฒนานนทกร, ผลงานชด Personal Space, 2540-2541

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

การสรางพนทเฉพาะหรอพนทสวนตวตามความปรารถนาของวนทนยยงปรากฏผาน

Versatile World , Hide and Seek, Lain Space และ Take a rest ผลงานทประกอบสรางจากวตถ

ส าเรจรปซงเนนโครงสรางของรปทรงเรขาคณต โดยทวนทนยสามารถเขาไปอยในพนทนนไดจรง

กอนจะบนทกการกระท าดงกลาวของเธอดวยภาพถายและกลองวดโอ สงทสงเกตไดจากผลงานชด

นคอการทวนทนยมกใชวสดทมสขาวในการสรางพนทหรอตวงาน ซงสขาวนอกจากจะทง

ความหมายในเรองพนทและความเบาบางของชนบรรยากาศแลวสวนหนงยงสะทอนถงวฒภาวะ

ของศลปนเองทเพมมากขนความสนกหรอสสนเหมอนเชนวยเดกจงลดนอยถอยลงดวยเชนกน ซง

แนวคดในการเรยกรองพนทสวนตวของวนทนยอนมทมาจากการทเธอเปนลกสาวคนเลกใน

ครอบครวชาวไทยเชอสายจนทมกใหสทธตางๆ กบลกชายกอนเสมอ ยงสะทอนวาผลงานชด

Personal Space ของวนทนยองกบแนวคดสตรนยมแนววฒนธรรม ทมงแกไขสถานะของสตรจาก

วฒนธรรมและการปกครองแบบชายเปนใหญ หรอทเรยกวา ปตาธปไตย (Patriarchy) โดยเชอวา

การแกไขความไมเทาเทยมกนทตวกฎหมายเปนเพยงการแกไขในระดบผวเผนหากแตการแกไข

วฒนธรรมอนเปนตวก าหนดความคดของสงคมนนจะเปนการสรางความเทาเทยมทย งยนกวา4

ผลงานชด Personal Space ของวนทนย จงไมตางจากกระบอกเสยงของลกสาวในครอบครว

ชาวไทยเชอชายจนทใหความส าคญหรอสทธตางๆ ตอลกชายกอนเสมอ

__________________________

4 วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 52.

สำนกหอ

สมดกลาง

69

หลงส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรในป พ.ศ. 2541 วนทนยตงใจแนวแนวาจะศกษา

ตอทางดานศลปะในตางประเทศ เธอจงสงใบสมครสอบไปยงสถาบนตางๆ ซงผลปรากฏวาสถาบน

สอนศลปะในประเทศองกฤษนนตอบรบ แตดวยสภาวะเศรษฐกจตกต าของไทยทยดเยอมาตงแต

ป พ.ศ. 2540 บวกกบการประสบอบตเหตของพสาวของวนทนยท าใหครอบครวของเธอตองใช

จายเงนสงในการรกษาพสาว การศกษาตอในตางประเทศทเคยเปนความหวงและความฝนของ

วนทนยจงตองพกไวกอน

ระยะเวลา 5 ป หลงจบปรญญาตรและรอการศกษาตอในระดบปรญญาโท วนทนยได

เปนผชวยวจยใหอาจารยจกรพนธ วลาสนกล พรอมกบการท างานศลปะดวยแนวคดทเปลยนไป

เมอเธอพบวาโลกหรอวงการศลปะทเคยสวยงาม หอมหวาน เหมอนทเธอเคยมองเชนในวยเดกนน

ไมจรง แนวคดและการตงค าถามตอ “ศลปะ” และ “ศลปน” จงผลกดนใหวนทนยสรางสรรคผลงาน

ชด Wantanee ระหวางป พ.ศ. 2542 – 2547 โดยเธอไดน าชอของตวเองพมพลงบนกระดาษ เสอยด

หรอ แผนโปสเตอรประชาสมพนธ เชนในผลงาน My name is Wantanee Siripattananuntakoon

(ภาพท46) วนทนยพมพชอและนามสกลตนเองลงบนโปสเตอรกอนจะน าไปตดยงสถานท

สาธารณะเชน ยานการคาหรอศนยกลางวยรนอยาง สยามสแควร แผนโปสเตอรชอวนทนยทตด

เรยงรายแตไมปรากฏรายละเอยดอนใดซงกลายเปนงานศลปะของเธอไดสรางค าถามใหกบผทพบ

เหน เชนกรณของเพอนสมยมธยมของวนทนยซงพบเหนโปสเตอรของเธอและสอบถามวา

“วนทนยก าลงจะจดแสดงงานศลปะหรอ” โดยทพวกเขาไมรเลยวาสงทก าลงพบเหนและตงค าถาม

คอผลงานจรงของวนทนยทก าลงจดแสดงในสถานทสาธารณะ

ภาพท 46 วนทนย ศรพฒนานนทกร, My name is Wantanee Siripattananuntakoon, 2542

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015. available from http://www.wantaneesiri.com

สำนกหอ

สมดกลาง

70

วนทนยยงน าเสนอผลงานโดยใชชอของเธอดวยกระบวนการโฆษณาผานสอเชนวดโอ

และภาพถาย เชน Wantanee 1:03 ผลงานซงวนทนยไดใชลกษณะการโฆษณาผานโทรทศนซงถอ

วาเปนสอทเขาถงคนสวนใหญไดงาย สงทปรากฏบนจอภาพคอชอของวนทนยทสะกดดวย

ตวอกษรภาษาองกฤษตลอดระยะเวลา 1.03 วนาท เวลาอนส นทวนทนยใชยงตรงกบหลกการ

โฆษณาและจตวทยาซงจะท าใหคนทพบเหนจดจ าภาพหรอค าผานสอทน าเสนอ นอกจากวดโอและ

ภาพถายทใชเปนสอในการน าเสนอผลงาน ถงเงนทอนในรานอาหารหรอเสอยดทเธอสวมใสใน

ชวตประจ าวนกคอสวนหนงในผลงานของเธอดวยเชนกน เมอวนทนยไดพมพชอและนามสกลของ

เธอลงบนเสอยดทสวมใสในชวตประจ าวนและเดนทางไปในทตางๆ เสมอนผลงานของเธอถกจด

แสดงอยร าไปในสถานทสาธารณะ เชนผลงาน Wantanee at Saranrom Park และ I am Santee

Wantanee (ภาพท47) ในปพ.ศ. 2542

ภาพท 47 วนทนย ศรพฒนานนทกร, I am Santee Wantanee, 2542

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

ในปพ.ศ. 2544 วนทนย มโอกาสเดนทางไปรวมสรางสรรคผลงานในประเทศ

ออสเตรเลย ตลอดระยะเวลาทอยทนนเธอพยายามคดหาการแสดงออกในผลงานทตรงกบความ

ตองการของเธอโดยค านงถงสภาพแวดลอมของสถานทซงเธอใชชวตอย สงเหลานนไดหลอมรวม

สผลงาน Wantanee is here no.1 (ภาพท48) ซงเธอไดน าแรงบนดาลใจมาจากนกบนอวกาศท

เดนทางไปถงดวงจนทรและปกธงของประเทศตนไวยงสถานทนน เชนเดยวกบวนทนยทการ

เดนทางครงนเปนเสมอนการถงอกหนงหมดหมายส าคญในฐานะศลปน เธอจงประกาศกราวดวย

การน าผนธงสแดงขนาดใหญทสลกชอของวนทนยปกลงบนยอดเขาใกลทพกระหวางรวมโครงการ

ปฏบตงานศลปทประเทศดงกลาว

สำนกหอ

สมดกลาง

71

ภาพท 48 วนทนย ศรพฒนานนทกร, Wantanee is here no.1, 2544

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

การสลกชอและผลงานของเธอลงบนแผนดนตางถนยงปรากฏอกครงใน Wantanee's

circle ป พ.ศ. 2546 ซงเปนผลงานทเธอสรางขนเพอสอบเขาศกษาตอในระดบปรญญาโทท

University of Arts Bremen ประเทศเยอรมน โดยวนทนยไดน ากอนหนสขาวจ านวนมากมาจดเรยง

เปนชอของเธอในลกษณะวงกลมซ าไปซ ามาจนเตมพนทของสวนใน University of Arts Bremen

ผลปรากฏวาผลงานชนนท าใหเธอผานการคดเลอกใหเขาศกษาตอท University of Arts Bremen

เธอจงรบไปตรวจรางกายเพอจะน าหลกฐานมายนตอทางมหาวทยาลยโดยทวนทนยไมทราบเลยวา

ทางมหาวทยาลยนนไมจ าเปนตองใชผลการตรวจรางกาย ซงผลการเอกซเรยพบจดสด าบนปอดของ

วนทนย หมอคาดการวาเธอนาจะเปนวณโรคขนรายแรง วนทนยจงน าผลตรวจกลบไปบอก

ครอบครว พอของเธอบอกใหเธอตงสตและกลบมาตรวจอยางละเอยดอกครงทโรงพยาบาลศรราช

ผลตรวจคาดการวาจดทปอดนาจะเปนมะเรงคณหมอจงใหยาและนดมาตรวจอาการแทบทกสปดาห

จนครบ 3 เดอน กพบวาจดทปอดนนหายไปแตไมสามารถระบอาการแนชดไดวาเธอเปนโรคอะไร

กนแน ชะตาชวตทเหมอนเลนตลกท าใหวนทนยพบแผนทจะเดนทางไปศกษาตอทประเทศเยอรมน

ลง โดยใหทางมหาวทยาลยส ารองทนงไว กอนทเธอจะเดนทางไปศกษาตอทมหาวทยาลยดงกลาว

ในปถดไป (พ.ศ. 2547)5

_________________________

5สมภาษณ วนทนย ศรวฒนานนทกร, ผชวยศาสตราจารยประจ าคณะจตรกรรม

ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 29 ตลาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

72

ภาพท 49 วนทนย ศรพฒนานนทกร, Wantanee's one man show, 2549

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

ตลอดระยะเวลาทวนทนยศกษาในระดบปรญญาโทท University of Arts Bremen

ประเทศเยอรมน เธอครนคดกบผลงานและการแสดงออกของเธอวาเหตใดคนทมาจากตางชาต

ตางถนจงตองท างานในลกษณะทผสมผสานวฒนธรรมของชาตตนลงไปในผลงานดวยเสมอ และ

หากการกระท าเหลานนท าใหฝรงตาน าขาวยอมรบในตวศลปนเพอไดมาซงชอเสยงหรอเกยรตยศ

ถาเชนนนเธอจะลองตอกรกบความเชอนนในวถทางทเธอเลอก ความคดดงกลาวไดน ามาส

Wantanee's one man show (ภาพท49) ในป พ.ศ. 2549 ผลงานทประชดประชนเสยดสวงการ

ศลปะดวยกระบวนการเลยนแบบศลปนชอดงหรอศลปนซงเปนทยอมรบในระดบสากลผานการ

คดลอกบทความวชาการจากหนงสอชอดง เชน ไพดอล (Phaidon) และสจบตรเวนสเบยนนาเล

(Biennale di Venezia) โดยเปลยนรปและขอความในหนงสอเหลานนใหกลาวถงตวตนและผลงาน

ของวนทนย ไมเพยงเทานนวนทนยยงไดตดตอรายการ อารตซาฟาร (Art Safari )ซงเปนรายการ

ศลปะชอดงทมกมภณฑารกษและนกวชาการออกมากลาวถงผลงานของศลปนทก าลงมชอเสยงใน

ชวงเวลานนๆ วนทนยตดตอถอยความหรอค าพดของพวกเขาเหลานนใหกลาวถงผลงานของเธอได

อยางแนบเนยน โดยการดงผลงานในชดกอนๆ ของเธอเขามาสมทบบทสนทนาของนกวชาการ

กอนจะน าวดโอชดดงกลาวมาจดวางในหองโถงสขาวทมตวอกษรสแดงจากบทความทเธอดดแปลง

ใหบรรยายถงตวตนและผลงานของเธอ ผลงานชด Wantanee's One Man Show ยงเปนการแสดง

นทรรศการเดยวครงแรกของวนทนยในหอศลปตางแดนอนเปนเสมอนการเดนตามครรลองการจด

สำนกหอ

สมดกลาง

73

แสดงผลงานทวนทนยเคยมองผานใหกลบคนสหอศลปอกครง โดยผลงานชดนยงถกน ามาตอยอด

อกครงสนทรรศการ A Wantanee Retrospective ณ หอศลปของคณะจตรกรรมประตมากรรม

และภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ในป พ.ศ. 25506

ภาพท 50 วนทนย ศรพฒนานนทกร, A Wantanee Retrospective, 2550

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

การจดแสดงผลงานศลปกรรมยอนหลงส าหรบวงการศลปะของไทยเพอเชดชเกยรตแกศลปนทมประสบการณในการสรางงานศลปะมาอยางยาวนาน ดงน นการทวนทนยจดนทรรศการเดยวของเธอภายใตชอ A Wantanee Retrospective (ภาพท50) ในป พ.ศ. 2550 จงไมตางจากการทายทายธรรมเนยมปฏบตของวงการศลปะทบรษเพศเปนฝายกมอ านาจหรอก าหนดกฎเกณฑตางๆ ทงยงสะทอนแนวคดและการตงค าถามตอคานยมหรอระบบแบบแผนของวงการศลปะผานผลงานของเธอไดอยางแนบเนยน โดยเฉพาะในผลงานวดโอทเปดฉายรวมกบขอความทเธอคดลอกจากหนงสอหรอบทความจากนกวจารณทมชอเสยง รวมถงถอยแถลงทวนทนยมตอวงการศลปะในลกษณะทเปนทางการและไมเปนทางการผานตวละครทงสองซงมบคลกแตกตางก าลงนงตอบโตบทสนทนาในวดโอ ซงตวละครนนไมใชใครอนแตคอตวของวนทนยทก าลงถามตอบบรบทตางๆ ของวงการศลปะทเธอก าลงเคลอบแคลงสงสย ซงผลงานของวนทนยยงถกน าไปสานตอใน โครงการ นาวาสสวรรค กมปะน (Gondola al Paradiso Co.,Ltd.) ผลงานของศาลาไทยในเทศการศลปะระดบโลกอยางเวนสเบยนนาเล ครงท 53 ในป พ.ศ. 2552 ซงวนทนยคอหนงในศลปนไทยเพยง 5 คนทไดรบเลอกในเขารวมโครงการดงกลาว

___________________________

6เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

74

ภาพท 51 วนทนย ศรพฒนานนทกร, I don't do anything. I just give someone my images to..,

2553

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

การตงค าถามทประชดประชนเสยดสวงการศลปะยงเปนประเดนทวนทนยถายทอดส

ผลงาน Wantanocchio ในป พ.ศ. 2551 Wantanocchio dot 09 ในป พ.ศ. 2552 และ I don't do

anything. I just give someone my images to.. (ภาพท51) ในป พ.ศ.2553 ผลงานชดนวนทนยได

สรางประตมากรรมจ าลองตวเธอเองพรอมเตมแตงสวนจมกของประตมากรรมใหมลกษณะยดยาว

คลาย พนอคคโอ ตวละครทมความหมายถงการพดปลด โกหก หลอกลวง การน าประตมากรรม

ดงกลาวมาจดวางรวมกบพนทซงมขอความหรอบทความทสอถงตวของวนทนยและวงการศลปะ

ไดเปนเสมอนการชชวนใหผชมรวมคดตความกบสงทเหนหรอก าลงเขามาสมผสวาแทจรงแลว

พนททตนก าลงยนอย ซงกคอแกลเลอรหรอหอศลปนนปะปนไปดวยความจรงหรอความลวงตอ

ความหมายหรอความเปนไปของวงการศลปะ ตวแทนของ ประตมากรรมจ าลองศลปนจงเปน

เสมอนการเปดประเดนตอการโตเถยงและขบคดตอสงทเหนตามแตทศนคตของผชม

หลงส าเรจการศกษาในระดบปรญญาโท วนทนยไดเขาเปนอาจารยประจ าภาควชา

สอผสม คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ท าใหชวตของเธอ

เสมอนเขาสระบบระเบยบของพนกงานเงนเดอน แนวคดในการสรางงานศลปะของเธอในชวง

ระหวางป พ.ศ. 2554-2555 จงเปลยนไป เมอวนทนยหนมาสนใจในปญหาเศรษฐกจของกลมคน

สำนกหอ

สมดกลาง

75

ชนกลางพรอมๆ กบการตงค าถามตอบทบาทหนาทของศลปน สงเหลานท าใหผลงานของเธอใน

ชวงเวลาดงกลาวคาบเกยวกบสองเรองราว เชนในผลงานชด International Artists? (ภาพท52) ท

วนทนยไดตงค าถามตอภาพลกษณของศลปนไทยทดงไกลในตางประเทศวาควรม

ลกษณะหรอคณสมบตอยางไร ค าตอบหนงทไดรบจากผลงานของเธอคอการทศลปนเหลานนใชค า

หรอภาษาองกฤษในการตดตอสอสาร เชน ในเวบไซตหรอสจบตร ทมกปรากฏภาษาองกฤษรวม

ดวยเสมอ เชนเดยวกบวนทนยทมกเคลอบแฝงประเดนของการโกอนเตอรของศลปนไทยดวยการ

ใชค าหรอภาษาองกฤษในการน าเสนอประวต ผลงาน บทความ เวบไซต ททงหมดลวนเปนผลงาน

ศลปะของเธอ การสรางภาพลกษณดงกลาวกลบเปนเสมอนการประชดประชนใหคนไทยหนมา

ยอมรบหรอเรยนรในขอเทจจรงวาในทายทสดแลวคนทเขามาดงานศลปะในเมองไทยสวนใหญก

ไมแคลวจะเปนคนไทยมากกวาชาวตางชาตและเหตใดเราจงพยายามสรางภาพลกษณของตนดวย

การกลบเกลอนหรอละเลยภาษาไทยซงเปนภาษาแม

ภาพท 52 วนทนย ศรพฒนานนทกร, International Artists?, 2554

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8, 2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

ประเดนหรอปญหาเศรษฐกจทครอบง าชนชนกลางและชนชนลางไดท าใหวนทนย

สรางสรรค (Dis)continuity (ภาพท53) ในปพ.ศ. 2555 ผลงานชนนถอวาวนทนยไดหลอมรวม

ผลงานชด 366 days of Wantanee Siripattananuntakoon ทสรางขนในป พ.ศ. 2543 ซงเธอไดน า

เสอสกรนชอของเธอและวนเดอนปตามปฏทนจน จ านวน 366 วนเดนไปในทตางๆ พรอม

บนทกภาพดวยกลองวดโอ จากนนวนทนยไดน าวดโอทเธอถายขนตลอดปพ.ศ. 2543 มาตดตอเพอ

น ามาฉายลงบนกองเสอจ านวน 366 ตว ทถกจดวางอยในหอศลป เรองราวของวดโอทบอกเลา

ชวงเวลาตลอด 1 ปทเธอพบปะหรอมปฏสมพนธกบคนกลมตางๆ ซงผลงานชนนเปนเพยง

สำนกหอ

สมดกลาง

76

สวนหนงทลอหลอกใหผชมเหนรปธรรมจากความคดทวนทนยตองการวดจ านวนผชมทจะเขาชม

นทรรศการของเธอผานการตรวจจบของระบบเซนเซอรทเมอผชมเดนผานประตหอศลปจะปรากฏ

แสงสวางเพยงชววบ แสงดงกลาวเปนเสมอนตวแทนของปจจบนขณะทมกเปนเพยงชวงเวลาสนๆ

ในขณะทอดตหรออนาคตนนกนเวลายาวนานเสมอในชวตของมนษย การกาวเขามาในหอศลป

นอกจากจะพบผลงานวดโอและกองเสอ ผชมยงจะไดพบกบหองสขาวทมเพยงปายไฟซงมตวเลขส

แดงก าลงวงผานอยางตอเนอง ตวเลขดงกลาวคอจ านวนเงนของศลปนทกยมมาเพอสรางงานศลปะ

และก าลงจะหมดลงเพอนทรรศการครงน ซงบงบอกถงอนาคตขางหนาทวนทนยตองท างานเกบเงน

ชดใชหนทกมาสรางงานศลปอยางตอเนอง และนนคออนาคตทเธอก าลงจะพบเจอไมตางจากศลปน

ไทยคนอนๆ7

ภาพท 53 วนทนย ศรพฒนานนทกร, (Dis)continuity, 2555

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8, 2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

ความจรงอนนาเศราของชวตศลปนไทยเชนวนทนยยงสะทอนผานยอดเฉลยของคน

ทเขามาชมนทรรศการของเธอทน ามาหารกบคาใชจายทงหมดทวนทนยเสยไป พบวาผชมงานของ

เธอตอหวนนเปนเงนถง 500 บาท สงเหลานไดสะทอนถงสภาวะการรบรและเขาถงงานศลปของคน

ไทยวายงมอยแคเพยงกลมคนเลกๆ หากเทยบกบจ านวนผชมงานศลปในตางแดนทถงขนาดตองเขา

___________________________ 7เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

77

แถวและจายเงนเพอชมงานศลปะกนเลยทเดยว ผลงานในนทรรศการ (Dis)continuity จงเปน

เสมอนกระจกเงาทสะทอนถงสภาวะความอยรอดของศลปนทมงมนสรางสรรคงานศลปในดนแดน

ทคนสวนใหญเชอวาศลปะไมส าคญเทาเรองปากทองเชนประเทศไทย

ในป พ.ศ. 2556 วนทนยไดถกรบเชญใหจดแสดงผลงานชด Living with Uncommon

Value (ภาพท54) เธอน าธนบตรมาพบเปนแมลงจ านวน 50 ตว พรอมตดกลไกอเลกทรอนกให

แมลงเหลานสามารถเคลอนไหวได ซงเมอน ามาจดวางในพนทรวมกบบานหรอตกตางๆ ทสราง

จากกระดาษพรอมปลอยใหตวแมลงธนบตรหลายสบตววงวนเวยนชนตกหรออาคารจ าลองซงลวน

แตเปนสถานทส าคญ เชน หอไอเฟล ประเทศฝรงเศส หอนาฬกาบกเบน ประเทศองกฤษ และ

หอเอนปซา ประเทศอตาล กสามารถท าใหผชมเขาใจหรอตความไดวาผลงานชนนวนทนยตองการ

สะทอนถงสภาวะเศรษฐกจหรอระบบทนนยมในโลกตะวนตกทก าลงพบกบวกฤตการทางการเงน

ในชวงป พ.ศ.2552 และนนกมผลสนคลอนประเทศไมตางจากตวแมลงธนบตรตวแทนวตถเงนตรา

ทก าลงพงชนพนทส าคญทางเศรษฐกจของประเทศนน ซงแนวความคดและรปแบบการสรางงาน

โดยน าธนบตรมาใชเปนตวงานคอสงทวนทนยก าลงใหความสนใจและหยบยมมาใชถงผลงานใน

ชดปจจบน

ภาพท 54 วนทนย ศรพฒนานนทกร, Living with Uncommon value, 2556

ทมา: Projects, Wantanee, accessed March 8,2015, available from

http://www.wantaneesiri.com

สำนกหอ

สมดกลาง

78

จากผลงานและแนวความคดทงหมดของวนทนยทขาพเจากลาวมาพบวาวนทนยมก

หยบยกเรองราวใกลตวทกระทบตอความรสกในชวงระยะเวลาตางๆ ของชวตออกมารงสรรคดวย

กระบวนการหรอสอทหลากหลาย โดยใหคาน าหนกกบกอนความคดเปนส าคญ ผลงานของเธอตาง

สะทอนมมมอง รปแบบ และกระบวนการคดของศลปะแนวคอนเซปชวลไดชดเจน ไมวาจะเปน

ประเดนทวนทนยตงค าถามตอความหมายและคณคาทางศลปะทเชอมโยงกบศลปนอยางมารเซล

ดชอมป ผรเรมการสรางงานศลปะแนวคอนเซปชวลทไดกลาวถงประเดนดงกลาวมาแลวผาน

บทความในนตยสาร เดอะ ไบลนด แมน ในทศวรรษ 1960 หรอจะเปนการทวนทนยน าตวอกษร

ถอยค า หรอบทความมาเพมเตมหรอสรางความหมายใหมในผลงานของเธอ อนเปนสงทศลปนแนว

คอนเซปชวลหลายทานเชน โจเซฟ โคซธ, โรเบรต แบรร, เมล บอชเนอร, เจนน โฮสเซอร ฯลฯ เคย

ใชกระบวนการดงกลาวในผลงานของตน8 ซงหลกการสรางงานของวนทนยแมจะมความเชอมโยง

กบศลปนแนวคอนเซปชวลหลายทานแตทสดแลววนทนยกลบหลอมรวมความคด ความเชอ และ

กระบวนการรงสรรคผลงานใหออกมาในรปแบบเฉพาะตวทงยงสะทอนเรองราวของสงคมรอบตว

ออกมาไดอยางด เดด เผด มน ดงเชนผลงานในชด Personal Space ซงวนทนยไดเสนอประเดน

ของสทธทสตรเพศควรไดรบแมจะอยในวฒนธรรมทแตกตาง อนสะทอนถงแนวคดสตรนยมแนว

วฒนธรรมทวนทนยสะทอนผานผลงานชดดงกลาวทงยงเปดประเดนตางๆ ใหสงคมไดขบคดผาน

ผลงาน ของเธอเรอยมา วนทนย ศรพฒนานนทกร จงถอเปนอกหนงศลปนหญงไทยทสรางสรรค

ผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลอารตไดอยางลงตวและชดเจน

___________________________

8 ดาเนยล มารโซนา, คอนเซปชวลอารต (เชยงใหม: เดอะเกรทไฟนอารท, 2552), 13.

สำนกหอ

สมดกลาง

79

สดศร ปยออก

สดศร ปยออก เกดวนท 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2519 ณ จงหวดเชยงใหม เธอเปนลกสาว

ของสงด ปยออก จตรกรแนวอมเพรสชนนสตทสะทอนวถชวตชนบท ความเปนทองถน และความ

งามของธรรมชาต วยเดกสดศรจงไดรบการปลกฝงดานศลปะและคตทางพทธศาสนาเรองการ

เวยนวายตายเกดจากบดาและสงเหลานยงหลอหลอมสผลงานศลปะของเธอดวยเชนกน สดศร

ตดสนใจทจะศกษาตอในระดบปรญญาตรสาขาภาพพมพ คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม

เธอไดสรางสรรคผลงานศลปนพนธชด ลายถก ในป พ.ศ. 2543 โดยสดศรไดน าความชอบและ

ความสนใจในการถกโคเชตทแมจะดเปนงานฝมอของผหญงแตส าหรบเธอแลวงานฝมอเหลานไม

ตางจากงานศลปะทตองใชสมาธและความประณตทจะท าใหชนงานเหลานนออกมาสมบรณ ซง

สดศรไดน ากระบวนการถกโคเชยมาหลอมรวมสงานภาพพมพหนผานกระบวนการเขยนดนสอไข

ลงบนแผนเพลตในจงหวะซ าๆ คลายกบทเขมทเธอถกทอเสนดาย ซงผลงานชดนยงตอยอดสผลงาน

กอนวทยานพนธของสดศร (ภาพท55)ในป 2544 ดวยเชนกน

ภาพท 55 สดศร ปยออก, โครเชต , ภาพพมพหน, 2544

ทมา： สดศร ปยออก, “ย าไปขางหนา” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา ทศนศลป บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศลปากร, 2545), 7.

สำนกหอ

สมดกลาง

80

ภาพท 56 สดศร ปยออก, ย าไปขางหนา, 2545 ทมา： สดศร ปยออก, “ย าไปขางหนา” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา ทศนศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2545), 13.

หลงส า เ รจการศกษาปรญญาตรสดศ ร ศกษาตอปรญญาโท สาขาภาพพมพ

คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร โดยเธอไดสรางสรรคผลงาน

วทยานพนธ ทมชอวา ย าไปขางหนา (ภาพท56) ในป พ.ศ. 2545 เปนการน าเสนอเรองราวของการ

ด าเนนชวตในแตละวนของสดศรรวมถงผคนทวไปทมกพบกบการซ า หรอการย าไปในทตางๆ

เหมอนเดมทกวน โดยสดศรไดท าการบนทกภาพกจวตรประจ าวนของเธอทเดนจากทพกไปยง

มหาวทยาลยศลปากร วงทาพระ ทกวน วนละ 12ภาพ โดยก าหนดใหภาพสดทายของวนเปนภาพ

เทาของตวเธอเอง ซงการถายภาพนนจะใชเฉพาะแสงทมอยในสถานทนนๆ ไมมการจดแสงหรอ

ตกแตงภาพเพมเตม จากนนสดศรจงน าภาพทไดมาพมพผานเครองคอมพวเตอร และเลอกขยายบาง

ภาพ ดวยเทคนคภาพพมพ โฟโตลโทกราฟ และน าผลงานทงหมดมาตดตงรอบผนงหอศลป ซงเมอ

มองดผลงานตงแตภาพแรกถงภาพสดทายเราจะเหนวฎจกรแหงความซ า ทสะทอนถงการวนเวยน

การเรยนรและท าความเขาใจกบชวตทก าลงด าเนนอย นคอสงทสดศรฝากไวในผลงานของเธอ1

___________________________ 1 สมภาษณ สดศร ปยออก, ศลปน, 11 สงหาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

81

หลงส าเรจการศกษาในระดบปรญญาโทสดศรยงคงสรางสรรคผลงานศลปะอยาง

ตอเนอง ซงเรองราวทน าเสนอมกเชอมโยงกบชวตประจ าวนทเธอพบเจอและรสก เชนผลงานชด

The Garden Project ในป พ.ศ. 2547 ขณะทสดศรไดเดนทางศกษาตอ ณ Rijksakademie van

Beeldende Kunsten ประเทศเนเธอรแลนด เธอไดปลกตนแครอทในพนทของสถาบนสอนศลปะใน

ประเทศเนเธอรแลนด เพอหวงวาจะน าผลผลตเหลานนมาแจกจายใหกบผทมารวมงานของเธอได

ลมรสน าแครรอตของสดศรทกลายเปนงานศลปะ แตกระบวนการสรางงานกลบตองแปรเปลยน

เมอตนแครรอตไมสามารถเตบโตไดในเวลาจ ากดสดศรจงแกไขดวยการจดซอแครรอตมาปนจน

เปนน าและแจกจายผทมาชมผลงานของเธอเพอใหพวกเขาไดลมรสของน าแครรอตทเตบโตมาจาก

ดนในดนแดนทอดมไปดวยประวตศาสตรศลปะอนยาวนานของโลก ซงสดศรมองวา “คนท าคอน

เซปชวลอารตตองกลาลม กลาทง เชนถกเสอจะเสรจแลวแตมนคบตองใจถงทรอทงตว ยอมเสยเวลา

ซงการพบเจออปสรรคแมผลกใหงานเบยง แตในทสดมนกจะออกมาดเพราะเราไมไดละทงแกน

ของความคด” 2

ระหวางทพ านกอยในประเทศเนเธอรแลนดสดศรตองเผชญกบความคดความเชอของ

คนพนททยงมองผมาเยอนจากตางแดนอยางตดลบ เหตการณนนเกดขนในทพกของเธอซงมหน

และแมลงสาบคอยเขามากอกวนและกดแทะอาหารของเธออยเสมอ สดศรไดน าเรองดงกลาวไป

แจงกบผดแลหองพกซงเปนชาวเนเธอรแลนด ซงพวกเขากลบกลาววาประเทศเนเธอรแลนดนนไม

มสงเหลานนซงไขของแมลงสาบอาจตดมากบกระเปาเดนทางของสดศรเองหรอไมกเพอน

ชาวตางชาตของเธอ ค าพดทกระทบใจไดท าใหสดศรสรางงานศลปะชด 39 Bread Flowers (ภาพท

57) ในป พ.ศ. 2547 เธอไดน าขนมปง มาท าเปนรปกหลาบจ านวน 39 ดอก จดวางบนพนหอง

เสมอนการมอบอาหารอนโอชะใหกบหนและแมลงสาบทเคยเขามากอกวนเธอ โดยสดศรไดสงเกต

ความเปลยนแปลงทเกดขนกบขนมปงแลวพบวามการกดแทะและยยสลายตามเวลาทเปลยนไป ซง

นนคอผลสมฤทธทสดศรคาดหวงจากผลงานของเธอ

การพ านกในตางแดนท าใหสดศรเฝาสงเกตความรสกและจตใจของเธอรวมถง

พฤตกรรมของเพอนๆ ทแตละคนมาจากชาตตางๆ ซงทกคนจะแบงแยกการท าและทานอาหารอยาง

ชดเจน ซงส าหรบสดศรแลวการกนขาวคนเดยวนนดจะไมอรอย และเปนค าพดทไดยนบอยครงใน

___________________________ 2 เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

82

เมองไทย ยงเมอเธอตองอยไกลบานและตองนงกนขาวตามล าพงยงท าใหเธอรสกเหงา สดศรจงมก

ชวนเพอนมาท าและกนขาวรวมกน จนกลายเปนการสรางความสนทสนมใหกบเพอนๆ ซงแมการ

ลอมวงกนขาวเยนจะเปนชวงเวลาทสนกสนานอบอน แตเธอกลบรสกโดดเดยวเหมอนอยตามล าพง

และนนไดกลายเปนทมาและแรงบนดาลใจในผลงานชด The Dinner ในป พ.ศ.2548 ซงผลงานชด

นแบงออกเปน 2 สวนดวยกน นนคอผลงานวดโอความยาว 15 นาท ทสดศรใชตวเองเปนตวแสดง

หลกในผลงานวดโอซงปรากฏภาพเธอก าลงนงกนขาวบนโตะอาหารทประกอบดวยอาหารชดใหญ

ทเธอลงมอท า สดศรคอยๆ กนอาหารตามล าพงภายใตสายตาของผชมทเฝามองเธอจากวดโอ ภาพ

และพฤตกรรมเหลานนเหมอนเสยงสะทอนถงความเงยบสงบและความโดดเดยวของศลปนทตอง

ใชชวตในตางแดน

ภาพท 57 สดศร ปยออก, 39 Bread Flowers, 2547

(ภาพจาก สดศร ปยออก 11 สงหาคม 2557)

ในสวนท 2 ของผลงานชด The Dinner คอ My Blue: Drawing My Life With The

Blue on The White (ภาพท58) ประกอบดวยผลงานเซรามกทมภาพวาดลายเสนสน าเงนบนพนขาว

ซงเรยกกนวา Delfts Blauw ทถอเปนงานศลปะและของฝากประจ าชาตของเนเธอรแลนด ซง Delfts

Blauw นนมทมาจากถวยลายครามของประเทศจนทชาวดชน าเขามาในศตวรรษท 17 ทเรมท าการ

ตดตอคาขายกบประเทศจน ซงถวยลายครามเหลานย งพบเหนในประเทศไทยดวยเชนกน

ประวตศาสตรทเชอมตอกบศลปะและประเทศในภมภาคตางๆ จงท าใหสดศรน าเทคนค Delfts

Blauw เขามาใชบนทกเรองราวตางๆ เชน รปเตาจากสวนสตว หรอภาพของตวเธอเองขณะก าลง

แบกโลโกจกรยานทเปนเสมอนพาหนะประจ าของชาวเนเธอรแลนด ภาพเหลานนไดปรากฏบน

สำนกหอ

สมดกลาง

83

ถวยชามเซรามกสขาวจ านวน 34 ชน ทน ามาจดวางบนโตะอาหารจ านวน 8 ท เสมอนผลงานชดน

เปนการบอกเลาเรองราวและความสมพนธทางเชอชาตผานถวยชามทเปนสญลกษณของอาหารการ

กนและความอดมสมบรณ

ภาพท 58 สดศร ปยออก, The Dinner, My Blue: Drawing My Life With The Blue on The

White, 2548

(ภาพจาก สดศร ปยออก 11 สงหาคม 2557)

การศกษาท Rijksakademie van Beeldende Kunsten ประเทศเนเธอรแลนด ท าใหสดศร

คนพบกบวธการสรางงานดวยเทคนคทหลากหลายเธอจงเลอกทจะน าสอหรอกลไกตางๆ ผนวกส

ผลงานชด การขามพนมหาสมทร ในป พ.ศ. 2548 ซงถอเปนผลงานชดสดทายในประเทศ

เนเธอรแลนดกอนทเธอจะเดนทางกลบประเทศไทย โดยสดศรไดน าขาวของในบานเชนพรมทเลอะ

คราบไวนตวแทนของความทรงจ าทเธอเคยใชพรมผนนเปนทนงและทพกผอน รวมถงขาวของชน

อนๆในบานทสดศรไดน าเซนเซอรและกลไกอเลกทรอนกสเขาไปตดตง ท าใหเวลาทผชมเดนผาน

ผลงานซงท าจากขาวของในบานเธอจะขยบและสงเสยงทมความหมายถงผหญงทเปนดงฮโรคอย

ปกปองค าชทกสง

หลงเดนทางกลบมาประเทศไทยในป พ.ศ. 2549 สดศรไดสรางงานศลปะชด จดนด

พบ (ภาพท59) ณ PSG Art Gallery คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลย

ศลปากร ผลงานชดนเธอรวมมอกบ สงด ปยออก คณพอของเธอในการรงสรรคผลงาน ทเกดจาก

การรอยเรยงดอกรกเปนเสนยาวคลายพวงมาลยวางเตมพนทหอศลป ผลงานชด จดนดพบ

สำนกหอ

สมดกลาง

84

แสดงออกถงความออนชอย สวยงาม และความประณตในแบบของหญงไทยทยงสะทอนถงสาย

สมพนธ ความรก และความผกพนระหวางพอลกศลปนผานตวผลงานไดเปนอยางด ในปเดยวกน

สดศรยงไดเดนทางไปปฏบตงานศลปทประเทศญปนซงเธอไดพบกบเสอทาทามทใชปในพนหอง

ตางๆ ลวดลายและกลนของเสอทสานจากวสดธรรมชาตชวนใหสดศรเขาไปสมผสเธอจงเรม

สรางสรรคผลงานชด Rice Sea โดยน ากระดาษไปวางบนเสอทาทาม และน าดนสอด าไปถเพอ

ลอกลายจากตวเสอทาทาม กระบวนการดงกลาวท าใหสดศรเกดความสงบ สมาธในระหวางสราง

งาน ท าใหเธอไดพบและตรวจสอบความคดและจตใจภายในของเธอเอง

ภาพท 59 สดศร ปยออก, จดนดพบ, 2550

(ภาพจาก สดศร ปยออก 11 สงหาคม 2557)

หลงกลบจากประเทศญปนสดศรไดเขาเปนอาจารยประจ าคณะศกษาศาสตร สาขาวชา

ศลปศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม กอนจะโยกยายไปสอนทคณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลย

นเรศวร ซงเธอยงคงท างานศลปะควบคไปกบการสอนหนงสอโดยในป พ.ศ. 2550 สดศรไดสราง

งานชด The Street of Two Birds (ภาพท60) ซงไดรบการสนบสนนจาก JCVA, BARVUR

Foundation เยรซาเลม ประเทศอสราเอล ผลงานชดนสดศรไดแรงบนดาลใจมาจากเหตการณ

รถบรรทกทพงชนคนเสยชวตบนทองถนน ความสะเทอนใจนนไดท าใหสดศร ตงค าถามกบตนเอง

วาจะเปนอยางไรหากเธอจะท างานศลปะบนทองถนนทมรถขวกไขว เธอจงเลอกถนนหมายเลข 53

ของเมอง เยรซาเลม ประเทศอสราเอล เปนสถานทสรางงานโดยสดศรไดท าการรบบงหรอถแทง

ถานสด าบนกระดาษทวางลงบนพนถนน ซงปรากฏวารถทแลนผานกลบจอดและชะลอใหเธอ

สรางงานไดจนส าเรจ ซงตวของสดศรระหวางสรางงานนนยงถอเปนการใชรางกายใหกลายเปน

งานศลปะซงเปนกระบวนการทเธอคดและวางไวแตตน3

___________________________ 3เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

85

ภาพท 60 สดศร ปยออก, The street of two birds, 2550

(ภาพจาก สดศร ปยออก 11 สงหาคม 2557)

ในป พ.ศ. 2552 สดศรเปนหนงในศลปนไทยทถกรบเชญใหเขารวม โครงการนาวาส

สวรรค กมปะน เทศกาลศลปะนานาชาตเวนสเบยนนาเล ประเทศอตาล สดศรไดน าประเดนของ

การตดตอหาคออนไลนระหวางชาวไทยและตางชาตในโลกเสมอนทชาย-หญง มกมองหาคนใน

จนตนาการของตน ซงคนทประสบความส าเรจจงเปนคนทรจกเขยนสงทอกฝายตองการ การทสดศ

รเฝาสงเกตเวบไซตหาคออนไลนจงกลายมาเปนแรงบนดาลใจและทมาของ Siamese Darling

ผลงานทพดถงคานยมของหญงไทยบางกลมทมกหาคชาวตางชาตเพอเขามาอปถมภค าช ซงในอก

มมหนงผลงานชด Siamese Darling ทสะทอนภาพของหญงไทยในการหาคออนไลนชาวตางชาต

เพอชวตและความเปนอยทดขนของสตรเพศนนยงสะทอนถงแนวคดสตรนยมแนวสงคมนยม ท

รสกวาการกดขผหญงมผลมาจากโครงสรางทางชนชน การถกเอารดเอาเปรยบและความไมเทา

เทยมทางเพศ อนเปนผลจากระบบชายเปนใหญและระบบทนนยมในสงคมผานโครงสรางทาง

เศรษฐกจและสงคมทผชายอยในสถานะทไดเปรยบ สวนผหญงอยในสถานะทเสยเปรยบ

ตวอยางเชน ระบบชายเปนใหญไดสรางความเชอทวาผชายเปนฝายทมสถานะทางเศรษฐกจทตอง

เหนอกวาเพอการอปถมภผหญงทมอ านาจทางเศรษฐกจนอยกวา บทบาทของสตรจงมกตองเปนไป

ตามความตองการของบรษเพศทกลายเปนผกมอ านาจภายในครอบครวและสงคมทชวยยนยน

ภาพลกษณของสตรใหอยในสถานะของผพงพาเสมอมา4

__________________________ 4วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 52.

สำนกหอ

สมดกลาง

86

การเฝาสงเกตปรากฏการณรอบกายยงน ามาซงผลงานจตกรรมชด Eyewitness

(ประจกษพยาน) ในป พ.ศ.2553 ดวยมมมองและขอสงสยทเธอมตอเรองราวและชวตมนษย เชน

ในผลงานทมชอวา Flying Black Plastic Bag among the Crows ภาพทองฟาสเทาทมกลมวตถส

ด าคลายกลมนกลอยลองอย สดศรจงใจไมแสดงความชดเจนของรปทรงดงกลาวดวยการใชสด า

อ าพรางเพอไมแสดงรายละเอยดอนใด มเพยงรปรางโดยรวมทพอจะอปมาไดวาเปนฝงนก ผลงาน

ดงกลาวไดสะทอนถงสภาวะของความคลมเครอ เลอนลอย และความไมมนคงของจตใจผานพนท

ของทองฟาอนเปลอยเปลาในผลงาน

ภาพท 61 สดศร ปยออก, Life-Living (ชวต-ชวา), 2554

(ภาพจาก สดศร ปยออก 11 สงหาคม 2557)

ในป พ.ศ. 2554 สดศรไดน าผลงานเขารวมกบพนทธรรมชาตภายใตโครงการของ

ไรของจม ทอมปสน โดยสดศรไดท าการสลกผลฟกทองจนกลายเปนดอกไมลวดลายวจตร ความ

งามทเกดขนโดยน ามอมนษยกลบท าใหชวงชวตของผลฟกทองสนลง แทนทการเตบโตสกงอมตาม

กาลเวลา ความเปลยนแปลงทเกดขนกบผลฟกทองจงไมตางจากกฎของธรรมชาตททกอยางลวน

เกดขน ตงอย และดบไป ไมวาจะชวตของมนษยหรอผลฟกทองกไมอาจหนพน แนวคดดงกลาวยง

ถกสงตอสผลงานแนวจดวางในนทรรศการ Life-Living (ชวต-ชวา) (ภาพท61) ณ ARDEL

Gallery สดศรไดถายทอดถงชวตทถอก าเนดขนและตองสญสลายไปตามกฎของธรรมชาต ความ

เชอมโยงทคาบเกยวระหวางความตายและการถอก าเนดในธรรมชาตยงน ามาซงผลงาน Rice Sea

ภาพพมพทไดจากการรบบงเสอทประเทศญปนมาจดวางรวมกบประตมากรรมส ารดรปทรง

ชนสวนตางๆ ในรางกายมนษยทผสมกบรปทรงของธรรมชาตทเธอไดรบแรงบนดาลใจจากวลของ

สำนกหอ

สมดกลาง

87

พษณ ศภนมต ทเคยกลาววา “ทะเลไมเคยเกบของทตายแลวไว”5นนเองทท าใหสดศรคดเชอมโยง

กบเหตการณสนามทเกดขนในประเทศไทยและพบวารางกายมนษยทเสยชวต เปลอกหอย เศษซาก

ปะการง หรอสงมชวตในทองทะเลทถกซดขนมาเกยฝงลวนเปนสงทไรชวตทงนนและนนไดท าให

สดศรเลอกน ารปทรงของเปลอกหอยมาผสานเขากบอวยวะเชนนวมอและหมนษยในประตมากรรม

ส ารดทถจดวางบนภาพพมพลายเสอทาทาม โดยบรเวณผนงของนทรรศการยงมภาพรถของเธอและ

บดาทไดจากการรบบง ตดตงรวมกบผลงานวาดเสนรปศลปนและสามทถกจดวางบนผนงใน

ลกษณะหนหนาเขาหากน ทกองคประกอบทปรากฏภายในนทรรศการไดสะทอนความหมายถงการ

เดนทาง ความสมพนธและประสบการณชวตในชวงทผานมาของสดศรเอง

ในป พ.ศ. 2555 สดศรไดถกรบเชญใหรวมสรางสรรคผลงานในนทรรศการศลปะรวม

สมย Beyond Pressure ครงท 5 (ภาพท62) ประเทศพมา หลงจากท าการส ารวจพนทตางๆ ในเมอง

ยางกงสดศรพบกบสวนสาธารณะทวยรนหนมสาวมกมานงพลอดรกกน ซงทกคจะมรมส าหรบการ

สรางพนทสวนตว สดศรจงเกดความคดทจะใชพนทของสวนสาธารณะสรางงานศลปะของเธอ โดย

การน ารมจ านวน 8 คน ทมผาโปรงซงเขยนขอความทมความหมายตอความรกนรนดรปกลงไป

กอนจะน าไปตดตงในพนทของสวนสาธารณะเพอรอดปฏกรยาของหนมสาวชาวพมาทขณะนได

กลายเปนสวนหนงในงานศลปะของสดศร ซงผลส าเรจของผลงานชดนกดเกนคาดเพราะขณะท

ตดตงผลงานยงไมทนครบทง 8 จด กลบมคนตอควรอเขาไปใชพนทของรมหรองานศลปะของเธอ

ภาพท 62 สดศร ปยออก, Kissing Room, 2555

(ภาพจาก สดศร ปยออก 11 สงหาคม 2557)

__________________________ 5เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

88

ประเดนเรองความรกและความสมพนธดจะถกพดถงในผลงานชวงปจจบนของสดศร

มากขนหลงจากทเธอไดแตงงานและใชชวตอยกบสามทเขาใจและสนบสนนใหเธอท างานศลปะ

ซงหลายครงทงคกน าตวเองเขาเปนสวนหนงของผลงาน อาทเชน Drink form the hearts (ภาพท

63) ผลงาน VDO Performance ความยาว 6.53 นาท ภายในวดโอปรากฏภาพชายหญงทมความ

แตกตางทางสญชาต ซงกคอตวของสดศรและสามทก าลง การเผชญหนากนภายในหองโถงของ

ปราสาทในประเทศอตาล ทงสองบรรจงปอนไวนแดงทบรรจในเซรามกสขาวรปทรงของหวใจ

มนษย ไวนแดงทคอยๆ ไหลออกจากปากของคนทงสองไดเลอะเทอะเสอผาสขาวททงคสวมใส

เหมอนกบเลอดทไหลออกมาจากหลอดเลอดทลอเลยงหวใจ สะทอนความหมายตอความสมพนธ

ความรกของทงสองทไดแตงงานและใชชวตรวมกน

ภาพท 63 สดศร ปยออก, Drink form the hearts, 2557

(ภาพจาก สดศร ปยออก 11 สงหาคม 2557)

จะเหนไดวาประสบการณชวตในแตละชวงวยของสดศรลวนสมพนธกบผลงานศลปะ

ของเธอทงสน ทเปนเชนนเพราะเธอไดรบอทธพลทางความคดจากอารยา ราษฎรจ าเรญสข ศลปน

และอาจารยทปรกษาวทยานพนธในชวงชนปรญญาตร ทชวตและงานศลปไดสอดผสานเปนหนง

เดยวกน สวนเรองราวทสดศรน าเสนอนนจะมการสอดแทรกเรองของคตพทธ ความเชอในสจธรรม

การเปลยนแปลงของธรรมชาตอยในชนงานดวยเสมอ อาทเชนผลงานชด ลายถก และ Life-Living,

Rice Sea ทสดศรน าสอวสดทหลากหลายประกอบสรางชนงาน โดยค านงถงกระบวนการและพนท

ซงจะใชตดตงผลงานดวยเสมอ ซงสดศรกลาววา

สำนกหอ

สมดกลาง

89

“คอนเซปชวลอารตส าคญทความคดและกระบวนการ สวนความงามในผลงานยง

จ าเปนทจะใชดงดดคน ซงทงความคดและความงาม มนตองไปดวยกน ในฐานะท

เราเปนศลปนเรามการรบรความงามไดไวกวาคนทวไปแลวเราจะทงมนท าไม เรา

กตองเอาสงเหลานนมาใชใหเกดปะโยชน อยาไปแอนตวาความงามแลวคอนเซป

จะไมชด ซงมนไมจรง” 6

นนเองทท าใหเราพบกบกระบวนการและความประณตของศลปะแบบสตร (Feminine

Art) ซงอาศยกระบวนการสรางงานทงการเยบปกถกรอย ลงมอท าอาหาร หรอการรอยพวงมาลย

อนเปนงานฝมอของสตรเพศทสดศรดงมาใชในผลงานชดและชนตางๆ เชนผลงานชด โครเชต

ทสดศรสานเสนอยางประณตในเพจภาพพมพจนมลกษณะคลายกบกระบวนการถกโคเชต

เชนเดยวกบผลงานชด จดนดพบ ทสดศรรอยพวงมาลยดอกรกเปนเสนยาวอยางสวยงามเพอน ามา

จดแสดงในหอศลป ซงผลงานบางชนของสดศรยงผสานแนวคดสตรนยมแนวสงคมนยมทเชอวา

การถกเอารดเอาเปรยบและความไมเทาเทยมทางเพศนนเปนผลจากโครงสรางทางเศรษฐกจและ

สงคมทผชายอยในสถานะไดเปรยบ ดงจะเหนไดจาก Siamese Darling ผลงานทสะทอนภาพของ

สตรไทยบางกลมทมกเปนฝายพงพาอ านาจทางเศรษฐกจการเงนจากบรษเพศผานกระบวนการหาค

ออนไลน ความเปนจรงทเกดขนในสงคมไทยจงเปนสงทสดศรสะทอนผานผลงานของเธอเรอยมา

___________________________ 6เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

90

บญศร ตงตรงสน

บญศร ตงตรงสน เกดเมอวนท 14 กมภาพนธ 2521 ณ กรงเทพมหานครฯ วยเดกบญศร

มความสนใจศลปะท าใหเธอตดสนใจศกษาศลปะอยางจรงจง ณ โรงเรยนไทยวจตรศลปอาชวะ สาขา

ศลปะประยกต ในระดบปวช. (ประกาศนยบตรวชาชพ)ในป พ.ศ. 2536 และในปพ.ศ. 2539 บญศรได

เขาศกษาในตอระดบปรญญาตรสาขาทศนศลป มหาวทยาลยกรงเทพ จนส าเรจการศกษาในปพ.ศ. 2542

หลงส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรบญศรไดเรยนรเทคนคตางๆ ในการสรางงาน

ศลปะ กระทงในป พ.ศ. 2545 เธอไดสงผลงานเขาประกวดในโครงการ Malmo Art Academy ของ

ประเทศสวเดน และไดรางวล Master of Fine Arts ตอมาในป พ.ศ. 2547 บญศรไดสรางผลงาอนเมชน

เรอง The Mute Girl and The Singing Village โดยไดแรงบนดาลใจมาจากผปวยทตดเชอ HIV ขณะท

เธอและเพอนศลปนไดรวมกนสอนศลปะใหแกผปวยในจงหวดระยอง แมตอนแรกบญศรและเพอน

ศลปนจะยงไมมความรเกยวกบโรคเอดสมากพอ แตพอไดท าการจดกจกรรมครงน ท าใหตวบญศรและ

เดกๆ ทตดเชอ มความเขาใจและรจกกนมากขนน ามาซงประสบการณและความประทบใจทไมมวนลม1

เมอกลบมาบานบญศร รสกวาเธออยากจะบอกตอประสบการณของเธอและผปวยโรค

เอดสไปยงคนอนๆ เธอจงอยากสรางงานอนเมชนใหทกคนไดชม เพราะเธอคดวางานอนเมชนเปนวธท

ดทสดทจะน าเสนอความทรงจ าทสวยงามเหลานนออกมา ในตอนนนบญศรไมเคยท างานอนเมชนมา

กอน เทคนคและวธการท างานทกอยางเธอไดศกษามาจากหนงสอดวยตวเอง The Mute Girl and The

Singing Village (ภาพท64) จงเปนผลงานอนเมชนเรองแรกของเธอ ในความยาว 11.20 นาท เนอหาใน

ผลงาน The Mute Girl and The Singing Village ประกอบดวยตวละครหลก 3 คน คอ เดกหญงทม

เสยงเปนฟองสบ เดกชายขาลบ และวาทยากร เรองราวเรมจากเดกหญงทท างานอยางหนก และวนหนง

เสยงของเธอกหายไปและกลายเปนฟองสบ หมอจงแนะน าใหเธอไปทหมบานรองเพลง เธอไดพบ

เดกชายขาลบและเขาไดพาเธอไปยงอาคารประหลาดขนาดใหญททกคนจะรวมกนรองเพลง แต

เดกหญงไมมเสยง วาทยากรจงใหเธอไปวาดรปบนผนงแทน ในระหวางทเธออยทนเดกชายขาลบคอคน

ทใหก าลงใจเธอ แตวนหนงเดกชายขาลบกลบหายไป มเพยงความฝนทเดกหญงเหนเดกชายขาลบเขามา

อวยพร เมอเดกหญงตนขนมาจงพบวาเธอหายเปนปกต2 จะเหนไดวาในเรองน าเสนอเกยวกบความ

___________________________ 1 บญศร ตงตรงศลป, เขาถงเมอ 15 กมภาพนธ 2558, เขาถงไดจาก http://www.boonsri.com

สำนกหอ

สมดกลาง

91

ผดปกตของตวละครทสอถงผปวยตดเชอ HIV แมพวกเขาจะปวย แตกยงคงมความสามารถไมตางจาก

คนปกต และบางสงอาจจะท าไดดกวา บญศรตงใจทจะสอวาควรใหโอกาสแกผปวยในการใชชวตใน

สงคมอยางคนปกต ไมแบงแยกดวยความรงเกยจ เพยงเพราะเขาเปนผปวย

ภาพท 64 บญศร ตงตรงศลป , The Mute girl and The Singing Village, 2547

ทมา： art4d , Sound Bites: Boonsri Tangtrongsin, accessed March 8, 2015, available from

http://www.art4d.asia/news-detail.php?id=405

หลงจากสรางผลงานชด The Mute Girl and The Singing Village บญศรมความสนใจใน

เทคนค อนเมชนมากขน เธอจงตดสนใจทจะศกษาตอทางดานอนเมชนในประเทศสวเดน คณะ

Animation & Animated Film สาขา Classical animation ณ Konstfack University ในป พ.ศ. 2547

ระหวางการศกษา บญศรไดทดลองท าอนเมชนดวยเทคนคตางๆ และไดรวมจดแสดงผลงานใน

นทรรศการ AniFest 2005 ทสาธารณรฐเชก ผลงานของบญศรประกอบดวยการตนสนจ านวน 3 เรอง

ไดแก เรอง Everyday life และ Just cooking ซงเปนอนเมชนทใชเทคนควาดดวยมอบนกระดาษ และ

เรอง To be someone ซงเปนงานอนเมชนทใชเทคนค stop motion หรอการถายภาพจ านวนมากท

ตอเนองกนและน ามาเรยงตอกน สวนผลงานอกชนมชอวา Showering ซงเปนเรองราว ของชางแมลก

ใชเทคนค Sand Animation หรอการใชทรายในการอนเมทและถายภาพมาเรยงตอกน มความยาว 0.53

___________________________

2เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

92

นาท ซงกอนทบญศรจะส าเรจการศกษาจากประเทศสวเดนในป พ.ศ. 2548 เธอไดจดท าอนเมชนเรอง

สน ชอ The journey of Emptiness ความยาว 9.15 นาท ขนมา และน าไปจดแสดงในประเทศไทย

สวเดน และเกาหล โดยงานชนนยงคงใชเทคนคคลาสสคอนเมชน หรอการวาดดวยมอบนกระดาษ

กอนทจะน าภาพมาเรยงตอกนจนเกดเปนภาพเคลอนไหว3

ในระหวางปพ.ศ. 2548 – พ.ศ. 2550 บญศรไดศกษาตอในระดบปรญญาโทสาขา

ทศนศลปท Malmo Art Academy เมอง Malmo ประเทศสวเดน ระหวางนนเธอไดสรางงานอนเมชน

เรอง I Wanna be a Red Fish มความยาว 10.40 และ The Invisible City ทมความยาว 12.24 นาทโดย

ทง 2 เรองยงคงใชเทคนคคลาสสคอนเมชนหรอการวาดดวยมอบนกระดาษ โดยเรอง The Invisible

City (ภาพท65) เปนอนเมชนเรองราวเกยวกบพฤตกรรมของคนและแมวโดยเลาเรองดวยการแบงเฟรม

ภาพซายขวา งานชนนไดรางวล "ปยต เงากระจาง" ชนะเลศภาพยนตรอนเมชนขนาดสนยอดเยยม ในป

พ.ศ. 2551

ภาพท 65 ผลงาน The Invisible City ของ บญศร ตงตรงศลป ซงไดรบรางวล ปยต เงากระจาง

ทมา： art4d , Sound Bites: Boonsri Tangtrongsin, accessed March 8, 2015, available from

http://www.art4d.asia/news-detail.php?id=405

___________________________

3เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

93

หลงส าเรจการศกษาในระดบปรญญาโทบญศรไดเดนทางกลบมาประเทศไทยและเขา

เปนอาจารยสอนศลปะทมหาวทยาลยกรงเทพเปนเวลาหนงป (ระหวางป พ.ศ.2551 - พ.ศ.2552) ในชวง

นเธอไดจดท าอนเมชนชอ The Dragonfly Flying to the Moon (ภาพท 66) เปนการตนสนทเธอท าขน

ในเวลาวางจากการสอน โดยไดรบแรงบนดาลใจมาจากการศกษาพทธศาสนา ท าใหเธอประทบใจใน

ความคดและวธการมองโลกทตางออกไป บญศรสรางเรองราวสนๆ งายๆ เพอใหเหนถงทางเลอกตางๆ

ของความคดมนษย โดยเรองราวของผลงานนนเกยวกบสาวนอยคนหนงทเกดขนมาโดยไรแรงโนม

ถวง เดกสาวคนนถกเลยงดโดยคณยายของเธอทเปนนกจดสวน เดกสาวเรยนรวธทจะอยรวมกบพลง

วเศษของเธอ เชน การทเธออยากมเพอนหรอกระโดดเชอกเลนไดแบบเดกๆ ทวไปซงพลงของเธอท าให

ทกอยางยากไปหมด แตดวยตนไมวเศษตนหนง ท าใหเธอใชชวตไดเหมอนคนปกต แตสดทายเธอได

เรยนรวาความเปนตวเองนนดทสด เรองราวของเดกสาวด าเนนไปพรอมกบการมชวตอยและความตาย

บญศรตองการทจะสอใหเหนถงความไมปกตของเดกสาว แตเธอกยงมความตองการเหมอนอยางคน

ปกตปจจบนผลงานชนนยงไมเสรจสมบรณ

ภาพท 66 บญศร ตงตรงศลป, The Dragonfly flying to the moon, 2551

ทมา： The Dragonfly flying to the moon , boonsri, accessed March 8, 2015, available from

http://www.boonsri.com/dragonfly.html

ป พ.ศ.2552-2553 บญศรไดท าอนเมชนรวมกบ Eksjö Animation ทประเทศสวเดน

เรองแรกมความยาว 11 นาท ชอ Glädjetjuven เปนการตนสนทท าขนในป พ.ศ.2552 เนอหาเกยวกบ

มตรภาพของเดกๆ ทมทงการทะเลาะและวธการคนดกน เนอเรองน าเสนอใหเขาใจงายเหมาะส าหรบ

เดกๆ ซงแตกตางจากงานทผานๆ มาของเธอทจะสอความหมายแฝงในเชงสญลกษณทตองตความ

สวนงานอกชนในป พ.ศ.2553 ชอเรอง Sex på Kartan เปนภาพยนตรอนเมชนทมความยาวกวา

สำนกหอ

สมดกลาง

94

28 นาท มเรองราวเกยวกบเพศศกษาเพอใชในการเรยนการสอนในระดบประถมและมธยมตน เรองน

ท ารวมกบ RFSU เปนองคกรพฒนาเอกชนทสวเดน ในดานการศกษาเกยวกบเพศศกษา อนเมชนจะ

อธบายถงความสมพนธทางเพศในรปแบบตางๆ อยางเปดเผยและชดเจน ซงไดฉายผานทางโทรทศนใน

ชองสาธารณะของประเทศสวเดน ในวนท 17 ม.ค. พ.ศ. 25544

ตอมาป พ.ศ.2554 จนถงปจจบน บญศรไดท าอนเมชนเรอง Superbarbara Saving the

World เปนอนเมชนสองมต ผลงานทงหมดม 11 ตอน โดย 4 ตอนแรกไดจดแสดงในนทรรศการศลปะ

รวมสมยนานาชาต Singapore Biennale 2013 โดยในปนนมหวขอวา If the World Changed และในป

พ.ศ. 2556 อนเมชนเรองนยงไดรางวลชนะเลศจาก Visualising Human Rights Arts Competition

ประเทศออสเตรเลยอกดวย5 งานชดนเปนอนเมชนทน าเสนอเรองราวของซปเปอรบาบารา เธอคอตกตา

ยางแบบเกา เปนของเลนทางเพศรปแบบมนษย ในตอนแรกบญศรไดพฒนาตวละครเพอชวยเหลอ

ผคนในวกฤตน าทวมของประเทศไทยในป พ.ศ. 2554 เธอคดวาตกตาทพองลมอาจจะเปนตวเอกท

เหมาะสมเพราะสามารถลอยน าได ภายหลงหนาทของซปเปอรบาบาราเปลยนเปนบทบาทของวรสตรผ

ชวยเหลอทแสดงความกลาหาญและมงมน ใชความแขงแกรงสรางความเปลยนแปลงใหสงคมเหนถง

ศกยภาพของคนธรรมดาสามญทตองการจะเปนฮโรผกลาหาญ แตบางครงเธอกตกเปนเหยอของสงคม

เชนกนซงตวแทนของคนในสงคมทขดขวางเธอกคอฝงอกาทตองการเรยกรองอะไรหลายๆ อยางจาก

ซปเปอรบาบาราในแตละตอน และในบางตอนกเรยกรองมากเกนไปจนเปนการขดขวางซปเปอรบาบา

รา หรอบางครงกเปนพวกมนทเขาไปท ารายซปเปอรบาบาราเสยเอง เปรยบเหมอนคนในสงคมทอาจไม

ท าอะไรเลย แตตองการเรยกรองผลประโยชนของตวเอง และเมอไมไดอยางทตองการกไมพอใจ เหน

ไดจากผลงานในตอน Giving And Taking (ภาพท67)ซปเปอรบาบาราไดเสยสละสวนตางๆ ของ

รางกายตวเองใหกบฝงอกาไมวาจะเปนแขน ขา ล าตว และเมอเหลอแตหวเธอกคนชพตวเองอกครง

และท าอยางเดมซ าอก โดยในตอนนสอถงการกระท าความดความเสยสละทไรประโยชน เพราะในเมอ

ความตองการของคนในสงคมไมเคยพอ ถงแมวาพวกเขาจะรบรวาการเสยสละของเธอจะท ารายเธอ

เพยงใดแตกไมสนใจและยงคงเรยกรองตอไป

__________________________

4เรองเดยวกน.

5เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

95

ภาพท 67 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน Giving And Taking

ทมา： Superbarbara, boonsri, accessed March 8, 2015, available from

http://www.boonsri.com/dragonfly.html

ซปเปอรบาบาราจงเปนฮโรทไรซงพลงวเศษ ไมตางไปจากคนธรรมดา เธอจะเขาไป

แกปญหาในสงคม ซงปญหาเหลานนเปนปญหาทเกดขนเพราะคนในสงคมเอง และยงไมไดรบการ

แกไขแตอยางใด ถงแมวาจะพยายามเขาไปแกไขปญหาอกกครงกตาม การกระท าของคนในสงคมกจะ

ท าใหปญหายอนคนมาเชนเดม เพราะความละเลยและไมสนใจของคนในสงคม ซงไมชากเรวคนทเขา

ไปชวยเหลอจะหายไป ปญหากจะยงคงอยและฝงลกลงไปในสงคมจนยากทจะแกไข ผลงานชดนไดตง

ค าถามกบผชมวาความดของเธอนนมประโยชนตอสงคมจรงหรอ แลวถงแมความดจะมมากเทาไหรกด

เหมอนจะไมเพยงพอส าหรบสงคมนเลย

Superbarbara Saving the World ใชเทคนคคลาสสคอนเมชนในการจดท าเหมอน

อนเมชนในแบบดงเดมทจะแสดงลายเสนผานความเรยบงาย ดวยสทใชเปนสขาวด า ท าใหผชมรสกถง

ความหดห และหมดสนหนทาง โดยในแตละตอนซปเปอรบาบาราจะไดเผชญกบปญหาตางๆ และเธอ

ไดพยายามทจะแกไขมนอยางซ าแลวซ าเลา เพราะในเมอปญหาเหลานไมรจกหมดสน อนเมชนแตละ

ตอนจงเปนการฉายฉากเดมๆ วนซ าไปซ ามากระทงจบตอนซปเปอรบาบารากยงคงเจอปญหาเหลาน

ตอไปเรอยๆ อนเมชนทด าเนนไปแบบไมมบทสนทนา การกระท าของตวละครมเพยงแคเสยงรอง

ประหลาดและเสยงประกอบบรรยากาศทชวยสรางอารมณหดหใหกบงานไดเปนอยางด

สำนกหอ

สมดกลาง

96

ภาพท 68 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน Cross

ทมา： Superbarbara, boonsri, accessed March 8, 2015, available from

http://www.boonsri.com/dragonfly.html

ส าหรบ Superbarbara Saving the World มชอตอนวา Cross (ภาพท68) นนซปเปอรบา

บาราไดเขามาท าหนาทเปนหนไลกา เธอคอยเฝาอยในนาขาวและไลฝงกาทเขามากนเมลดขาวตอไป

เรอยๆ ดวยเสยงรองและทาประหลาดของเธอ แตพวกมนกไมไดละความพยายามในการเขามาขโมย

เมลดพชไป ซปเปอรบาบาราจงไมตางจากผรกษาความปลอดภยของประชาชนจากผรายทตองการ

ฉกฉวยผลประโยชนของคนอน

ภาพท 69 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน The Thinker

ทมา： Superbarbara, boonsri, accessed March 8, 2015, available from

http://www.boonsri.com/dragonfly.html

สำนกหอ

สมดกลาง

97

ในตอน The Thinker (ภาพท69) ซปเปอรบาบาราเปนเพยงคนธรรมดา เธอไมไดท าหนาท

อะไรเลย แตเหลาฝงกากเขามาขรดบนรางกายของเธอไมหยดหยอน ไมวาเธอจะสะบดตวไลกครงกตาม

ในตอนนไดแสดงถงความไมเปนสวนตว และการถกเหยยดหยามดวยการกระท าทสกปรก แตเธอกไม

ตอบโต แสดงใหเหนถงความดและการใหอภย ไมตางจากผลงานชด When the Time Comes (ภาพท

70) เปนเหตการณวกฤตน าทวมในประเทศไทย ป พ.ศ.2554 โดยซปเปอรบาบาราไดเขาไปชวยเหลอ

สงคมดวยการเรยงกระสอบทรายเพอปองกนน าทวมอยางเอาเปนเอาตาย แตดวยความแรงของน ากท าให

ก าแพงกระสอบทรายถกท าลาย เธอจงตองท าใหมอกหลายครงตอไปเรอยๆ โดยตลอดเวลาจะมอกาบน

มาดและเพกเฉยหรอไมสนใจทจะเขาไปชวยเหลอ

ภาพท 70 บญศร ตงตรงศลป, Superbarbara Saving the World ตอน When the Time Comes

ทมา：Superbarbara, boonsri, accessed March 8, 2015, available from

http://www.boonsri.com/dragonfly.html

จาก Superbarbara Saving the World ทงหมดใน 11 ตอน แสดงใหเหนวาการกระท า

ของซปเปอรบาบาราคอการแกปญหาทปลายเหตเหมอนกบฮโรทวๆ ไป แตเธอกมความตงใจทจะ

ชวยเหลอผอนอยางแทจรง ถงแมวาวธแกปญหาของเธอจะไมใชวธแกปญหาอยางถาวรกตาม ทงการ

สรางตวละครหลกอยางซปเปอรบาบารา ซงมทมาของรปทรงของตกตายาง อนเปนสงของทมนษยเพศ

ชายใชในการระบายความใคร แตบญศรกลบปรบเปลยนหนาทของตกตายางสสถานะของซปเปอรฮโร

ทเตมไปดวยความเสยสละในการแกปญหาตางๆ ใหสงคมอยางปราศจากปากเสยงหรอการเรยกรอง

สำนกหอ

สมดกลาง

98

ใดๆ จนรางกายของซปเปอรบาบาราเองตองสญสลายลงในทสด เชน Superbarbara Saving the

World ในตอน Giving And Taking และ When the Time Comes เปนตน

การหยบยกเรองราวดงกลาวออกน าเสนอพรอมๆ กบการตคาความเปนหญงทตอง

รองรบบทบาทหนาทหรอพฤตกรรมบางอยางของบรษเพศหรอบคคลตางๆ ในสงคมนนสะทอน

แนวคดของบญศรทเชอมโยงกบแนวคดสตรนยมแนวสภาวะแวดลอม ซงมองวาการกดขสตว

สงแวดลอม มคขนานไปกบการกดขผหญง6 บญศร ตงตรงสน จงตงใจทจะแสดงปญหาในสถานการณ

ตางๆ ใหผชมเหนและตงค าถามกบการกระท าของซปเปอรบาบาราวาสงทเธอไดท านนมความหมาย

จรงๆ หรอไม และถงแมบทสรปของการกระท าใหครงนจะเหมอนไมเกดประโยชนใดกตาม แตกได

สะทอนถงปญหาสงคมและการกดขทางเพศใหผชมไดรบรและคดตาม

__________________________

6 วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 51.

สำนกหอ

สมดกลาง

99

อมหทย สวฒนศลป

อมหทย สวฒนศลป เกดวนท 28 กมภาพนธ 2524 ณ จงหวดชยภม เธอเปนพสาวคน

โตในบรรดาพนองสใบเถา วยเดกอมหทยใชชวตอยในบานทเปนอาคารพาณชย 3 ชนซงตงอยใน

ยานธรกจของจงหวดชยภม ตวบานถกออกแบบตกแตงอยางประหลาดตาแตกตางจากเพอนบาน

ละแวกนน เรมตงแตหองนงเลนชน 1 ซงมเตยงนอนแบบพบตดผนง สวนหองนอนของลกสาวทง 4

ถกดดแปลงโดยการเจาะพนชน 3 ของบานและใชบนไดเลกๆ คลายบนไดลงไตลงมาในหองนอนท

อยชน 2 เฟอรนเจอรทกอยางของบานถกฝงเขาไปในผนง เตยงนอนของพอถกขดใหลกลงไปกวา

ระดบพนธรรมดาจนมลกษณะคลายหลมสเหลยม และหองพระชน 4 ทหงพระถกออกแบบใหลอย

เควงควางกลางอากาศโดยใชเพยงสลงยดฐานของหงพระ นคอบานในความทรงจ าของอมหทยเมอ

30 กวาปกอน

ความแตกตางของบานทเธออาศยอยในวยเดกนนเกดจากการออกแบบของพอท

ประกอบอาชพชางภาพและมความสนใจศลปะ คณพอจงมกฝกเขยนรปสน ามนและเรยนรเทคนค

การถายภาพดวยตนเองจนเชยวชาญ ซงความสนใจในศลปะดเหมอนจะถกถายโอนสตวของอม

หทยดวยเชนกน เธอเลาใหฟงวา ตอนเดกๆ วชาทชอบมากทสดนนคอวชาศลปะ เพราะเวลาเขยน

รปเสรจ คณพอจะใหดาวดวงนอยๆ แทนคะแนนความสามารถของลกๆ ความสามารถของเธอยง

ถกครศลปะของโรงเรยนสตรชยภมซงอมหทยศกษาในชนมธยมตนเลงเหนและสนบสนนใหเธอ

ประกวดในเทศกาลตางๆ ทโรงเรยนจดขน แตส าหรบอมหทยแลวกลบรสกวาฝมอหรอ

ความสามารถของเธอยงไมดนก กระทงชวงมธยมปลายอมหทยเขาศกษาทโรงเรยนชยภมภกดชม

พล ในสายวทยาศาสตร คณตศาสตร โดยคดเสมอวาจะสอบเขาคณะสถาปตยกรรมและการ

ออกแบบ กระทงชนมธยมศกษาปท 5 อมหทยไดไปเรยนพเศษ สถาปตยและพบวามนไมใชสงท

เธอตองการ เนองดวยลายเสนทละเอยด ประณตของสถาปตยนนไมตรงกบจรตของเธอ ในชน

มธยมศกษาปท 6 อมหทยจงเรมเรยนพเศษวาดเสนและองคประกอบศลปเพอสอบเขาในคณะ

จตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร แตดวยผลคะแนนการสอบท

คลาดเคลอนของหนวยงานทจดสอบ ท าใหอมหทยพลาดโอกาสในการศกษาทคณะจตรกรรมฯ

มหาวทยาลยศลปากร ในขณะเดยวกนเธอสอบตรงตดสาขาทศนศลป คณะศลปกรรมศาสตร

สำนกหอ

สมดกลาง

100

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ซงอมหทยไดศกษาทนเปนเวลา 1 ปเตม กอนจะสอบเขาศกษาตอท

คณะจตรกรรมฯ มหาวทยาลยศลปากรในปตอมาไดส าเรจ

“ปทสอบตดคณะจตรกรรมฯ ศลปากร คอป พ.ศ. 2543 เปนรน 57 ทงรนม 55 คน

เปนนกศกษาชาย 48 คน นกศกษาหญง 7 คน เรยนจบปรญญาตรผหญงในรนมแคพกบเปยมจนทร

บญไตร ทยงคงท างานศลปะอยางตอเนอง”1 ในชวงทเขาศกษาทคณะจตรกรรรมฯ มหาวทยาลย

ศลปากร การเขยนหนนงและลายไทยคอสงทอมหทยไมถนด แตดวยความมานะทเธอจะท างานจน

นาทสดทายกอนสงท าใหผลการเรยนของเธอคอยๆ พฒนาขน อกทงอมหทยไดคนพบวาเธอม

ความชนชอบในการท างานศลปะทเลนกบสอวสดตางๆ และอาจารยทสามารถตอบขอสงสย ให

เธอไดนนคอชลด นมเสมอ ปญญา วจนธนสาร สาครนทร เครอออน และอาจารยคนอนๆ ใน

ภาควชาศลปไทยทจะอธบายงาน และสอนวธวเคราะหวสดทตรงกบความสนใจของเธอ ท าใหใน

ชนปท 3 ซงนกศกษาตองเลอกวชาเอก อมหทยจงเลอกเรยนในภาควชาศลปไทย ซงผลงานในชวง

ศลปนพนธ ป พ.ศ. 2547 อมหทยใหความสนใจกบการเปรยบเทยบความเกา ใหม และวถชวตของ

คนในสงคม เธอจงสรางสรรคผลงานโดยการน าเครองจกสานของชาวบานในภาคอสานทผานการ

ใชงานมาแลวมาเปนสญลกษณของคนตางจงหวดทเขามาใชชวตอยในกรงเทพมหานคร โดย

ดดแปลงวสดเหลานนใหเกดเปนรปทรงของ ไก หม ควาย ซงภายในตวสตวเหลานนจะมเครองครว

อย เพอแทนความหมายของชวตคนชนบททความสขก าลงจะหายไป เพราะยายถนฐานเขาสเมอง

ใหญซงเตมไปดวยการแขงขนตางจากความสขความเรยบงายทพวกเขาเคยอย โดยผลงานชดนอม

หทยไดน ามาจดวางประกอบเขากบพนทของอาคารสมยใหมทแทนความเจรญของเมองกรง โดย

แนวความคดและรปแบบของผลงานดงกลาวอมหทยไดน ามาตอยอดในชวงทศกษาปรญญาโทชน

ปท 1 ภาควชาศลปไทย คณะจตรกรรมประตมากรรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร กอนท

ผลงานของเธอจะเปลยนแปลงสการน าเสนผมเขามาใชเปนสญลกษณและวสดหลกในผลงาน

จากวชาองคประกอบศลปในชวงปรญญาโทชนปท 1 ป พ.ศ. 2549 ซงนกศกษา ตอง

ทดลองสอวสดใหเขากบหวขอทอาจารยก าหนด ซงหวขอในครงนนคอ ‘วสดธรรมชาต’

___________________________ 1 สมภาษณ อมหทย สวฒนศลป, อาจารยประจ าคณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพ

พมพ มหาวทยาลยศลปากร, 30 มนาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

101

อมหทยจงไดน าเสนผมของเธอทเกบไวทกวนตงแตป พ.ศ. 2545 เพอดปรมาณการรวงของเสนผม

ของเธอวาเปนปกตหรอไม จากการเกบเสนผมในวนนนอมหทยยงคดอกวาสกวนหนงมนอาจ

กลายเปนงานศลปะของเธอไดเพยงแตวายงไมใชชวงเวลานน จากเสนผมทเกบสะสมไวทกวนอม

หทยจงน ามาถกดวยกระบวนการของโครเชต ออกมาเปนวงกลมทแทนความหมายถงวฎจกรของ

ชวตมนษยทหมนวนอยางไมจบสน และน ามาบรรจในกลองใสซดเพอแทนคาของความสข ทกข

สมหวง ผดหวง ทชวตมนษยตองพบเจอหมนวนเขามาอยเสมอ ซงพษณ ศภนมตร และธงชย ศรสข

ประเสรฐ ทรวมตรวจผลงานของอมหทยในตอนนนเกดความชอบใจในผลงานและสนบสนนให

เธอน าเทคนคดงกลาวมาสรางสรรคตอ น ามาซงผลงานชดกอนวทยานพนธของอมหทยทมการเสน

ผมเพอแทนความหมายและสญลกษณตางๆ

ภาพท 71 อมหทย สวฒนศลป, Lifespan, 2549, ถกเสนผม , 12.5x14x0.5 ซม.

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

ผลงานชดกอนวทยานพนธยงถอเปนจดแจงเกดใหกบอมหทยในฐานะศลปนหญง

เพราะผลงานชดนของเธอถกน ามาจดแสดงเดยวครงแรก ณ ไวทสเปส แกลเลอร กรงเทพฯ ใน

นทรรศการทมชอวา DNA อนมทมาจาก D ยอมาจาก Devotion คอ การอทศให N ยอมาจาก

Nostalgia คอ ความรสกหวงหา อาลยอาวรณ และ A ยอมาจาก Adoretion คอ ความรกทบรสทธ

ความเทดทน บชา โดยผลงานชดนอมหทยไดรบแรงบนดาลใจโดยตรงมาจากคณพอของเธอซง

ปวยเปนโรคมะเรง 5 ป กอนททานจะเสยชวตไดไวผมยาว จนวนหนงทานไดให อมหทยถกเปยผม

ของทานแบงเปนสกลม กอนจะใหเธอตดเปยผมนนออกและแบงใหลกสาวทงสคน เธอจงไดน าเปย

ผมของพอมาจดวางบนไมหนงสตกทคณพอเหลาเองกบมอใหลกสาวทงสคน เพอแทนสายใย

สำนกหอ

สมดกลาง

102

ความรก ความผกพน เลอดเนอ และชวตทพอสงตอใหลกๆ ในผลงานทมชอวา My Father’s

Pigtail (ภาพท72)

ภาพท 72 อมหทย สวฒนศลป, My Father’s Pigtail, 2550

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

จากนนเสนผมกไดท าหนาทในการสงตอความหมายทางศลปะและสายใยของ

ครอบครวอมหทย เชนผลงาน Dear Grand Mom ซงเธอไดน าภาพทคณพอไดถายเธอในวยทารก

ซงก าลงนอนนงในออมกอดของคณยายน ามาจดวางรวมกบแผนกระดานสขาวทมลกษณะคลายหง

พระทตดอยกบผนง เพอใชวางเสนผมของเธอทถกทอจนเกดเปนรปทรงของพวงมาลย สอแทน

ความเคารพและระลกถงคณยาย คณพอ และครอบครวของเธอ เชนเดยวกบ ดอกไมฉน (ภาพท73)

อมหทยไดใชภาพถายของตวเธอเองทมผมยาวปดใบหนาเจาะตดผนงโดยมหงเลกๆ ส าหรบวาง

ดอกไมสด าทเธอตงใจถกทอจากเสนผมจนมลกษณะคลายดอกไมจนทน เพอแทนการรวงโรยใน

ชวตมนษยททกคนตองพบเจอเชนตวเธอเอง

สำนกหอ

สมดกลาง

103

ภาพท 73 อมหทย สวฒนศลป, ดอกไมของฉน, 2549

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

อารมณความรสกดงกลาวยงสะทอนผาน Summer 2006 (ภาพท74) ผลงานซงอมหทย

ไดน าผามงสขาวมาคลมรปถายครอบครวของเธอซงถายรวมกนในงานแตงนองสาวฝาแฝดของอม

หทย กอนจะน าดอกไมตางๆ ทถกทอขนจากเสนผมตดลงบนผามงและรปภาพ ซงดอกไมดงกลาว

อมหทยไดรบแรงบนดาลใจมาจากภาพจตรกรรมฝาผนงทในฉากส าคญๆ ของพระพทธเจามกจะ

พบกบดอกไมทรวงหลนในภาพ เชนเดยวกบงานแตงงานของนองสาวของเธอทถอวาเปนฉาก

ส าคญฉากหนงในชวตของตวเธอดวยเชนกน อมหทยจงอยากน าดอกไมทเธอถกทอ ประดบตกแตง

ภาพทจะมอบใหกบนองสาวในวนแตงงาน

ภาพท 74 อมหทย สวฒนศลป, summer , 2549

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

สำนกหอ

สมดกลาง

104

การใชรปถายของตวอมหทยวางไวในหงบชาจากผลงานทมชอวา ดอกไมฉน และ

การใชสญลกษณของดอกไมทรวงหลนในผลงาน Summer 2006 ซงเปนภาพครอบครวของ

อมหทยทเธอน าแนวคดจากคตภาพไตรภมทางพทธศาสนา มาดดแปลงสผลงานของเธอเพอใหเปน

ประหนงฉากส าคญในชวตของอมหทย กลบสะทอนแนวคดของเธอทมความเชอมโยงกบแนวคด

ของสตรนยมแนวจตวญญาณ ซงเนนในเรองศาสนาของผหญง ทฤษฏพระผเปนเจาทเปนผหญง

และความปรารถนาทางจตวญญาณของผหญง2 โดยมองวาแนวคดวาดวยความศกดสทธ การ

ตความค าสอน และการจดองคกรศาสนจกรนนเจอปนอคตทางเพศ สวนในกรณพระพทธศาสนา

แมพระพทธเจาทรงยอมรบวาผหญงสามารถบรรลนพพานไดเชนเดยวกบผชาย และในสมย

พทธกาลไดมพระภกษณทเปนพระอรหนตจ านวนมาก แตสงคมไทยในสวนของมหาเถรสมาคม

ยงคงปฏเสธการบวชเปนภกษณของผหญงมาจนถงปจจบน สะทอนถงการไมยอมรบความเทา

เทยมทางจตวญญาณของหญงและชายทด ารงอยในสงคมไทย ซงแสดงใหเหนวาความเชอตาง ๆ ท

ควบคมากบความเปนเพศ ไดผลกหรอกนใหผหญงออกจากศนยกลางของอ านาจ ไมวาทาง

เศรษฐกจ การเมองและวฒนธรรม ท าใหผหญงมสภาพไมตางจากกลมคนชายขอบทไรอ านาจ อย

ในสถานะของผทถกก าหนด ไมสามารถเปนผก าหนดหรอผตดสนใจ3 ซงแนวคดของสตรนยม

แนวจตวญญาณยงคงปรากฏและสอดแทรกอยในผลงานชดตางๆ ของอมหทยดวยเชนกน

หลงนทรรศการศลปะ DNA อมหทยไดน าเสนผมมาประกอบเขากบวตถตางๆ ทม

ความหมายตอตวเธอเองและครอบครวใน เสนผม: สายใยครอบครว ผลงานชดวทยานพนธ ในป

พ.ศ. 2551 เชนผลงานทมชอวา ฝาแฝด (อม เอม) (ภาพท75) อมหทยไดถกเสนผมคลมตกตา

เดกผหญงทคณพอเคยซอใหเธอและนองสาว ซงจดเชอมตอของการถกทอนนสอความหมายถง

ความเหนหางทเธอและนองสาวมตอกน อนมผลมาจากการทนองสาวฝาแฝดของเธอแตงงานและ

ออกไปอยบานสาม ซงแมอมหทยจะยนดกบนองสาวแตกยงมความรสกเศราเจอปนอย เนองดวยทง

คจะไมไดใชชวตอยดวยกนตลอดเหมอนเชนวยเดก

__________________________

2 วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 51.

3วารณ ภรสนสทธ, แนวคดสกลนยมในสกลความคดตางๆ (เชยงใหม:มหาวทยาลยเชยงใหม,

2557), 10.

สำนกหอ

สมดกลาง

105

ภาพท 75 อมหทย สวฒนศลป, ฝาแฝด (อม เอม), 2551

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

ภาพท 76 อมหทย สวฒนศลป, หมอนของพอ-หมอนของแม , 2551

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

หมอนของพอ (ภาพท76) อกหนงผลงานในชด เสนผม: สายใยครอบครว ของ

อมหทยทสะทอนถงความสญเสยบคคลอนเปนทรกเชนคณพอของเธอทปวยหนกดวยโรคมะเรง

อมหทยจงน าหมอนของพอทใชระหวางพกรกษาตวทโรงพยาบาลมาคลมดวยผามงกอนจะน าเสน

ผมของเธอและพอทรวงเปนกระจกมาถกทอตอกนและน ามาหมหมอนจนมลกษณะคลายปลอก

หมอนทมลายของดอกไมซงเกดจากเสนผม กอนจะน ามาจดวางบนแทนสขาวทมขนาดใกลเคยงกบ

โลงศพ โดยผลงานชนนยงจดวางเคยงคกบ หมอนของแม ผลงานทอมหทยใชกระบวนการทกอยาง

สำนกหอ

สมดกลาง

106

เหมอนผลงาน หมอนของพอ เพยงแตวาหมอนและเสนผมสวนหนงทน ามาถกทอเปนของคณแม

ของเธอ โดยผลงาน หมอนของแม จะไมมการคลมดวยผาขาวบางเพอแสดงใหเหนรองรอยหรอ

คราบน าตาทเปรอะเปอนบนหมอนของคณแมยามเศราใจเพราะโรครายของสาม สวนลกษณะการ

จดวางผลงานชนนทวางบนแทนซงมขนาดใกลเคยงกบโลงศพนน เพอแทนความรสกสญเสยหรอ

ชวตบางสวนของคณแมของอมหทยทตายหรอหายไปพรอมกบสาม

อายขยของพอ (ภาพท77) อกหนงผลงานในชด เสนผม: สายใยชวต ทอมหทยไดน า

ผมมาทกทอเปนดอกไมจ านวน 59 ดอก ตามอายของคณพอกอนจะน ามาตดลงบนผาสขาวทม

ลกษณะคลายผามาน เชนเดยวกบ วลสดทายของพอ ผลงานชนนอมหทยไดน าแผนกระดาษทคณ

พอเขยนขอความตางๆ เพอจะสอสารกบเธอและครอบครวในชวงสดทายของชวตททานไมสามารถ

พดคยเหมอนเชนปกต ขอความจากกระดาษเหลานนถกเขยนในลกษณะของเสนทหยกหยกจนอาน

แทบไมรเรอง อมหทยจงน าขอความเหลานนปกลงบนผาสขาวโดยใชเสนผมแทนเสนดาย ซงหาก

มองผวเผนเราอาจแทบไมเหนขอความจากเสนผมเหลานนเลย นนคอความจงใจของอมหทยท

ตองการสงตอค าพดอนแผวเบาของบดาในชวงสดทายของชวตทเรยวแรงของทานนนเหลอนอยลง

ทกท โดยกระบวนการเหลานนอมหทยไดบนทกดวยกลองวดโอจนเกดเปนผลงานวดโออารตเชง

จดวาง

ภาพท 77 อมหทย สวฒนศลป, อายขยของพอ, 2551

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

สำนกหอ

สมดกลาง

107

หลงอมหทยส าเรจการศกษาในระดบปรญญาโท ป พ.ศ. 2553 เธอไดรบทนใหเดนทาง

ไปศกษาตอทประเทศอตาล เปนเวลา 9 เดอน อมหทยใชเวลาทเหลอจากการเรยนเยยมชมผลงานใน

แกลเลอรตางๆ และเกดความประทบใจในผลงาน ก าเนดวนส (The Birth of Venus) ของ ซานโดร

บอตตเชลล (Sandro Botticelli) ศลปนชาวอตาล เธอจงเกดค าถามวา ท าไมศลปนใหญระดบโลก

หลายทานลวนเขยนภาพวนสดวยกนทงสน แลววนสในแบบของเธอละจะเปนอยางไร4 อมหทยจง

สรางสรรคผลงานทมชอวา Birth of Venus (ภาพท78) โดยการน าเสนผมของเธอมาทกทอ

ประกอบกบเปลอกหอยจนมลกษณะคลายรปทรงคน และนนกคอวนสในแบบของอมหทยเอง

ภาพท78 อมหทย สวฒนศลป, birth of venus, 2553

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

การทอมหทยเปรยบตวเองเขากบเทพธดาวนสซงถอเปนเทพเจาโรมนซงมหนาทควบคม

ความรก ความงาม เพศ ภาวะเจรญพนธและความรงเรอง ในเทพปกรณมโรมน ยงไดสะทอน

มมมองของสตรนยมแนวจตวญญาณ ทอมหทยมสบเนองมาตงแตผลงานในนทรรศการศลปะ

DNA ในปพ.ศ. 2549 แสดงใหเหนวาแนวคดแบบสตรนยมแนวจตวญญาณ นนยงสงอทธพลตอ

ผลงานในชดและชนตางๆ ของเธอเรอยมา

___________________________

4 สมภาษณ อมหทย สวฒนศลป, อาจารยประจ าคณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพ

พมพ มหาวทยาลยศลปากร, 30 มนาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

108

ในป พ.ศ. 2553 อมหทยไดจดแสดงนทรรศการเดยวของเธออกครงภายใตชอ Diary

of a Weaving Story อมหทยไดน าวสดตางๆ ทเกยวของกบชวตประจ าวน เชน แกวน า ไมแขวน

เสอ หมอน และแวนตา เขามาประกอบสรางรวมกบเสนผมจนเกดเปนรปทรงใหม เชนในผลงาน

See-true (ภาพท79) อมหทยไดน าเสนผมเขามาถกทอแทนกระจกของแวนตาสองอนจนมลกษณะ

คลายตว x เพอแทนโคโมโซม x หรอความเปนเพศหญง โดยอมหทยและนองสาวฝาแฝดของเธอ

ไดใสแวนนนกอนจะถกบนทกดวยกระบวนการถายภาพ ผลงานชนนยงสอความหมายของการมอง

ตอบโตและคดใครครวญตอชวตในอนาคตของอมหทยเองอนมผลมาจากการทเธอไดเหนนองสาว

แตงงานและมลก แลวพบวาชวตครอบครวนนตองพบเจอกบอปสรรคและปญหาตางๆ ทสาม

ภรรยา ตองฝาฟนไปดวยกน อมหทยจงเกดความสงสยวาชวตของเธอจะเปนเชนนนหรอไม ผลงาน

ดงกลาวจงเปนเสมอนการเฝามองอนาคตของตวเธอเองและนองๆ

ภาพท 79 อมหทย สวฒนศลป, See-true, 2553

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

หลงจากนทรรศการ Diary of a Weaving Story อมหทยไดสรางสรรคผลงาน

Untitled (ภาพท80) ในป พ.ศ. 2555 เธอไดหนกลบมาใชดนสอในการวาดเสนบนผาใบ โดยอาศย

รปทรงของใบไมจากสวนของเธอทเกบรกษาไวเปนอยางด ซงทมาของผลงานนนเกดจากความ

หวนระลกถงบานและสวนทจงหวดชยภมทตองตกอยในกรรมสทธของผอน สวนทบานจงเปน

เหมอนพนทแหงความทรงจ าของอมหทยทก าลงจะจากไป ใบไมจากสวนของบานจงถกน ามาใช

เปนสอแทนความหมายของชวตและความทรงจ าของอมเธอ ซงอมหทยไดใชดนสอด าเขยนใบไม

สำนกหอ

สมดกลาง

109

ในพนทสด าอยางบรรจง การปรากฏชดของลายเสนจากดนสอด าบนพนสด านนจะมนอยมากหาก

ปราศจากแสงไฟทตกกระทบลงบนภาพ อนเปนเสมอนมตของความทรงจ าของอมหทยทมทงความ

ชดเจนและเลอนลางตามแตสงทจะมากระทบใหเธอคดและระลกถง

ภาพท 80 อมหทย สวฒนศลป, Untitled, 2555

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

ภาพท 81 อมหทย สวฒนศลป, Hair for Fope: The New Beginning , 2555

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

สำนกหอ

สมดกลาง

110

ในป พ.ศ. 2555 อมหทยไดจดแสดงผลงานเดยวของเธออกครง ณ หอศลปรวมสมย

อารเดล ในนทรรศการทมชอวา Hair for Hope: The New Beginning (ภาพท81)นทรรศการครงน

อมหทยไดสรางสรรคผลงานโดยการน าเสนผมของผปวยโรคมะเรงมาประกอบสรางเปนรปทรง

ของผเสอ เพอแทนความโรยราและการเกดใหมของชวต ผลงานชดนยงเปนเสมอนการรบ การให

และการสงตอพลงหรอก าลงใจระหวางศลปนและผปวยโรคมะเรง ซงแรงบนดาลใจของผลงานอม

หทยไดรบและตองการอทศใหคณพอทเพงเสยชวตดวยโรคมะเรง แตดเหมอนวาเนอรายจะไมได

เกาะกนเฉพาะคณพอของเธอ ในป พ.ศ. 2555 อมหทยตรวจพบวาเธอมเนองอกทหนาอกและโรค

ชอกโกแลตซสตในมดลก ซงหากไมไดรบการผาตดอาจสงผลใหเธอเปนมะเรงไดเชนกน อมหทย

จงน าความเจบปวยของรางกายและประสบการณตรงเหลาน นเขามาสรางสรรคผลงานใน

นทรรศการ In-femininity ซงจดแสดง ณ ถงคอนเทมโพรารอารต กรงเทพฯ ในป พ.ศ. 2555

ผลงานชดนอมหทยไดน าอปกรณการแพทยทมลกษณะใสเขามาใชรวมกบการถกทอเสนผม เชนใน

ผลงาน Lady Boobs (ภาพท82) อมหทยไดน าแกวใสทมลกษณะคลายรปทรงของหนาอกวางคว า

ลงบนกอนหนสน าตาลทกลายเปนตวแทนของโรคชอกโกแลตซสต กอนวสดเหลานนจะถกคลม

ทบอกครงดวยเสนผม ซงภายในแกวนนยงมรปทรงของเมลดพนธเลกๆ ทก าลงเตบโตซงสรางจาก

เสนผม เพอแทนความหมายของลกหรอการก าเนดชวตใหมทอมหทยยงไมพรอมทจะสวมบทบาท

ของคณแมทงๆ ทอาการปวยของเธอดวยโรคชอกโกแลตซสตนนจะหายอยางถาวรหากผปวยให

ก าเนดบตร

ภาพท 82 อมหทย สวฒนศลป, Lady Boobs , 2555

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

สำนกหอ

สมดกลาง

111

สญลกษณของการถอก าเนดยงถกตอยอดสผลงานในชดตอมาของอมหทยผาน

เทคนคตางๆ เชน วาดเสนดวยดนสอด าเกดเปนรปทรงของแมลงปอทเกาะเกยวกบรปทรงของ

กระดกเชงกรานในผลงานทมชอวา Mother-Land ในป พ.ศ. 2556 ซงบทบาทของเพศแมยงสงผล

ตอผลงานในโครงการ Art meet Fashion BAZAAR-2013 (ภาพท83) ในป พ.ศ. 2556 โดยอม

หทยไดออกแบบโครงสรางของแกวใสจนคลายรปทรงของมงกฎทมการผสมระหวางรปทรงของ

ผเสอกบกระดกเชงกราน เพอแทนการเกดใหมและความฝนของหญงสาวทคาดหวงกบอนาคตของ

ชวตควาตองสวยงาม ซงในความเปนจรงแลวอมหทยมองวาชวตหลงแตงงานในฐานะแมของลก

และภรรยาอาจไมเปนดงฝน นนเองทท าใหอมหทยบรรจงถกเสนผมเขากบรปทรงของมงกฎจนม

ลกษณะคลายผาคลมหนาเจาสาว ทเกาะเกยวกบใบหนาหญงสาวจนผทสวมมงกฎนนยากจะลมตา

ภาพท 83 ผลงานในโครงการ Art meet Fashion BAZAAR-2013

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

การวพากษบทบาทของสตรและชวตครอบครวนนยงสงผลตอผลงานใน ออกเรอน

นทรรศการเดยวครงลาสดของอมหทยทจดแสดงในเดอนตลาคม 2557 ณ น าทองแกลเลอร ซงอม

หทยไดรบแรงบนดาลใจจากการทนองสาวของเธออกสองคนแตงงานและออกไปสครอบครวใหม

ในชวงเวลาใกลเคยงกน เชนเดยวกบอมหทยทตดสนใจออกมาใชชวตคโดยไมผานพธแตงานแต

เธอไดท าการจดทะเบยนสมรสถกตองตามกฎหมาย การเฝามองพฒนาการของนองสาวทมลกและ

___________________________ 5เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

112

เปลยนสถานะสค าวาแมส าหรบอมหทยกลบรสกวาเปนเรองทยากทเธอและนองๆ จะกาวผาน

อมหทยจงสรางสรรคผลงานทชอ Four Crowns (ภาพท84) โดยเธอไดน าลกษณะของกระดกเชง

กรานมาหลอดวยแกวจ านวน 4 อน กอนจะใชเสนผมสแดงถกทอพนรอบกระดกทงสเพอแทน

สายเลอดความผกพน การประคบประคองหรอการใหก าลงใจและเปนทปรกษาเรองครอบครว

ระหวางเธอและนองๆ

ภาพท 84 อมหทย สวฒนศลป, Four Crowns, 2557

(ภาพจาก อมหทย สวฒนศลป เมอวนท 30 มนาคม 2557)

เมอมองจากผลงานในชดตางๆ ของอมหทยจะพบวาเธอมกไดรบแรงบนดาลใจจาก

ประสบการณชวตทเกยวเนองกบครอบครว เสนอผานผลงานในแนวคอนเซปชวลทใหความส าคญ

กบกระบวนการคดและรงสรรคผลงานโดยอาศยสอวสดทไดจากรางกายเธอและบคคลภายใน

ครอบครวเชน เสนผม ซงหลายครงทเรองราวทอมหทยน าเสนอยงไดท าการตงค าถามและวพากษ

บทบาทตางๆ ของสตรเพศผานผลงานในชดหรอชนตางๆ ดงจะเหนไดจากผลงานในโครงการ

Art meet Fashion BAZAAR-2013 ซงอมหทยเลอกใชเสนผมมาทกเปนผาคลมหนาเจาสาวทเกาะ

เกยวกบโครงสรางของมงกฎซงดดแปลงมาจากกระดกเชงกรานของสตร เมอมงกฎสวมใสลงบน

ศรษะของสตรแลวเสนผมทประกอบเขากบมงกฎจะตองคลมปกปดลงมาจนถงใบหนาของผสวม

ใส การขยายตวของผาคลมหนาทสรางจากเสนผมนจะนอยมากจนท าใหผสวมใสยากทลมตา ความ

จงใจเชนนนเสมอนอมหทยตองการสอสารกบผชมวาชวตการแตงงานทหลายคนใฝฝนนนอาจ

ไมไดสวยงามอยางทคด ผลงานและแนวคดของผลงานชดนเมอเทยบเคยงกบทฤษฎสตรนยมพบวา

มความใกลเคยงกบกลมสตรนยมแนววฒนธรรม ซงมองวาความแตกตางระหวางหญงชายเปนเรอง

สำนกหอ

สมดกลาง

113

พเศษและตองตระหนก สตรนยมแนววฒนธรรมจงมงแกไขสถานะของสตรจากวฒนธรรมและการ

ปกครองแบบชายเปนใหญ หรอทเรยกวา ปตาธปไตย (Patriarchy) มาเปนวฒนธรรมและการ

ปกครองทใหเพศหญงเปนศนยกลาง หรอทเรยกวา มาตาธปไตย (Matriarchy) โดยเชอวาการแกไข

วฒนธรรมอนเปนตวก าหนดความคดของสงคมนนจะเปนการสรางความเทาเทยมทย งยนกวา

ดงนนพธกรรมแตงงานทแทรกอยในวฒนธรรมทคนตางปฏบตและยดถอ ส าหรบอมหทยแลวไม

อาจตดสนและประเมนคณคาหรอความส าเรจสมหวงในอนาคตของสตรเพศไดเลย ซงอมหทยยง

ยนยนแนวคดดงกลาวผานผลงานในนทรรศการศลปะ ออกเรอน ซงเธอไดท าการวพากษความเชอ

ในพธมงคลสมรสวาเปนเสมอนฉากหนงในชวตของมนษยทใชเพอวตถประสงคตางๆ เชนการ

เลอนสถานะทางสงคม หรอการท าตามสงทเคยยดถอเพอความถกตองตามครรลองสงคม นนเองท

ท าใหอมหทยเลอกทจะไมเขาพธแตงงานกบสามแตเลอกทจะจดทะเบยนสมรสใหถกตองตาม

กฎหมาย

การด าเนนชวตของอมหทยทเชอมโยงกบผลงานศลปะยงตรงกบแนวคดของนกสตร

นยมอยาง Banshee ทกลาววา “เรามชวตอยในวฒนธรรมทครอบง าโดยผชาย และผหญงถกบงคบ

ใหไมมบทบาททางเพศซงเรยกรองใหเธอตองเปนผพ งพา ไมมปากเสยง เปนผตองถนอมกลอม

เกลยงผอนฯลฯ” 7 นนเองทท าใหบอยครงชวตหลงแตงงานของผหญงตองปรบเปลยนสสถานะของ

แมบานเพอเลยงลกหรอปรนนบตสาม ท าใหเสรภาพของพวกเธอนนถกจ ากดภายใตการจ ายอมเพอ

ถนอมชวตคอยางไมอาจมปากเสยง การเฝามองชวตครอบครวของนองสาวทง 3 ของอมหทยไดท า

ใหแนวคดและการใชชวตของเธออยนอกกรอบของวฒนธรรมอยางทคนสวนใหญยดถอและสง

เหลานนเธอไดเลอกถายทอดดวยกรรมวธถกทอเสนผม ซงเปนงานฝมอของผหญงทใชวพากษ

ความเปนสตรเพศในวฒนธรรมทชายเปนใหญ

__________________________ 6วระดา สมสวสด , ททรรศนสตรนยม, 51-52.

7เรองเดยวกน, หนา 8.

สำนกหอ

สมดกลาง

114

ปรยาชนก เกษสวรรณ

ปรยาชนก เกษสวรรณ เกดป พ.ศ. 2528 ณ จงหวดเชยงใหม ครอบครวของเธอมเชอ

สายชาวไทใหญ ทถายทอดพธกรรมสบผ ซงเชอวาผบรรพบรษจะคอยปกปองคมครองใหลกหลาน

ปลอดภย เวนแตเมอใดกตามทลกหลานมการท าผดจารตประเพณ หรอ ผดผ เชน ผหญงในบานม

การลวงเกนถงขนจบมอถอแขน หรอมสมพนธลกซงกบชายโดยทยงไมไดแตงงานจะสงผลใหญาต

ผใหญตองลมปวย ไดรบเคราะหภยตางๆ หรอเสยชวตลง การเลยงดหลานชายและหลานสาวใน

บานของปรยาชนกจงถกแยกออกจากกนอยางชดเจน ในขณะทหลานชายสามารถออกเทยวเตรนอก

บานได แตหลานสาวจะตองท ากจกรรมตางๆ ภายใตชายคาบาน ความเชอในพธสบผบรรพบรษได

หลวมรวมเขากบวถชวตความเปนอยของปรยาชนกและครอบครว ท าใหรปแบบการด าเนนชวต

และพฤตกรรมของคนในครอบครวด าเนนไปตามกฎเกณฑอยางเปนระเบยบ ซงปรยาชนกกนอมน า

ความเชอนนและปฏบตตามเสมอมา

กระทงในชวงทเธอเขาศกษาระดบ ปวช. ทวทยาลยชางศลป สพรรณบรและศกษาตอ

ในระดบปรญญาตร คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ซงถอเปนจด

เปลยนของชวต ความคด ความเชอทเธอเคยมมา เมอปรยาชนกตองยายถนฐานกาวเขาสสงคมใหม

อสระในชวตทปราศจากการควบคมจากครอบครว ท าใหปรยาชนกเกดความเชอและการด าเนน

ชวตทตางไปจากเดม เธอเรมเกดขอสงสยและตงค าถามตอกฎเกณฑและขอบงคบของชวต เธอ

พยายามคนหาค าตอบตอสงทเชอและเคยปฏบต แตหลายครงทค าตอบยงคลมเครอหรอเชอมโยงกบ

สงเรนลบและขอจ ากดทางเพศ ค าตอบเหลานนท าใหปรยาชนกเรมตรวจสอบบางสงทยงตดคางอย

ในใจ หนงในนนคอการจากไปของคณตาของเธอทญาตพนองตางผกโยงเรองราวเขาสตวปรยา

ชนกถงความสมพนธและการกระท าทเธอมตอเพอนชาย หรอการผดผ1

แมความเชอเรองผป ยา และการผดผจะเปนกศโลบายของคนโบราณทพยายามจด

ระเบยบเพศหญงใหด าเนนชวตในทางทถกทควร อยในกรอบประเพณ แตในขณะเดยวกนแนวคด

ทวาดวยเ รองการกลาวโทษเพศใดเพศหนง อาจท าใหบคคลผ ด า เนนชวตอยภายใตจารต

ประเพณนน เกดความสบสนและไรซงความภาคภมใจในเพศของตนเอง ดวยความคลมเครอ

___________________________

1สมภาษณ ปรยาชนก เกษสวรรณ , ศลปน, 24 มนาคม 2554.

สำนกหอ

สมดกลาง

115

ในการท าความเขาใจตอจารตประเพณพนถนทปรยาชนกอาศยอย สงผลใหเธอเกดแรงบนดาลใจใน

ผลงานศลปนพนธ ทมชอวา อคตทางเพศ (ภาพท85) ป พ.ศ. 2550ซงปรยาชนกไดสรปรวมประเดน

ค าถามในเรองความเทาเทยมทางเพศ พฤตกรรม และคตความเชอผานผลงานวดโอ ภาพถาย และ

ศลปะการแสดงสด ทเธอและแมสวมบทบาทเปนตวละครหลก โดยปรยาชนกใหคณแมของเธอตด

เยบชดทปกและประกอบดวยเสนผม กอนจะน ามาคลมรางของเธอและแม สะทอนความหมายถง

การสงตอคตความเชอหรอพธกรรมตางๆ จากแมสลก ขณะเดยวกนปรยาชนกไดบนทกภาพ

ดงกลาวในทกขนตอนดวยกลองวดโอทกลายเปนสวนหนงในผลงานของเธอ

ภาพท 85 ปรยาชนก เกษสวรรณ, อคตทางเพศ, 2550

ทมา ： Bangkok, Preeyachanok, accessed March 8,2015, available from

http://www.eonsbetween.net/bangkok.html

การน าเสนผมเขามาใชในผลงานศลปะของปรยาชนก อทธพลสวนหนงเธอไดมาจาก

ผลงาน since 1958 ของ สาครนทร เครอออน ซงเปนอาจารยทปรกษาศลปนพนธของปรยาชนก

สาครนทรไดจดแสดงผลงานทประเทศจนโดยน าเสนผมของคนจนทขายส าหรบท าวกผมมา

ปรบเปลยนสงานศลปะ สาครนทรน าผมเหลานนมาปกเปนตวเลข since 1958 ขนาดใหญบนผนง

ของแกลเลอร ตวเลขดงกลาวคอป ค.ศ. ของการปฏวตอตสาหกรรมภายในประเทศจน ผลงานชนน

สะทอนใหเหนพฤตกรรม เชอชาต และการเปลยนแปลงของประชากรชาวจนจากสงคม

เกษตรกรรมสทนนยม ซงปรยาชนกไดหยบยมรปแบบการใชเสนผมเขามาในผลงานศลปะของเธอ

เพอใหเสนผมเหลานเปนดงสอความหมายทางพนธกรรม การสงตอสารหรอความคดตางๆ จากรน

สรน2

__________________________

2เรองเดยวกน.

สำนกหอ

สมดกลาง

116

อทธพลทสองทปรยชนกไดรบและน ามาเชอมโยงสผลงานศลปะของเธอคอการศกษา

แนวความคดและผลงานศลปะของ อารยา ราษฎรจ าเรญสข ซงผลงานของอารยาตางเตมไปดวย

เทคนควธการในการน าเสนอทหลากหลายเชน ภาพถาย วดโอ ศลปะการจดวาง ศลปะการแสดงสด

หรอการใชรางกายของเธอเปนชนงานนนเอง ดงจะเหนไดจาก การทองเกาวน ผลงานซงอารยา

แสรงเปนคนทอง 9 วนหลงจากเธอเดนทางกลบจากตางประเทศ อารยาใสชดคลมทองและเขามา

ท างานในมหาวทยาลยเชยงใหม อยางปกต ท าใหเพอนรวมงานหลายคนเกดขอสงสยตอตวอารยา

เนองดวยเธอมกปฏเสธขนบธรรมเนยมหรอการปฏบตตามครรลองของสงคม เชน เพศหญงตอง

แตงงานมบตร แตการปรากฏตวของอารยาในผลงานชด การทองเกาวน กลบเปนเสมอนการลบค า

กลาวดวยตวเธอเอง สงทตามมาหลงจากผลงานชดนจบลง คอเพอนรวมงานหรอบคคลรอบกายของ

เธอตางหลบเลยงการพดคยกบเธอ บางคนใสชดด าประทวง ปรากฏการณเหลานคอสงทยนยนใน

สถานะของเพศหญงทมกถกเพงเลง ตคาความเหมาะสมและศลธรรมจรรยา ซงผลกระทบทเกดขน

ตอผลงานชนนของอารยาคอสงทปรยาชนกตงค าถามและยนยนความคดของเธอตอความไมเทา

เทยมทางเพศ ดงทปรยาชนกไดกลาวไวในศลปนพนธของเธอตอนหนงวา

“ จากค ากลาวทวา การทองแมกอก าเนดของความเปนสวนตวของคนคนหนง

แตกเปนเรองสาธารณะดวย ยงเนนน าใหเราไดเหนสถานะความไมเปนสวนตวทผหญง

ไดรบอยทกเมอเชอวน ทงทเพศหญงควรเปนเพศทควรคาแกเรองการเปนสวนตว หรอ

ไดรบเกยรตจากสงคมไมตางจากเพศชาย แตในขณะเดยวกน ความเปนจรงทธรรมชาต

มอบใหกบเพศหญงนนกลบลดคณคา สทธทางเพศของพวกเธออยางไมนาเชอ” 3

แนวคดในเรองสทธและความแตกตางทางเพศทปรยาชนกน าเสนอผานผลงานนนยง

เชอมโยงกบสตรนยมแนววฒนธรรม ทมงแกไขสถานะของสตรจากวฒนธรรมและการปกครอง

แบบชายเปนใหญ หรอทเรยกวา ปตาธปไตย (Patriarchy) มาเปนวฒนธรรมและการปกครองทให

เพศหญงเปนศนยกลาง หรอทเรยกวา มาตาธปไตย (Matriarchy) โดยเชอวาการแกไขความไมเทา

เทยมกนทตวกฎหมายเปนเพยงการแกไขในระดบผวเผนหากแตการแกไขวฒนธรรมอนเปน

___________________________ 3ปรยาชนก เกษสวรรณ, “อคตทางเพศ” (ศลปนพนธศลปบณฑต สาขาวชาศลปะไทย

คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 2550), 33.

สำนกหอ

สมดกลาง

117

ตวก าหนดความคดของสงคมนนจะเปนการสรางความเทาเทยมทย งยนกวา4 ปรยาชนกจงไดใช

ผลงานของเธอเพอเปนกระบอกเสยงสะทอนเรองราวทางวฒนธรรม ทยงสงผลตอสผลงานใน

ชดตอมาเชน ในป พ. ศ. 2553 ปรยาชนกไดสรางสรรคผลงานในชด Differ-ence (ภาพท86)

ซงถายทอดวฒนธรรม ของผหญงในตระกล ซงประกอบดวยแม ปา และพสาวของเธอมาเปนตว

ละครหลกในผลงาน โดยพวกเธอตางสวมใสชดสขาวและถายภาพรวมกนในบรเวณวดเกา

แหงหนงในเมองเชยงใหม ซงอยไมไกลจากบานของปรยาชนกมากนก ภาพถายเหลานนไดแสดง

ใหเหนความเกาของสถานทบวกกบแสง – เงา ทปรยาชนกควบคมใหภาพดพราเลอน เบาบาง

คลายเมฆหมอกปกคลม ภาพถายเหลานยงถกเตมแตงดวยโปรแกรมทางคอมพวเตอร ทกภาพจะม

การ ตดตอจดวางขนสเงนไวบนศรษะของทกตวละครในภาพ มการขดเขยนเสนผมเพมเตมลงไป

ในบรเวณขนนนจนมลกษณะเกนจรง ซงขนเงนทเราพบอยในผลงานคอตวแทนของประเพณสบผ

ทบรรพบรษจะมอบขนเงนซงเชอวาบรรจดวงวญญาณของบรรพบรษสงตอใหกบลกสาวคนโต

ของบาน อนเปนเสมอนการสงตอความเชอ และกรอบความคดสคนรนตอไป ซงกคอตวของ

ปรยาชนกเอง

ภาพท 86 ปรยาชนก เกษสวรรณ, Heiress No. 2 ผลงานในชด Differ-ence , 2553

( ภาพจาก ปรยาชนก เกษสวรรณ 24 มนาคม 2554)

___________________________

4 วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 51.

สำนกหอ

สมดกลาง

118

One Way (ภาพท87) คออกหนงผลงานซงตวละครในภาพลวนแตเปนญาต

ฝายหญงของปรยาชนกไดถกจดใหยนเรยงกนเปนแถวหนากระดานกอนจะกาวเดนมาดานหนา

การอยรวมกนเหมอนกลมกอนยงแสดงใหเหนถงความแตกตางทมอยในแตละบคคล เชนเดยวกบ

การเลอกใชชวตของคนในครอบครวทแตกตางกน ส าหรบสงทเหนเดนชดในผลงานชนนคอขน

สเงนทลอยอยกลางอากาศเหนอศรษะของหญงทกคนนน บางมเสนผมทเกยวโยงพนผกขน ผลงาน

ชนนมการใชสของภาพถายแบบปกตไมมการปรบแตงใหดพราเลอน แสดงถงความเปนปจจบน

หรอเหตการณทเราพบหรอเชอถอจนเกดความเคยชน ไมตางจากพธกรรม ความเชอ และการปฏบต

ตวของสตรในครอบครวปรยาชนกทย งด าเนนอยอยางปกตภายใตกรอบความคดเชนเดม

โดยผลงานชดนปรยาชนกไดสรางกรอบผลงานทมเสนผมของเธอและคนในครอบครวหลอม

รวมอยภายใน อนเปนเสมอนการก าหนดพนทซงครอบไวดวยวฒนธรรมและความเชอทถกปลกฝง

ผานกลมคนรวมสายเลอด

ภาพท 87 ปรยาชนก เกษสวรรณ, One Way , 2553.

( ภาพจาก ปรยาชนก เกษสวรรณ 24 มนาคม 2554)

ผหญงและความเชอในครอบครวพนถน (ภาพท88) เปนผลงานในชดวทยานพนธท

ปรยาชนกพฒนาแนวความคดและรปแบบมาจากผลงานชด Differ-ence โดยปรยาชนกไดพยายาม

ท าความเขาใจในตนก าเนดของตนเอง ผานการสรางงานศลปะชดน อนเปนเสมอนการเปดรบ

ทศนคตใหมทเธอมตอความเชอของครอบครว โดยไมโยนความผดใหกบความเปนเพศใดเพศหนง

แนวคดดงกลาวถกถายทอดผานผลงานภาพถายผหญงในครอบครวทางสายตระกลมารดาจ านวน 5

คน คอ คณปา 2 คน คณแม พสาว และตวปรยาชนก ในผลงานชดนน าเสนอลกษณะเฉพาะของ

สำนกหอ

สมดกลาง

119

บคคลแตละคนทแสดงออกทางสหนา ลกษณะชาตพนธทางกายภาพและเครองแตงกาย

ภาพทงหมดถกก าหนดใหเปนส ขาว – ด า เสมอนศลปนไมตองการบงบอกถงชวงเวลาภายในภาพ

วาเปนอดตหรอปจจบน ภาพใบหนาบคคลเหลานนมขนาดทใหญกวาบคคลจรง เหนอศรษะม

ผาพนถนโพกไวกอนถกเทนทบดวยขนสเงนทถกปกคลมดวยเสนผมจนมองแทบไมเหนตวขน

ภาพท 88 ปรยาชนก เกษสวรรณ, ผลงานชด ผหญงและความเชอในครอบครวพนถน , 2553

( ภาพจาก ปรยาชนก เกษสวรรณ 24 มนาคม 2554)

ปรยาชนกยงน าเสนอภาพวถชวตของผหญงลานนา ซงดราวกบเปนภาพจ าลองในสมย

อดต ผานภาพถายกลมบคคลเชนในผลงาน เมอตอน (ภาพท89 ) โดยแสดงใหเหนกจวตร

ประจ าวนซงเปนหนาทของผหญงทด าเนนไปอยางปกตในชวงเวลาและสถานทตางๆ ในแตละวน

ไมวาจะเปนภาพทเกดขนภายในหองครว ลางผก การซกผา หรอแมแตการพกผอน โดยยงคงใชส

ขาว – ด า เพอไมเปนการบงบอกเวลา ในภาพปรากฏตวละครซงเปนผหญงในครอบครวทาง

สายตระกลมารดาของปรยาชนกเชนเดม แตกลบมเพยงตวละครหนงในภาพทอมขนสเงนและถก

เสนผมสแดงจ านวนมากมาปกปดจนมองไมเหนล าตวและศรษะ อกทงยงถกลอมดวยกรอบทหลอ

ดวยเสนผม เหมอนศลปนตองการสอสารใหผชมไดพบกบการตกรอบ การจ ากดอสรภาพ หรอ

แมแตความคลมเครอจากคต ความเชอ จารต ประเพณทถกหลอมรวมเขาเปนสวนหนงในวถชวต

ของปรยาชนกโดยไมสามารถแยกออกจากกนได

สำนกหอ

สมดกลาง

120

ภาพท 89 ปรยาชนก เกษสวรรณ, เมอตอน, 2553

( ภาพจาก ปรยาชนก เกษสวรรณ 24 มนาคม 2554)

นอกจากผลงานภาพนงปรยาชนกยงไดท าการแสดงสดในวนเปดนทรรศการ

วทยานพนธทเธอใชชอวา Possessed/Poached ณ ถงคอนเทมโพรารอารต กรงเทพ ฯ ในป พ.ศ.

2554 ซงปรยาชนกไดสรางความสะเทอนใจใหกบผเขาชมนทรรศการดวยการเชญคณแมและปา

มารวมงานทงหมดสวมใสชดพนเมองทางภาคเหนอ เมอถงเวลาเปดนทรรศการ ปรยาชนกไดเดน

ถอยหลงเขามาในสวนกลางของหองจดแสดงซงมผาลกไมทปกดวยเสนผมจนเกดเปนขอความ

“บอยครงทขาพเจาสงสย ในกฎขอบงคบ ขอหามตางๆ ในชวต

บางท.....ไมมค าตอบ

บางท.....สามารถหาค าตอบได

บางท.....ไดรบค าตอบอยางคลมเครอ

บางท.....เปนค าตอบซงเกยวโยงกบผสางหรอสงเรนลบ

บางท.....เปนค าตอบซงวาดวยเรองขอจ ากดทางสรระทางเพศ”5

____________________________

5ปรยาชนก เกษสวรรณ, ผหญงและความเชอในครอบครวพนถน, 39.

สำนกหอ

สมดกลาง

121

ภาพท 90 ผลงานการแสดงสดในวนเปดนทรรศการ Possessed/Poached ณ Tang Contemporary

Art กรงเทพ , 2554

( ภาพจาก ปรยาชนก เกษสวรรณ 24 มนาคม 2554)

เมอเดนผานผามานทมวลดงกลาวปกตดอย ปรยาชนกไดน าขนทเทนไวบนหววางลง

พรอมกบแกะผาทพนศรษะออก กอนจะใหแมและปาท าการตดผมทเคยยาวสลวยของเธอออก

จนหมด เสยงสะอนและน าตาทศลปน แม และปาของเธอหลงออกมา สะกดใจผชมใหอยในภวงค

กอนทปรยาชนกจะเดนออกไปจากสวนจดแสดงซงมมานอกผนหนงทมการปกวลดวยเสนผมวา

“เปนเจา

POSSESSED

POACHED

เปนเจอ”6

ขอความบนผามานลายลกไมสขาวไดกลาวถงความรสกภายในใจของปรยาชนกทไม

สามารถหาค าตอบหรอท าความเขาใจตอสงทเธอเคยเชอหรอเผชญอยได แตในขณะเดยวกนมานก

เหมอนสญลกษณทท าหนาทกนขอบเขตหรอกกขงความเปนเพศหญงของตวเธอ

___________________________

6ปรยาชนก เกษสวรรณ, ผหญงและความเชอในครอบครวพนถน, 40.

สำนกหอ

สมดกลาง

122

มใหหลดออกจากศลธรรม จรรยาดวยเชนกน ซงค าตอบทงหมดของผลงานชดน ดจะถกกลาวถง

ผาน On Line Processing (ภาพท91) ผลงานวดโอทก าลงเสนอบทสนทนาระหวางปรยาชนกและ

แมดวยภาษาทยากจะจบใจความ การสนทนาด าเนนไปอยางไมมจดจบ เสยงทไดยนเปนเสยง

สะทอนทไมปกต การเผชญหนาและการพดคยของแมลกท าใหผชมสมผสไดถงความรสก การ

ระบาย และค าสารภาพความในใจในสงทปรยาชนกไดเคยกระท ามาตอหนามารดา นอาจเปนสงท

ชวยบรรเทาความรสกผดทคางอยในจตใจของเธอเสมอมา

ภาพท 91 ปรยาชนก เกษสวรรณ On Line Processing, 2553

ทมา：ปรยาชนก เกษสวรรณ, “ผหญงและความเชอในครอบครวพนถน” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาทศนศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2553), 43.

หลงผลงานในชดวทยานพนธทปรยาชนกจดแสดง ณ ถงคอนเทมโพรารอารต เธอได

เขาเปนอาจารยประจ าคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยพะเยา พรอมท างานศลปะการแสดงสด

โดยการเชญชวนนกศกษารวมแสดงตามโครงการหรอนทรรศการตางๆ ปรยาชนกจงถอไดวาเปน

อกหนงศลปนหญงทสรางสรรคผลงานศลปะอยางตอเนองภายใตเรองราวจากประสบการณจรง

ของชวตทสะทอนมมมองของอสตรและความเคลอบแคลงสงสยตอคต ความเชอ และวฒนธรรมใน

สงคมทเพศชายเปนฝายก าหนดบทบาทตางๆ ของสตร การวพากษเรองราวของพฤตกรรม ความ

ตางระหวางเพศชายและหญงจากวฒนธรรมทเธอถอก าเนดจงผลกดนใหปรยาชนกสรางสรรค

ผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลทองกบแนวคดสตรนยมแนววฒนธรรมเสมอมา ดงจะเหนไดจาก

ผลงานในชด อคตทางเพศ, Differ-ence และ ผหญงและความเชอในครอบครวพนถน ผลงาน

ศลปะของปรยาชนกทเปนเสมอนการตงค าถามตอความคลมเครอของวฒนธรรมความเชอทเธอพบ

เจอ

สำนกหอ

สมดกลาง

123

อรวรรณ อรณรกษ

อรวรรณ อรณรกษ เกดวนท 10 มกราคม พ.ศ. 2528 วยเดกอรวรรณไดวาดภาพให

เพอนๆ ของเธอเพอแลกเปลยนกบของเลน บทเรยน และสงของตางๆ การฝกฝนของเธอจงมกจะใช

วสดทหาไดงาย เชน กระดาษและดนสอส อรวรรณจงใชทกษะของเธอในการสรางความสมพนธ

กบ ผคนและสถานทเขาดวยกนผานกระบวนการทางศลปะ

ในชวงป พ.ศ. 2550 - 2551 ขณะทอรวรรณก าลงศกษาอย ภาควชาวจตรศลป คณะ

สถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง เธอไดสรางผลงาน

ทเนนแนวความคดมายาคต ผานสญลกษณทแฝงอยในเพศหญง อรวรรณพยายามคนหาสถานะของ

ความเปนผหญงทงเรองสรระของเพศ และหนาทของเพศหญง บอกเลาผานผลงานศลปะในบรบทท

แตกตางกนไป ดงเชนผลงานชด I am a Woman, Supernoyz และ Wanna Growth Drink This!!

น าเสนอผานสอวดโอ โดยผลงาน I am a Woman (ภาพท92) อรวรรณไดแตงชดทมรปลกษณเปน

หนาอกของผหญงหอยยาวลงมาจนถงเทา ท าใหผสวมใสชดดงกลาวไมสามารถเดนไดอยางสะดวก

สะทอนถงภาวะความยากล าบากของเพศหญงทตองแบกรบภาระหนาทตางๆ ความเปนเพศแมท

บรษมกหยบยนหนาทเหลานนจนเปนเหมอนกฎของสงคมทสงตอมาสผหญงจากอดตถงปจจบน

ภาพท 92 อรวรรณ อรณรกษ, I am a Woman

(ภาพจาก อรวรรณ อรณรกษ เมอวนท 1 มถนายน 2556)

สำนกหอ

สมดกลาง

124

สวนผลงานชด Supernoyz (ภาพท93) ซงอรวรรณไดสวมใสชดซปเปอรฮโรเพศ

หญงทเธอออกแบบและออกชวยเหลอผคน เพอใหพวกเขารบรและเหนถงพลงของเพศหญงผาน

การออกตระเวนแจกนมกลองอนเปนการเนนและย าถงสถานะของความเปนแม ทเปนดงซปเปอรฮ

โรของลกๆ1

ภาพท 93 อรวรรณ อรณรกษ, Supernoyz

(ภาพจาก อรวรรณ อรณรกษ เมอวนท 1 มถนายน 2556)

เมอมองจากผลงานชด I am a Woman, Supernoyz และ Wanna Growth Drink

This!! ทอรวรรณไดน าตวเองเขาเปนตวแสดงหลกในผลงานจะพบวาเธอตองการวพากษบทบาท

ของเพศหญงตามแนวคดสตรนยมแนวรากเหงา ทเหนวาการกดขผหญงเปนการกดขทเปนพนฐาน

ทสดของการกดขทงหลาย นกสตรนยมแนวรากเหงาจงมงเรยกรองสทธเพอปรบปรงเงอนไขและวถ

ชวตของผหญง เชนเรองเพศวถ สทธอนามยเจรญพนธ ความรนแรงจากผชาย และสถานเลยงเดก ซง

กอนหนานไดรบการจดวางใหเปนประเดนสวนตวเทานน2 ดงนนการเดนทางแจกจายนมกลองดวย

ตวของอรวรรณเองในขณะทเธอก าลงสวมใสชดทออกแบบและตดเยบใหมรปรางคลายทรวงอก

สตรขนาดใหญยอยลงเกอบถงพนจากผลงาน I am a Woman นยหนงเหมอนอรวรรณก าลงท าการ

เนนภาระหรอหนาทของแมและภรรยาทตองรบผดชอบ

___________________________

1สมภาษณ อรวรรณ อรณรกษ , ศลปน, 1 มถนายน 2556.

2 วระดา สมสวสด, ททรรศนสตรนยม (เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550), 51.

สำนกหอ

สมดกลาง

125

ตอหนาทตางๆ ทงในและนอกบาน สตรเพศจงไมตางจากซปเปอรฮโรทคอยดแลลก ครอบครวและ

สงคม อยางเชนผลงานชด Supernoyz ซงอรวรรณไดสวมใสชดซปเปอรฮโรออกท าประโยชนตอ

สงคมยงทตางๆ ทงเธอยงน าค าวา นอย ซงเปนเลนของเธอเขาผนวกรวมกบชอผลงานอนเปนเสมอน

การทเธอใชตนเองเปนตวแทนเพอบอกเลาคณประโยชนของผหญงทมตอสงคม

หลงส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตรจาก สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณ

ทหารลาดกระบง ในป พ.ศ. 2551 อรวรรณไดเรมแสดงผลงานในแกลเลอรและหอศลปตางๆ ของ

ประเทศไทย รวมถงประเทศอนๆ ในภมภาคเดยวกน โดยในชวงป พ.ศ. 2554-2555 จะเปนผลงาน

ทวาดวยการตงค าถามตอสงคม วฒนธรรม พนท วถชวตความเปนอยและเรองราวของสถานทตางๆ

รอบตวเธอ โดยอาศยเทคนควาดเสน ดงเชนผลงานทชอ Rich Tomorrow (ภาพท94) ทบอกเลาถง

ความหวง ความมงม โชคลาภ ผานสญลกษณ ตนไม ปลดขก เสาโรมน ทปรากฏขนในภาพ

ผลงานชนนยงสะทอนถงวถชวตทผคนตางมความฝน ความหวง ตออนาคตทพวกเขาเฝารอ ไมตาง

จาก Gods Meeting ผลงานซงอรวรรณตงค าถามตอความจรงและความลวงทยงสรางความ

คลมเครอตอมนษย เธอจงคนหาความหมายของชวต และความหมายของค าวา "ศลปะ" ผาน

รปทรงของเทพเจาทดเสมอนวาพวกเขาจะเปนผลวงรค าตอบเหลานนในผลงานของเธอ

ภาพท 94 อรวรรณ อรณรกษ, Rich Tomorrow

(ภาพจาก อรวรรณ อรณรกษ เมอวนท 1 มถนายน 2556)

สำนกหอ

สมดกลาง

126

ภาพท 95 อรวรรณ อรณรกษ, Drifting Map of Bangkok, 2555

(ภาพจาก อรวรรณ อรณรกษ เมอวนท 1 มถนายน 2556)

Looks boring เปนอกหนงผลงานวาดเสนบนกระดาษทสรางขนในป พ.ศ. 2555 ซง

อรวรรณไดตงค าถามตอ มายาคตและจรตของสงคมเกยวกบภาพถาย ภาพวาด อกษรภาพ ฯลฯ วา

ใครกนทเปนผก าหนดบทบาทใหกบภาพทกลายเปนประวตศาสตรเหลานน แนวคดดงกลาวยงถก

สงตอสผลงานชด Drifting Map of Bangkok ในโครงการ Hello Audience Project (ภาพท95)

ในป พ.ศ. 2555 ซงอรวรรณไดน าผลงานวาดเสนทพดถงสถานทและสงรอบๆ ตวทไมไดอยใน

ความสนใจของสงคม โดยอรวรรณจะสงตอผลงานเหลานไปยงผชมโดยการน าไปวางในสถานท

ตางๆ กอนทเธอจะท าการเกบรายละเอยดผลงานลงในเฟสบค เพอใหผชมไดรบรถงกระบวนการ

สรางงานของเธอในระยะยาว3

อรวรรณยงคงสรางงานจากแรงบนดาลใจรอบกายอยางตอเนองดงเชน Hello

Audience "Where Are You?" (ภาพท96) เธอไดเขยนรปของสถานทตางๆ ในกรงเทพมหานครท

พบไดจากแผนท กอนจะน ามาตดตงบนผนงของพนทตางๆ ซงไมไดจ ากดแคเพยงพนทของหอศลป

เสมอนผลงานชดนคอพพธภณฑทบอกเลาพนทตางๆ ของกรงเทพมหานครในมมมองของเธอ

____________________________

3สมภาษณ อรวรรณ อรณรกษ, ศลปน, 1 มถนายน 2556.

สำนกหอ

สมดกลาง

127

ภาพท 96 อรวรรณ อรณรกษ, Hello Audience "Where Are You?", 2555

(ภาพจาก อรวรรณ อรณรกษ เมอวนท 1 มถนายน 2556)

ในป พ.ศ. 2556 อรวรรณไดจดแสดงนทรรศการ What are they doing inside ? (ภาพ

ท97) ซงเปนผลงานทบอกเลาการเดนทางผานการมองผานซอกประต หนาตาง ตนไม และขาวของ

เครองใชตางๆ โดยอรวรรณไดแรงบนดาลใจจากความสงสยในโครงสรางสถาปตยกรรม

วฒนธรรม และวถชวตความเปนอย ของผคนในสถานทตางๆ ของกรงเทพมหานคร และโตเกยว

ประเทศญปน ทเธอไดเดนทางไปเยอน อรวรรณไดบนทกมมมองตางๆ ดวยภาพวาดลายเสนบน

กระดาษททงพนทสขาวไวมากพอทจะท าใหผชมรสกวาก าลงมองภาพเหลานนผานชองหนาตาง

หรอบานประตเลกๆ ซงในปเดยวกนอรวรรณยงสรางสรรคผลงานชด Breathing Bubbles Bottle

ดวยเทคนควาดเสนบนกระดาษ กอนจะน าภาพบรรจลงในภาชนะเชนขวดแกวใส ทกลายเปนหอง

แสดงงานสวนตวของเธอทสามารถเคลอนยายไปยงสถานทตางๆ งายดาย

ภาพท 97 อรวรรณ อรณรกษ, What are they doing inside ?, 2556

(ภาพจาก อรวรรณ อรณรกษ เมอวนท 1 มถนายน 2556)

สำนกหอ

สมดกลาง

128

สาเหตหนงทอรวรรณเรยนรการสรางงานศลปะทสามารถเคลอนยายไดงายนนเปน

เพราะชวงเวลาดงกลาวเธอไดเขาเปนผชวยภณฑารกษทตองเดนทางไปยงสถานทและประเทศตางๆ

อยบอยครง ท าใหสอวสดทงายทสดคอการวาดเสนบนกระดาษ ดงจะเหนไดจากผลงานชด Follow

Me (ภาพท98) ในป พ.ศ. 2557 ผลงานซงบอกเลาเรองราว การเดนทางผานสถานทตางๆ เพอตาม

รอยพระพทธเจา โดยเรมตนทประเทศศรลงกา เรอยมาจนถง กมพชา ซงประสบการณจากการ

เดนทาง วถชวต และผคน คอสงทอรวรรณยงคงหยบยมสผลงานของเธอไดเสมอ เชนเดยวกบ

ผลงานชด Come In ในป พ.ศ. 2557 อนสบเนองจากการทอรวรรณไดเขารวมโครงการ Sa Sa Art

Project ท าใหเธอไดใชชวตอยท กรงพนมเปญ ประเทศกมพชา ในชวงระยะเวลาหนง เธอพบเหน

วถชวตของผคน สภาพแวดลอมทแตกตางจากเมองไทยซงคงไวซงเสนห และนนไดท าใหเธอลงมอ

วาดภาพผคนทเธอมปฎสมพนธรวม กอนจะน าผลงานทไดมาจดวางในพนทของหอศลป

ภาพท 98 อรวรรณ อรณรกษ, Follow Me, 2557

(ภาพจาก อรวรรณ อรณรกษ เมอวนท 1 มถนายน 2556)

แมผลงานของอรวรรณในชวงหลงจะใชเทคนควาดเสนบนกระดาษเปนหลกจน

เหมอนกบวาเธอก าลงท าการบนทกภาพชวตประจ าวน แตสงหนงทท าใหเรารบรวาเธอเปนศลปนท

สรางสรรคผลงานแนวคอนเซปชวลทองกบแนวคดสตรแนวรากเหงา คอกระบวนการคดและ

สรางสรรคผลงานของอรวรรณทไมยดตดอยกบสถานทเชน หอศลปหรอแกลเลอร ตรงกนขามเธอ

กลบเลอกใชพนทสาธารณะทมการปฏสมพนธรวมกบผคนและชนงาน ดงจะเหนไดจากผลงานชด

สำนกหอ

สมดกลาง

129

I am a Woman, Supernoyz และ Wanna Growth Drink This!! ทเธอสวมชดทออกแบบและ

ตดเยบเองจนมลกษณะคลายชดซปเปอรฮโรออกตระเวนท าภารกจตางๆ เชนการชวยเหลอผคนหรอ

แจกจายนมกลองใหเดกๆในพนทตางๆ โดยอรวรรณจะใหความส าคญตอความสมพนธระหวาง

สถานท ผคน และสงของดวยเสมอ ซงลกษณะดงกลาวนนตรงกบศลปะแนวคอนเซปชวลท

ค านงถงพนทในการน าเสนอผลงานมากเชนกน อรวรรณ อรณรกษ จงถอเปนอกหนงศลปนหญง

รนใหมทสรางสรรคผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลทสะทอนถงการเรยกรองสทธขนพนฐานทสตร

ควรไดรบผานผลงานศลปะของเธอ

สำนกหอ

สมดกลาง

130

บษราพร ทองชย

บษราพร ทองชย เกดป พ.ศ. 2528 ณ จงหวดนครพนม เธอเปนลกสาวคนเลกจาก

ครอบครวทสมาชกสวนใหญเปนผหญง มเพยงบดาซงเปนผชายคนเดยวภายในบาน วยเดกบษราพร

เตบโตมาพรอมกบการเฝามองความขดแยง เสยงดาทอ และความรนแรงภายในครอบครว นานวน

เขาพฤตกรรมทพอของเธอใชความรนแรงกบแมและพสาวไดสรางความเจบปวด โกรธ เเละ

เกลยดชงขนภายในใจของบษราพร

เรองราวความเจบปวดภายในครอบครวของบษราพรปรากฏชดอกครงเมอพอของเธอ

ลมปวยดวยโรคเสนเลอดฝอยในสมองตบตนสงผลใหทานเปนอมพาตไมสามารถเคลอนไหวได

ขณะทพอนอนหายใจรวยรนอยภายในบาน ในเวลาเดยวกนแมของบษราพรกลบน าชายอนเขามา

ในบาน เหตการณนท าใหบษราพรฉกคดและเปลยนทศนะคตทมตอมนษยมาจนถงปจจบน เธอตง

ค าถามมากมายตอความเชอ อดมคตทเกยวกบความรก ความสข ความดงาม และค าสอนเรอง

จรยธรรม และกฎแหงกรรม ทปรากฏในครอบครว วด และโรงเรยน ซงหลายครงกถกบดเบอน

ดวยผอบรมสงสอนเอง สงเหลานนกลบสรางความเคลอบแคลง สงสย สบสน และขดแยงมากขน1

ความรสกแงลบทบษราพรมตอบดานนเบาบางลงหลงการเสยชวตของพอ แตมนกลบ

ถกสงตอถงมารดาเมอทานไดแตงงานใหม พฤตกรรมของมารดาทเธอไมเขาใจกลบถกฝงลกและ

วนเวยนอยในจตใตส านกของบษราพร กระทงเธอไดเรยนรความรสกและพฤตกรรมตางๆ ของ

มารดาดวยตวเธอเอง ในวย 18 บษราพรมความสมพนธกบชายคนแรก ชวงเวลาทคาบเกยวระหวาง

เธอกบคนรก บษราพรมความสมพนธกบชายอกคนในระยะเวลาเดยวกน การกระท าดงกลาวด

เหมอนวาเธอไดสวมบทบาทเชนเดยวกบมารดาโดยบงเอญ และนนท าให บษราพรไมสามารถตง

ค าถามหรอวพากษการกระท าของมารดาไดอก ในทางกลบกนความสมพนธทบษราพรมกบคนรก

กลบเปนไปอยางอสระโดยทมารดาของเธอไมเคยตงขอสงสยตอพฤตกรรม และการกระท าใดๆ

__________________________

1บษราพร ทองชย , “My Collection : ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล ความสมพนธและการสะสมรกและใครของ หญงสาว” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาทศนศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2555), 6.

สำนกหอ

สมดกลาง

131

ของเธอแตทานกลบใหเกยรต ในการเลอกคครองของบตรสาวโดยปราศจากอคตใดๆ ดวยเชอวา

ทกคนลวนมเหตผลสวนตวหรอสถานการณทท าใหตดสนใจกระท าเชนนน2

การทบทวน ระลกถงบคคลอนเปนทรก และเหตการณตางๆ ทเกดขนในชวตของบษ

ราพรท าใหเธอสรางสรรคผลงานสนทรรศการเดยวทมชอวา เรองของผหญง (ฉน) หรอ All About

Her (ภาพท99) ในป พ.ศ. 2553 ผลงานของเธอประกอบไปดวยวาดเสนบนกระดาษและจตรกรรม

บนผาใบทแสดงสญลกษณและเรองราวทางเพศ ความรสกเกบกด การสมสทผดจารต ความพการ

ของทารกและชองคลอดทแสดงออกอยางตรงไปตรงมา แสดงถงการทบษราพรมองสงทเกดขนกบ

ตวเธอเองในฐานะมนษยธรรมดาคนหนง ทมทงความรก โกรธ ความเกลยด และความใคร

ภาพท 99 บษราพร ทองชย, ผลงานจากนทรรศการเรองของผหญง (ฉน) หรอ All About Her,2553

ทมา ： ARDE, All About Her, accessed March 8, 2015, available from

http://www.ardelgallery.com/exhibition/213

แมประสบการณครอบครวน าทางไปสความรสกดานลบทบษราพรมตอบดาและเพศ

ชาย แตในอกดานเธอกลบมความปรารถนาลกๆ ทตองการความรก และการครอบครองในตวคน

รก เธอจงแสวงหาความรกและมความสมพนธจากชายคนแรกสคนทเกา ภายในระยะเวลาไมนาน

นก ท าใหบษราพรไดชอวาเปนนกสะสมความสมพนธทลมเหลว บษราพรจงทบทวนเรองราวท

เกดขนอกครง และเลอกทจะยอมรบสงทเกดขนโดยปราศจากเงอนไข ซงวธการยอมรบนกลบน า

___________________________ 2เรองเดยวกน, 9.

สำนกหอ

สมดกลาง

132

ตวเธอคดยอนไปยงอดตทผานมา และพบวาสงทบษราพรตามหาหรอเรยกรองจากชายอนเปนทรก

เพยงเพอมาเตมเตมสงทเธอขาดหาย แลวเธอกพบวาชายคนทสบทเธอตามหาไมใชคนอนแตเปน

บคคลทเธอรจกและคนเคยนนคอพอของเธอเอง และนนไดกลายเปนทมาของนทรรศการแสดง

เดยวครงท 2 ของเธอซงมชอวา ผชาย หมายเลข 10 หรอ The Man Number 10 (ภาพท100) ในป

พ.ศ. 2555 ซงเปนผลงานชดกอนวทยานพนธ ในระดบปรญญาโท คณะจตรกรรมประตมากรรม

และภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร ผลงานชดนประกอบดวยวาดเสนลงบนกระดาษทเวาแหวง

เลอะเทอะ เปอะเปอน คลายกบความไมสมบรณของชวตบษราพรทก าลงหาสวนทขาดหายไป ผาน

การสรางรปทรงมนษยททงประหลาด บดเบยว และผดเพยนไปจากธรรมชาต แสดงใหเหนถงความ

ผดปกต ความเจบปวด รองรอยของบาดแผลและความบอบช าจากความสมพนธ3

ภาพท100 บษราพร ทองชย, ผลงานจากนทรรศการผชาย หมายเลข 10 หรอ The Man Number 10,

2555

ทมา ： rama9, The Man Number 10, accessed March 8, 2015, available from

http://www.rama9art.org/artisan ประสบการณความรก ความสมพนธ ทบษราพรผานพนมาหลายครงกลบถกกลาวถง

ในกลมสนทนาของเพอนๆ และคนรจก การวพากษวจารณทเกดขนท าใหบษราพรรสกวาเธอเปน

เสมอนหญงสาวแพศยาทมากดวยความสมพนธ มากไปกวานนเธอกลบถก ศลธรรม ขอจ ากดทาง

___________________________ 3 สมภาษณ บษราพร ทองชย ,ศลปน, 25 กนยายน 2555.

สำนกหอ

สมดกลาง

133

ประเพณและความเชอบบรดใหเธอรสกเจบปวด จนกลายมาเปนจดเรมตนของแนวความคดในการ

สรางงานชดวทยานพนธชวงชนปรญญาโททชอ My Collection : ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล

ความสมพนธและการสะสมรกและใครของหญงสาว (ภาพท101) ซงวาดวยการร าลกเรองราว

เหตการณ และความทรงจ าทบษราพรมตอชายทงเกาคนในชวตของเธอ แมบางเรองราวจะถกเกบ

เงยบสนทแตบางเรองกลบถกพดถงในพนทสาธารณะซงแฝงความคดและทศนคตของผพดท

ตความตวเธอในฐานะผหญงด หรอผหญงบาป4 สงเหลานนเกดขนจากโครงสรางทางสงคมทตคา

ความดงาม คต ค าสอน ความเชอทางศาสนา จารต และประเพณอนเปนตวควบคมพฤตกรรมของ

มนษยทตองแสวงหาความดงามและตองการการยอมรบจากกลมคนในสงคม การอยภายใตเงอนไข

ท าใหมนษยตองยอมปฏบตตามกฎเกณฑเหลานน การทบษราพรตองการถอดรอโครงสรางนน

เทากบวาเปนการฉกเสนบางๆ ของค าวา ศลธรรม

บษราพรยงเปดเผยความลบภายในครอบครว แมแตเรองความสมพนธสวนตวของ

เธอตอสงคม ซงนบเปนเรองยากและทาทาย แตเธอเลอกทจะเปดเผยสงเหลานผานผลงานศลปะท

เธอสรางขน โดยบษราพรไดรบอทธพลสวนหนงมาจาก ฟรคดค นทเช ทเชอวา “หนทางเดยวทจะ

หลดพนกบดกของความทกขจากผลแหงการพพากษา ตองลงโทษตนเองผานระบบศลธรรมนนก

คอ การยอมรบนบถอตนเองอยางปราศจากเงอนไข และการเชอมนตออ านาจทมอยในตนเอง”5

อทธพลทางความคดสวนหนงของบษราพรยงไดรบจากผลงานและแนวคดของอารยา

ราษฎรจ าเรญสข ซงถอเปนศลปนทสรางสรรคผลงานแนวคอนเซปชวลกลมแรก ในประเทศไทย

โดยอารยามกใชเรองราวในชวตประจ าวนใหแปรเปลยนสสถานะของงานศลปะ ดงทบษพราพรได

กลาวไวในวทยานพนธ My Collection : ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล ความสมพนธและการ

สะสมรกและใครของ หญงสาว ของเธอวา

___________________________

4บษราพร ทองชย, “My Collection : ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล ความสมพนธและการสะสมรกและใครของ หญงสาว”, 81.

5เรองเดยวกน, 22.

สำนกหอ

สมดกลาง

134

อารยา เปนศลปน (หญง) ไทยรวมสมยคนแรกและคนเดยวทสงอทธพลตอ

ขาพเจามากทสดโดยเฉพาะในแงของลกษณะวธในการถายทอด น า เสนอ

แนวความคดหรอเนอหาเรองราวในงานศลปะทแยบคายและเปนเอกลกษณ นบตงแต

ผลงาน ภาพพมพยคแรกๆ ซงแฝงเรนไปดวยบรรยากาศแหงความเศราและลกลบ

เกยวกบประสบการณชวตสวนตว อนโยงใยอยกบเรองราวของการพรากจาก ความ

สญเสย และความตายของคนในครอบครว กอนจะผนตวเองไปสแนวทางของงาน

ศลปะประเภทอนๆ เ ชน สอผสม ประตมากรรม รวมไปถงงานวดโออารต

ศลปะการแสดงสด และวดโออนสตอลเลชน

บษราพรจงสรางพนทสวนตวทสามารถเปดเผยความเปนธรรมชาตและด ารงความเปน

ตวตนของเธอไวในผลงานชดวทยานพนธชวงชนปรญญาโททชอ My Collection : ผชาย เซกส

ความลบ ฤดกาล ความสมพนธและการสะสมรกและใครของหญงสาว โดยบษราพรไดเขาไปใช

ชวตอยในแกลเลอรเพอสรางผลงานศลปะเปนเวลากวา 8 สปดาหการเปดตวเองสพนทสาธารณะ

เทากบวาบษราพรตองการใหผชมรบรเรองราวและผลงานศลปะของเธอทแทบจะแยกไมออกจาก

การด าเนนชวตในสงคม ดงทเธอเขยนไวในบนทกสวนตว เมอวนท 20 เมษายน พ.ศ. 2556 วา

“เปนเวลาหลายสบปทโตะท างานกบเตยงนอนไมเคยแยกจากกนในหองเชา

ขนาดเลกกลางเมองใหญ ภาพวาดหลายชนเกดขนทนนไมวาจะกน ข ป นอน เจบ ปวย

รองไห ฯลฯ ฟกนอนนนกเปนทกสงอยาง สถานกกกน สรวงสวรรค ทพกฟน และ

สถานทปลดปลอยความใคร นาเบอททกครงของการพยายามอธบายงานศลปะนนคอ

ความพยายามทจะอธบายตวเอง ชวตไมไดส าเรจรปถงขนาดจะหยบฉวยมาเปนวตถดบ

ในงานศลปะไดทกเมอทอยาก นานวนเขา ยงรเหนตวเองมาก กยงไมอยากใหใครรจก

ตวตนมาก...ชวตบางชวงตอนกไมไดมอารมณอยากจะสาธยายมนมากนกไมวาจะงเงา

เลอนลอย หรอมองดไรแกนสาร เมอทกอยางเดนทางมาถงจดหนงเรากลบพอใจททก

อยางวางเปลา และไรขอสรป ศลปะตามเรามาชากวาทชวตก าลงเคลอนไป การรอมน

และจมปลกอยกบมน บางครงกไมตางไปจากการหลอกตวเองและปนเรองใหรปทรงด

มสาระขนมา”6

__________________________

6เรองเดยวกน, 82-83.

สำนกหอ

สมดกลาง

135

เมอการท างานศลปะของบษราพรอยทประสบการณตรงจากชวต สงส าคญทสดจงเปน

ความซอสตยตอตนเองในการบนทกเรองราวประจ าวนทเธอพบกบอารมณความรสกตางๆ และ

ถายทอดอยางฉบพลนลงบนวสดตางๆ เชนกระดาษหรอผนงสขาวของแกลเลอร ในเวลาไมนานนก

แกลเลอรไดถกปะตดดวยภาพวาดจากประสบการณและความรสกของเธอ เพอใหผคนไดเขามา

ส ารวจ และท าความรจกตวเธอ ผลงานชดนยงสะทอนถงความสงสยทบษราพรมตอพนทสวนตว

กบพนทสาธารณะ ซงอาจมผชมจ านวนหนงทไมเขาใจ หรอมองวาเปนนทรรศการทยงไมสมบรณ

จนเกดค าถามตางๆ ตามมา ท าใหบษราพรไดพบปะ พดคย หรอแลกเปลยนความคดเหนจากผชม

ในขณะทเธอสรางงานและใชชวตอยในแกลเลอร สงเหลานน ท าใหบษราพรพบ แนวคดใหม และ

เกดปฎสมพนธระหวางศลปนและผชม อกทงผชมยงไดเหนทงผลงาน กระบวนการผลต และ

ท าความรจกตวเธอมากขนจากการเขาไปสมผสผลงานและชวตของเธอ

ภาพท101 บษราพร ทองชย, ผลงานชด My Collection : ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล

ความสมพนธ และการสะสมรกและใครของหญงสาว ,2556

ทมา ： rama9, The Man Number 10, accessed March 8, 2015, available from

http://www.rama9art.org/artisan

สงทปรากฏในผลงานของบษราพร ทองชย ไดเชอมโยงแนวคดและประวตชวตของ

เธอทพบกบความกดดนจากพฤตกรรมของบดาทกระท าความรนแรงตอแมและพสาว สงเหลานจง

ท าใหบษราพรสรางสรรคผลงานชดแรกท ชอ เรองของผหญง (ฉน) สะทอนความบดเบยวของ

รางกายมนษย มการแสดงเครองเพศ และการสมสอยางโจงแจง ซงสญลกษณดงกลาวยงถกถายทอด

และดดแปลงในผลงานชด ผชาย หมายเลข 10 หรอ The Man Number 10 และ My Collection :

สำนกหอ

สมดกลาง

136

ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล ความสมพนธและการสะสมรกและใครของหญงสาว เมอมองจาก

ภาพรวมของผลงานทเชอมโยงกบประสบการณตรงของบษราพรกท าใหเขาใจไดวาบษราพรม

แนวคดทตรงกบสตรนยมแนววฒนธรรม ซงมงแกไขสถานะของสตรจากวฒนธรรมและ

การปกครองแบบชายเปนใหญ หรอทเรยกวา ปตาธปไตย (Patriarchy) มาเปนวฒนธรรมและ

การปกครองทใหเพศหญงเปนศนยกลาง หรอทเรยกวา มาตาธปไตย (Matriarchy) โดยเชอวาการ

แกไขวฒนธรรมอนเปนตวก าหนดความคดของสงคมนนจะเปนการสรางความเทาเทยมทย งยน

บษราพรจงเลอกใชรางกายและเรองราวของเธอเปนศนยกลางของการตอตานอ านาจปตาธปไตย

ผานการเสนอภาพความสมพนธทเธอมตอชายทงเกาคนทผานมาในชวตเธอดวยภาพวาดลายเสน

มนษยทบดเบยว ผดเพยน อนเปนเสมอนตวแทนของความคดและอารมณความรสกทเธอมตอตวเอง

สงคม และคนรก ซงมผลโดยตรงจากภาพจ าในวยเดกทพอของเธอใชความรนแรงภายในบานท

สมาชกสวนใหญเปนสตรเพศ อนเปนเหมอนการกดขทางเพศของบรษทไดรบอ านาจพนฐานจาก

สงคมทเออใหผชายมกคดหรอแสดงพฤตกรรมกดขสตรเพศอยเสมอ ซงนนไดแสดงใหเหนวา

ประสบการณชวตและความทรงจ าในอดตยงคงเปนแรงบนดาลใจและแรงผลกชนดใหบษราพร

หยบยนและถายทอดสชนงานของเธอ

สำนกหอ

สมดกลาง

137

บทท 5

สรป

ผลงานศลปะเปนดงสอสะทอนความคดและทศนคตของศลปนซงเปนคนกลมหนง

ของสงคมทมอารมณความรสกไวตอการเปลยนแปลงของสรรพสงรอบกาย เรองราวตางๆ ใน

สงคมจงมกเปนแรงบนดาลใจใหศลปนหยบยมมาสรางงานศลปะในรปแบบตางๆ เชนเดยวกบ

ผลงานศลปะแนวคอนเซปชวล ซงถอเปนรปแบบศลปะทก าลงไดรบการกลาวถงในประเทศไทย

หลงศลปะคอนเซปชวลเปดตวอยางเปนทางการในสหรฐอเมรกาชวงทศวรรษท 1960 หรอราวป

พ.ศ. 2503-2513 ในเวลาตอมาเราจงไดเหนศลปะทถกตความในรปแบบทหลากหลาย ศลปะแนว

คอนเซปชวลจงมกถกเรยกวาศลปะยคหลงสมยใหม (โพส-โมเดรนนสม) ทใหความสนใจกบ

ธรรมชาตหรอชวตประจ าวนของคนธรรมดาสามญ หรอกลมคนทเปนรองทางสงคม เชน กลมสตร

ทมการเรยกรองหรอกลาวถงในเรองของสทธเสรภาพมากขน ไมตางจากกลมเพศทสาม คนพการ

หรอคนชายขอบ ทถกหยบยกมาพดถงหรอใหความส าคญมากขนเชนกน จะเหนไดวาศลปน

คอนเซปชวลรนแรกๆ กลายเปนรากฐานส าคญในวงการศลปะ จงอาจกลาวโดยสรปวาศลปะ

คอนเซปชวลนนใหความส าคญกบความคดและกระบวนการสรางงานมากเสยกวาตวงานศลปะท

แลวเสรจและออกมางดงามตามหลกสนทรยศาสตรอยางทเคยยดถอ ผลงานศลปะแนวคอน

เซปชวลจงมรปแบบหรอกรรมวธในการรงสรรคทหลากหลายและไดกลายเปนค าอธบายถงงานท

ใชสออยางรางกายศลปนในการแสดงสด, วดโออารต , ศลปะการจดวาง และ ซาวนอารต เปนตน

จากการศกษาคนควาในประวตและแนวความคดของศลปนหญงทสรางสรรคผลงาน

ศลปะแนวคอนเซปชวลทง 10 ทาน อนไดแก รสลน กาสต, อารยา ราษฎรจ าเรญสข, พนร สณฑ

พทกษ, วนทนย ศรพฒนานนทกร, สดศร ปยออก, บญศร ตงตรงสน,อมหทย สวฒนศลป, ปรยา

ชนก เกษสวรรณ, อรวรรณ อรณรกษ และ บษราพร ทองชย จะเหนไดวาผลงานของพวกเธอตางน า

ประสบการณชวตทพบเจอกบเหตการณในชวงวยตางๆ มาใชเปนแรงบนดาลใจในการสรางสรรค

ผลงาน เชน รสลน กาสต ทน าเหตการณใกลตว เชน การเดนทางจากบาน การเขยนจดหมาย หรอ

สนขตวโปรดเสนอสผลงานทอาศยเทคนคหรอกรรมวธการถก ปก เยบ ผา และลวดตาขาย หรอการ

สำนกหอ

สมดกลาง

138

ท าขนมทกลายเปนผลงานศลปะของเธอ นนแสดงใหเหนวาผลงานของรสลนเปนศลปะแบบสตร

(Feminine Art) ซงสะทอนความเปนสตรเพศผานเทคนคการท างานดวยสอ เชนการเยบปกถกรอย

ในสวนของศลปนทสรางสรรคผลงานศลปะซงองกบแนวคดสตรนยม (Feminist) ซง

มงไปทางการประทวงและการขดแยง เพอความเสมอภาคของผหญงในสงคมหรอแวดวงศลปะท

เพศชายเปนฝายมอ านาจเหนอกวานน จะเหนไดจากผลงานของอารยา ราษฎรจ าเรญสข ซงมกหยบ

ยมรางกายของตนเองเขามาเปนองคประกอบหลกในผลงานรวมกบสอเชน วดโอ ภาพถาย

ประตมากรรม เสยง และแสง ดงจะเหนไดจากผลงานชด Reading for Three Female Corpses ท

เธอไดอานบทกวหรอสอนหนงสอใหศพฟง รวมถงการแสรงวาเธอก าลงตงทอง ในผลงานชด การ

ทองเกาวน ซงแสดงใหเหนวาอารยามแนวคดทเชอมโยงกบสตรนยมแนวปจเจก ซงมงเรยกรองให

การปฏบตอยางเสมอภาคระหวางเพศ และเชอวาผหญงมเสรภาพและทางเลอกไปจนถงทางเลอกใน

รางกายและเพศ ซงแนวความคดและผลงานของอารยาทสอดผสานเปนหนงเดยวกบชวตประจ าวน

ยงสงอทธพลตอศลปนรนตอมาเชน สดศร ปยออก หนงในลกศษยของอารยา ราษฎรจ าเรญสข ซง

สดศรมกสรางสรรคผลงานสะทอนแงมมตางๆ ของสตรเพศ ผานเทคนคในการสรางงานท

หลากหลาย ดงเชนผลงานชด Siamese Darling ทสะทอนภาพของหญงไทยในการหาคออนไลนกบ

ชาวตางชาต เพอหวงใหตนมชวตและความเปนอยทดขน การทสดศรเลอกเสนอประเดนดงกลาวนน

สะทอนถงแนวคดสตรนยมแนวสงคมนยม ทมองวาการกดขผหญงมผลมาจากโครงสรางทางชนชนและ

สงคมทชายเปนฝายมอ านาจทางเศรษฐกจทเหนอกวาสตร ท าใหผหญงตองอยในภาวะจ ายอม

ยอมรบเงอนไขตางๆ ของบรษเพศ

ในสวนของปรยาชนก เกษสวรรณ และบษราพร ทองชย สองศลปนรนใหมทไดรบ

อทธพลทางความคดและกระบวนการสรางงานศลปะแนวคอนเซปชวลมาจาก อารยา ราษฎรจ าเรญ

สข ทงปรยาชนก และบษราพร ลวนสรางงานทองกบประสบการณชวตทงยงน าผลงานของตนเขาส

พนทท งในและนอกหอศลป ผลงานของพวกเธอยงสอดแทรกประเดนของสทธทางเพศและ

วฒนธรรมทครอบกรอบความคดของสตรผานผลงานในชดและชนตางๆ ดงเชน ผลงานชด อคต

ทางเพศ ของ ปรยาชนก และผลงานชด My Collection : ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล

ความสมพนธและการสะสมรกและใครของ หญงสาว ของ บษราพร ทองชย ซงมแนวคดทตรงกบ

สตรนยมแนววฒนธรรม ซงมงแกไขสถานะของสตรจากวฒนธรรมและการปกครองแบบชาย

สำนกหอ

สมดกลาง

139

เปนใหญ หรอทเรยกวา ปตาธปไตย (Patriarchy) สวฒนธรรมและการปกครองทใหเพศหญงเปน

ศนยกลาง หรอทเรยกวา มาตาธปไตย (Matriarchy) โดยเชอวาการแกไขความไมเทาเทยมควรแกไข

จากวฒนธรรมอนเปนตวก าหนดความคดของสงคม บษราพรและปรยาชนกจงเลอกใชรางกายและ

เรองราวของเธอเปนศนยกลางของการตอตานอ านาจปตาธปไตย

การทศลปนหญงน าเสนอผลงานทสอดแทรกประเดนหรอสทธตางๆ ทางเพศใน

สงคมไทยทหมไปดวยกรอบของวฒนธรรม ความเชอ และศาสนา ทถกก าหนดโดยบรษเพศ ท าให

หลายครงบทบาทของสตรไทยไมไดเปนไปอยางอสระ แนวคดสตรนยมแนววฒนธรรมจงถกพดถง

ผานผลงานชด Personal Space ของ วนทนย ศรพฒนานนทกร ดวยเชนกน เชนเดยวกบ อมหทย

สวฒนศลป ทผลงานของเธอนนองกบแนวคดสตรนยมแนวจตวญญาณและสตรนยมแนววฒนธรรม

ซงท าการทวงตงวฒนธรรมและกฎเกณฑของสงคมผานผลงานซงอมหทยไดน าเสนผมมาเปนตว

บอกเลาเรองราวหรอการตงค าถามทมตอพธกรรม ความเชอ อยางการแตงงาน ซงถอเปนจารตและ

การครองตวในกรอบหรอขนบ อยางทสงคมใหการเคารพเชอถอ การตอตานขนบดงกลาวจง

สะทอนผานผลงานในนทรรศการศลปะ ออกเรอน ของ อมหทย ซงเธอไดท าการวพากษความเชอ

ในพธมงคลสมรสวาเปนเสมอนฉากหนงในชวตมนษยทใชเพอวตถประสงคตางๆ เชน การเลอน

สถานะทางสงคม หรอการท าตามสงทเคยยดถอเพอความถกตองตามครรลองสงคม นนเองทท าให

อมหทยเลอกทจะไมเขาพธแตงงานกบสามแตเลอกทจะจดทะเบยนสมรสใหถกตองตามกฎหมาย

อนเปนดงการน าตนเองออกจากวฒนธรรมความเชอทยงคงครอบกรอบความคดของสตรเพศ

ส ง ท เ หนไดชด อกประการจากศลปนหญง ทส รางสรรคผลงาน ศลปะแนว คอนเซปชวลในประเทศไทย คอการทพวกเธอมกเสนอประเดนตางๆ ซงเชอมโยงกบตนเองและสงคมดวยวธการตงค าถามผานผลงานศลปะ ซงหลายครงค าตอบทไดมาอาจตองอาศยการตความจากตวผชมเอง ดงจะเหนไดจากผลงานชด Breast Stupas ของ พนร สณพทกษ ซงไดน าผาไหมหลายสบผนจดวางในลกษณะแขวนหอยลงจากแพดานในความยาว 5 เมตร ตอ 1 ผน ซงผาไหมเหลานนกลบมรปทรงของทรวงอกทถกขยายใหยนยาวคลายสถปหรอรปทรงเจดยทางพทธศาสนา ซงนนอาจเปนความจงใจของพนรทตองการตอรองกบความเชอหรอคานยมทชายเปนใหญ วาจะเปนอยางไรหากผหญงนนมความส าคญตอการยนหยดของพทธศาสนาไดไมตางจากบรษเพศ และนนยงสะทอนวาผลงานของพนรนนมแนวความคดทเชอมโยงกบสตรนยมแนวจตวญญาณ ทเนนในเรองศาสนาและทฤษฏพระผเปนเจาทเปนเพศหญงหรอความปรารถนาทางจตวญญาณของผหญง

สำนกหอ

สมดกลาง

140

ในสวนของบญศร ตงตรงศลป ซงเลอกท าการวพากษสงคมทสตรนนมคาไมตางจากวตถทางเพศ ผานตวละครหลกอยางตกตายางในผลงานชด Superbarbara Saving the World ซงเปนตวละครหลกอยางตกตายางไดเขามากอบกเหตการณวกฤตตางๆ ในสงคมไทย แตการกระท าของเธอกลบดไรประโยชนเมอตองพบเจอกบการกดขตางๆ ของคนในสงคมทบญศรไดแทนคาคนเหลานนดวยสญลกษณของอกาทบนไปมาทงจกกดตวละครอยาง Superbarbara จนรางของเธอกระจายออกเปนชนสวนตางๆ เคาโครงเรองราวและภาพทปรากฏในผลงานชด Superbarbara Saving the World นนยงสะทอนถงแนวคดสตรนยมแนวสภาวะแวดลอม ซงมองวาการกดขสตว สงแวดลอม มคขนานไปกบการกดขผหญง เชนเดยวกบผลงานของอรวรรณ อรณรกษ ทเธอมกเรยกรองสทธตางๆ ทสตรเพศควรไดรบผานผลงานชดและชนตางๆ ของเธอ อาธ I am a Woman, Supernoyz และ Wanna Growth Drink This!! ซงผลงานเหลานยงสะทอนถงแนวคดสตรนยมแนวรากเหงา ทเหนวาการกดขผหญงเปนการกดขทเปนพนฐานทสดของการกดขทงหลาย นกสตรนยมแนวรากเหงาจงมงเรยกรองสทธเพอปรบปรงเงอนไขและวถชวตของผหญง ซงอรวรรณไดเสนอภาพเหลานนผานผลงานทเธอมกใชตวเองเปนตวแสดงหลกในผลงาน เมอมองจากผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลของศลปนหญงทง 10 ทาน จะพบวาศลปนหญงจ านวน 9 ทานนนมแนวคดทองกบสตรนยมในแนวคดตางๆ ดงตารางภาพทปรากฏในล าดบตอไป ซงแสดงใหเหนวาผลงานศลปะของศลปนหญงเปนดงภาพสะทอนมมมองของสตรเพศในปจจบนซงยดโยงกบสงคมไทยทสลดไมหลดจากเพศสภาพทอ านาจสวนใหญยงตกอยในมอของบรษ

สำนกหอ

สมดกลาง

141

ตารางท 1 สรปผลแนวคดของศลปนหญงทสรางสรรคผลงานศลปะแนวคอนเซปชวลทองกบแนวคดสตรนยม (Feminist Art) และศลปะแบบสตร (Feminine Art)

ศลปน ศลปะแนวสตรนยม

(Feminist Art) ศลปะแบบสตร (Feminine Art)

รสลน กาสต *

อารยา ราษฎรจ าเรญสข แนวคดสตรนยมแนวปจเจก

พนร สณฑพทกษ แนวคดสตรนยมแนวจตวญญาณ

วนทนย ศรพฒนานนทกร แนวคดสตรนยมแนววฒนธรรม

สดศร ปยออก แนวคดสตรนยมแนวสงคมนยม

บญศร ตงตรงสน แนวคดสตรนยมแนวสภาวะแวดลอม

อมหทย สวฒนศลป แนวคดสตรนยมแนวจตวญญาณ แนวคดสตรนยมแนววฒนธรรม

ปรยาชนก เกษสวรรณ แนวคดสตรนยมแนววฒนธรรม

อรวรรณ อรณรกษ แนวคดสตรนยมแนวรากเหงา

บษราพร ทองชย แนวคดสตรนยมแนววฒนธรรม

สำนกหอ

สมดกลาง

142

รายการอางอง

กรงเทพฯ 226. กรงเทพฯ：หอศลปวฒนธรรมแหงกรงเทพมหานคร, 2552.

กฤตยา กาววงศ. ความบาชวขณะ: ประตมากรรมผาไหมเจาอารมณ. กรงเทพฯ: มลนธ เจมส เอช

ดบเบลย ทอมปสน, 2543.

ดาเนยล มารโซนา. คอนเซปชวลอารต. เชยงใหม: เดอะเกรทไฟนอารท, 2552.

ทมงานนตยสารฟรฟอรม. “อารยา ราษฎรจ าเรญสข ผหญงทหลงรกความตาย.” ฟรฟอรม,

(กมภาพนธ 2550): 165.

นาวน ลาวลยชยกล. ศลปน. สมภาษณ, 17 มถนายน 2553.

บญศร ตงตรงศลป. Works. เขาถงเมอ 15 กมภาพนธ 2558. เขาถงไดจาก http://www.boonsri.com

บษราพร ทองชย. “My Collection: ผชาย เซกส ความลบ ฤดกาล ความสมพนธและการสะสมรก และใครของ หญงสาว.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาทศนศลป บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2555. __________. ศลปน. สมภาษณ, 25 กนยายน 2555.

ปรยาชนก เกษสวรรณ. “อคตทางเพศ.” ศลปนพนธศลปบณฑต สาขาวชาศลปะไทย

คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร, 2550.

__________. ศลปน. สมภาษณ, 24 มนาคม 2554.

พนร สณฑพทกษ. Breast Works. กรงเทพ: สลมอารทสเปส, 2537.

__________. ศลปน. สมภาษณ, 1 เมษายน 2557.

พพฒน พงศรพพร. นทรรศการเฉลมพระเกยรตฯ ศลปะแหงรชกาลท 9. กรงเทพฯ: ศนยการ

ประชมแหงชาตสรกต, 2540.

พรยะ ไกรฤกษ. ภาพสะทอนจากประสบการณในสหรฐอเมรกาของศลปนไทย. กรงเทพฯ: หอศลป

มหาวทยาลยศลปากร, 2529.

พษณ ศภนมต. สายธารชวต. กรงเทพมหานคร：หอศลปมหาวทยาลยศลปากร, 2553.

รสลน กาสต. ศาสตราจารยประจ าคณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม. สมภาษณ, 10 สงหาคม

2557 .

วนทนย ศรวฒนานนทกร. ศลปน. สมภาษณ, 28 กรกฎาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

143

วระดา สมสวสด. ททรรศนสตรนยม. เชยงใหม: มลนธรอคกเฟลเลอร, 2550.

วรณ ตงเจรญ. ศลปะสมยใหมเพอคนสมยใหม. กรงเทพมหานคร：ศลปวฒนธรรม, 2534.

สมพร รอดบญ. ศลปกรรมสองทศวรรษของกมล ทศนาญชล. กรงเทพฯ：พพธภณฑสถาน

แหงชาต, 2533.

สดศร ปยออก. ศลปน. สมภาษณ, 11 สงหาคม 2557.

สธ คณาวชยานนท. “ภาพถายในฐานะเครองมอของคอนเซปชวลอารต.” เอกสารประกอบรายวชา

215 427 ศลปะและวฒนธรรมรวมสมย ภาควชาทฤษฎศลป บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร, 2555. (อดส าเนา)

__________. เขานอก ออกใน. กรงเทพฯ: ไอคอน พรนตง, 2548.

สรศกด เจรญวงศ. การแสดงศลปกรรมแหงชาต ครงท 45. กรงเทพฯ: พพธภณฑสถานแหงชาต

หอศลป, 2542.

__________. 5 ทศวรรษศลปกรรมแหงชาต. กรงเทพฯ: หอศลปมหาวทยาลยศลปากร, 2544.

เสนย แชมเดช. ศลปน. สมภาษณ, 6 มกราคม 2557.

อภนนท โปษยานนท. ญ.หญงโสภา...？. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

อภนนท โปษยานนท. นทรรศการเฉลมพระเกยรตฯ ศลปะแหงรชกาลท 9. กรงเทพฯ: ศนยการ

ประชมแหงชาตสรกต, 2540.

อรรฆย ฟองสมทร. ภณฑารกษ. สมภาษณ, 1 กมภาพนธ 2557.

อรวรรณ อรณรกษ. ศลปน. สมภาษณ , 1 มถนายน 2556.

อลงกรณ หลอวฒนา. ศลปน. สมภาษณ, 2 มกราคม 2557.

อารยา ราษฏรจ าเรญสข. “ทวทศนในสภาวะหนงของจต.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาวชาภาพพมพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2528.

__________. ในสถานการณเชนน สงพงควรใสใจคอการทรยศของดวงดาว. กรงเทพฯ:

หอศลปรวมสมยอารเดล, 2552.

อมหทย สวฒนศลป. ศลปน. สมภาษณ, 30 มนาคม 2557.

สำนกหอ

สมดกลาง

144

โอชนา พลทองดวฒนา. “สนทรยศาสตรชวงหลงสงครามโลกครงท 1.” เอกสารประกอบรายวชา

215 425 สนทรยศาสตรตะวนตก 2 ภาควชาทฤษฎศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ศลปากร, 2556. (อดส าเนา)

Feminist Art. เขาถงเมอ 5 มนาคม 2558. เขาถงไดจาก http://www.designer.co.th/1299

Rirkrit Tiravanija. เขาถงเมอ 5 มนาคม 2558. เขาถงไดจาก http://www.e-

flux.com/announcements/rirkrit-tiravanija-2

สำนกหอ

สมดกลาง

145

ประวตผวจย

ชอ-สกล นางสาวอษาวด ศรทอง

ทอย 24/67 หมบานแสงชยนเวศ ถ.ปทม-กรงเทพ ต. บางปรอก อ.เมอง

จ.ปทมธาน 12000

อเมล puy_si-gum@hotmail.com

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2553 ส าเรจการศกษาศลปกรรมศาสตรบณฑต สาขาวชาจตรกรรม

คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยบรพา

พ.ศ. 2554 ศกษาตอระดบปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาทฤษฎศลป คณะจตรกรรม

ประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการท างาน

พ.ศ. 2552 นกเขยนประจ ากองบรรณาธการนตยสารไฟนอารท

นกเขยนประจ ากองบรรณาธการนตยสารอารตสแควร พ.ศ. 2553 เขารวมเทศกาลศลปะ Art Stage Singapore ครงท 1 ประเทศสงคโปร

พ.ศ. 2555 เขยนและรวบรวมขอมลในสจบตรนทรรศการศลปะรงผง เนองใน

วนศลป พระศร ประจ าป พ.ศ. 2555 คณะจตรกรรมประตมากรรมและ

ภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร

เขยนบทความประกอบสจบตรนทรรศการศลปะ รปทรงแหงเสยงสมผส

ศลปน วสทธ ยมประเสรฐ ณ หอศลปจามจร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

พ.ศ. 2556 ภณฑารกษรวมในนทรรศการศลปะ คดไดไง?!/ The Sketch ณ หอศลป

ตาดไทยยานยนตร

พ.ศ. 2557 ภณฑารกษและเขยนบทความประกอบสจบตรนทรรศการศลปะออนนช

ณ หอศลปตาดไทยยานยนตร

เขยนบทความและรวมจดท าหนงสอ 10 ป ศลปาธร

ส านกงานศลปวฒนธรรมรวมสมย กระทรวงวฒนธรรม

สำนกหอ

สมดกลาง

146

เขยนบทความประกอบสจบตรนทรรศการศลปะสามสง ศลปน ณเรศ จง

ณ พพธภณฑสถาน แหงชาตหอศลป

พ.ศ. 2558 อาจารยพเศษคณะดจทลมเดย มหาวทยาลยศรปทม

สำนกหอ

สมดกลาง