แผนบรหารการสอนประจำาบทท 1

หวขอเนอหา1. ความหมายของความคดสรางสรรค2. แนวคดเกยวกบความคดสรางสรรค2.1 แนวคดความคดสรางสรรคเปนเรองพนธกรรม

2.2 แนวคดความคดสรางสรรคเปนเรองของสงแวดลอม2.3 แนวคดความคดสรางสรรคทางภาษาเพอการสอสาร

3.ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรค3.1 กลมทเหนวามความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค3.2 กลมทไมเหนความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค3.3 ทฤษฎความคดสรางสรรคเชงจตวเคราะห3.4 ทฤษฎความคดสรางสรรคเชงพฤตกรรมนยม3.5 ทฤษฎความคดสรางสรรคเชงมนษยนยม3.6 ทฤษฎการพฒนาความคดสรางสรรค

4.ลกษณะของความคดสรางสรรค5.องคประกอบของความคดสรางสรรค

5.1 ความคดรเรม5.2 ความคดคลองแคลว5.3 ความคดยดหยน5.4 ความคดละเอยดลออ

6. การพฒนาความคดสรางสรรคในการเขยน7. กระบวนการบมเพาะความคดสรางสรรค

7.1 วธการบมเพาะความคดสรางสรรค7.2 ลกษณะพฤตกรรมทมความคดสรางสรรค

2

7.3 ลกษณะผเขยนทมความสรางสรรค8.อปสรรคทมผลตอความคดสรางสรรค9.ความคดสรางสรรคกบงานเขยนเชงวารสารศาสตร

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายถงความของความคด

สรางสรรคได2. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงแนวคดและทฤษฎท

เกยวของกบความคดสรางสรรคได3. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงลกษณะสำาคญของความ

คดสรางสรรคได4. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความสำาคญของความคด

สรางสรรรคตองานเขยนเชงวารสารศาสตร

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน 1.2 การสาธตตวอยางงานเขยน1.3 การฝกปฏบต

1.4 การนำาเสนอผลงาน1.5 การอภปรายกลมยอย

2. กจกรรมการเรยนการสอน 2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนสรางสรรคในสอวารสารศาสตรมาฝกวเคราะหใน ชนเรยน

3

2.2 ใหฝกปฏบตวเคราะหลกษณะของความคดสรางสรรคจากตวอยางงานเขยนสรางสรรคในสอวารสารศาสตรทนกศกษานำามาเปนตวอยาง2.3 ใหแลกเปลยนความคด ในหวขอเรอง ลกษณะของความคด“สรางสรรคทมในผลงานเขยนเชงวารสารศาสตร จากตวอยางงานเขยนสรางสรรคในสอ”วารสารศาสตรทนกศกษานำามาเปนตวอยาง

2.4 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 1

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2.สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรจากสอ

วารสารศาสตร

การวดและประเมนผล 1. การวดผล1.1 ผลงานฝกปฏบต

1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมในการเรยนโดยการรวมฝกปฏบตการวเคราะห1.4 การแลกเปลยนแสดงความคดของนกศกษาในชนเรยน2. การประเมนผล

4

2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชนเรยน 2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 1แนวคดและทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรค

การเขยนเชงวารสารศาสตร (Journalistic Writing) อนนอกเหนอจากการเขยนขาวแลว นบเปนบทบาทหนาทพนฐานอก

5

ประการหนงของงานขาวหรองานวารสารศาสตรทมพนธะความรบผดชอบตอสงคม แตการเขยนเชงวารสารศาสตรจะมบทบาทไดอยางสมบทบาทและหนาทนนตองเปนการเขยนเชงวารสารศาสตรทมลกษณะสรางสรรค ดงนน การเขยนทสรางสรรคจงมความสำาคญตองานเขยนเชงวารสารศาสตรอยางยง ทงน นกวารสารศาตรจงตองมความรและความเขาใจถงความหมาย แนวคด ทฤษฎ ลกษณะ องคประกอบทเกยวกบความคดสรางสรรค ทสำาคญคอการพฒนาและบมเพาะความคดสราง เพอนำาความคดสรางสรรคไปประยกตในงานเขยนเชงวารสารศาสตรใหมความสรางสรรคตอสงคม เนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบความคดสรางสรรค อาท ความหมาย แนวคด ทฤษฎ ลกษณะ องคประกอบ การพฒนาและการบมเพาะ อปสรรคทมผลตอความคดสรางสรรค และความคดสรางสรรคกบงานเขยนเชงวารสารศาสตร

1.1 ความหมายของความคดสรางสรรค

นยามของความคดสรางสรรคพจารณาไดจากการศกษาคนควาเรองความคดสรางสรรค (Creativity)ซงไดกระทำากนอยางแพรหลายในรอบ 20 ปทผานมา โดยเฉพาะอยางยงหลงจากไดพฒนาทฤษฎโครงสรางทางสตปญญาขนมา (สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2537, หนา 1) ซงมผใหนยามของความคดสรางสรรคไวในแงมมตางๆ มากมาย

คำาวา ความคดสรางสรรค เปนคำาประสมระหวางคำาวา “ ”ความคด กบคำาวา สรางสรรค “ ” “ ” (ศวกานท ปทมสต, 2548,

หนา 15)ความคด หมายถง สงทนกรขนในใจ ความรทเกดขนภายในใจ กอใหเกดการแสวงหาความรตอไป หรอสตปญญาทจะทำาสงใดสงหนงอยางถกตองและสมควร (ราชบณฑตยสถาน, 2546,

6

หนา 231)สวน คำาวา สรางสรรค หมายถง สรางใหมใหเปนขน “ ”(มกใชทางนามธรรม) เชน สรางสรรคความสขความเจรญใหแกสงคม นอกจากนน ยงหมายถง มลกษณะรเรมในทางด เชน ความคดสรางสรรค ศลปะสรางสรรค (ราชบณฑตยสถาน, 2546, หนา 1136)

นกวชาการดานการศกษานยามความคดสรางสรรคไวหลายทาน ตามลำาดบเวลา ทสำาคญ ๆไดแก สมศกด ภวภาดาวรรธน (2537, หนา 2) กลาววา ความคดสรางสรรคเปนเรองทสลบซบซอนยากแกการใหคำาจำากดความทแนนอนตายตว ถาพจารณาความคดสรางสรรคในเชงผลงาน (Product) ผลงานนนตองเปนงานทแปลกใหมและมคณคา กลาวคอ ใชไดโดยมคนยอมรบ ถาพจารณาความคดสรางสรรคในเชงกระบวนการ (Process) กระบวนการคดสรางสรรคคอ การเชอมโยงสมพนธสงของหรอความคดทมความแตกตางกนมากเขาดวยกน ถาพจารณาความคดสรางสรรคเชงบคคล บคคลนนจะตองเปนคนทมความเปนตวขของตวเอง (Originality) เปนผทมความคดคลอง (Fluency) มความคดยดหยน (Flexibility) และสามารถใหรายละเอยดในความคดนน ๆ ได (Elabration)

สวนประดบ จนทรสขศร (2542, หนา 4) นยามวาคำา สรางสรรค เปนการพจารณาเพอสรางสงใหมๆ ใหเกดขนโดย“ ”

อาศยการประดษฐและวธการ ขณะทเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2545, หนา 14) กลาววา การคดเชงสรางสรรค หมายถง การขยายขอบเขตความคดออกไปจากกรอบความคดเดมทมอย สความคดใหม ๆ ทไมเคยมมากอน เพอคนหาคำาตอบทดทสดใหกบปญหาทเกดขน สวนประสาร มาลากล ณ อยธยา (2545, หนา 16) ระบไววา ความคดเชงสรางสรรค หมายถง ความคดทมงแกปญหาหรอประดษฐคดคนในแนวทางทใหม แปลก แตกตางจากเดม และม

7

คณคา เปนประโยชนความคดสรางสรรคมใชเปนเพยงการแสดงความสามารถทางปญญา ความคดในการแกปญหา แตเปนการตอบสนองความตองการดานความอยากรอยากเหนตามธรรมชาตของมนษย ความคดสรางสรรคเปนสวนสำาคญของของวถทางดำาเนนชวต เปนความสามารถทางการใชสมองในระดบสงสดของมนษย

ขณะทลกขณา สรวฒน (2549, หนา 137) นยาม ความคด“สรางสรรค วาหมายถง ความสามารถทางสมองของบคคลท”ประกอบดวยความคดคลอง คดยดหยน คดละเอยดลออ และคดรเรม ผสมผสานกนจนเกดเปนการคดไดหลายทศทาง หรอแบบอเนกนย (Divergent Thinking) เปนการคดททำาใหเกดสงใหมๆ หรอเปนการดดแปลงปรบปรงแกไขสงตางๆ ทมอยแลวใหมประสทธภาพดกวาเดม หรอประดษฐคดคนสงใหมๆ ทไมซำาของเดมและเปนการคดทไมซำากบผอน

ประพนธศร สเสารจ (2556, หนา 207) ระบถง ความคด“สรางสรรค ” (Creative) วาหมายถง ความสามารถรวบรวมความรความคดเดมแลวสรางเปนความรความคดของตนเอง สามารถคดนอกกรอบดวย มผลงานการคด มลกษณะทคดในแงบวก คดในทางทด (Positive Thinking) คดทเปนประโยชน ไมทำาลายลาง คดสรางสรรคสงใหม ๆ ผลงานความคดสรางสรรคจงตองเปนสงใหมๆ เปนตนแบบ แหวกวงลอมเดมๆ ไมเหมอนใคร ใชการได มความเหมาะสม มเหตผลเปนทยอมรบได เปนประโยชนและมความคมคา สามารถใชแกปญหาได มใชจนตนาการ เพอฝน

นอกจากนน อาร พนธมณ (2557, หนา 5) ระบไววา ความคดสรางสรรคเปนความคดแปลกใหม ซงอาจเกดจากการคดปรบปรงเปลยนแปลงจากความคดเดม ใหเปนความคดทแปลกใหมและแตกตางจากความคดเดม และเปนความคดทเปนประโยชน ความคดสรางสรรคจงนบเปนกระบวนการทางสมองทคดใน

8

ลกษณะอเนกนยอนนำาไปสการคดคนพบสงแปลกใหมดวยการคดดดแปลงปรงแตงจากความคดเดมผสมผสานกนใหเกดสงใหม ซงรวมทงการประดษฐคดคนพบสงตางๆ ตลอดจนวธการคดทฤษฎหลกการไดสำาเรจ ความคดสรางสรรคจะเกดขนไดมใชเพยงแตคดในสงทเปนไปไดหรอสงทเปนเหตเปนผลเพยงอยางเดยวเทานน หากแตความคดจนตนาการกเปนสงสำาคญยงทจะกอใหเกดความแปลกใหม แตตองควบคกนไปกบความพยายามทจะสรางความคดฝนหรอจนตนาการใหเปนไปได หรอทเรยกวาเปนจนตนาการประยกตนนเอง จงจะทำาใหเกดผลงานจากความคดสรางสรรคขน

ขณะทนกวชาการดานนเทศศาสตรกไดนยามความคดสรางสรรคไวเปนจำานวนมากเชนกน ในทน ขอยกตวอยางทสำาคญ ๆ ไดแก

พนา ทองมอาคม (ม.ป.ป., หนา 3) ระบไววา Gary A. Steiner นกวชาการทมชอเสยงในแวดวงการโฆษณาไดศกษาเกยวกบการสรางสรรค Steiner กลาวไววา การสรางสรรค (Creativity) เปนเรองเกยวกบการพฒนา การนำาเสนอและนำาไปใชซงหนทางการแกปญหาทดกวา หรอการนำาไปใชอยางมประสทธภาพดวยวธการทมอยในปจจบน

เถกง พนธเถกงอมร (2536)นยาม ความคดเชง“สรางสรรค วาหมายถง การประมวลความคดเหนอยางเปนระบบ ”และเปนขนตอน แลวสรางสงทไมเคยมใหมขน หรอดดแปลงพลกแพลงสงทมอยแลวใหดยงขน หรอมสาระประโยชนมากขนจนกลายเปนของใหมทผดแผกไปจากเดม ซงผสรางสรรคจะตองใชความคดรเรมจนสามารถแหวกหนไปจากระบบดงเดมหรอแนวคดเกา ไปสรปแบบทางความคดทใหมกวา แปลกกวา และดกวา

9

สวนจรยา สมประสงค (2543, หนา 4) กลาววา ความคดสรางสรรค หมายถงกระบวนการคดรเรมทคลองตว ความคดยดหยนละเอยดออน มองเหนการณไกล สามารถสรางสรรคสงแปลก ๆ ใหม ๆ เพมพนขนโดยหลอหลอมจากประสบการณเดม เพอการปรบปรงแกไขขอปญหาเดมๆ หรอเสนอความคดใหมทเปนประโยชนกวา บนพนฐานของเหตผลและความเปนไปไดอยางมวสยทศนชนำาไปสการพฒนาซงใหคณคาตอสวนรวม

ขณะทองธดา ลมปปทมปาณ (2546, หนา 11) ระบวาความคดสรางสรรคตองมลกษณะ คอ 1. เปนการมองกวางและมองไกล มองปจจบนถงอนาคต มองเหตและผลทตามมา 2. ตองรวบรวม ประมวล คดสรร และดดแปลงในขอเทจจรง องคความร ความคด และทกษะ เพอใหไดความคดใหม และทางแกไขปญหาไปสสงทด 3 รบผดชอบตอสงคมโดยรวม และ 4. ปราศจากการยดตดของกรอบความคดเดม เปนความคดทนตอการเปลยนแปลง

ปราณ สรสทธ (2549, หนา 40) กลาววา ความคดสรางสรรค เปนการทำาใหเกดขนทงทางวตถสงของและทางจตใจ จากสงทไมเคยมมากอนหรอมเพยงตนเคาแลวสามารถนำามาดดแปลงใหเกดสงใหมหรอความคดใหม ซงมคณคาตอสงคมสวนรวมเปนงานทตองใชจนตนาการ อาศยความอตสาหะบากบน สรางฝนใหเปนจรง

ขณะทเกศน จฑาวจตร (2557, หนา 40)นยามวา ความคดเชงสรางสรรค หมายถงความสามารถในการจนตนาการหรอประดษฐสงใหมๆ ความคดหรอจนตนาการอนนำาไปสสงประดษฐใหมน อาจไดมาจากการนำาความคดหรอสงทมอยแลวมาผสมผสาน (Combination) ดดแปลง (Change) หรอประยกตใหม (Reapply) ความคดสรางสรรคบางความคดอาจจะวจตรและเลศ

10

หรมาก ในขณะทบางความคดอาจจะเรยบงาย ธรรมดาๆ สามารถนำาไปปฏบตได แตกเปนสงทไมเคยมใครนกถงมากอน

นอกจากนน สรสทธ วทยารฐ (2558, หนา 6) ไดระบไววา ความคดสรางสรรค (Creative) หมายถงกระบวนความคดของมนษยทมลกษณะความคดเปนบวก รเรมอยางไมเคยปรากฎมากอน มคณคา สามารถนำาไปใชประโยชนไดจรงในทางปฎบต และมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพสงคมโดยคำานงถงความสำานกรบผดชอบตอสงคม

จากนยามดงกลาวขางตนทงในมมมองจากนกวชาการดานการศกษาและดานนเทศศาสตร กลาวโดยสรปวา ความคดสรางสรรค หมายถง สงทมความแปลกใหมไมเคยมมากอน มคณคาคอสามารถใชงานได เปนทยอมรบวามความถกตอง มความเปนตวของตวเอง ไมซำาแบบใคร แตกมคณคาในตวเอง อยางไรกตาม ความคดสรางสรรคตองมความยดหยนสามารถเชอมโยงสมพนธองคประกอบแบบใหมๆ ได โดยการเชอมโยงนนตอบสนองตอขอกำาหนดบางประการหรอใหประโยชนบางอยางได

1.2 แนวคดเกยวกบความคดสรางสรรค

แนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคทสำาคญ ๆ นน เดมทมประเดนขอถกเถยงกนวาความคดสรางสรรคของมนษยแตละคนไดมาจากพนธกรรมหรอไดมาจากสงแวดลอม สมศกด ภวภาดาวรรธน (2537, หนา 2) ซงเปนผแตงหนงสอเกยวกบเทคนคการสงเสรมความคดสรางสรรค กลาวไววา ความคดสรางสรรคเกดขนจากอทธพลของพนธกรรมหรอสงแวดลอมนน ไดรบการถกเถยงกนอยางกวางขวางเชนเดยวกบปญหาทวาสตปญญาเกดขนจากพนธกรรมหรอสงแวดลอม อยางไรกตาม มแนวคดหลกทสำาคญ

11

เกยวกบความคดสรางสรรคอย 2 แนวคด คอ แนวคดท 1. เชอวาความคดสรางสรรคเปนเรองพนธกรรม และแนวคดท 2. เชอวาความคดสรางสรรคเปนเรองของสงแวดลอม ในเวลาตอมา การเรยนการสอนดานการเขยนเพองานวารสารศาสตรกไดมการเสนอแนวคดเพมเตมอกแนวคด คอ ความคดสรางสรรคทางภาษาเพอการสอสาร ในเอกสารประกอบการสอนขององธดา ลมปปทมปาณ (2546, หนา 28) อาจารยผบรรยายรายวชาการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ระบไววา ในดานวารสารศาสตรซงเกยวของกบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรนน ความคดสรางสรรคสามารถแสดงออกทางภาษาเพอการสอสารในทน จงขอกลาวภาพรวมของแนวคดเกยวกบความคดสรางสรรค3 แนวคดหลกโดยสรปไว ดงน

1.2.1 แนวคดความคดสรางสรรคเปนเรองพนธกรรม

แนวคดนเชอวาความคดสรางสรรคเปนลกษณะเฉพาะบคคล เปนสงทตดตวมาแตกำาเนด บคคลเกดมาพรอมกบความเปนอจฉรยะ เชน อจฉรยะทางดนตร ศลปะ กฬา เปนตน สงแวดลอมมความสำาคญในฐานะเปนสงทสนบสนนบคคลอจฉรยะนนสรางผลงานทยงใหญขนมา(สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2537, หนา 3)

1.2.2 แนวคดความคดสรางสรรคเปนเรองของสงแวดลอม

แนวคดนเชอวาความคดสรางสรรคสามารถเรยนรได เปนผลมาจากประสบการณ หรอเปนผลมาจากการตอบสนองตอเงอนไข

12

รอบตว และเชอวาคนทกคนมศกยภาพทางความคดสรางสรรค ดงนน บคคลจงมความคดสรางสรรคไมเทากน เพราะมสภาพแวดลอมทแตกตางกน

ขอถกเถยงเกยวกบแนวคดทง 2 ยงไมยต แตแนวคดท 2 ดจะมประโยชนตอการเรยนการสอนมากกวา และเชอวาคนสามารถพฒนาความคดสรางสรรคได (สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2537, หนา 3)

1.2.3 แนวคดความคดสรางสรรคทางภาษาเพอการสอสาร

แนวคดนเปนแนวคดทเกยวกบความคดสรางสรรคทนำาภาษามาประยกตใชในการสอสาร องธดา ลมปปทมปาณ (2546, หนา 28) ระบไววา เมอมนษยมความรสกนกคด มนษยกจะสอสารซงเปนการแสดงออกทางความคดสรางสรรคโดยภาษาความคดสรางสรรคจงเปนสงแสดงถงความเจรญงอกงามทางความคด สตปญญาของมนษย ในอกแงมมหนงความคดสรางสรรคในการใชภาษาเพอการสอสารยงคงเปนเครองแสดงถงคณคาแหงตวตนของผสรางสรรค ซงจะสงผลดตอผเขยนไมทางตรงกทางออม

ในฐานะนกวารสารศาสตรทตองเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรกเชนกน ควรถอวาความคดสรางสรรคในการเขยนสามารถฝกฝนพฒนาขนไดประการหนง อกประการหนง ควรเชอวาผลงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมประโยชนสามารถสรางแรงบนดาลใจใหผอานพฒนาความคดสรางสรรคของเขาไดเชนกนอกประการหนง

กลาวโดยสรป แนวคดเกยวกบความคดสรางสรรคในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ม 3 แนวคดหลก คอ แนวคดทเชอวาความคดสรางสรรคเปนลกษณะเฉพาะบคคล เปนสงทตดตว

13

มาแตกำาเนดแนวคดความคดสรางสรรคเปนเรองของสงแวดลอมทเชอวาความคดสรางสรรคสามารถเรยนรได เปนผลมาจากประสบการณ หรอเปนผลมาจากการตอบสนองตอเงอนไขรอบตว และแนวคดความคดสรางสรรคทางภาษาเพอการสอสารซงเปนแนวคดทนำาภาษามาประยกตใชในการสอสารเพองานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

1.3 ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรค

การศกษาทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรคอาจมแนวทางศกษาไดหลายแนวทาง ในทน ขอแบงออกเปน 2 แนวทาง คอ 1. ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรควาดวยความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรคและ 2. ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรควาดวยจตวทยาโดยมสาระสำาคญแตละแนวทาง ดงน

1.3.1 ทฤษฎความคดสรางสรรควาดวยความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค

ทฤษฎความคดสรางสรรควาดวยความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรคทสำาคญม 2 กลม คอ 1. กลมทเหนวามความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค และ 2. กลมทไมเหนความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค จากปญหาทเรามกถกเถยงกนอยเสมอ คอ คนทมความคดสรางสรรคเปนคนฉลาด และคนทฉลาดมกเปนคนทมความคดสรางสรรคใชหรอไม ? ซงมความเชอเกยวกบความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค จงทำาใหมทฤษฎเกยวกบความ

14

คดสรางสรรคเปน 2 กลม (สมศกด ภวภาดาวรรธน,2537, หนา 4-6) กลาวคอ

1.3.1.1 กลมทเหนวามความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค ทฤษฎและการศกษาคนควาทสำาคญของกลมทเหนวามความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรคคอ งานของ J. P. Guilford ทพบวามความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค Guilford ไดเสนอโครงสรางทางสตปญญาของมนษยขน โดยสรางแบบจำาลองทเรยกวา โครงสรางทางสตปญญา วาความสามารถทางสมองหรอสต“ ”ปญญาของมนษยเกดจากการทำางานรวมกนของมตทง 3 มต คอ 1. วธคด (Operation) 2. เนอหา (Content) และ 3. ผลของการคด (Product) โดยไดจำาแนกมตความคดไว (สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2537, หนา 4-6) ดงน

(1) มตดานวธคด(Operation) หมายถง กระบวนการตาง ๆ ทคนใชในการคด ซงไดแก การรบรและการเขาใจ (Cognition) การจำา (Memory) การคดแบบเอกนย (CognitiveThinking) การคดแบบอเนกนย (Divergent thinking)และการประเมนคา (Evaluation)

(2) มตดานเนอหา (Content) หมายถง วตถหรอขอมลทใชเปนสอกอใหเกดความคด ซงมหลายรปแบบ เชน ภาพ(Figural) สญลกษณ (Symbolic) ภาษา (Semantic) และพฤตกรรม (Behavior)

(3) มตดานผลการคด หมายถง ผลของการคดซงอาจมลกษณะเปนหนวย(Unit) เปนกลมหรอเปนพวกสงของตางๆ (Classes) เปนความสมพนธ (Relation) เปนระบบ(System) เปนการแปลงรป (Transformation) และการประยกต (Implication)

15

ความสามารถทางการคดของบคคลเปนผลจากการผสมผสานมตดานเนอหาและดานปฏบตการเขาดวยกนทำาใหมนษยมสตปญญาสามารถคดสรางสรรคสงทมความแปลกใหม ไมเคยมมากอน มคณคาคอสามารถใชงานได เปนทยอมรบวามความถกตอง มความเปนตวของตวเอง ไมซำาแบบใคร แตกมคณคาในตวเองนนเอง

1.3.1.2 กลมทไมเหนความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค สตปญญา หมายถงเกณฑภาคเชาว หรอไอคว (Intelligence Quotient) ซงเปนแนวคดแบบวเคราะหและการหาเหตผลทถกตองทสดในการแกปญหา (The Analytic Thought and Convergent Reasoning) แตความคดสรางสรรคเปนการศกษาทางออกในการแกปญหาไดหลายทาง รวมทงเปนกระบวนการคดแบบจนตนาการ (Divergent and Imaginative Process) ดงนน จงมความแตกตางกนระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค และเมอนำามาหาคาสหสมพนธ (Correlation) จงไมพบความสมพนธกน ผลการวจยในตางประเทศพบวาความคดสรางสรรคสงไมจำาเปนตองมระดบสตปญญา (I.Q.) สง และประสบผลสำาเรจไดดเชนเดยวกบนกเรยนทมระดบสตปญญาสง ดงนน อาจกลาวไดวามความสมพนธกนนอยมากระหวางความสรางสรรคและสตปญญา(สมศกด ภวภาดาวรรธน, 2537, หนา 4-6)

1.3.2 ทฤษฎความคดสรางสรรคเชงจตวทยา

จตวทยาเกยวของกบการศกษาเรองราวตาง ๆ เกยวกบบคคล เชน การรบรในกระบวนการรบขอมลของมนษยอารมณบคลกภาพพฤตกรรมและรปแบบความสมพนธระหวางบคคล รวม

16

ไปถงการประยกตใชความรกบกจกรรมในดานตาง ๆ ของมนษยทเกดขนในชวตประจำาวน การแสดงออกทางความคดสรางสรรคของบคคลกนบวามความเกยวของกบจตวทยาของบคคล ซงประพนธศร สเสารจ (2556, หนา 207-208) อธบายถงทฤษฎความคดสรางสรรคเชงจตวทยาวา แบงออกเปนกลมใหญ ๆ ได 4 กลม ดงน

1.3.2.1 ทฤษฎความคดสรางสรรคเชงจตวเคราะหนกจตวทยาทางจตวเคราะหหลายคนเหนวา ความคดสรางสรรคเปนผลงานมาจากความขดแยงภายในจตใตสำานกระหวางแรงขบทางเพศ (Libido) กบความรสกผดชอบทางสงคม (Social conscience) สวนนกจตวทยาวเคราะหแนวใหมกลาววา ความคดสรางนนเกดขนระหวางการรสตกบจตใตสำานกซงอยในขอบเขตของจตสวนทเรยกวา จตกอนสำานก“ ”

1.3.2.2 ทฤษฎความคดสรางสรรคเชงพฤตกรรมนยม นกจตวทยากลมนมแนวความคดวา ความคดสรางสรรคเปนพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร โดยเนนทความสำาคญของการเสรมแรง การตอบสนองทถกตองกบสงเราเฉพาะหรอสถานการณ นอกจากนยงไดเนนสมพนธทางปญญา คอ เกดจากการมสงเรา และการโยงความสมพนธจากสงเราหนงไปยงความสมพนธตาง ๆ ทำาใหเกดความคดใหมหรอสงใหมเกดขน

1.3.2.3 ทฤษฎความคดสรางสรรคเชงมนษยนยมนกจตวทยาในกลมนมแนวคดวาความคดสรางสรรคเปนสงทมนษยมตดตวมาตงแตกำาเนด ผทสามารถนำาความคดสรางสรรคออกมาใชไดคอ ผทมสจการแหงตน พอใจตนเอง และใชตนเองเตมตามศกยภาพของตน มนษยจะสามารถแสดงความคดสรางสรรคของตนออกมาไดอยางเตมทนนขนอยกบการสรางสภาวะหรอบรรยากาศทเอออำานวย ไดแก ความตองการปลอดภย ความอสระ

17

และความมนคงของจตใจ ความตองการและเปดกวางทรบประสบการณใหม

1.3.2.4 ทฤษฎการพฒนาความคดสรางสรรคการพฒนาความคดสรางสรรคใหเกดขนในตวบคคล โดยมแนวคดวาความคดสรางสรรคนนมอยในมนษยทกคน และสามารถพฒนาใหสงขนได โดยมปจจยสำาคญ 4 ประการ (AUTA) ประกอบดวย

(1)การตระหนก (Awareness) คอ ตระหนกถงความสำาคญของการคดสรางสรรคทมตอตนเอง สงคม ทงในปจจบนและอนาคต และตระหนกถงความคดสรางสรรคทมอยในตนเองดวย

(2)ความเขาใจ (Understanding) คอ มความรความเขาใจอยางลกซงในเรองราวตาง ๆ ทเกยวของกบความคดสรางสรรค

(3)เทคนควธ (Techniques) คอ การรเทคนควธในการพฒนาความคดสรางสรรค ทงทเปนเทคนคสวนบคคลและเทคนคทเปนมาตรฐาน

(4)การตระหนกในความจรงของสงตาง ๆ (Actualization) คอ การรจกหรอตระหนกในตนเอง พอใจในตนเอง และพยายามใชตนเองอยางเตมศกยภาพ รวมทง เปดกวางรบประสบการณตาง ๆ โดยมการปรบตวไดอยางเหมาะสม การตระหนกถงเพอนมนษยดวยกน การผลตผลงานดวยตนเองและการมความคดทยดหยนเขากบทกรปแบบของชวต

องคประกอบทง 4 นจะผลกดนใหบคคลสามารถดงศกยภาพเชงสรางสรรคของตนเองออกมาได กลาวไดวา ความคดสรางสรรคเปนทกษะทมอยในตวบคคลทกคน และสามารถทจะพฒนาใหสงขนโดยอาศยการเรยนร และการจดบรรยากาศทเอออำานวย

กลาวโดยสรป ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรคพจารณาไดเปน 2 แนวทาง คอ 1. ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรควาดวย

18

ความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค ซงแบงเปน 2 กลม คอ กลมทมองวาความคดสรางสรรคกบสตปญญามความสมพนธกน และอกกลมมองวาระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรคไมมความสมพนธกน และ 2. ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรควาดวยจตวทยาซงมหลายทฤษฎ ไดแก จตวเคราะห พฤตกรรมนยม มนษยนยม และการพฒนาความคดสรางสรรค

1.4 ลกษณะของความคดสรางสรรค

การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรไดนน นกศกษาควรทำาความเขาใจเกยวกบลกษณะของความคดสรางสรรคไวเปนเบองตน ซงจะชวยใหสามารถพฒนาความคดสรางสรรคจนนำาไปสการเขยนสรางสรรคได ไดมผใหคำาอธบายเกยวกบลกษณะของความคดสรางสรรคไว ดงน

ประสาร มาลากล ณ อยธยา (2545, หนา 16) อธบายถงลกษณะของความคดสรางสรรควา ความคดเชงสรางสรรคเปนความคดทมงแกปญหาหรอประดษฐคดคนในแนวทางทใหม แปลก แตกตางจากเดม และมคณคา เปนประโยชน โดยมลกษณะ ดงน คอ

1. ความคดสรางสรรคเปนความคดทใหม แปลกแตกตางจากเดม ซงอาจเกดจากการคดปรบปรงเปลยนแปลงสงทมอยแลว หรอการใชจนตนาการคดประดษฐสงใหมขนมา

2. เปนการคดมงแกปญหา ทเกดจากความตองการของบคคลหรอความจำาเปนจากสงแวดลอม โดยมลกษณะของความไวตอการรบรถงปญหาหรอการคดคนพบปญหาในแงมมหรอรปแบบทแตกตางจากธรรมดา

19

3. เปนการคดทมคณคา เปนประโยชน มใชคดฟงซานใหแปลก แตกตาง แตไรสาระหรอเปนอนตราย เปนการคดแปลกใหมทเหมาะสมกบการแกปญหา มทางเปนไปไดและใชประโยชนไดจรง

ศวกานท ปทมสต (2548, หนา 19-20) กลาวถงลกษณะของความคดสรางสรรควา ความคดสรางสรรคทปรากฎอยมากมายหลากหลายนน อาจจำาแนกตามลกษณะความคดสรางสรรคตามการกอเกดได 3 ลกษณะ ดงน

1. การรบอทธพลความคด ดวยคนเรานนไมอาจปฏเสธความมครหรอความมตนแบบเปนปฐมปจจยแหงการหลอหลอมประสบการณความรและความคด ดงนน งานของความคดสรางสรรคสวนหนงจงมกปรากฎรองรอยของอทธพลตบแบบอยเสมอๆ

2. การโตแยงความคด การโตแยง การคดคาน หรอการคดแบบสวนกระแส เปนลกษณะโดดเดนอยางหนงของความคดสรางสรรค ทมกมพลงกระทบกระเทอนและขบเคลอนความคดของผรบสารไดเขมขน อกทงยงเปนแรงขบของการแสวงหาความงอกงามใหมๆ ความเชอมน และความกลาหาญของผสราง ใหแสดงตวตนสกบความคดคแยงกนนนอยางมปรบทของเหตผลทลมลกกวา หรอแหลมคมกวา

3. การคดจากประสบการณ คนทมประสบการณชวต สงแวดลอมชวต และปรบทแหงการหลอหลอมชวตในชวงใดชวงหนงหรอตอเนองมานานยอมจะแสดงออกทางความคดและการกระทำาดวยฐานของประสบการณของตน โดยอาจคดจากฐานประสบการณนนโดยตรง หรออาจจะพฒนาความคดจากความตกผลกของประสบการณเปนความคดใหมกได

ขางตนแสดงใหเหนวา ทงการรบอทธพลความคดและการโตแยงความคดกเปนสวนหนงของการคดจากประสบการณดวยเชน

20

กน คอ เปนประสบการณการรบร รบแรงบนดาลใจ หรอรบเหตรบผลทแตกตางจากฐานความคดและฐานความเชอ จงรบอทธพลมาคดตอ หรอจงคดแบบโตแยง แบบสวนกระแส แบบคนละขว และอาจถงขนเปนปฏปกษ แตการทจำาแนกไวเปนขอตางหากจากขอน กเพอจะเนนสงเกตการปรากฎของความคดสรางสรรคทมกมนำาหนกลงทการบอทธพลความคดมาสรางสรรค และการโตแยงความคดอยางสรางสรรคเปนลกษณะสำาคญตางจากพนฐานประสบการณโดยทวไป เพราะเรามกคนเคยกบความกหมายของประสบการณทวา ความจดเจนทเกดจากการกระทำาหรอไดพบเหนมา ดงนน การรบ“ ”

อทธพลจะดวยความซาบซงใจ ความศรทธา หรอความจดจำาใดๆ กตาม จะมลกษณะรวมกบความโตแยง คอเปนสงทเกดขนเฉพาะเหตเฉพาะกาล ซงอาจมใชถงขนเปนความจดเจนกได (ศวกานท ปทมสต, 2548, หนา 20)

ลกษณะของความคดสรางสรรคในแงการจำาแนกภาวะความมอยของความคดสรางสรรคไดออกเปน 2 ระดบ คอ ภาวะทเปนนามธรรม กบภาวะทเปนรปธรรม กลาวคอ ภาวะทเปนนามธรรมนน ไดแก การกอเกดและดำารงอยในอารมณ ความรสก อนสบเนองมาจากการรบร ความคด ความเขาใจ และความบนดาลใจ ซงเมอเกดการขบเคลอนใหเปนใหมหรอใหปรากฎขนเปนชนงานหรอความหมายกจะแปรเปนภาวะทเปนรปธรรมใหผอนรบรไดศวกานท ปทมสต (2548, หนา 15)

ภาวะทเปนรปธรรมของความคดสรางสรรคอาจเปนประดษฐการทางวรรณกรรม จตรกรรม คตกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม นาฏกรรม หลกทฤษฎ เรองราว คตปรชญา วตถสงของ บคลกภาพและพฤตกรรมตางๆ ทคนเราสรางหรอกระทำาใหปรากฎแกผอน ทงน ไมวาประดษฐการดงกลาวจะเปนทรบรหรอยอมรบของบคคลโดยทวไปหรอไมกตาม ถาหากวาสงประดฐการนน

21

ผานภาวะทางความคดสรางสรรคทงนามธรรมและรปธรรมแลว กยอมถอวาสงนนคอผลตกรรมของความคดสรางสรรคทงสน (ศวกานท ปทมสต, 2548, หนา 16)

ประพนธศร สเสารจ (2556, หนา 207-206) อธบายลกษณะของความคดสรางสรรคไววา ความคดสรางสรรคจะตองใชความสามารถในการจนตนาการและรวบรวมความรความคดเดมอยางหลากหลายและรวดเรว แลวสรางเปนความร ความคดใหมของตนเอง สามารถคดนอกกรอบได มผลงานการคด สามารถรเรมและสรางสรรคผลงานหรอสงใหมๆ ทเหมาะสมและใชการได เชน งานเขยน งานศลปะ งานสรางสรรค ผลงานอน ๆ ดงนน ในแงมมตางๆ ความคดสรางสรรคมแงมมทแตกตางออกไปอยางกวางขวาง กลาวคอแงผลงาน ทศนคต กระบวนการ และลกษณะการคด การคดสรางสรรคจะตองมความรเรม (Originality) ความคดคลองแคลว (Fluency) และความคดยดหยน (Flexibility)

อารพนธมณ (2557, หนา 37) กลาวถงลกษณะของความคดสรางสรรควา โดยทวไปเมอกลาวถงความคดสรางสรรคมกเขาใจและมงเนนไปทความคดรเรม ซงแททจรงแลวความคดสรางสรรคประกอบดวยลกษณะความคดอนๆ ดวย มใชเพยงแตความคดรเรมเพยงอยางเดยว อยางไรกตาม ความคดรเรมเปนลกษณะสำาคญททำาใหเกดการเรมตนขน แตความสำาเรจของการสรางสรรคกจำาตองอาศยลกษณะความคดอนๆ ประกอบดวย

สรสทธ วทยารฐ (2558, หนา 6) อธบายถงลกษณะความคดสรางสรรควา ความคดสรางสรรค (Creative) เปนกระบวนทางความคดของมนษยทมลกษณะ ดงตอไปน

1. ความคดทเปนบวก (Positive thinking) เปนความคดททำาใหเกดสงทเปนบวก และคำานงถงความสำานกรบผดชอบตอสงคม

22

2. ความคดทใหมแตกตาง หรอพฒนาจากสงทมอยแตเดม และตองดกวา

3. ความคดทรเรมทไมเคยปรากฎมากอน4. ความคดทมคณคา สามารถนำาไปใชประโยชนไดจรงในทาง

ปฎบต (Practical)5. ความคดทมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพสงคมจากทกลาวมาขางตน กลาวไดวาลกษณะของความคด

สรางสรรคทสำาคญ ไดแก รเรมขนใหม แปลก แตกตางจากเดม มคณคา เปนผลบวก มประโยชน นำาไปใชแกปญหาไดด ยดหยน สอดคลองกบสภาพสงคม นอกจากนน ความคดสรางสรรคอาจมลกษณะจากการกอกำาเนดความคดสรางสรรค กลาวคอ อทธพลทางความคดทรบมาตนแบบ พลงของการโตแยงทางความคด และประสบการณ สงแวดลอมในชวตของบคคล ซงเปนบรบทแหงการหลอหลอมชวตของมนษย

1.5 องคประกอบของความคดสรางสรรค

องคประกอบของความคดสรางสรรคจากทฤษฎโครงสรางทางสตปญญาของ J. P. Guilford ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทางสมองทคดไดกวางไกลหลายทศทาง หรอเรยกวา ลกษ“ณะการคดอเนกนย หรอ การคดแบบกระจาย ” “ ” (Divergent thinking) ซงประกอบดวย 1. ความคดรเรม (Originality) 2. ความคดคลองแคลว (Fluency) 3. ความคดยดหยนหรอความยดหยนในการคด (Flexibility) 4. ความคดละเอยดลออ (Elaboration) (อาร พนธมณ, 2557, หนา 37-44) โดยมรายละเอยด ดงน

23

1.5.1 ความคดรเรม

ความคดรเรม (Originality)หมายถง ลกษณะความคดแปลกใหม แตกตางจากความคดธรรมดา หรอความคดงายๆ ความคดรเรม หรอทเรยกวา “Wild Idea” เปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม

ความคดรเรมอาจเกดจากการนำาเอาความรเดมมาคดดดแปลงและประยกตใหเกดเปนสงใหมขน เชน การคดประดษฐเครองบนไดสำาเรจกไดแนวคดจากการทำาเครองรอน

ความคดรเรมจงเปนลกษณะความคดทเกดขนเปนครงแรก เปนความคดทแปลกแตกตางจากความคดเดม และอาจไมเคยมใครนกหรอคดถงมากอน ความคดรเรมจงตองอาศยลกษณะความกลาคดกลาลองเพอทดสอบความคดของตน บอยครงทความคดรเรมจำาเปนตองอาศยความคด จนตนาการ คดเรองและคดฝนจากจนตนาการ หรอทเรยกวาเปนความคดจนตนาการประยกต คอไมใชคดเพยงอยางเดยว แตจำาเปนตองคดสรางสรรคและหาทางทำาใหเกดผลงาน จงเปนสงคกน เชน เคยมผกลาววา คนทคดอยากจะบนนนประหลาดและไมมทางเปนไปได แตตอมาพนองตระกลไรตกสามารถคดประดษฐเครองบนไดสำาเรจ

1.5.2 ความคดคลองแคลว

ความคดคลองแคลว (Fluency) หมายถง ปรมาณความคดทไมซำากนในเรองเดยวกน โดยแบงออกเปน

24

1. ความคดคลองแคลวทางดานถอยคำา (Word Fluency) เปนความสามารถในการใชถอยคำาอยางคลองแคลวนนเอง

2. ความคดคลองแคลวทางดานการโยงสมพนธถอยคำา (Associational Fluency) เปนความสามารถทจะคดหาถอยคำาทเหมอนกนหรอคลายกนไดมากทสดเทาทจะมากไดภายในเวลาทกำาหนด

3. ความคดคลองแคลวทางการแสดงออก (Expressional Fluency) เปนความสามารถในการใชถอยวลหรอประโยค กลาวคอ สามารถทจะนำาคำามาเรยงกนอยางรวดเรวเพอใหไดประโยชนทตองการ จากการวจยพบวา บคคลทมความคลองแคลวทางดานการแสดงออกสงจะมความคดสรางสรรค

4. ความคดคลองแคลวในการคด (Ideatonal Fluency) เปนความสามารถทจะคดสงทตองการภายในเวลาทกำาหนด เชน ใหคดหาประโยชนของกอนอฐมาใหไดมากทสดภายในเวลาทกำาหนดให ซงอาจเปน 5 นาท หรอ 10 นาท

ความคลองแคลวในการคดมความสำาคญตอการแกปญหา เพราะในการแกปญหาจะตองแสวงหาคำาตอบหรอวธการแกไขหลายวธ และตองนำาวธการเหลานนมาทดลองจนกวาจะพบวธการทถกตองตามทตองการ

ความคดคลองแคลวนบเปนความสามารถอนดบแรกในการทจะเลอกเฟนใหไดความคดทดและเหมาะสมทสด กอนอนจงจำาเปนตองคด คดออกมาใหไดมากทสด หลายๆ อยาง และแตกตางกน แลวจงนำาเอาความคดทไดทงหมดมาพจารณาแตละอยาง เปรยบเทยบกนวาความคดอนจะเปนความคดทดทสดและใหประโยชนคมคาทสด โดยคำานงถงหลกเกณฑในการพจารณา เชน ประโยชนทใช เวลา การลงทน ความยากงาย บคลากร

25

1.5.3 ความคดยดหยน

ความคดยดหยนหรอความยดหยนในการคด (Flexibility)หมายถง ประเภทหรอแบบของความคด แบงออกเปน

1. ความคดยดหยนทเกดขนทนท(Spontaneous Flexibility) เปนความสามารถทจะพยายามคดใหหลายประเภทอยางอสระ เชน คนทมความคดยดหยนจะคดไดวาประโยชนของกอนหนมอะไรบางหลายประเภท ในขณะทคนทไมมความคดสรางสรรคจะคดไดเพยงประเภทเดยวหรอ 2 ประเภทเทานน

2. ความคดยดหยนทางดานการดดแปลง(Adaptive Flexibility) มประโยชยตอการแกปญหา คนทมความคดยดหยนจะคดไดไมซำากน เชน ใหเวลา 5 นาท ทานคดวาหวายใชทำาอะไรไดบาง คำาตอบมมากมาย เชน กระบง กระจาด ตะกรา กลองใสดนสอ กระออมเกบนำา เปล เตยงนอน ต โตณะเครองแปง เกาอ เกาอนอนเลน โซฟา ตะกรอ ชะลอม กรอบรป กบเสยบผม ดามไมเทนนส ดามไมแบตมนตน ฯลฯ หรอหากนำาคำาตอบดงกลาวมาจดเปนประเภท กจะจดได 5 ประเภทดงน

ประเภทท 1 เฟอรนเจอร ต เตยงนอน โตะ เกาอ โซฟา –ประเภทท 2 เครองใช กระบง กระจาด ตะกรา กระออม –ประเภทท 3 เครองกฬา ตะกรอ ดามไมเทนนส ดามไมแบ–

ตมนตน ประเภทท 4 เครองประดบ กบเสยบผม –ประเภทท 5 เครองเขยน กลองใสดนสอ –ฉะนน จะเหนไดวา ความคดยดหยนจะเปนตวเสรมใหความคด

คลองแคลวมความแปลกแตกตางออกไปหลกเลยงการซำาซอน หรอ

26

เพมคณภาพความคดใหมากขนดวยการจดเปนหวมดหมและมหลกเกณฑยงขน

นบไดวา ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน เปนความคดพนฐานทจะนำาไปสความคดสรางสรรคไดหลายหมวดหม หลายประเภท ตลอดจนสามารถเตรยมทางเลอกไวหลายๆ ทาง ความคดยดหยนจงเปนความคดเสรมคณภาพใหไดดขน

1.5.4 ความคดละเอยดลออ

ความคดละเอยดลออ (Elaboration)แมวาลกษณะของความคดสรางสรรคประกอบดวยลกษณะความคดหลายๆ ลกษณะ เชน ความคดรเรม ความคดยดหยน ความคดคลองแคลวกตาม แตลกษณะความคดละเอยดลออกจะขาดเสยมได หากปราศจากความคดละเอยดลออแลว กไมอาจทำาใหเกดผลงานหรอผลผลตสรางสรรคขนมาได และตรงจดนเปนจดสำาคญของความคดสรางสรรคทมงเนนผลผลตสรางสรรคเปนสำาคญดวย

กลาวโดยสรป องคประกอบของความคดสรางสรรคตามทฤษฎโครงสรางทางสตปญญาของ J. P. Guilford ประกอบดวย 4 องคประกอบ ไดแก 1. ความคดรเรม (Originality) 2. ความคดคลองแคลว (Fluency) 3. ความคดยดหยนหรอความยดหยนในการคด (Flexibility) 4. ความคดละเอยดลออ (Elaboration) องคประกอบทงหมดนชวยทำาใหบคคลมความสามารถทางสมองทคดไดกวางไกลหลายทศทางจนเปนความคดสรางสรรค

1.6 การพฒนาความคดสรางสรรคในการเขยน

27

ความคดสรางสรรคในการเขยนเปนพรสวรรคสำาหรบบางคน แตเปนความสามารถทเกดจากการฝกฝนสำาหรบอกหลายๆ คน ความคดสรางสรรคในการเขยนจะเกดมขนได ตองเกดจากความกลาคด คดในสงแปลกๆ และกลาทจะเขยนเพอเสนอความคดแปลกๆ ใหมๆ นน โดยใชภาษาทนาอาน เสนอแงมมในการมองทหลากหลายและเปนประโยชนแกสงคม เปนการสรางสรรคสงใหมๆ หรอวธการใหมๆ เพอแกปญหาทเกดมขน (จรยา สมประสงค, 2543, หนา 5)

การพฒนาความคดสรางสรรคเกยวของกบการพฒนาทกษะของมนษยในหลายๆ ดานใหมความสรางสรรค เชน ดานการฟง การอาน การพด การเขยน และการคดนอกเหนอจากทกษะการพดแลว ในกระบวนการพฒนาทกษะดานตางๆ นน การเขยนนบวาเปนทกษะทฝกฝนไดยากทสด ยากกวาทกษะอนๆ

เนองจากทกษะทกษะการเขยนเปนทกษะทรวมประสบการณของกระบวนการอาน การฟง และการคด สะสมไวจนถงระดบทสามารถแสดงออกซงความรและความคดดวยภาษาเขยน ทสามารถสอความหมายใหผอานเขาใจได อกทงยงตองมความประณตในการใชภาษาทสละสลวย มนษยสามารถนำาความคดสรางสรรคทมคณคา แปลกใหม ไปใชเพอการปรบปรงเปลยนแปลงสงทมอยแตเดม หรอประดษฐสงใหมๆ ทเปนประโยชนสำาหรบการพฒนาคณภาพชวต สงคม และสงแวดลอม การเขยนทมจดมงหมายดงกลาวน จดเปนการเขยนสรางสรรค (Creative Writing) และเปนความสามารถทพฒนาได (จรยา สมประสงค,2543, หนา 6)

สำาหรบแนวทางการพฒนาความคดสรางสรรค ทผแนะนำาไวหลากหลาย ทนาสนใจมดงน

ลกขณา สรวฒน (2549, หนา 173-174)กลาวถงแนวทางการพฒนาความคดสรางสรรคตามแนวทางของ Frank E.

28

Williams โดยไดสรปวธการสอนการจดกจกรรมการสอนของครเพอพฒนาความคดสรางสรรค ไวดงน

1. การสอนเกยวกบความคดเหนในลกษณะความคดเหนทขดแยงในตวของมนเอง ความเหนหรอความเชอทฝงใจมานานอาจเปลยนแปลงไปตามสถานการณ แมวาจะหาขอยตไดยาก ทงนขนอยกบเหตผลทประกอบและสนบสนนหรอคดคานขอคดเหนนนๆ เปนการฝกฝนใหคดในสงทแตกตางไปจากรปแบบเดมทเคยมอย ดงนน วธสอนทบมเพาะความคดสรางสรรคจงควรเปดใหมการแสดงความคดเหนและเลอกขอคดเหนมาอภปราย หรอแสดงความคดเหนในชนเรยน

2. การสอนใหคดพจารณาลกษณะตางๆ ทปรากฎอย ในลกษณะทแปลกแตกตางไปกวาทเคยคด รวมทงลกษณะทคาดไมถงอกดวย เชน ใหคดหาสวนใดสวนหนงทเหนวาแปลกไมเหมอนอยางอนของดนสอ ปากกา กระเปา หรอใบไม เปนตน

3. การเปรยบเทยบอปมาอปไมย หมายถง การเปรยบเทยบสงของหรอสถานการณทเหมอน คลายคลง หรอแตกตาง อาจอยในรปของคำาเปรยบเทยบ คำาพงเพย หรอสภาษตกได เชน ลองคดดวาโตะกบรถยนตมลกษณะเหมอนกนอยางไร เปนตน

4. การบอกสงทคลาดเคลอนไปจากความจรง หมายถง การแสดงความคดเหน ระบบงชสงทคลาดเคลอนจากความจรง หรอขอบกพรอง หรอสงทยงไมสมบรณ เชน สมมตวานกเรยนหลงเขาไปในปาเปนเวลานานยงหาทางออกไมไดนกเรยนจะทำาอยางไร

5. การใชคำาถามยวยและการกระตนใหตอบ หมายถง การตงคำาถามแบบปลายเปด และเปนคำาถามทยวยเราความรสกนกคดใหอยากคนควาหาคำาตอบ ซงลกษณะของคำาตอบลกษณะนไมมคำาตอบทถกตองเพยงคำาตอบเดยว แตมหลายๆ คำาตอบ ดงนน โอกาสทนกศกษาจะตอบถกยอมมมาก

29

6. การเปลยนแปลง หมายถง การฝกใหคดถงการเปลยนแปลง ดดแปลง การปรบปรงสงตางๆ ทคงสภาพมาเปนเวลานานใหเปนรปแบบอน และเปดโอกาสใหเปลยนแปลงดวยวธการตางๆ อยางอสระ เชน ถาเกดแผนดนไหวในประเทศไทยแทนทจะเปนประเทศอนโดนเชยการดำาเนนชวตของคนไทยกจะตองมการเปลยนแปลงไปดวย

7. การเปลยนแปลงความเชอ หมายถง การฝกใหนกเรยนเปนคนทมความยดหยน ยอมรบการเปลยนแปลง ผอนคลายความเครงครดตางๆ เพอปรบตนใหเขากบสถานการณใหมๆ เชน ถาโลกนไมมโทรศพทคนจะเปนอยางไร

8. การสรางสงใหมจากโครงสรางเดม หมายถง การฝกใหนกเรยนรจกสรางสรรคสงใหม ๆ กฎเกณฑใหม ความคดใหม หรอคดใหม ทำาใหม โดยอาศยโครงสรางเดม หรอกฎเกณฑเดมทเคยม แตพยายามพลกแพลงใหตางไปจากเดม เชน ใหนกเรยนฟงเรองคางไวแลวใหตอใหจบดวยความคดของพวกเขาเอง

9. ทกษะการคนควาขอมล หมายถง การฝกใหนกเรยนรจกการสำารวจขอมล เชน ลองคดหาคำาตอบวาทำาไมไมจงลอยนำาแตเหลกจมนำา

10. ฝกคนหาคำาตอบจากคำาถามทกำากวมไมชดเจน หมายถง การฝกใหนกเรยนมความอดทนและพยายามทจะคนหาคำาตอบตอปญหาทกำากวม หรอเปนสองนย หรอทาทายความนกคดตางๆ เชน การตอเตมภาพทไมสมบรณโดยการเลอกจากสวนทกำาหนดให

11. สงเสรมการคดเชงญาณ หมายถง การฝกใหรจกการแสดงความรสก ความคดทเกดจากสงเรามาเราอวยวะรบสมผส การคดทางอารมณหรอการคดจากลางสงหรณ เชน สมมตวานกเรยนเปนเกาอใหบอกความรสกของตนเอง

30

12. การปรบตวเพอพฒนาตน หมายถง การฝกใหนกเรยนรจกพจารณาดความพลาดพลงลมเหลว ทเกดขนโดยตงใจหรอไมกตาม แลวหาประโยชนจากความผดพลาดนน เพอนำาไปใชเปนบทเรยนนำาไปสความสำาเรจ

13. ลกษณะบคคลและกระบวนการการคดสรางสรรค หมายถง การใหการศกษาประวตบคคลสำาคญ ทงในเรองของลกษณะพฤตกรรมและกระบวนการคด รวมถงประสบการณของเขาดวย ตวอยาง การเปรยบเทยบประวตบคคลสำาคญ 2 คน หลงจากไดอานหรอฟงจบแลวใหเปรยบเทยบลกษณะนสยของคนทงสองวาเหมอนกนและตางกนอยางไร และอะไรเปนจดสำาคญในชวตของเขา

14. การประเมนสถานการณ หมายถง การฝกใหเราหาคำาตอบโดยคำานงถงผลทเกดขน และความหมายทเกยวเนองกน ดวยการตงคำาถามวาถาเกดสงนแลวผลทเกดขนจะเปนอยางไร

15. พฒนาทกษะการอานอยางสรางสรรค หมายถง การฝกใหรจกคด แสดงความคดเหน แสดงความรสกนกคดตอเรองทอาน

16. พฒนาทกษะการฟงอยางสรางสรรค หมายถง การฝกใหเกดความรสกนกคดในขณะทฟงหลงจากฟงบทความ เรองราว เพอประเมนการศกษาขอมล ความร ซงโยงไปหาสงอนๆ ตอไป เชน การใหนกเรยนฟงเพลงแลวคดทาประกอบเพลง

17. พฒนาทกษะการเขยนอยางสรางสรรค หมายถง การฝกใหแสดงความคดความรสกและจนตนาการดานการเขยน บรรยาย หรอพรรณาใหเหนภาพ ตวอยาง กำาหนดภาพมาใหแลวใหนกเรยนแตงเรองสนจากภาพนน

18. ทกษะการมองเหนภาพในมตตาง ๆ หมายถง การฝกใหแสดงความรสกนกคดจากภาพในแงมมแปลกและใหมทไมซำาซอนของเดม เชน ลองวาดภาพจากเรองสนทไดฟงไปแลว

31

สวนแนวทางการพฒนาความคดสรางสรรคตามทศนะของ ศวกานท ปทมสต (2548, หนา 24) ระบไววา ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทพฒนาได ทงน โดยอาศยแนวทางตอเนองจากการเสรมสรางความคดสรางสรรค โดยเสรมสรางพฒนาใหเหมาะสมกบชวงวยตางๆ ดวยการองแนวทาง ตอไปน

(1) ความรกความผกพนคนเรายอมมความรกความผกพนกบสงใดสงหนงเปนพเศษบาง ไมมากกนอย ดงนน ถาเราสามารถรและเขาใจไดวาบคคลใดมความรกความผกพนอยกบสงใดสงหนงเปนพเศษ เรากยอมสามารถใชเปนชองทางสรางเสรมใหความคดสรางสรรคของบคคลนนพฒนางอกงามไป โดยอาศยแรงจงใจของความรกความผกพนเปนเครองนำาพาไดอยางด ทงน ดวยเหตผลทวาการทคนเราจะคดจะกระทำาสงใดอยางจรงจง ตงใจ และมความสข ยอมตองมตนทนของความรกความผกพนเปนแรงเหนยวนำาอยในจตใจของเขา ความรกจะทำาใหเขารสกด มเจตคตด ปรารถนาดและใฝด พรอมจะมงมนฝาฟนอปสรรคสรางสรรคใหไดสมรก ขณะเดยวกนความผกพนกจะทำาใหเกดความเปนหวง ความใกลชดตดหวใจ ทงความเกยวของกบความปรารถนาทจะดแลรกษา และใสใจใครพฒนาใหดใหงามยงๆ ขน

(2) ความถนดและความชำานาญ ชองทางของความถนดและความชำานาญของแตละบคคลเปนชองทางสำาคญอกชองทางหนง ซงควรใชเปนชองทางสรางเสรมพฒนาความคดสรางสรรค เพราะวาคนเราจะคดและกระทำาการทตนมความถนด และมความชำานาญไดด ไดงาย ไดบรรลเปาหมายและมความสขในการกระทำา ความถนดและความชำานาญจะเปนพนฐานสำาคญของความมนใจ อนจะทำาใหบคคลผนนกลาคดกลาทำาและกลาพฒนางานสรางสรรคของตนไดอยางมพลงยงกวาการคดและการกระทำาในสงทไมถนดและไมชำานาญ

32

(3) ความมเปาหมายปลายทางเปนความมเปาหมายปลายทางในการสรางสรรคนบเปนแรงจงใจสำาคญไมควรละเลย ไมวาความมเปาหมายปลายทางนนจะเพอความภาคภมใจ หรอเพอชอเสยงเกยรตยศ หรอเพอความสำาเรจในการงานอาชพ หรอเพอความบรรลเปาประสงคใดๆ กตาม ยอมเปนเสมอนรางวลแหงการพากเพยร ความมงมน และการพฒนาสรางสรรคเปนอยางยง แตทงนจะตองระมดระวงมใหเปาหมายปลายทางนนเปนตวเรงเราใหคดใหกระทำาอยางไรคณภาพและสำานกทดงาม การหมายเอาเปาหมายปลายทางเปนปจจยในการสรางเสรมพฒนาความคดสรางสรรค จะตองเปนไปเพอปลอบประโลมความเหนอยยาก ใหเปนเพยงผลพลอยได มใชผลทตองมงมนเอาใหได มฉะนนความคดสรางสรรคอาจจะตกอยในทามกลางภาวะเศราหมองของกงวลตอผลแหงเปาหมายทยงมาไมถง จนหาความปตสขจากการทำางานสรางสรรคมไดกได

กลาวโดยสรป การพฒนาความคดสรางสรรคในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร มหลายวธ จากแนวความคดในการสอนเพอสงเสรมความคดสรางสรรคจะพบวามมากมายหลายวธ ขนอยกบความมงหมายของแตละบคคลวาตองการนำาลกษณะของการพฒนาแบบใดไปใช เพราะวาทกรปแบบสามารถทจะนำามาสงเสรมความคดสรางสรรคไดทงสน หรออาจใชหลายรปแบบประกอบกนกได ซงจะทำาใหไดผลดยงขน ความคดสรางสรรคกเปรยบเสมอนฐานของบาน จะเหนวาบานมฐานแขงแรงมกจะทนทานตอสภาพตางๆ ไดฉนใด การคดสรางสรรคกเปนฐานของชวตทชวยใหเดกทจะตองเตบโตเปนผใหญในวนขางหนา เปนบคคลทมชวตทมนคงฉนนน

1.7 กระบวนการบมเพาะความคดสรางสรรค

33

ความคดสรางสรรคนบเปนคณสมบตทมคณภาพกวาความสามารถดานอนๆ ของมนษย บคคลทมความคดสรางสรรคจะสามารถสรางสรรคตนเองและสงแวดลอมใหอยในลกษณะทเหมาะสม พงพอใจ และมชวตเปนสขได ดงนน ความคดสรางสรรคจงควรไดรบการพฒนา และถอเปนเปาหมายหลกทตองมงหวงพฒนาใหเกดขนใหได

ในสมยกอนเราเชอวาความคดสรางสรรคนนเปนพรสวรรคทตดตวคนบางคนมาตงแตเกด แตในปจจบนทเปนยคแหงวทยาการทำาใหความเชอดงเดมทเคยมมาปรบเปลยนไป นกจตวทยาสวนใหญเหนพองตองกนวาความคดสรางสรรคนนเปนความสามารถทมอยในตวมนษยทกคนตงแตเกด เพยงแตมการแสดงออกหรอพฒนาการมากนอยแตกตางกนไป และยงเชอวาความคดสรางสรรคสามารถเพมพนใหมมากขนดวยการฝกฝนอยางสมำาเสมอ(ประพนธศร สเสารจ,2556, หนา 222)

1.7.1 วธการบมเพาะความคดสรางสรรค

โดยธรรมชาตของคนเรานนจะมพฒนาการทางความคดสรางสรรคอยไมมากกนอย แตพฒนาการดงกลาวจะงอกเงยหรอชะงกงนยอมขนอยกบสงแวดลอมและประสบการณชวตทเปนปจจยเสรม สนบสนนหรอสกดกน (ศวกานท ปทมสต, 2548, หนา 15)

อารพนธมณ (2557, หนา 140-141) ระบถงการเรยนการสอนทสามารถบมเพาะความคดสรางสรรควาวธสอนของครควรคำานงถงเรองตอไปน

1. การแสดงออกทางดานความคดสรางสรรคของเดก สามารถแสดงออกทางกจกรรมตางๆ ได เชน การประดษฐ ศลปะ

34

การวาดภาพระบายส ดนตร เตนรำา การเลน ตลอดจนการแกปญหาตางๆ

2. การสรางบรรยากาศความคดสรางสรรคของนกเรยนจะไดรบการสงเสรมใหมขนไดโดยการสรางบรรยากาศในหองเรยนทำาใหนกเรยนรสกเปนอสระ ไมถกควบคมจากระเบยบวนยทเครงครดเกนไป และควรสงเสรมใหนกเรยนแตละคนรจกแกปญหาดวยตนเอง

3. การสอนความคดสรางสรรคจะตองสอนตอเนองกนไปเปนสวนสำาคญ ในทางตรงไดแก การจดกจกรรรมตางๆ ในทางออมไดแก การปรบปรงสภาพแวดลอมตางๆ ตลอดจนความเขาใจเรองพฒนาการความคดสรางสรรคของเดก ระดบความสามารถในการแสดงออก

4. สนบสนนและกระตนการแสดงความคดหลายๆ ดานตลอดจนการแสดงออกทางอารมณ

5. เนนสถานการณทจะสงเสรมความสามารถอนนำาไปสความคดสรางสรรค เชน สงเสรมความคดรเรม ตลอดจนไมจำากดการแสดงออกของนกเรยนใหเปนไปในรปแบบเดยวกนตลอด

6. อยาพยายามหลอหลอมหรอกำาหนดแบบใหนกเรยนคดและมบคลกภาพเหมอนกนไปหมดทกคน แตควรสนบสนนและสงเสรมการผลตสงแปลกๆ ใหมๆ ตลอดจนความคดและวธการแปลกๆ ใหมๆ ดวย

7. อยาเขมงวดกวดขนหรอยดมนอยกบจารตประเพณ ซงยอมรบการกระทำาหรอผลงานอยเพยงสองสามอยางเทานน อยามองวาสงใด นอกเหนอไปจากระเบยบเปนสงทผดหมด

8. อยาสนบสนนหรอใหรางวลเฉพาะผลงานหรอการกระทำาทไดมผทดลองทำาและเปนทยอมรบกนแลว ผลงานแปลกๆ ใหมๆ กนาจะมโอกาสไดรบรางวลหรอคำาชมเชยดวย

35

9. ครจำาเปนตองพฒนาตนเองใหเปนผมบคลกภาพในทางสรางสรรคกอน มเชนนนแมวาครจะมความรความเขาใจในเรองความคดสรางสรรคและทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรคเพยงใด กไมอาจจะทำาใหกระบวนการเรยนการสอนประสบผลสำาเรจตามความมงหมายของการสอน และไมอาจสอนใหเดกเกดความคดสรางสรรคได

1.7.2 ลกษณะพฤตกรรมทมความคดสรางสรรค

ลกษณะพฤตกรรมการแสดงออกของผทมความคดสรางสรรคพฤตกรรมทเปนความคดสรางสรรค (อาร พนธมณ, 2557, หนา 86-87) มดงน

1. อยากรอยากเหน มความกระหายใครรอยเปนนจ2. ชอบเสาะแสวงหา สำารวจ ศกษา คนควา และทดลอง3. ชอบซกถามและถามคำาถามแปลกๆ4. ชางสงสย เปนเดกทมความรสกแปลกประหลาดใจในสงท

พบเหนเสมอ5. ชางสงเกต มองเหนลกษณะทแปลก ผดปกต หรอชองวาง

ทขาดหายไปไดงายและเรว6. ชอบแสดงออกมากกวาจะเกบกด ถาสงสยสงใดกจะถาม

หรอพยายามหาคำาตอบโดยไมรงรอ7. อารมณขน มองสงตางๆ ในแงมมทแปลก และสราง

อารมณขนอยเสมอ8. มสมาธดในสงทตนสนใจ9. สนกสนานกบการใชความคด10. สนใจสงตางๆ อยางกวางขวาง11. มความเปนตวของตวเอง

36

1.7.3 ลกษณะผเขยนทมความสรางสรรค

ลกษณะผเขยนทมความสรางสรรควาผสรางสรรคงานเขยนทด (ชไมพร พรเพญพพฒน,2549, หนา 10-11) ระบถงควรมลกษณะดงน

1. มความคดรเรมและมจนตนาการ ในการทคนเราจะสามารถสรางสรรคงานเขยนขนมาสกชน จำาเปนอยางยงทจะตองมความคดรเรมจดประกายขนมา แลวจงตอยอดออกดอกผลเปนจนตนาการตามลำาดบ ความคดสรางสรรคตางๆ จงเกดตามมา เปนกลไกสำาคญยงของการสรางสรรคงานเขยนทด

2. มความรอบร ความรอบรในทนไมไดหมายความเฉพาะความรทมครอาจารยประสทธประสาทวชาให ทงนยงหมายรวมถงความรนอกหองเรยนหรอประสบการณทไดพบเจอทงทางตรงและทางออม ความรคอวตถดบสำาคญในการสรางสรรคงานเขยน ซงคนเราจะรอบรไดกดวยการแสวงหา ทกหนแหงมวชาความรอยเตมไปหมด ขนอยกบวาเราจะรจกตกตวงใหเกดประโยชนมากทสดตองานททำาไดอยางไร

3. ใชภาษาเปน แนนอนวาตองมความรเรองการใชคำา ประโยค โวหาร สำานวน พงเพย กลาวคอ ใชภาษาไทยไดอยางคนไทยจรงๆ ใชภาษาไดถกตอง เหมาะสม แจมแจง คณสมบตในขอนจะสมบรณไดดวยการฝกฝน เพราะคนเรารอยางเดยวไมพอ ตองใชใหบอย เพอใหเกดความชำานาญ การฝกใชภาษาใหเปนทสำาคญอกประการหนงกคอ การอาน เนองจากการอานเปนบอเกดของความรทงมวล เมออานมากยอมรและสามารถนำามาใชใหเกดประโยชนไดมหาศาล ในการอานเราควรศกษาดแนวทางการใชภาษาของผเขยน แตไมใชเพอมงเลยนแบบ

37

4. หลกเลยงการแสดงความคดเหนในทางทจะทำาใหเกดความเดอดรอนทงแกตนเองและผอน ในคณลกษณะน ผทพลาดจนถงขนมเรองมราวขนโรงขนศาลอาจเรยกไดวา ไมมมารยาท ไมมวญญาณนกเขยนทด เพราะมความสขในการใชปากกาขดเขยนเรองราวกระทบกระทงทำารายจตใจผอน หรอประเภททชอบขดคยลวงความลบคนดงมาเขยนประจานจนตองถกฟองรองขอหาหมนประมาทกม เรองนคนเปนนกเขยนตองพงระวงใหมาก

5. มมารยาทในการเขยน เมอยกขอความของนกเขยนอนๆ มาไวในงานเขยนของตน ตองรจกใหเกยรต โดยการลงชอเจาของผลงาน บอกแหลงทมา ในลกษณะอางองถงทกครง

6. รจกยอมรบฟงความคดเหนของคนอน ความคดเหนของเราใชวาจะถกตองเหมาะสมเสมอไป เราตองรจกยอมรบฟงความคดเหนของคนอน เพอนำามาปรบปรงงานเขยนของเราใหดยงขน

กลาวโดยสรป ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทมอยในตวมนษยทกคนตงแตเกด เพยงแตมการแสดงออกหรอพฒนาการมากนอยแตกตางกนไป และยงเชอวาความคดสรางสรรคสามารถเพมพนใหมมากขนดวยการฝกฝนอยางสมำาเสมอทเรยกวา การ“บมเพาะความคดสรางสรรค นนเอง นอกจากนน พฤตกรรมของผ”ทมความสรางสรรคทสำาคญ คอ ความอยากรอยากเหน มความกระหายใครรอยเปนนจชอบเสาะแสวงหา สำารวจ ศกษา คนควา และทดลอง และมความเปนตวของตวเอง

1.8 อปสรรคทมผลตอความคดสรางสรรค

38

สาเหตททำาใหความคดสรางสรรคไมสามารถพฒนาในทศทางทดเทาทควร อาจสบเนองมาจากอปสรรคตางๆ ทเปนตวขดขวางทคอยหยดชะงกความคดและถาจะวเคราะหอปสรรคทมผลตอความคดสรางสรรค อาจมสาเหตหลายประการ (องธดา ลมปปทมปาณ, 2546, หนา 16) ดงน

1. อปสรรคทางดานอารมณอารมณเปนอคตอยางหนง หากมอคตและไมหลดพนจากอารมณ ไมวาจะเปนอารมณประเภทใด ยอมเปนอปสรรคในการคดสรางสรรค บางครงการปลอยใหเกดความรสกโกรธ ความอจฉารษยาความกงวล อาจเปนอปสรรคททำาใหคดอะไรไมออกหรอดเทาทควร เพราะสมองมแตความหมกมนภายใตอารมณเหลานน

2. อปสรรคทางสงคม เปนเรองของบคคลทขาดความมนใจในตนเอง หรอทนไมไดตอคำาวพากษวจารณ คำาตเตยนจากคนรอบขาง และเหนวาสงทตนคด สราง ทำานนดอยแลว โดยเฉพาะในกรณทสงคมนนไมเปดกวางรบสงใหม ทำาใหการสรางสรรคสงใหมเกดขนไดยาก

3. เปนผยดในอตตา คอ ยดถอความคดของตนเองเปนใหญ ชอบเปรยบเทยบวาความคดของตนเองนนยอมดกวาของผอน โดยจะมองขามขอบกพรองของตนเอง แตจะหาขอบกพรองของผอนเสมอ

4. อปสรรคจากความกลวมนษยมกมความกลวเสมอ กลวพายแพ กลวผดพลาด กลวลมเหลว กลวโง กลวถกหวเราะเยาะ หรอกลวคนอนมองวาตนเองเปนตวประหลาดผดมนษยเหลานลวนเปนอปสรรคทสำาคญยงตอการพฒนาการของความคดสรางสรรคตองแกไขดวย ความเชอมน ตนเอง“ ”

5. อปสรรคความเชอไดแกความเชอเดมๆ ทคดกนมานาน แลวไมคดเปลยนแปลง เชน มนเปนของมนอยางนน หรอ แกไข“ ” “

39

ไมได ทำาใหงานสรางสรรคใหมๆ ไมเกดขน บคคลทขาดความเชอ”มนในตนเอง ไมวาทำาสงใดจะไมมความมนใจเทาทควร พอเจอปญหามากระทบเพยงเลกนอย อาจทำาใหความคดทจะทำากตองหยดชะงกลงทนท เปนผลใหความคดใหมๆ ทตองการนำาเสนอไมสามารถเปนทประจกษแกสาธารณชนได

6. การตองการคำาตอบทถกตองเพยงคำาตอบเดยว การยดตดกบคำาตอบเพยงคำาตอบเดยวคงไมสามารถทจะชวยใหเกดความคดสรางสรรคอะไรไดมากเทาทควร เพราะเหตวาการมแนวทางเลอกเพยงประการเดยวยอมกอผลดนอยกวามแนวทางเลอกหลายทาง

7. อปสรรคการรบร การฟงถอวาเปนพนฐานทสำาคญของการเกดความคดสรางสรรค นนหมายความวา ถาฟงมากกจะเกดความคดทหลากหลายกวาการฟงนอย แตปจจยสำาคญประการหนงคอเมอฟงแลวควรคดวเคราะหตามไปดวย ตองแกดวยการฟง การพด การอาน การเขยน การสมผส การรบรสอยางวเคราะห ไมปลอยผานไปอยางผวเผน

8. การดวนตดสนใจในการประเมนผลความคด เมอเกดความคดใดขนใหหยดรอและพจารณาวาเปนความคดทสรางสรรคแลวหรอไม และขณะเดยวกนควรจะหาความคดเพมเตม เพราะอาจจะเปนความคดทสรางสรรคกวาความคดในครงแรก

9. ไมชอบความโลดโผนหรอสงททาทายความคด บคคลทขาดความกระตอรอรนยอมสงผลใหไมเกดความคดสรางสรรคใดๆ ขนมา ในลกษณะของความแปลกใหมเพราะมแตการอยกบทไมสนใจโลกภายนอก ทำาใหมโลกทศนทแคบ เมอเปนเชนนแลวการพฒนาทางความคดของสมองกจะไมไดรบการกระตนแตอยางใด

10. อปสรรคดานความคด การยดตนเองหรออตตา ไมยอมรบความคดของผอน ไมเปดใจ หรอการดวนตดสนใจ คดไม

40

รอบดานพอ หรอการจำากดความคดตนเอง บคคลทมกจำากดความคดของตนเองดวยการวางกรอบจะทำาใหกระบวนการทางความคดไมเกดขน มแตความคดทซำาซาก ไมมองหลายมม เหลานลวนเปนอปสรรค

กลาวโดยสรป ทกลาวมาทงหมดถอเปนสวนหนงของอปสรรคทางความคดสรางสรรคแตอยางไรกตาม อปสรรคเหลานจะหมดไปไดยอมขนอยกบบคคลนนๆ วาพรอมทจะรบการแกไข ปรบปรง ใหเปนผทมศกยภาพทางความคดอยางสรางสรรคหรอไม

1.9 ความคดสรางสรรคกบงานเขยนเชงวารสารศาสตร

ความคดสรางสรรค (Creative Thinking) มความสำาคญตองานเขยนเชงวารสารศาสตร (Journalistic Writing) พอจะสรปไดเปน 2 ลกษณะ (สรสทธ วทยารฐ, 2558, หนา 15) กลาวคอ

1. ความคดสรางสรรคทเกยวกบขนตอนตางๆ ของการเขยน ตงแตตนจนจบ ซงผลงานไดรบการนำาเสนอสสาธารณชน ไดแก การเลอกหวขอเรอง การเขยน การใชภาษา การตงชอเรอง การใชสำานวนโวหาร เปนตนทผเขยนตองนำาแนวคดของความคดสรางสรรคไปประยกตในการเขยน

2. ความคดสรางสรรคทอยในตวผลงานเขยนเชงวารสารศาสตร กลาวคอ ภายหลงผลงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ผลงานนนมความสรางสรรคในตวผลงานหรอไมอยางไร เชน ผลลพธทเกดขนจากงานเขยน ผลกระทบ เปนตน

ทงน งานเขยนเชงวารสารศาสตร ซงรปแบบงานเขยนเชงวารสารศาสตร เปนการนำาขอมลหรอขอเทจจรงมาเขยนในลกษณะ

41

ขอเขยนเชงวารสารศาสตรในรปแบบตางๆ นอกเหนอจากขาว เชน(1) บทความ (Article) (2) บทบรรณาธการ (Editorial) (3) สารคด (Feature) (4) สารคดเชงขาว (News Feature) (5) รายงานพเศษ (Scoop) เปนตน ผเขยนทมความสรางสรรคจะมจนตนาการทสรางสรรค ซงจะใชจนตนาการนนมาสรางสรรคขอเขยนเหลานใหมความสรางสรรค

สมพร มนตะสตร (2540, หนา 27) กลาววาการเขยนเปนศลปะทตองอาศยกลวธในการเขยนทจะชกจงใจผอานใหตดตามงานเขยนของตนไปจนจบ และเกดความประทบใจในงานเขยนจนกระทงปรารถนาจะตดตามงานเขยนของตนตลอดไป การเขยนเปนศลปะชนสง เปนการสอสารความร ความคด ประสบการณ ตลอดจนความรสก และทศนคตของผเขยนไปสผอาน การเขยนเปนทงศาสตรและศลป ในดานศาสตรนนสามารถจะหาไดจากเอกสารขอมลทงทางตรงและทางออม แตศลปะการเขยนนนแมวาจะเปนเรองเฉพาะตน แตกอาจจะศกษาแนวทางการเขยนของนกเขยนทมชอเสยงไวศกษากลวธ และถอเปนแบบฝกหดของตนในการฝกฝนการเขยนตอไปได ศลปะของการเขยนทนาสนใจศกษามหลายระดบ แตในสวนของศลปะการใชจนตนการสรางสรรคนน เปนศลปะในการเขยนใหผอานมองเหนภาพในความนกคด ในจนตนาการ และจนตนาการทผเขยนนำามาถายทอดนนสามารถทำาใหอานพลอยมจนตนาการสรางสรรคตามไปดวย ลกษณะของการใชภาษาสรางจนตนาการนมหลายลกษณะ

กลาวโดยสรปวาความคดสรางสรรคมความเกยวของกบกระบวนการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรทกขนตอน ตงแตการเลอกเรอง การหาแหลงขอมมล การสมภาษณ การรวบรวมขอมล จนไปถงการเขยนเรอง การกลาวคอ การใชภาษาอยางมศลปะและกลวธเพอสอสารอยางสรางสรรค นำาไปสการสราง

42

จนตนาการใหเกดขนในจตใจของผอาน อนจะทำาใหผอานไดคดและกระทำาการอยางสรางสรรคสงคมตอไป

สรป

ความคดสรางสรรคเปนสงทมความแปลกใหมไมเคยมมากอน มคณคาคอสามารถใชงานได เปนทยอมรบวามความถกตอง มความเปนตวของตวเอง ไมซำาแบบใคร แตกมคณคาในตวเอง แตความคดสรางสรรคตองมความยดหยนสามารถเชอมโยงสมพนธองคประกอบแบบใหมๆ ได ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรคพจารณาไดเปน 2 แนวทาง คอ 1. ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรควาดวยความสมพนธระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรค ซงแบงเปน 2 กลม คอ กลมทมองวาความคดสรางสรรคกบสตปญญามความสมพนธกน และอกกลมมองวาระหวางสตปญญาและความคดสรางสรรคไมมความสมพนธกน และ 2. ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรควาดวยจตวทยาซงมหลายทฤษฎ ไดแก จตวเคราะห พฤตกรรมนยม มนษยนยม และการพฒนาความคดสรางสรรคลกษณะของความคดสรางสรรคทสำาคญ ไดแก รเรมขนใหม แปลก แตกตางจากเดม มคณคา เปนผลบวก มประโยชน นำาไปใชแกปญหาไดด ยดหยน สอดคลองกบสภาพสงคม นอกจากนน ความคดสรางสรรคอาจมลกษณะจากการกอกำาเนดความคดสรางสรรค คอ อทธพลทางความคดทรบมาตนแบบ พลงของการโตแยงทางความคด และประสบการณ สงแวดลอมในชวตของบคคลสวนองคประกอบของความคดสรางสรรคม 4 องคประกอบ ไดแก 1. ความคดรเรม 2. ความคดคลองแคลว 3. ความ

43

คดยดหยนหรอความยดหยนในการคด และ 4. ความคดละเอยดลออ ทงหมดนชวยทำาใหบคคลมความสามารถคดสรางสรรคการพฒนาความคดสรางสรรคในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร มหลายวธขนอยกบความมงหมายของแตละบคคลวาตองการนำาลกษณะของการพฒนาแบบใดไปใช ความคดสรางสรรคสามารถเพมพนใหมมากขนดวยการฝกฝนอยางสมำาเสมอทเรยกวา การบมเพาะความคดสรางสรรค“ ความคดสรางสรรคมความเกยวของกบกระบวนการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรทกขนตอน ตงแตการเลอกเรอง การหาแหลงขอมมล การสมภาษณ การรวบรวมขอมล จนไปถงการเขยนเรอง กลาวคอ การใชภาษาอยางมศลปะและกลวธเพอสอสารอยางสรางสรรค นำาไปสการสรางจนตนาการใหเกดขนในจตใจของผอาน อนจะทำาใหผอานไดคดและกระทำาการอยางสรางสรรคสงคมตอไป

กจกรรมทายบท

1. ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนสรางสรรคในสอวารสารศาสตรมาฝกวเคราะหในชนเรยน2. แบงนกศกษาออกเปนกลมยอย 4 กลมเพอใหฝกปฏบตวเคราะหลกษณะของความคดสรางสรรคจากตวอยางงานเขยนสรางสรรคในสอวารสารศาสตร3. ใหนกศกษาในชนแลกเปลยนความคด ในหวขอเรอง ลกษณะ“ของความคดสรางสรรคทมในงาน

44

เขยนเชงวารสารศาสตร จากตวอยางงานเขยนสรางสรรคในสอ”วารสารศาสตรทนกศกษานำามา เปนตวอยาง4. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 1

คำาถามทบทวน

1. จงนยามความหมายของความคดสรางสรรคมาพอเขาใจ2.จงอธบายวาเหตใดการนำาไปใชประโยชนจงมความสำาคญในความคดสรางสรรค3.จงแสดงความคดเหนวาแนวคดทวาความคดสรางสรรคเปนของสงแวดลอมมความเกยวของกบ การพฒนาทกษะการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรอยางไร4. เหตใดทฤษฎความคดสรางสรรคเชงจตวทยามความสำาคญตอความคดสรางสรรคและการเขยน5.จงระบวาองคประกอบของความคดสรางสรรความเรองใดบาง6.จงกลาวถงความสำาคญของความคดสรางสรรค7.จงอธบายลกษณะของความคดสรางสรรคพอสงเขป8.จงกลาวถงระดบของความคดสรางสรรคอยางละเอยด9.จงสรปกระบวนการความคดสรางสรรคพรอมยกตวอยางประกอบ10.จงยกตวอยางแนวทางการสอนเพอพฒนาความคดสรางสรรค

45

เอกสารอางอง

เกศน จฑาวจตร. (2557). การเขยนสรางสรรคทางสอสงพมพ.(พมพครงท 2). นครปฐม: มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2545). การคดเชงสรางสรรค. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ซสเซส มเดย.

จรยา สมประสงค (2543).ความคดสรางสรรคกบการเขยน. กรงเทพฯ: คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยเซนตจอหน.

ชไมพร พรเพญพพฒน. (2549). เขยนได เขยนเปน. กรงเทพฯ: วฒนาพานช.

เถกง พนธเถกงอมร. (2536). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. โครงการตำาราและเอกสารวชาการ สถาบนราชภฏนครศรธรรมราช.

ทวศกด ปนทอง. (2555). การพฒนาทกษะการเขยน. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

ประดบ จนทรสขศร. (2542). กระบวนการคดเพอการเขยนสารคด. กรงเทพฯ: โครงการตำาราวชาการราชภฏเฉลมพระเกยรตฯ สถาบนราชภฏสวนดสต.

ประพนธศร สเสารจ. (2556). การพฒนาการคด. กรงเทพฯ: โรงพมพหางหนสวนจำากด 9119 เทคนคพรนตง.

ประสาร มาลากล ณ อยธยา. (2545). ความคดสรางสรรค : พรสวรรคทพฒนาได.(พมพครงท 2).กรงเทพฯ: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

46

ปราณ สรสทธ. (2549). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: แสงดาว.

พนา ทองมอาคม. (ม.ป.ป.). หลกเบองตนการเขยนโฆษณาสงพมพ. กรงเทพฯ: คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ราชบณฑตยสภา. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

ลกขณา สรวฒน. (2549). การคด (Thinking). กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

สมพร มนตะสตร แพงพพฒน. (2540). การเขยนเพอการสอสาร.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

สมศกด ภวภาดาวรรธน. (2537). เทคนคการสงเสรมความคดสรางสรรค.(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

สรสทธ วทยารฐ. (2549). เรยนรวธการและงาน : บรรณาธการสอสงพมพ. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

----------------.(2558). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการบรรยายวชา CJR2201 กลมสาขาวชานเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. (เอกสารอดสำาเนา).

ศวกานท ปทมสต. (2548). การเขยนสรางสรรค ไมยากอะไรเลย. กรงเทพฯ: นวสาสนการพมพ.

อารพนธมณ. (2557). ฝกใหคดเปน คดใหสรางสรรค. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

องธดา ลมปปทมปาณ. (2546). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการสอน ภาควชาสอสาร

47

มวลชน คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง. (เอกสารอดสำาเนา).

Guilford, J.P. (1967). The Nature of Human Intelligence. New York: McGraw-Hill.

48

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 2

หวขอเนอหา1. ความหมายและความสำาคญของการสอสาร

1.1 ความหมายของการสอสาร1.2 ความสำาคญของการสอสาร

2. กระบวนการของการสอสาร3.กระบวนการของการเขยน

49

4. การวางแผนการเขยน4.1 การกำาหนดจดมงหมายการเขยน4.2 การวเคราะหผอาน4.3 การเลอกหวขอเรอง

5.การวางโครงเรอง5.1 ความหมายของการวางโครงเรอง5.2 ความสำาคญของการวางโครงเรอง5.3 ขนตอนการวางโครงเรอง5.4 รปแบบการวางลำาดบความคดในโครงเรอง

6. การลงมอเขยน6.1 การยอหนา6.2 สำานวนโวหารในการเขยน

7.การตรวจแกไขขอเขยน7.1 การตงชอเรอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความหมายและความสำาคญ

ของการสอสารได2. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงสาระสำาคญของกระบวนการเขยนได3. เพอใหนกศกษาสามารถวางแผนการเขยนได

4. เพอใหนกศกษาสามารถวางโครงเรองและตงชอเรองได

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน

50

1.2 การสาธตตวอยางผลงานเขยน1.3 การฝกปฏบต

1.4 การนำาเสนอผลงาน1.5 การอภปรายกลมยอย

2. กจกรรมการเรยนการสอน 2.1 ใหนกศกษาฝกปฏบตวางแผนการเขยน โดยใชสถานการณปจจบนมากำาหนด ประเดนการเขยนบทความ2.2 ใหฝกปฏบตวางโครงเรองการเขยนบทความแสดงความคดเหน

2.3 ใหฝกปฏบตตงชอเรองจากเหตการณขาว 2.4 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 2

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2.สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางบทความประเภทบทความแสดงความคดเหนจาก

สอวารสารศาสตร4. ตวอยางการตงชอเรองในงานเขยนสรางสรรคเชง

วารสารศาสตร

การวดและประเมนผล 1. การวดผล1.1 ผลงานฝกปฏบตของนกศกษา 3 ชน คอ (1) การ

วางแผนการเขยน (2) การวาง

51

โครงเรอง และ (2) การตงชอเรอง1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมในการเรยนโดยการรวมฝกปฏบต 2. การประเมนผล 2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชนเรยน 2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 2พนฐานของการเขยน

การเขยนเกดจากการมแรงบนดาลใจของผเขยนทจะเขยนดวยตวเอง และบางกรณผเขยนไดรบมอบหมายใหเปนผเขยน หลงจากผเขยนตดสนใจจะเขยนแลว กอาจสำารวจโอกาสตางๆ ทจะทำาใหงานเขยนมโอกาสประสบความสำาเรจ รวมไปถง การแสวงหาแหลงเผยแพรงานเขยน การเขยนเปนกระบวนการสอสารทมขนตอน อยางนอยทสดจะตองมการกำาหนดจดมงหมายหรอวตถประสงคของการเขยน การเลอกเรอง การวางโครงเรอง การหาขอมล การลงมอเขยน การปรบแกไข และนำาเสนอผลงานเขยน งานเขยนจงจะมความสมบรณ และเสรจทนเวลา กระบวนการเขยน โดยพนฐานม 4 ขนตอน คอ 1. การวางแผนการเขยน 2. การวางโครงเรอง 3. การเขยน และ 4. การตรวจแกไขกระบวนการเขยนขางตนนนบเปนกระบวนการสอสารทมความสำาคญของการดำารงชวตประจำาวนของมนษย และการอยรวมกนเปนสงคมมนษย เนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบพนฐานของการเขยน อาท ความหมาย ความสำาคญ กระบวนการของการสอสาร กระบวนการของการเขยน การวางแผนการเขยน การวางโครงเรอง การลงมอเขยน และการตรวจแกไขขอเขยน

52

2.1 ความหมายและความสำาคญของการสอสาร

การสอสารเปรยบเสมอนสายใยของสงคมมนษย มความเกยวของกบชวตมนษยในดานตาง ๆ สงคมมนษยทมการรวมตวยอมมการสอสารเปนกจกรรมทางสงคมททำาใหมนษยสามารถเรยนรชงกนและกน ถายทอดประสบการณ ความคดจากรนสรน โดยอาศยภาษาพด ภาษาเขยนทมพฒนาการมาเปนลำาดบ ดงนน ในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรจงตองทำาความเขาใจความหมายและความสำาคญของการสอสาร

2.1.1 ความหมายของการสอสาร

การสอสาร (Communication) หมายถง กระบวนการในการถายทอด หรอแลกเปลยนสารระหวางคสอสาร โดยผานสอ เพอใหเกดความเขาใจรวมกน ซงเปนกระบวนการในการสรางความหมายรวมกนระหวางคสอสาร ซงมปฏสมพนธตอกนและกนตอเนองตลอดกจกรรมการสอสาร โดยมวตถประสงคเพอสรางความสมพนธและความเขาใจระหวางกน (ภากตต ตรสกล, 2549, หนา 37)

2.1.2 ความสำาคญของการสอสาร

ความรและทกษะทเกยวของกบการสอสารถอวามความสำาคญและมประโยชนตอมนษยมากทสด เนองจากการสอสารเปนกจกรรมสวนสำาคญอยางยงในการดำารงชวตและการประกอบอาชพ ความสามารถในการสอสารทมประสทธภาพจะเปนตวกำาหนดและสงผลใหการดำารงชวตของมนษยเกดประสทธผลสงสด (ภากตต ตรสกล, 2549, หนา 14)

53

การสอสารมความสำาคญตอมนษยและสงคมในแงมมตางๆ มากมาย ซงภากตต ตรสกล (2549, หนา 15-19) ประมวลไว มดงน

1. ความสำาคญตอชวตประจำาวนของมนษย(1) การสอสารเปนเครองมอในการสนองตอบความตองการ

และความพงพอใจของมนษย มนษยใชการสอสารเปนเครองมอในการแสวงหาปจจยสในการดำารงชพและตอบสนองความตองการสวนตนตามแนวคดความตองการ 5 ขนของอบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow) ใชการสอสารเปนสวนเชอมโยงตนเองกบสงคม และใชการสอสารเพอสนองความพงพอใจของตน

(2) การสอสารชวยใหมนษยเขาใจตนเองและสงแวดลอมรอบตว มนษยพดหรอสอสารกนเพอสรางความเปนมนษยใหแกตน ในวยเดกมนษยใชการสอสารกบบคคลอนเพอเรยนรหรอรจกตนเองดวยการเลยนแบบพฤตกรรมบคคลรอบตวแลวสงสมมาเปนบคลกภาพของตน เมอโตขนมนษยเรมเรยนรการใชสญลกษณตางๆ ในการสอสารดวยการมปฏสมพนธกบบคคลอนมากยงขน ซงสงผลใหมนษยสามารถขยายขอบเขตประสบการณของตนออกไปกวางขนตามลำาดบ พฤตกรรมดงกลาวเกดจากการสอสาร หากปราศจากการสอสารมนษยคงไมสามารถเรยนรตนเองและโลกรอบตวได

(3) การสอสารเปนเครองมอสำาคญในการสรางและธำารงรกษาความสมพนธทดระหวางกน วตถประสงคสำาคญประการหนงในการสอสารของมนษยคอ การสรางเสรมความสมพนธทดระหวางกน ทงน เนองจากมนษยสวนใหญตองการความรกและเปนทรกของของบคคลอน นอกจากนน ความพงพอใจทมนษยไดรบ และความสำาเรจในอาชพการงานลวนแลวแตเกดจากความสมพนธทดระหวางกน จงใชเวลาสวนใหญในการเรยนรซงกนและกน รวมทง

54

เพอเปนรากฐานในการสรางสรรคความเขาใจทดใหเกดขนระหวางกน

(4) การสอสารชวยเสรมสรางสขภาพจตใจและรางกายของมนษยใหดขน การพบปะพดคยกบบคคลอนชวยใหคนมสขภาพกายและสขภาพจตทดขน สวนคนทไมชอบพบปะผคนมกมอาการเครยด มแนวโนมปวยเปนโรคตางๆ และเสยชวตเรว บคคลทชอบเกบตวและไมคอยไดพบปะผคนมแนวโนมจะตายกอนถงวยอนควร สรปวาสขภาพจตและสขภาพกายมความสมพนธกบระดบปฏสมพนธหรอการสอสารกบบคคลอน

(5) การสอสารคอทกษะสำาคญซงสงผลตอความสำาเรจในวชาชพมนษย ทกษะการสอสารสงผลตอประสทธภาพในการทำางานของมนษย การสอสารทมประสทธภาพจะเปนตวกำาหนดวธการวางแผน การปฏบตงาน การแกไขปญหาจงเกดจากการทำางาน ความสามารถในการแสดงความคดเหนใหบคคลอนรบรและเขาใจ รวมทง ความสามารถในการเขาใจความคดเหนของบคคลอน ซงลวนแลวแตเปนปจจยใหมนษยประสบความสำาเรจหรอความลมเหลวในการประกอบอาชพอยางหลกเลยงไมได การสอสารจงเปนหวใจสำาคญประการหนงของความสำาเรจในวชาชพของมนษยนนเอง

2. ความสำาคญตอความเปนสงคม(1) การสอสารเปนพนฐานของสงคมภาษาพดและภาษาเขยน

คอจดเรมตนของความคดมนษยและเปนพนฐานในการดำารงอยรวมกนในสงคมมนษยชาต มนษยใชภาษาเปนเครองมอพนฐานสำาคญในการดำารงชวตอยรวมกน การสอสารจงเปนเสมอนปจจยในการหลอมหลอมความเปนสงคม และยงเปนวถทางของมนษยในการสรางสรรคความคดและจนตนาการของตนอกดวย การสอสารและสงคมเปรยบเสมอนเหรยญสองดานของเหรยญหนงเหรยญซง

55

แยกกนไมได หากไมมการสอสารกไมมสงคมและหากไมมสงคมกคงไมตองสอสาร

(2) การสอสารเปนทกษะทจำาเปนของสงคม สงคมจะอยอยางสงบสขตองอาศยปจจยหลายประการ อาท สมพนธภาพทดระหวางสมาชกของสงคม การสรางปฏสมพนธระหวางสมาชกเพอเรยนร รบร และสนองตอบความตองการของกนและกน รวมทง การสรางความเขมแขงใหหเกดขนกบสงคมของตน การสอสารจงเปนทกษะทจำาเปนของสงคม ซงจะเออใหสมาชกของสงคมและสงคมดำารงอยได

(3) การสอสารเปนเครองมอสำาคญในกระบวนการสงคมประกตหรอกระบวนการขดเกลาทางสงคม (Socialization) หากมนษยซงมภมหลงและประสบการณทแตกตางกนตองมาอยรวมกนในสงคมและดำาเนนชวตตามทตองการ สงคมคงสบสนวนวายและคงไมสามารถดำารงอยได เมอมนษยเขาไปเปนสมาชกของสงคมใดจงตองผานกระบวนการขดเกลาทางสงคมโดยการเรยนรจดมงหมาย กฎ ระเบยบ แนวปฏบต ขอหาม ฯลฯ ซงเปนกรอบของสงคมใหสมาชกดำารงชวตไดอยางปกตสข ใหสงคมเขมแขง ซงเกดขนไดโดยอาศยกระบวนการสอสาร

(4) การสอสารคอเครองมอในการรายงานความเคลอนไหวของสงคมและควบคมสงคม ดวยเหตทสงคมประกอบดวยสวนยอยหรอหนวยยอยตางๆ มากมาย ซงเกยวพนกบชวตความเปนอยของสมาชกในสงคม การเปลยนแปลงเคลอนไหวใดๆ ในสงคมจงสงผลกระทบตอสมาชกในสงคมอยางหลกเลยงไมได การสอสารจงเขามามบทบาทในการรายงานเหตการณทงหลายใหสมาชกไดรบทราบเพอปองกนไมใหเกดความสบสนวนวาย จนสงผลกระทบตอความมนคงของสงคม

56

(5) การสอสารเปนเครองมอในการถายทอดภมปญญาและมรดกทางวฒนธรรมของสงคม การสอสารเปนสวนหนงของวฒนธรรมและไมสามารถแยกออกจากกนได ดงนน การดำารงชวตอยในสงคม การเรยนร การปฏบต การถายทอด รวมทง การรกษาภมปญญาและมรดกทางวฒนธรรมจงเกดขนโดยอาศยการสอสาร

(6) การสอสารเปนปจจยสนบสนนใหเกดการพฒนาสงคม นอกจากการสอสารจะเปนสายใยเชอมโยงสวนตางๆ ของสงคมเขาไวดวยกนแลว การสอสารยงมสวนสำาคญในการพฒนาใหสงคมเขมแขงและกาวหนาโดยทำาหนาทในการเผยแพรนวตกรรม (Diffusion of Innovation) ทำาใหเกดการเปลยนแปลงความร ทศนคต และพฤตกรรมของสมาชกในสงคม ไปในทศทางทเออตอการพฒนา

3. ความสำาคญตอการเมองการปกครองระบอบประชาธปไตย

(1) การสอสารเปนเครองมอในการสงเสรมสนบสนนการเมองการปกครอง การสอสารเปนเครองมอในการเสรมสรางความรความเขาใจ ทศนคต และพฤตกรรมทถกตองชดเจน สอดคลอง และเอออำานวยตอระบบการเมอง การปกครอง โดยเฉพาะในการปกครองระบอบประชาธปไตย ซงตองอาศยการมสวนรวมของประชาชนในประเทศ การสอสารจงเปนสงจำาเปนทรฐบาลตองใชในการเสรมสรางความรความเขาใจและการมสวนรวมของประชาชนในการเมองการปกครอง

(2) การสอสารเปนเครองมอของรฐในการบรหารประเทศ รฐบาลจำาเปนตองใชการสอสารเพอประสานกบสวนราชการและหนวยงานภาคเอกชนเพอเสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบนโยบายการบรหาราชการ เพอวนจฉยสงการ หรอประสานใหเกดการปฏบตงานทสอดคลองกบนโยบาย เพอตดตามผลและประเมน

57

ผลการปฏบตตามนโยบาย ฯลฯ ทงน เพอประโยชนและความสงบสขเรยบรอยของประชาชนและประเทศโดยรวม

(3) การสอสารเปนเครองมอของรฐในการสอสารขอมลขาวสารระหวางรฐกบประชาชน รฐบาลจำาเปนตองสอสารขอมลขาวสาร เพอสรางความเขาใจทถกตองและสรางการยอมรบและการสนบสนนจากประชาชน

(4) การสอสารเปนเครองมอในการปฏรประบบราชการและระบบการเมองใหมประสทธภาพและสนองตอบแนวคดเรองธรรมาธบาล (Good Governance) ซงเปนการปกครองทยดหลกกฎหมาย หลกความยตธรรม หลกคณธรรม และหลกความโปรงใส

(5) การสอสารเปนเครองมอสำาคญในการเสรมสรางความสมพนธทดกบประเทศอนๆ ในสงคมโลก เพอใหเกดความรวมมอในระดบตางๆ

4. ความสำาคญตอระบบเศรษฐกจ(1) การสอสารเปนเครองมอสำาคญในการบรหารองคการ ใน

แตละวนหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชนมภารกจเกยวของกบการแลกเปลยนขาวสารขอมล การประสานใหเกดความรวมมอทงภายในและภายนอกหนวยงาน การพฒนาศกยภาพของบคลากร การแกปญหา ฯลฯ ภารกจเหลานเกดขนโดยอาศยการสอสารเปนพนฐานทงสน ดงนน การสอสารทมประสทธภาพจงเปนปจจยสำาคญประการหนงซงเออใหองคการประสบความสำาเรจ และบรรลผลตามวตถประสงคทตงไว

(2) การสอสารเปนเครองมอในการใหขาวสารขอมลทางเศรษฐกจ ขอมลขาวคอองคประกอบสำาคญประการหนงซงสงผลให

58

เกดการตดสนใจทถกตองในการดำาเนนการทางธรกจ การสอสารจงมสวนสำาคญยงในการเผยแพรและแลกเปลยนขาวสารขอมลทชดเจน ถกตอง และเพยงพอตอกระบวนการตดสนใจดงกลาว

(3) การสอสารชวยใหเกดการขยายตวของเศรษฐกจ การสอสารการตลาดในรปแบบของการโฆษณา การประชาสมพนธ การสอสารองคกร ชวยใหเกดการขยายตวทางธรกจ ภาพลกษณขององคการ สนคา บรการ และตราสนคาซงเกดจากการสอสารเพอการประชาสมพนธมสวนสำาคญในการตดสนใจของผรวมลงทนและผบรโภค ควบคไปกบกลยทธการโฆษณาและการสอสารการตลาดในรปแบบตางๆ เพอเพมยอดขายและสวนแบงทางการตลาด นอกจากนน การสอสารยงเปนเครองมอสำาคญขององคการในการสงเสรมและสนองแนวคดเรองคณภาพและความพงพอใจของลกคาไดดวยเชนกน

(4) การสอสารคอเครองมอในการสงเสรมการดำาเนนงานดานแรงงานสมพนธ การสอสารชวยสงเสรมใหเกดความสมพนธและความเขาใจทดระหวางผประกอบการกบพนกงานหรอลกจาง เพอใหเกดความรวมมอรวมใจในการเสรมสรางคณภาพใหแกสนคาหรอบรการ ซงสงผลโดยตรงแกผบรโภค และองคการโดยรวม

(5) การสอสารชวยสงเสรมใหเกดความสมพนธระหวางบคคลและหนวยงานทเกยวของในการประกอบธรกจ การสอสารชวยสงเสรมใหเกดความสมพนธระหวางผประกอบการดวยกนเอง กบรฐและสงคม ซงจะเออใหเกดความรวมมอในการพฒนาระบบเศรษฐกจเสรอยางเตมรปแบบ

59

ตารางท 2.1 แสดงการเปรยบเทยบวตถประสงคในการสอสารของผสงสารและผรบสาร

วตถประสงคของผสงสาร วตถประสงคของรบสาร1. เพอบอกหรอแจงใหทราบ

(To inform)1. เพอทราบหรอเขาใจ

(To understand)2. เพอสอนหรอใหการศกษา

(To teach or educate)2. เพอเรยนรหรอศกษา

(To learn)3. เพอสรางความพงพอใจหรอให

ความบนเทง (To Please or entertain)

3. เพอความพงพอใจหรอรบความบนเทง(To enjoy)

4. เพอเสนอหรอโนมนาวใจ (To propose or persuade)

4. เพอกระทำาหรอตดสนใจ(To dispose or decide)

ทมา : ภากตต ตรสกล, (2553, หนา 28).

กลาวโดยสรปการสอสารมความสำาคญตอมนษยและสงคมในแงมมตาง ๆอาทมความสำาคญตอชวตประจำาวนของมนษย มความสำาคญตอความเปนสงคม มความสำาคญตอการเมองการปกครองระบอบประชาธปไตย และมความสำาคญตอระบบเศรษฐกจ ดงทไดกลาวแลวขางตน

2.2 กระบวนการของการสอสาร

กระบวนการสอสาร (Communication Process) หมายถง ขนตอนของการสอสาร จากผสงสาร (Sender) ไปยงผรบสาร (Receiver) โดยผานชองทางในการสอสาร (Channel) และจะมปฏกรยาสะทอนกลบ (Feedback) ในกระบวนการสอสารนน ผสงสารจะทำาหนาทสงสารบางขณะและจะทำาหนาทเปนผรบสารบางขณะ กระบวนการสอสาร ประกอบดวย 8 สวน ไดแก แหลงขาวสาร ผรบ

60

เครองรบความรสก ตวนำาสารสาร การตอบสนอง ปฏกรยาสะทอนกลบ สถานการณหรอบรบท แสดงใหเหนวาการสอสารมลกษณะไมหยดนงอยกบท เปนกระบวนการทมการเคลอนไหวตลอดเวลาทมการสอสารเกดขน

ภากตต ตรสกล (2549, หนา 91) ระบวา กระบวนการสอสารเกดจากปฏสมพนธระหวางองคประกอบแตละองคประกอบในกระบวนการสอสาร ซงมความสมพนธตอกนและกน (Interdependent) พรอมกนหรอในเวลาเดยวกน (Simulataneously) และตอเนองกนไป (Continuously) ตลอดกจกรรมสอสาร ดงนน แตละองคประกอบจงมอทธพลซงกนและกน

การสอสารของมนษยมองคประกอบของกระบวนการสอสารพนฐาน 4 องคประกอบคอ

1. ผสงสาร (Sender) หมายถง บคคลหรอกลมบคคลซงเปนผรเรม หรอเปนจดเรมตนในการสงสารไปยงผรบสาร

2. ผรบสาร(Receiver) หมายถงบคคลหรอกลมบคคลทไดรบสาร ซงสงมาจากผสงสารหรอนยหนงผรบสารกคอจดหมายปลายทางของสาร (Destination)

3. สาร(Message) หมายถง ผลผลตทเกดจากการเขารหสของผสงสาร เพอสงไปยงผรบสาร และกระตนใหผรบสารเกดการตอบสนอง

4. สอ(Medium) หมายถง พาหนะในการนำาสารจากผสงสารไปยงผรบสาร

อยางไรกตาม หากพจารณาจากสถานการณจรงแลวจะพบวา ในกระบวนการสอสารของมนษยยงมองคประกอบอน ซงมความ

61

ความสำาคญและมสวนในการเสรมสรางใหเกดความหมายทชดเจน หรอรบรความหมายรวมกนระหวางคสอสารอก 5 องคประกอบ ไดแก บรบทของการสอสารหรอสงแวดลอมทางการสอสาร สงรบกวนการสอสารและปฏกรยาตอบกลบ ผลของการสอสาร และจรยธรรมในการสอสาร

2.3 กระบวนการของการเขยน

การเขยนเปนกระบวนการทมขนตอน การเขยนเพองานนเทศศาสตรอยางนอยทสดจะตองมขนตอนการกำาหนดจดมงหมายหรอวตถประสงคของการเขยน การเลอกเรอง การวางโครงเรอง การหาขอมล การลงมอเขยน การปรบแกไข และนำาเสนอผลงานเขยนงานเขยนจงจะมความสมบรณ และเสรจทนเวลา กระบวนการเขยนเพองานนเทศศาสตรแตละดาน เชน การเขยนเพองานวารสารศาสตร การเขยนเพองานประชาสมพนธและสอสารองคกร การเขยนเพองานโฆษณาและสอสารการตลาด การเขยนเพองานวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน การเขยนเพองานภาพยนตร การเขยนเพอสอออนไลนหรอสอดจทลและสออนๆ มความแตกตางกนไปในรายละเอยด ซงนกศกษาตองทำาความเขาใจเพมเตม และศกษาในระดบชนปตอๆ ไป

กระบวนการการเขยนเพองานนเทศศาสตร โดยทวไปมพนฐาน 4 ขนตอนหลก ทนกศกษาสามารถนำาไปปรบใชในงานเขยนเพองานนเทศศาสตรประเภทตางๆ ไดแก

1. การวางแผนการเขยนซงเปนขนตอนทเกดขนกอน อาท การกำาหนดจดมงหมายหรอวตถประสงคในการเขยน การวางแผนการเขยน การวเคราะหผอาน การเลอกหวขอเรอง เปนตน

62

2. การวางโครงเรอง เปนการจดระบบขอมลหรอความคดทงหมด แลวกำาหนดขอบขายของเนอหาทจะเขยนหลงจากผเขยนไดตดสนใจเลอกหวขอเรองทจะเขยน และไดรวบรวมขอมล รวมทง วเคราะหขอมลมาแลว

3. การลงมอเขยนในการเขยนมประเดนสำาคญทตองคำานงถง อาท หลกการยอหนา การใชสำานวนโวหาร เปนตน

4. การตรวจแกไขขอเขยน เชน การตงชอเรอง การตรวจดความถกตองทางภาษาของขอความ เนอหา เปนตน

กลาวโดยสรป การเขยนเปนกระบวนการทมขนตอน การเขยนเพองานนเทศศาสตรอยางนอยทสดจะตองมขนตอนการกำาหนดจดมงหมายหรอวตถประสงคของการเขยน การเลอกเรอง การวางโครงเรอง การหาขอมล การลงมอเขยน การปรบแกไข และนำาเสนอผลงานเขยน งานเขยนจงจะมความสมบรณ และเสรจทนเวลา โดยในแตละขนตอนมรายละเอยดปลกยอยลงไป ซงจะกลาวในหวขอถดไป

2.4 การวางแผนการเขยน

การวางแผนในการเขยนเรอง หมายถง การกำาหนดแผนการทำางานภายหลงไดม การเลอกหวขอเรอง แลว เปนขนตอนกอน“ ”ลงมอทำางาน โดยกำาหนดวาลกษณะตนฉบบมลกษณะอยางไรเชน ความยาวของตนฉบบเทาใด, การหาขอมลจะใชวธใด (การสมภาษณบคคล หรอสบคนจากเอกสาร หรอวธอน ๆ), กำาหนดปดตนฉบบเมอใด, การแบงงานกนรบผดชอบในกรณทำางานเปนทม ฯลฯ

การวางแผนการเขยนเปนการเตรยมตวกอนเขยน โดยมรายละเอยดทควรพจารณา ดงน

63

1. การพจารณาถงสอทจะนำาเสนองานเขยน และผอานงานเขยนหรอการวเคราะหผอาน

2. การเลอกหวขอเรอง และการกำาหนดประเดนในการเขยน3. การวางโครงเรอง เปนการกำาหนดขอบเขต หรอประเดน

หลกและประเดนรองของประเดนหลก

2.4.1 การกำาหนดจดมงหมายการเขยน

การกำาหนดจดมงหมาย หรอการกำาหนดวตถประสงค (Objectivity) ในการเขยนเปนขนตอนหนงในการวางแผนการเขยน จดมงหมายในการเขยน มอยางใดอยางหนง หรอหลายอยางรวมกน ดงตอไปน

1. เขยนเพอเลาเรอง อธบายเรองราว ถายทอดความร และหรอประสบการณตามความเปนจรง

2. เขยนเพออธบายใหเกดความเขาใจอยางเปนขนเปนตอน3. เขยนเพอแสดงความคดเหน มเหตมผล นาเชอถอ4. เขยนเพอโนมนาว ชกจงใจ ใหคลอยตาม5. เขยนเพอสรางแรงบนดาลใจ หรอจนตนาการ

2.4.2 การวเคราะหผอาน

ประเดนทควรวเคราะหผอาน ไดแก1. ผอานมความร ความเขาใจเรองนนๆ อยกอนแลวหรอไม

เพยงใด อยางไร2. ผอานคาดหวงอะไรจากเรองทจะเขยน3. ผอานมทศนคต หรอความเชอในเรองนนๆ อยางไร

64

4. ผอานสนใจเรองนนเพราะเหตผลใด หรอผอานไมสนใจเรองนนเพราะเหตผลใด

5. จะมวธเขยนอยางไรใหผอานสนใจอาน

2.4.3 การเลอกหวขอเรอง

การเลอกหวขอเรองหมายถง การเลอกหวขอทจะนำามาเปนหวขอทจะเขยน ไมใชการตงชอเรอง แตเปนใจความสำาคญของเนอหาทหยบยกมาเขยน

การเลอกหวขอเรองทจะเขยนยอมเปนขนตอนการวางแผนทเกดขนกอนลงมอเขยนแตการเลอกหวขอเรองอาจมาทหลงการไดหาขอมล หรอไดทหลงการมขอมลอยแลวกได การเลอกหวขอเรองเปนปจจยสำาคญททำาใหประสบความสำาเรจในการเขยน

1. เลอกเรองทผเขยนสนใจและถนดการเขยนเรองทตนเองสนใจและถนดจะทำาใหมความสขในการเขยน และสามารถสรางสรรคงานเขยนทมคณคาได นอกจากนน ความสนใจของผเขยนยงเปนแรงบนดาลใจอยางหนงทจะทำาใหผเขยนมความมานะพยายามในการเขยน ผเขยนแตละคนจะมความถนดแตกตางกนไป การเลอกเรองควรเรมจากเรองทมความสนใจมากทสดกอน

2. เลอกเรองทผเขยนมขอมลพยงพอ ทงขอมลในเชงประสบการณ ความร ความสามารถ หรอความถนดเปนอยางดการเขยนตองมขอมล แมไมมขอมลกตองหาขอมล ซงหาไดจากแหลงตางๆ ผเขยนตองรวาควรหาขอมลอะไร จากแหลงใด ขอมลทหามาไดกตองรจกเลอกขอมลทมความนาเชอถอ นอกจากนน ผเขยนแตละคนยอมมขอมลในเชงประสบการณ ความร ความเขาใจ

3. เลอกเรองทผอานสนใจเนองจากผอานมความแตกตาง มความหลากหลาย ผเขยนทฉลาดตองสามารถเดาใจผอานไดด จะ

65

ทำาใหสามารถเลอกหวขอเรองทตรงกบความสนใจ หรอความตองการของผอานไดด ปจจยทมผลตอความสนใจของผอาน อาท วย เพศ ระดบความร อาชพ กระแสสงคม ฯลฯ ผอานมทงผอานทคาดหวงอยางจรงจงกบงานเขยน หรอผอานทอานแตเพลดเพลน ผเขยนตองเอาจรงเอาจงกบการตอบสนองความตองการของผอานทง 2 ประเภท หากผเขยนสามารถตอบสนองความสนใจของผอานได ผเขยนกบผอานคนนนๆ กจะเปนมตรภาพทถาวรตอกน

4. เลอกเรองทสรางสรรค เปนประโยชน และมคณคาในทางสรางสรรคตอผอานหรอสงคม เปนเรองททำาใหเกดสงทเปนบวก เกดประโยชนตอผอาน ทงดานความร ความคด และดานการจรรโลงสงดงาม ผเขยนตองเลอกเรองทเปนประโยชนเทานน หากไมสามารถตอบไดวาเรองทจะเขยนมประโยชนกบผอาน กบใคร อยางไรแลว กไมควรหยบเรองนนมาเขยน ผเขยนตองตระหนกสำานกรบผดชอบตอสงคม

5. เลอกเรองทสามารถกำาหนดขอบเขตใหจบได จนทำาใหเขยนจบในเวลาทกำาหนดได ขอบเขตของเรองทเลอกควรไมกวาง หรอแคบมากเกนไป ซงในหลกขอน จะสอดคลองกบการวางโครงเรอง กลาวคอ เลอกเรองทสามารถกำาหนดเคาโครงของเรองไดชดเจน ไมกวาง ไมแคบจนเกนไป เขาทำานอง แคบนก มกคบขยบ“ยาก กวางนก ไมมอะไร จะใสถม”จะทำาใหงานเขยนคลอคลมเนอหา และมความสมบรณ นอกจากนน การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรเปนการเขยนเพอการนำาเสนอผานชองทางสอวารสารศาสตร ซงจำาตองเขยนเรองทเลอกไดเสรจตามกำาหนด เส“นตาย ” (Death Line)

2.5 การวางโครงเรอง

66

การวางโครงเรองเปนขนตอนทสำาคญในกระบวนการเขยน หลงจากผเขยนไดตดสนใจเลอกหวขอเรองทจะเขยน และไดรวบรวมขอมล รวมทง วเคราะหขอมลมาแลว ผเขยนตองจดระบบขอมลหรอความคดทงหมด แลวกำาหนดขอบขายของเนอหาทจะเขยน ทำาใหการเขยนมความสมบรณ ตรงตามวตถประสงคของการเขยน และเหมาะสม ตรงกบกลมผอานทวเคราะหมาแลวอยางด

2.5.1 ความหมายของการวางโครงเรอง

การวางโครงเรอง (Structure) หมายถง การกำาหนดแนวทางหรอโครงสรางของงานเขยนทจดกระทำากอนลงมอเขยน เปนการกำาหนดขอบเขต หรอประเดนหลก (Main Ideas) และประเดนรอง(Sub Ideas) ของประเดนหลกอยางเปนระบบ อยางมความเชอมโยง สมพนธ หรอตรงกบหวขอเรองหรอวตถประสงคในการเขยน เปนลำาดบสมพนธ สอดคลอง ตอเนองกนในแตละประเดนหลกหรอประเดนรอง

การวางโครงเรองเปนการจดลำาดบความคดกอนลงมอเขยน เปนการนำาเอาสาระสำาคญหรอหวขอตาง ๆ มาเรยบเรยงใหเกยวของตอเนองตามลำาดบ (ประดบ จนทรสขศร, 2542, หนา 77)

2.5.2 ความสำาคญของการวางโครงเรอง

การวางโครงเรองมความสำาคญตอความสมบรณของงานเขยน เพราะมประโยชนในดาน

ตางๆดงน1. ผเขยนมทศทางในการเขยนทำาใหผเขยนนำาเสนอความคด

ไดอยางกระชบ ตรงประเดน มความครอบคลมตรงตามเนอหาท

67

กำาหนดไว ไมออกนอกประเดนในทสด ทำาใหผอานเขาใจเนอหาไดงาย ไมวกวน จนทำาใหผอานสบสน

2. ชวยทำาใหผเขยนสามารถตรวจสอบความคดกอนลงมอเขยนจรงวา ครบถวนหรอไม พจารณาวาเนอหาแคบ หรอกวางเกนไปหรอไม การเขยนทไมมการวางโครงเรองไวกอน ทำาใหผเขยนตองทะยอยเตมเนอหาเมอนกขนได ทำาใหงานเขยนไมสอดคลอง สมพนธ ตอเนอง เปนระบบงานเขยนทไมมโครงเรอง มกจะขาดความตอเนอง (Continue) ของการนำาเสนอความคด และการใชภาษาทขาดความสมำาเสมอ (Consist)

3. งานเขยนเสรจทนกำาหนดทกำาหนดไวโดยสวนใหญ การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรเปนการเขยนเพอการนำาเสนอผานชองทางสอวารสารศาสตร ซงจำาตองเขยนเรองทเลอกไดเสรจตามกำาหนด เสนตาย “ ” (Death Line)

2.5.3 ขนตอนการวางโครงเรอง

การวางโครงเรองสามารถดำาเนนการไดตามขนตอน (ปรชา ชางขวญยน, 2542, หนา 49-50) ตอไปน

1. เรมจากการระดมความคดกำาหนดประเดนใหญและประเดนรองใหครบถวน เพอนำาไปแบงเปนหวขอใหญและหวขอรองในโครงเรอง

2. การลำาดบหวขออาจเลอกลำาดบความคดตามความเหมาะสมของขอมลความรทเรามอย นำาหวขอมาวางเรยงกนโดยอาจเลอกรปแบบการวางลำาดบความคดในโครงเรองใหสอดคลองกบเนอหาทจะเขยน

3. แบงหวขอใหญ ออกเปนหวขอยอย โดยพจารณาตามความเกยวของ หรอการสนบสนนหวขอใหญหรอจดหวขอยอยๆ ท

68

วางไว ซงมความเกยวของ สอดคลองมาเขารวมกลมกบหวขอใหญ บางกรณหวขอทไมเกยวของกตองตดทงไปได

4. จดหวขอแตละหวขอใหมนำาหนกใกลเคยงกนหวขอใหญกตองมนำาหนกพอๆ กบหวขอใหญอนๆ ถานอยไปกตองปรบไปเปนหวขอยอยเสย นอกจากนน ในแตละหวขอใหญ ควรมจำานวนหวขอยอย ใกลเคยงกน เพอไมใหความยาวของเนอหาแตกตางกนมาก

2.5.4 รปแบบการวางลำาดบความคดในโครงเรอง

รปแบบการวางโครงเรองมหลายรปแบบ พจารณาตามลกษณะของเนอหาทตองการนำาเสนอ แนะนำาวธการจดลำาดบความคดในการวางโครงเรอง (ประดบ จนทรสขศร, 2542, หนา 77-78) ดงน

1. การจดวางโครงเรองตามลำาดบของเหตการณ ใชในการอธบายทเกดขนเปนลำาดบกอนและหลง รวมทง การเลานทาน การเลาชวประวต อตชวประวต ฯลฯ

2. การจดวางโครงเรองตามลำาดบของสถานท ใชในการบอกกลาววามสงใดในสถานทนนๆ มกใชในการเขยนเลาเรองทางประวตศาสตร การเขยนสารคดทองเทยว แนะนำาสถานทตางๆ ฯลฯ

3. การจดวางโครงเรองตามลำาดบของความสำาคญอาจลำาดบความสำาคญมากทสดไปสนอยทสด หรอนอยทสดไปหามากทสดกได

4.การจดวางโครงเรองตามลำาดบของเหตผล ลำาดบเนอหาสวนทเปนสาเหตขนมากลาวกอน แลวคอยกลาวถงผลทเกดขน

5. การจดวางโครงเรองตามลำาดบจากสวนรวมไปหาสวนยอย หรอจากสวนยอยไปหาสวนรวม หรอจากสงเลกๆ ไปหาสงทใหญ หรอจากสงทใหยไปหาสงทเลก เชน การกลาวถงลกษณะของบคคล

69

กกลาวถงภาพรวมๆ กอน แลวจงบอกถงหนาตา รายละเอยดบนใบหนา การแสดงความรสกทเหนไดจากใบหนา

6.การจดวางโครงเรองตามหมวดหม หรอกลม จากความเหมอนแลวจดเขาพวก หรอจากความตางแลวจดเขาพวก

7.การจดวางโครงเรองจากสงใกลตว แลวไปสงไกลตว ทำาใหผอานมองเหนจากสงใกลๆ ตว แลวอธบายเชอมโยงไปยงสงทไกลตว

ตารางท 2.2 แสดงตวอยางการวางโครงเรอง

ชอเรอง : มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา : จากวนอทยาน สสถานศกษา

เปดเรอง................................(มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา แถลงขาวโครงการเฉลมฉลองในวาระครบรอบ 80 ป ของการกอตงมหาวทยาลย)....................................................................................................................................................................................................................................................ประเดนหลก 1 ...... (สวนสนนทาในฐานะเปนวง - ประวตความเปนมา)........................................................

ประเดนรอง 1 ....(พระราชดำารการจดตงวนอทยานสวนสนนทาใน รชกาลท 5)…………..............

ประเดนรอง 2 ....(เจานายททรงประทบในสวนสนนทาในอดต)………………………………................

ประเดนรอง 3....(การเปลยนแปลงหลงเปลยนการปกครอง 2475)........................................ประเดนหลก 2 .....(สวนสนนทาในฐานะสถานศกษา มรภ– .สวนสนนทาในปจจบน).........................................

ประเดนรอง 1 ....(การจดการศกษาทหลาก

70

หลาย)…………………………………………………...............ประเดนรอง 2 ....(นกศกษา บคลากร และผ

บรหาร)………………………………………………..............ประเดนรอง 3 ....(ผลการดำาเนนงาน และศษยเกาทสรางคณ

ประโยชน).................................ประเดนหลก 3 .....(สวนสนนทาในฐานะองคกรแขงขน มรภ– .สวนสนนทาในอนาคต).................................

ประเดนรอง 1 ....(การประกนคณภาพการศกษา)…………………………………………………................

ประเดนรอง 2 ....(การจดอนดบมหาวทยาลยระดบโลก)…………………………………………...............

ประเดนรอง 3 ....(ทศทางและโครงการในอนาคต).......................................................................

สวนจบ............(มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จากความเปนวง สความเปนสถานศกษา ความภาคภมใจตลอด 80 ปทผานมา).............................................................................................................................................................................................................................................................................................

ทมา : สรสทธ วทยารฐ และณรงค อนรกษ, (2560, หนา 9).

2.6 การลงมอเขยน

การลงมอเขยนเปนขนตอนทสำาคญของการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรหลงจากมการวางโครงเรองเปนทเรยบรอยแลว ในการลงมอเขยนนน มเรองสำาคญกคอ การยอหนาซงจะชวยใหผอานจบประเดนหรอใจความสำาคญของเรองไดงายขน และทำาใหผ

71

อานมโอกาสคดทบทวนเนอหาของยอหนาทไดอาน การยอหนาสำาคญอยทการจดวางประโยคใจความสำาคญ ซงมหลายประเภท รวมทง การเลอกใชสำานวนโวหารทเหมาะสมซงหมายถง กลวธในการใชภาษาเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว

2.6.1 การยอหนา

ในขนตอนการเขยนนน การเขยนงานเขยนทกชนด ยกเวนรอยกรองทมการกำาหนดฉนทลกษณไวชดเจนตามหลกฉนทลกษณแลว ลวนตองมการเขยนโดยกำาหนดยอหนาทเหมาะสม ทงน ไมมการกำาหนดถงความสนยาวของการยอหนาไวตายตว แตผเขยนตองทราบดวยตวเองวาเมอใดควรขนยอหนาใหม โดยปกตผเขยนจะคำานงถงการสอความเนอหาทตองการอธบายเปนหลกในการกำาหนดยอหนา การยอหนาทเหมาะสมจะชวยใหผเขยนสามารถสอความไดครบถวน ไมตกหลน และชวยใหผอานทำาความเขาใจเนอหาไดไมยาก รวมทง นาตดตามอานอกดวย

2.6.1.1 ความหมายของการยอหนา การยอหนา (Paragraphs) หมายถง ขอความชดหนง ๆ ใน

งานเขยนประเภทรอยแกวทสอความหมายของใจความสำาคญเพยงประการเดยว ออกมาเปนประโยค ๆ หลาย ๆ ประโยค โดยมประโยคหลกและประโยคขยาย ทมความสอดคลอง และสนบสนนใจความสำาคญเพยงประการเดยว

2.6.1.2 ประโยชนของการยอหนาประโยชนของการยอหนา มดงตอไปน (ทวศกด ปนทอง,

2555, หนา 125)1. ชวยใหผอานจบประเดนหรอใจความสำาคญของเรองไดงาย

ขน เนองจากแตละยอหนามใจความสำาคญเพยงประการเดยว ทำาให

72

ผอานสามารถจบประเดนสำาคญของเรองไดงายขน โดยดจากใจความสำาคญของแตละยอหนา หากเขยนตดตอกนไปโดยไมมการขนยอหนาใหม จะทำาใหผผานสบสนไมทราบวาอะไรคอใจความสำาคญของยอหนานน

2. ทำาใหผอานไดพกสายตาในการอาน การอานขอความเปนเรองราวตดตอกนเปนพรดไมขนยอหนาใหม ทำาใหผอานเกดความรสกลำาบากในการอาน หากมการแบงยอหนาเปนชวงๆ จะชวยใหผอานไดพกสายตา และไมรสกเบอทจะอาน

3. ทำาใหผอานมโอกาสคดทบทวนเนอหาของยอหนาทไดอาน หากเนอหามเนอหาเขาใจงาย อาจไมมปญหาตอการอาน แตหากเนอหามใจความซบซอน เขาใจยาก การไดหยดคดทบทวนกอาจชวยทำาใหผอานจบประเดนไดงายขน

4. ทำาใหเนอหามความสวยงาม มการแบงสดสวนของเรอง จะทำาใหเนอหามสดสวนทชดเจน สวยงาม เชน สวนนำา เนอเรอง สวนสรป โดยเฉพาะอยางยงการเขยนเพอตพมพในหนงสอพมพและนตยสารทมการจดแบงเปนแถวแนวคอลมน

2.6.1.3 ใจความสำาคญของยอหนา ใจความสำาคญของยอหนา (Main Idea) หมายถง เนอหา

สวนทเปนสาระหลกทสำาคญทสดของยอหนา มกเปนประโยคใดประโยคหนงในการเขยนยอหนาแตละยอหนา ทงน ทกๆ การเขยนยอหนาจะตองมใจความสำาคญหนงเดยวเทานน เพอใหผอานเขาใจเนอหาไดงาย ไมสบสน

2.6.1.4 รปแบบการวางประโยคใจความสำาคญในยอหนา

รปแบบการวางใจความสำาคญในยอหนาม 4 รปแบบ คอ(1) การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยตน

ยอหนาเปนการกลาวถงจดสำาคญของเนอเรองกอน แลวคอยขยาย

73

ความเปนรปแบบการวางใจความสำาคญทนยม และงายทสด ทงสำาหรบผเขยนและผอาน

ประโยคใจความสำาคญ Main Ideaประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความ

ตวอยาง - การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยตนยอหนา

อนทจรง ความหมายของการรายงานขาวขนสง (Advance news reporting) กไมแตกตางจากการรายงานขาวทวไปอยางมสาระสำาคญเทาใดนก เพยงแตการรายงานขาวขนสงจะใหความสำาคญกบการเสาะแสวงหาขาวทมความซบซอน ซงตองอาศยทกษะความชำานาญในการเลอกสรร จบประเดน และขดเจาะขอมลขอเทจจรงของเหตการณและ/หรอสถานการณขาวไดอยางแมนยำา ซงแนนอนวาจตวญญาณทางวชาชพและจดสำานกเพอประโยชนของสาธารณะภายในตวผสอขาวเปนพนฐานสำาคญทจะชวยในการรายงานขาวสมฤทธผลไดตามเปาหมาย

ทมา : มาล บญศรพนธ, (2553, หนา 5).

(2) การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยกลางยอหนาเปนการเขยนเรมตนจากประโยคขยายความ หรอใหรายละเอยดของเนอเรองขนมากอนหลงจากนน กลาวถงใจความสำาคญ แลวไปอธบายเสรมเพมเตมตามมาอกครง

74

ประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความ

ประโยคใจความสำาคญ Main Ideaประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความ

ตวอยาง - การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยกลางยอหนา ขอมลทไดจากการสอขาวดวยวธการวจยมกใหระดบของความนาเชอถอไดมาก และเปนประโยชนการใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจในระดบนโยบาย สามารถสะทอนทศนคตของประชาชนตอเรองทเปนประเดนของสงคม โดยเฉพาะวธการสะทอนประชามตทคอนขางเทยงตรง (ถาใชระเบยบวธทนาเชอถอไดอยางแทจรง) วารสารศาสตรเชงวจยจงเปนวธการสอขาวแบบหนงทสามารถชวยใหการทำางานขาวไดรบความนาเชอถอยงขน โดยเฉพาะในประเดนปญหาของสงคมทตองการหาคำาตอบอยางมระบบ นอกจากน วารสารศาสตรเชงวจยยงครอบคลมถงความสามารถของผสอขาวในการรายงานขอมลจากผลงานวจยทเปนประโยชนตอสงคม ผสอขาวจงตองเรยนรวธการอาน และดงประเดนขาวทมคณคาจากงานวจยมารายงานใหผอานไดทราบดวยวธการนำาเสนอตามทกษะวารสารศาสตร ความรเบองตนเกยวกบการวจยจะเปนประโยชนอยางมากตอการรายงานขาวขนสง

ทมา : มาล บญศรพนธ. (2553, หนา 7).

(3) การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยตนและทายยอหนาเปนการกลาวถง

75

จดสำาคญและใหรายละเอยดขยายความ กอนมายำาจดสำาคญ หรอสรปความสำาคญของเนอเรองใหหนกแนนขนอกครงหนงในประโยคทอยทายสดของยอหนา

ประโยคใจความสำาคญ Main Ideaประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความ

ประโยคใจความสำาคญ Main Ideaตวอยาง - การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยตน

และทายยอหนา

เมอกลาวถงการรายงานขาว คนสวนมากมกนกถงการสอขาวทแปลจากคำาภาษาองกฤษวา News Reporting แตหากพจารณาในทางปฏบตแลวจะพบวา การรายงานขาวนนเปนกระบวนการตอเนองทใหไดมาซงขอมลและ/หรอขอเทจจรงทพรอมนำาเสนอตอผอานในขนตอนสดทาย เพราะฉะนน การรายงานขาวประกอบดวยขนตอนทเปนกระบวนการตงแต การรวบรวมขอเทจจรงเกยวกบเหตการณ/สถานการณทเปนขาว (news gathering) เมอไดขอมล/ขอเทจจรง จนผานกระบวนการกลนกรองตรวจสอบขอเทจจรงในระหวางการรวบรวมขอมล/ขอเทจจรงแลว จงเปนขนของการเสนอขอเทจจรงใหกบผอานดวยวธการเขยนตามรปแบบพระมดหวกลบ การเขยนขาว (News Writing) ดงกลาวจงเปนวธการเสนอขอเทจรงใหกบผอานในรปแบบทอานเขาใจงายอยางรวดเรว วธการเขยนขาวในทางวารสารศาสตรจงเปนการนำาเสนอขอเทจจรงอยางกระชบ กะทดรด ประหยดเวลา ซงผเขยนตองมความสามารถในการจบประเดนขาวไดชดเจน แมนยำา จงจะสามารถรายงานขาวไดอยางมคณภาพดสนความถกตองเทยงตรง การรายงานขาว (News Reporting) จงมความหมายครอบคลมตงแตการรวบรวมขอมลขาวทเปนขอเทจจรง จนถงการเขยนขาวทพรอมนำาเสนอขอเทจจรง

76

ใหถงผอานทราบทมา : มาล บญศรพนธ. (2553, หนา 5).

(4) การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยทายยอหนาเปนการกลาวถงรายละเอยดขยายความ เพอเชอมโยงไปเนนยำาความสำาคญไปยงประโยคใจความสำาคญเปนประโยคทอยทายสดของยอหนา

ประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความประโยคขยายความ

ประโยคใจความสำาคญ Main Idea

ตวอยาง - การวางประโยคใจความสำาคญของยอหนาอยทายยอหนา

การขาวมความสำาคญอยางยงตอการสอสารในสงคม เปนกลไกทชวยสงเสรมใหสวนตาง ๆ ของสงคมสามารถเชอมโยงกนไดอยางทวถง การขาวเกดขนดวยความตองการรบรขาวสารความเคลอนไหวของคนในสงคม ขาว มความสำาคญมากยงขนเมอสงคม“ ”แตกขยายและพฒนามากขนตามความเจรญและความเปลยนแปลงของสงคม ขณะเดยวกนความกาวหนาของการขาวจะมมากนอยแคไหนกขนอยกบการเปลยนแปลงและความเจรญดานตาง ๆ ของแตละสงคมดวย ดงคำากลาวทวา ขาว เปนผลผลตของสงคม เปนสงท“ ”

77

เกดขนดวยความอยากรอยากเหน หรอความตองการรบรสงทเกดขนในสวนตาง ๆ ทผอานไมสามารถเหนหรอประสบดวยตนเอง กลาวอกนยหนงธรรมชาตของมนษยยอมมความอยากรอยากเหนเพอแสดงการเปนสวนหนงของสงคมในขอบเขตของตนเอง

ทมา : มาล บญศรพนธ. (2553, หนา 5).

2.6.1.5 วธการขยายใจความสำาคญในยอหนาการขยายใจความสำาคญในยอหนาผเขยนมหลายวธ อาจเลอก

วธใดๆ ดงตอไปดงน (1) การขยายความในยอหนาดวยการอธบาย โดยใหราย

ละเอยดของใจความสำาคญ เพอใหผอานสามารถเขาใจ หรอรเรองราวนนๆ ไดอยางสมบรณ

(2) การขยายใจความสำาคญดวยการยกตวอยางมาประกอบ ชวยใหผอานเขาใจ การยกตวอยางทำาใหผอานเขาใจไดงาย ทำาใหเหนภาพชดกลาวการกลาวโดยไมยกตวอยาง

(3) การขยายใจความสำาคญดวยการเปรยบเทยบ อาจเปรยบเทยบสงใกลๆ ตวทผอานคนเคย หรอเปรยบเทยบสงทตรงกนขาม หรอเปรยบเทยบจากสงทผอานรกบสงทยงไมร ทำาใหผอานนกภาพออก ชวยทำาใหเกดความเขาใจเนอหาทยากๆ ไดงายยงขน

(4) การขยายใจความสำาคญดวยการกลาวถงเหตผล ทมความสมเหตสมผล หรอมความเปนไปได ทำาใหการเขยนมนำาหนกยงขนดวย

2.6.1.6 หลกการเขยนยอหนาทดเปลอง ณ นคร (2512, หนา 2-3) ระบวาหลกการเขยน

ยอหนาทดมลกษณะดงน (1) ความมเอกภาพ (Unity) หมายถง ความเปนอนหนง

อนเดยวกนของเนอหา ประโยค หรอขอความตาง ๆ ตองมความ

78

เกยวของกบความมงหมายทตงไวอยางเดยวเทานนหากยอหนาใดมมากกวาหนงใจความสำาคญ จะทำาใหยอหนานนขาดเอกภาพหรอขาดความเปนอนหนงอนเดยวกน (ทวศกด ปนทอง, 2555, หนา 127)

(2) ความมสมพนธภาพ (Coherence) หมายถง ความเกยวโยงของขอความตางๆ ในยอหนา ดำาเนนเปนลำาดบตอเนองกน ขอความหรอประโยคในยอหนาเดยวกนตองมลำาดบรบกน ตอกนประดจลกโซ อยาใหเนอความขาดหวน และตองชดเจน ไมคลมเครอ

ความมสมพนธภาพ (Relation) ยอหนาเดยวกนตองมใจความเชอมโยงสอดคลอง เปนเหตเปนผล ลำาดบความไดถกตอง ไมวกวน ไมสบสนวกไปวนมา ความมสมพนธภาพน แบงไดเปน สมพนธภาพในยอหนาเดยวกน และสมพนธภาพระหวางยอหนา (ทวศกด ป นทอง, 2555, หนา 128)

(3) ความมสารตภาพ (Emphasis) หมายถง การเนนใจความทสำาคญ ขอความใดทสนบสนนเนอเรองใหเดนชด จะตองอยในทซงเดน และตองใหมเนอทมาก คอตองพดใหยาว สวนปลกยอยกลาวถงแตนอย เพอไมใหแยงทขอความสำาคญ

ความมสารตภาพ (Essentiality) เปนการเนนยำาใจความสำาคญของเรอง อาจทำาได 2 วธ (ทวศกด ปนทอง, 2555, หนา 131) คอ 1. การเนนยำาดวยการใชคำา หรอวลประโยคซำาๆ กน และ 2. การเนนยำาดวยสดสวนเนอหา โดยการทผเขยนกลาวถงเรองทเปนใจความสำาคญของเรองมากกวาใจความอนๆ ในยอหนานนๆ

(4) ความสมบรณ (Completion) หมายถงความสมบรณดวยเนอหาสาระครบถวนครอบคลมความคดหลกนอกเหนอจากมความมเอกภาพ ความเชอมโยง และการเนนยำาใจความสำาคญ (ทวศกด ป นทอง, 2555, หนา 132)

79

นาสงเกตวา หลกการความสมบรณน เปนหลกการทแสดงถงการมหลกการอนๆ มากอนแลว และมการกลาวถงหลกความสมบรณของการเขยนยอหนาทดในตำารายคหลงๆ

2.6.1.7 หลกการขนยอหนาใหมในการเขยนงานเขยนทกประเภท ผเขยนตองตระหนกวายอ

หนาหนงๆ ตองนำาเสนอขอความโดยสอความเพยงใจความสำาคญเดยวเทานน ดงนน หลกการทวๆ ไปในการพจารณาในการขนยอหนาใหมไดแก

(1) เมอตองการจะกลาวถงสาระสำาคญอนตอไป(2) เมอตองการยกตวอยาง(3) เมอตองการเนนจดสำาคญในยอหยาแรก ดวยการขยาย

ความ หรอใหรายละเอยด(4) เมอตองการเนนใจความตรงกนขามจากยอหนาทแลว(5) เมอตองการสรปความคดของยอหนาแรก(6) เมอตองการแยกใหเหนบทสนทนา

2.6.2 สำานวนโวหารในการเขยน

โวหาร หมายถง กลวธในการใชภาษาเพอใหบรรลเปาหมายทวางไว เปนความสามารถของผเขยนในการเลอกใชถอยคำา (Words) มาเขยนเรยบเรยงเปนปยะโยคทสะกดใจผอานใหเกดจนตนาการไดโวหารเปนลกษณะการเรยบเรยงเนอหา ม 5 รปแบบ (เปลอง ณ นคร, 2512, หนา 8-20) คอ

2.6.2.1 การพรรณา (Description) หมายถง การวาดภาพดวยตวอกษร ทำาใหผอานไดเหนภาพตาง ๆ ตามทผเขยน

80

ตองการ เปนการสรางมโนภาพใหกบผอานโดยอาจแทรกอารมณความรสกของผเขยนประกอบใหผอานเหนภาพ

2.6.2.2 การเทศนา (Persuasion) หมายถงการเขยนใหผอานเหนคลอยตาม ใหเชอถอ ใหปฏบตตามผเขยนตองมขอความทมเหตผล มหลกฐานอางอง มอทาหรณ การเทศนามงโนมนาวผอานเปนสำาคญ

2.6.2.3 การอธบาย (Explanation) หมายถงการเขยนทำาใหอานแลวเขาใจ อาจเปนเรองราวเกยวกบความร ทฤษฎ หรอหลกเกณฑทตองอาศยคำาอธบายใหผอานเขาใจ โดยทวไป การอธบายจะตองใชการพรรณารวมอยดวย เพยงแตการพรรณานนทำาใหผอานเหนภาพ แตการอธบายทำาใหผอานเกดความรและความเขาใจ

2.6.3.4 การโตแยง(Argumentation) หมายถงการเขยนอภปราย โตแยง แถลงคารม เพอหกลางความคดเหนของผอน หรอการแสดงความคดเหนของตนเองเพอชดจงใหผอนเหนดวยกบเรา

2.6.3.5 การบรรยาย(Narration) หมายถงการเขยนเลาถงประสบการณทเกดขนตดตอกนอาจไดแก ชวประวต ประวต ตำานานฯลฯ การเขยนดวยโวหารลกษณะนมกมโวหารลกษณะอนประกอบดวยกลาวไดวา สำานวนโวหารขางตน ผเขยนสามารถเลอกใหเหมาะสมกบเนอเรอง ทงน อาจใชสำานวนโวหารอยางใดอยางหนงเปนพเศษใหมความโดดเดน แตกระนน กสามารถมสำานวนโวหารลกษณะอนประกอบดวยตามความเหมาะสมทงน ในปจจบน ยงมสำานวนโวหารอนๆ ทนยมกน คอ อปมาโวหาร สำาหรบการเปรยบเทยบ หรอสาธกโวหาร สำาหรบการยกตวอยาง เปนตน

กลาวโดยสรป สวนใหญเมอผเขยนเขยนงานเสรจควรสำารวจงานเขยนของตวเองอกครง วาครบถวนใจความสำาคญทตองการ

81

สอความหรอไม การยอหนาเหมาะสมหรอไม การจดวางลำาดบความคดใจความสำาคญแตละยอหนาชดเจน ประโยคขยายสมพนธ สอดคลองกนหรอไม มประโยคซำาซอนกนอยหรอไม เพอใหแนใจวาไดเขยนยอหนาของงานเขยนนนๆ มความเหมาะสม

2.7 การตรวจแกไขขอเขยน

ขนตอนการตรวจแกไขขอเขยนภายหลงเสรจสนการลงมอเขยนแลว ทสำาคญ คอ การตงชอเรอง ซงจะกลาวถงความหมายของการตงชอเรอง ความสำาคญของชอเรองลกษณะสำาคญของชอเรอง ซงมความสำาคญในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ซงสามารถนำาไปประยกตใชไดจรงในอนาคต

2.7.1 การตงชอเรอง

การตงชอเรองเปรยบเสมอนการโชวสนคาของรานคา เปนการเชญชวนใหผพบเหนแวะเวยนเขามาเยยมชมเลอกซอสนคา เชนเดยวกน ชอเรองทนาสนใจกสามารถถงดดใหผพบเหนเลอกอานเรองนนๆ ไดเชนเดยวกน

2.7.1.1 ความหมายของการตงชอเรองการตงชอเรอง หมายถง การกำาหนดชอเรอง (Title) ใหกบ

ขอเขยนรปแบบตางๆ เชน บทความ รายงานพเศษ บทบรรณาธการ สารคด บทสมภาษณ นวนยาย เรองสน บทกว คอลมนเบดเตลด เปนตน

2.7.1.2 ความสำาคญของชอเรองการตงชอเรองมความสำาคญตอการสรางความโดดเดน และ

ความนาสนใจใหเรองนนๆ เพราะชอเรองทด สะดดตา สะกดใจ สามารถดงความสนใจใหผอานไดอยางดการตงชอเรอง เปนหนาทของผเขยนชนงานนนๆ แมวา ในกระบวนการบรรณาธกร จะมผเรยบเรยง หรอรไรทเตอร (Rewriter) หรอบรรณาธการมาชวย

82

ปรบแกไขชอเรองใหกตาม แตผเขยนเปนผตงชอเรอง เพราะทราบถงสาระหรอหวใจของเรองดทสด

2.7.1.3 ลกษณะสำาคญของชอเรองชอเรองทด มความสรางสรรค ควรมลกษณะสำาคญ (สรสทธ

วทยารฐ, 2558, หนา 26) ดงตอไปน(1)“สอความหมาย”ถงใจความสำาคญของขอเขยนไดเปน

อยางด(2)“สอดคลอง”กบสาระ หรอเนอหาของขอเขยนไดเปน

อยางด(3)“สามารถดงความสนใจ”ใหผอานสนใจอานขอเขยนนน

ไดด เชน สนๆ, จดจำางาย, ใชคำาคลองจอง หรอคำาสมผส เปนตน

2.7.1.4 แนวทางการตงชอเรองแนวทางในการตงชอเรอง 5 ประการ ทเปนคำาแนะนำาตอไปน

ผเขยนหรอบรรณาธการสามารถนำาไปใชประกอบกบการพจารณาเลอกรปแบบของการตงชอเรองทง 15 รปแบบในหวขอตอไปดงน

1. ตงชอเรองใหเดน แปลก นาทง เชน หมอลำาซมเมอร เปนตน

2. ตงชอเรองอยาใหยาวจนเกนไป ทำาใหจดจำายาก ถาตงชอเรองยาวกควรมลกษณะพเศษ ใหจดจำาไดงาย เชน ผหญงคนนนชอบญรอด เปนตน

3. ตงชอเรองใหมลกษณะเปรยบเทยบ เปรยบเปรยแสดงความหมายโดยนย เพอยวยผอานใหตดตามคนหา เชน นำาผงขม เปนตน

4. ตงโดยคำานงถงประโยชนของผอาน ไมสรางทศนคตทไมถกตองแกผอาน ไมเสนอตวอยางดานการใชภาษาทไมเหมาะสมแกผอาน

5. ตงโดยยดถอรสนยมทด รกษาและสรางเสรมรสนยมทเหมาะสมแกผอาน การสรางรสนยมทดนอาจเปนเอกลกษณไดดวย

2.7.1.5 รปแบบการตงชอเรอง

83

รปแบบการตงชอเรองใน 15 รปแบบตอไปน มความหลากหลายมากพอสมควรทจะเปนแนวทางแกผเขยนหรอบรรณาธการเลอกใชใหเหมาะสมกบเนอหาของขอความทมความหลากหลาย(สรสทธ วทยารฐ, 2549, หนา 210-211)

1.ตงตามชอตวเอกของเนอเรอง หรอบคคลทโดดเดนทสดในเหตการณ เชน องคลมาล, ขนชางขนแผน, เขาชอกานต, นำาพ เปนตน

2.ตงตามสภาษต คำาพงเพย คำาคม หรอคำาประพนธ เชน เยนศรเพราะพระบรบาล, วาแตเขาอเหนาเปนเอง เปนตน

3.ตงเปนคำาถาม เชน ใครฆาจม ทอมปสน, ซมดม ตายแลว?,บรหารเงนของคณอยางไรใหงอกเงย เปนตน

4.ตงตามสถานทสำาคญ หรอสถานททเกดเหตการณสำาคญ เชน กรงเทพเมอวนวาน, ราชดำาเนนถนนสายประชาธปไตย เปนตน

5.ตงชอเรองใหขดแยง หรอตรงขามกบความเปนจรง เชน กหลาบสดำา, เกลอเปนหนอน, เปนตน

6.ตงชอเรองตามคำาใหสมภาษณหรอคำาพดของบคคลทใหสมภาษณ เชน ทกษณประกาศนายกในใจคนไทย เปนตน“ ”

7.ตงชอเรองตามเหตการณหรอสถานการณของเรองทจะนำาเสนอ

8.ตงชอเรองโดยใชถอยคำาหรอวลทเนนใหเหนภาพพจน และเกดจนตนาการคลอยตาม เชน 100 ปชาตกาลศรบรพา, สยามเมองยม, จนกวาเราจะพบกนอก เปนตน

9.ตงชอเรองโดยใชคำาสนธาน ทใชบอยๆ อาท จาก ถง “ … ”เพอบอกความสมพนธจากจดหนงไปยงจดหนง เชน จากเปลยนแปลงการปกครอง ถงปฏรปการเมอง เปนตน

10.ตงชอเรองตามจดมงหมายทสำาคญทสดหรอแกนของเรองนนๆ เชน เสยภาษกอนเมษา เปนตน

11. ตงชอเรองหลกและชอเรองรองประกอบ เชน อศรา อมนตกล : บดาขาวเจาะไทย เปนตน

12. ตงชอเรองเปนประโยคปฏเสธ เชน อยาปฏเสธความรก เปนตน

13. ตงชอเรองแบบเปรยบเทยบหรอจบคกน เชน สงคมไทยกบวนประชาธปไตย เปนตน

84

14. ตงชอเรองตามระยะเวลาของเหตการณหรอเรองราวทเกดขนในขณะนน หรอกำาลงจะเกดขน เชน อโบลา โรครายแหงป เปนตน

15. ตงชอเรองตามลกษณะของเนอเรองทมความขดแยง เชน ฉนอยน...ศตรทรก เปนตน

กลาวโดยสรป นกเขยนกบนกขาวนน พงตระหนกวา การตงชอเรองแตกตางจากการเขยนพาดหวขาวในหนงสอพมพ แมวาจะมหนาทคลายๆ กนกตาม กลาวคอ เปนการสรปและนำาเสนอสาระสำาคญของเนอหา เพอดงดดความสนใจจากผอานเหมอนๆ กนกตามในขณะท การเขยนพาดหวขาวในหนงสอพมพมรปแบบทชดเจนและหลากหลาย ขณะทการตงชอเรองไมมรปแบบทตายตวมากนก แตกลบมลกษณะของการคดสรางสรรคอยมาก นอกจากนน การตงชอเรองขอเขยนเปดโอกาสใหทง ผเขยน หรอ บรรณ“ ” “าธการ ผทำาหนาทบรรณาธกรณ สามารถใชสำานวนลลา ” (Style) ทเปนเอกลกษณเฉพาะบคคลมากกวาการเขยนพาดหวขาว

สรป

พนฐานการเขยนนบเปนสงสำาคญสำาหรบการพฒนาไปสการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร การเขยนเปนทงศาสตรและศลปะไปในตว การเขยนอาจเกดจากการมแรงบนดาลใจของผเขยนทจะเขยนดวยตวเอง หรอบางกรณผเขยนอาจไดรบมอบหมายใหเปนผเขยน อยางไรกตาม เมอผเขยนตดสนใจจะเขยนแลว การเขยนเปนกระบวนการสอสารทมขนตอน ประกอบดวย ขนตอนการกำาหนดจดมงหมายหรอวตถประสงคของการเขยน การเลอกเรอง การวางโครงเรอง การหาขอมล การลงมอเขยน การปรบแกไข และนำาเสนอผลงานเขยน งานเขยนจงจะมความสมบรณ และเสรจทนเวลา กระบวนการเขยน โดยพนฐานม 4 ขนตอน คอ 1. การวางแผนการเขยน 2. การวางโครงเรอง 3. การเขยน และ 4. การตรวจแกไขกระบวนการเขยนขางตนนนบเปนกระบวนการสอสารทมความสำาคญของการดำารงชวตประจำาวนของมนษย และการอยรวมกนเปนสงคมมนษย เปนพนฐานสำาคญสำาหรบการเขยนสรางสรรคทกประเภท รวมทง การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

85

กจกรรมทายบท1. ใหนกศกษาฝกหดวางแผนการเขยนโดยใชสถานการณ

ปจจบนมากำาหนดประเดนการเขยนบทความ2. ใหนกศกษาฝกหดวางโครงเรองบทความแสดงความคดเหน3. ใหนกศกษาฝกหดตงชอเรองจากเหตการณขาว4. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 2

คำาถามทบทวน

1. จงนยามความหมายของการเขยน2. จงแสดงความคดเหนวาการเขยนมความสำาคญอยางไร3. จงอธบายถงกระบวนการเขยนวามขนตอนอยางไรบาง4. จงระบวาขนตอนการวางแผนเขยนมรายละเอยดขนตอนทตองพจารณาอยางไร5. จงแสดงความคดเหนวาการวเคราะหผอานมความสำาคญในการเขยนอยางไร6. จงระบวาการเลอกเรองสำาหรบการเขยนสรางสรรคควรเลอกเรองลกษณะใด เพราะเหตใด7. จงอธบายถงความสำาคญของการวางโครงเรอง8. จงระบถงความสำาคญของการตงชอเรอง9. จงอธบายถงลกษณะการตงชอเรองทด10.จงแสดงความคดเหนวาสำานวนโวหารมความสำาคญอยางไรในการเขยน

86

เอกสารอางอง

ทวศกด ปนทอง. (2555). การพฒนาทกษะการเขยน.(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

ปณธาน บรรณาธรรม.(2548). “ความรพนฐานเรองการเขยน”. ศลปะการใชภาษาเพองานนเทศศาสตร. กรงเทพฯ: พฒนาศกษา.

บปผา บญทพย. (2550). การเขยน. (พมพครงท 10). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

ประดบ จนทรสขศร. (2542). การเขยนเพอการสอสาร. กรงเทพฯ: โปรแกรมวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏสวนดสต

ปรชา ชางขวญยน. (2542). เทคนคการเขยนและผลตตำารา.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เปลอง ณ นคร. (2512). ตำาราเรยงความชนสง. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

ภากตต ตรสกล. (2553). หลกนเทศศาสตร. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: ศนยหนงสอ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

มาล บญศรพนธ. (2553). “แนวคดเกยวกบการรายงานขาวขนสง”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

87

สมพร มนตะสตร แพงพพฒน. (2540). การเขยนเพอการสอสาร. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

สรสทธ วทยารฐ. (2549). เรยนรวธการและงาน : บรรณาธการสอสงพมพ. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

สรสทธ วทยารฐ และณรงค อนรกษ. (2560). การเขยนเพองานวารสารศาสตร. รายวชา MCA1105 การเขยนเพองานนเทศศาสตร. กลมสาขาวชานเทศศาสตร: คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

เสาวณย สกขาบณฑต. (2540). การเขยนสำาหรบสอการสอสาร. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ดวงกมล.

88

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 3

หวขอเนอหา1. ความสำาคญของการเขยนสรางสรรค2.ความหมายของการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร2.1 ความหมายของการเขยนสรางสรรค2.2 ความหมายของ การเขยนสรางสรรคเชง“

วารสารศาสตร”2.3 ความแตกตางของ การเขยนสรางสรรค กบ การ“ ” “

เขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร”3. ลกษณะของการเขยนเชงสรางสรรค4. ความหมายของสอวารสารศาสตร

4.1 ความหมายของ วารสารศาสตร“ ”4.2 ความหมายของ สอวารสารศาสตร“ ”

89

5. บทบาทและหนาทของสอวารสารศาสตร5.1 บทบาทของสอวารสารศาสตร 5.2 หนาทของสอวารสารศาสตร6. ภาษาในการเขยนเชงสรางสรรค

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายความหมายของการเขยน

สรางสรรคได2. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความแตกตางของการ

เขยนสรางสรรคกบการเขยน สรางสรรคเชงวารสารศาสตร3. เพอใหนกศกษาสามารถระบลกษณะสำาคญของการเขยน

สรางสรรคเชงงวารสารศาสตร4. เพอใหนกศกษาสามารถใชภาษาในการเขยนเชง

วารสารศาสตรได

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน 1.2 การสาธตตวอยางผลงานเขยน1.3 การฝกปฏบตในชนเรยน1.4 เกมบตรคำา

1.5 การนำาเสนองานปฏบตในชนเรยน1.6 การอภปรายกลมยอย2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางการใชภาษาในงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมา

90

วเคราะหการใชภาษา2.2 ใหใชเกมบตรคำา โดยสมนกศกษาในชนเรยนไดฝกปฏบตการเขยนยอหนา ขยาย ความจากคำาในบตรคำาทสมได2.3 ใหนกศกษานำาเสนองานในชนเรยน และแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝก ปฏบต

2.4 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 3

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2.สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางผลงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรจากสอ

วารสารศาสตร4. บตรคำา

การวดและประเมนผล 1. การวดผล1.1 ผลงานฝกปฏบตของนกศกษา 2 ชน คอ (1) การ

วเคราะหการใชภาษาในงานเขยนท นำามาเปนตวอยางในชนเรยน และ (2) งานปฏบตการ

เขยนยอหนาขยายความจากคำาในบตรคำาทสมได

1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา

91

1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมในการเรยนโดยการรวมฝกปฏบต 2. การประเมนผล 2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชนเรยน 2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 3หลกการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมหลกการเขยนทแตกตางกบการเขยนสรางสรรคโดยทวไป เนองจากการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมวตถประสงคเพอแสดงบทบาทและหนาทของสอวารสารศาสตร อนมบทบาทในการนำาเสนอขาวสาร ซงสะทอนถงอดมการณของงานขาว และมบทบาทสำาคญตอการนำาเสนอความเปนจรงในสงคมเปนบทบาทสำาคญ ทแตกตางจากการเขยนสรางสรรคโดยทวๆ ไปซงเนนการสรางสรรคจนตนาการและแรงบนดาลใจเปนสำาคญ เนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบหลกการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร อาท ความสำาคญของการเขยนสรางสรรค ความหมายของการเขยนสรางสรรค ความหมายของการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ความแตกตางของ การเขยนสรางสรรค กบ การเขยนสรางสรรคเชง“ ” “วารสารศาสตร ลกษณะของการเขยนเชงสรางสรรคความหมาย”ของสอวารสารศาสตรบทบาทและหนาทของสอวารสารศาสตรภาษาในการเขยนเชงสรางสรรค

92

3.1 ความสำาคญของการเขยนสรางสรรค

การเขยนสรางสรรคของนกวารสารศาสตรมสวนชวยเหลอแกไข และพฒนาสงคมได ปญหาสงคมแตละปญหายอมมความแตกตางกน ความซบซอนของปญหา หรอสถานการณแตกตางกน แมวาบางครงจะมลกษณะรวมคลายกน โดยเฉพาะงานวารสารศาสตรทมภารกจเคยงขางประชาชน ความยตธรรมและความถกตอง นกวารสารศาสตรจำาเปนตองมมมมองคด นำาเสนอความคดใหมๆ อนจะเปนประโยชนในการชวยแกไข บรรเทา และพฒนาสงคม (องธดา ลมปปทมปาณ, 2546, หนา 12)

การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมความสำาคญตอสงคมสวนรวม และมความสำาคญตอองคกรสอสารมวลชนอยางมาก พอจะประมวลความสำาคญของการเขยนสรางสรรคไดดงน

1. การมบทบาทตรวจสอบในฐานะ สนขเฝาบาน “ ” (The watch dog) ของสถาบนสอสารมวลชนโดยเฉพาะอยางยงในสงคมทมระบอบประชาธปไตย

2. ใหความสนใจในความรบผดชอบของการใชอำานาจของผมอำานาจหรอองคกรทมอำานาจในสงคม

3. ความเชอมนในพลงอำานาจของสอมวลชนในการเปนตวกระตนการปฏรป

4. เปนการยนยนถงศกดศรของสถาบนสอสารมวลชน5. สามารถสงทำาใหผกระทำาความผดยอมจำานนดวยหลกฐาน

ทเชอถอมดตวได6. เปนการใหความสนใจเปนพเศษกบประเดนปญหา

เหตการณ เรองราวทถกเพกเฉยละเลยมากอนหนา7. เปดประเดนหรอเวทการถกเถยงอยางกวางขวางใหกบ

สงคม

93

8. การมงมนในการแสวงหาความยตธรรมและความจรงจะมสวนชวยเหลอผซงขาดพลงอำานาจในการแกไขการกระทำาทผดๆ นำาไปสความถกตอง

9. เสนอใหสงคมมความตองการทจะร และสามารถเขาใจถงเรองราวทมผลกระทบตอการดำาเนนชวตของพวกเขา

กลาวโดยสรป การเขยนสรางสรรคของนกวารสารศาสตรมความสำาคญตอสงคมสวนรวมโดยชวยเสนอทางแกไขปญหาโดยเฉพาะในปจจบนปญหาสงคมแตละปญหามความแตกตางกน และมความซบซอนของปญหามากยงขนการเขยนสรางสรรคยงมสวนในการพฒนาสงคมไดอยางมากรวมทง มความสำาคญตอองคกรสอสารมวลชนในยคทมการแขงขนของสอหลากหลายมากยงขนอกดวย

3.2 ความหมายของการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

การทำาความเขาใจถงการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรนน จำาเปนตองทราบถงความหมายของการเขยนสรางสรรค ซงมความเกยวของกนแตกมความแตกตางกนอกดวย

3.2.1 ความหมายของการเขยนสรางสรรค

ความหมายของการเขยนสรางสรรค มผนยามไวหลากหลาย ในทน ขอนำามาเสนอเพอใหเกดความเขาใจ ดงน

จรยา สมประสงค (2543, หนา 9) นยามการเขยนสรางสรรควา หมายถง การเขยนสงทมคณภาพ แสดงถงปญญาความฉลาดรอบร แสดงความคดสรางสรรคและความสามารถใน

94

การถายทอดความคดใหผอานเขาใจไดถกตอง ไดรบประโยชนตามทผเขยนตองการ

ถวลย มาศจรส (2546, หนา 4) กลาววา การเขยนสรางสรรค (Creative Writing) หมายถง งานเขยนทแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคของผเขยนทเขยนดวยสำานวนภาษา ทมลกษณะเฉพาะเปนของตนเอง หรอมรปแบบการเขยนทมความแปลกใหม มคณคาและเปนทยอมรบของสาธารณชน

องธดา ลมปปทมปาณ (2546, หนา 12) ระบวา การเขยนสรางสรรค (Creative Writing) หมายถงการใหความสำาคญในการกระตนคนใหใชสงทมอยในตวเองเตมท ทงความคด ความประทบใจ ความรสก ความหวง และจนตนาการ ถายทอดผานภาษาอยางทใจตองการ เปนความพยายามทจะเขยอน ภเขานำาแขง“ ” (Iceberg) ในจตใจคน ทไมเคยใชมากอนใหทำางาน

ปารชาต รตนบรรณสกล (2548, หนา 28) กลาววา การเขยนสรางสรรค หมายถงการเขยนทผเขยนตองใชความคด และการจนตนาการทเปนของตนเองในการสรางคำา หรองานเขยนทแปลกใหมจากของเดมทมอย โดยมไดลอกเลยนแบบจากผใด และงานเขยนทสรางสรรคมานนจะแสดงออกถงความร ความคด ความรสก ความเหนของผเขยนอยางอสระ โดยมไดอยใตกรอบขอบงคบใดๆ ทงนงานเขยนจะถกเผยแพรไปในหนงสอพมพและนตยสารโดยเฉพาะ

ปราณ สรสทธ (2549, หนา 40) ระบวา การเขยนสรางสรรค หมายถงการเขยนทผเขยนสรางคำา แนวคด จากจนตนาการของตนเองโดยมไดลอกเลยนแบบอยางของผอน อกทงยงมอสระทจะคดรปแบบใหมๆ ทแหวกแนวจากของเดมทมอย เปนผลงานทมคณคาทางความคดรเรมอยางเดนชด

95

เกศน จฑาวจตร (2557, หนา 6)นยามไววา การเขยนสรางสรรค หมายถง การเขยนทแสดงถงผลงานอนใหม แปลก แตกตาง ตอยอดไปจากสงทมอยหรอเปนอยเดม ทงดวยเนอหาสาระ และ/หรอรปแบบ ทงนจะตองเปนงานทมคณคาและมพลงในการสรางแรงบนดาลใจ ยกระดบความคด ประเทองสตปญญาและเปดโอกาสแกผอานในการตความทหลากหลาย คำาวา ใหม แปลก “แตกตาง ตอยอด” น ไมจำาเปนตอง ใหมเอยมถอดดาม แตอาจ“ ”เกดขนไดในหลายลกษณะแบบ เหลาเกาในขวดใหม เชน มการ“ ”ผสมผสานระหวางรปแบบเดมหลายๆ แบบเขาดวยกนหรอ บรณา“การ” รปแบบเดมเขากบรปแบบใหมๆ เปนตน แตจะตองไมมลกษณะทเปน สตรสำาเรจ ใดๆ สวนเรองของคณคาทมพลงใน“ ”การสรางแรงบนดาล การยกระดบความคด การประเทองสตปญญา และการเปดโอกาสแกผอานในการตความทหลากหลายนน กลาวไดวา เปนวรรณกรรมประเภทเรองสนหรอนวนยาย ควรจะตองเปนงานเขยนทไมจำาเปนตองมบทสรปทลงตว ชดเจน และมทศทางเดยว ถาเปนงานประเภทบทความและสารคดกจะตองเปดโอกาสใหผอานไดมองเหน ทางเลอก ทหลากหลายและจดประกายใหผอาน“ ”เปาหมายรสกถงการสนคลอนทางความคด วบวาบ หวนไหวหรอถงขนรอถอนสงทเปนความคดและความเชอเดมๆ ออกไป

ดงนน จากแนวความคดดงกลาว อาจกลาวไดวา การเขยนสรางสรรคมลกษณะสำาคญ 3 ประการ (ปราณ สรสทธ, 2541, หนา 57-58) คอ

1. มจนตนาการ ผเขยนตองใชจนตนาการ หรอความคดคำานง เขยนใหผอานเกดจนตนาการคลอยตามผเขยน โดยผเขยนจะตองสรางภาพใหแจมชดในความรสกกอนเสมอ จากนนจงจดองคประกอบตางๆ ของงานเขยนเขาไปใหครบถวน เปนเรองเปนราว

96

2. สำานวนภาษาด ผเขยนตองเลอกเฟนถอยคำา นำามาเรยบเรยงใหไพเราะสละสลวย และมความหมายตามทผเขยนตองการ

3. มคณคาทางดานจตใจและสตปญญา ผอานอานแลวมความคดความรสกทจรรโลงความดงาม และมองโลกในแงด

นอกจากลกษณะดงกลาวแลว การเขยนทจดไดวาเปนงานสรางสรรคควรออกมาจากความคดรเรมของผเขยน ไมเลยนแบบใคร มลกษณะเฉพาะเปนของตนเอง (ปราณ สรสทธ, 2541, หนา 58)

กลาวโดยสรป ความหมายของการเขยนสรางสรรคมผนยามไวหลากหลาย ซงพอประมวลไดวาเปนงานเขยนทแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคของผเขยนทเขยนดวยสำานวนภาษา ทมลกษณะเฉพาะเปนของตนเอง หรอมรปแบบการเขยนทมความแปลกใหม มคณคาและเปนทยอมรบของสาธารณชน

3.2.2 ความหมายของ การเขยนสรางสรรคเชง“วารสารศาสตร”

สรสทธ วทยารฐ (2558, หนา 7) ระบวา การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร (Creative Writing in Journalism) หมายถงการเขยนถายทอดความคด เรองราวทผานการประมวลความคดซงเปนสาระและขอเทจจรง (Fact) อยางเปนระบบ แบบแผน มเหตมผล ซงงานเขยนทมใชเรองแตงขนเองจากจนตนาการ อนสามารถสงผลในทางทด เปนบวก มคณคาหรอมประโยชน สามารถนำาไปใชไดจรงในทางปฎบต นำาเสนอผานสอวารสารศาสตรหลากหลายชองทาง

องธดา ลมปปทมปาณ (2546, หนา 12) ระบวา การเขยนสรางสรรค (Creative Writing) หมายถงการใหความสำาคญใน

97

การกระตนใชสงทมอยในตนเองเตมท ทงความคด ความประทบใจ ความรสก ความหวง จนตนาการ ถายทอดผานภาษา และรปแบบการเขยนตางๆ (ขาว, สารคด, บทความ ฯลฯ) อยางทใจตองการ โดยผานกระบวนการทำางานอยางมระบบ (การรวบรวม การเลอกสรร การเรยบเรยง และการเผยแพรสสาธารณชน) ทงน ตองคำานงถงประโยชนสาธารณชน และสรางสรรคสงคมเปนสำาคญ

การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรเปนการเขยนทมลกษณะโดดเดนแตกตางจากการเขยนรปแบบอน ทงน งานเขยนเชงวชาการอยบนพนฐานของการศกษาคนควาองคความรในศาสตรหนงๆ อยางลกซง ตางจากงานเขยนประเภทอน เชน งานเขยนเชงสรางสรรค (Creative Writing) ซงยดจนตนาการและมความนกคดเปนหลก (เชน บทเพลง บทละคร เรองสน) หรองานเขยนเชงวารสารศาสตร (Journalistic Writing) ซงเปนการรายงานเหตการณทเกดขน ฯลฯ (สทธ ธรสรณ, 2554, หนา 3)

3.2.3 ความแตกตางของ การเขยนสรางสรรค“ ” กบ การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร“ ”

การเขยนสรางสรรคกบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรนน แมเปนขอเขยนประเภทเดยวกน อาท บทความ สารคด กมความแตกตางกนอยในดานขอมลกบจนตนาการ ขอสงเกตเกยวกบนยามของการเขยนสรางสรรค คอ นกวชาการหลายทาน ใหความสำาคญกบการใช จนตนาการ“ ”ใน การเขยน“สรางสรรค”วาเปนการเขยนทตองอาศย จนตนาการ “ ” ของผเขยนในการเขยนสรางสรรคอาท

ปราณ สรสทธ (2549, หนา 40) ระบวา การเขยนสรางสรรค หมายถงการเขยนทผเขยนสรางคำา แนวคด จาก จนตนาการ ของตนเองโดยมไดลอกเลยนแบบอยางของผอน

ฐะปะนย นาครทรรพ (2519, หนา 2) ระบวา การเขยนสรางสรรคนน ผเขยนจะตองใช จนตนาการ หรอความคดคำานงของตนเขยนออกมาดวยถอยคำาทสละสลวย เปนทประทบใจแกผ

98

อาน ใหความรสกเพลดเพลนเจรญใจและประดบสตปญญาไปดวยในตว

อวยพร พานช และคณะ (2539, หนา 192) ระบวา การเขยนสรางสรรค หมายถง การเขยนทเกดจากความคดรเรม ไมลอกเลยนแบบ มความแปลกใหม ม จนตนาการ ซงสอดประสานกบความงามทางภาษา สรางสรรคสตปญญาประเทองอารมณ

ประภาศร สหอำาไพ (2531, หนา 1) ระบวา การเขยนสรางสรรค หมายถง การเขยนทผเขยนสรางคำาและความจาก จนตนาการ ของตนเองโดยมไดลอกเลยนแบบอยางของผอน มอสระทจะเลอกรปแบบการเขยนโดยไมอยในกรอบลกษณะของคำาประพนธมากนก

พงษจนทร คลายสบรรณ (2522, หนา 1-2) ระบวา การเขยนสรางสรรคมลกษณะทสำาคญ 3 ประการ คอ ตองเปนงานเขยนทม จนตนาการ หรอความคดคำานง มสำานวนภาษาด และมคณคาทางจตใจและสตปญญา

ไพโรจน บญประกอบ (2539, หนา 4) ระบวา การเขยนสรางสรรค หมายถงงานเขยนทงประเภทสารคดและบนเทงคดทผเขยนมงแสดงความคดคำานงและ จนตนาการ ของตนดวยสำานวนภาษาทสละสลวย กลวธการเขยนไมมขอบเขตจำากด การแสดงออกในทกองคประกอบเปนเอกลกษณเฉพาะตวของผเขยน และงานเขยนนนตองมคณคาทางอารมณและสตปญญา

พจนานกรมราชบณฑตยสถาน ฉบบ พ.ศ. 2542 (2546, หนา 313) ระบวาคำาวา จนตนาการ “ ” เปนคำานาม หมายถง การสรางภาพขนในจตใจ

กลาวโดยสรปความแตกตางของ การเขยนสรางสรรค กบ “ ”การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร คอ ขณะท การเขยน“ ” “

สรางสรรค ใชจนตนาการ ” (Imagination) ของผเขยนเปนพนฐาน โดยเฉพาะการเขยนสรางสรรคบางประเภท เชน วรรณกรรม ประเภทเรองสน นยาย เปนตน จนตนาการเปนหลกสำาคญมากกวาขอเทจจรง ขณะท การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ตอง“ ”อาศยขอเทจจรง (Fact) จากเหตการณหรอเรองราวทเกดขนจรง เชน ขาว เหตการณ ฯลฯ เปนหลกสำาคญนำา มากกวาการใชจนตนาการ

ตารางท 3.1 แสดงการเปรยบเทยบการเขยนประเภทตาง ๆ

99

ประเดนเปรยบเทยบ

บทความ บทบรรณาธการ

บทวเคราะห สารคด สารคด

เชงขาวประเดนเนอหา

ขนอยกบประเภทของบทความ,ใหม, ใหทศนะทแตกตางไปจากกระแสมหลายประเภททงความร ความคดเหน เปนไปตามกระแสขาว หรอบรรยากาศของสงคม

มงเสนอทศนะและความคดเหนเกยวกบเหตการณสำาคญทเปนขาว โดยเปนความคดเหนของหนงสอทงฉบบ

ขอเทจจรงทเปนประเดนปญหา หรออาจเปนเรองทถกเถยงกน ยงไมมขอยต อาจเกยวของกบขาวประจำาวน

ขอเทจจรง ทเปนความร ความคดไมเกยวกบขาวประจำาวน

มมตเกยวของกบขาวประจำาวนเสมอ เปนการนำาเสนอขอมลตอยอดจากขาวประจำาวน

โครงสราง (รปแบบการเขยน)

ชอเรอง คำานำา เนอเรอง บทสรป

ชอเรอง คำานำา เนอเรอง บทสรป

ชอเรอง คำานำา เนอเรอง บทสรป

ไมมรปแบบตายตว การเปดเรอง เดนเรอง และจบเรองมความหลากหลาย ขนอยศลปะการเลาเรองของผเขยน

ไมมรปแบบตายตว การเปดเรอง เดนเรอง และจบเรองมความหลากหลาย ขนอยศลปะการเลาเรองของผเขยน

ลกษณะภาษา

ภาษาแบบแผน หรอกงแบบแผน

ภาษาแบบแผน ถอยคำามพลง หนกแนน แตสละสลวย

ภาษาแบบแผน หรอกงแบบแผน

ภาษาแบบแผน ในลกษณะเลาเรอง

ภาษาแบบแผน หรอกงแบบแผน มการอางองคำาพดแหลงขาว

100

ประเดนเปรยบเทยบ

บทความ บทบรรณาธการ

บทวเคราะห สารคด สารคด

เชงขาว(Quote)

การแสดงความคดเหน

มการแสดงความคดเหนของผเขยน ในฐานะของผเขยนเองมากกวาขอเขยนรปแบบอน ๆ

มการแสดงความคดเหนของผเขยน แต ในฐานะกองบรรณาธการ (สอ)

มการแสดงความคดเหนของผเขยนประกอบการวเคราะหอยางทระบบ เปนเหตเปนผล

อาจมการแทรกแสดงความคดเหน หรอวพากษวจารณของผเขยน

มการแสดงความคดเหนของผเขยนในระดบนอยกวาขอเขยนรปแบบอนมกสมภาษณขอความคดเหนจากแหลงขาวมากกวา

การสมภาษณแหลงขาว

ไมจำาเปนตองมแหลงขาวใหสมภาษณ

ไมตองมแหลงขาวใหสมภาษณ

ไมจำาเปนตองมแหลงขาวใหสมภาษณ

อาจมแหลงขาวใหสมภาษณ

ตองมแหลงขาวใหสมภาษณ

การนำาเสนอ

มรปแบบการเสนอขนกบประเภทของบทความ สวนใหญจดระบบขอมลไดด

มนำาหนก มพลง มความหนกแนน นาเชอถอ นำาไปสทางออกของปญหาปกตจะไมระบชอผเขยน

ชใหเหนปจจย เงอนไข ทมา ทไป ตลอดจนแนวโนมทอาจเกดขน

มรปแบบทหลากหลายขนอยกบประเภทของสารคด เพอใหนาอาน นาสนใจ

ไมกำาหนดรปแบบทตายตว เนนขอมลทนาสนใจ มความสำาคญ มผลกระทบ

ความยาวของตนฉบบ

มกจะ 2-3 หนากระดาษ A4 (600-2,000

มกจะ 1 หนากระดาษ A4

ขนอยกบเนอหาเปนหลก มทงขนาดสน 1 หนา, ขนาดยาว

ขนอยกบเนอหาเปนหลก มกจะ 2-3 หนากระดาษ A4

ขนอยกบเนอหาเปนหลก มกจะ 2-3 หนากระดาษ A4

101

ประเดนเปรยบเทยบ

บทความ บทบรรณาธการ

บทวเคราะห สารคด สารคด

เชงขาวคำา) 2-3 หนา

กระดาษ A4

ทมา : สรสทธ วทยารฐ, (2549, หนา 110.)

3.3 ลกษณะของการเขยนเชงสรางสรรค

ลกษณะการเขยนเชงสรางสรรค เถกง พนธเถกงอมร (2536, หนา 7) กลาววาการเขยนเชงสรางสรรคมลกษณะแตกตางจากการเขยนเชงวชาการ การรายงานขาวสาร และการเขยนเพอบอกเลา แตทงนการเขยนเชงสรางสรรคจะมลกษณะเฉพาะดงตอไปน

1. เปนงานเขยนทแสดงออกถงประสบการณ ความคด ความเหน ขอสงเกต ความร ตลอดจนจนตนาการของผเขยนอยางเปนอสระ โดยการเขยนลกษณะนมชอเรยกอกอยางวา การเขยนเชง“จตวสย ” (Subjective) ซงไดแก การเขยนบทความ บทวจารณ บทบรรณาธการ บทวเคราะห เรองสน นวนยาย เปนตน แตถาเปนการเขยนเชงขาว การเขยนรายงาน การแปลการยอความ การถอดคำาประพนธ จดเปนการเขยนแนววตถวสย (Objective)

2. เปนงานเขยนทมความแปลกใหมและสามารถทำาใหผอานเหนภาพพจน (Figure of Speech) ของเรองราวนนๆ ไดอยางชดเจน ดวยลลาการเขยนทเปนเอกลกษณเฉพาะของผเขยนเทานน อยางไรกตาม งานเขยนบางเรองผเขยนอาจนำาเคาโครงเดมแนวความคดหรอแรงบนดาลใจจากงานสรางสรรคของผอน แลวนำามาดดแปลง ปรบปรงแกไขดวยแนวความคดทเปนของตนเองแลว

102

สรางสรรคใหกลายเปนชนงานใหมกได ลกษณะเชนนกจดเปนการเขยนเชงสรางสรรคไดเชนกน

3. เปนงานเขยนทมความประณตบรรจง ซงประกอบดวยความงดงามในดานเนอหาและรปแบบ อาท มความงามในการใชถอยคำาไดอยางสละสลวย สอความหมายไดอยางแจมชด สน เขาใจงาย หรอแมแตการเรยบเรยงถอยคำาจนไดใจความทสวยงาม นนหมายความวาใจความนนตองสามารถสรางจนตนาการและภาพพจนแกผอานรวมทงการใหแงคดในดานความประเทองปญญาและอารมณไดเปนอยางด

4. เปนงานเขยนทไมตดยดกบรปแบบเกา ประการนนบเปนปจจยสำาคญทจะสงผลใหเกดชนงานทใหมและหลากหลายจากของเดมทมอย และยงเปนการไดทราบถงแนวความคดทผเขยนมเจตนาทตองการสะทอนใหเหนแงมมบางสงบางอยางตามจนตนาการและอารมณอยางอสระ

เกศน จฑาวจตร (2557, หนา 8-15) กลาวถงลกษณะของการเขยนสรางสรรคไว ดงน

1. ความแปลกใหม แปลก แตกตางและตอยอด งานเขยนทไดรบการยอมรบวาเปนงานเขยนทสรางสรรค อาจเปนงานทมความใหม แปลก แตกตาง และมการตอยอดอยางโดดดเดน เชน โดดเดนดานเนอหา หรอดานรปแบบ หรออาจเปนงานเขยนทใหม แปลก แตกตาง และตอยอดโดยองครวมกได

2. สนทรยภาพทลงตว สนทรยภาพ คอ ความงามทางศลปะหรอความงามในเชงวรรณศลป การเขยนเปนศลปะการสอสารแขนงหนง การเขยนทด และสรางสรรคจงควรเปนการเขยนทแสดงถงความงดงามทางศลปะ แตคำาถามกคอความงดงามทางศลปะนนเปนความงามโดยตวของมนเองหรอเปนความงามทผอนหยบยนให

103

3. การผสมผสานอยางเหมาะสมระหวางเนอหารปแบบ ผเขยนตองมความรในเรองนน ๆ อยางแทจรงชนดทเรยกวา ถง“ราก นอกจากความรเกยวกบเนอหาแลว กควรจะตองคำานงถง”ความลงตวระหวาง เนอหา กบ รปแบบ ตามลกษณะเฉพาะงาน“ ” “ ”เขยนแตละประเภทดวย เชน การเขยนขาว สารคด บทความ ฯลฯ อาจไมจำาเปนตองคำานงถงรปแบบ

4. การแสดงอตลกษณของผเขยน คำาวา อตลกษณ “ ”(Identity) ในทน หมายถง การใชภาษา ลลา ทวงทำานองการเขยนทเปนลกษณะเฉพาะตว นกเขยนทมอตลกษณโดดเดน มกเปนทจดจำาไดในเกอบจะทนททอานแมจะไมปรากฎชอผเขยน

5. การเปดโอกาสใหตความโดยหลากหลาย การเขยนทวไปมกมบทสรปหรอการสรปทชดเจน เพอตอกยำาความหมายทผเขยนตองการสอสาร แตบางครงการเขยนทเปดโอกาสใหมการตความ ไมไดหมายความวาเปนการเขยนทไมด งานเขยนทอาจจดประกายใหผอานเกดการอภปรายและถกเถยงกบตนเอง นำาไปสการบมเพาะทางปญญาและแนวคดใหม ๆ ทอาจจะไมเคยนกคดมากอน งานทมองคประกอบเชนน จงนบไดวาเปนการเขยนทสรางสรรค

6. ความสามารถในการสนคลอนหรอรอถอนอคต การเขยนสรางสรรคเปนงานเขยนททำาใหผอานรสกถงการปะทะกนระหวางงานเขยนกบโลกทศนของตนเอง หรออกนยหนงกคอ ระหวางโลกทศนของผเขยนกบโลกทศนของผอาน

7. การสรางจตสำานกตอสงคม งานเขยนทนำาเสนอแนวคดหรอมเนอหาทแสดงออก ซงจตสำานกของความเปนพลเมอง ถอวาเปนงานทมลกษณะสรางสรรค เพราะชวยยกระดบจตสำานกลความตระหนกรใหแกผอาน

8. การยกระดบทางปญญา งานเขยนประเภทหนงเชญชวน โนมนาว พาฝนใหผคนหลกหนจากความเปนจรงของชวต ทอาจนา

104

เบอหนายหรอเครงเครยด งานเขยนประเภทหนงมงบมเพาะการหลงไหล และยดตดกบการบรโภคในโลกวตถนยม

กลาวโดยสรปไดวา ลกษณะของการเขยนเชงสรางสรรคจะการชแนะ แยกแยะใหเหนถงความเปนลกษณะเดนของงานเขยนทมความสรางสรรคไดอยางเดนชด มความแปลกใหม แปลก แตกตางและตอยอด มสนทรยภาพทลงตวมการผสมผสานอยางเหมาะสมระหวางเนอหารปแบบมการแสดงอตลกษณของผเขยนมการเปดโอกาสใหตความโดยหลากหลาย มความสามารถในการสนคลอนหรอรอถอนอคต มการสรางจตสำานกตอสงคม และมการยกระดบทางปญญา

3.4 ความหมายของสอวารสารศาสตร

กอนทราบถงความหมายของคำาวาสอวารสารศาสตรนน นกศกษาควรทำาความเขาใจกบความหมายของคำาวา วารสารศาสตร “ ” (Journalism) ดงน

3.4.1 ความหมายของ วารสารศาสตร“ ”

สารานกรมแหงมหาวทยาลยโคลมเบย (The Columbia Encyclopedia, 2000, p. 1484) นยามคำาวา Journalism ดงน “the Craft of Conveying News, Descriptive Material and Opinion via a Widening Spectrum of Media ; the Collection and Periodic Publication or Transmission of News through Media such as Newspapers, Magazines, Television, Radio, Books the Internet, and even the Mobile Telephone.” ซงหมายถง งานบอกเลา แจงขาว อธบายเหตการณ หรอความคดเหน

105

ตอสาธารณะในวงกวางผานสอ รวมไปถง การรวบรวมขาว และเผยแพร หรอการนำาเสนอขาว ผานทางสออนหลากหลายชองทาง ไดแก หนงสอพมพ, นตยสาร, วทยโทรทศน, วทยกระจายเสยง, หนงสอ, อนเทอรเนต รวมไปถง โทรศพทเคลอนท ฯลฯ

ไมเคล ชดสสน (Michael Schudson, 2011, p.3) ใหนยามคำา “Journalism” วาหมายถงธรกจหรอการดำาเนนการจดทำา และเผยแพรขาวสารปจจบน ทมความนาสนใจและความสำาคญตอสงคม

ท อารคพ (T. Harcup, 2004 อางถงใน Franklin and Other, 2005, p. 124) ใหนยามคำา “Journalism” วา หมายถง กระบวนการคนหา และการสอสารบอกเลาเรองราวทเกดขนจรง ซงผคนยงไมเคยทราบมากอน ในอดตมกเปนการสอสารทางเดยวไปยงผรบสาร การสอสารบอกเลาเรองราวในปจจบนคำานงถงความเกยวของกบผรบสารมากขน ผรบสารมสวนรวมในการสอสารตอบโตไดมากขน

คณะกรรมการบญญตศพทวชาการหนงสอพมพ ฉบบราชบณฑตยสถาน (2539, หนา 36) ระบวา “Journalism” หมายถง 1. วารสารศาสตร 2. การหนงสอพมพ 3. การรายงานขาว สวนคำา “Journalist” วาหมายถง 1. นกวารสารศาสตร 2. นกหนงสอพมพ

ศพทานกรมการสอสารมวลชน หมวดหนงสอพมพและนตยสาร (สนน ปทมะทน. (บรรณาธการ), 2520, หนา 51-52) แปลคำา “Journalism” วาหมายถง วารสารศาสตร วชาวารสารศาสตร ซงเปนวชาหรอความรทวาดวยการทำาหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร สงพมพอนๆ รวมถง การผลตรายการและการผลตสอสารมวลชนอยางอน ไดแก วทยกระจายเสยง โทรทศน และภาพยนตร สวนคำา “Journalist” วา หมายถง นกหนงสอพมพ

106

ราชบณฑตยสถาน (2546, หนา 1069) ระบวา วารสารศาสตร “ ” (Journalism) หมายถง วชาวาดวยการทำาหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร และการพมพประเภทอนๆ

“Journalism” มาจากคำา “Journal” จอหน ปเตอร เซงเออร (John Peter Zenger) นกหนงสอพมพเชอสายเยอรมนในอเมรกา ยคอาณานคมองกฤษ นำามาใชเปนคนแรกในป ค.ศ. 1733 แทนคำา Diurnal, Corantos, Courant หรอ Gazette ทใชเรยก หนงสอขาว รายงานเหตการณ ประจำาวนกนอยแตเดม กลาวคอ ในป ค.ศ. 1733 เซงเออรตงหนงสอพมพชอ “New York Weekly Journal” ซงเปนหนงสอพมพอเมรกายคอาณานคมองกฤษ ฉบบท 2 ตอจากหนงสอพมพรายวนฉบบแรกชอ “PublickOccurrances” ของเบนจามน แฮรส (Benjamin Harris) ทพมพในป ค.ศ. 1690

“Journal” มรากศพทมาจากภาษาละตนวา “Diurnalis” แปลวา รายวน หรอประจำาวน เดมทหมายถง จดหมายเหตของรฐสภา ซงเปนบนทกการประชมประจำาวน เฉพาะมตของทประชมเทานน ไมจดทกถอยคำา สภาสามญองกฤษมจดหมายเหตนมาแตป ค.ศ. 1547 (พ.ศ. 2090) สภาขนนางมเมอป ค.ศ. 1509 (พ.ศ. 2052) ในรฐธรรมนญสหรฐอเมรการะบไววา ทงวฒสภาและสภาผแทนจะตองจดใหมจดหมายเหตรายงานการประชมสภาเกบไวเปนหลกฐานตลอดไป (สงข พธโนทย, 2511, หนา 666-667)

วารสารศาสตรเปนศพทบญญต ทกรมหมนนราธปพงศประพนธ ปรมาจารยนกหนงสอพมพ ทรงบญญตขนใหม แทนคำา “Journalism” จากเดมทเรยกกนวา การหนงสอพมพ “ ” (ววรรณ เสถยรสต, 2514, หนา 85) หมายถง วชาการ หรองานทเกยวกบการทำาหนงสอพมพ

107

มาล บญศรพนธ (2550, หนา 1) นกวชาการหนงสอพมพอาวโส ระบความหมาย วารสารศาสตร วา หมายถง ศาสตรทวา“ ”ดวยหลกการเสนอขาวและเหตการณปจจบนใหผอานไดรบรอยางรวดเรว ถกตอง เทยงตรง อยางไรกตาม เนองจากหนงสอพมพมหวใจทงานขาว และงานขาวเรมตนจากหนงสอพมพ ทำาใหเมอกลาวถงวารสารศาสตร จงมกเขาใจกนวาเปนงานขาวทนำาเสนอผานทางหนงสอพมพเทานน ทงๆ ทงานขาวในสอมวลชนประเภทอนกมหลกการรายงานขาวแบบเดยวกน มความแตกตางกนเฉพาะทรปแบบกระบวนการนำาเสนอ

ในทรรศนะของ มาล บญศรพนธ (2550, หนา 8) คำาวา วารสารศาสตร มกถกใชตามความเขาใจในความหมายเกยวกบ“ ”สอสงพมพและ/หรอเรองการผลตหนงสอพมพ หรอนตยสาร หรอวารสาร อนทจรง คำาวา วารสารศาสตร ทแปลจากคำาภาษา“ ”องกฤษวา “Journalism” มความหมายลกซงกวาการทำาหนงสอ (พมพ) หรอทำาวารสารตามทเขาใจกนทวไป

สรสทธ วทยารฐ (2560, หนา 4) ระบวา วารสารศาสตร หมายถง หลกแหงความรอนเปนรากฐานของผประกอบวชาชพวาดวยการสอสารงานขาว การรายงานขาว เหตการณในทกรปแบบสอ ไดแก หนงสอพมพ สอวารสาร สอกระจายเสยง สอโทรทศน สอดจทล สอออนไลน และสอใหมใดๆ ทเปนการสอสารหรอนำาเสนอเนอหาทเปนขาว และหรอขาวสาร เหตการณปจจบน โดยการนำาองคความรในงานขาวไปปฏบตงาน ตองตระหนกและมความรบผดชอบตอสงคม โดยยดถอมาตรฐานทางจรยธรรมแหงวชาชพทไดกำาหนดไว

3.4.2 ความหมายของ สอวารสารศาสตร“ ”

108

สอวารสารศาสตร (Journalistic Medium) หมายถง สอทใชเปนชองทางการสอสารงานขาว ท งานขาว ในยคสอดจทล “ ”ผานชองทางการสอสาร หลากหลายสอ ไดแก หนงสอพมพ นตยสาร หนงสอวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน รวมไปถง สอเวบไซต สอสงคมออนไลน สอบลอก ฯลฯ ทเปดโอกาสใหผรบสาร (Audience) มการตอบโต สอสารปฎกรยาสะทอนกลบ (Active or Interactive) กบนกขาวไดมากขน (Lievrouw and Livingstone, (Edited). 2006, p. 216)

3.5 บทบาทและหนาทของสอวารสารศาสตร

งานสอวารสารศาสตรวาดวยการนำาเสนอขาว ซงรวมถง การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรนน ในกระบวนการขาวทผประกอบวชาชพตองยดถอเปนจรยธรรมหรอหลกการในการสอขาวและรายงานขาว อนสะทอนถงอดมการณของงานขาว และมบทบาทสำาคญตอการสรางความเปนจรงในสงคม

3.5.1 บทบาทของสอวารสารศาสตร

บทบาทของสอวารสารศาสตรประกอบดวยบทบาทสำาคญ 4 ประการ (สรสทธ วทยารฐ, 2560, หนา 5-9) ดงตอไปน

1.ความถกตองและเทยงตรง(Accuracy) หมายถง หลกการงานขาวทตองทำาขาวอยางถกตองและเทยงตรงในขอเทจจรงและเหตการณทเกดขนจรง และปรากฏในงานขาว ความถกตองของงานขาวน สภา ศรมานนท (ม.ป.ป., อางในมาล บญศรพนธ, 2550, หนา 111) อธบายหลกความถกตองของขาววา ขาวตอง

109

ถกถวน“ ” คอ ถกตอง + ครบถวน หมายความถง ขาวตองถกตองและครบถวนในขอเทจจรงทได

นกขาวตระหนกดวางานขาวทตวเองไดลงพนทดวยตวเองเปนขาวทมความถกตองกวาและผอานตองการรบทราบขาวจากนกขาวโดยตรง (Mencher, 1997, p. 34) นกขาวตองอธบายในขาวใหชดวาขอมลขาวนนไดมาจากแหลงขาวใด และตองบอกใหชดเจนวานกขาวไมไดรเหนดวยตวเองแตนกขาวอางมาจากแหลงขาว โดยทวไปการอางแหลงขาวม 2 เหตผล คอ ยนยนคำาพดของแหลงขาว และใหขอมลเกยวกบเหตการณทนกขาวไมไดรเหนเอง แตเปนการอางองจากแหลงของขอมล (Mencher, 1997, p. 38)

นกขาวควรตระหนกถงความถกตองขอมลขาวจากแหลงขาวในระดบทแตกตางกน ซงตองพยายามเขาถงเหตการณขาวดวยตนเอง (Firsthand Account) เพอเกบขอมลโดยตรงดวยตนเองใหไดมากทสด แตในทางปฏบตนน บางกรณหรอบางสถานการณนกขาวอาจเขาถงขอมลขาวไดเพยงการถายทอดผานคำาบอกเลาหรอคำาสมภาษณจากแหลงขาว ซงเปนแหลงขาวระดบชนรองๆ ดงนน ความถกตองของขาวจงขนอยกบความสามารถของนกขาวในการเขาถงเหตการณทเปนแหลงขาวโดยตนเองดวย ทงน อาจพจารณาระดบชนของแหลงขอมลขาวทผานการถายทอดขอเทจจรงตอๆ กนเปนระดบชน ซงแบงออกเปน 3 ระดบชนของขอมลขาว ดงน (Mencher, 1997, p. 36)

(1) ขอมลขาวชนแรก (ปฐมภม) ทนกขาวไดจากเหตการณตรง (Firsthand Account)โดยนกขาวเปนผลงพนทดวยตนเองหรอนกขาวอยในเหตการณนนๆ ทำาใหไดขอมลขาว หรอขอเทจจรงของเหตการณจรงดวยตนเอง นกขาวจะสงเกตการณ (Observation) เหตการณเอง เหนกบตาตนเอง และรวบรวมขอมลดวยตนเอง แหลงขอมลขาวลกษณะน ถอเปนแหลงขอมลขาว

110

ชนปฐม ซงมความนาเชอถอ และมความถกตอง และมความเทยงตรงสงสด

(2) ขอมลขาวชนรอง (ททตยภม) ทนกขาวไดมาจากการคำาบอกเลาของผเหนเหตการณจรง (Secondhand Account) นกขาวไดขอมลขาวจากการสมภาษณ หรอฟงมาจากผอยในเหตการณ หรอพยานทรเหน

(3) ขอมลขาวชนสาม (ตตยภม) ทนกขาวไดจากผทไดรบทราบมาจากผเหนเหตการณอกทอดหนง (Thirdhand Account) การไดขอมลขาวจากการแหลงขาวทไดรบขอมลตอมาจากผเหนเหตการณอกทอดหนง

นกขาวตองตระหนกวาการอางขอมลขาวชนสอง โดยทนกขาวไมไดสงเกตการณดวยตาตนเอง แตไดมาจากการสมภาษณผเหนเหตการณ หรอขอมลขาวชนสามทนกขาวไดมาจากผรบฟงมาจากผเหนเหตการณอกทอดหนงนนมโอกาสผดพลาดมากกวาการลงพนทสงเกตการณดวยตาตนเอง และนกขาวจะปฏเสธความรบผดชอบในกรณคดการฟองรองหมนประมาทจากการนำาเสนอขาวจากขอมลขาวชนสอง และขอมลขาวชนสามไมได (Mencher, 1997, pp. 40-41)

นกขาวจะตองแนใจวาแหลงทมาของขอมลขาวสาร เปนแหลงขาวทถกตองรจรง เปนผรเหนเหตการณจรง เปนผทมอำานาจหนาทเกยวของกบเหตการณนน หรอเปนผทอยในสถานะทจะใหขอมลขาวสารไดจรง รวมทง มหลกฐานสนบสนน ไมใชเปนเพยงการอวดอาง (สมชย สวรรณบรรณ, 2550, หนา 2)

นกขาวควรหลกเลยงการใชแหลงขอมลขาวชนสามจากบคคลซงรบขอมลมาอกทอดหนง (Thirdhand Account) ควรพดกบแหลงขอมลขาวชนสองจากผเหนเหตการณจรง (Secondhand Account) แลวม การตรวจสอบหลกฐาน“ ”(Verification)

111

จากอกแหลงหนงพยายามหลกเลยงการใชแหลงขาวเดยว ถาหากมนใจในความถกตองของแหลงขาวเดยวนน แหลงขาวนนกควรจะยอมใหเปดเผยชอ และยอมใหอดเสยงบนทกภาพการสมภาษณดวย

หลกความถกตองและเทยงตรงของขาวน นกขาวตองระมดระวงการรายงานขาวโดยใชขอมลขาวทแหลงขาวขอใหไมระบชอผใหขาวลงในรายงานขาว โดยใหระบวาเปน แหลงขาว“ ” รวมทง กรณรายงานขาวประเดนเดยวกน บางฉบบระบผใหขอมลขาวชดเจน ขณะทบางฉบบกลบไมเปดเผยชอแหลงขาวชดเจนแตอางวาเปน แหลงขาว กรณนนกขาวตองประเมนจนแนใจวาขอมลขาว“ ”นนเชอถอได

การทำาขาวทคำานงถงหลกความถกตองและเทยงตรงของขาว นกขาวจงตองมการตรวจสอบ (Verification) ขอมลขาวใหมความถกตอง เชน การตรวจสอบความถกตองของชอนามสกลและตำาแหนง (Identification) ของแหลงขาว การตรวจสอบขอมลเบองหลงทมาทไปจากแฟมขาว การตรวจสอบซำาจากแหลงอนๆ กรณขอมลทนกขาวไมแนใจวามความถกตอง อยางไรกตาม นกขาวกไมควรตรวจสอบเพอจบผดหรอตอนแหลงขาวใหจนมมในสวนขอมลทเปนความคดเหนของแหลงขาว แตควรนำาเสนอความคดเหนหรอทศนะทมการโตแยงในประเดนทนำาเสนอกนอยางหลากหลาย โดยเฉพาะใหความสมดลของขอมลขาวกบผถกกลาวหา แทนทจะจะตรวจสอบ

2.ความเทยงธรรม (Fairness) หมายถงหลกการงานขาวทตองเปนธรรมไมลำาเอยง ปราศจากอคต ในกรณทรายงานขาวเกยวกบความขดแยง กตองเปดโอกาสใหทงสองฝายไดมโอกาสชแจง หรอโตแยงขอกลาวหาอยางเทาเทยมกน

ความเทยงธรรมของขาวจะเกดขนได ยอมตองอาศยคณลกษณะของงานขาว ดงตอไปน

112

(1) ขาวมความสมบรณ (Completeness) คอ ตองไมตดขอเทจจรงหรอใจความความสำาคญหรอมนยสำาคญออกไป

(2) ขาวมขอมลทมความเกยวของสมพนธกน (Relevant) ซงเกดจากการมขอมลขาวทมความเกยวของกบขอเทจจรงทมนยสำาคญ

(3) ขาวมความซอสตยตอผอาน (Honesty) คอตองไมทำาใหผอานไขวเขว หรอเขาใจผด ทงโดยทตงใจและไมตงใจ

(4) ขาวมความตรงไปตรงมา (Straight Forward) คอตองไมมการแอบแฝงอารมณความรสกทเปนการเหยยดหยาม

การคำานงถงปรชญาวาหลกความเทยงธรรมของขาวน นกขาวและบรรณาธการตองฝกใหเปนนสย โดยการตงคำาถามในใจตนเองวา งานขาวทเขยนเสรจแลวนน มความเทยงธรรมอยางทสดแลวหรอยง อยางไรกตาม ความเทยงธรรมของขาวยงรวมไปถงการไดรบความสนใจอยางเทาเทยมกนตอขอโตแยงในทกแงทกมมของนกขาวดวย(Mencher, 1997, p. 45)

นอกจากนน กรณรายงานขาวประเดนความขดแยง หรอการถกกลาวหา นกขาวตองพยายามอยางเตมทในการเปดโอกาสใหผถกกลาวหา หรอผทเปนขาวไดมโอกาสชแจง หรอโตแยงขอกลาวหาอยางเตมทเชนกน

3.ความสมดล (Balance) หมายถง หลกการงานขาวทรายงานขอเทจจรงอยางรอบดาน เปนกลาง และเสมอภาคในการนำาเสนอขอเทจจรงอยางสมดลอยางเพยงพอทจะทำาใหผอานใชดลยพนจในการตดสนใจไดดวยตนเอง (มาล บญศรพนธ, 2550, p. 112)

หลกความสมดลของขาวเปนความรบผดชอบทางจรยธรรม ทไมสามารถใชมาตรวด แตสามารถรสกไดถงความเปนธรรม เพราะมความสมดลของขาว (Mencher, 1997, p. 46) ในทางปฏบต

113

นกขาวตองใชวจารณญาณวาขอเทจจรงในงานขาวมความสมดลเพยงพอ โดยอาจพจารณาไดจากความตอเนองครอบคลมของขอเทจจรง การกำาหนดสดสวนของขอเทจจรง การจดลำาดบหรอการใหความสำาคญขอเทจจรง

4.ความเปนภววสยหรอความเปนกลาง (Objectivity) หมายถงหลกการงานขาวทตองรายงานงานขาวอยางตรงไปตรงมาตามทเหนจรง หรอตามขอเทจจรงทปรากฏอย โดยปราศจากการชนำาหรอสอดแทรกความคดเหนสวนตนลงไปในขาว อนเนองมาจากความรสวนตวของนกขาวหรอการถอฝกฝายโดยไมเอนเอยงเขากบฝายใดฝายหนง รวมทง การใหโอกาสแกทกฝายทเกยวของในขาวไดชแจงขอเทจจรงอยางเทาเทยมกน โดยคำานงถงผลประโยชนสาธารณะเปนหลก

ปรชญาวาดวย หลกความเปนภววสย หรอ วตถวสย “ ” “ ”(Objectivity) น ไดรบการเทยบเคยงกบหลกจรยธรรมวาดวย ความเปนกลาง ของงานขาว หลกการงานขาววาดวยความเปนก“ ”

ลางของขาว คอ การรายงานขาวโดยเฉพาะอยางยงในกรณทเปนความขดแยงของคขดแยง นกขาวตองรายงานขาวอยางระมดระวง โดยการแยกตวเองออกจากความขดแยง ไมถอฝกฝาย คอ ไมเขาขางฝายใดฝายหนง (Impartiality)

ถาหากขาดความสมดลของขาวและความเทยงธรรมของขาวกมกจะขาดความเปนกลางของขาว (Mencher, 1997, p. 46) นกขาวจะนยามความเปนกลางของขาววา หมายถง อสระในการแสดงความคดเหนและความรสกของนกขาว รวมถงขอเทจจรงและเรองราวทไมเขาขางฝายใดฝายหนง ตลอดจนการสงเกตการณอยางอสระ ขาวจะมความเปนกลางเมอไดรบการตรวจเชคจากขอมลและหลกฐาน นกขาวมหนาทนำาเสนอขอเทจจรง ความเปนกลางของนกขาวคอการรายงานสงทมองเหน ภายหลงสงครามโลกครงท 2

114

นยามความเปนกลางเรมเปลยน (Mencher, 1997, p. 48-49) ในอดมคตหนงสอพมพกอตวขนจากปรชญาทวาดวย ความเปนก“ลาง ” หรอ การรายงานงานขาวทม ความเปนภววสย“ ” (Objective) ทไดพฒนากลายมาเปนเสาหลกแหงปรชญาวชาชพหนงสอพมพความเปนกลางในวงการหนงสอพมพไทยระยะแรก หมายถง การรายงานความจรงอยางครบถวน

ปญหาหลกจรยธรรมความเปนกลางของวชาชพสอมวลชน รวมทง ในงานขาวยงคงเปนเรองนามธรรมทมการถกเถยงวพากษวจารณกนมาตลอด ยากทจะหาขอยตไดอยางนาพอใจ สาเหตจากลกษณะเปนนามธรรมวดไดยาก ความคดตอหลกจรยธรรมความเปนกลางในงานขาวยงขนอยกบสำานกรบผดชอบทแตกตางกนของนกขาว และมความเกยวของกบปจจยทางสงคม เศรษฐกจ และการเมองอกดวย กระนนกตาม หลกจรยธรรมความเปนกลางของงานขาวถอเปนหวใจของปรชญาวชาชพขาว

เนองมาจากปญหาหลกจรยธรรมความเปนกลางของวชาชพขาวขางตน แดน ดลมอร (Dan Gillmor) (Gillmor, 2005 อางถงใน Lieb, 2009, pp. 255-261) อดตนกขาวหนงสอพมพเดอะซานโจ (The San Jose) มลรฐแคลฟอรเนย และผสนบสนนนกขาวพลเมอง นำาเสนอ ปรชญาแหงขาว“ ” เสยใหมวา ประกอบดวยหลก 4 ประการ ไดแก ความครบถวน (Thoroughness) ความถกตอง (Accuracy) ความเทยงธรรม (Fairness) และความโปรงใส (Transparency)

กลาวโดยสรป ปรชญาแหงขาว อนเปนหลกการสำาคญยงในการสอขาวและรายงานขาว อนประกอบดวยหลกความถกตองของขาว หลกความสมดลของขาว หลกความเทยงธรรมของขาว และความเปนกลางของขาว ทนกขาวตองจำาหลกหนกแนนในการทำาขาว มความเกยวของกบอดมคตของหนงสอพมพและงานขาวทตอง

115

คำานงถงผลประโยชนสาธารณะเปนทตง และสะทอนถงจรยธรรมในการสอขาวและรายงานขาวของนกขาวอกดวย

3.5.2 หนาทของสอวารสารศาสตร

เปาหมายของการปฏบตหนาทของนกวารสารศาสตร อนถอเปนหลกการวารสารศาสตร (the Principles of Journalism) ซงหมายถง อดมการณของงานขาว อนเปนแกนทางวชาชพวารสารศาสตร นกวารสารศาสตรตองยดถอในการปฏบตงาน เพอบรรลอดมการณ อนเปนเปาหมายของการปฏบตหนาท และบทบาทในการนำาเสนอความจรงตอสาธารณชน

บล โควอช(Bill Kovach) และ ทอม โรเซนเทรยล(Tom Rosenstiel) (Kovach and Rosenstiel, 2014) แหงมลนธนแมน (the Nieman Foundation) มหาวทยาลยฮารวารด (Harvard University) ศกษาสำารวจวจยความตองการของพลเมองและความคดเหนของนกวารสารศาสตรอเมรกนเมอป ค.ศ. 1997 (พ.ศ. 2540) โดยศกษาเอกสารทเกยวของดานประวตความเปนมาของงานขาว และกระบวนการงานขาว รวมทง การจดเวทรบฟงความคดเหนทวประเทศ 20 ครง ใชเวลารวม 4 ปจนเปนผลสำาเรจ ไดนำาเสนอผลการศกษาตอสมาคมวชาชพวารสารศาสตรแหงสหรฐอเมรกา สรปเปนหนงสอชอ “The Elements of Journalism : What News people Should Know and the Public Should Expect” สะทอนถงบทบาทของนกวชาชพวารสารศาสตรในยคการหลอมรวมสอดจทล ระบถง หลกการ“วารสารศาสตร ” (the Principle of Journalism) ไว 10 ขอ (สรสทธ วทยารฐ, 2560, หนา 9-13) ไดแก

116

1. วชาชพวารสารศาสตรมพนธะกรณอยางแรกตอการนำาเสนอความจรง(Journalism’s First Obligation is to the Truth) กลาวคอ ขอมลขาวขอเทจจรงทถกตอง เทยงตรง นาเชอถอ มความสำาคญตอความเปนประชาธปไตยของสงคม แมวชาชพวารสารศาสตรไมไดไลตามการรบรถงความจรงอนสมบรณ หรอความจรงเชงปรชญากตาม แตหลกการวารสารศาสตรมงหมายในการนำาเสนอความจรงทสาธารณชนสามารถรบรได ถอเปน ความ“จรงเชงวารสารศาสตร” (Journalistic Truth) ซงเปนกระบวนการทางวชาชพ ทเรมตนดวยการตรวจสอบความนาเชอถอในหลกฐานของขอมลขาวสาร เพอประกอบกนขนกอนนำาเสนอ นกวชาชพวารสารศาสตรตองพยายามถายทอดขอมลขาวทมความเทยงธรรม มความนาเชอถอ มความสมเหตสมผล รวมทง สามารถนำาไปสการสบสวนตอไป

นกวชาชพวารสารศาสตรตองเปดเผยถงแหลงขาวและวธการหาหรอรวบรวมขอมลขาวใหผอานหรอผรบสารทราบ เทาทปจจยหรอเงอนไขประกอบอนๆ เอออำานวย เพอใหผอานหรอผรบสารสามารถประเมนคณคาของขอมลขาวดวยตวเอง ความถกตองเทยงตรงของขาวกอตวขนจากการตความ ความคดความเหน การวพากษวจารณ การวเคราะห และการโตแยงกนของสงคม พลเมองกำาลงเผชญหนากบขอมลขาวสารจำานวนมหาศาล พลเมองตองการรายละเอยดทมากพอ เพอใหสามารถระบถงแหลงทมาของขอมลขาวจรงจง อนจะนำาไปสการสามารถตรวจสอบหรอพสจนขอมลขาวสารนนได และใหสามารถเลอกใชขอมลขาวนนๆ เหมาะสมกบบรบทตางๆ (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 49-68)

2. วชาชพวารสารศาสตรตองมพนธะสญญาความภกดตอพลเมอง (Journalism’s First Loyalty is to Citizens) กลาวคอ ขณะทองคกรขาวตองตอบสนองหลายสถาบน และภาค

117

สวน ไมวาเปนผลงโฆษณา และผมสวนเกยวของอนๆ แตนกวชาชพวารสารศาสตรจะตองรกษาไวซงความจงรกภกดตอพลเมองและผลประโยชนสาธารณะ ทำาใหตองนำาเสนอขอมลขาวปราศจากความหวาดกลวใดๆ

พนธะสญญาทมตอพลเมองนเปนพนฐานสรางความนาเชอถอใหกบองคกรขาว ดวยความตระหนกในขอนองคกรขาวจงตองแสดงออกถงความเปนตวแทนของสถาบนทกสถาบนในสงคม ความไมใสใจขององคกรขาวในสถาบนในสงคมยอมสงผลถงองคกรขาวเอง ทฤษฎเกยวกบอตสาหกรรมขาวสารสมยใหมเชอวาความภกดตอผอานหรอผรบสารขององคกรขาวสามารถสรางเชอถอของผอานไดอยางกวางขวาง ซงยอมสงผลสำาเรจทางธรกจขององคกรขาวไดในทสด ดงนน ผประกอบการธรกจขาวในองคกรขาวจงตองใหความสำาคญและตระหนกในความภกดตอผอานหรอผรบสารของนกวชาชพวารสารศาสตรดวย (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 72-96)

3. วชาชพวารสารศาสตรตองตรวจสอบความถกตองของขอมลขาวกอนนำาเสนอเสมอ(The Essence of Journalism is a Discipline of Verification) นกวชาชพวารสารศาสตรตองยดมนในหลกการทางวชาชพในการตรวจสอบขอมลขาว ขณะทปรชญาวาดวยความเปนภววสยของขาว (Objectivity) ไดมววฒนาการมาแลว แตกไมไดหมายความวานกวชาชพวารสารศาสตรมอสระทจะมอคต ขณะเดยวกนนกวชาชพวารสารศาสตรตองมวธการตรวจสอบขอมลขาวอยางสมำาเสมอ ใหเกดความชดเจนในหลกฐานทมาของขาว ทำาใหขาวมความถกตองและเทยงตรงของขาว และไมใหอคตสวนบคคลของนกวชาชพวารสารศาสตรเปนตนเหตใหความถกตองและความเทยงตรงของขาวหยอนลง

118

สำาหรบวธการตรวจสอบความถกตองเทยงตรงของขาว ไดแก การยดหลกปรชญาวาดวยหลกความเปนภววสยของขาว (Objectivity) การเสาะหาพยานหลกฐานทหลากหลาย การเปดเผยถงแหลงขาวใหมากทสดเทาทจะเปนไปได การมองหาความคดเหนทหลากหลายมม การตรวจสอบความถกตองเทยงตรงโดยวธนทำาใหวชาชพวารสารศาสตรเปนรปแบบการสอสารทแตกตางจากการสอสารประเภทอนๆ เชน การโฆษณาชวนเชอ การสอสารบนเทง ฯลฯ ทงน แมนกวชาชพวารสารศาสตรพฒนาวธการตรวจสอบความถกตองเทยงตรงของขอมลไปมากกตาม อยางไรกตาม การพฒนาระบบวธในการพสจนอยางนาเชอถอสำาหรบการตความของนกวชาชพวารสารศาสตรกยงมนอย (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 98-136)

4. วชาชพวารสารศาสตรตองประกอบวชาชพโดยคำานงเสรภาพในการนำาเสนอขอมลขาวอยเสมอ (Journalists must Maintain an Independence from those they Cover) หลกเสรภาพเปนหลกการพนฐานทสำาคญของวชาชพวารสารศาสตร เปนจดเรมตนของการสรางความนาเชอถอใหกบองคกรขาว หลกเสรภาพนบเปนจตวญญาณทสำาคญในการประกอบวชาชพวารสารศาสตร ขณะทบรรณาธการและคอลมนสตขาดความเปนกลาง ความนาเชอถอของแหลงขอมลขาวยงสามารถคงความถกตองและเทยงธรรมในขาว หลกการเสรภาพสงผลตอความเทยงธรรม หลกการเสรภาพยงรวมถง การหลกเลยงความลำาเอยงทเกดจากความหยงยโส การสำาคญตนวาตนยงใหญกวาผอน การวางตวโดดเดยว หรอความลบหล ฯลฯ (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 142-168)

5. วชาชพวารสารศาสตรตองมเสรภาพในการเฝาระวงการใชอำานาจของกลมอำานาจ ทสงผลกระทบตอพลเมอง (Journalists must Serve as an Independent Monitor

119

of Power) วชาชพวารสารศาสตรมพลงอำานาจพเศษในการทำาหนาทเฝาระวงการใชอำานาจของผมตำาแหนงสำาคญซงการใชอำานาจนนสงผลกระทบตอพลเมอง บทบาทหนาทของวชาชพวารสารศาสตรนเรยกวา สนขเฝาบาน“ ” (Watch Dog) หลกการขอนเกดขนเพอปองกนการใชอำานาจเผดจการ นกวชาชพวารสารศาสตรมพนธะกรณตอการปกปองเสรภาพในการเฝาระวงการใชอำานาจ โดยจะตองไมใชพลงอำานาจนอยางพรำาเพรอจนเสอมพลงไป หรอใชพลงอำานาจนเพอหาผลประโยชนทางธรกจ (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 171-192)

6. วชาชพวารสารศาสตรตองเปนเวทการวพากษวจารณ และยนดรบฟงความคดเหนทแตกตาง และหลากหลาย (Journalism must Provide a Forum for Public Criticism and Compromise) งานขาวเปนงานทเกยวของกบการถกเถยงในสงคม ความรบผดชอบนถอเปนรากฐานทสำาคญสำาหรบการยกยองวชาชพวารสารศาสตร การถกเถยงทจะใหประโยชนแกสงคมตองเนนใหขอมลอนเปนขอเทจจรง ไมใชการอคตหรอการกลาวหาโดยปราศจากขอเทจจรง หรอแสดงใหเหนถงความพยายามใหความเทยงธรรม ใหมมมองความคด และผลประโยชนทหลากหลายในสงคม ขอมลขาวทนำาเสนอเพอการถกเถยงควรใหเหมาะสมกบบรบททางสงคม มากกวาการใหความสำาคญตอประเดนความขดแยงทเกดขนจากการโตเถยงกน ขอมลขาวทมความถกตองและตรงกบความเปนจรงจะชวยเปนกรอบคดทดสำาหรบการถกเถยงกนในสงคม นกวชาชพวารสารศาสตรจะไมละเลยประเดนสาธารณะทจะมสวนสำาคญในการแกไขปญหาทเกดขน (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 197-210)

7. วชาชพวารสารศาสตรตองมงมนนำาเสนอขอมลขาวทงทมความนาสนใจและสงผลกระทบตอสงคมอยางมนยสำาคญ (Journalism must make the Significant Interesting

120

and Relevant) วชาชพวารสารศาสตรตองบอกเลาเรองราว (Storytelling) อยางมจดมงหมาย กลาวคอ ควรนำาเสนอขอมลขาวทมผลตอผอานหรอผรบสาร ไมใชแคเพยงบนทกเหตการณหรอเรองราวทเกดขน โดยเฉพาะในยคการหลอมรวมสอทขาวสารมมากมาย รวดเรว และหลากหลายชองทาง วชาชพวารสารศาสตรตองปรบตว ตองนำาเสนอขอมลขาวอยางสมดลระหวางสงทผอานหรอผรบสารรอยแลวและตองการจะร เปนสงทผอานหรอผรบสารไมใชเพยงคาดหวงเทานน แตเปนความตองการทแทจรง วชาชพวารสารศาสตรตองพยายามนำาเสนอขอมลขาวทมทงความนาสนใจและมผลกระทบตอผอานหรอผรบสารอยาง มนยสำาคญ“ ” (Significant Interesting and Relevant) การประเมนประสทธผลของงานขาวถกประเมนหรอถกวดคา ทงดานความสามารถในการดงดดความสนใจตอผอานหรอผรบสารและความสามารถในการใหขอเทจจรงทเปนความจรงตอผอานหรอผรบสารอยางชดเจน กลาวคอ นกวารสารศาสตรยงคงตองหาคำาตอบใหไดวาขอมลขาวสารใดบางทมคณคาสงสดตอพลเมอง และจะนำาเสนอขอมลขาวสารนนในรปแบบใด นกวารสารศาสตรควรกาวขามประเดนทเนนเพยงแตขอมลขาวทวๆ ไป เชน เรองราวของรฐบาล หรอรายงานอบตเหตเทานน ไมเชนนน วชาชพวารสารศาสตรกกลายเปนเพยงแหลงผลตขอมลขาวสารทไมมนยสำาคญใดๆ เลย แลวนำาเสนอตอสงคม จนทำาใหขอมลขาวทวมลนเกนความจำาเปน (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 213-239)

8. วชาชพวารสารศาสตรตองใหนำาหนกขาวทครอบคลมและสดสวนทเหมาะสม (Journalism should Keep the News Comprehensive and in Proportion) การใหนำาหนกแกขาวทหลากหลายแตขณะเดยวกนกตองไมทงสาระสำาคญทจะขาดเสยมไดตอการมงนำาเสนอความจรง นกวารสารศาสตรม

121

บทบาทสำาคญในการชวยกำาหนดแผนทเสนทางคนหาความจรง การมงขยายปรมาณขอมลขาวทเปนเรองราวเกยวกบความรสก แตละทงขาวสารจำาเปนอนๆ เปนเหตใหงานขาวลดความนาเชอถอลงไปโดยปรยาย ดงนน การคดเลอกขาวควรใหครอบคลมกบทกชมชน และดงดดความสนใจทมลกษณะแตกตางกน ทงน ยอมเกดไดจากการพจารณาของกองบรรณาธการขาว ซงมภมหลงและมมมองทหลากหลาย ความครอบคลมและสดสวนของขาวทเหมาะสมนเกยวของกบประเดนขาวทตองไมลมการมนยสำาคญของขาวทมตอผอานและผรบสารทตองไมลดนอยลงเชนกน (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 242-265)

9. วชาชพวารสารศาสตรตองไดรบการยอมรบใหแสดงออกทางจตสำานกรบผดชอบในวชาชพอยางเสร (Journalism have an Obligation to Exercise their Personal Conscience) นกวารสารศาสตรทกคนตองมจรรยาบรรณวชาชพและจตสำานกรบผดชอบ ทมงมนใหงานขาวของตนมความเทยงธรรม มความถกตอง มความเทยงตรงอยางสดความสามารถ ดงนน นกวชาชพวารสารศาสตรจงตองหาญกลาทจะนำาเสนอมมมองของตน อยางตระหนกในจตสำานกรบผดชอบ ไมวามมมองของตนนนจะมความแตกตางจากมมมองของทมงานขาว ทประชมขาวหรอกองบรรณาธการ หรอผบรหารองคกรขาวกตาม องคกรขาวจะตองใหเสรภาพแกผปฏบตงานขาวอยางเตมท และมบทบาทสำาคญในการกระตนใหผปฏบตงานขาวทกคนสามารถถายทอดมมมองสวนบคคลหรอจตสำานกรบผดชอบทมอยในใจออกมาไดอยางเสร การกระตนการแสดงออกทหลากหลายทางจตสำานกหรอสตปญญาของนกวชาชพวารสารศาสตรน ถอเปนความจำาเปนตอการสรางความเขาใจในความหลากหลายทางสงคมทมมากขน ความหลากหลายของจตสำานกและเสยงทแตกตางนมไดมงเนนเชง

122

ปรมาณ แตมงเนนถงประเดนสำาคญ (Kovach and Rosenstiel, 2014, pp. 272-286)

10. วชาชพวารสารศาสตรตระหนกถงสทธและความรบผดชอบของพลเมองในดานขาวสาร (The Rights and Responsibilities of Citizen) กลาวคอ พลเมองยอมมสวนสำาคญในการกำาหนดและการนำาเสนอขาวสารโดยการตดสนใจเลอกผลตและบรรณาธการดวยพวกเขาเอง (Kovach and Rosenstiel, 2014, p. 291)

กลาวโดยสรป หลกการวารสารศาสตรเปนอดมการณของงานขาว ถอเปนมาตรฐานทางวชาชพวารสารศาสตร ซงนกวารสารศาสตรและสงคมในฐานะพลเมองตองยดถอในการปฏบตงาน เพอใหบรรลอดมการณของงานขาว องคกรขาวจงมบทบาทหนาทในการนำาเสนอความจรงตอสาธารณชนเปนเปาหมายสำาคญ นบเปนความทาทายรวมกนขององคกรขาวและนกขาว ทตองจดความสมดลใหเกดขนระหวางความสำาเรจทางธรกจกบความรบผดชอบตอสงคมขององคกรซงมลกษณะเปนสถาบนทางสงคมดงนน ในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรจงตองเปนไปตามหลกการวารสารศาสตรเปนอดมการณของงานขาว ซงมบทบาทและหนาทการนำาเสนอขอมลขาวสารทเปนความจรง และนำาเสนอขอคดเหนเพอชนำาสงคม

3.6 ภาษาในการเขยนเชงสรางสรรค

ภาษาในงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรตองเขยนโดยใชถอยคำาใหกระชบแตไดใจความ ตองเปนถอยคำาทมสสน สามารถดงดดความสนใจของผอาน สามารถทำาใหเหนภาพ อารมณความ

123

รสกรวมกบผรบสาร ทงผอาน ผชม และผฟงใหเกดความรสกคลอยตามได โดยการเราความสนใจใหตดตามเนอหาขาวสาร อยางไรกตาม การใชภาษาเพองานขาวยงตองตระหนกถงความสรางสรรค มความทนสมย ขณะเดยวกนตองไมทำาใหภาษาไทยวบต ทสำาคญนกขาวพงหลกเลยงการใชภาษาหรอถอยคำาทไมสภาพ มความหมายเหยดหยาม สรางความรสกเกลยดชง หรอความแตกแยกในสงคม

รปแบบและลกษณะทมกพบในการใชภาษาเพองานขาว ไดแก การใชรปประโยคทขนตนดวยสงทตองการเนน การใชถอยคำาแปลกใหม การใชเครองหมายวรรคตอน การใชคำายอหรอการตดคำาใหกระชบ หรอสนลง การใชภาษาทแฝงคำาวจารณ และการใชสำานวนโวหาร เปนตน การใชภาษาเพองานขาวจงเปนภาษาทมเอกลกษณเฉพาะ

หลกการพนฐานของการใชภาษาในงานเขยนเชงสรางสรรค คอ ตองเปนการใชภาษาทสอความหมายใหเขาใจงายๆ โดยใหผอานใชเวลาสนๆ ในการทำาความเขาใจ เขาใจไดทนท เนอความตองชดเจน กระชบ แตแฝงไปดวยความสภาพ มชวตชวา ทำาใหเหนภาพ ไมคลมเครอ ไมกำากวม และทนสมย

การใชภาษาไทยในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร จงมหลกการทสำาคญ (สรสทธ วทยารฐ, 2561, หนา 340-341) ดงน

1. ใชภาษางายๆ ชดเจน (Clear) ใชประโยคทไมสลบซบซอน เขาใจไดทนท ขณะเดยวกน ตองเลอกถอยคำาทมชวตชวา (Colorful)ทำาใหผอานเหนภาพ (Image)นาอานและเปนธรรมชาต

2. ถอยคำาทใชตองสภาพ และมพลง (Powerful)แตสอความหมายตรงกบขอเทจจรง (Fact) และอยบนพนฐานของขอเทจจรงในขาวเทานน

124

3. ตองหลกเลยงการใชถอยคำาทผเขยนเองกยงไมทราบความหมายแนชด หรอยงไมเขาใจความหมายด

4. การใชภาษาทเกยวเนองกบศาสนา พระมหากษตรย และสถาบนตลาการ จะตองใชถอยคำาทถกตอง ดวยความระมดระวง พงระวงการละเมด ซงผดตามกฎหมาย หรอทำาใหเกดการตอตานหนงสอพมพในทางใดทางหนงได

5. พงหลกเลยงการใชภาษาหรอถอยคำาทไมสภาพ มความหมายเหยดหยาม สรางความรสกเกลยดชง หรอความแตกแยกในสงคม

6. ภาษาทใชในรายงานขาวและหวขาวตองเปนภาษาไมดอยรสนยม หรอทำาใหสาธารณชนรสกถงความดอยศกดศรของผเขยน

7. จงอยาใชถอยคำาเรยก หรอคำาอางถงชนกลมนอยใดๆ ในลกษณะทอานฟงดเปนการโจมต หยาบคาย ตำาหน เสยดส หรอแมแตเพอใหอานฟงตลก แตผถกกลาวถงเขาไมไดรสกตลกดวย กลบกลายเปนการเยยหยน

8. การใชภาษาทมความหมายในทางบวก เพอยกระดบจตใจของผอาน หลกเลยงการใชภาษาทยวยใหเกดความรสกทไมด

9. การใชภาษาพาดหวขาวควรใหตรงกบหลกตรรกวทยา และใหตรงกบขอเทจจรง ไมทำาใหเกดความเขาใจหลายแงหลายมม และเกดความเขาใจผดไมตรงกบเนอขาว

10. การใชภาษาใหเหมาะสมกบระดบรสนยมของผอาน จะทำาใหผอานเขาใจและยอมรบได

การใชภาษาในงานเขยนทนำาเสนอทางสอหนงสอพมพไมไดทำาใหภาษาวบตหรอเสอมลงเสมอไป บางกรณกเปลยนแปลงไปในทางทด อาท การคดถอยคำาสำานวนใหมขนใชเพอใหเกดความโดดเดนและมสสนในการใชภาษา เปนการหลกเลยงการใชถอยคำาสำานวนดาดๆ ทวๆ ไป ซงจะทำาใหขาวหรอบทความทนำาเสนอนาเบอและขาด

125

รสชาต ผเขยนจงตองมกลยทธในการนำาเสนอขาวใหนาสนใจ การใชถอยคำาสำานวนใหม ๆ จงนบเปนวธการหนงทจะชวยทำาใหผอานตดใจและตดตามอานหนงสอพมพฉบบนน (นำาเพชร สายบญเรอน, 2546, หนา 96)อยางไรกตาม ภาษาในการเขยนสรางสรรคจะตองหลกเลยงการใช ประทษวาจา“ ” (Hate Speech) ซงหมายถง วาจาการหรอแสดงออกซงมงสรางความเกลยชงตอปจเจกบคคลหรอกลมบคคล โดยมฐานอคตเกยวกบเชอชาต ศาสนา เพศสภาพ ความฝกใฝทางเพศ สถานทเกด หรอลกษณะใดๆ อนเปนการแบงแยกได (พรงรอง รามสต รณะนนท, 2558, หนา 25)

กลาวโดยสรปการใชภาษาทสรางสรรคในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรตองเลอกใชภาษาทมความเทยงตรง ชวยใหผอานสอความหมายไดตรงตามขอเทจจรงทนำาเสนอ ขอพงระวงในการใชภาษาในงานเขยน คอการใชภาษาในลกษณะตดสนบคคล การตงฉายาบคคลในวงการเมอง กระทงการเรยกชอบคคลสาธารณะเสมอนเพอนพอง ภาษาในงานเขยนถอเปนตวชวดระดบความเปนกลางของหนงสอพมพ

สรป

การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรตองเปนไปตามหลกการวารสารศาสตรเปนอดมการณของงานขาว ซงมบทบาทและหนาทการนำาเสนอขอมลขาวสารทเปนความจรง และนำาเสนอขอคดเหนเพอชนำาสงคม ทงน เพราะการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมหลกการเขยนทแตกตางกบการเขยนสรางสรรค

126

โดยทวไป เนองจากการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมวตถประสงคเพอแสดงบทบาทและหนาทของสอวารสารศาสตร อนมบทบาทในการนำาเสนอขาวสาร ซงสะทอนถงอดมการณของงานขาว และมบทบาทสำาคญตอการนำาเสนอความเปนจรงในสงคมเปนบทบาทสำาคญ ทแตกตางจากการเขยนสรางสรรคโดยทวๆ ไปซงเนนการสรางสรรคจนตนาการและแรงบนดาลใจเปนสำาคญ สวนหลกการพนฐานของการใชภาษาในงานเขยนเชงสรางสรรค คอ ตองเปนการใชภาษาทสอความหมายใหเขาใจงายๆ โดยใหผอานใชเวลาสนๆ ในการทำาความเขาใจ เขาใจไดทนท เนอความตองชดเจน กระชบ แตแฝงไปดวยความสภาพ มชวตชวา ทำาใหเหนภาพ ไมคลมเครอ ไมกำากวม และทนสมย ในทการใชภาษาทสรางสรรคในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรนน ตองเลอกใชภาษาทมความเทยงตรง สอความหมายตรงตามขอเทจจรงระวงในการใชภาษาในลกษณะตดสนบคคล การตงฉายาบคคลในวงการเมอง และการเรยกชอบคคลสาธารณะเสมอนเพอนสนท

กจกรรมทายบท

127

1. ใหนกศกษาหาตวอยางการใชภาษาในงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมาวเคราะหการใชภาษา

2. ใหใชเกมบตรคำา โดยสมนกศกษาในชนเรยนไดฝกปฏบตการเขยนยอหนา ขยายความจากคำาในบตรคำาทสมได

3. ใหนกศกษานำาเสนองานในชนเรยน และแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝกปฏบต

4. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 3

คำาถามทบทวน

1.จงอธบายความหมายของการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร2.นกศกษาคดวาการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมความ

สำาคญอยางไรพรอมยกตวอยางประกอบ3. จงกลาวถงวตถประสงคของการเขยนสรางสรรคเชง

วารสารศาสตรอยางพอสงเขป4. จงอธบายความแตกตางของการเขยนสรางสรรคกบการ

เขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร5. จงอธบายวา จนตนาการ มความสำาคญตอการเขยน“ ”

สรางสรรคเชงวารสารศาสตรอยางไร6. จงแสดงความเหนวาลกษณะการเขยนสรางสรรคแตกตาง

จากการเขยนทวไปอยางไร7. จงยกตวอยางสอวารสารศาสตรทมการนำาเสนอขอเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตรในปจจบน8. นกศกษาคดวาการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรนบ

เปนการสะทอนถงบทบาทของสอวารสารศาสตรในขอใดบาง

128

9. จงอธบายวาการใชภาษาในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรควรมลกษณะอยางไร

10.จงระบถงขอควรระวงในการใชภาษาเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

เอกสารอางอง

เกศน จฑาวจตร. (2557). การเขยนสรางสรรคทางสอสงพมพ.(พมพครงท 2). นครปฐม: มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

จรยา สมประสงค (2543).ความคดสรางสรรคกบการเขยน. กรงเทพฯ: คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยเซนตจอหน

ฐะปะนย นาครทรรพ. (2519). การประพนธ. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

ถวลย มาศจรส. (2546). การเขยนเชงสรางสรรคเพอการศกษาและอาชพ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ธารอกษร.

เถกง พนธเถกงอมร. (2536). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. โครงการตำาราและเอกสารวชาการ สถาบนราชภฏนครศรธรรมราช.

ทวศกด ปนทอง. (2555). การพฒนาทกษะการเขยน.(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

นำาเพชร สายบญเรอน. (2546). “ลกษณะของถอยคำาสำานวนใหมในหนงสอพมพรายวนภาษาไทย”.ภาษาและหนงสอ. ปท 34. (2546): 82-97.

129

บญญตศพทวชาการหนงสอพมพ, คณะกรรมการดำาเนนงานโครงการ. (2539). ศพทบญญตวชาการหนงสอพมพ องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: โอ.เอส. พรนตง เฮาส.

บปผา บญทพย. (2550). การเขยน. (พมพครงท 10). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

ประภาศร สหอำาไพ. (2531). การเขยนแบบสรางสรรค. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ปราณ สรสทธ. (2549). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: แสงดาว.

ปณธาน บรรณาธรรม. (2548). “ความรพนฐานเรองการเขยน”. ศลปะการใชภาษาเพองานนเทศศาสตร. กรงเทพฯ: พฒนาศกษา.

ปารชาต รตนบรรณสกล. (2548). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

เปลอง ณ นคร. (2512). ตำาราเรยงความชนสง. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

พงษจนทร คลายสบรรณ. (2522). การเขยนสรางสรรค. กรงเทพฯ: สทธสารการพมพ.

พรงรอง รามสต รณะนนท. (2558). ประทษวาจากบโลกออนไลน.กรงเทพฯ: มลนธเพอการศกษาประชาธปไตยและการพฒนา (โครงการจดพมพคบไฟ).

มาล บญศรพนธ. (2550). วารสารศาสตรเบองตน : ปรชญาและแนวคด. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ราชบณฑตยสภา. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

130

ววรรณ เสถยรสต, ม.ร.ว. (บรรณาธการ). (2514). ปกณกะ. หนงสอทระลกในวาระคลายวนประสต

พระชนษาครบ 80 ของพลตรพระเจาบรมวงศเธอกรมหมนนราธปพงศประพนธ. (25 สงหาคม 2514). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

สมพร มนตะสตร แพงพพฒน. (2540). การเขยนเพอการสอสาร. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

สนน ปทมะทน. (บรรณาธการ). (2520). ศพทานกรมสอสารมวลชน. กรงเทพฯ: แผนกอสระวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สงข พธโนทย. (2511). ปทานกรมศพทการเมอง องกฤษ-ไทย. พระนคร: แพรพทยา

สทธ ธรสรณ. (2554).จากงานวจยสบทความวชาการ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรสทธ วทยารฐ. (2549). เรยนรวธการและงาน : บรรณาธการสอสงพมพ. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

----------------. (2558). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการบรรยายวชา CJR2201 กลมสาขาวชานเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. (เอกสารอดสำาเนา).

----------------. (2560). หลกวารสารศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

-----------------. (2561). หลกและเทคนคงานขาว.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

เสาวณย สกขาบณฑต. (2540). การเขยนสำาหรบสอการสอสาร. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ:ดวงกมล.

131

ศวกานท ปทมสต. (2548). การเขยนสรางสรรค ไมยากอะไรเลย. กรงเทพฯ: นวสาสนการพมพ.

อวยพร พานช และคณะ. (2539). ตำาราประกอบการสอนวชาภาษาเพอการสอสาร. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

องธดา ลมปปทมปาณ. (2546). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการสอนภาควชาสอสารมวลชน คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง. (เอกสารอดสำาเนา).

ColumbiaUniversity Press. (2000). The Columbia Encyclopedia. (6th Edition). New York: Columbia University Press.

Franklin, Bob. and Other. (2005). Key Concept in Journalism Study. London: SagePublications.

Harcup, T. (2004). Journalism : Principles and Practice. London: SagePublications.Kovach, Bill. and Rosenstiel, Tom. (2014). The Element of Journalism : What

Newspeople Should Know and the Public Should Expect. (3rd Edition).New York:Three Rivers Press.

Lievrouw, Leah A. and Livingstone, Sonia. (Editor). (2006). The Handbook of NewMedia. (Updated Student ed.). London: Sage Publications.

Mencher, Melvin. (1997). News Reporting and Writing. (7thEdition). U.S.A.: McGraw-Hill.

Schudson, Michael. (2011). The Sociology of News. (2nd Edition). U.S.A.: W.W. Norton& Company. Inc.

132

133

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 4

หวขอเนอหา1. ความสำาคญของการรวบรวมขอมล2. แหลงขอมลและประเภทของขอมล

2.1 ประเภทของแหลงขอมล2.2 ชนดของแหลงขอมล2.3 แหลงขอมลแบงตามประเภทของหนวยงาน2.4 แหลงขอมลแบงตามประเภททมาของขอมล

3. การคนหาขอมลเพองานเขยนสรางสรรค3.1 ขนตอนการคนหาขอมล3.2 วธการรวบรวมขอมล

4. การสมภาษณเพองานเขยนสรางสรรค5. ประเภทของการสมภาษณ

134

5.1 การสมภาษณเพอหาขอเทจจรง5.2 การสมภาษณเพอขอความคดเหน5.3 การสมภาษณเพอนำาเสนอบคลกภาพ

6. รปแบบของการสมภาษณ7. โอกาสของการสมภาษณ8. การใชขอมลจากการสมภาษณ9. การสมภาษณบคคลสำาคญผมชอเสยง10. เทคนคการเตรยมคำาถามการสมภาษณ

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายความหมายของการ

รวบรวมขอมลเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรได

2. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความสำาคญของของการรวบรวมขอมลเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรได

3. เพอใหนกศกษาสามารถนำาเทคนคการสมภาษณไปใชการรวบรวมขอมลเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรได

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน1.1 การบรรยายโดยผสอน 1.2 การสาธตตวอยางผลงานเขยน1.3 การฝกปฏบต1.4 การนำาเสนอผลงาน1.5 การอภปรายกลมยอย2. กจกรรมการเรยนการสอน

135

2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางบทสมภาษณมาเปนตวอยางการฝกปฏบต

2.2 ใหนกศกษาจบค แลวตงคำาถาม 10 คำาถาม ฝกปฏบตสมภาษณ (สลบกน) โดยใชเทคนคการสมภาษณทไดเรยน หลงจากนนใหจบประเดนจากการสมภาษณ นำาขอมลทไดจากการสมภาษณฝกเขยน

2.3 ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบต และแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานของนกศกษา

2.4 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 4

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2. สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางผลงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรจาก

สอวารสารศาสตร

การวดและประเมนผล 1. การวดผล

1.1 ผลงานฝกปฏบต1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมในการเรยนโดยการรวมการฝกปฏบต1.4 การแลกเปลยนแสดงความคดของนกศกษาในชนเรยน2. การประเมนผล 2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต

136

2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชนเรยน2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 4การรวบรวมขอมลเพอการเขยนสรางสรรค

การคนควารวบรวมขอมลเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรเปนปจจยสำาคญในการเขยนงานทกประเภทเพราะเหตวาขอมลจะเปนสวนชวยใหเนอหาทถายทอดมความนาเชอถออยางเพยงพอทจะทำาใหผอานเชอและคลอยตาม และขอมลนนจะเปนองคประกอบสำาคญในการชวยใหคำาถามทสนนษฐานไวไดรบคำาตอบทถกตอง แตทงนเรองบางเรองผเขยนอาจมขอมลอยางเพยงพอหรอเปนเรองทมขอมลอยแลว และในทางกลบกนถาเรองใดทมขอมลไมเพยงพอ ในกรณเชนนผเขยนจำาเปนทจะตองคนควารวบรวมขอมลอยางเพมเตมซงจะกอผลดตองานเขยนของตนเนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบการรวบรวมขอมลเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร อาท ความสำาคญของการรวบรวมขอมล ประเภทของแหลงขอมล และการสมภาษณเพอการรวบรวมขอมล ซงเปนวธการรวบรวมขอมลสำาคญทสดเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

4.1 ความสำาคญของการรวบรวมขอมล

การคนควารวบรวมขอมลมความสำาคญอยางยงในการเขยนงานเพราะจะทำาใหเนอหาไดรบคำาตอบทถกตองและมเนอหาทนาเชอถอในระดบหนง แตการคนควาขอมลเปนเครองพสจนความอดทน

137

ของนกเขยน และยอมรบกนวาแหลงทจะใหขอมลในปจจบนนบวามอยเปนจำานวนมาก และเมอไดขอมลมาแลวกตองนำามาวเคราะหตรวจสอบวาขอมลทไดนนมความถกตองและนาเชอถอเพยงใดทงนการไดมาซงขอมลอาจไดแก ขอมลทไดจากการจดบนทกไว จากการจดจำาจากการพจารณากลนกรองจากขอมลอน ๆ หรอจากการสมภาษณจากผรหรอผมประสบการณนน ๆ มากอน

การรวบรวมขอมล (Gathering Information) ในทนหมายถง การรวบรวมขอมลจากแหลงขาวประเภทตางๆ เพอสามารถสนบสนนทเกยวกบเรองนนๆใหไดมากทสด พรอมทงจดทำาการจดเกบขอมลทไดมาอยางเปนระบบ ทงโดยการเสาะหาผเชยวชาญ (Experts) การสรางแหลงขาวทหลากหลายการสมภาษณ นกขาวจะตองสมภาษณแหลงขอมลขาวทเกยวของอยางกวางขวางและลกซง ในขณะทสมภาษณแหลงขาวคนหนงเสรจแลว กอาจขอความเหน หรอคำาแนะนำาถงแหลงขาวตอๆไป การตรวจสอบยนยนขอมลขาว (Checking) การรวบรวมขอมล การแกะรอยขอมลทตองอาศยความอดทนมากเปนพเศษ โดยเฉพาะขอมลทเปนความลบ หรอขอมลทมบคคล หรอองคกรทกระทำาความผดตองการปกปดเพอใหไดขอมลทสำาคญและเปดเผยความจรงใหไดเรวทสด

การรวบรวมขอมลมความสำาคญในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ดวยเหตผลหลายประการ (เอมพงศ บญญานพงศ, 2551, หนา 35)ดงน

4.1.1 เพอการเสนอความจรงเปนการแสวงหาพยานและหลกฐานจนสามารถนำามาพสจน (Verification) ประเดนปญหาหรอสมมตฐานใหได ปรชญาวชาชพวารสารศาสตรทสำาคญคอ การมบทบาทในการนำาเสนอความจรงตอสาธารณชน โดยการอาศยกระบวนการทางวชาชพ ทเรมตนดวย การตรวจสอบยนยน “ ”(Verification) ความนาเชอถอในหลกฐานของขอมลขาวสาร เพอ

138

ประกอบกนขนกอนนำาเสนอ ตองพยายามถายทอดขอมลทมความเทยงธรรม มความนาเชอถอ มความสมเหตสมผลความถกตองเทยงตรงของขาวกอตวขนจากการตความ ความคดความเหน การวพากษวจารณ การวเคราะห และการโตแยงกนของสงคม พลเมองกำาลงเผชญหนากบขอมลขาวสารจำานวนมหาศาล พลเมองตองการรายละเอยดทมากพอ เพอใหสามารถระบถงแหลงทมาของขอมลขาวจรงจง อนจะนำาไปสการสามารถตรวจสอบหรอพสจนขอมลขาวสารนนได และใหสามารถเลอกใชขอมลขาวนนๆ เหมาะสมกบบรบทตางๆ ดวยเหตนการตรวจสอบยนยนหลกฐานเชงลก (Verification) ใหมความนาเชอถอในงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

4.1.2 เพอการปองกนการฟองรองเปนคดความอนอาจเกดจากการนำาเสนองานเขยนการเขยนเรองราวทเปนการเปดโปง ขดคนขอมลทบคคล หรอองคกรไดมการกระทำาความผด และแนนอนยอมพยายามปกปด ปดบง ซอนเรนไว หรอขอมลทสาธารณชนไมเคยไดรบรมากอน จงมกเปนเรองราวทางลบ เชน การทจรตคอรรปชน หรอการกระทำาความผด (Wrongdoing) จงมความเปนไปไดสงมากทบคคล หรอองคกรซงกระทำาความผด หรอผทตกเปนขาวและถกขดคน ถกเปดโปงจะเกดความไมพอใจ จนนำาไปสการฟองรองและดำาเนนคดกบนกเขยน หรอองคกรสอมวลชนทนกเขยนผนนสงกดอยกได

4.1.3 เพอไมใหขาวถกใชเปนเครองมอการโฆษณาชวนเชอการมขอมลไมรอบดานอาจตกเปนเครองมอการโฆษณาชวนเชอ (Propaganda) ตองตระหนกวาแหลงขาวสวนใหญ โดยเฉพาะนกการเมองพยายามทจะอาศยสอเปนชองทางสนบสนนวาระของพวกเขา ในหลายกรณเบาะแสขาวจากแหลงขาวทกบนกขาวเปนเพยงขาวเจตนาจะปลอยใหรวออกมา (Leak news)

139

โดยคาดหวงจะสนบสนนผลประโยชนอยางใดอยางหนงใหกบตวเอง ดงนน แมการรวบรวมขอมลยอมตองอาศยความไวเนอเชอใจและความใกลชดกนระหวางแหลงขาวกบนกขาวแตตองไมลมบทบาทหนาทและพนธกจแหงวชาชพวารสารศาสตร นกขาวจงตอง รกษา“ระยะหาง ทเหมาะสมกบแหลงขาวไวเสมอ”

4.1.4 ปองกนการบดเบอนขอมลอยางอคต (Bias) การใหสมภาษณขอมลขาวของแหลงขาวบคคลจงอาจเตมไปดวยการกลาวหาและความอคตของแหลงขาวได จงนบเปนความจำาเปนอยางยงทตองมการตรวจสอบยนยนขอมลขาวเชงลกทไดจากการสมภาษณแหลงขาวบคคลเพอไมเปนเครองมอของแหลงขาว

4.1.5 เพอการสรางความสมดลและความเปนธรรมของงานเขยนการตรวจสอบยนยนขอมลทำาใหจำาเปนตองคนหาแหลงขาวอนๆ เพมเตม เพอขอสมภาษณขอมลขาว จากกรณทแหลงขาวบคคลใหสมภาษณกลาวหาบคคลหรอองคกรในประเดนขาวทมความขดแยงกน ตองตระหนกความถกตองของขอมลขาวไปพรอมๆ กบการรกษาความสมดล (Balance) และความเทยงธรรม (Fairness) ของขอมล

กลาวโดยสรป ความสำาคญในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ดวยเหตผลหลายประการ อาท เพอการปองกนการฟองรองเปนคดความอนอาจเกดจากการนำาเสนองานเขยนเพอการปองกนการฟองรองเปนคดความอนอาจเกดจากการนำาเสนองานเขยนเพอไมใหขาวถกใชเปนเครองมอการโฆษณาชวนเชอปองกนการบดเบอนขอมลอยางอคต และเพอการสรางความสมดลและความเปนธรรมของงานเขยน

4.2 ประเภทของแหลงขอมล

140

ขอมลสำาหรบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรมหลายประเภท ผเขยนสามารถเลอกพจารณาถงโอกาสทจะสามารถรวบรวมขอมลทจำาเปนซงผเขยนตองการจากประเภทของขอมล ดงจะกลาวถงไวในหวขอนการแบงประเภทของขอมลสำาหรบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรอาจแบงประเภทของแหลงขอมลเปน 2 แหลงหลก ๆ ดงนคอ

4.2.1 ขอมลปฐมภม (Primary Sources) ซงเปนแหลงขอมลชนแรกทผเขยนไดจาก

เหตการณตรง (Firsthand) ผเขยนตองลงพนทดวยตนเองทำาใหไดขอมลตนแหลง แหลงขอมลประเภทนจงมความนาเชอถอ มความถกตอง และมความเทยงตรงสงสด ขอมลประเภทน ไดแก

(1) จากการลงพนทสมผสเหตการณโดยตรง(2) จากการสนทนาดวยตนเอง(3) จากการสอบถาม(4) จากการสงเกตการณ (Observation) เหนกบตา

ตนเองขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนขอมลทยงไมไดรบการ

เผยแพรทางสออนใดมากอน หรอพงไดรบการเผยแพรเปนครงแรก สวนมากจะเปนขอมลจากแหลงขาวบคคล พดคยสนทนา หรอการสมภาษณในเรองหนงเรองใด ซงผสอขาวไดรบอนญาตใหเผยแพรสสาธารณชนได การใชขอมลปฐมภมน ผสอขาวตองระมดระวงเรองความเทยงตรงและถกถวน เพอใหใหเกดความเสยหายแกแหลงขาวได นอกจากนน ยงตองตรวจสอบความนาเชอถอของแหลงขอมลทตองการอางองดวย (มาล บญศรพนธ, 2553, หนา 23)

4.2.2 ขอมลทตยภม (Secondary Sources) ไดแก ขอมลทไดรบการตรวจสอบและประเมนอยางละเอยดรอบคอบแลว

141

ชนหนง จงนบไดวาเปนขอมลทมคณภาพ มความนาเชอถอสงใชอางองประกอบงานเขยนไดด แหลงขอมลนไดแก

(1) หองสมด(2) หนงสอพมพ(3) นตยสาร(4) เอกสารสงพมพตาง ๆ(5) รายงานประจำาป(6) วทยานพนธ(7) ผลการวจย(8) รายงานการจดทำาโครงการ(9) สจบตร(10) เอกสารสำาเนา สงอน ๆ ทมการจารก

ขอมลทตยภม (Secondary Data) ตรงขามกบขอมลปฐมภม คอ ขอมลทเคยผานการเผยแพรสาธารณชนผานสอใดสอหนง ทงเอกสาร สงตพมพ เทปบนทกเสยง ฯลฯ ขอมลทตยภมทผสอขาวใชเปนขอมลขาวสวนมากมาจากหองสมดขาวของหนงสอพมพแตละฉบบ ซงปจจบนไดพฒนาการเปนศนยขอมลขาว โดยมเทคโนโลยการจดเกบเรองราวอยางเปนหมวดเปนหม สะดวกตอการคนหาในเวลาอนรวดเรว นอกจากน กเปนขอมลจากเอกสาร สงตพมพและเอกสารลกษณะอน ๆ ในหองสมดตาง ๆ แมขอมลทตยภมจะเปนขอมลทเคยไดรบการเผยแพรแลวกตาม แตกมไดหมายความวาจะเปนขอมลทเชอถอไดเสมอไป ผสอขาวทตองอาศยขอมลประเภทน จำาตองพจารณาใหถวนถกอนทจะนำาไปอางองสำาหรบการแสวงหาขาว ประการสำาคญตองตรวจสอบหลาย ๆ ครง (Double Check) ซงอาจตองพงแหลงขาวบคคลทมความรในเรองนน ๆ กอนจะตดสนใจนำาเสนอในรายงานขาวตอไป (มาล บญศรพนธ, 2553, หนา 23)

142

ดงนน อาจสรปไดวา แหลงขอมลทไดนนมทงบคคล หนวยงานภาครฐและเอกชนทวไปตลอดจนเอกสารจากสงพมพตาง ๆ ซงเปนสวนทเอออำานวยใหไดขอมลทเปนจรงและนาเชอถอ

4.3 ชนดของแหลงขอมล

การแบงชนดของขอมลสำาหรบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรอาจแบงชนดของ

แหลงขอมลแบงตามชนดของขอมล สรสทธ วทยารฐ (2560, หนา 120-123) ระบวาแหลงขอมลสำาหรบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรม 4 ประเภท ไดแก

4.3.1 แหลงขอมลประเภทเอกสาร(Written Sources) น สำานกพมพอาจจดไวทงในลกษณะศนยขอมลของกองบรรณาธการ (News Room) หรอ หองสมดของสำานกพมพ “ ”(Morque) รวมทงแหลงขอมลประเภทเอกสารจากแหลงขอมลภายนอกสำานกพมพ

โดยเฉพาะขอมลของหนวยงานราชการตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ซงการใชงานขอมลขณะนนกขาวจำาเปนตองทำาความเขาใจเกยวกบพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 ดวย

4.3.2 แหลงขอมลประเภทอเลกทรอนกส(Electronic Sources) น ในยคทสำานกพมพแตละแหงใหความสำาคญกบการพฒนาดานเทคโนโลยสารสนเทศ ผเขยนสรางสรรคสามารถใชประโยชนจากแหลงขอมลประเภทอเลกทรอนกสไดอยางเตมท

4.3.3 แหลงขอมลประเภทสมภาษณบคคล(Human Sources: Interviews) เทคนคการสมภาษณเปนเครองมอทสำาคญตอผเขยนเชงสรางสรรคในการรวบรวมขอมล เพราะเปน

143

โอกาสทจะไดขอมลขอเทจจรงจากผเกยวของกบเหตการณหรอเรองราวโดยตรง มากกวาแหลงขอมลประเภทอน กลาวคอ เปนแหลงขอมลชนดปฐมภม (Primary Source)

4.3.4 แหลงขอมลประเภทการสำารวจ(Human Sources: Surveys) เปนการสำารวจทไดรบความนยมในวงการสอสารมวลชนเปนอยางสงในเวลานคอ การทำาโพลล (Poll) อยางไรกตาม การรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลประเภทบคคลโดยการสำารวจ ยงมวธการและรปแบบอกหลายลกษณะ

4.4 แหลงขอมลแบงตามประเภทของหนวยงาน

แหลงขอมลแบงตามประเภทของหนวยงานแบงเปนประเภทตาง ๆ ดงน

4.4.1 แหลงขอมลประจำา หมายถง แหลงขาวทหนงสอพมพตองสงนกขาวไป เฝาขาว เรยกวา “ ” “Beat” มกเปนหนวยงานทมความสำาคญระดบชาต เชน กระทรวง, พรรคการเมอง, รฐสภา, ทำาเนยบรฐบาล, ตลาดหลกทรพยฯ เปนตน

องคกรขาวบางแหงทมนกขาวจำานวนไมมากนก กอาจจะไมไดสงนกขาวไปเฝาขาวประจำา แตอาจแบงหนาทความรบผดชอบใหนกขาวสวนหนงเปนผเฝาขาวในหลาย ๆ หนวยงานสงทนกขาวตองระมดระวง กคอ การไปเฝาขาวทหนวยงานไมวาจะเปนภาครฐ การเมอง หรอภาคเอกชน นกขาวตองตระหนกวาตนไมใชประชาสมพนธประจำาหนวยงานนน ดงนน นกขาวทดจะตองไมลมบทบาทหนาทของตนเอง เนองจากนกขาวทไปเฝาขาวประจำามกมความสมพนธทดกบผบรหารของหนวยงานทเปนแหลงขาว

4.4.2 แหลงขอมลพเศษ หมายถง แหลงขาวทนกขาวไปสรางความคนเคยเปนการสวนตว จนไดรบความเชอถอไวใจจาก

144

แหลงขาว ขาวทไดเรยกวา “Tipster” ซงนกขาวตองใหความระมดระวงเปนพเศษ เพอไมใหตกเปนเครองมอในการปลอยขาว อยางไรกตาม ประเดนขาวทมาจากแหลงขาวประเภทน มกทำาใหองคกรขาวไดขาวทเปนขาวเชงสบสวนเสมอ

4.4.3 แหลงขอมลจากองคกรขาว หรอสำานกขาวตางประเทศ คอ แหลงขาวทองคกรขาวสมครเปนสมาชก โดยมคาใชจาย

ตวอยาง สำานกขาวตางประเทศ เชน สำานกขาวเอพ (AP : Associated Press News Agency) สหรฐอเมรกา, สำานกขาวยพไอ (UPI : United Press International Agency) สหรฐอเมรกา, สำานกขาวรอยเตอรส (Reuters) องกฤษ, สำานกขาวซนหว (Xinhua) จน, สำานกขาวยอนฮบ (เกาหลใต) เปนตน

นกขาวและบรรณาธการตองระมดระวงในการแปลเรยบเรยง เพราะขาวตางประเทศมอดมการณ และบรบททางสงคมแฝงมากบขาวนนดวย ซงทงหมดนนมความแตกตางจากสงคมไทย มงานวจยพบวาสำานกขาวในประเทศตะวนตกมกจะใหความสำาคญประเดนของตะวนตกมากกวาประเทศตะวนออก

4.4.4 แหลงขอมลจากสงตพมพ (publication) หรอผลงานวจย หนวยงานทงดานมหาวทยาลย สถาบนการศกษา ตลอดจน สถาบนวจยตาง ๆ เชน สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) ลวนแตมผลงานวจยสมำาเสมอ นกขาวสามารถตดตามไดจากเวบไซตไดดวย

4.5 แหลงขอมลแบงตามประเภททมาของขอมล

อาจแบงเปนประเภทของแหลงขาวตามเกณฑทมาของขอมล ได 2 ประเภท คอ

145

4.5.1 แหลงขอมลปด (Close Source) หมายถง แหลงทไมเปดเผยชอ เปนการใหขอมล ขอเทจจรง แตมเหตผลความจำาเปนทจะตองปกปดชอ เพอความปลอดภยของแหลงขาว แหลงขาวประเภทนอาจมผลตอความนาเชอถอของขาวลดลงได เพราะไมมการเปดเผยทมาของแหลงขาวทชดเจน แตนกขาวและบรรณาธการพจารณาแลววาการนำาเสนอขาวเปนประโยชนกบสาธารณชน จงหยบมานำาเสนอ

ทงน ในขอบงคบสภาการหนงสอพมพแหงชาต ระบประเดนนไววา หนงสอพมพตองปกปดชอและและฐานะของบคคลทใหขาวไว“เปนความลบ หากไดใหคำามนแกแหลงขาวนนไว หนงสอพมพตองปกปดนามปากกา หรอนามแฝงทปรากฏในหนงสอพมพฉบบนนไวเปนความลบ”

4.5.2 แหลงขอมลเปด (Open Source) หมายถง แหลงขาวทมการเปดเผยชอ และตำาแหนงหนาทของแหลงขาวชดเจน

4.6 การคนหาขอมลเพองานเขยนสรางสรรค

การคนหาขอมลเพองานเขยนสรางสรรค นบเปนขนตอนทมความสำาคญในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรขนตอนหนง ในทน จะขอกลาวถง ขนตอนการหาขอมล และวธการรวบรวมขอมล ดงน

4.6.1 ขนตอนการคนหาขอมล

การเขยนสรางสรรคเปนงานเขยนทตองอาศยขอเทจจรง จงจำาเปนตองเสาะแสวงหาความรมาเขยนใหมากทสด ซงอาจกระทำาได

146

หลายวธ การรวบรวมขอมลเพองานเขยนสรางสรรค (ประทป เหมอนนล, 2523, หนา 97)มดงน

ขนตอนเตรยมเนอหา หรอการรวบรวมวตถดบ1. ตดตามขาวสารจากหนงสอพมพ หรอสอสารมวลชนอน ๆ

อยเสมอ2. สมภาษณบคคลทเกยวของ หรอผเชยวชาญในเรองทจะ

เขยน3. คนควารวบรวมจากหนงสอ เอกสาร สถต และขอมลตาง

ๆ จากหองสมดหรอจากหนวยงานทเกยวของ4. สนทนาแลกเปลยนความร ความคดเหนกบบคคลทวไป5. ทองเทยวเดนทาง แลวบนทกเหตการณตาง ๆ ไว หรอสบ

เสาะเรองราวจากตนตอทเกดเหตการณนน ๆการเลอกเรองทจะเขยน อาจพจารณาได ดงน1. เลอกเรองทมสาระเปนแกนสารและมผสนใจทวไป2. เลอกจงหวะทเขยนใหเหมาะ เชน เลอกเรองทเกด

เหตการณทนท มคนจดจอกบเรองนน ๆ อยางมาก แตกตองตรวจสอบเนอหาใหถกตองเสยกอน

3. เลอกเขยนเรองทมแงมมแปลกไปจากคนอน4. เลอกเรองทมขนาดกะทดรด5. เลอกเรองทผเขยนมความรความเขาใจในเรอง หรอปญหา

นน ๆ อยางแจมแจง และสามารถหาหลกฐานหรอขอเทจจรงมายนยนได

กลาวโดยสรป ขนตอนเตรยมเนอหาหรอการรวบรวมวตถดบนบเปนขนตอนทมความสำาคญในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรขนตอนหนง นกเขยนสามารถตดตามสอจากหลาย ๆ ประเภท เพอรวบรวมขอมลใหไดมากทสด สวนการเลอกเรองทจะเขยนควรเลอกเรองทมสาระเปนแกนสารและมผสนใจทวไปเลอก

147

จงหวะทเขยนใหเหมาะ เลอกเขยนเรองทมแงมมแปลกไปจากคนอนเลอกเรองทมขนาดกะทดรด และเลอกเรองทผเขยนมความรความเขาใจในเรอง

4.6.2 วธการรวบรวมขอมล

วธการรวบรวมขอมล (Gathering) ในกระบวนการขาวยคสอดจทล (Digital Newsroom) วาแบงออกเปน 3 วธ ไดแก

4.6.2.1 วธการรวบรวมขอมลขาวโดยวธการสมภาษณ (Interview) ซงนกขาวตองศกษาขอมลทเกยวของกบประเดนการสมภาษณ การกำาหนดขอบเขตประเดนการสมภาษณ การดำาเนนการสมภาษณ ซงมรายละเอยดโครงสรางการสมภาษณ การถามคำาถามทถกประเดนและถกเวลา

4.6.2.2 วธการรวบรวมขอมลขาวโดยวธสบคนและประมวลผลขอมล (Computer-Assisted Reporting and Research : CARR) เปนการรวบรวมขอมลขาวโดยอาศยระบบคอมพวเตอรมาชวยในการสบคนและการประมวลผลขอมลจำานวนมากในระบบฐานขอมล (Database) เชน บรการขอมลอนเทอรเนต บรการฐานขอมลเชงพาณชย (Commercial Database) การวจยออนไลน (Online Research) มกระบวนการเชนเดยวกบระเบยบวธการวจย เปนลกษณะการวจยประยกต (Apply Research) ซงเรยก วธการประยกตการวจยในงานขาว นวา “ ”“Precision Journalism” ตามชอหนงสอทฟลป เมเยอร (Philip Mayer) เขยนขนเมอป ค.ศ. 1973 (พ.ศ.2516) และพฒนามาเปนลำาดบ (Doig and Paul, อางถงในItule and Anderson, 2003, p. 157)ในปจจบนเรยกวธการรวบรวมขอมล

148

ขาวโดยวธการสบคนและประมวลผลขอมลวธนวา “Data Journalism”

4.6.2.3 วธการรวบรวมขอมลขาวโดยใชวธการสำารวจ (Survey) เปนการเกบรวบรวมขอมลขาวโดยวธการสำารวจในประเดนขาวทนกขาว เพอคนหาคำาตอบใหกบประเดนทกำาหนดขนและการสำารวจเพอไดขอมลขาวนำาเสนอผานสอ เชน การสำารวจความคดเหนเพอทำานายผลการเลอกตงของแกลลอป โพลล (Gallop) (Itule and Anderson, 2003, p. 172)

สำาหรบในประเทศไทยนกขาวไดใชผลการสำารวจความคดเหนหรอโพลล (Poll) จากสำานกสำารวจความคดเหนของสถาบนการศกษามาเปนขอมลขาว แตยงไมปรากฏวามองคกรขาวใดพฒนาระบบการสำารวจความคดเหนขององคกรขาวขนมาดำาเนนการเองอยางตอเนอง มการสำารวจความคดเหนในประเดนตาง ๆ อยบางเปนกรณ ๆ ไปเทานน

นอกจากนน อาจแบงประเภทแหลงขาว ไดในแนวทางอน ๆ อก เชน

(1) แหลงขาวทเปนคน(2) แหลงขาวทเปนเหตการณโดยธรรมชาต(3) แหลงขาวทเปนสงแวดลอม(4) แหลงขาวทเปนเอกสารหรองานวจย(5) แหลงขาวทเปนการประชม พบปะ แถลงขาว

กลาวโดยสรป แหลงขอมลมหลายประเภท ไมมแหลงขาวใดทมประเภทตดตวมาแตกำาเนดแตขนอยกบวาใชเกณฑใดแบง นกขาวซงเปนผทำาขาวเปนผพจารณาวาจะใชแหลงขาวประเภทใดในการเสาะแสวงหาขาว หรอขอเทจจรง ซงขนอยกบประเดนขาว การพจารณาเลอกแหลงขาวนกขาวควรพจารณาขอเดนขอดอย โอกาส จงหวะความเหมาะสมกบประเดนขาวซงเปนทศทางในการหาขาวของนก

149

ขาวสวนวธการรวบรวมขอมล ไดแก วธการรวบรวมขอมลขาวโดยวธการสมภาษณวธการรวบรวมขอมลขาวโดยวธสบคนและประมวลผลขอมล และวธการรวบรวมขอมลขาวโดยใชวธการสำารวจ

4.7 การสมภาษณเพองานเขยนสรางสรรค

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2542 (2546, หนา 1170) ใหความหมายคำาวาการสมภาษณวา สนทนา“หรอสอบถามเพอนำาเรองราวไปเผยแพรทางหนงสอพมพหรอวทยกระจายเสยง เปนตน และการพบปะสนทนากน ในลกษณะทฝายหนงตองการทราบเรองจากอกฝายหนง เพอนำาไปเผยแพร เรยกวา ผสมภาษณ และอกฝายหนงทตองการจะแถลงขาวแกอกฝายหนง เรยกวา ผใหสมภาษณ รวมทง การสนทนากน การพดจาซกถามกน และเปลยนความคดเหน ศพทานกรมสอสารมวลชน ” (ประชน วลลโก, 2520, หนา 50) แผนกอสระวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร อธบายความหมายของคำาวา การ“สมภาษณ หมายถง วธการหนงทจะไดมาซงขอเทจจรง ความคดเหน เพอนำามาประกอบ หรอนำามาเปนองคประกอบหลกในการเขยนขาว สารคด บทความ และบทบรรณาธการ”

เคน เมทซเลอร (Ken Metzler, 1997, p.9) แหงมหาวทยาลยโอเรกอน (University of Oregon) สหรฐอเมรกา เขยนตำาราการสมภาษณชอ “Creative Interview” ใหความหมายการสมภาษณวา เปนการสนทนาทออกแบบเพอจะใหไดมาซง“ขอมลขาวสารหรอการแลกเปลยนขอมลขาวสาร เพอประโยชนของผฟง ผชม ในฐานะเปนตวแทนของผฟง ผชมทไมไดอยทนน”

รชารด ไวทธาเคอร (W. Richard Whitaker), เจเนธ รอมเซ (Janet E. Ramsey), และโรนลด สมธ (Ronald D.

150

Smith, 2012, p. 138) ศาสตราจารยกตตมศกดดานการสอสาร แหงมหาวทยาลยบฟฟาโล สเตท คอลเลจ (Buffalo State College) ระบวา การสมภาษณเปนทกษะการฟงทด “ทกษะการวเคราะหทด ทำาใหงานขาวมความแหลมคม”

เมตตา ววฒนานกล (2545, หนา 2) นกวชาการนเทศศาสตร ระบวา การสมภาษณเปนการสอสารระหวางบคคล“ประเภทหนง แตเปนการสอสารทมลกษณะเฉพาะตางจากการสนทนาทวไป โดยเฉพาะอยางยงการสมภาษณจะตองมจดมงหมายทแนนอน และบทบาทของผสอสารกเดนชดกวาการสนทนาทวไป”

วรช อภรตนกล (2526, หนา 147) นกวชาการนเทศศาสตร ใหความหมาย การสมภาษณ วา การสมภาษณ“ ” “เปนกระบวนการเกบรวบรวมขอมลขาวสาร (Process of Information Gathering) ระหวางบคคลสองฝาย โดยมจดมงหมายทแนนอน (Definite Purpose) ฉะนนการสมภาษณจงตองมบคคลอยางนอยทสดตงแตสองคนขนไป โดยมฝายหนงทำาหนาทเปนผซกถามหรอผสมภาษณ (Interview) และอกฝายหนงทำาหนาทเปนผใหคำาตอบหรอผถกสมภาษณ”

การสมภาษณ (Interview) สบความหมายมาจากคำาวา “Sight Between” หรอ “View Between” ดงนน คำาวา “Interview” จงมความหมายวา การพบปะระหวางบคคล 2 คน หรอมากกวานในกรณการสมภาษณกลม ระหวางผสมภาษณ (Interviewer) และผถกสมภาษณ (Interviewee) เพอเรยนรและแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน (ชตาภา สขพลำา, 2548, หนา 272)สวนคำาวา เทคนค “ ” (Technique) หมายถง ศลปะหรอกลวธเฉพาะวชานน ๆ (ราชบณฑตยสถาน, 2546, หนา 538)

สรปความหมายของการสมภาษณเพองานเขยนสรางสรรค หมายถง ศลปะหรอกลวธทนกขาวสนทนา สอบถามกบแหลงขาว

151

กลาวคอ ฝายนกขาวเปนผสมภาษณหรอผตงคำาถาม สวนอกฝายหนงเปนผใหสมภาษณหรอผตอบคำาถาม ไดแก แหลงขาว หรอผใหขาว แลวนำาขอมลทรวบรวมมาไดนนเขยนเปนงานเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร

4.8 ประเภทของการสมภาษณ

การสมภาษณแบงไดหลายประเภท ขนอยกบวาใชเกณฑใดมาแบงประเภท การตดสนใจวาจะใชการสมภาษณรปแบบใด กอนการสมภาษณ ผสมภาษณตองรกอนวา สมภาษณเพอจดมงหมายใด เพอจะไดตดสนใจวาจะเลอกสมภาษณใคร รวมทง จะไดเลอกรปแบบวธการสมภาษณใหสอดคลองกบความตองการทงหมดนน ในทน แบงประเภทของการสมภาษณตามจดมงหมายการสมภาษณ(Definite Purpose) แบงประเภทตามจดมงหมายของการสมภาษณ ได 3 ประเภท คอ

4.8.1 การสมภาษณเพอหาขอเทจจรง

การสมภาษณเพอหาขอเทจจรง (Factual Interview) หมายถง การสมภาษณเพอใหไดขอเทจจรงเกยวกบเหตการณเรองราวทเกดขน สวนมากมกเปนการสมภาษณเพอลวงเอาความจรงเพมเตมจากผเกยวของในเรองทกำาลงเปนขาว นกขาวจะเลอกสมภาษณแหลงขาว เพอใหไดมาซงขอมลทถกตองเทยงตรงเทานน

ลกษณะพเศษของการสมภาษณประเภทนคอ เนนเรองทกำาลงเปนทสนใจ แหลงขาวคอบคคลทเปนทยอมรบกนวา เปนผรในเรองนนจรง ๆ สามารถขยายใหความรเกยวกบความเขาใจในขอเทจจรงทเกยวของ ทำาใหผอานหมดขอสงสยในเรองราวทกำาลงเปนขาว

152

ผถกสมภาษณอาจเปนผเหนเหตการณ พยานรเหน“ ” (Eyewitness) เจาของกรณกได

การสมภาษณเพอหาขอเทจจรงเปนการสมภาษณทนกขาวใชมากทสดในปจจบน เพราะเปนการสมภาษณผทเกยวของในประเดนขาว นกขาวจงตองสมภาษณแหลงขาว ซงเปนผทมตำาแหนง หนาทการงาน ตรงกบประเดนขาว เพอใหไดขอเทจจรงจากแหลงขาวนนเองการนำาเสนอผลการสมภาษณประเภทขอเทจจรงน สวนมากผสมภาษณมกเปนนกขาว จงนำาขอมล ขอเทจจรงทไดจากการสมภาษณมาเขยนเปนขาวเปนสวนใหญ

การสมภาษณเพอขอความคดเหน (Opinion Interview) หมายถง การสมภาษณเพอขอความคดเหน หรอทศนะ จากบคคลหลายคนในเรองเดยวกน หรอบคคลสำาคญเพยงคนเดยว เรองทสมภาษณมกเกยวกบขาวใหญ ขาวเดน กำาลงเปนทสนใจของผอาน เรองทตองการสาธารณมต หรอเรองเกยวของกบประชาชน

การสมภาษณเพอขอความคดเหน สวนมากแหลงขาวหรอผใหสมภาษณไมจำาเปนตองเปนผชำานาญเฉพาะกรณ อาจเปนใครกไดทสามารถใหความเหนเกยวกบเรองนน ๆ ซงมาจากบคคลหลายอาชพ หลายสาขา เชน การใหความเหนเกยวกบปญหาความสะอาด การศกษา เศรษฐกจ เปนตน ความคดเหนจากบคคลหลาย ๆ ฝายจะมนำาหนกทำาใหเกดการตดสนใจแกผอานไดในบางกรณ การสมภาษณความคดเหนของบคคลในขาวเปดโอกาสใหพดถงเรองทตนมสวนอยบาง แตตองระมดระวงใหความเปนธรรมแกผเกยวของอน ๆ โดยเฉพาะคกรณลกษณะของการสมภาษณเพอขอความคดเหนจากบคคลหลายคนในเรองเดยวกน คอ

(1) บคคลทจะไปสมภาษณเปนใครกได และพบบคคลเหลานนทไหนกได

153

(2) คำาถามทจะถามจะมเพยงคำาถามชดเดยวเหมอนกนทกคน(3) จำานวนบคคลทจะขอความเหนไมจำากดจำานวนการนำาเสนอผลการสมภาษณประเภทความคดเหนน บางกรณ

หนงสอพมพนำาความคดเหนจากบคคลทไปขอความคดเหนมานำาเสนอในลกษณะคอลมน นานาทศนะ“ ”คอลมนความคดเหนในลกษณะน แสดงใหเหนถงถงบทบาทของสอมวลชนในการสะทอนความคดเหนของสงคมไปยงผมอำานาจหรอรฐบาลไดเปนอยางดอกดวย

4.8.3 การสมภาษณเพอนำาเสนอบคลกภาพ

การสมภาษณเพอนำาเสนอบคลกภาพ (Personality Interview) หมายถง การสมภาษณเพอใหผอานไดเหนภาพรวมของบคคลทถกสมภาษณ โดยเฉพาะอยางยงเพอการสะทอนถง วถชวต “ ” (Way of Life) และรสนยมของผใหสมภาษณ เชนการ

ใชเวลาวางของผใหสมภาษณ เปนตนการสมภาษณเพอนำาเสนอบคลกภาพเปนการเปดโอกาสใหผ

ใหสมภาษณไดพดคยในสงทเกยวกบตนเอง ความชอบ ความสนใจพเศษ งานอดเรก การใชเวลาหลงเลกงาน และอะไรกตามทเกยวกบความรสกสวนตวของผใหสมภาษณ สามารถสะทอนบคลกภาพและความนกคดของผนน

การสมภาษณประเภทนำาเสนอบคลกภาพ จะเกดขนเมอมบคคลเดน ๆ มกจกรรม หรอ พฤตกรรมทนาสนใจเปนพเศษ เชน นกการเมอง นกกฬา นกการศกษา นกแสดง แมคาตวอยาง ลกกตญญ เปนตน (สรสทธ วทยารฐ, 2545, หนา 135)

การสมภาษณเพอนำาเสนอบคลกภาพของบคคลเดน มกปรากฏในสอสงพมพ ทงหนงสอพมพ และนตยสารคอนขางมาก

154

เปนขอเขยนเชง สารคดบคคล “ ” (Personal Feature) มากกวาขาว (News Story) มกนำาเสนอในรปแบบบทสมภาษณพเศษ (Exclusive Interview) อาจเขยนเปน 2 ลกษณะ คอ

1. บทสมภาษณพเศษแบบถามตอบ (Exclusive Interview) กลาวคอ มคำาถาม และคำาตอบ เรยงไปตามลำาดบ คำาตอบของผใหสมภาษณ เปนคำาพดตรง ๆ ชนด คำาตอคำา“ ” (Verbatim) ทำาใหผอานเขาใจชดเจน วาสวนใดเปนคำาถามของผสมภาษณ และสวนใดเปนคำาตอบของผใหสมภาษณ

2. บทความแนะนำาบคคลเชงชวประวต (Biography) กลาวคอ นำาขอมลทไดจากการสมภาษณมาเรยบเรยง นำาเสนอโดยใชศลปะภาษา สำานวนโวหารทงดงาม มอรรถรสทด เพอนำาเสนอความคด วถชวต และความสำาเรจของผใหสมภาษณ การเรยบเรยงเขยนเปนบทความในลกษณะน ตองอาศยฝมอทางภาษาของผเขยน จงจะทำาใหเรองนาอาน

ตารางท 4.1 แสดงเปรยบลกษณะการสมภาษณเพองานขาวประเภทตาง ๆ

ลำาดบ

ประเภท ลกษณะ ขอเดน ขอดอย

1. การสมภาษณเพอหาขอเทจจรง

หาขอเทจจรงจากผทรเรองนน ๆ โดยตรง หรอพยานในเหตการณขาว

ขอเทจจรงจากแหลงขาวปฐมภม (primary source)

ตองใชเวลาการตดตอขอนดสมภาษณ

2. การสมภาษณเพอขอความคดเหน

ตรวจสอบความคดเหนจากคนทวไป

ผใหสมภาษณไมจำาเปนตองเปนผเชยวชาญ

หาผทเหมาะสมคอนขางยาก อาจไมไดรบความรวมมอ

155

ลำาดบ

ประเภท ลกษณะ ขอเดน ขอดอย

เพราะถอวาไมรไมเกยวกบตน

3. การสมภาษณเพอนำาเสนอบคลกภาพ

นำาเสนอแบบอยางความคด วถชวต รสนยม การใชเวลาของคนเดนดง

ผใหสมภาษณอาจยนดใหสมภาษณเพอเผยแพรชอเสยง

ตดตอยาก มเวลาจำากด

4. การสมภาษณแบบเหนหนา

เหมาะกบการไมคนเคยกน ใชเรมตนสรางแหลงขาวใหม ๆ

เหนปฏกรยาผใหสมภาษณชดเจน (non verbal language)

ตองใชเวลาในการตดตอ และเดนทางไปสมภาษณ

5. การสมภาษณแบบเอกสารสมภาษณ

เหมาะกบกรณผใหสมภาษณไมมเวลาให

ไมตองเสยเวลามากในการสมภาษณ อาจตองรอคำาตอบนานมาก

ไดคำาตอบไมมากนก อาจตความคำาถามผดไป

6. การสมภาษณแบบซกถามทางโทรศพท

เหมาะสมกบผสมภาษณทคนเคยกบแหลงขาว

ไมเสยเวลาเดนทาง ไดคำาตอบจากแหลงขาวทนเวลากำาหนดปดตนฉบบ

ไมเหนปฏกรยาแหลงขาว ถกวพากษวาไมเตรยมตวดพอ

7. การสมภาษณผานสออนเทอรเนต

ใชเทคโนโลยสมยใหมผานเครอขายคอมพวเตอรเชน สมภาษณผานสอสงคมออนไลน ระบบ

สะดวก รวดเรว ไดขอมลไมมาก ไมเหนปฏกรยาทงหมดของผใหสมภาษณ

156

ลำาดบ

ประเภท ลกษณะ ขอเดน ขอดอย

วดโอคอนเฟอเรนซ

8. การสมภาษณขาวเหตการณ

หาขาวจากผเกยวของในเหตการณขาว

เกดขนแบบทนททนใด ไมรตวลวงหนา

หาตวผอยในเหตการณจรง ๆ ไมงายนก ไดขอมลตามทแหลงขาวบอกเลา ซงอาจผดเพยนจากขอเทจจรงไดงาย

9. การสมภาษณเปนทางการ

มการนดหมายเวลาและประเดนคำาถามลวงหนา

ไดขอมลสมบรณแบบ

ใชเวลาในการตดตอประสานงาน ตองเดนทาง ทาททางการอาจทำาใหไมไดขอมลทงหมด

10. การสมภาษณไมเปนทางการ

ไมไดเตรยมตวลวงหนา ใครกไดทสามารถใหคำาตอบไดในเรองนน ๆ

ไมเสยเวลาในการตดตอ รอคอย

ไดขอมลทไมสมบรณมากนก แตผใหสมภาษณเปดเผยตวตนไดมาก ไมมการปดบง

11. การสมภาษณเพอเขยนขาว

หาขอมลขาวจากแหลงขาวโดยตรง

ขอมลทไดนำาไปใชเขยนขาวไดเลย

ไดแหลงขาวชนรอง (secondary source)

12. การสมภาษณ นำาขอมลทได ตองอาศยฝมอ เขยนใหดไดไม

157

ลำาดบ

ประเภท ลกษณะ ขอเดน ขอดอย

เพอเขยนบทความ

จากการสมภาษณมาเรยบเรยงเปนบทความอกท

ศลปะทางภาษาของผเขยนเปนสำาคญ

งายนก

ทมา : สรสทธ วทยารฐ. (2561, หนา 279).

4.9 รปแบบของการสมภาษณ

การแบงประเภทการสมภาษณเพองานเขยนเชงวารสารศาสตร จากรปแบบของการสมภาษณ อาจแบงการสมภาษณได 3 ประเภทดงน

1. การสมภาษณแบบเหนหนา (Face to Face Interview) หมายถง การทผสมภาษณไปพบกบผใหสมภาษณ แลวถามขอเทจจรงตอหนา วธนเปนวธทนยมใชกนอยางแพรหลาย เพราะเปนวธทไมตายตว ผสมภาษณสามารถจะดดแปลงแกไขใหสอดคลองกบเหตการณเฉพาะหนาไดนอกจากน ผสมภาษณยงคาดการณไดวา ตนจะไดรบคำาตอบชนดใดและผใหสมภาษณนนเปนความรสกอยางไร เปนรปแบบการสมภาษณทนกขาวสามารถเกบขอเทจจรงจากแหลงขาวไดมากทสด

การสมภาษณแบบเหนหนามขอเดนคอ ผสมภาษณสามารถรบรถงปฏกรยาของผใหสมภาษณเปนอยางด โดยเฉพาะ อวจ“นภาษา” (Non - Verbal Language) เชน สหนา ทาทาง แววตา นำาเสยง เปนตน การสมภาษณประเภทน จงสามารถเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางนกขาวและแหลงขาวอกดวย

การสมภาษณแบบเหนหนา เหมาะสำาหรบผสมภาษณทยงไมคนเคยกบผใหสมภาษณมากนก จงมกเปนการสมภาษณรปแบบ

158

แรกสำาหรบแหลงขาวทยงไมคนเคย นกขาวใหมทจะสมภาษณแหลงขาวทยงไมคนเคยมากนก อาจตองใชรปแบบการสมภาษณแบบเหนหนา

การสมภาษณวธนเปนวธทใชไดกบบคคลทมความรทกระดบและทกวย เพราะขนอยกบความสามารถของผสมภาษณ

ขอดอย ของการสมภาษณแบบเหนหนา คอ ตองมการนดหมายกนลวงหนา ตองมการแจงประเดนคำาถามลวงหนา และตองใชเวลาในการเดนทางไปกลบสถานทสมภาษณ ซงเปนอปสรรคในปจจบนทการจราจรตดขดมาก

2. การสมภาษณดวยวธแบบเอกสารสมภาษณ (Documents Interview) หมายถง การทผใหสมภาษณสงกระดาษคำาถามไปยงบคคลทตนตองการจะทราบขอเทจจรง หลงจากทบคคลเหลานนตอบคำาถามแลว กจะสงแบบสอบถามนนกลบคนไปยงผสมภาษณ

การสมภาษณรปแบบนประยกตไดกบการสมภาษณผานทางเอกสารซงเปนรปแบบการขอสมภาษณบคคลสำาคญระดบสงของนกขาว เชน ประมขของประเทศ ทตของแตละประเทศ บคคลสำาคญทมเวลานอยมาก รวมทง ใชในการสมภาษณในกรณทผใหสมภาษณไมสะดวกใหผสมภาษณเขาพบ เปนตน

ขอเดนการสมภาษณแบบเอกสารสมภาษณ คอ ไดคำาตอบทเปนลายลกษณอกษร ทมความชดเจน เปนคำาตอบโดยตรง ๆ จากผใหสมภาษณ ไมผดเพยนจากคำาตอบของผใหสมภาษณทใหคำาตอบในแตละคำาถาม และประหยดเวลาของทงผสมภาษณและผใหสมภาษณ

ขอดอยของการสมภาษณแบบเอกสารสมภาษณ คอ ผสมภาษณอาจไดรบคำาตอบจากผใหสมภาษณไมมากพอสำาหรบการสอขาว เชน ผใหสมภาษณอาจไมเขาใจคำาถามของผสมภาษณ และผ

159

สมภาษณไมมโอกาสอธบายเพมเตม หรอผใหสมภาษณอาจตความหมายของคำาถามผดไปจากทผสมภาษณตงใจถาม

3. การสมภาษณดวยวธซกถามทางโทรศพท (Telephone Interview) หมายถง การทผสมภาษณโทรศพทไปหาแหลงขาวตามหนวยงาน เปนวธทนกขาวนยมมาก แตควรใชกบแหลงขาวทมความคนเคยเปนอยางดแลวเทานน ไมเชนนนนกขาวอาจจะไมไดรบความรวมมอ เพราะแหลงขาวอาจมองวาไมใหเกยรต

การสมภาษณโดยการซกถามทางโทรศพท มขอเดนอยทผตอบจะไมประหมา ทำาใหตอบคำาถามไดดขน รวมทง ผสมภาษณและผใหสมภาษณประหยดเวลา เนองจากการสมภาษณทางโทรศพทประหยดเวลาในการเดนทาง และคงไมใครยนดใชเวลานาน ๆ ในการคยโทรศพท หากไมจำาเปน

สวนขอดอยคอคำาตอบนนอาจจะไมเปนความจรงทงหมดกได เพราะผสมภาษณไมไดเหนปฏกรยาของผใหสมภาษณ ทเปน อวจ“นภาษา ” (Non - Verbal Language) ทำาใหไมสามารถตความสารไดอยางถกตองกเปนได

กระนนกตาม นกขาวจะตองตระหนกในขอวพากษวจารณเชงจรยธรรมวชาชพหนงสอพมพจากสงคมวา การสมภาษณทางโทรศพทหลายกรณ นกขาวไมไดเตรยมตวทดพอ ในการศกษา ขอมลขาวยอนหลง “ ” (Background) ของขาวนนกลาวคอ ไม“

ทำาการบาน”เพราะงายเกนไปเมอตองคำาตอบในเรองใด ๆ แลวกดโทรศพทไปหาแหลงขาวเพอถามคำาถาม

4. การสมภาษณผานทางสอสงคมออนไลน (Social Media Interview) หมายถง การสมภาษณโดยใชเครอขายอนเทอรเนตทางสอสงคมออนไลนเปนเครองมอ

160

การสมภาษณผานทางสอสงคมออนไลนเปนการประยกตใชอนเทอรเนตมาเปนเครองมอในการรวบรวมขอมลขาว ทไดรบความนยมมากยงขนในยคสอดจทล อาจใชเทคโนโลยในหลายลกษณะ คอ การฝากคำาถามสมภาษณทางไปรษณยอเลกทรอนกส (E-mail) และการใชกลองในวดโอโฟน (Video Phone) ซงเปนบรการทผใชบรการอนเทอรเนตทมกลองสามารถใชวธนไดเชนกน รวมทง สอเครอขายสงคมออนไลน (Social Media) อยางเฟสบค (Facebook) หรอแอพพลเคชนอน ๆ

4.10 โอกาสของการสมภาษณ

การสมภาษณในการเขยนเพอวารสารศาสตร แบงประเภทตามโอกาสในการสมภาษณ ได 3 ประเภท คอ

1. การสมภาษณขาวเหตการณ (Spot-News Interview) ไดแก การสมภาษณรายละเอยดเกยวกบเหตการณทเกดขนเปนขาว เพอนำามารายงานขาวโดยเรวทสด โดยการสมภาษณบคคลทอยในเหตการณหรอเกยวของกบเหตการณนน ๆ โดยตรง

โอกาสในการสมภาษณในลกษณะน ไมไดมการเตรยมตวกนลวงหนา ระหวางผสมภาษณ และผใหสมภาษณ เปนกรณทเกดขนแบบทนททนใด

2. การสมภาษณแบบไมเปนทางการ (Informal Interview) ไดแก การสมภาษณทไมไดมการนดหมายไวลวงหนา อาจมการสมภาษณทางโทรศพทหรอโดยการพบปะดวยตนเองกได การสมภาษณประเภทน มความใกลชดเปนกนเองกนมากกวาแบบทางการ

161

การสมภาษณชนดน อาจมลกษณะสมภาษณเพอหาขาว ซงโดยปกตแลวผสมภาษณหรอนกขาวมกจะมความคนเคยกบผใหสมภาษณ ซงหวขอการสมภาษณนนอาจเปนเรองใหญหรอเรองยอย ๆ กได

การใชวธการถามตอบแบบทเปนกนเองจะชวยลดชองวาง และลดความตงเครยด ทำาใหผใหสมภาษณกลาเปดเผยขอมล หรอกลาเปดเผยตวตนมากขน ทำาใหผสมภาษณเพอหาขาวไดขอมลทตรงกบความเปนจรงมากยงขน

สวนอกกรณเปนการสมภาษณเพอขอความคดเหนจากบคคลทว ๆ ไป เปนใครกได ในลกษณะ “Vox pop”ซงมาจากคำาเตม Voxpopuli Vox Dei หมายถงการรบฟงเสยงของประชาชน โดยนยคอ เสยงของประชาชนคอเสยงของพระเจาทตองเชอฟง “ ”เพราะตองการไดขอมลทเปนความคดเหนทหลากหลาย จากบคคลหลายสาขาอาชพ ตางวย เปนตน

3. การสมภาษณแบบเปนทางการ (Formal Interview) ไดแก การสมภาษณทตองมการนดหมายไวลวงหนา ทงประเดนทจะสมภาษณ เวลา และสถานทสมภาษณ และผใหสมภาษณไดตอบรบทจะใหสมภาษณแลว ผสมภาษณจะตองไปสมภาษณดวยตนเอง และอาจจะไมมความคนเคยกบผใหสมภาษณมากอนเลยกได และเรองทสมภาษณนนมกเปนเรองสำาคญและเปนทนาสนใจพอสมควรบางกรณผสมภาษณอาจตองสงประเดนคำาถามไปใหผใหสมภาษณลวงหนาเพอพจารณา เพอเตรยมตวและเตรยมขอมลในการตอบ ในระหวางการสมภาษณกตองรกษาระยะหางในการสอสารระหวางผสมภาษณกบผใหสมภาษณทงในแงทาทและภาษาทใช (ชตาภา สขพลำา, 2548, หนา 275 - 276)

สทธชย หยน (2545, หนา 9) นกหนงสอพมพอาวโส ระบถงวธการสมภาษณในหนงสอ นกขาวนอกคอก วา คนสมภาษณจะ“ ” “

162

ตองเตรยมคำาถามทจะถาม แตตองไมใหผถกสมภาษณรลวงหนา โดยเฉพาะหากเปนการซกถามนกการเมองหรอขาราชการเกยวกบเรองไมชอบมาพากลทชาวบานกำาลงตองการรความจรงอยางละเอยดถถวน”

กรณนเปนลกษณะการสมภาษณเพอหาขาวจากนกการเมอง ซงถอเปน บคคลสาธารณะ“ ” (Public Figure) ทตองตอบทกประเดนคำาถามจากสอเพราะเปนความสนใจของประชาชน ซงแนนอนอาจมความแตกตางกบการสมภาษณเพอหาขาวจากนกธรกจ เพอหาขอมลมาเขยนขาวในประเดนเกยวกบการตลาดของผใหสมภาษณ

ดงนน การแจงประเดนการสมภาษณลวงหนากบผใหสมภาษณ กอาจกอประโยชนในการเตรยมขอมลทเกยวของไวใหนกขาวไดดวย

4.11 การใชขอมลจากการสมภาษณ

การสมภาษณแบงตามการใชขอมลจากการสมภาษณ แบงประเภทตามลกษณะการใชขอมลจากการสมภาษณ แบงไดเปน 2 ประเภท (สรสทธ วทยารฐ, 2545, หนา 137) คอ

1.การใชเปนขอมลประกอบขาว หรอเปนสวนหนงของขาว ในฐานะทเปนขอความสมภาษณทไดจากแหลงขาว ทำาใหขาวมคณคา และมความนาเชอถอมากขน รวมทงใหขาวนาอาน มสสน มชวตชวา

บางกรณอาจใชขอมลพเศษทไดมาจากการสมภาษณ นำามาเขยนเปนขอมลประกอบขาว เชน ขอมลจำาเพาะ อยในกรอบขาง ๆ ขาว หรอทสำานกพมพบางแหงเรยกวา เคยงขาว “ ” (Sidebar) ขณะทบางสำานกพมพเรยกวา ลอมกรอบ“ ”

163

2.การใชขอมลทไดไปเขยนเปนบทความสมภาษณ หรอกลาวไดอกนยหนงวา ขอมลสมภาษณสามารถขายไดดวยตวของมนเอง เชน การสมภาษณพเศษบคคลสำาคญ ๆ ในนตยสารตาง ๆ ซงการสมภาษณตามวตถประสงคขอนจะมเนอหามากและคอนขางหลากหลาย

กลาวโดยสรปการใชขอมลจากการสมภาษณมการนำาไปใชได 2 ลกษณะคอการใชเปนขอมลประกอบขาว หรอเปนสวนหนงของขาว และการใชขอมลทไดไปเขยนเปนบทความสมภาษณ ทงนขนอยกบลกษณะและคณคาของขอมลทสมภาษณมาได

4.12 การสมภาษณบคคลสำาคญผมชอเสยง

การสมภาษณบคคลสำาคญหรอผมชอเสยงในงานขาวนน การสมภาษณในแตละครงมงเพอใหคนทวไปไดทราบขอเทจจรงทไดจากการสมภาษณนน เพราะวาผลของการสมภาษณจะตองถกนำามาเผยแพรในคนสวนใหญของสงคม ดงนน ผเปนเปาหมายของการสมภาษณจงตองเปนคนทมชอเสยง มความสำาคญ มผลงานดเดนดง นาสนใจ บคคลสำาคญ หรอผมชอเสยงน อาจแบงแยกเปน 6 กลม ไดแก

1. บคคลสำาคญทางการเมอง หมายถง วรบรษหรอผทเสยสละเพอประโยชนสวนรวม หรอบคคลทเปนผบรหารประเทศ เชน ฯพณฯ นายกรฐมนตร ประธานองคมนตร รฐมนตรกระทรวงตาง ๆ เปนตน

ในการสมภาษณนน บางครงผสมภาษณอาจสอบถามประเดนเกยวกบนโยบายของรฐบาลตามความคดเหนและผลงานทผานมา ซงผใหสมภาษณยนดใหสมภาษณเพอการเผยแพรอยแลว บางครงบคคลสำาคญบางทานอาจจะเปดโอกาสใหนกขาวทำาการสมภาษณ

164

รวม และซกถามขอของใจดวยจดประสงคของตนเอง การสมภาษณชนดนเรยกวา การเปดใหสอมวลชนสมภาษณรวม“ ” (Press Conference) เชน นายกรฐมนตรไดใหโอกาสใหสอมวลชนเขาทำาการสมภาษณรวม เปนตน 2. บคคลทประสบความสำาเรจในการงาน หมายถง บคคลทประสบความสำาเรจในอาชพในกจการงานททำาโดยสจรตจนมชอเสยง เชน นกวทยาศาสตรทประสบความสำาเรจในการคนควา นกประดษฐเครองจกรและเครองยนตกลไก เจาของโรงงาน อตสาหกรรม เจาของผลตผล เปนตน

3. บคคลทประกอบกจกรรมเพอสงคม หมายถง ผททำากจการใดกจกรรมหนงเพอสงคมและสมควรทจะเปนตวอยางทดในสงคม เชน นกสงคมสงเคราะห ผบำาเพญประโยชนใหแกสภากาชาดไทย ผแทนนกกฬาไทย ผแทนนกเรยนไทยไปแขงขนทางวชาการโอลมปก เปนตน

4. บคคลทสงคมใหความสนใจในขณะนน ๆ หมายถง บคคลทมชอเสยงในวงสงคมชวระยะหนง ๆ เชน ดาราภาพยนตร นกรอง นางงามตาง ๆ บคคลเหลานจะมชอเสยงในวงสงคมชวระยะเวลาหนงแลวกหายเงยบไป ฉะนนจงเปนหนาทของผสมภาษณจะตองรวาใครกำาลงเปน ซปสตาร “ ” (Super Star) หรอ ไอดอล“ ” (Idol), “ผมชอเสยง ” (Big Name) หรอ เซเลบฯ “ ”(Celebrities) ของสงคม ทสงคมใหความสนใจอยากถอเปนอยางแบบในชวงระยะเวลานน ๆ

5. บคคลทประสบมหนตภยตาง ๆ หมายถง ผทประสบภยแรงตาง ๆ เชน ผประสบภยอทกภย สนาม วาตภย และอคคภย การสมภาษณจงเปนการถามถงเหตการณทเกดขนและความรสกเพอมงไปสการชวยเหลอ เชน เรยกรองความชวยเหลอจากรฐบาล บรษท รานคา เพอนมนษยดวยกน เปนตน

165

6. บคคลทเปนแขกเมอง หมายถง แขกชาวตางประเทศทเดนทางเขาสประเทศไทย เชน บคคลสำาคญทางการเมอง ดาราภาพยนตร นกทองเทยว หรอนกศกษา เปนตน บคคลดงกลาวขางตนลวนแตเปนผมความสำาคญและนาสนใจซงมคณสมบตแตกตางกนไป ดงนน การสมภาษณจะเปนแบบพธการหรอแบบไมเปนพธการ กตองพจารณาตามคณสมบตของผใหสมภาษณ

กลาวโดยสรปการสมภาษณบคคลสำาคญหรอผมชอเสยงในงานขาว เปนการสมภาษณบคคลทสงคมใหความสนใจในเวลานน ๆ มานำาเสนอทางสอมวลชน ซงประเดนสำาคฐในการสมภาษณอาจเกยวของกบขอเทจจรงวาดวยบทบาทหนาท ความรบผดชอบของบคคลเหลานน หรออาจเปนวาดวยทศนะ ความคดความเหนทสะทอนถงบคลกภาพ รวมทง ประสบการณชวตอนเปนแบบอยางหรออทาหรณได

4.13 เทคนคการเตรยมคำาถามการสมภาษณ

ผเขยนไดรวบรวมเทคนคทเกยวของกบการสมภาษณณเพอการรวบรวมขอมลสำาหรบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรไวได ดงตอไปน

1. คำาถามควรเปนไปในรปแบบของการสนทนาทดำาเนนไปเปนลำาดบขน จากการสนทนาถงสงทวไปทมสวนสมพนธกบผลงานของผใหสมภาษณจากนนจงมงเขาสจดสำาคญของการสมภาษณ ทงนหมายความวาผสมภาษณควรตงปญหาคำาถามไปสคำาถามทตรงเปาหมายของการสมภาษณ

2. ควรเปนคำาถามทสนและมความหมายชดเจน คำาถามบางคำาถามอาจจะถามกนความกวาง เพอใหผใหสมภาษณตอบทงเรอง

166

ราวในอดต ปจจบนและอนาคต พยายามหลกเลยงคำาถามปลายปดทผสมภาษณกำาหนดใหผตอบตอบตามทตองการ

3. ควรจะเตรยมคำาถามทมความหมายคลายคลงกน เพราะเมอผใหสมภาษณเขาใจในคำาถามใด กจะไดนำาคำาถามใหมมาถามไดทนท

4. ควรเปนคำาถามทประชาชนสนใจ และทสำาคญคอ ไมควรเกนเลยไปถงเรองสวนตวเพราะจะทำาใหผสมภาษณขนเคองและลำาบากใจทจะตองตอบ

5. ควรแยกคำาถามออกเปนพวก ๆ ใหเหมาะสมกบผใหสมภาษณ ในบางครงผสมภาษณ จะพบวาผใหสมภาษณเปนคนทตอบนอยกวาความจรง ผสมภาษณกจำาเปนทจะตองปอนคำาถามใหมากขนเพอจะไดขอเทจจรงสมความตองการ

ถาผสมภาษณพบผใหสมภาษณเปนคนประเภททตอบมากกวาความเปนจรงกควรลดคำาถามใหนอยลง แตคำาถามนน ๆ จะตองตรงตามจดหมายและในกรณทผสมภาษณเปนผตอบตามความจรง ลกษณะของคำาถามกควรจะตรงไปตรงมาและจำานวนคำาถามกควรจะมความพอเหมาะกบคำาตอบ

6. คำาถามไมควรมคำาถามยอย ๆ มากจนเกนไป เพราะอาจทำาใหแหลงขาวรำาคาญ ทำาใหนกขาวไดประเดนขาวทไมมนำาหนกขาดความชดเจน

7. ไมควรตงคำาถามในลกษณะเปนขอสมมต เพราะอาจทำาใหแหลงขาวเบอหนายทจะตอบ และทำาใหไมไดคำาตอบอยางทตองการ และเสยเวลา

8. ไมควรตงคำาถามแบบโตตอบ เพราะอาจทำาใหแหลงขาวขนเคองและไมใหความรวมมอ 9. อธบายคำาถามกบแหลงขาว หากพบวาคำาถามยากเกนกวาทแหลงขาวจะทำาความเขาใจไดงาย แตขอควรระวงคอ อยาเปลยนบทบาทตวเองเปนผใหสมภาษณเสยเอง

167

10. เตรยมคำาถามลวงหนาเรยงลำาดบไว11. พยายามหลกเลยงการตงคำาถามดวย คำาถามนำา ซง“ ”

ทำาใหผใหสมภาษณตอบคำาถามทเขากำาหนดเอาไวตายตวแลว12. คำาถามวา ทำาไม และ อยางไร สามารถกระตนแหลง“ ” “ ”

ขาวใหอธบาย หรอขยายความเพมเตมในประเดนทสงสยเทคนคสำาหรบการดำาเนนการสมภาษณ มขอแนะนำาดงน1. เตรยมขอมลและทำาความรจกผใหสมภาษณเสยกอน2. ไปถงสถานทนดหมายกอนเวลา (ไมควรกอนเวลามากกวา

15 นาท) และเตรยมอปกรณใหพรอมใชงาน3. แนะนำาตวเองกบแหลงขาว หากเปนการพบกนครงแรก

ควรมอบนามบตร (Name Card) ใหกบแหลงขาวดวย รวมทงขออนญาตแหลงขาวเพอบนทกเทปเสยงและถายภาพขณะสมภาษณ

4. กอนเรมตนการสมภาษณแจงวตถประสงคของการสมภาษณครงนน ๆ ดวยและเรมการสนทนาอยางไมเปนทางการกบแหลงขาวไปกอนสกเลกนอย เพอทำาใหเกดบรรยากาศสบายใจ ซงจะทำาใหแหลงขาวมความเตมใจทจะตอบคำาถามมากขน

5. ควรเรมตนการสมภาษณดวยคำาถามงาย ๆ และเปนกนเอง ตรงไปตรงมาครงละ 1 คำาถาม เพอใหชวยลดความประหมาลง

6. อยาพดเยนเยอ หรอตงคำาถามมากกวา 1 คำาถามในเวลาเดยวกน

7. ถามคำาถามทถกตองชดเจน มความหมาย และทำาความเขาใจกบคำาตอบของแหลงขาว 8. ถามคำาถามทเปนคำาถามพนฐานเกยวกบขอมลทางวชาการ ในกรณทผใหสมภาษณพดในสงทไมเขาใจ จงรบขดจงหวะและขอรองใหผใหสมภาษณอธบายดวยคำาพดงาย ๆ

168

9. มการสบตากบผใหสมภาษณบาง ไมควรมงอยกบการจดคำาตอบแหลงขาว วธทดทสด คอจำาไวกอน เมอเสรจการสมภาษณแลว จดหรอบนทกในกรณทจำาเปนจะตองจดแตเพยงหวขอและตวเลขเทานน

10. ควรเปนผฟงทด เพราะบางครงคำาตอบทไดรบเปนสงทไมคาดหมายมากอนและถาหากคำาตอบนนมความสำาคญมากจะไดตดตามตอไดทนทวงท

11. ไมควรเรงใหแหลงขาวตอบคำาถามของตน เพราะอาจทำาใหลมหรอพลาดทจะถามประเดนด ๆ และไมควรแสดงตนวาเปนคนรอบรมากกวาผใหสมภาษณ

12. ใชภาษาทสภาพ นาฟงและใหเกยรตแกผใหสมภาษณตามวย ความร ฐานะและอาชพ 13. รจกขดจงหวะ ถาผใหสมภาษณพดไมหยด ในประเดนทไมเกยวของกบประเดนทกำาลงสมภาษณ

14. ขณะสมภาษณผใหสมภาษณอาจพาดพงถงคำาถามขออน ๆ ผสมภาษณตองรบบนทกทนท เพอจะไดไมตองถามซำาอก

15. หลกเลยงคำาถามทสามารถตอบดวยคำาถามงาย ๆ (ใชหรอไมใช) เพอทจะไดคำาตอบทมชวตชวาในการนำาไปใช โคทคำาพด“ทางตรง ” (Directed Quotation) เพอขยายความใหขาวนาสนใจและมนำาหนกมากยงขน

16. พยายามตงคำาถามใหไดคำาตอบในลกษณะการขอคำาอธบายหรอบอกไดวา ทำาไมจงเปนเชนนน“ ”

17. นกขาวตองตงใจฟงเพอทจะไดตดสนใจไดวา คำาตอบไหนมความสำาคญและกระตอรอรนทจะถามในเรองนน ๆ อก ถาหากแหลงขาวใหความเหนทไมชดเจนกควรถามซำา เพอขอคำาอธบายประโยคทพด หรอขอสะกดชอของบคคลทแหลงขาวกลาวถง

18. หากแหลงขาวตอบคำาถามอยางเลอนลอยหรอเรอยเจอย ตองพยายามถามคำาถามทเจาะจงใหมากขน และหากแหลงขาว

169

พยายามเฉไฉออกนอกหวขอทถาม กพยายามถามในคำาถามทจะดงใหกลบมายงเรองทเปนหวขอ หรอประเดนการสมภาษณอยางสภาพ

19. ผสมภาษณตองไมกลวและอยาเปนกงวลในการสานตอคำาถามเพอหาขอมล จะทำาใหขอเขยนของนกขาวมความสมบรณยงขน

20. พยายามถามยำาในขอเทจจรงบางอยาง ทงนกเพอบางครงคำาตอบครงทสองและสามอาจจะทำาใหแหลงเพมเตมขอมลทนาสนใจ และมความสำาคญมากขนไดการถามยำาถามจกรณแหลงขาวตอบไมตรงคำาถาม เปนเรองปกตทผใหสมภาษณจะตอบเลยง ใชวธยำาจหลาย ๆ ครง ซงอาจตองมการโตแยงเกดขน ผสมภาษณตองรจกโตแยงเมอแหลงขาวพยายามจะเลยงเบยงประเดนออกไป ยำาถงขอมลขอเทจจรงทตวเองมอย (ชวรงค ลมปปทมปาณ, 2541, หนา 96)

21. ควรรกษาอารมณของตนใหคงทอยตลอดเวลา ไมแสดงอาการเบอหนายหรออาการไมพอใจ ในกรณทผใหสมภาษณพดออกนอกเรองหรอลงเลหรอพดมากเกนไป แตควรแสดงความสนใจและเอาใจใสตอผใหสมภาษณตลอดเวลา

22. ควรถามคำาถามทตอเนองกน เพอใหแหลงขาวตอบไดอยางราบรน

23. อยาถามนอกเรอง และถามแบบโตวาท เพราะแหลงขาวอาจไมพอใจได

24. ไมควรกลวทจะถามคำาถามยาก ๆ ตองระลกไวเสมอวา นกขาวเปนผควบคมการสมภาษณนน เพอทจะคนหาขาว และตดสนใจตอขอเทจจรงนน ไมใชไปยกยอใครคนใดคนหนง นกขาวตองเตรยมตวใหพรอมในการถามคำาถามทอาจจะทำาใหเกดกระอกกระอวนใจกบแหลงขาวได หรอทเรยกวา คำาถามวงแตก“ ” (Boom Question) แตตองระมดระวงคอ คำาถามประเภทนควร

170

จะเกบไวในชวงทาย ๆ ของการสมภาษณ เพราะถาหากเรมตนดวยคำาถามประเภทนเลย อาจจะทำาให วงแตก ตงแตเรมตนได “ ” (สมหมาย ปารจฉตต, 2540, หนา 27)

25. ในการถาม-ตอบ นกขาวตองระลกเสมอวาไมมสทธคาดหวงใหผตอบตอบตามกระแสทมคนเคยตอบไว หรอตอบใหตรงกบทเราตองการ

26. ตองเงยบเมอจำาเปน เพราะในบางกรณผใหสมภาษณอาจเขาใจวา ความเงยบของผสมภาษณ หมายถงผสมภาษณกำาลงรอคำาอธบายเพมเตมหาทางทจะไดชอของแหลงขาวคนอน ๆ ทอาจจะยนยอมตอบคำาถามทแหลงขาวคนแรกนเลยงตอบ โดยนกขาวอาจแสดงใหเหนวา ยงไมมความพอใจในคำาถามทได จงตองการรายละเอยดมากขน การใชเทคนคนอาจจะทำาใหแหลงขาวใจออน บอกชอแหลงขาวคนอนเปนผตอบคำาถามขอนนแทน แตพงตระหนกวาตองทำาดวยวธสภาพเทานน

27. จบการสมภาษณดวยคำาถามรวบยอดเสมอ เพอใหเขาใจตรงกนวาผใหสมภาษณตอบถกตองครบถวน เพอไมตองเสยเวลาและงบประมาณกลบมาถามหวขอเดมกบแหลงขาวคนเดมซำาอก

28. กอนจบการสมภาษณจะตองมนใจวาไดขอมลครบถวนตามทตองการแลวและเขาใจทกอยาง และควรรอบคอบทจะบอกกบแหลงขาววาถาหากมอะไรทยงไมเขาใจหรอสงสยอกจะตดตอกลบมาไดอยางไร

29. ยตการสมภาษณใหตรงเวลา นอกเสยจากแหลงขาวยนดสนทนาตอ ถาไมสะดวกกอาจนดไวครงตอไป

30. เมอกลบจากการสมภาษณ ควรนงลง แลวเรมตนเขยนเรองทสมภาษณนน เพราะขอมลทไดรบรมา ยงอยในความทรงจำา หากปลอยเวลานานไป อาจเสยเวลาในการถอดเทปการสมภาษณ เพราะเนองจากลมคำาใหสมภาษณของแหลงขาวหายไปหมดแลว

171

กลาวโดยสรปการสมภาษณณเพอการรวบรวมขอมลสำาหรบการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ผเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตรตองอาศยทงศาลตรและศลปในการสมภาษณเพอรวบรวมขอมลทสำาคญและจำาเปนมาใชในการเขยนใหไดมากทสด

สรป

การคนควารวบรวมขอมลเพอการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร เปนปจจยสำาคญในการเขยนงานทกประเภทเพราะเหตวาขอมลจะเปนสวนชวยใหเนอหาทถายทอดมความนาเชอถออยางเพยงพอทจะทำาใหผอานเชอและคลอยตาม และขอมลนนจะเปนองคประกอบสำาคญในการชวยใหคำาถามทสนนษฐานไวไดรบคำาตอบทถกตอง แตทงนเรองบางเรองผเขยนอาจมขอมลอยางเพยงพอหรอเปนเรองทมขอมลอยแลว และในทางกลบกนถาเรองใดทมขอมลไมเพยงพอ ในกรณเชนนผเขยนจำาเปนทจะตองคนควารวบรวมขอมลอยางเพมเตมซงจะกอผลดตองานเขยนของตน โดยเฉพาะการสมภาษณในงานสอมวลชนถอเปนงานทสำาคญในขนตอนการรวบรวมขอมลขาวสารจากตนแหลง ดงนน นกขาวตองเตรยมตวทด จะตองมการเตรยมการอยางเปนขนเปนตอน กอนไปสมภาษณ ตองรจกบคคลและเรองราวพอสมควร ผใหสมภาษณมกจะหงดหงด ถานกขาวถามขอเทจจรงทควรจะรมาลวงหนาแลว ถาเปนบคคลผมชอเสยง บคคลสำาคญหรอเปนขาราชการระดบสง อาจจะหาประวตของเขาไดจากสอตาง ๆ ไดไมยาก หากไมรประวตของแหลงขาวทจะไปสมภาษณ จะไมททางรเลยวา แหลงขาวนนใหขอมลทถกตองหรอปดบงบางสวนไว เทคนคและศลปะในการสมภาษณเปนอกประการหนงทจะตองฝกฝนและหาไวเปนการเพมเตมประสบการณในวชาชพ

172

กจกรรมทายบท

1. ใหนกศกษาหาตวอยางบทสมภาษณมาเปนตวอยางการฝกปฏบต2. ใหนกศกษาจบค แลวตงคำาถาม 10 คำาถาม ฝกปฏบตสมภาษณ (สลบกน) โดยใชเทคนคการ

สมภาษณทไดเรยน หลงจากนนใหจบประเดนจากการสมภาษณ นำาขอมลทไดจากการสมภาษณ

ฝกเขยน

173

3. ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบต และแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานของนกศกษา4. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 4

คำาถามทบทวน

1. จงอธบายความหมายของการรวบรวมขอมลเพอการเขยนเชงวารสารศาสตร2. จงอธบายความสำาคญของการรวบรวมขอมลเพอการเขยนเชงวารสารศาสตร3. จงระบสาระสำาคญของการสมภาษณเพอการเขยนเชงวารสารศาสตร4. จงระบถงโอกาสของการสมภาษณประเภทตาง ๆ5. จงอธบายวาขอมลสำาหรบการเขยนมกประเภท6. จงแสดงความเหนวาการสมภาษณประเภทตาง ๆ มขอเดนขอดอยอยางไร7. จงระบวาการสมภาษณมขนตอนอยางไร8. จงอธบายถงลกษณะสำาคญของการสมภาษณบคคลผมชอเสยง9. จงระบวา คำาถามวงแตก หมายถงอะไร“ ”10. จงแสดงความคดเหนตอการรวบรวมขอมลสำาหรบวารสารศาสตรในยคดจทล

174

เอกสารอางอง

ประทป เหมอนนล. (2523). วรรณกรรมไทยปจจบน.(พมพครงท 2).กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

ชวรงค ลมปปทมปาณ. (2541). บทบาทสอมวลชนกบการพฒนาความเปนประชาสงคม.กรงเทพฯ: โครงการวจยและพฒนาประชาสงคม มหาวทยาลยมหดล.

ชตาภา สขพลำา. (2548). การสอสารระหวางบคคล (Interpersonal Communication). กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

นกขาวสงแวดลอม, ชมรม. (2543). สมาคมนกขาวหนงสอพมพแหงประเทศไทย, พราบเขยว, ปท 1 ฉบบท 2 (ธนวาคม 2543), (ม.ป.ท).

เทพชย หยอง. (ม.ป.ป). เทคนคการสมภาษณ. เอกสารประกอบการบรรยาย. กรงเทพฯ: บรษท เนชน มลตมเดย กรป จำากด (มหาชน). (เอกสารอดสำาเนา).

เนชน มลตเดย กรป จำากด (มหาชน), บรษท. (ม.ป.ป.).“การปรบปรงการรายงานขาว”. เอกสารประกอบการอบรมนกขาว หนงสอพมพกรงเทพธรกจ. (เอกสารอดสำาเนา).

175

ประชน วลลโก. (2520). ศพทานกรมสอสารมวลชน. กรงเทพฯ: แผนกอสระวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พเชษฐ ชรกษ. (2547).“เทคนคการสมภาษณ”.เอกสารประกอบการอบรมนกขาวพราบนอย รนท 7, จดโดยสมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย. (1 – 4 กรกฎาคม 2547), ณ โฮม แอนด ฮลล รสอรท นครนายก. (เอกสารอดสำาเนา).

พจนานกรมมตชน. สำานก. (2544).พจนานกรมนอกราชบณฑตยฯ.กรงเทพฯ: มตชน.

มาล บญศรพนธ. (2553). “แนวคดเกยวกบการรายงานขาวขนสง”. ใน เอกสารการสอนชดวชาการขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เมตตา ววฒนานกล (2545).หลกการสมภาษณในวงการสอสารมวลชนและการวจย.กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

รงมณ เมฆโสภณ (2537) “เทคนคการสมภาษณ” เอกสารการอบรมนกขาวใหม. สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย. (เอกสารอดสำาเนา).

ลกษณา สตะเวทน. (2537). หลกการพด. (พมพครงท 4).กรงเทพฯ: เฟ องฟาพรนตง.

วนชย ตนตวทยาพทกษ. (2551). หงหอย : สการเปนนกขาวสงแวดลอม. ชมรมนกขาวสงแวดลอมสมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย.

วนด ทองงอก. (2541).การรายงานขาวสำาหรบสอมวลชน. เชยงใหม: ภาควชาสอสารมวลชน คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

176

วรช ลภรตนกล. (2544). การประชาสมพนธ. (พมพครงท 9 ปรบปรงเพมเตมใหม). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมหมาย ปารจฉตต. (2540). Boom Question. คอลมนทำาขาวอยางไรให.จลสารราชดำาเนนสมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย. (ตลาคม ธนวาคม – 2540): 27.

สทธชย หยน. (2545).นกขาวนอกคอก. กรงเทพฯ: เนชน.สรสทธ วทยารฐ. (2545).การสอขาว : หลกการและ

เทคนค.กรงเทพฯ: ศนยหนงสอสถาบนราชภฏสวนสนนทา.----------------. (2561). หลกและเทคนคงานขาว. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.เอมพงศ บญญานพงศ. (บรรณาธการ). (2551). หงหอย : ส

การเปนนกขาวสงแวดลอม. ชมรมนกขาวสงแวดลอม สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย.

Katz, Bill. (1971). Magazine Selection. New York: R.R. Bowker.

Whitaker, W. Richard, Ramsey, Janet E, and Smith, Ronald D. (2012). Media Writing: Print, Broadcast and Public Relations. (4th Edition). New York: Routledge.

177

178

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 5

หวขอเนอหา1. ความหมายของบทความ2. ลกษณะของบทความ3. วตถประสงคของการเขยนบทความ4. ประเภทของบทความ5. องคประกอบของบทความ6. โครงสรางของบทความ7. ขนตอนการเขยนบทความ8. เทคนคการเขยนบทความ9. บทความประจำาหรอคอลมน10. การเขยนบทความทมลกษณะสรางสรรค

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความหมายบทความได2. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายถงกระบวนการเขยน

บทความได3. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงสาระสำาคญของการขาว

บทความสรางสรรคได4. เพอใหนกศกษาสามารถเขยนบทความได

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน 1.2 การสาธตตวอยางบทความ1.3 การนำาเสนอผลงานฝกปฏบต

179

1.4 การอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝกปฏบต

1.5 การฝกปฏบตเขยนบทความ2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางบทความในสอวารสารศาสตรมาฝกปฏบตในชนเรยน

2.2 ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนบทความ โดยพจารณาจากตวอยางทนกศกษานำามา

2.3 ใหแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานของเพอน ๆ รวมชนเรยน

2.4 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 5

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2. สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางบทความ

การวดและประเมนผล 1. การวดผล

1.1 ผลงานฝกปฏบต1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมใน

การเรยนโดยการรวมฝกปฏบต1.4 การแลกเปลยนแสดงความคดของนกศกษาในชน

เรยน

180

2. การประเมนผล 2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชน

เรยน2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 5การเขยนบทความ

บทความเปนงานเขยนทผคนทตดตามขาวสาร เหตการณ และสถานการณปจจบนใหความสนใจตดตามอานเปนจำานวนมาก โดยเฉพาะบทความทเขยนโดยนกเขยนทมชอเสยง มสำานวนภาษานาตดตาม มการแสดงความคดเหนทมหลกฐาน มความนาเชอถอมาเสรมขอมลหรอขอเทจจรงกจะทำาใหมคนคอยตดตามอานเปนจำานวนมากกวาบทความทขาดสงเหลาน การเขยนบทความสรางสรรคเชงวารสารศาสตรจงมความสำาคญตอการจดทำาหนงสอพมพ นตยสาร รวมทง สอสงพมพเฉพาะกจประเภท

181

จดหมายขาว (Newsletter) มกมการนำาเสนอบทความและคอลมน เนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบความหมาย ประเภท และการใชภาษาของการเขยนบทความ และคอลมน เพอจะไดตนฉบบใหมความสมบรณเปนบทความทมลกษณะสรางสรรคสำาหรบนำาเสนอตอไปเนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบการเขยนบทความ อาทความหมายของบทความลกษณะของบทความวตถประสงคของการเขยนบทความประเภทของบทความองคประกอบของบทความโครงสรางของบทความขนตอนการเขยนบทความเทคนคการเขยนบทความบทความประจำาหรอคอลมนและการเขยนบทความทมลกษณะสรางสรรค

5.1 ความหมายของบทความ

บทความ (Article) หมายถง รปแบบงานเขยนประเภทหนงทมจดมงหมายในการเขยนคอ เพอเสนอความร ความคด และใหความเพลดเพลนในการอาน บทความมกเขยนขนเพอจดมงหมายเปนการนำาเสนอแนวทางทควรปฏบต เสนอความรแกผอานทแหลมคม ลกซง และเพอเสนอแนวความคดทแปลกใหมทสงคมควรยอมรบ (สรสทธ วทยารฐ, 2558, หนา 35)ราชบณฑตยสถาน(2546, หนา 602) ใหความหมายคำาวา บทความ วา ขอเขยนซงอาจจะเปนรายงานหรอการแสดงความ“ ”

คดเหน มกตพมพในหนงสอพมพ วารสาร สารานกรม เปนตนมนกวชาการไดนยามความหมายของคำาวา บทความ “ ”

จำานวนมาก พอสรปมาได ดงนอวยพร พานช และคณะ (2544, หนา 219) ระบวา บทความ

หมายถงความเรยงรอยแกวหรอขอเขยนทประกอบดวยความรและความคดเหน บทความมใชเรยงความและกไมใชขาว หากเปนความ

182

เรยงทมพนฐานจากขอเทจจรง มใชเรองเพอฝนหรอเขยนขนจากจนตนาการ แตเปนขอเขยนทมเนอหาทเปนความร ความจรง ประกอบดวยความคดเหนของผเขยน

ถวลย มาสจรส (2546, หนา 91-92) ระบวา บทความหมายถง ขอเขยนทเขยนขนเพอแสดง หรอเสนอขอคดความเหนตอเหตการณใดเหตการณหนงทเกดขน ซงเปนเรองทกลมชนในสงคมกำาลงใหความสนใจหรอผเขยนนำาเสนอขนมาเพอใหเกดความสนใจขนในสงคม

บงกช สงหกล (2548, หนา 45) ระบวา บทความหมายถงรปแบบงานเขยนประเภทหนง จดอยในพวกของสารคด อนหมายถงงานเขยนทเนนการใหขอเทจจรง ขอคดเหนเปนหลก และความบนเทงเปนรอง แตบทความจะหนกไปทางการแสดงความคดเหนมากกวา

ชไมพร พรเพญพพฒน (2549, หนา 185) ระบวา บทความ หมายถง งานเขยนสารคดประเภทหนงทเนนหนกทางดานความรเชนกน มงใหขอเทจจรงและขอคดเหนในสาขาวชาตาง ๆ รวมถง กระตนใหผอานเกดความคดเหนตอเรองทอาน และมการเสนอแนะแนวทางพงปฏบตเชงสรางสรรค

สกญญา บรณเดชาชย (2548, หนา 159) ระบวา บทความหมายถงความเรยงชนดหนงทมพนฐานขอเทจจรง เขยนเพอใหความร ใหขอมลทเปนขอเทจจรงแกผอาน ประกอบดวยขอคดเหน การวเคราะห วจารณ ประเมนคาจากผเขยน

ปารชาต รตนบรรณสกล (2548, หนา 68) ระบวา บทความหมายถงงานเขยนประเภทรอยแกวทผเขยนเขยนขนเพอวตถประสงคในการเสนอความคดเหนหรอทศนะทมตอเรองใดเรองหนงทนาสนใจ โดยจะใหรายละเอยดของขอมลและขอเทจจรงในแงมมทนาสนใจของเหตการณนน ๆ จงสงผลใหผอานไดรบความรและ

183

มวสยทศนทกวางขวางขนกวาการอานขาวเพยงอยางเดยว รวมทง ยงแฝงขอคดและการสรปขอเสนอแนะ แนวทางแกไขตาง ๆ ตอเรองดงกลาว ทงน เนอหาของบทความจะมความยาวกวาการรายงานขาวและใชภาษาทเปนแบบแผน

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 37) ระบวา บทความ คอ ขอเขยนเชงแสดงความคดเหนเกยวกบเหตการณทเกดขน เนอหาของบทความสวนมากจงเปนเรองทเคยเปนขาวมากอน และมผลกระทบตอสงคมในวงกวาง ประเดนปญหาทนำาเสนอจงคอนขางมความสำาคญ นาสนใจสำาหรบผอานหลายระดบ

ธดา โมสกรตน (2553, หนา 110) ระบวา คำาวา บทความ เปนศพทวชาการทใชในวชาการประพนธและการสอสาร “ ”

หมายถง งานเขยนทมเนอหาสาระใหความรและความคดเหนทแปลกใหม นาสนใจ และเปนประโยชนตอสงคมและผอาน เปนเรองจรง มขอเทจจรง เปนขอมลทมหลกฐานและพสจนได เรยบเรยงถอยคำาภาษาเปนรอยแกว ใชสำานวนโวหารและลลาการเขยนใหชวนอาน บทความจดเปนงานเขยนประเภทสารคดซงเปนงานเขยนทมจดมงหมายสองประการคอ จดมงหมายหลกคอ ใหความร ขอเทจจรง และความคดเหนทเปนสาระความร เกรดความรตาง ๆ และจดมงหมายรองคอ ใหความเพลดเพลนแกผอาน

วฒนา แชมวงษ (2556, หนา 2) ระบวา บทความ หมายถง งานเขยนทผเขยนเรยบเรยงขนเพอนำาเสนอเรองราวบนพนฐานของขอเทจจรงใหผอานไดความร ความเขาใจ รวมถงทราบแนวคดหรอขอเสนอแนะของผเขยนในเรองนน ๆ โดยผอานตองใชวจารณญาณในการพจารณาตดสน

รงฤด แผลงศร (2557, หนา 3) ระบวา บทความเปนงานเขยนทมจดมงหมายเพอนำาเสนอความคดเหน วเคราะห วจารณ หรออธบายแนะนำาเหตการณหรอขาวทกำาลงเปนทสนใจในขณะนน

184

โดยอาศยขอเทจจรงและหลกวชาการในการถายทอดสารใหผรบสารไดรบทราบเรองราวหรอเหตการณดงกลาว เพอประโยชนในการตดสนใจหรอแกไขปญหาทเกดขน

วรวรรธน ศรยาภย (2557, หนา 92) ระบวา บทความ หมายถง งานเขยนในลกษณะเรยงความหรอความเรยงทเขยนขนโดยมวตถประสงคเพอเสนอขอเทจจรงทสามารถอางองได โดยเรองนนเกยวกบขาว เหตการณ สถานการณ เรองราว ทเกดขนในสงคม และผเขยนตองสอดแทรกความคดเหนและขอเสนอแนะเชงสรางสรรค

กลาวโดยสรปวา บทความ หมายถง ขอเขยนทเปนความเรยง อนมงนำาเสนอความร ความคดเหน หรอความเพลดเพลนโดยอาศยขอมลอนเปนขอเทจจรง มเนอหาสาระทนาเชอถอ มใชเรองจากจนตนาการ โดยเขยนขนดวยสำานวนภาษา นาอาน นาสนใจ

5.2 ลกษณะของบทความ

บทความในหนงสอพมพเปนขอเขยนทมงใหขอเทจจรง เสนอความคดเหนเชงวเคราะหหรอวพากษวจารณ และอาจใหความรแกผอานดวย

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 37) ระบวาลกษณะทวไปของบทความคอ ขอเขยนเชงแสดงความคดเหนเกยวกบเหตการณทเกดขน เนอหาของบทความสวนมากจงอาจเปนเรองทเคยเปนขาวมากอน และมผลกระทบตอสงคมในวงกวาง ผสอขาวทตองการรายงานขอเทจจรงในรปแบบบทความหรอบทวเคราะหจะตองตระหนกถงความจำาเปนในการรวบรวมขอมลและการกลนกรองขอเทจจรงเกยวกบเรองราวทตองการนำาเสนอใหรอบคอบ รอบดาน ละเอยด ลกซง พอทจะสรางความเขาใจทถกตอง นอกเหนอจากทผ

185

อานไดรบรจากขาว โดยตองสนองความอยากรของประชาชนในดานการเปนแหลงใหขาวสาร ความร ขอเทจจรง มความคดเหนทเทยงธรรมนาเชอถอ ในบทบาทของสอมวลชนททำาหนาทสอกลางความคดเหนระหวางประชาชน และองคกรทเกยวของ

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ (2555, หนา 139) ระบวา บทความเปนรปแบบงานเขยนทแตกตางจากขาว เนองจากมโครงสรางแบบความเรยงทประกอบดวยสวนนำา (introduction) เนอเรอง (body) และสวนสรป (conclusion) รอยเรยงกนไปตามจดประสงคของบทความนน ๆ เชน การโนมนาว ชกจงใหคลอยตาม เสนอแนะทางออก หรอวเคราะหขอเทจจรงของสถานการณ โดยจดสำาคญทสดของเรอง (climax) อยในสวนทายหรอสวนสรป หรอทเรยกวาเปนโครงสรางการเขยนแบบพระมดหวตง สวนโครงสรางของขาวแบบพระมดหวกลบนน ผอานจะพบจดสำาคญของเรองตงแตสวนแรก นนคอ พาดหวขาวและความนำา

ลกษณะของบทความมลกษณะสำาคญ ซงมผอธบายลกษณะของบทความไวตาง ๆ กนหลายทาน ดงน

อวยพร พานช และคณะ (2544, หนา 226-227)ระบวาบทความและบทวเคราะหมลกษณะเดน สำาคญดงตอไปน

1. เปนความเรยงรอยแกว ทนำาเสนอขอคดเหน ขอเสนอแนะ บนพนฐานของการโตแยง

แสดงเหตผล2. มเนอหาทเกยวของกบสาธารณชนในวงกวาง และยงไมม

ขอยตททกฝายยอมรบรวมกน สาระครอบคลมเรองทางสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเมอง ประวตศาสตร การศกษา เปนตน

3. บทวเคราะหเปนบทความทผเขยนไดยอยขอมลจำานวนมาก มาเปนแนวทางการมอง

186

ปญหานน ๆ อยางชดเจน และสน กระชบ มลกษณะกอใหเกดความรและความเขาใจ ทำาใหผรบสามารถหาขอสรปไดเองจากการวเคราะหนน ๆ

ประดบ จนทรสขศร (2542, หนา 86) ระบวา บทความมลกษณะทสำาคญ ดงน

1. เปนงานเขยนรอยแกว ทเขยนจากเรองจรง มขอเทจจรงเปนหลกฐาน

2. เนอหาสาระทใหความร และความคดททนสมยตอผอาน มบนเทงแทรกปน

3. มการเสนอแนวคดทนาสนใจ ชวนตดตามและกระตนใหผอานคดเหนคลอยตาม หรอขดแยงกได

4. มกลวธในการนำาเสนอเนอหาทนาสนใจ ตงแตการเปดเรอง การเสนอเนอหา แนวคด และการปดเรองทชวนตดตาม

สกญญา บรณเดชาชย (2548, หนา 159) ระบวาลกษณะของบทความทดจะตองประกอบดวยเนอหา และเหตผลทนาเชอถอ มลำาดบความคดเนอหาเปนขนตอนทด กระชบและเรยบงาย

ชไมพร พรเพญพพฒน (2549, หนา 185) ระบถงลกษณะสำาคญของบทความวานอกจากตองเปนเรองจรง มสาระใหความร มความคดทนสมย มแนวคดทนาสนใจแลว ยงมการนำาเสนอทนาสนใจ ตงแตการเปดเรองจนจบ ชวนตดตามอยางไมรเบออกดวย

ถาวร บญปวตน (2538, หนา 149) ระบวาบทความในหนงสอพมพรายวนมกจะสน จบในฉบบ แตทเปนบทความพเศษยาว ๆ หลายตอนจบกม เชน บทความเชงชวประวต บทความเชงสารคด บทความทางการเมอง และบทความทางเศรษฐกจซงอาจตองลงตดตอกนหลายฉบบ

ทวศกด ปนทอง (2555, หนา 162)ระบวาเรยงความกบบทความมความเหมอนกนในเรององคประกอบของการเขยน คอ

187

ประกอบดวย ชอเรอง คำานำา เนอเรอง และบทสรป แตมความแตกตางกนในเรองจดมงหมาย เนอเรอง และกลวธการเขยน โดยเรยงความมจดมงหมาย เพอแสดงความรหรอความเขาใจในเรองใดเรองหนง ในขณะทบทความมจดมงหมายเพอแสดงความคดเหนเปนสำาคญ เนอเรองของเรยงความจะเปนเรองในยคสมยใดกได ในขณะทเนอเรองของบทความควรเปนเรองททนยคทนเหตการณ และกลวธการเขยนเรยงความจะเครงครดการใชภาษามากกวาบทความ

ประทป เหมอนนล (2523, หนา 94) ระบลกษณะเฉพาะทเดนชดของบทความ มดงน

1. เปนวรรณกรรมทเขยนจากเรองจรง หรอเรองทมหลกฐานเชอถอได โดยใหสาระประโยชนแกผอานเปนสำาคญ

2. เปนวรรณกรรมทเขยนจากเรองทกำาลงอยในความสนใจของคนทวไปในขณะทเขยนนน เชนเรองทมปญหาหรอมความสำาคญเกยวของใกลชดกบความรสกนกคดและความเปนอยของคนสวนใหญ เรองทนำามาเขยนเปนบทความจงตองเลอกเรองทมแงมมกระทบใจคนอานทนท สวนการเขยนจะเนนเฉพาะตอนทนาสนใจเพยงประเดนหนงประเดนใดกได การเขยนบทความจงไมจำาเปนตองเขยนแบบเรยงความทสมบรณในตว ไมจำาเปนตองมขอสรป หรอแนวทางแกไขเสมอไป

3. บทความควรเสนอแนวคดทแปลก นาสนใจ ชวนใหผอานคดตาม คดตอ อาจเปนการวเคราะหปญหาขอขดแยงตาง ๆ โดยมการกลาวอางองถงแหลงขอมลทเชอถอได บทความจงควรประกอบดวยสาระและความคดทคมคาย มเหตผลสามารถชกจงใจผอานใหคลอยตามได แตกตองไมเปนการโฆษณาชวนเชอทเกนความจรงหรอไรเหตผล

4. บทความตองเขยนใหนาอาน มกลวธเสนอเรองทเราความสนใจสง โดยทวไปตองใชภาษาทกระชบรดกมเปนทางการ แตอาจม

188

ทวงทำานองเขยนตาง ๆ กน เชน บางคนใชภาษาทหวน แขงกราว มทาทจรงจง แตบางคนกเขยนในทำานองทเลนทจรง มอารมณขน เสยดสประชดประชน หรอใชบรรยายอยางเรยบ ๆ สละสลวย เปนตน แตเปนทสงเกตวาการเขยนบทความในหนงสอพมพรายวนสวนใหญในปจจบนนยมใชภาษาพดมากขนกวาเดม

สนท ตงทว (2539, หนา 164) ระบวา บทความทดจะตองมลกษณะตอไปน

1. เปนเรองทคนกำาลงสนใจ2. เนอเรองมสาระ มแกนสาร มหลกฐานขอเทจจรงทพสจน

ได3. มขนาดกะทดรด ไมยาวจนเกนไป4. แทรกทศนะทกวางขวางและลกซง5. มความชดเจนไมคลมเครอ6. ตงชอเรองใหเหมาะสมกบกาลเทศะ แปลกใหม คมขำา จำา

งาย และคลมเรองทงหมด7. ใชภาษาเราใจผอานตงแตตนจนจบการเขยนบทความและบทวเคราะหเปนเรองทตองมทงความ

คดทชดเจน ความรทนาเชอถอและความสามารถในการใชภาษาทเหมาะสมและมนำาหนก ผเขยนตองคนควาหาความร และมประสบการณในเรองทเขยนลกซงเพยงพอในการถายทอดไปสผรบ ยงไปกวานนตองมฝมอในการเขยนเรองใหนาอาน โดยตองมการจดลำาดบความคดทตอเนอง มเหตผลรองรบชดเจน มภาษาทสอความหมายไดและชวนใหตดตาม (อวยพร พานช และคณะ, 2544, หนา 231)

189

รปท 5.1 บทความแสดงความคดเหนทมา : บญเลศ วงศพรม. (2560, 31 มกราคม 2560). ‘โจทย ’

ทยงไมม คำาตอบ. หนงสอพมพกรงเทพธรกจ. หนา 9บทความถอเปนสวนหนงของสารคด (Features) เพราะ

บทความ หมายถง เรองทใหสาระขอเทจจรง สวนสารคด หมายถง เรองทเขยนขนจากเคาความจรงไมใชจนตนาการ คำาวาบทความกบคำาวาสารคด สองคำานใชสบสนจนแยกกนไมออก แตโดยทวไปแลว เราจะใชคำาวาบทความกบงานเขยนขนาดสน ลกษณะยอหนาแตละยอหนามขนาดสน อาจมเพยง 2 - 3 บรรทด มเพยงบรรทดเดยวหรอคำาเดยวกได

190

สวนสารคดจะมยอหนาขนาดยาวกวา นอกจากน บทความยงมลกษณะเฉพาะอก คอ มเนอหาทใหความรและความคด มสวนทเปนการแสดงความคดเหนของผเขยน มเนอเรองเดยวของกบเรองราวทกำาลงเปนทสนใจของคนทวไป โดยเลอกเสนอในประเดนใดประเดนหนง และมวธการเขยนใหชวนอาน ชวนตดตาม (ทพวรรณ นาคะสวรรณ, 2540,หนา 102 - 104)

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ (2555, หนา 139) ระบวายงไมมรปแบบทเครงครดเหมอนการเขยนขาว ผเขยนมอสระในการใชภาษาถายทอดความรสกนกคด ตลอดจนทศนะของตนไดอยางเตมท

จากลกษณะทมผอธบายไวขางตน สรปไดวาลกษณะทสงเกตไดของบทความ คอ เปนขอเทจจรง มหลกฐานทนาเชอถอ อาจเปนการใหความร ความคดเหนแกผอาน บทความไมจำาเปนตองมเนอหาทสมบรณซงแตกตางจากบทความวชาการทตองสมบรณในตวเอง แตบทความเปนเพยงการเลอกนำาเสนอแงมมใดแงมมใดกได สำาคญอยทตองมความนาอาน นาสนใจ

5.3 วตถประสงคของการเขยนบทความ

การเขยนบทความทมาจากการทกองบรรณาธการและคณะผจดทำาหนงสอพมพทตองการ

แยกการเสนอความคดเหนออกจากการเสนอขอเทจจรง ซงขอเทจจรงหรอเหตการณจะนำาเสนอในรปของขาว โดยไมมความคดเหนปะปน สวนความคดเหนของผสอขาว บรรณาธการ หรอบคคลอน ๆ ในกองบรรณาธการทมตอขาวหรอเหตการณนน ๆ จะเสนอในรปของบทความ บทวจารณ บทวเคราะห และบทบรรณาธการ เพอไมใหผอานสบสนวาสงทอานอยนนเปนขอเทจจรงหรอความคดเหน นอกจากนน การเสนอความคดเหนในหนงสอพมพ เกดขนเนองจากบคคลตาง ๆ ในกองบรรณาธการเลงเหนวา นกหนงสอพมพในฐานะผทรความจรงเบองหลงขาวหรอเหตการณสำาคญ ควรมบทบาทในการแสดงความเหน เพอชแนะแนวทางในการคด การตดสนใจ หรอการดำารงชวตใหแกผอาน (วารศา พลายบว, 2547, หนา 7)

191

การเขยนบทความแตละประเภท อยทวตถประสงคในการเขยนแตกตางกนไปสกญญา

บรณเดชาชย (2548, หนา 159)ระบวาการเขยนบทความมวตถประสงค ดงน

1. เพอบอกเลา เปนการใหความรขอมลขาวสารใหผอานทราบ2. เพอแสดงความคดเหน ทศนะหรอเสนอแนะแนวทางแกไข3. เพอตความ เปนการเพมเตมรายละเอยดในประเดนทยงไม

ชดเจน เพอตความหมาย4. เพอโตแยงแสดงเหตผล เปนการแสดงความคดเหนใน

ทางเหนดวยหรอไมเหนดวย โดยมหลกฐานหรอขอมลอางอง5. เพอกระตนใหเกดการกระทำา ใหผอานเกดความสนใจและ

กระทำาในสงทถกละเลยหรอมมองขาม และสรางประชามตในเรองนน ๆ อกดวย

กลาวโดยสรปไดวา วตถประสงคของการเขยนบทความกเพอนำาเสนอความคดเหนทแยกออกจากขอเทจจรงทไดรบการนำาเสนอในการรายงานขาว ในงานวารสารศาสตรนนถอหลกการสำาคญของความเปนภววสย กลาวคอ ตองแยกความคดเหนของผเขยนออกจากรายงานขาวเดดขาด

192

รปท 5.2 บทความทนำาเสนอความคดเหนแยกออกจากขอเทจจรงออกจากรายงานขาว

ทมา : กนก วงษตระหงาน. (2562, 30 ตลาคม 2562). สงทรฐมนตรตองทำาเมอคนกำาลงจะตกงาน. หนงสอพมพแนวหนา. หนา 2

5.4 ประเภทของบทความ

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 78) ระบวา บทความทปรากฎในหนงสอพมพหรอสงพมพ

สวนใหญจะมงใหขอคดเหนเปนหลก สวนจะเปนบทความประเภทใดนน ขนอยกบประเภทเนอหาหรอวตถประสงคของการนำาเสนอความ

193

เหนในบทความแตละชน เชน บทความวชาการ บทความวเคราะห บทความวจารณ บทความเศรษฐกจและการเมอง บทความสงแวดลอม ฯลฯ

ความแตกตางของบทความแตละประเภท อยทจดมงหมายในการเขยน ปรมาณของขอมล

ความรกบความเพลดเพลนและวธการเขยน การแบงประเภทของบทความมความแตกตางกนออกไปแตแบงออกเปน 2 ประเภทหลก คอบทความวชาการทนำาเสนอความร กบบทความทวไป โดยมผใหรายละเอยดประเภทของบทความไว (สรสทธ วทยารฐ, 2558, หนา 36) ดงน

1. บทความวชาการ และบทความกงวชาการ เขยนใหสาระความรเฉพาะดาน มกตพมพ

ในวารสารวชาการ แนวการเขยนมกใชลกษณะแนวอธบาย บทความวชาการเปนบทความทมงใหความรทางวชาการเปนจดสำาคญ สามารถใชในการอางองขอมลตาง ๆ ได ภาษาทใชเขยนมลกษณะเปนวชาการ (อวยพร พานช และคณะ, 2544, หนา 219)

บทความประเภทนคลายกบบทความบรรยายเพยงแตมงเผยแพรความรทางวชาการโดยตรง มลกษณะการเขยนอยางเปนทางการ มความสมบรณของเนอหาสาระ ถกตองแมนยำา มหลกฐานอางองทเชอถอได ภาษาทใชในการเขยนตองเขาใจงาย ปราศจากความคลมเคลอ กะทดรดและตรงไปตรงมา และตองมบรรณานกรมหรอเอกสารอางองอยเสมอ อาจเปนรายงานวชาการ รายงานผลงานวจย บทความเสนอในทประชมทางวชาการ หรอบทความทลงพมพในหนงสอและวารสารตาง ๆ เปนตน (ประทป เหมอนนล, 2523, หนา 95-96)

เนองจากบทความวชาการเปนขอเขยนทมงนำาเสนอความรเปนสำาคญไมสนใจกบความเพลดเพลนของผอาน และมขนตอนใน

194

การเขยนเชนเดยวกบการเขยนตำารา ใชสำานวนภาษาทอยในระดบมาตรฐาน ผเขยนจงตองมความรอยางลกซงและแมนยำาในเรองทตนเขยน มหลกฐานขอเทจจรงทพสจนได มการยกสถตมาสนบสนนใหมความนาเชอถอ (วาสนา เกตภาค, ม.ป.ป., หนา 91) สวนการเขยนบทความสรางสรรคเชงวารศาสตรนนจดเปนบทความทวไป ซงแบงเปนหลายประเภท

รปท 5.3 บทความวชาการใชลกษณะแนวอธบายทมงใหความรทางวชาการเปนสำาคญ

ทมา : ศนยวจยสขภาพกรงเทพ เครอ ร.พ.กรงเทพ. (2556, 8 สงหาคม). อาหารทะเลหลงนำามนรว. หนงสอพมพขาวสด.หนา 9

195

งานเขยนหนง ๆ มความเปนวชาการหรอไม ตองดวธการไดมาซงความร งานเขยนทจะเรยกไดวามความเปนวชาการนน ตองใชกระบวนการทางวทยาศาสตรในการศกษา ตองแสดงขนตอนการศกษาอยางชดเจน ตองถกตรวจสอบความถกตองโดยผเชยวชาญคนอนในสาขา และอางองแหลงทมาในการคนควา (สทธ ธรสรณ, 2554, หนา 4)

2. บทความวเคราะห เขยนเพอวเคราะหแยกแยะเนอหาเรองทเขยน ภาษาทใชมลกษณะทางการ มเนอหาสมบรณ และวเคราะหอยางมหลกเกณฑ มระบบ โดยอาจมงวเคราะหดานใดดานหนง เชน การเมอง เศรษฐกจ สงคม เปนตน ในการเขยนอาจมขอมลประกอบเพอใหเกดความนาเชอถอ นอกจากนน บทวเคราะหเปนบทความทผเขยนไดยอยขอมลจำานวนมาก มาเปนแนวทางการมองปญหานน ๆ อยางชดเจน และสน กระชบ มลกษณะกอใหเกดความรและความเขาใจ ทำาใหผรบสามารถหาขอสรปไดเองจากการวเคราะหนน ๆ (อวยพร พานช และคณะ, 2544, หนา 226-227)

196

รปท 5.4 บทความวเคราะหนำาเสนอเนอหาทมการวเคราะหดานใดดานหนงอยางมหลกเกณฑ

ทมา : ธงชย พรรณสวสด และดนยกรณ พรรณสวสด. (2561, 15 สงหาคม). วจารณ ราง พ.ร.บ.จดการขยะแหงชาต พ.ศ. ... (จบ). หนงสอพมพกรงเทพธรกจ.หนา 9

3. บทความแสดงความคดเหน เขยนเพอแสดงความคดเหนตอประเดนใดประเดนหนง ปญหาใดปญหาหนง ความคดเหนทนำาเสนออาจเปนขอเสนอของผเขยนเอง หรอโตแยงกบผอน บทความแสดงความคดเหนทดตองนำาเสนอความคดเหน ทศนะทมเหตผล สรางสรรค ไมใชมงทำาลาย จงควรกลาวถงสวนทด และมกลาวถงสวนบกพรอง ใหขอมลทงสองดานแกผอาน

บทความแสดงความคดเหนเปนบทความทมงแสดงความคดเหนของผเขยนในเรองใดเรองหนง แตควรเปนความคดเหนทนาสนใจ แปลกหรอดกวาทมอยแลว และเปนไปในเชงสรางสรรค อาจ

197

เปนการแสดงความคดเหนในเชงสนบสนน คดคาน หรอแสดงความคดเหนทว ๆ ไป เชน การเขยนบทบรรณาธการ เปนตน แมบทความสมภาษณเพอเสนอความคดเหนของผใหสมภาษณกควรจดเปนบทความแสดงความคดเหนดวย และเนองจากบทความประเภทนควรแสดงจดยนของผเขยนอยางเดนชด จงควรใชภาษาเรยบ ๆ งาย ๆ ทสามารถโนมนาวจตใจคนอานใหเหนคลอยตามไดมากทสด (ประทป เหมอนนล, 2523, หนา 96)

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ (2555, หนา 139) ระบวา บทความแสดงความคดเหนในหนงสอพมพแยกยอยไดหลายประเภท เชน บทความวพากษ บทวเคราะห บทวจารณ บทบรรณาธการ เปนตน นอกจากนนยงอาจแยกยอยออกไปอกตามเนอหา หรอวตถประสงคการเขยน ลกษณะการใชภาษาในบทความจงแตกตางกนตามลกษณะและวตถประสงคของบทความ

198

รปท 5.5 บทความแสดงความคดเหน ตอปญหาใดปญหาหนงในเชงสรางสรรค

ทมา : คณศ แสงสพรรณ. (2562, 6-9 มถนายน). ไฮสปดเชอม 3 สนามบน จากมมมองของคนทำางาน. ประชาชาตธรกจ.หนา 9

4. บทความเชงวจารณ เขยนเพอวพากษวจารณเรองใดเรองหนง โดยการใชหลกเกณฑหรอทฤษฏมาเปนแนวทางในการพจารณา โดยทวไปคำาวาวจารณ มความหมายรวมถงการวเคราะห (แยกแยะ) การวนจ (พจารณา) และการวพากษ (การประเมนคณคา) บทความเชงวจารณทพบบอย เชน บทวจารณหนงสอ บทวจารณภาพยนตร ละคร ภาพเขยน หรองานศลปะอน ๆ

บทความเชงวจารณเปนบทความทผเขยนแสดงความคดเหนในเชงวจารณ มวธการเขยนแตกตางกนไปตามลกษณะของสงทตองการวจารณ เพราะการจะพจารณาขอดหรอไมดของสงใดยอมจะตองอาศยหลกวชา หรอเหตผล หรอขอเทจจรงมาสนบสนนขอวจารณอยางถกตอง เชนบทความวจารณหนงสอ บทความวจารณขาว หรอบทความวจารณการเมอง เปนตน (ประทป เหมอนนล, 2523, หนา 96)

5. บทความสารคด เปนขอเขยนทมไดเปนเรองสมมตหรอเกดจากจนตนาการ แตมวตถประสงคทจะใหความร ความคด แกผอานเปนสำาคญ เปนเรองจรง แสดงความถกตอง สวนความเพลดเพลนนยมแทรกไปในขอเขยน นบเปนงานเขยนทมงใหรายละเอยดมากกวาความคดเหน มกใชโวหารแบบบรรยายโวหาร และพรรณนาโวหาร

6. บทความสมภาษณ เปนการเขยนแนวอธบาย เสนอความร และเขยนเชงแสดงความเหนของบคคลทสมภาษณมา สวน

199

ใหญบทสมภาษณมกเลอกนำาเสนอบคคลทมความโดดเดน มความสำาคญ มชอเสยง เพอใหเหนถงบคลกภาพ (Personality) หรอปรชญาแนวคดของบคคลนน ๆ ใหเหนเปนแบบอยางแกผอานได

รปท 5.6 บทความสมภาษณเสนอบคคลทมความโดดเดนหรอปรชญาแนวคดของบคคล

ทมา : นภ. (2552, ฉบบเดอนมถนายน). เคลด(ไม)ลบของการทำาบญเพอตอ เงน“ ”. นตยสาร The Secret.หนา 60กลาวโดยสรปไดวา บทความซงมหลากหลายประเภทบทความ

ทปรากฎในหนงสอพมพหรอสงพมพสวนใหญทมงใหขอคดเหนเปนหลกนน จะไดรบการจดแบงประเภทเปนบทความประเภทใดนน ขนอยกบประเภทเนอหาหรอวตถประสงคของการนำาเสนอความเหนในบทความแตละชนนน ๆ

5.5 องคประกอบของบทความ

200

ชวลต ปญญลกษณ (2525, หนา 159-160) ระบวา องคประกอบของบทความไมวาจะเปนบทความประเภทใด ยอมรบกนวาตองประกอบดวยองคประกอบ 2 ประการ คอ

1. เนอหาสาระ ไดแก ความคด ความร ใจความสำาคญของบทความ ซงผเรยบเรยงตงเปาหมายจะบอกกลาวใหแกผอาน ผฟงรวมรบร

2. การเรยบเรยง ไดแก การทผเขยนเลอกสรรถอยคำา ผกประโยค เรยบเรยง โดยใชภาษาเปนสอถายทอดความคดออกมาอยางมศลปะ เขาใจงาย นาสนใจ สอดคลองกบลกษณะลลาของบทความแตละชนด

นอกจากนน บทความทจะไดรบการยกยองจะตองเปนบทความทถงพรอมดวยคณภาพขององคประกอบทงสองทกลาวมา คอ เนอหาสาระด และการเรยบเรยงด กลาวงาย ๆ กคอ มความ“คดดและภาษาด นนเอง ”

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 37-38) ระบวา องคประกอบทส ำาคญของการเขยนบทความทผเขยนตองใหความส ำาคญม 3 ประการ คอ เนอหาทเปนจรง ความคดทมเหตผล และภาษาทสอความหมายไดอยางมระบบ

กลาวโดยสรปองคประกอบของบทความทส ำาคญ คอ เนอหาสาระ ไดแก ความคด ความร ใจความสำาคญของบทความ และการเรยบเรยง ไดแก การทผเขยนเลอกสรรถอยคำา ผกประโยค เรยบเรยง โดยใชภาษาเปนสอถายทอดความคดออกมาอยางมศลปะ เขาใจงาย นาสนใจกลาวคอ เนอหาสาระด และการเรยบเรยงด นอกจากนน ยงตองมเนอหาทเปนจรง ความคดทมเหตผล และภาษาทสอความหมายไดอยางชดเจน

5.6 โครงสรางของบทความ

การเขยนบทความคอลมนทด กอนลงมอเขยน ผเขยนควรวางโครงเรองกอน เพอใหการลำาดบเรองมความกระชบ ชดเจน และตอเนองในการอาน

โดยทวไปแลว โครงสรางของบทความและคอลมน ประกอบดวย

201

1. คำานำา หรอการเปดเรอง (Introduction) เปนการนำาขอมล หรอสรปความสำาคญของเรอง บางกรณอาจเปดเรองโดยการบอกใหทราบวา เรองทนำามาเขยนสบเนองมาจากเรองหรอเหตการณใด การเปดเรองทดตองสามารถเรยกความสนใจใหผอานอยากตดตามอานเนอหาตอไป ความยาวของคำานำา อาจมประมาณ 5 – 6 บรรทด

2. ตวเนอเรอง(Content) เปนการอธบาย การใหรายละเอยดลงไป เชน ภมหลงของปญหา แนวโนมทเกดขน ความสำาคญของเรอง หรอปญหา ผลกระทบของเรองหรอปญหา อาจแสดงความเหนดวย โตแยง หรอเสนอแนะแนวทางแกไขปญหา หรอเพยงแตอธบายแงมม

การนำาเสนอเนอเรอง มหลายยอหนา เพอใหผอานเขาใจไดงาย จงมกไมเขยนยอหนาใหมความยาวมาก ๆ ยอหนาหนง ๆ มกมประมาณ 6 – 8 บรรทด บทความหนง ๆ อาจมหลายยอหนารวมกน

3. การสรป หรอปดเรอง(Summary) ผเขยนตองเลอกรปแบบการปดเรองใหเหมาะสมกบเนอหาทเขยน อาจปดเรองโดยสรปความคดเหน สรปขอเสนอแนะ ตงความหวง หรออาจทงปญหาใหผอานและผเกยวของนำาไปพจาณาตอไป บางครงอาจยอนกลบ (Flash Back) โดยนำาขอความทเขยนไวตอนตน เมอเรมเรองมากลาวซำาอกครง บทความหรอคอลมนทดตองมสรปทหนกแนน มวตถประสงคอยางเดนชดวาตองการอะไร และมเหตผลทเชอถอได

ยอหนาสรปเรองของบทความ และคอลมนจะตองเขยนใหมความกระชบ ไมควรเยนเยอเปนอนขาด เพราะจะทำาใหผอานเกดความเบอหนายได

อยางไรกตาม กลาวสำาหรบคอลมน อาจเขยนในลกษณะเฉพาะของผเขยนแตละคนทเปนเอกลกษณของตวเองกได

การใชภาษาในการเขยนบทความ ขนอยกบประเภทของบทความนน ๆ ถาเปนบทความวชาการลลาการเขยนจะเปนทางการ หนกแนน จรงจง บทวเคราะห บทความแสดงความคดเหน บทความวจารณ บทความสารคด และบทความสมภาษณ มลลาการเขยนเปนลกษณะปรกษาหารอ ใหมความเพลดเพลน บางครง อาจมการใชคำาแทนตว เชน ผม ผเขยน แตกไมควรใชจนพรำาเพรอ อาจมการแทรก

202

อารมณขน เสยดส ลอเลยน สนกสนาน เพอใหบทความมชวตชวานาอาน

5.7 ขนตอนการเขยนบทความ

สกญญา บรณเดชาชย (2548, หนา 159)ระบวาขนตอนในการเขยนบทความไว ดงน1. การกำาหนดวตถประสงคและวเคราะหผรบสาร กอนลงมอ

เขยนบทความ ผเขยนควรรวาตองการเขยนบทความเพอแสดงความคดเหนในลกษณะใด และเขยนใหคนกลมไหนอาน ชวยใหผเขยนนำาเสนอขอมล และความคดเหนไดอยางเหมาะสมบรรลวตถประสงคของการเขยนบทความ

2. การเลอกเรอง ตองเปนเรองทคนสนใจ หรอกำาลงเปนขาวเดนในขณะนน หรออาจเลอกเรองทตองการใหผอานทราบ ในแงมมอนทไมคอยมใครนำาเสนอ

3. กำาหนดประเดนทสำาคญของเรอง (Theme) เพอใหมเอกภาพ หรอมจดมงหมายในการเขยนทชดเจน เฉพาะเจาะจง ไมเขยนออกนอกเรอง

4. วางโครงเรอง โดยจดลำาดบความคดของขอมลและการแสดงความคดเหนใหครบถวนและครอบคลม การวางโครงเรองจะชวยใหการเขยนเรองงายขน และทำาใหผอานไมเกดความสบสน

5. การรวบรวมคนควาขอมล ซงไดจากการอาน หรอหาความรความกระจางเพมเตมจากการสอบถาม สมภาษณบคคลตาง ๆ คคควาจากเอกสาร เพอนำามาใชอางองหรอสนบสนนการแสดงความคดเหน

6. เรยบเรยงเขยนบทความ ควรเขยนดวยภาษาทชดเจน เขาใจงาย ใหรายละเอยดในประเดน ยกเหตผลประกอบ ควรแยกประเดนการเขยนในแตละยอหนา เพอชวยใหผอานจบประเดนเรองงายขน

ทงน การเขยนบทความกเหมอนกบการเขยนชนดอน ทประกอบดวยชอเรองหรอชอบทความ (Title) ความนำา เนองเรอง และสรปจบ

203

การเขยนความนำาในบทความอาจบอกประเดนของเรองเลย หรอเกรนนำาเพอเขาสประเดนทตองการเสนอ สวนเนอเรองมกใหรายละเอยดของเรอง ขอมลยนยน (insist) และเหตผลสนบสนน (encourage)

ตารางท 5.1 ขนตอนในการเขยนบทความ

การกำาหนดวตถประสงคและวเคราะหผรบสาร

การเลอกเรอง

กำาหนดประเดนทสำาคญของเรอง

วางโครงเรอง

การรวบรวมคนควาขอมล

เรยบเรยงเขยนบทความ

5.8 เทคนคการเขยนบทความ

อวยพร พานช และคณะ (2544, หนา 231) ระบวาความยากของการเขยนบทความใหนาอานและมพลงนน อยทการเสนอขอคดเหนทเฉยบคม หรอมขอโตแยงทนำาไปสการแกไขปญหาอยางสรางสรรคโดยนยน ผเขยนจงตองเปนผทมความสามารถในการคด ตความ และวเคราะหสถานการณตาง ๆ ทเกดขน ในขณะเดยวกน ผเขยนตองคนควาหาความร และมประสบการณในเรองทเขยนลกซงเพยงพอในการถายทอดไปสผรบ ยงไปกวานน ตองมฝมอในการ

204

เขยนใหเรองนาอาน โดยตองมการจดลำาดบความคดทตอเนอง มเหตผลรองรบชดเจน มภาษาทสอความหมายไดและชวนใหตดตาม

บทความถอเปนการเขยนทมความพเศษคอผอานจะอานกตอเมอเปนเรองทเขาสนใจเทานน ดงนน ผเขยนจงตองมเทคนคหรอกลวธทเราความสนใจมใหผอานผานไป เวนเสยแตวาเปนนกเขยนทมชอเสยงเปนทรจกดแลวเทานนทผอานจะอานทนท เพราะประสบการณเดมมกจะมสวนชวยในการตดสนใจในการเลอกอานหรอไม (วาสนา เกตภาค, ม.ป.ป., หนา 92) การชกจงความสนใจทำาไดหลายวธดงน

1. ตงชอเรองใหนาสนใจ โดยการใชคำาหรอความทสะดดหสะดดใจผอาน

2. เขยนวรรคหรอยอหนาแรกใหดทสด เพราะความนำาทดจะชวยใหผอานตดตามอานจนจบบทความ

2.1 ความนำาจากขาว2.2 ความนำาแบบสรปใจความสำาคญ2.3 ความนำาทกระทบใจ2.4 ความทเปนสภาษต สำานวน หรอคำาคม กวพจน

3. สำานวนภาษา บทความควรใชภาษาระดบกงมาตรฐานจะชวยใหผอานไดรบอรรถรส และรสกเปนกนเองเหมอนสนทนากบบคคลผคนเคย หลกเลยงการใชคำาทเขาใจยาก คำาศพทบญญต ใชประโยคทกระชบ ไมซบซอน แบงขอความออกเปนยอหนาใหเหมาะสม ยกตวอยงจากสงทอยใกลตวสามารถจะเขาใจไดงาย

4. การเขยนคำาลงทาย นอกจากทำาใหผอานสนใจอานตงแตตนจนจบแลว สงหนงทจะสรางความประทบใจใหแกผอาน และมความสำาคญไมนอยไปกวาความนำาของเรอง กคอคำาลงทายหรอตอนจบเรอง นกเขยนทมความชำานาญจะทราบทนทตงแตตอนเปดเรองแลววาเขาจะเขยนเรองลงทายอยางไร เชน อาจใชวธสรปเรอง

205

ตงคำาถามหรอทงปญหาไวใหผอานคด ยกประโยคหรอขอความทสำาคญมาเนนความหมายอกครงหนง ลงทายดวยขอคด ความเชอ หรอปรชญา อยางใดอยางหนง เปนตน

การนำาเสนอเนอหาสาระในบทความมงเนนความคดเปนสำาคญ โดยเลอกประเดนเนอหาจากเรองราวหรอเหตการณทสงคมกำาลงสนใจ หรอประเดนปญหาทถกเถยงกน และตองการแนวคด วธการแกไขปญหา ผเขยนจะนำามาอธบายใหความร วเคราะห วจารณ โนมนาวใจ ชทางแกไข หรอกระตนความคดของผอาน ประเดนทนำามาเขยนบทความจงเปนกระแสของสงคม ทตองการทำาความเขาใจอยางชดเจน และไดแนวคดใหมทกระจางชด ผเขยนบทความสามารถตอบสนองสงคมและผอาน โดยนำาเสนอความคดเหนดวยการใชกลวธการเขยนแบบตาง ๆ ไดแก การอธบาย การรายงาน การยกตวอยาง การอางองหลกการ ทฤษฎ ขอมลสถตตาง ๆ หรอการเปรยบเทยบ (ธดา โมสกรตน, 2553, หนา 110)

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 78) ระบวา การนำาเสนอความคดเหนในบทความใหมประสทธภาพ นอกจากผเขยนตองมวตถประสงคชดเจนแลว ผเขยนหรอผสอขาวยงตองแสดงถงความพรอมและการเตรยมการดานขอมลขอเทจจรงใหครบถวน รอบรเรองทเขยน จบประเดนใหชดเจน ตลอดจนการใชเหตผลสนบสนนความคดอยางมตรรกะ จะชวยเสรมใหการเสนอรายงานในรปแบบบทความมคณคานาเชอถอขน

5.9 บทความประจำาหรอคอลมน

คอลมน (Column) หมายถง ขอเขยนประเภทหนงในประเภทของบทความ ทมการตพมพเปนประจำาสมำาเสมอในหนงสอพมพ นตยสาร หรอวารสาร มพนทประจำาสำาหรบตพมพ

206

สวนใหญมกเปนบทความแสดงความคดเหน ผเขยนคอลมน จะเรยกกนวา คอลมนสต“ ” (Columnist)ในทางการคำาวาคอลมนไมไดมการใหรายละเอยดไว อยางไรกตาม ทมงานกองบรรณาธการของหนงสอพมพ นตยสาร และวารสาร จะมการกำาหนดใหมตนฉบบประเภทคอลมนเอาไว คำาวาคอลมนในทางวชาชพยงใชสอความหมายเปนคำากลาง ๆ ของตนฉบบสำาหรบพมพ ครอบคลมถงตนฉบบประเภทบทความ ปกณกะ เปนตน (สรสทธ วทยารฐ, 2558, หนา 35)

การตพมพบทความในพนททกำาหนดเปนประจำาสมำาเสมอ เรยกวา บทความประจำา“ ”หรอ คอลมน“ ” โดยมชอคอลมนกำากบไวดวย ผเขยนบทความมกจะระบชอหรอนามปากกา เพอใหผอานไดทราบวาความคดเหนตาง ๆ ทปรากฎในบทความนนเปนของผเขยนเพยงผเดยว ไมใชความคดเหนของบรรณาธการหรอคนอน ๆ ในกองบรรณาธการความคดเหนดงกลาวอาจสอดคลองหรอไมสอดคลองกบความคดเหนทปรากฎในบทบรรณาธการกได บางครงบทบรรณาธการกบบทความในหนงสอพมพฉบบเดยวกน และวนเดยวกน อาจจะแสดงความคดเหนหรอทาทตอปญหาเรองเดยวกนแตกตางกน (วารศา พลายบว, 2547, หนา 8)

207

รปท 5.7 คอลมนหมายเหตประเทศไทย ทม ลม เปลยนทศ เปน“ ”คอลมนสตประจำา

ทมา : ลม เปลยนทศ. (2558, 7 เมษายน). หมายเหตประเทศไทย. หนงสอพมพไทยรฐ.หนา 5

สกญญา บรณเดชาชย (2548, หนา 155)ระบวา คอลมน (Column) หมายถง บทความหรอสารคดทปรากฎเปนประจำาในหนงสอพมพและนตยสาร โดยมผเขยนประจำาเพยงคนเดยว หรอกลมเดยว มชอคอลมนกำาหนดตำาแหนงไวเสมอ ผเขยนคอลมน เรยกวา คอลมนสต “ ” (Columnist) เปนบคคลทเขยนบทความ

208

ประจำาคอลมน ลงชอผเขยน (Byline) จะเปนชอจรงหรอนามปากกากได และอยในหนาประจำา มชอประจำาคอลมน หรอโลโก (Logo) ดวย ความคดเหนทแสดงในคอลมนเปนความคดเหนเฉพาะตวของผเขยนแตเพยงผเดยว บรรณาธการ และคนอน ๆ ในกองบรรณาธการอาจเหนดวยหรอไมกได อาจสอดคลองหรอไมสอดคลองกบนโยบายหรอจดยนของหนงสอพมพกได หนงสอพมพนยมมคอลมนจำานวนมาก เมอเปดหนงสอพมพจะพบคอลมนหลายคอลมนทหนงสอพมพจดสรรพนทใหสำาหรบนกเขยน ซงอาจเปนบคลากรในกองบรรณาธการหรอหนงสอพมพวาจางใหเขยนเปนประจำา ผเขยนสามารถแสดงความคดเหนในเรองตาง ๆ ไดตามความชำานาญของแตละคน เชน ดานการเมอง การเงน วงการบนเทง ภาพยนตร ศลปะ สขภาพ ฯลฯ

5.10 การเขยนบทความทมลกษณะสรางสรรค

การเขยนบทความสรางสรรคในทนเปนการเขยนบทความทมการแสดงความคดเหน ผเขยน

อาจจบประเดนจากเหตการณทเกดขนมาเขยน1. ประเดนการเขยนบทความทมลกษณะสรางสรรคควรเปน

ประเดนทเปนปญหาของสวนรวมมใชเรองราวสวนบคคลทอาจกระทบตอสทธสวนบคคล หากจำาเปนตองเขยนบทความทเกยวของกบเรองราวสวนบคคล ผเขยนตองชใหผอานเหนวาการเขยนบทความนนจะเปนประโยชนตอสาธารณชนอยางไร เชน เพอเปนการใหผอานและสงคมเหนความสำาคญของการประกนชวต หรอเพอการปองกนภยจากอาชญากร เปนตน

2. ความเหนทนำาเสนอในบทความจะตองเปนความคดเหนทแปลกใหม เทยงตรง และสรางสรรค ซงความคดเหนทนำาเสนอนน

209

ไดผานการศกษาคนความาเปนอยางดจากผเขยน คอมการสำารวจขอมลและปญหาแลวนำามาวเคราะหอยางละเอยดถถวน เสนอเนอหาอยางสรางสรรค มเหตมผล มสาระ เชอถอได (วฒนา แชมวงษ, 2556, หนา 9)

3. บทความตองเสนอแนวคดทสรางสรรค คอ มความแปลกใหม แตอยางไรกตาม ตองมสาระและมเหตมผล และไมขดตอศลธรรมอนด

4. ทศนะหรอการแสดงความคดเหนในบทความทมลกษณะสรางสรรคควรวางตวเปนกลางในปญหาความขดแยง ไมกอ หรอเสรมความแตกแยกในสงคม

5. การใชภาษาในบทความตองแสดงถงรสนยมของผเขยน เพอผอานมรสนยมทด

กลาวไดวา การเขยนบทความสรางสรรคในทนเปนการเขยนบทความทมการแสดงความคดเหน ผเขยนอาจจบประเดนจากเหตการณทเกดขนมาเขยนความเหนทนำาเสนอในบทความจะตองเปนความคดเหนทแปลกใหม เทยงตรง และสรางสรรค ซงความคดเหนทนำาเสนอนนไดผานการศกษาคนความาเปนอยางดจากผเขยน คอมการสำารวจขอมลและปญหาแลวนำามาวเคราะหอยางละเอยดถถวน เสนอเนอหาอยางสรางสรรค มเหตมผล มสาระ เชอถอไดสรป

บทความ หรอ “Article” เปนรปแบบงานเขยนประเภทหนงทมจดมงหมายในการเขยนคอ เพอเสนอความร ความคด และใหความเพลดเพลนในการอาน บทความมกเขยนขนเพอจดมงหมายเปนการนำาเสนอแนวทางทควรปฏบต เสนอความรแกผอานทแหลมคม ลกซง และเพอเสนอแนวความคดทแปลกใหมทสงคมควรยอมรบ บทความในหนงสอพมพเปนขอเขยนทมงใหขอเทจจรง

210

เสนอความคดเหนเชงวเคราะหหรอวพากษวจารณ และอาจใหความรแกผอานดวยวตถประสงคของการเขยนบทความกเพอนำาเสนอความคดเหนทแยกออกจากขอเทจจรงทไดรบการนำาเสนอในการรายงานขาว ในงานวารสารศาสตรนนถอหลกการสำาคญของความเปนภาวสย กลาวคอ ตองแยกความคดเหนของผเขยนออกจากรายงานขาวเดดขาดบทความซงมหลากหลายประเภทบทความทปรากฎในหนงสอพมพหรอสงพมพสวนใหญ ทมงใหขอคดเหนเปนหลกนน จะไดรบการจดแบงประเภทเปนบทความประเภทใดนน ขนอยกบประเภทเนอหาหรอวตถประสงคของการนำาเสนอความเหนในบทความแตละชนนน ๆ สำาหรบประเดนการเขยนบทความทมลกษณะสรางสรรคกควรเปนประเดนทเปนปญหาของสวนรวมมใชเรองราวสวนบคคลทอาจกระทบตอสทธสวนบคคล สวนความเหนทนำาเสนอในบทความจะตองเปนความคดเหนทแปลกใหม เทยงตรง และสรางสรรค ซงความคดเหนทนำาเสนอนนไดผานการศกษาคนความาเปนอยางดจากผเขยน คอมการสำารวจขอมลและปญหาแลวนำามาวเคราะหอยางละเอยดถถวน เสนอเนอหาอยางสรางสรรค มเหตมผล มสาระ เชอถอได

211

กจกรรมทายบท

1. ใหนกศกษาหาตวอยางบทความในสอวารสารศาสตรมาฝกปฏบตในชนเรยน2.ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนบทความ โดยพจารณาจากตวอยางทนกศกษานำามา3.ใหแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานของเพอน ๆ รวมชนเรยน4.ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 5

คำาถามทบทวน

1.จงนยามความหมายบทความอยางละเอยด2.จงกลาวถงความสำาคญของบทความอยางพอสงเขป3.จงกลาวถงลกษณะของบทความอยางละเอยด4.จงอธบายโครงสรางของบทความอยางละเอยด5.จงกลาวถงขนตอนในการเขยนบทความอยางพอสงเขป6. นกศกษาคดวาคณสมบตของผเขยนบทความควรเปนเชนไรพรอมยกตวอยางประกอบ7.จงกลาวถงขอคดเกยวกบการใชภาษาในบทความอยางละเอยดพรอมยกตวอยางประกอบ8.จงกลาวถง 10 ขนตอนสความสำาเรจในการเขยนบทความอยางละเอยด9.จงกลาวถงประเภทของบทความอยางละเอยด10.ถานกศกษาจะเขยนบทความจะเลอกเขยนบทความประเภทใดเพราะเหตใด

212

เอกสารอางอง

กนก วงษตระหงาน. (2562, 30 ตลาคม 2562). สงทรฐมนตรตองทำาเมอคนกำาลงจะตกงาน. หนงสอพมพแนวหนา. หนา 2

กองเทพ เคลอบพณชกล. (2542). การใชภาษาไทย. กรงเทพฯ:โอเดยนสโตร.

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ. (2555). “ภาษาหนงสอพมพและนตยสาร”. ใน เอกสารการสอนชดวชาภาษาเพอการสอสาร. หนวยท 8-15. นนทบร:มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชวลต ปญญลกษณ. (2525). “หลกเบองตนในการเรยบเรยงบทความ”.ใน ความรทวไปเกยวกบการทำาหนงสอพมพ”. กรงเทพฯ: เรอนอกษร. (156-172).

ชไมพร พรเพญพพฒน. (2549). เขยนได เขยนเปน. กรงเทพฯ: วฒนาพานช.

ถวลย มาศจรส. (2546). การเขยนเชงสรางสรรคเพอการศกษาและอาชพ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ธารอกษร.

ถาวร บญปวตน. (2538). หลกการหนงสอพมพ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: มตชน.

ทวศกด ปนทอง. (2555). การพฒนาทกษะการเขยน.(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

213

ธดา โมสกรตน. (2553). “การเขยนบทความ”. ใน การเขยนผลงานวชาการและบทความ.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: โรงพมพภาพพมพ.(109-122).

นภ. (2552, ฉบบเดอนมถนายน). เคลด(ไม)ลบของการทำาบญเพอตอ เงน“ ”. นตยสาร The Secret. หนา 60

บงกช สงหกล. (2548). คมอนกเขยน.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: เนชนบคส.

บญเลศ วงศพรม. (2560, 31 มกราคม 2560). ‘โจทย ทยง’ไมม คำาตอบ. หนงสอพมพกรงเทพธรกจ. หนา 9.

ประดบ จนทรสขศร (2542). การเขยนเพอการสอสาร. กรงเทพฯ: โปรแกรมวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏสวนดสต.

ประทป เหมอนนล. (2523). วรรณกรรมไทยปจจบน.(พมพครงท 2).กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ.

ปารชาต รตนบรรณสกล. (2548). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

มาล บญศรพนธ. (2553). “การรายงานขาวเชงสบสวนและตความ”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

----------------. (2553). “แนวคดเกยวกบการรายงานขาวขนสง”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

รงฤด แผลงศร. (2557). การเขยนบทความสำาหรบสอสงพมพ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ลม เปลยนทศ. (2558, 7 เมษายน). หมายเหตประเทศไทย. หนงสอพมพไทยรฐ.หนา 5

214

วรวรรธน ศรยาภย. (2557). การเขยนเพอการสอสาร.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วชรนท วงศศรอำานวย. (2542). การเขยนบทความ. เชยงใหม: คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยพายพ.

วฒนา แชมวงษ. (2556). การเขยนบทความ. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

วารศา พลายบว. (2547). การเขยนบทบรรณาธการและบทวจารณ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

วาสนา เกตภาค. (ม.ป.ป.). การเขยน.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.สนท ตงทว. (2539). การใชภาษาเชงปฏบต. กรงเทพฯ: โอเดย

นสโตร.สายทพย นกลกจ. (2537). วรรณกรรมไทยปจจบน.(พมพครง

ท 2). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

สทธ ธรสรณ. (2554). จากงานวจยสบทความวชาการ.กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สกญญา บรณเดชาชย. (2548).การหนงสอพมพเบองตน. ชลบร: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

สรสทธ วทยารฐ. (2549). เรยนรวธการและงาน : บรรณาธการสอสงพมพ. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

----------------.(2558). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการบรรยายวชา CJR2201 กลมสาขาวชานเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. (เอกสารอดสำาเนา).

อวยพร พานช และคณะ. (2544). ภาษาและหลกการเขยนเพอการสอสาร. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

215

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 6

หวขอเนอหา1. ความหมายความหมายของบทบรรณาธการ2. ความสำาคญของบทบรรณาธการ3. ลกษณะของบทบรรณาธการ4. วตถประสงคของการเขยนบทบรรณาธการ5. คณคา บทบาทและหนาทของบทบรรณาธการ5.1 คณคาของบทบรรณาธการ5.2 บทบาทของบทบรรณาธการ5.3 หนาทของบทบรรณาธการ6. ประเภทของบทบรรณาธการ

6.1 แบงประเภทตามวตถประสงคของผเขยน6.2 แบงประเภทตามเนอหาของบทบรรณาธการ

7. โครงสรางของบทบรรณาธการ8. ขนตอนการเขยนบทบรรณาธการ9. ขอควรปฏบตในการเขยนบทบรรณาธการ

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายถงความหมายของ

บทบรรณาธการได2. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความสำาคญของ

บทบรรณาธการได3. เพอใหนกศกษาสามารถระบขนตอนการเขยน

บทบรรณาธการได4. เพอใหนกศกษาสามารถเขยนบทบรรณาธการได

216

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน 1.2 การสาธตตวอยางบทบรรณาธการ1.3 การนำาเสนอผลงานฝกปฏบต1.4 การอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงาน

ฝกปฏบต2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนบทบรรณาธการมาเปนตวอยางฝกเขยน

2.2 ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนบทบรรณาธการ โดยหยบประเดนมาจากสถานการณขาว และพจารณาจากตวอยางบทบรรณาธการทนกศกษานำามา

2.3 ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน2.4 ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคด

เหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอน รวมชนเรยน

2.5 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 6

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2.สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางบทบรรณาธการ

การวดและประเมนผล

217

1. การวดผล1.1 ผลงานฝกปฏบต

1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมในการ

เรยนโดยการรวมฝกปฏบต1.4 การแลกเปลยนแสดงความคดของนกศกษาในชนเรยน2. การประเมนผล 2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชนเรยน2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 6การเขยนบทบรรณาธการ

บทบรรณาธการเปรยบเสมอนธงชยเฉลมพลของหนงสอพมพและนตยสารในการแสดงเจตนารมณหรอจดยนตอสงใดสงหนงซงมความสำาคญและอยในความสนใจของประชาชนโดยรวม ซงถอวาการนำาเสนอบทบรรณาธการจะกอใหเกดการกระตนใหประชาชนมความสำานกตอสงคมและชาตบานเมองดวยการเสนอความคดเหนในทรรศนะทหลากหลาย มการแสดง สาธารณมตจากผอาน ทำาใหผอานเกดความรอบรในการศกษาปญหาอยางเจาะลก อกทงยงเปนการโนมนาวใจใหผอานเกดการกระทำาในสงใดสงหนงทถก

218

ตอง ทจะสงผลใหกอประโยชนแกสวนรวมรวมกน (ปารชาต รตนบรรณสกล, 2548, หนา 133) บทบรรณาธการจำาเปนตองผานกระบวนการวเคราะหขอมลอยางรอบคอบแสดงความยตธรรม มการวนจฉยปญหาดวยความเปนกลาง จงอาจกลาวไดวาบทบรรณาธการเปรยบเสมอนเขมทศทชใหเหนถงนโยบายของหนงสอพมพและนตยสารนน ๆอยางไรกตาม บทบรรณาธการยงถอเปนสอกลางทคอยเปนเสยงสะทอนแทนประชาชนและชวยประสานรอยราวและความเขาใจอนดของหนวยตาง ๆ ในสงคมใหเปนไปในทศทางทดและเดยวกนเนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบการเขยนบทบรรณาธการ อาทความหมายความหมายสำาคญ ลกษณะประเภท โครงสรางของบทบรรณาธการวตถประสงคของการเขยนบทบรรณาธการคณคา บทบาทและหนาทของบทบรรณาธการขนตอนการเขยนบทบรรณาธการขอควรปฏบตในการเขยนบทบรรณาธการคณสมบตของผเขยนบทบรรณาธการและการเขยนบทบรรณาธการทมลกษณะสรางสรรค

6.1 ความหมายของบทบรรณาธการ

บทบรรณาธการ (Editorial) หมายถง ขอเขยนบทความประเภทหนง ทปรากฏในหนาหนงสอพมพและนตยสารอาจเขยนโดยบรรณาธการ หรออาจเปนบคคลทไดรบมอบหมายจากกองบรรณาธการเปนผเขยนเพอแสดงทรรศนะและจดยนตอเรองใดเรองหนงซงกำาลงเปนทสนใจของประชาชน อกทงชใหเหนปญหาและการเสนอแนวทางการแกไขปญหาเพอฝากเปนขอเตอนใจหรอใหเจาหนาทบานเมองทรบผดชอบเรองนน ๆ ไดดำาเนนการแกไขตอไป

219

ราชบณฑตยสถาน(2546, หนา 602) ใหความหมายคำาวา บทบรรณาธการ วา เปนคำานาม หมายถง ขอเขยนทบรรณาธการ“ ”

หรอนกเขยนชนนำาเขยน เพอแสดงความคดเหน อนเปนแนวของหนงสอนน ๆ

ศพทานกรมการสอสารมวลชน หมวดหนงสอพมพและนตยสาร (สนน ปทมะทน. (บรรณาธการ), 2520, หนา 32-33) แปลคำา “Editorial” วาหมายถง บทบรรณาธการ บทความ ในความหมายแรก หมายถง ขอเขยนทลงในชองบทบรรณาธการ ซงเปนขอเขยนแสดงทศนะของหนงสอพมพฉบบนน ๆ โดยสวนรวม โดยปกตจะไมมชอผเขยน เพราะถอวาเปนของหนงสอพมพฉบบนนอยแลว ในควาหมายอยางกวางอาจหมายถงขอเขยนทมงแสดงขอคดเหน ซงตพมพในหนาบทบรรณาธการดวย

ชวรตน เชดชย (2520, หนา 322) ระบวา บทบรรณาธการเปนความเรยงขนาดสน ซงหนงสอพมพเสนอทนตอเหตการณตาง ๆ ทเกดขน บทบรรณาธการเปนสวนทหนงสอพมพใชสำาหรบแสดงความคดเหนเกยวกบขาวหรอเหตการณทวไปโดยเฉพาะ

มาล บญศรพนธ (2527, หนา 7) ระบวา บทบรรณาธการ หมายถง บทความชนดหนง แตเปนบทความแสดงความคดเหนหรอจดยนของหนงสอพมพตอเหตการณหรอสถานการณหนงสถานการณใด โดยเรองทจะเสนอทางบทบรรณาธการตองผานการศกษาวเคราะหอยางรอบคอบและยตธรรม ความคดเหนทเกดขนกมาจากมตของกองบรรณาธการ ซงอาจเปนการชแนะหรอหาทางออกทดทสดสำาหรบปญหาแตละเรองอยางเปนกลาง คณลกษณะสำาคญของบทบรรณาธการจงอยททศนะทสะทอนถงนโยบายและจดยนของหนงสอพมพ

นอกจากนน บทบรรณาธการยงเปนขอเขยนทปรากฎในคอลมนบทนำา หรอบทบรรณาธการ ซงมกเปนขอเขยนทแสดง

220

ทศนะของหนงสอพมพนน ๆ โดยสวนรวม ปกตจะไมระบชอผเขยน เพราะถอเปนความคดเหนของหนงสอทงฉบบ บทบรรณาธการยงถอเปนแหลงขอมล การแสดงความคดเหนทนารบฟง ประกอบดวยการวเคราะหขอมลอยางสขมรอบคอบ โดยอาศยขาวสารประจำาวนเปนขอมลหลก การเขยนบทบรรณาธการตองเขยนดวยความรบผดชอบ ซอสตย เทยงตรง และหนกแนน เพอกระตนใหผอานเกดความตนตวตอการรบรปญหาในสงคมในทางทถกตอง ปองกน การผดพลาดจากการแปลความหมายของขาว เพอแสดงนโยบายและยกระดบสงคมใหดขน ผอานทอานบทบรรณาธการมกจะมความเชอถอตอขอเขยนนเปนพเศษ ผเขยนบทบรรณาธการจงตองกระทำาดวยความรอบคอบ มขอมลเพยงพอ มความรบผดชอบและใชดลยพนจในการวเคราะหเหตการณ ผลกระทบตาง ๆ อยางยตธรรมและเทยงตรง (มาล บญศรพนธ, 2525, หนา 211)

นอกจากนน บทบรรณาธการจำาเปนตองผานกระบวนการวเคราะหขอมลอยางรอบคอบแสดงความยตธรรมมการวนจฉยปญหาดวยความเปนกลางจงอาจกลาวไดวาบทบรรณาธการเปรยบเสมอนเขมทศทชใหเหนถงนโยบายของหนงสอพมพและนตยสารนน ๆ (มาล บญศรพนธ,2527, หนา 7)

ดรณ หรญรกษ (2530, หนา 58) ระบวา บทบรรณาธการ หมายถง ขอเขยนประเภทหนงทปรากฎในหนาบรรณาธการ (Editorial Page) ของหนงสอพมพแตละฉบบทำาหนาทในการใหขอคดเหนขอเสนอแนะเกยวกบปญหาทเกดขนในสงคม บทบรรณาธการเปนบทนำาทแสดงออกซงความคดเหนทเปนจดยนทแทจรงของหนงสอพมพ บทบรรณาธการจงเปนเสมอนกระจกสะทอนใหผอานไดทราบแนวคด หรอนโยบายของหนงสอพมพทมตอปญหาใดปญหาหนง

221

วารศา พลายบว (2547, หนา 7) ระบวา บทบรรณาธการเปนบทความประเภทหนงทเขยนโดยบรรณาธการ หรอผทไดรบมอบหมายจากกองบรรณาธการมเนอหาเกยวกบปญหาสาธารณะทมผลกระทบตอคนจำานวนมาก บทบรรณาธการนไดรบการนำาเสนอในหนงสอพมพตงแตกลางศตวรรษท 19 โดยเปนขอเขยนทอยในหนาบทบรรณาธการ (Editorial page) จดวางภายใตชอของหนงสอพมพ และถอเปนองคประกอบสำาคญทอยเคยงคกบหนงสอพมพมาโดยตลอด

เกศน จฑาวจตร (2557, หนา 158) ระบวา บทบรรณาธการ หมายถง ความเรยงทมงนำาเสนอทศนะขอคดและความเหนเกยวกบเรองราว ปญหาหรอเหตการณตาง ๆ ทเกดขน โดยทบรรณาธการหรอผเขยนเขยนขนในฐานะเปนตวแทนสอหรอคณะผจดทำาสอฉบบนน ไมใชในฐานะของตนเองหรอของใครคนใดคนหนง ความเรยงดงกลาวจงเปนดง หนาตาง ของแนวคด นโยบาย ทศทาง และ“ ”จดยนของสอ

ปราณ สรสทธ (2549, หนา 225) ระบวา บทบรรณาธการ หมายถงขอเขยนทมงเสนอทศนะและความคดเหนเกยวกบเหตการณสำาคญทเปนขาว โดยเปนความคดเหนของหนงสอทงฉบบ ไมใชความคดของคนใดคนหนง บทบรรณาธการจงเปรยบเสมอนเขมทศทชใหเหนนโยบายของหนงสอพมพฉบบนน

วทยา ดำารงเกยรตศกด (2531, หนา 220-221) ระบวา บทบรรณาธการ คอ ขอเขยนทปรากฎในหนาบทบรรณาธการตามหลกแลวจะเขยนโดยบรรณาธการ หรออาจเปนบคคลในกองบรรณาธการกได เพอแสดงทศนะและจดยนของบรรณาธการตอเหตการณหรอเรองทเกดขน โดยผานการวเคราะหขอมลอยางรอบคอบ ยตธรรม วนจปญหาอยางเปนกลาง เพอแสดงออกถง

222

นโยบายของหนงสอพมพและนตยสาร ตลอดจนเพอเปนการยกระดบสงคมใหดขน

ถาวร บญปวตน (2538, หนา 149) ระบวาบทบรรณาธการ หรอ บทนำา “ ” หมายถงบทความประเภทหนงทมลกษณะเฉพาะของตวเอง แตกตางไปจากบทความอน ๆ บาง มโครงสรางและขนตอนการเขยนแทบจะเหมอนกน

กลาวโดยสรป บทบรรณาธการหมายถงขอเขยนทปรากฏในหนาหนงสอพมพและนตยสารอาจเขยนโดยบรรณาธการหรออาจเปนบคคลทไดรบมอบหมายจากกองบรรณาธการเปนผเขยนเพอแสดงทรรศนะและจดยนตอเรองใดเรองหนงซงกำาลงเปนทสนใจของประชาชนอกทงชใหเหนปญหาและการเสนอแนวทางการแกไขปญหาเพอฝากเปนขอเตอนใจหรอใหเจาหนาทบานเมองทรบผดชอบเรองนน ๆไดดำาเนนการแกไขตอไป

6.2 ความสำาคญของบทบรรณาธการ

“บทบรรณาธการ หรอ บทนำา เปนบทความทมบทบาท” “ ”สำาคญยงสวนหนงเนอหาของหนงสอพมพ ถงแมวา บทบรรณาธการจะเปนบทความในคอลมนเลก ๆ ไมมลลาการใชภาษาและการเขยนโลดโผนนกกตาม แตผอานจะใหความสำาคญและศรทธาตอความคดทแสดงออกผานทางบรรณาธการ ซงนอกจากจะทราบถงนโยบายและจดยนของหนงสอพมพในแตละเรองแลว ยงเปนแหลงขอมล การแสดงความคดเหนทนารบฟงประกอบดวยการวเคราะหอยางสขมรอบคอบ โดยอาศยขาวสารประจำาวนเปนขอมลพนฐาน ในสงคมทสบสนอยางปจจบน การรบรแตเพยงขอเทจจรงเทานน ยอมไมเพยงพอ จำาเปนตองเรยนร ทำาความเขาใจกบความ

223

นย ความหมาย และภมหลงของเรองนนดวย (มาล บญศรพนธ, 2527, หนา 2)

ผอานทจะไดรบทราบถงจดยนของหนงสอพมพและนตยสารนน ๆ วามความคดเหนตอสถานการณนนอยางไร อกทงยงเปนการยกระดบผอานใหทนตอเหตการณในโลกปจจบนไดเปนอยางด ภาพรวมความสำาคญของบทบรรณาธการ ไดแก

1.เปนขอเขยนทสามารถสรางความนาเชอถอและความศรทธาตอประชาชน

2. เปนจดยนของหนงสอพมพและนตยสารทพรอมจะสะทอนใหเหนในแงมมใดมมหนง

3. เปนบทความประเภทหนงทบงบอกแนวทางความคดเหนและชทางออกในเหตการณหนงเหตการณใดทเกดขน

4. ชวยใหหนงสอพมพและนตยสารกาวไปขางหนาตามแนวทางทกำาหนดไว และสงผลใหเกดเอกภาพทางความคด

5.เปนสวนทชวยสรางประชามตทมพลงตอสถานการณใดสถานการณหนง

6.เปนเครองชบอกทศทางของหนงสอพมพอยางเดนชดวาจะมจดยนหรอนโยบายในการนำาเสนออยางไร

7.เปนกระบอกเสยงตอสและเรยกรองสทธเพอประชาชนและยงเปนการยกระดบความคดประชาชนใหเปนผททนตอโลก ทนตอเหตการณปจจบน

8.เมอผรวมงานมจดยนรวมกน กสงผลใหการบรหารเปนไปอยางมเอกภาพและประสทธภาพ

กลาวโดยสรปบทบรรณาธการมความสำาคญอยางมาก เพราะเปนขอเขยนทสามารถสรางความนาเชอถอและความศรทธาตอประชาชนถอเปนจดยนทพรอมจะสะทอนใหเหนในแงมมใดมมหนงโดยไดเสนอความคดเหนและชทางออกในเหตการณหนงเหตการณ

224

ใดทเกดขน กอใหเกดพลงตอสถานการณใดสถานการณหนงเปนเครองชบอกทศทางของหนงสอพมพอยางเดนชดวาจะมจดยนหรอนโยบายในการนำาเสนออยางไร และเปนกระบอกเสยงตอสและเรยกรองสทธเพอประชาชนและยงเปนการยกระดบความคดประชาชนใหเปนผททนตอโลก ทนตอเหตการณปจจบน

6.3 ลกษณะของบทบรรณาธการ

บทบรรณาธการถอเปนคอลมนหนงททำาหนาทใหความร ความคด และขอเสนอแนะแกสาธารณชนในบทบาทบาทสนขเฝาบานของสงคม (มาล บญศรพนธ, 2553, หนา 37) แมวาเนอทสำาหรบบทบรรณาธการจะมเพยงนอยนดเมอเปรยบเทยบกบขอเขยนประเภทอน เพราะมกใชลลาการเขยนทสน กระชบ ไดใจความ แตความสำาคญและความหนกแนนในการเสนอความคดเหนทางบทบรรณาธการกมมากมายเกนกวาจะถกจำากดดวยปรมาณเนอทเทานน เพราะผอานบทบรรณาธการสวนใหญจะเปนกลมบคคลทมบทบาทในสงคมพอทจะนำาขอคดเหนในบทบรรณาธการมาประกอบการกำาหนดนโยบายสงคมได (มาล บญศรพนธ, 2527, หนา 11-14)

ลกษณะเฉพาะของบทบรรณาธการคอ เปนบทความแสดงความคดเหน หรอจดยนของหนงสอพมพตอเหตการณหรอสถานการณหนงใด เรองทจะเสนอทางบทบรรณาธการตองผานการประเมนและวเคราะหอยางรอบคอบจากการประชมกองบรรณาธการ คณลกษณะสำาคญของบทบรรณาธการจงอยททศนะทสะทอนถงนโยบายและจดยนของหนงสอพมพ (มาล บญศรพนธ, 2553, หนา 78-79)

225

การเขยนบทบรรณาธการเปนการแสดงความคดเหนทเปนอนหนงอนเดยวกนของหนงสอพมพฉบบนน ๆ หากมการตงเปาหมายในการทำาหนาทอะไร และอยางไร ซงเปนนโยบายของหนงสอพมพฉบบนน บทบรรณาธการกจะตรงกบนโยบายทวางไว (จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ, 2555, หนา 139)

บทบรรณาธการเปนแหลงรวบรวมขอมลทเปนเหตผล ขอเทจจรง มความถกตองและเทยงตรงเปนหลกสำาคญ การเขยนบทบรรณาธการ ผเขยนจะตองพยายามรวบรวมขอมล ขาวสาร และขอเทจจรงใหไดมากทสด กอนทำาการเสนอใหผอานไดทราบ การเขยนจงตองเปนไปอยางรอบคอบ ยตธรรม และปราศจากอคต (ดรณ หรญรกษ, 2530, หนา 58)

บางครงเรยกบทบรรณาธการวา บทนำา “ ” ซงมความหมายเหมอนกน หนงสอพมพแตละฉบบจะตพมพบทบรรณาธการหรอบทนำาน ในตำาแหนงพนทบนหนาหนงสอพมพทกำาหนดไวเปนประจำา ไมมการเปลยนตำาแหนงตพมพซงหนงสอพมพแตละฉบบจะนำาเสนอรวมกนไวกบบทความแสดงความคดเหน จดหมายจากผอาน การตน ฯลฯ ในหนาทเรยกกนวา หนาบทนำา “ ” หรอ หนา“บทบรรณาธการ” หรอ หนาบทความ“ ”นอกจากนน จะมหวของหนงสอพมพหรอชอของหนงสอพมพไวดานบนบทบรรณาธการเสมอ รวมทง ไมมการลงชอผเขยนบทบรรณาธการ สรรพนามทใชแทนผเขยน กจะไมใชสรรพนามบรษท 1 แทนตวเองวา ผม, ขาพเจา, ผเขยน แตหากจะใชสรรพนามแทนตวเอง กจะใชแทนในนามหนงสอพมพฉบบนน ๆ ไปเลย เชน หนงสอพมพไทยรฐ เหนวา...เปนตน (สรสทธ วทยารฐ, 2558, หนา 39)

226

รปท 6.1 บทนำาในหนงสอพมพนำาเสนอประเดนเสนทางสการเลอกตงหลงรฐประหาร เชนเดยวกบเนอหาของบทความในฉบบ แสดงใหเหนนโยบายทกำาหนดโดยบทบรรณาธการทวางไว

ทมา : บรรณาธการบรหาร. (2560, 14 ตลาคม). บทนำามตชน.หนงสอพมพไทยรฐ. หนา 3

นอกจากนน แมวาผเขยนบทบรรณาธการเปนบรรณาธการของหนงสอพมพ แตกองบรรณาธการหนงสอพมพบางแหง อาจมอบหมายใหบคคลใดบคคลหนงเปนผเขยนกได ทงน ในการเขยนบทบรรณาธการหนงสอพมพมขนตอนทซบซอน โดยเฉพาะหนงสอพมพรายวนทตองเสนอขาวสารและแสดงความคดเหนทกวน จงตองประชมกองบรรณาธการ เพอปรกษาหารอและกำาหนดแนวคดในประเดนเรองทจะเขยนเปนบทบรรณาธการแลวจงลงมอเขยน (จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ,2555, หนา 139-

227

140) ลกษณะของบทบรรณาธการจงมเอกลกษณทแตกตางจากบทความทวไป คอ

1. ระดบภาษาทใช เปนภาษาทมพลง กระชบ มนำาหนก และจดลำาดบความคดเปนระบบ เขาใจงาย ระดบภาษาทใชเปนภาษาทางการหรอคอนขางมแบบแผน ซงแตกตางจากบทวจารณหรอบทวเคราะหทผเขยนอาจใชระดบภาษาทไมเปนทางการอยางภาษาสนทนา เพอแสดงความเปนกนเองหรอทำาใหผอานเพลดเพลนได

2. ลลาการเขยน ทวงทำานองการเขยนบทบรรณาธการตองขงขง จรงจง มความชดเจน เปนกลาง ตรงไปตรงมา และอยบนพนฐานของความสภาพ นอกจากน ควรหลกเลยงการเขยนในลลาแบบกระทบกระเทยบ หรอประชดประชนเสยดส ททำาใหผอานตความไปไดหลายมมมอง

3. เนอหา ควรสน กระชบ ชดเจน มวตถประสงคทแนนอน ลำาดบความคดและขอมลอยางตอเนองแตละยอหนามประเดนชดเจนในตวเอง ไมพรรณาเรองยดยาว หรออารมภบทแบบทเรยกวา ชกแมนำาทงหา“ ”

4. การแสดงความคดเหน ระดบการแสดงความคดเหนในบทบรรณาธการ เพอนำาไปสขอสรป

5. การโนมนาวความคด โดยชแจงเหตและผลทมนำาหนกนาเชอถอ ไมวาจะดวยขอมลขอเทจจรง สถต หรอสถานการณของเรองทเกดขน ผเขยนอาจใหเหตผลทงวธนรนยและอปนย แตไมควรแสดงเหตผลทไมถกตอง เชน การใหเหตผลวกวน การอางวาใคร ๆ กเชอเชนนน การขดแยงกนเองระหวางแนวคดหลกหรอขอสรปกบรายละเอยดปลกยอย เปนตน

6. การใชสรรพนามแทนตวผเขยน ดวยเหตทบทนำา หรอบทบรรณาธการเปนบทความทแสดงจดยนของกองบรรณาธการ การใชสรรพนามในบทนำาจงแตกตางจากบทความประเภทอน โดยใช

228

สรรพนามแทนตววา เรา ซงหมายถงกองบรรณาธการทงกอง “ ”ไมใชสรรพนามแทนตวผเขยนเพยงคนเดยว ทงน เพราะจดยนหรอแนวคดทไดวเคราะหวจารณ และเสนอแนะในบทบรรณาธการเปนแนวคดทกองบรรณาธการทงหมดไดพจารณาและมขอสรปรวมกน นอกจากน บทบรรณาธการหนงสอพมพไมระบชอผเขยนหรอนามปากกาเหมอนบทบรรณาธการนตยสารหรอบทวเคราะหวจารณ

ลกษณะของบทบรรณาธการหรอบทนำาจงมเนอหาเกรนนำาปญหา หรอเหตการณสำาคญในสงคมขณะนนโดยสงเขป แลวแสดงความคดเหนในเชงวเคราะหสาเหตและผลกระทบในแงมมตาง ๆ เพอกระตนความคดของผรบผดชอบหรอผอานใหตระหนกปญหา หรอกระตนใหสงคมหรอผทเกยวของ ศกษาขอเทจจรงเพมเตม อาจนำาไปเปนประเดนอภปรายถกเถยงอยางกวางขวาง นำาไปสการปญหาหรอการปองกนปญหาทมผลกระทบตอสงคม ไมใหลกลามตอไป (ธดา โมสกรตน, 2553, หนา 113)

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 37-38) ระบวาการนำาเสนอขอเขยนในรปแบบบทบรรณาธการจำาเปนตองผานขนตอนทเปนระบบภายในกองบรรณาธการ มากกวาการนำาเสนอรายงานในขอเขยนรปแบบอน กลาวคอ กวาบทบรรณาธการจะปรากฎสสายตาผอานไดนน นอกจากตองอาศยผเขยนทมประสบการณและรอบรในเรองทจะนำาเสนอแลว ยงตองผานการกลนกรองขอมลและความสำาคญของประเดนเรองจากบคลากรหลายฝายในกองบรรณาธการ อาท การประชมกองบรรณาธการ การกำาหนดผเขยนทมความรอบร การศกษารวบรวมขอมล การวเคราะห เรยบเรยงขอมลและความคด และลงมอเขยน โดยผเขยนตองมทกษะการใชภาษาใหสอความเขาใจงาย มแบบแผน สภาพ และนาสนใจ เพอใหเกดประสทธภาพทางการสอสารทด

229

6.4 วตถประสงคของการเขยนบทบรรณาธการ

การเขยนบทบรรณาธการมความสำาคญตอการจดทำาสอมวลชนอยางมาก เพราะสามารถมำาหนาทนำาเสนอขาวสารสผอานไดอยางกวางขวาง

มาล บญศรพนธ (2534, หนา 559-561) ระบถงวตถประสงคของบทบรรณาธการวาการจดใหมงานเขยนประเภทบทบรรณาธการขนกเพอใหผอานไดรบความรและความประเทองปญญา ดงน

1.การใหขาวสารและอธบาย การเขยนบทบรรณาธการแตกตางจากการเขยนขาวผเขยนบทบรรณาธการมความประสงคในการใหขอมลขาวสารอยางละเอยดในเรองทเปนขาวเพอใหผอานไดเขาใจสาเหตความเปนมาและบรรยากาศของเหตการณอยางชดเจน โดยเฉพาะในเรองทเปนประเดนสำาคญของขาว นอกจากนนยงพยายามศกษาวเคราะหใหคำาอธบายเกยวกบประเดนทสบสน สามารถมองเหนความเกยวของสมพนธของเหตการณทเกดขนกบปจจยอน ๆ ในสงคม ชใหผอานเหนปญหา พรอมกบใหขอมลทจะชวยใหผอานเกดการตดสนใจทถกตองได

การอธบายเหตการณภมหลงของขาวนบเปนหนาทจำาเปนประการหนงของบทบรรณาธการเฉพาะอยางยงในสงคมประชาธปไตยทมสอมวลชนมบทบาทในการชวยสนบสนนหรอคดคานการกระทำาทเปนประโยชนหรอขดประโยชนของประชาชน

2.การใหความสนบสนนหรอกระตน ในการใหขอมลขาวสารทางบทบรรณาธการผเขยนสามารถใสความคดเหนกระตนใหเกดการกระทำาหรอปฏกรยาอยางหนงอยางใดตอสงนน ๆได เชน ปญหาเกยวกบการขนภาษสนคาบางประเภท บทบรรณาธการอาจใหขอมลรายละเอยดแกผอานเกดความเขาใจ แตขณะเดยวกน ถา

230

หนงสอพมพมองเหนวาการขนภาษดงกลาวไมยตธรรมแกประชาชนสวนใหญแลว กสามารถจะแสดงขอมลทเปนความจรง เพอใหผอานไดวนจฉยปญหานนเพอตดสนดวยตนเอง หรอถาการกระทำาดงกลาวเปนสงทชอบธรรมดวยเหตและผล บทบรรณาธการกสามารถแสดงความคดเหนสนบสนนใหเสยภาษตาง ๆได ทงนผเขยนบทบรรณาธการตองปฏบตหนาทอยางเทยงธรรม มความบรสทธตอหนาทของตนในฐานะสอมวลชนตอผอาน ตองมความเปนกลางพอทจะใชขอมลขาวสารทเปนความจรงทเกยวของใหกบผอานอยางไมอำาพราง เพยงเพอตองการใหผอานเขาใจขางตนเทานน

ผเขยนบทบรรณาธการตองตระหนกอยเสมอวา ในปญหาหนงปญหาใดอาจมทงผเหนดวยและไมเหนดวยเสมอ ดงนนจงไมจำาเปนทผอานทกคนจะเหนคลอยตามบทบรรณาธการทกบท ผเขยนจงตองใหขอเทจจรงทถกตอง สมบรณทสดกบผอานเสมอ

3.การใหความเพลดเพลน ทามกลางความสบสนของสงคมปจจบน บางครงปญหาบางอยางอาจเครงเครยด แตในหลายโอกาสทมเหตการณหรอโอกาสพเศษททำาใหบรรยากาศผอนคลายได บทบรรณาธการกมสวนชวยสรางบรรยากาศของความเพลดเพลนผอนคลายได เชน บทบรรณาธการเกยวกบวนสงกรานต วนปใหม หรอการฉลอง 200 ปกรงรตนโกสนทรหรอแมแตเรองเกยวกบความเปนมนษยชาต เชน เดกตวเลก ๆ ขอรองนายกรฐมนตรใหรองเพลงใหฟง กอาจเปนบทบรรณาธการทมคณคาไมหนกจนเกนไปได

นอกจากนน ผเขยนบทบรรณาธการทมอารมณขน สามารถใชภาษาสำานวนทชวนฟงมความรนรมย มขตลกอยในท กจะทำาใหผอานมอารมณเพลนเพลดผอนคลายความตงเครยดได

4.การใหความคดเหนขอเสนอแนะ ขอนดเหมอนจะเปนวตถประสงคหลกของการเขยนบรรณาธการสวนใหญ คอนอกจาก

231

จะใหขาวสารอธบายแลว มกจะใหขอคดเหนเกยวกบเหตการณนน ๆดวย ทงนเพราะหนงสอพมพเปนแหลงรวมของขอมลทงหมด ผอานยอมอยากฟงความคดเหนของหนงสอพมพ และหนงสอพมพเองกอยากจะชขอเทจจรง แนวโนมของความเปนไปของเหตการณใหผอานทราบดวย ดงนนผเขยนบทบรรณาธการจงมกจะศกษาวเคราะหเหตการณอยางถถวนกอนแสดงความคดเหน ชแนวทางหรอกระตนใหเกดการกระทำาอยางหนงอยางใด

6.5 คณคา บทบาทและหนาทของบทบรรณาธการ

บทบาทและหนาทหลกของบทบรรณาธการ อยทการแสดงความคดเหนตอประเดนขาวเรองหรอสถานการณสำาคญ ๆ ทเกดขน ในทน ขอกลาวถง คณคาของบทบรรณาธการ บทบาทของบทบรรณาธการหนาทของบทบรรณาธการ

6.5.1 คณคาของบทบรรณาธการบทบรรณาธการมความสำาคญทงตอหนงสอพมพและตอผ

อาน เนองจากทำาหนาทสะทอนบคลกของหนงสอพมพตลอดจนทาทของหนงสอพมพตอปญหาสาธารณะ ขอคดเหนและเนอหาทปรากฎในบทนำาเทากบเปนนโยบายและแนวทางของหนงสอพมพทมตอเรองนน ๆ (วารศา พลายบว, 2547 : 7)

ถาวรบญปวตน (2538: 135-157) ระบวาคณคาของบทบรรณาธการจะมขนมาไดตองขนอยกบความสามารถในดานตาง ๆของผเขยนบทบรรณาธการดงนคอ

1. การรกษาความเทยงตรงตอขอเทจจรงทเสนอเพอแสดงขอคดเหน

232

2. มมมมองปญหาทเกดขนอยางเปนกลางมหลกฐานยนยนมทมาและทไป

3. ไมเขยนเพออามสสนจางอนกอใหเกดความโนมเอยง4. ตองศกษาใหทราบภววสยของผตกเปนขาวเพอใหความ

ยตธรรม5. ใหผถกเขยนถงมโอกาสตอบโตกรณถกตำาหนหรอตราโทษ

ผด6. ตองยอมรบในความถกตองของคนอนหากเกดความเขาใจ

ผด7. ตองเคารพในเหตผลและความคดเหนของผอนแมจะไม

เหนดวย8. มเปาประสงคมนคงทจะใหบทบรรณาธการมผลดตอสวน

รวม

6.5.2 บทบาทของบทบรรณาธการ

บทบรรณาธการเปนงานเขยนทรบผดชอบโดยบรรณาธการของหนงสอพมพหรอนตยสารนน ๆแตบางครงอาจสงใหสมาชกในกองบรรณาธการทานอนเปนผรบผดชอบกไดถาเหนวามความสามารถอยางเพยงพอและเปนททราบกนดวาบทบรรณาธการมความสำาคญอยางยงตอผอานทงนบทบรรณาธการจะเปนเชนใดนนกขนอยกบผเขยนบทบรรณาธการผนนวาตองการนำาเสนอเพออะไรดงนนจงกลาวไดวาบทบรรณาธการจะมความสมพนธกบผเขยนเปนอยางยงและบทบาทหนาทของผเขยนบทบรรณาธการเปนเชนใดกจะสงผลตอบทบาทหนาทของบทบรรณาธการเชนกน

วทยาดำารงเกยรตศกด (2531, หนา 221-222) ไดแยกบทบาทหนาทของบทบรรณาธการใหเหนอยางเดนชดสรปไดดงน

233

1. เปนแหลงสรางเอกลกษณหรออดมการณของหนงสอพมพนตยสารวารสารในการชนำาสงคม

2. เปนผชวยจดระบบการวเคราะหปญหาโดยการขจดความสลบซบซอนลกลบทเกดจากความยงยากของเหตการณเปดโอกาสใหมการโตแยงถกเถยงตามบรรยากาศประชาธปไตย

3. เปนตวแทนในการลำาดบความสำาคญของเหตการณทมผลกระทบตอประชาชนโดยการสรางความเขาใจอธบายความเปนมาขจดความสบสนทไดมาจากการรายงานขาวในดานตางๆตลอดจนการจดระบบของขอมลทยงเหยงใหอยในรปแบบทเขาใจงายและตรงประเดน

4. ชวยทำาใหผอานไดทราบขอเทจจรงในเรองเกยวกบขาวโดยละเอยดและปองกนการรายงานทผดพลาด

5. เปนผตอสเพอผลประโยชนของสวนรวมพทกษเสรภาพของมนษยชนและปกปองความไมถกตองทเกดขนในรปตาง ๆ

6. กระตนปลกฝงใหมการแสดงออกในทรรศนะตาง ๆกนใหเกดความหนกแนนในการตดสนใจอยางถกตองดวยเหตผลทผานการพจารณาแลวอยางถถวนเพอหลกหนการกระทำาทเกดจากอารมณปถชน

6.5.3 หนาทของบทบรรณาธการ

หนาทสำาคญประการหนงของบทบรรณาธการ คอ การใหความร คำาอธบาย ปกปอง คดคาน ยกยอง สนบสนนสงเสรม กระตน ตงคำาถาม เสนอแนะ เรยกรอง กระตนสำานกความรบผดชอบใหเกดขนในสงคมและหนวยงานทรบผดชอบ ดงนน หากผสอขาวปรารถนาจะเลอกนำาเสนอรายงานขาวขนสงในรปแบบบทบรรณาธการ กควรตระหนกถงคณสมบตเดนของ

234

บทบรรณาธการดวย เพอทจะสามารถใชรปแบบดงกลาวใหเปนประโยชนทสอดคลองกบเปาหมายของผเขยนและพลงของขอเขยนดงกลาวในการกระตนใหเกดปฏกรยาในทศทางทวางเปาหมายไวดวยเชนกน (มาล บญศรพนธ, 2553, หนา 37) นอกจากนน บทบรรณาธการยงมหนาท ตอไปน

1. เปนสอในการแสดงออกโดยมความเปนอนหนงอนเดยวกนกบสงคม

2. ชวยสงเสรมใหผอานมความคดสรางสรรคมความตนตวในการอทศความคดสนบสนนกจกรรมของสงคม

3.เปนสวนชวยสรางความสมดลในการรายงานขาวโดยสามารถปองกนการเสนอขาวอยางขาดประสทธภาพการแสดงความคดทางบทบรรณาธการจะชวยใหผอานเขาใจคณคาของขาวมากขน

4.เปนแหลงความคดเหนสะทอนบคลกนโยบายและคณคาของหนงสอพมพหรอนตยสารตอปญหาใดปญหาหนงทมผลกระทบตอประโยชนของสวนรวม

5.ปลกฝงสาธารณมตทถกตองเพอใหเกดความสำานกทางสงคมแกประชาชนใหขอมลทถกตองเพอตองประกอบการวนจฉยปญหาอยางมประสทธภาพ

6. เปนแหลงทสามารถชวยยกระดบความรความคดของผอาน

7. เปนผทำาหนาทใหเหมาะสมกบสอมวลชนในฐานะทเปนองคกรทไดรบความไววางใจจากประชาชน

8.เปนผนำาทางความคดและเปนสอกลางของสงคมกลาวโดยสรปจากบทบาทและหนาทของบทบรรณาธการจะ

เปนเครองผกมดใหผเขยนบทบรรณาธการไดตระหนกถงบทบาทหนาทในการนำาเสนอขาวและการเปนสอกลางหรอตวแทนของ

235

ประชาชนในทศทางทถกตองและเพอการนำามาซงประโยชนสขสประชาชน

6.6 ประเภทของบทบรรณาธการ

การแบงประเทของบทบรรณาธการมหลากหลายประเภท อาจแบงประเภทของบทบรรณาธการไดตามเกณฑตาง ๆ (ปารชาต รตนบรรณสกล, 2548, หนา 138) ดงน

6.6.1 แบงประเภทตามวตถประสงคของผเขยน

1. ประเภทเสนอขาว เปนบทบรรณาธการทมลกษณะยำาขาวหรอเหตการณทนาสนใจในชวงขณะนน โดยไมไดมการอธบายตความมากนก อาจสบเนองจากการทไมมเวลาพอทจะพจารณา หรอตดสนใจอยางแนนอนวาหนงสอพมพหรอนตยสารของตนจะมจดยนอยางไรหรอปญหาเรองราวนนยงไมชดแจง มรายละเอยดยงไมเพยงพอทจะตความ

2. ประเภทใหขาวสารและคำาอธบายขยายความ (inform and interpret) เปนบทบรรณาธการทผเขยนตองการใหความกระจางแกผอานในเรองใดเรองหนง โดยใหรายละเอยดเพมเตมและมการอธบายขยายความอยางเปนลำาดบขนตอนและชประเดนสำาคญทมแงมมซบซอนเขาใจยาก บทบรรณาธการประเภทนไมไดมจดมงหมายทจะใหผอานเกดปฏกรยาหรอเปนการกระตนความคดแตอยางใด แตเปนเพยงเพอตองการใหผอานเขาใจปญหาและรจกวเคราะหไดถกวธ ดงนนจงเปนหนาทของผเขยนบทบรรณาธการทตองมความสามารถในการโยงความสมพนธของขาวนนจากหนา

236

หนงสอพมพตาง ๆ เขาดวยกนอยางมเอกภาพ พรอมทงการวเคราะหใหเหนผลของความสมพนธนนไดอยางถองแท

3. ประเภทแสดงความคดเหน เปนบทบรรณาธการทผเขยนสามารถแสดงความคดเหนตอขาวหรอเหตการณนน ๆ ไดอยางเตมท โดยเลงเหนวาเหตการณนนอาจจะสงผลกระทบตอสงคมและชาตบานเมองได ซงการแสดงความคดเหนอาจเปนไปในรปแบบสนบสนนหรอโตแยงกได แตทงนบทบรรณาธการแสดงความคดเหนจะเปนไปในลกษณะเนนการแสดงความคดเหนเทานน ยงไมมการใหขอเสนอแนะแตอยางใด

4. ประเภทแสดงทศนะและเสนอแนะ เปนบทบรรณาธการทผเขยนนอกจากจะแสดงความคดเหนแลว ยงจะตองมการใหขอเสนอแนะแนวทางแกไขปญหาเพอใหผทเกยวของตอความรบผดชอบนน ๆ และผอานไดรบทราบและนำาไปพจารณาตอไป แตทงนการจะแสดงความคดเหนและใหขอเสนอแนะผเขยนจะตองมขอมลอยางครบถวน เพอความนาเชอถอและเปนทยอมรบ

5. ประเภทโนมนาวและเรยกรองใหเกดการกระทำา เปนบทบรรณาธการทเขยนขนเพอตองการโนมนาวและเรยกรองใหเกดพฤตกรรมทจะกระทำาการสงใดสงหนงของบคคลทเกยวของทงภาครฐและเอกชน แตทงนผเขยนจะตองชใหเหนวาปญหาของเหตการณนนมความรนแรงเพยงใด ตลอดจนชใหทราบเหตผลทตองเรยกรองใหมการปฏบต

6. ประเภทชแจงหรอแถลงนโยบาย เปนบทบรรณาธการในลกษณะการชแจงหรอแถลงนโยบายตอจดยนของหนงสอพมพหรอนตยสารนน ๆ

6.6.2 แบงประเภทตามเนอหาของบทบรรณาธการ

237

1. ประเภทการเมอง เปนเรองราวเกยวกบปญหาทางการเมอง ไมวาจะเปนในระดบทองถน ระดบชาต ระดบระหวางประเทศ

2.ประเภทเศรษฐกจ เปนเรองราวเกยวกบปญหาทางการคาและการลงทนตาง ๆ ในประเทศและตางประเทศ อาท การขนราคานำามน ราคาหนตกตำา การควำาบาตรทางการคา เปนตน 3. ประเภทสงคม เชน ปญหาอาชญากรรม ปญหาแรงงาน ปญหายาเสพตด ปญหาเดกกำาพรา ปญหาการขายบรการทางเพศ ปญหาคนวางงาน เปนตน

4. ประเภททวไป เชน ปญหาการจราจร ปญหามลภาวะดานตาง ๆ หรอปญหาใดกตามทเกยวของกบประชาชนสวนใหญ

5. ประเภททวไป (Campaigns) เปนบทบรรณาธการทเขยนเพอกระตนใหประชาชนมความสำานกของความรบผดชอบตอสงคม อาท การรณรงคใหประชาชนรวมมอในการรกษาความสะอาด การรณรงคใหรจกประหยดไฟ ประหยดนำา เปนตน

6. ประเภทเจาะหาความจรง (Crusades) เปนบทบรรณาธการทมจดมงหมายเพอแสวงหาขอเทจจรงบางอยางทมเงอนงำา ซบซอน มความนาสงสย อาท ปญหาการทจรต ความไมชอบมาพากลในเรองตาง ๆ มาตแผสสาธารณชนเพอใหทราบทวกน

กลาวไดวา การแบงเนอหาของบทบรรณาธการสามารถแบงไดตามเนอหาเรองราวตาง ๆ อาท การเมอง เศรษฐกจ สงคม อาชญากรรม แรงงาน ยาเสพตด เดกกำาพรา การขายบรการทางเพศ หาคนวางงาน การจราจร มลภาวะดานตาง ๆ หรอปญหาใดกตามทเกยวของกบประชาชนสวนใหญและประเภททวไป (Campaigns)

6.7 โครงสรางของบทบรรณาธการ

238

โครงสรางของบทบรรณาธการจะเหมอนกบบทความ กลาวคอจะตองประกอบดวย 5 สวน (ปารชาต รตนบรรณสกล, 2548, หนา 139) ไดแก

1. ชอเรองหรอหวเรอง (Title)ชอเรองจะตองครอบคลมรายละเอยดของเนอเรองไดอยาง

ครบถวน เปนการบอกใหทราบวาเปนเรองเกยวกบอะไร ชอเรองตองมความนาดงดดใจ สน และตรงประเดน

2. ความนำา (Lead or Introduction)เปนการอธบายเหตการณหรออารมภบทเหตการณทเกดขน

แลว เพอใหผอานไดทราบถงทมาของเหตการณกอนทจะแสดงความคดเหนหรอขยายความเกยวกบเรองนน ๆ ในยอหนาถดไปทงนในการเขยนความนำาจะเปนการสรปประเดนสำาคญของเนอขาวทงหมด

3. สวนเชอม (Bridge)ทำาหนาทเชอมโยง ขอมลหรอขอความทจงความคดของผอานจากสวนความนำากบเนอเรอง ไมใหเกดการสะดด หรอขาดตอนไป

4. เนอเรอง (Content)เปนสวนสำาคญทจะทำาใหผอานไดทราบรายละเอยดของเนอหาทงหมด อาจเรมจากการใหภมหลงของเหตการณหรอผลกระทบทจะเกดขนซงกอใหเกดปญหา อกทงมการแสดงความคดเหนแทรกดวย พรอมกบการอางองหลกฐานขอมลจากแหลงตาง ๆสวนเนอเรอง อาจประกอบดวยสวนสำาคย 2 สวน คอ

(1)สวนทแสดงใหเหนถง จดยน ของบรรณาธการและของ“ ”หนงสอพมพหรอนตยสาร ตอสภาพปญหา หรอขาว เหตการณทหยบยกมานำาเสนอ ในสวนน ผเขยนตองนำาเสนอความคดเหน ทมตอปญหาใหผอานรบรดวย

239

(2)สวนรายละเอยด (details) ทนำาเสนอ แสดงเหตผลสนบสนนจดยนของเนอหาทกลาวมากอนในสวนทแลว เพอจะเชอมโยงไปยงสวนจบของบทบรรรณาธการตอไป

4. สวนจบ (Conclusion)เปนสวนทสรปความคดเหน ชเหตและผล รวมทงการใหขอเสนอแนะ แนวทางการแกไขปญหา หรอแมแตการกระตน เสนอแนะทางเลอก หรอทศทางทผเกยวของกบปญหาควรปฏบต หรอโนมนาวใหเกดการกระทำาอยางใดอยางหนง และเปนการแสดงจดยนยำาเจตนาอยางมนคง

วธการเขยนความจบเรอง สำาหรบการเขยนบทบรรณาธการ มดงตอไปน

1. จบแบบสรปใจความสำาคญทงหมดของเนอเรอง2. จบแบบฝากขอคด คำาคม อทาหรณ สภาษต คำาพงเพยให

กบผอาน3. จบแบบตงคำาถามใหผอานคดเอง4. จบแบบใหคำาแนะนำา ขอเสนอแนะ5. จบแบบวงวอน ขอรอง ขอความเหนใจ6. จบแบบหกมม ทผอานไมคาดคด7. จบแบบเสยดส 8. จบแบบตงความหวง

กลาวโดยสรปวา วธการเขยนความจบเรองในบทบรรณาธการ จบแบบสรปใจความสำาคญทงหมดของเนอเรองจบแบบฝากขอคด คำาคม อทาหรณ สภาษต คำาพงเพยใหกบผอานจบแบบตงคำาถามใหผอานคดเองจบแบบใหคำาแนะนำา ขอเสนอแนะจบแบบวงวอน ขอรอง ขอความเหนใจจบแบบหกมม ทผอานไมคาดคดจบแบบเสยดสจบแบบตงความหวง

240

6.8 ขนตอนการเขยนบทบรรณาธการ

จากหลกการเขยนบทบรรณาธการทไดกลาวมาทงหมดนจะเปนสวนชวยใหผทเรมฝกเขยนบทบรรณาธการ ไดมแนวทางทถกตองเพอใหการเขยนประสบผลสำาเรจ แตทงนผเขยนบทบรรณาธการ กควรอยางยงทจะแสดงความรบผดชอบทกครงในการเขยนบทบรรณาธการ

มาล บญศรพนธ (2527, หนา 27-32) ระบวา ขนตอนการเขยนบทบรรณาธการ ม 5 ขนตอนดงน

1. การประชมกองบรรณาธการประจำาวน2. ทประชมกองบรรณาธการพจารณาเลอกสรรเรองและ

ประเดนปญหา จากทประชมกองบรรณาธการประจำาวน3. การกำาหนดผเขยน4. การศกษา รวบรวมขอมลจากแหลงขาวทเชอถอได ผทได

รบมอบหมายใหเขยนบทบรรณาธการรบผดชอบในการศกษา รวมรวมขอมลแลววเคราะหขอมล ลำาดบขอมลและความคดในสวนทสมพนธกบประเดน เปนขนตอนการจดวางโครงเรอง

5. การเขยนอยางชดเจน เขาใจงาย และนาสนใจ โดยพจารณารปแบบการเขยน และโครงสราง

6.9 ขอควรปฏบตในการเขยนบทบรรณาธการ

นบเปนขนตอนทสำาคญตอการเขยนบทบรรณาธการเพอใหงานเขยนมประสทธภาพและนาเชอถอในการรบรของผอาน(ปารชาต

241

รตนบรรณสกล, 2548, หนา 141) ซงประกอบไปดวยขนตอนดงน

1. การประชมกองบรรณาธการเปนการพบปะระหวางสมาชกในกองบรรณาธการเพอพจารณาและปรกษาหารอถงเรองทมคณคาเหมาะสมกบการนำามาเขยนเปนบทบรรณาธการรวมทงยงเปนการเปดโอกาสใหทกคนไดแสดงความคดเหนดวยเหตและผลในจดยนทควรแสดงออก

2.การเลอกเรองหรอประเดนปญหาควรเลอกเรองทมความสำาคญและมความเกยวของกบผลประโยชนของสวนรวมโดยตรง

3.การตงวตถประสงคหมายถงการกำาหนดเปาหมายของการเขยนเรองนน ๆเชนเพอโนมนาวชกจงใจหรอเพอกระตนเปนตนทสำาคญการตงวตถประสงคจะเปนการชวยใหผเขยนสามารถเลอกใชภาษาไดอยางเหมาะสมเขาถงกลมผอานเปาหมายอกทงยงชวยใหการแสดงเหตผลมนำาหนกมากยงขน

4.การพจารณากลมเปาหมายเปนการกำาหนดวาบทบรรณาธการทเขยนนนตองการสอไปยงกลมผอานเปาหมายใดและเมอสามารถกำาหนดเปาหมายไดแลวกจะชวยใหผเขยนสามารถใชภาษาและลลาการเขยนทเหมาะสมกบกลมผอานนน ๆทสำาคญผเขยนจะตองคำานงดวยวาเนอหาทสอไปนนผอานเขาใจหรอไม

5. การรวบรวมขอมลไมวาจะเขยนสงใดกตามจำาเปนตองมขอมลเพอสนบสนนหรออางองในขอเขยนดงนนการรวบรวมและการศกษาขอมลทเกยวของกบเรองทจะเขยนจงมความสำาคญอยางมาก

6.การวเคราะหขอมลและลำาดบขอมลหมายถงเมอไดขอมลมาทงหมดใหตดสนใจเลอกขอมลทมความนาเชอถอมากทสดจากนนใหวเคราะหขอมลซงนบเปนสงสำาคญมากเพราะหากวเคราะหขอมลไมรอบคอบอาจเกดความผดพลาดไรความเทยงธรรมไดสวน

242

การลำาดบขอมลตองมการถายทอดอยางเปนระบบโดยเรมจากการรางโครงเรอง (outline) ในประเดนทจะเขยนตามลำาดบและแตละยอหนาตองมเอกภาพเปนเรองเดยวกน

7. การเขยนบทบรรณาธการมขอควรระวงคอการใชภาษาตองสอสารอยางเขาใจไดงายไมใชคำาฟมเฟอยเกนไปรวมทงการถายทอดความคดทเปนระเบยบมการลำาดบเนอหาทดเหมาะกบกลมเปาหมายทจะทำาการสอสารแตขณะเดยวกบถาสามารถสอใหเขาถงบคคลทกระดบจะเปนการดอยางยงสรป

บทบรรณาธการ หรอ “Editorial” เปนขอเขยนบทความประเภทหนงทปรากฏในหนาหนงสอพมพและนตยสารอาจเขยนโดยบรรณาธการ หรออาจเปนบคคลทไดรบมอบหมายจากกองบรรณาธการเปนผเขยนเพอแสดงทรรศนะและจดยนตอเรองใดเรองหนงซงกำาลงเปนทสนใจของประชาชน อกทงชใหเหนปญหาและการเสนอแนวทางการแกไขปญหา เพอฝากเปนขอเตอนใจหรอใหเจาหนาทบานเมองทรบผดชอบเรองนน ๆ ไดดำาเนนการแกไขตอไป ดวยเหตนจงมผเปรยบเทยบวาบทบรรณาธการเปนเปรยบเสมอนธงชยเฉลมพลของหนงสอพมพและนตยสารในการแสดงเจตนารมณหรอจดยนตอสงใดสงหนงซงมความสำาคญและอยในความสนใจของประชาชนโดยรวม ซงถอวาการนำาเสนอบทบรรณาธการจะกอใหเกดการกระตนใหประชาชนมความสำานกตอสงคมและชาตบานเมองดวยการเสนอความคดเหนในทรรศนะทหลากหลาย มการแสดง สาธารณมตจากผอาน ทำาใหผอานเกดความรอบรในการศกษาปญหาอยางเจาะลก อกทงยงเปนการโนมนาวใจใหผอานเกดการกระทำาในสงใดสงหนงทถกตอง ทจะสงผลใหกอประโยชนแกสวนรวมรวมกนการเขยนบทบรรณาธการทม

243

ลกษณะสรางสรรคตองมความเปนกลางในการแสดงออกซงความเหนผเขยนจะตองมความสามารถอยางสงในการตความและอธบายตามขาวหรอเหตการณทเกดขนแตละวนมความสามารถในการวเคราะห ชแนะ และใชหลกของเหตผลอยางมระบบทสำาคญตองมสำานวนโวหารและการใชภาษาดวยถอยคำาทมพลง เพอทำาใหบทบรรณาธการเปนขอเขยนทมอทธพลตอผอานในดานของความรสกนกคด ทศนคต ความเชอถอ และสามารถสรางประชามตในเรองใดเรองหนงสรางสรรคสงคม

กจกรรมทายบท

1.ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนบทบรรณาธการมาเปนตวอยางฝกเขยน2. ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนบทบรรณาธการ โดยหยบประเดนมาจากสถานการณขาว และพจารณาจากตวอยางบทบรรณาธการทนกศกษานำามา3.ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน4.ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอนรวมชนเรยน

244

5.ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 6

คำาถามทบทวน

1.จงกลาวถงความหมายของบทบรรณาธการอยางละเอยด2.จงกลาวถงความสำาคญของบทบรรณาธการอยางละเอยด3.จงกลาวถงวตถประสงคของบทบรรณาธการอยางละเอยด4.นกศกษาคดวาคณคาของบทบรรณาธการประกอบดวยประการใดบาง5.จงกลาวถงบทบาทหนาทของบทบรรณาธการอยางพอสงเขป6.จงอธบายประเภทของบทบรรณาธการอยางพอสงเขป7.โครงสรางของบทบรรณาธการประกอบดวยประการใดบางจงอธบายอยางละเอยด8.จงกลาวถงลกษณะของบทบรรณาธการทดอยางละเอยด9.จงกลาวถงขอควรปฎบตในการเขยนบทบรรณาธการอยางละเอยด10. นกศกษาคดวาคณลกษณะของผเขยนบทบรรณาธการตอง

เปนลกษณะเชนไรจงอธบายและยกตวอยางประกอบ

เอกสารอางอง

245

เกศน จฑาวจตร. (2557). การเขยนสรางสรรคทางสอสงพมพ.(พมพครงท 2). นครปฐม:มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ. (2555). “ภาษาหนงสอพมพและนตยสาร”. ใน เอกสารการสอนชดวชา ภาษาเพอการสอสาร. หนวยท 8-15. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชวรตน เชดชย. (2520). การบรรณาธกรณหนงสอพมพและนตยสาร. กรงเทพฯ: คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ดรณ หรญรกษ. (2530). การหนงสอพมพเบองตน. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ถาวร บญปวตน. (2538). หลกการหนงสอพมพ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: มตชน.

บรรณาธการบรหาร. (2560, 14 ตลาคม). บทนำามตชน.หนงสอพมพไทยรฐ. หนา 3

ปราณ สรสทธ. (2549). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ:แสงดาว.

มาล บญศรพนธ. (2525). “หลกการเขยนบทบรรณาธการ”. ใน ความรทวไปเกยวกบการทำาหนงสอพมพ. กรงเทพฯ: เรอนอกษร. (211-226).

----------------. (2527). การเขยนบทบรรณาธการของหนงสอพมพภาษาไทยรายวน. รายงานวจยเสรมหลกสตร. กรงเทพฯ: คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

----------------.(2534). “การเขยนบทบรรณาธการ”. ในเอกสารการสอนชดวชาการขาวและบรรณาธกรณ. หนวยท 8. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

246

----------------. (2553). “การรายงานขาวเชงสบสวนและตความ”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

----------------. (2553). “แนวคดเกยวกบการรายงานขาวขนสง”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ราชบณฑตยสภา. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

วทยา ดำารงเกยรตศกด. (2531). การเขยนในงานสงเสรม. เชยงใหม: สถาบนเทคโนโลยการเกษตรแมโจ.

สกญญา บรณเดชาชย. (2548).การหนงสอพมพเบองตน. ชลบร: คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.สรสทธ วทยารฐ. (2558). การเขยนสรางสรรคเชง

วารสารศาสตร. เอกสารประกอบการบรรยายวชา CJR2201 กลมสาขาวชานเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. (เอกสารอดสำาเนา).

247

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 7

หวขอเนอหา1. ความหมายของบทวเคราะห2. ความสำาคญของบทวเคราะห3. ลกษณะของบทวเคราะห4. วตถประสงคของบทวเคราะห5. โครงสรางของบทวเคราะห6. องคประกอบของบทวเคราะห7. กระบวนการของการเขยนบทวเคราะห

7.1 เนอหาของบทวเคราะห7.2 แนวทางการเขยนบทวเคราะห7.3 การเขยนบทวเคราะหทมประสทธภาพ7.4 ลกษณะของบทวเคราะหทด7.5 วธการคดวเคราะหสถานการณ7.6 ขอพงปฏบตในการเขยนบทวเคราะห7.7 ทกษะการนำาเสนอเนอหาทจะทำาการวเคราะห

248

7.8 การเขยนขาวเชงวเคราะห7.9 ขอควรคำานงการเขยนบทวเคราะห

8.การเขยนบทวเคราะหทมลกษณะสรางสรรค

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1.เพอใหนกศกษาสามารถะบความหมายของบทวเคราะหได2. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายถงความสำาคญของบท

วเคราะหได3.เพอใหนกศกษาสามารถเขยนบทวเคราะหได

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน 1.2 การสาธตตวอยางงานเขยนบทวเคราะห1.3 กรณศกษา (Case Study)1.4 การนำาเสนอผลงานฝกปฏบต1.5 การอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝก

ปฏบต2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนบทวเคราะหมาเปนตวอยางฝกเขยน

2.2 ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนบทวเคราะหจากกรณศกษา โดยแบบฝกปฏบตการเขยนบทวเคราะห (กรณศกษาและขอมลทอาจารยผสอนเตรยมใหสำาหรบใหนกศกษาฝกปฏบตวเคราะห และเขยนบทวเคราะห)

2.3 ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน

249

2.4 ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอน

รวมชนเรยน2.5 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทาย

บท ประจำาบทท 7

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2. สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางผลงานเขยนบทวเคราะห4. แบบฝกปฏบตการเขยนบทวเคราะห (กรณศกษาท

อาจารยผสอนเตรยมใหสำาหรบใหนกศกษาฝกปฏบตวเคราะห และเขยนบทวเคราะห)

การวดและประเมนผล 1. การวดผล

1.1 ผลงานฝกปฏบต1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมใน

การเรยนโดยการรวมฝกปฏบต1.4 การแลกเปลยนแสดงความคดของนกศกษาในชน

เรยน2. การประเมนผล

2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชน

เรยน

250

2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 7การเขยนบทวเคราะห

การวเคราะหสถานการณนบวนทจะเปนคอลมนบทความทมความสำาคญอยางยงตอผอาน ในยคสมยทการเมอง เศรษฐกจ และสงคมผนผวนปรวนแปรอยางรวดเรว รนแรง และตอเนอง นกการเมอง นกธรกจ นกการศกษา และประชาชนตางกสนใจนยมอานบทวเคราะห เพอการใชประโยชนแตกตางกน ทงน การเขยนบทวเคราะหสถานการณเปนการแสดงความคดเหนตอเรองราวใดเรองราวหนงโดยผวเคราะหสามารถใชความรและประสบการณมาชวยในการวเคราะหได แตนนกมไดหมายความวาจะทำาใหการวเคราะหมประสทธภาพอยางสมบรณ ถาหากวาผวเคราะหขาดความรในเชงทฤษฎดวยเหตนการศกษาโครงสราง องคประกอบสำาคญและหลกการวเคราะหของการวเคราะหสถานการณ จะเปนตวหลกสำาคญทสงผลใหการวเคราะหเกดผลสำาเรจตามทไดวางเปาหมายไวขณะทบทวเคราะหทมลกษณะสรางสรรคจะเปนการพฒนาความคด ความร ความเขาใจ สตปญญาตอความเปนไป และความเปลยนแปลงของเรองราวหรอสถานการณรอบตวในบานเมอง รวมทงสถานการณของสงคมโลก เนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบการเขยนบทวเคราะห อาท ความหมาย ความสำาคญ ลกษณะ วตถประสงค โครงสรางของบทวเคราะหกระบวนการของการเขยนบทวเคราะหการเขยนบทวเคราะหทมประสทธภาพและการเขยนบทวเคราะหทมลกษณะสรางสรรค

251

7.1 ความหมายของบทวเคราะห

บทวเคราะหหมายถง งานเขยนทมงแสดงถงการพจารณา วนจฉยหรอเพอการคนหาสาเหตหรอผลกระทบของสถานการณใดสถานการณหนง ดวยการแยกแยะเหตการณหรอสถานการณดวยมมมองแหงความเปนจรง และการชใหเหนความสำาคญและความสมพนธของผลกระทบทจะเกดขนในแตละสวนอยางชดเจน ตลอดจนการคาดคะเนแนวโนมของสถานการณทจะเกดขนในอนาคต โดยการคาดคะเนสถานการณนน ๆ คงไมสามารถจะสรปหรอยนยนไดวาเปนจรงหรอไม ทงนตองดทเหตและผลวามความนาเชอถอและสมเหตสมผลเพยงใด

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 36-37) ระบวา บทวเคราะหเปนขอเขยนประเภทบทความวเคราะห วจารณ ซงผเขยนพยายามรวบรวม เรยบเรยงเนอหา ขอเทจจรง และความคด เพอถายทอดใหผอานไดเขาใจเรองหนงเรองใดอยางเปนระบบ โดยเลอกใชภาษาใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายและเนอเรอง ผเขยนมกมเปาหมายเพอแสดงความคดเหนเกยวกบประเดนเรองทกำาลงนำาเสนอ ลกษณะของขอเขยนในรปแบบบทความหรอบทวเคราะหจงใหนำาหนกกบการแสดงทศนะของผเขยนตอเหตการณ มากกวาจะมงใหความรหรอขอเทจจรงเพยงประการเดยว

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ (2555, หนา 141) ระบวา บทวเคราะหเปนบทความแสดงความคดเหนหรอทศนะของผเขยนประเภทหนง แตผเขยนมอสระในการใชภาษาและเสนอความคดเหนมากกวาบทบรรณาธการ สามารถแสดงความเปนตวตน และนำาเสนอทศนคตตาง ๆ ไดอยางเสร ผานมมมอง ความร ประสบการณของตน ทำาใหขอเขยนมทวงทำานอง หรอลลา (style)

252

ทเปนเอกลกษณเฉพาะตว ไมเหมอนใคร และไมจำาเปนตองสอดคลองกบนโยบายหรอจดยนของกองบรรณาธการหนงสอพมพ

ธดา โมสกรตน (2553, หนา 113) ระบวา บทความวเคราะห (Analytical article) เปนบทความทมเนอหาเกยวกบสภาพการณ ความเปนมาของปญหา เหตการณ หรอวกฤตการณทเกดขนในสงคม แลวจำาแนกแยกแยะตามหลกวชาการ ชใหเหนสาเหต ความสำาคญ และผลทเกดขนในแงมมใดมมหนง แนวทางการแกไข แนวโนม แสดงเหตผลทเทยงตรง และมนำาหนกนาเชอถอ

อวยพร พานช และคณะ (2544, หนา 226-227)ระบวาบทวเคราะหเปนบทความทผเขยนไดยอยขอมลจำานวนมาก มาเปนแนวทางการมองปญหานน ๆ อยางชดเจน และสน กระชบ มลกษณะกอใหเกดความรและความเขาใจ ทำาใหผรบหาขอสรปไดเองจากการวเคราะหนน ๆ

ประทป เหมอนนล (2523, หนา 96) ระบวา บทวเคราะห หมายถงบทความทวเคราะหหรอพจารณาแยกแยะเรองใดเรองหนงทมการเผยแพรมาแลวใหเหนประเดนตาง ๆ ของเรองอยางละเอยด เชน บทวเคราะหขาว บทวเคราะหสถานการณบานเมอง หรอบทวเคราะหบทความ เปนตน การเขยนบทความประเภทน ผเขยนตองเปนคนรอบคอบ มความรกวางขวาง และเสนอความคดหลาย ๆ ดาน ทงในแงสนบสนนและขดแยง โดยตองวเคราะหสวนตาง ๆ ของเรองอยางละเอยด สมบรณดวยขอเทจจรงและเหตผล และเมอไดวเคราะหสวนตาง ๆ หมดแลว ปญหาสำาคญอยทไหน วเคราะหแลวจะทำาใหไดความรใหม หรอความเขาใจเรองใหมอยางไร เชน บทวเคราะหขาว ผเขยนตองวเคราะหหรอแยกแยะใหเหนวา อะไรเปนสาเหตใหเกดเหตการณนน ๆ ขน ใครมสวนไดสวนเสยจากเหตการณนนอยางไร และจะเชอมโยงใหเกดอะไรตอไปไดบาง ผ

253

เขยนตองเสนอเหตผลททำาใหผอานเหนไดอยางชดเจน ลำาลกและกวางไกลออกไปดวย แตอาจไมจำาเปนตองมขอสรปของเรองลงไป

กลาวโดยสรป บทวเคราะห หมายถง บทความแสดงความคดเหนหรอทศนะของผเขยนประเภทหนง โดยทผเขยนเลอกหยบยกประเดนเรองทกำาลงนำาเสนอ ใหนำาหนกกบการแสดงทศนะของผเขยนตอเหตการณปจจบน มากกวาจะมงใหความรหรอขอเทจจรงเพยงประการเดยว ผเขยนจะพจารณาแยกแยะเรองใดเรองหนงทมการเผยแพรมาแลวใหเหนประเดนตาง ๆ ของเรองอยางละเอยด7.2 ความสำาคญของบทวเคราะห

บทวเคราะหจดเปนบทความประเภทหนงทมความสำาคญอยางยงตอการนำาเสนอขาวในลกษณะของการคาดการณแนวโนมและความเปนไปของสงคมอนไดรบผลสบเนองจากสถานการณใดสถานการณหนงทเคยเผยแพรมาแลว โดยจะใหรายละเอยดและขยายความของสถานการณนนในมมมองของผเขยนบทวเคราะหอยางเจาะลก

อวยพร พานช และคณะ (2544, หนา 230-231) ระบถงพลงของบทความและบทวเคราะหวาการเขยนบทความและบทวเคราะหเปนเรองทตองมทงความคดทชดเจน ความรทนาเชอถอและความสามารถในการใชภาษาทเหมาะสมและมนำาหนก บทความและบทวเคราะหทหลากหลายในสอสารมวลชน ยอมหมายถงการยอมรบฟงความคดเหนทแตกตางกนของคนในสงคม และยอมหมายถงระดบของเสรภาพของสงคม แตสทธและเสรภาพในการแสดงความคดเหนยงตองกอปรไปดวยขอมลทถกตอง จตใจทเทยงธรรมของผเขยน และความใจกวางของผรบ การเปนเวทกลางในการแสดงความคดเหนของสอสารมวลชน จงจะเปนประโยชนตอสาธารณะอยางแทจรง

254

การเขยนบทวเคราะหใหสมฤทธผล กตองขนอยกบวาผเขยนบทวเคราะหมความรอบรอยางกวางขวางในเรองทจะทำาการวเคราะหหรอไม มความรอบคอบในการมองประเดนและคาดการณอยางไร มการแสดงความคดเหนทงทเปนในเชงสนบสนนและขดแยงเชนใด และประการสำาคญสด ไมวาจะทำาการวเคราะหเรองใดนน อาท บทวเคราะหสถานการณทางการเมองบทวเคราะหสถานการณเศรษฐกจหรอบทวเคราะหสถานการณใด ๆ กตามทเกดขนในสงคมทงในประเทศและตางประเทศจำาเปนอยางยงทตองอยบนพนฐานของขอเทจจรงและการแสดงเหตผลประกอบการวเคราะหอยางเทยงธรรม

การกลาวถงความสำาคญของบทวเคราะหคงไมตางกบความสำาคญของบทความ เพราะบทวเคราะหกจดอยในประเภทของบทความชนดหนง แตเพอแสดงใหเหนความสำาคญของบทวเคราะหกสามารถสรปได (ปารชาต รตนบรรณสกล, 2548, หนา 90) ดงน

1. เพอเปนการเสนอขอมลแบบเจาะลกโดยแสดงรายละเอยดของสถานการณนน ๆ และการแสดงมมมองอยางมเหตผล

2. เพอวเคราะหถงสาเหตของปญหา ตลอดจนการคาดการณ แนวโนม และผลกระทบทอาจเกดขนในวนขางหนา

3. เพอแสดงแนะแนวทางการปรบปรงและการแกไขปญหาใหผอานหรอผมหนาทรบผดชอบไดดำาเนนการหรอนำาไปใครครวญปฏบตตอไปเพอเกดประโยชนตอสงคม

กลาวโดยสรป จากสงทไดกลาวดงขางตนคงจะเปนจดเรมตนของการกาวสถงกระบวนการวเคราะหจนถงขนการเขยนบทวเคราะหไดอยางมประสทธภาพไมมากกนอย โดยเนอหาของบทนจะศกษาถงรายละเอยดตาง ๆ ดงตอไปน

255

7.3 ลกษณะของบทวเคราะห

เนองจากบทวเคราะหเปนบทความแสดงความคดเหนหรอทศนะของผเขยน ผเขยนจงมอสระในการใชภาษาและเสนอความคดเหนมากกวาบทบรรณาธการ และสามารถแสดงความเปนตวตน และนำาเสนอทศนคตตาง ๆ ไดอยางเสร ผานมมมอง ความร ประสบการณของตน ทำาใหขอเขยนมทวงทำานอง หรอลลาทเปนเอกลกษณเฉพาะตว และไมจำาเปนตองสอดคลองกบนโยบายหรอจดยนของกองบรรณาธการหนงสอพมพ เอกลกษณดงกลาวจงเปนเสนหในงานเขยนบทวเคราะหและบทวจารณ เพราะผเขยนมแงคดในเรองใดเรองหนงทไมเหมอนใคร และพยายามชกชวนผอานใหคดเหนอยางตนหรอมฉะนนกพยายามกระตนผอานใหรสกฉงน อยากร มความรสกถกเถยง โตแยง ในเวลาเดยวกนกรสกสนกสนาน เพลดเพลนดวย นอกจากนน ลกษณะของบทความเคราะหยงมลกษณะสำาคญ (จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ, 2555, หนา 141) ดงน

1. ประเดนการนำาเสนอหรอเนอหา การเขยนบทวเคราะหตองนำาเสนอเรองทเปนสถานการณปจจบนและนาสนใจ หรออยในกระแสความนยมของคนอาน หากเปนการวเคราะหขาวกควรเปนกระแสขาวทกำาลงเกดขนในเวลานน คลายกบบทบรรณาธการแตบทบรรณาธการมงเนนประเดนเหตการณหรอสถานการณทสอดคลองกบพาดหวขาวหลกของหนงสอพมพในวนนน

นอกจากนนบทวเคราะหควรนำาเสนอความคดเหนในประเดนเดยว การมประเดนสำาคญหลายเรองทำาใหผอานสบสน และหากเรยงลำาดบความคดไมดพอ ผเขยนจะประสบปญหาการเขยนวกวน ดงนนการเสนอบทวเคราะหหรอบทวจารณทดไมจำาเปนตองยาว แต

256

ควรมแนวคดหลกในเรองทตองการวเคราะหเพยงเรองเดยว โดยอาจมเรองปลกยอยทเกยวของเสรมเขามาเพอใหการวเคราะหวจารณนนสมบรณ

2. การใชขอมลหลกฐานประกอบ การเสนอความคดเหนในบทวเคราะหและบทวจารณจะมรายละเอยดของขอมลขอเทจจรงหรอหลกฐานประกอบการแสดงความคดเหนของผเขยน ซงตางจากบทบรรณาธการทมรายละเอยดขาวบางประเดนทไดนำาเสนอในหนาหนงสอพมพอยแลว ดงนน เมอตองเขยนบทวเคราะหขาวหรอสถานการณปจจบน ผเขยนจงตองมขอมลหรอสมภาษณบคคลทเกยวของมาประกอบ เพอใหงานเขยนของตนมนำาหนกนาเชอถอ ไมใชวเคราะหวจารณอยางเลอนลอย โดยใชอารมณของผเขยนเปนทตงฝายเดยว

3. ลลาการใชภาษา ผเขยนจะมทวงทำานองการเขยนแตกตางกนออกไป ขนอยกบกลวธในการนำาเสนอ การดำาเนนเรอง และการใชภาษา หากผเขยนสามารถเลอกลลาการเขยนทเหมาะสมและมลกษณะเฉพาะตวใหสอดคลองกบเรองราวทตองการวเคราะหหรอวจารณแลว กจะทำาใหบทวเคราะหของตนนาสนใจและนาตดตาม ดงนนลลาการเขยนและการใชภาษาในบทวเคราะหจงมหลากหลายตงแตระดบการใชภาษาทเปนทางการ กงทางการไปจนถงระดบภาษาสนทนาทผเขยนบทความตองการพดคยกบผอานโดยตรง

257

รปท 7.1 บทวเคราะหมกนำาเสนอสถานการณปจจบนทอยในกระแสนยมของคนอาน โดยมรายละเอยดขอเทจจรงประกอบการแสดงความคดเหนของผเขยน

ทมา : กองบรรณาธการ, (2560, 7 –13 เมษายน). วดใจ...‘บกต ใช ม’ .44 ตงผเกษยณนงอธการฯ. นตยสารมตชนรายสปดาห. หนา 36.กลาวโดยสรป บทวเคราะหมลกษณะสำาคญคอ การนำาเสนอ

หรอเนอหาเปนประเดนเรองทเปนสถานการณปจจบนและนาสนใจ หรออยในกระแสความนยมของคนอาน มการเสนอความคดเหนประกอบกบมรายละเอยดของขอมลขอเทจจรงหรอหลกฐาน

258

ประกอบการแสดงความคดเหนของผเขยน และผเขยนจะมลลาความสามารถโดยการเลอกลลาการเขยนทเหมาะสมและมลกษณะเฉพาะตวใหสอดคลองกบเรองราวทตองการวเคราะหหรอวจารณ

7.4 วตถประสงคของบทวเคราะห

บทวเคราะหทผเขยนไดนำาเสนอสผอานกเพอตองการใหความคดเหน การใหความร และการใหขอเสนอแนะแนวทางแกไขเปนประการหลก แตเมอสรปวตถประสงคของบทวเคราะหจงสามารถสรปไดดงน

1.เพออธบายความ ผเขยนบทวเคราะหตองคำานงถงวาเขยนอยางไรเพอใหผอานหรอผเกยวของไดทราบความเปนมาและความเปนไปดวยการวเคราะหใหเหนสวนประกอบ ความสมพนธ หรอการแสดงความคดเหนในเชงคาดการณผลทจะไดเกดขนในวนขางหนาโดยจะตองอาศยกรอบความคดทเปนหลกการหรอทฤษฎและขอมลมาอธบายหรอนำาเสนออยางมเหตผล

2. เพอการยกระดบความรของผอาน การเขยนบทวเคราะห ผเขยนจะตองมพนความรในเรองทจะทำาการวเคราะหเปนอยางด เพอสามารถอธบายรายละเอยดความเปนมา การวเคราะหขอมล และแสดงความคดเหนเพอนำามาประกอบกบเหตผลในการคาดการณของสถานการณตาง ๆ ดงนนจงอาจกลาวไดวาบทวเคราะหมสวนสำาคญอยางยงในการยกระดบความรใหกบผอานเปนอยางมาก ทชวยใหผอานไดเขาใจถงภมหลงและการคลคลายของปญหาอนจะเกดขนพรอมทงไดรบทราบขอเสนอแนะ แนวทางแกไขตามทผวเคราะหไดนำาเสนอไว

259

รปท 7.2 บทวเคราะหชวยยกระดบความรใหกบผอาน มการวเคราะหขอมลคาดการณผลทจะไดเกดขนในวนขางหนาอยางมเหตผล

ทมา : หมดเหลก. (2560, 5 กรกฎาคม). ไขไกไทยไปเกาหล. หนงสอพมพไทยรฐ.หนา 6

3. เพอเปนแหลงกลางในการใหความเหน เปนขอดของบทวเคราะหตรงทผเขยนบทวเคราะหอาจเปนบคคลในกองบรรณาธการหรอจากบคคลภายนอกทมความสามารถในการมองประเดนปญหา และความรเรองทจะทำาการวเคราะหเปนอยางด แลว

260

เขยนเสนอสผอานดวยเหตนบทวเคราะหจงเปรยบเสมอนสอกลางในการแสดงออกถงความคดเหน

4. เพอใหผอานเกดความคดสรางสรรคและเกดความตนตว นอกจากบทวเคราะหยงชวยใหผอานไดรบความรแลว ยงสงผลดใหผอานเกดความคดสรางสรรคบางประการทจะหาแนวทางวธ หรอแนวความคดทจะเออประโยชนตอตนเอง ตลอดจนการตดสนใจเรองใด ๆ กตามทรรศนะสวนตนตอเรองดงกลาว และทสำาคญบทวเคราะหบางเรองกสามารถสรางความตนตวใหเกดพฤตกรรมอยางใดอยางหนงได เชน การกระตน การปลกเรา การตอตาน การคลอยตาม เปนตน

กลาวโดยสรป บทวเคราะหมวตถประสงคทผเขยนไดนำาเสนอสผอานเพอตองการใหความคดเหน การใหความร และการใหขอเสนอแนะแนวทางแกไขเปนประการหลก โดยมวตถประสงคทสำาคญคอ เพออธบายความเพอการยกระดบความรของผอานเพอเปนแหลงกลางในการใหความเหน และเพอใหผอานเกดความคดสรางสรรคและเกดความตนตว

7.5 โครงสรางของบทวเคราะห

การนำาเสนอบทวเคราะหเปนงานททาทายความสามารถและความรอบรของผวเคราะหในทนขอประยกต เกณฑการเขยนความเรยงมาใชในการลำาดบและนำาเสนอ ทงน ผวเคราะหสามารถกำาหนดรปแบบในการนำาเสนอไดไมจำากด แลวแตตามรปแบบของแตละบคคล แตไมควรทจะลมองคประกอบสำาคญในการเขยนบทวเคราะห อนไดแก

ในการวเคราะหสถานการณทดตองรหลกการทจะทำาการวเคราะห ดงนนหวขอองคประกอบสำาคญของการวเคราะห

261

สถานการณ จงเปนแนวทางหนงทใชประกอบการวเคราะห โดยมความนาสนใจดงน

1. สวนหวเรอง (Title)สวนหวเรองเปนสวนทตองแจงใหผรบสารทราบวาจะวเคราะห

เรองอะไร ควรจะตรงประเดนและกระชบ2. สวนความนำา (Introduction)สวนนจะเปนการสรปสถานการณในเรองทเกดขนทงหมด ให

ผรบสารไดทราบถงความเปนมา เบองหนา เบองหลงทไดไปรวบรวมมา อยางเขาใจพอสงเขปกอนทจะตดตามรายละเอยดทงหมด

3.สวนเนอหา (Body)ในสวนนจะเปนการนำาเอาสถานการณนน ๆ มาทำาการวเคราะห

โดยแยกแยะ อธบายเหตการณในแตละสวน ชใหเหนความสำาคญ ความสมพนธ เงอนงำา ปญหา ผลกระทบทเกดจากเหตการณ ชใหเหนการขยายตวของเหตการณ หรอลดลงของเหตการณและสถานการณทเกดขนในปจจบนจะคลคลายไปอยางไร มากนอยเพยงไร หรอจะเลวรายมากนอยแคไหน

4. สวนสรป (Conclusion)สวนสรปจะเปนสวนทสรปแนวคดวเคราะหรวบยอด ซงการ

วเคราะหทสมบรณ ควรมการสรปเพอเปนการประมวลเรองทไดวเคราะหไว โดยการเนนประเดนทสำาคญอกครงหนง รวมทงการคาดคะเนสถานการณหรอแนวโนมในอนาคตวาจะเกดอะไรขน มผลกระทบทรนแรงมากนอยเพยงใด โดยการอางองจากสถานการณทเคยเกดขนในอดตและปจจบนตลอดจนขอมลทไดรวบรวมมา เพอสนบสนนการวเคราะหและใหผรบสารนำาไปขบคดพจารณาตอไป ทงนการสรปผลของนกวเคราะหไมใชเปนการตดสนวาสถานการณนน ๆ จะตรงตามทนกวเคราะหไดวเคราะหเสมอไป

262

อยางไรกตามนอกจากองคประกอบสำาคญของการวเคราะหสถานการณนแลว ยงมหลกเกณฑอกมากทใชเปนแนวทางในการวเคราะหเพอใหผลของการวเคราะหเปนไปอยางนาเชอถอและไดผลทถกตองมากทสด

7.6 องคประกอบของบทวเคราะห

หลกสำาคญในการเขยนบทวเคราะหตองเขาใจองคประกอบของบทวเคราะหอย 3 ประการ เพอเปนแนวทางใหบทวเคราะหทเขยนนนมความนาสนใจและมความถกตอง ซงประกอบดวย

1. กรอบหรอระบบความคด ทใชเพอเปนแนวทางในการพจารณาของผเขยน

2. ขอมลของเรองทใชประกอบในการพจารณาซงไดรวบรวมไวในระดบทพรอมจะทำาการวเคราะห เพอนำามาเปนขออางองและสนบสนนอยางมเหตผล

3. การคาดการณถงผลกระทบทจะเกดขนในวนขางหนา หรอการสรปและเสนอแนวทางหรอมาตรการทควรจะเปน’

บทวเคราะหจะมลกษณะทแตกตางจากบทความประเภทอน ๆ ดงน

1. ลกษณะบทวเคราะหขนาดสน โดยผเขยนจะเสนอแนวทางในการวเคราะหอยางกระชบ ไดใจความทชดเจน ซงขอมลทไดมานนจะตองมาทำาการยอยขอมล แลวจงจะวเคราะหออกมาเปนขอ ๆ ใหกระจาง ทงนผเขยนสามารถทจะเสนอทรรศนะของตนลงไปได

2. ลกษณะบทวเคราะหขนาดยาวเปนการเสนอบทวเคราะหทเอออำานวยประโยชนแกผอานดวยการเสนอภมหลง และขอมลเกยวกบสงคมรอบดาน โดยขอมลทไดมานนจะเปนเครองบงชวาม

263

ประเดนใดบางทยงเปนปญหาอย ทงนยงมลกษณะตแผปญหา พรอมเปดโอกาสใหประชาชนไดรวมแสดงความคดเหนตอปญหานนตามบทวเคราะหทผเขยนบทวเคราะหไดนำาเสนอ

การเขยนบทวเคราะหทดจะใชหลกวชาการเปนกรอบการเสนอเนอหา และการแสดงความคดเหน และการเลอกสรรสงทเกดขนในปจจบนในดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง และศลปวฒนธรรม และมกลวธอธบายดวยการนำาเสนอขอมล สถตตาง ๆ ในรปแบบของตาราง แผนภม แผนผง ฯลฯ (ธดา โมสกรตน,2553, หนา 113)

7.7 กระบวนการของการเขยนบทวเคราะห

7.7.1 เนอหาของบทวเคราะห

การเขยนบทวเคราะหสถานการณควรมเนอหาในบทวเคราะหในประเดนเหลาน ไดแก

1. อดตของบคคลและเหตการณทมผลตอเนองถงปจจบนในขอนเราจำาเปนตองรอดตของสถานการณทเกดขน วากอนหนานมความเปนมาอยางไรบาง ไมวาจะเปนอดตของบคคลหรออดตของเหตการณ

ตวอยางอดตของบคคล - เรองความขดแยงระหวางนายทกษณ ชนวตร กบ นายสนธ ลมทองกล แกนนำากลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย

อดตของเหตการณ - เหตการณขอพพาทชายแดนไทย - กมพชา หลงยเนสโกประกาศใหปราสาทเขาพระวหารเปนมรดกโลก สง

264

ผลใหเกดคประเทศไทยยนคำารองตอศาลโลก เพอกำาหนดแนวเขตปกปนดนแดน

โดยสรปแลวตองอาศยหลกทวารอดตทำาใหรปจจบนและรอนาคต จะรวาบคคลผนนเหตการณนนทำาไมจงเปนเชนนน เพราะอดตมสวนกำาหนดความเปนไปของสถานการณทจะเกดในอนาคตขางหนา เพราะถาเราไมรอดตของสถานการณทเราจะทำาการวเคราะหแลวกไมสามารถมความรใดทจะทราบถงสงทจะเกดขนในปจจบนและอนาคตได

2. ตองรเบองหลงบคคลหรอเหตการณโดยละเอยดนอกจากรอดตแลวยงไมถอวาเปนการเพยงพอแตตองรอยางละเอยดเจาะลก ดงนนขนนตองใชความพยายามอยางมากในการรวบรวมขอมลใหไดมากทสดของเรองทจะทำาการวเคราะห ทงนควรจะตดตามขาวสารตาง ๆ จากทก ๆ สงหรอการพดคยแลกเปลยนทศนคตกบบคคลอน อยางไรกตามมขอคดประการหนงทนาสนใจคอ ขาวเรองหนงอาจมผลสอดคลองกบอกขาวหนง อยางทกลาวไววาควรจะตดตามขาวสารใหมากทสด ดวยเหตนจงจะไดชอวารอยางละเอยด โดยหวขอนทระบวาตองรเบองหลงบคคลหรอเหตการณ นนหมายถงวา สถานการณทกสถานการณยอมมเบองหลงทเงอนงำาหรอนาสนใจแอบแฝงอย แตอยทวาผวเคราะหสามารถมองเหนหรอไม

ตวอยางเบองหลงบคคล กรณการรายงานขาว หจก– .คอนเทมโพราร คอนสตรคชนและบรษท พ-ไรทแอนดบรส จำากด ชนะการประกวดราคาจางกอสรางอาคาร ของกองพนทหารราบท 2 กรมทหารราบท 14 ภายใตสงกดกองทพภาคท 3 ปงบประมาณ 2562 ดวยวงเงน 11,860,600 บาท ทำาใหมการสบขอมลเบองหลง พบวา บรษทคอนเทมโพรารฯ มนายปฐมพล จนทรโอชา เปนหนสวน

265

ขณะทบรษทพ- ไรท แอนดบรส มชอ นายนายปฏพทธ จนทรโอชา เปนกรรมการบรษท โดยทง 2 คนเปน บตรชายของ พล.อ.ปรชา จนทรโอชา อดตปลดกระทรวงกลาโหม ซง พล.อปรชา เปน นองชายของพล.อ.ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร และหวหนา คสช. โดยเปนทสงสยของสงคมถงความสมพนธสวนตว และเรองผลประโยชนทบซอน เปนตน

3. เบองหลงของเหตการณหรอของบคคลตองมพยานหลกฐานและมเหตผลเปนวทยาศาสตรเพอใชยนยนในการวเคราะห ทกเหตการณทเกดขนยอมมสาเหตของปญหาทงสนวาเกดมาจากอะไร แตมอกประการหนงทเกยวของดวยและถอวาเปนสวนสำาคญทมผลตอการคลคลายปญหานนกคอ พยานหลกฐานซงพยานหลกฐานทวาน อาจไดแกบคคลทมสวนเกยวของในเหตการณวตถหรอสงของหรอแมแตเอกสารสำาคญตาง ๆ เปนตน

นอกจากนการวเคราะหสถานการณยงจำาเปนตองใชเหตผลทางวทยาศาสตรประกอบการวเคราะหดวย เพอใชยนยนถงผลทจะพสจนวาเปนจรงหรอไมหรอหาคำาตอบทแทจรงและขอสรปของสงตาง ๆ ทเกดขน อาท เมอเราเหนทองฟามดครมกสนนษฐานไดวาอกสกพกฝนจะตก

4. สามารถเชอมอดตและปจจบน คาดการณผลทเกดขนในปจจบนของการกระทำาใด ๆ ไดการวเคราะหสถานการณนน ผวเคราะหจะตองรรายละเอยดของสงทเกดขนตงแตสมยอดตวามความเปนมาอยางไร ซงจะทำาใหเขาใจสงทเกดขนในปจจบนมากยงขนและเมอรอดตรปจจบนกจะชวยใหการวเคราะหสถานการณเปนไปอยางงายดาย แตถาไมตดตามขาว ไมรอดต ไมรปจจบน กเปนการยากทจะทำาการวเคราะหตอไปได

5. การคาดผลทจะเกดในอนาคตจำาเปนอยางยงทนกวเคราะหตองลวงรสงทจะเกดขนในอนาคตใหได สามารถคาดการณ

266

ลวงหนา ซงอาจจะเกดจากการเปนนกตดตามเหตการณ นกจดบนทก นกเกบรวบรวมขอมล จมกไวตอเหตการณรอบขางและความชำานาญในการวเคราะห หรอม ตาทสาม แตทสำาคญสดคอ ตองร“ ”อดต รปจจบน จงจะรอนาคตได

7.7.2 แนวทางการเขยนบทวเคราะห

สงดงกลาวขางตนจงเปนแนวทางในการพจารณาและใครครวญของผเขยนบทวเคราะหทจะเขาใจถงปญหาและแนวทางแกไขตามแนวความคดและขอมลทมอย เทานยงไมพอ ผเขยนจะตองมการศกษาและตดตามสถานการณดงกลาวอยางตอเนอง เพอใหการวเคราะหเปนไปตามหลกและเหตผลทนาเชอถอ แตทงนสงสำาคญทผเขยนตองคำานงถงกคอหลกการเขยนบทวเคราะห ซงจะเปนแนวทางในการเขยนบทวเคราะหไดอยางถกตองโดย (พรสทธ พฒธนานรกษ, 2534, หนา 522-524) ไดรวบรวมไวดงน

1. ความสามารถในการสงเกตขอเทจจรง การเขยนบทวเคราะหผเขยนจะตองมความชางสงเกตในการเลอกประเดนทจะนำามาเขยนเปนบทวเคราะห ซงการสงเกตขอเทจจรงทวไปนอกจากจะตองหมนตดตามเรองราวและศกษาหาความรในศาสตรทเกยวของแลว สงทตองคำานงเพมเตมกคอ

1.1 ตองตระหนกวาอะไรคอปญหา การกำาหนดวาอะไรคอปญหาหรอปญหานน

กอใหเกดอะไรขนบาง นนกคอประเดนทจะตองทำาการวเคราะห เชน สถานการณนนเกดปญหาอะไรเกดกบใคร ทไหน รนแรงมากนอยเพยงใด คาดการณถงแนวโนมวาปญหานนจะเกดผลกระทบอยางไรในวนขางหนา

267

1.1 กำาหนดขอบเขตของปญหา เมอมประเดนปญหาทจะนำาไปสการเขยน จะตอง

กำาหนดขอบเขตของปญหาควบคกนไปดวย ทงนเพราะการเขยนบทวเคราะหมขอจำากดอยหลายประการ เชน ขอจำากดทางดานขอมล ขอจำากดทางดานเงอนเวลา และขอจำากดอนเนองมาจากพนฐานความรของผเขยนและผอาน ทงนการกำาหนดประเดนหรอขอบเขตของปญหาจะมความสำาคญอยางยงตอการเขยนบทวเคราะห ซงชวยมใหเขยนแบบนำาทวมทงจนไมสามารถเขาสประเดนสำาคญของสถานการณทจะทำาการวเคราะห

2. การมความรอบร ผเขยนบทวเคราะหจะตองเปนผทมความรอบรในเรองทจะศกษาวเคราะหอยางลกซง ละเอยด เพราะการทมความรอบรในเรองทวเคราะหจะสงผลใหบทวเคราะหมนำาหนก และความนาเชอถอ ทงนบทวเคราะหผเขยนจะตองวเคราะหอยางมเหตและผลบนพนฐานแหงความถกตอง โดยความรอบรดงกลาวจดเปนกรอบหรอระบบความคดพนฐานสำาคญของการวเคราะหทสำาคญไดแก

2.1 ความรอบรในศาสตรของเรองทจะวเคราะห การเขยนบทวเคราะหในศาสตรใดกตาม ผเขยนจะตองมความเขาใจอยบนพนฐานของหลกการหรอทฤษฎใดทฤษฎหนงในศาสตรของเรองราวทจะวเคราะห ดวยเหตนผเขยนบทวเคราะหจงควรพยายามและหมนศกษาหาความรในศาสตรนน เพอใชเปนแนวทางการพจารณาประเดนปญหาของการเขยนบทวเคราะหทด

2.2 ความรอบรในเรองราวทจะวเคราะห ผเขยนตองตดตามและหมนศกษาเรองราวนนวามความเปนมาอยางไร เพอเปนการชใหเหนถงววฒนาการของปญหาทจะวเคราะห ดงนน การตรวจสอบและตดตามภมหลงของเรองราวนนจงมความจำาเปนอยางยงตอการเขยนบทวเคราะห

268

3. การกำาหนดสมมตฐาน การเขยนบทวเคราะหนนมจดมงหมายเพอแสวงหาคำาตอบทคาดวาจะเปน ซงคำาตอบดงกลาวนนควรจะเปนอยางไร ควรทจะไดกำาหนดสมมตฐานอนเปนขอทคาดวาจะคนพบไวลวงหนา การกำาหนดสมมตฐานทดควรประกอบดวย

3.1 การระบความแจมชดและความสำาคญของปญหา มความสำาคญเพอใหผอานมความเขาใจและเหนความสำาคญของประเดนปญหาทนำามาเขยนบทวเคราะหนน

3.2 การกำาหนดขอมงหมายของการแสวงหาคำาตอบ โดยคำาตอบทผอานไดรบนนมจดมงหมายอยางไร

3.3 การคาดการณหรอการทำานายขอคนพบทควรจะเปนไปได ลกษณะเดนททำาใหบทวเคราะหมความแตกตางจากบทความประเภทอน คอ การทผเขยนบทวเคราะหสามารถทจะคาดคะเนหรอทำานายแนวโนมความเปนไปของเหตการณได และสงทไดจากการคาดคะเนกมใชผลสรปทแนนอนเสมอไป จนกวามการตรวจสอบหรอรอการพสจนทเหนผล

4. การทดสอบสมมตฐาน ขนตอนนจดเปนขนตอนสำาคญทเปนหวใจของบทวเคราะหซงประกอบดวย

4.1 การเกบรวบรวมขอมล ขอมลเปนสงสำาคญในการวเคราะห สงผลให การวเคราะหม ภววสย “ ” (objective) หาไดเขยนขนโดยความรสกสวนตวทเรยกวา อตวสย “ ” (subjective) ดงนนการเกบรวบรวมขอมลทดโดยมความครบถวนเปนระบบและระเบยบ จะชวยทำาใหบทวเคราะหทเขยนขนนนเปนขอเขยนทดดวยเชนกน

4.2 การวเคราะหขอมล เปนขนตอนของการพจารณาขอมลทเกบรวบรวมได นนโดยอาศยภมความรหรอกรอบความคดเปนแนวทาง ทงนเพอจดมงหมายในการพจารณาวเคราะหสวนประกอบ ความสมพนธหรอหลกการจดดำาเนนงานวาเปนอยางไร

269

4.3 การตความขอมล เมอไดพจารณาวเคราะหขอมลแลวจำาเปนจะตองตความของขอมลวามความหมายอยางไร เพอใหผอานไดมความรและความเขาใจในเรองดงกลาว

4.4 การนำาเสนอขอมล จดเปนขนของการเขยนเพอการนำาเสนอผอาน ผเขยนบทวเคราะหจะตองเขยนอยางเปนขนตอนและสมเหตผล โดยอาจแจงแหลงทมาของขอมลเพอใหมความหนกแนนยงขน การเขยนจะตองมความแจมชด กะทดรด ไมวกวนหรอกำากวมมความเปนรปธรรมและเตมไปดวยความมชวตชวาทสรางสรรค

4.5 การลงขอสรป บทวเคราะหทดและมความสมบรณนนจะตองมขอสรปซงขอสรปเนนอาจเปนการกลาวสรปเรองราวหรอเปนการสรปใหผอานขบคดตอกได รวมทงอาจมขอเสนอแนะใหผอานหรอผเกยวของนำาไปพจารณาภายหลงจากการอานบทวเคราะหไปแลวเชนกนได

7.7.3 การเขยนบทวเคราะหทมประสทธภาพ

พรสทธ พฒธนานรกษ (2534, หนา 525-526) ระบวาบทวเคราะหทเขยนขนนนทำาขนเพอการแสวงหาความจรงของเรองราวหรอเหตการณทเกดขนวาควรจะเปนอยางไร อนเปนวธการคนหาความจรงอยางหนง ซงการแสวงหาขอเทจจรงของมนษยมหลายวธไดแก

1. โดยการเชอตามธรรมเนยมประเพณทบอกเลากนตอ ๆ มา มกจะขาดการตรวจสอบจงจดเปนเพยงความเชอทคดวาเปนความจรง การเขยนบทวเคราะหในลกษณะนมความนาเชอถอตำากวาการเขยนบทวเคราะหในลกษณะอน

270

2. โดยการบอกเลาของผรหรอผมอำานาจโดยปกตมนษยมกอาศยคำากลาวอางนมาตดสนอยเสมอ โดยคดเอาวาเปนความจรง ผเขยนบทวเคราะหจำานวนไมนอยใชวธการน แตยงจดวาเปนบทวเคราะหทขาดความนาเชอถออยพอสมควร

3. โดยประสบการณสวนตวซงอาจมาจากความบงเอญ หรอการลองถกลองผดแลวสรปเอาวาเปนความจรง การดวนสรปหรอการเอาประสบการณเฉพาะตนเปนทตงในการเขยนบทวเคราะหจะขาดสงทเปนภววสย มกจะโนมเอยงไปในลกษณะคาดคดเอาเอง

4. โดยการหยงเหนถงความจรง (intuition)เปนการคาดเดาวานาจะเปนความจรงถงแมวาวธการนจะมการใครครวญทบทวนกอนการเขยนบทวเคราะหอยบางกตาม แตกจดอยในลกษณะอตวสย ขาดการตรวจสอบ

5. โดยการใชความรสกสวนตว (subjectivism)เปนการอาศยความรสกนกคดของตนพจารณาวาเปนความจรง ซงคลายคลงกบวธท 3 และ 4 กลาวคอเปนลกษณะอตวสยเชนกน

6. โดยการใชหลกเหตผลเชงตรรกศาสตร (logic)เปนการใชหลกตรรกศาสตรมาอธบายความจรง ซงวธนถงแมจะมลกษณะการคนหาขอเทจจรงทเปนเหตผล แตกเปนเหตผลทางตรรกศาสตรเทานน ซงอาจแยงกบหลกของขอเทจจรง

7. โดยวธการสบสวนทางวทยาศาสตร (scientific inquiry)เปนการคนหาความจรงทมระบบทนาเชอถอได ซงมแบบแผนและวธการทสากลยอมรบ และสามารถทำาการทบทวนตรวจสอบผลได

พศษฐ ชวาลาธวช (ม.ป.ป., เอกสารประกอบการสอนวชา วส.319.) ระบถงวธคดและวธการวเคราะห เพอใหการเขยนบทวเคราะหมประสทธภาพ ดงน

271

1. ศกษาขาวและสรปขอเทจจรงหรอเหตการณทเกดขนในแตละวนเปนประเดน ๆ ไปสำาหรบใชเปนวตถดบเรยบเรยงเขยนขนมาใหมลกษณะของเนอหาทเปนการอธบายขยายความหรอขอถกเถยงอยางพนจพเคราะหใหด (ทอาจหาขอยตไมไดขณะนน) และในทสดนำาไปสการวเคราะหเนอหาอยางสมเหตผลใหกระจางในประเดนทกำาลงอยในความนาสนใจหรอตองการคำาตอบในประเดนสำาคญ ๆ

2. บางครงอาจหาคำาอธบายเพอใหความรหรอไขขอของใจใหเรองบางเรองทเขาใจคอนขางจะยากใหกระจาง อาจเปนเรองเฉพาะ ๆ ดานไป เชน การเงนการธนาคาร หน เศรษฐกจ กฎหมาย วธการทตองพงพงการคนควา การใชระบบขอมล ความยงยากของขอนอาจหมายถงการตรวจสอบสบหาขอมลจากแหลงขาวหรอแหลงขอมล เชน รายการหรอบนทกการประชมสญญาตาง ๆนอกจากทำาความกระจางใหเกดขนในบางประเดนของขาว อาจเสรมใหประเดนขาวทกำาลงถกเถยงกนอยมนำาหนกเชอถอได

3. จบความคดเหนหรอบทบาทการเคลอนไหวทนาสนใจเกยวกบประเดนของเรองนนโดยเฉพาะความคดของบคคลสำาคญ ๆหรอของกลม หรอของผนำา (อาจเกยวของกบขาวโดยตรงหรอไมกตามท) และนำาความคดนน ๆ มาอธบายเสยใหม (แตคงไวซงความหมายเดม) เพอใหผอานไดตดสนใจอยางเสร ใหยดหลกความแตกตางหรอความหลากหลาย แตคงไวซงความสมดล และยตธรรม หรอคงไวซงสาระสำาคญของความคดนน ๆ กไดตามความเหมาะสม

4. จบตาดทศทางขาว อาจถกกำาหนดใหเกดสถานการณใหมเพอเบยงเบนจากเรองเดมตลอดจนการศกษาทมาของขาวใหด ถานำามาอธบายในบทวเคราะหได จงอธบายทนท (วาจะเกดอะไรขน)

5. กำาหนดเคาโครงเรองกอนลงมอเขยนบทวเคราะห โดยทบทวนประเดนของขาวแตละวนทมความตอเนองสมพนธกน มอง

272

ภาพรวมของเนอหาทงหมด วางเคาโครงเพอกำาหนดทศทางของเรองใหสอดคลองกน

7.7.4 ลกษณะของบทวเคราะหทด

บทวเคราะหทดวาจะสงผลใหขอมลมความนาเชอถอและเทยงตรง มผลตอการตดสนใจของประชาชนอยางมาก โดยทวไปแลวบทวเคราะหทดจะตองประกอบดวยปจจย (พศษฐ ชวาลาธวช (ม.ป.ป., เอกสารประกอบการสอนวชา วส.319.) ระบถงดงตอไปน

1. การเลอกขาว ขาวทมคณคา (News Value)(ประเภทใดกได)

1.1 ใหมสดทนเหตการณ1.2 มความนาสนใจ1.3 เปนขาวทมคณคาตอประชาชน1.4 เปนขาวทมความสำาคญและกอผลกระทบตอสงคม

2. อธบายเรองราวเหตการณ ขอเทจจรง ความคดเหนอยางมระบบ มการพจารณาอยางรอบคอบ (objectivity) เอาจรงเอาจงและมศลธรรม ความจรงทแทจรง “ ” (objectivity) ม 5 ลกษณะคอ

2.1 ความไมเปนฝกเปนฝาย (Impartiality) หรอความไมลำาเอยง

2.2 ความปราศจากขอขดแยงทางผลประโยชน (Absence of Conflict of Interest)

2.3 การไมปดโอกาสของการปฏเสธ (Opportunity of Denial)

2.4 การละเวนเสยจากความลำาเอยงตอผใกลชด (Avoidance of Cronyism)

273

2.5 การละเวนเสยจากความเคยดแคนพยาบาท (Avoidance of Vengeance)

3. แสดงจดยนการแสดงจดยน คอ บทบาททเปนประหนงสถาบนสาธารณะ (Quasi public institution) ใหเหมาะสมกบบทบาท อาชวปฏญาณ “ ” (profession)ซงบทบาทเกยวกบสาธารณมตแบงออกเปน 3 ประเภท ดงน

3.1 บทบาทในการแสดงสาธารณมตออกไปในกรณทสาธารณมตปรากฏขนแลว (Expressing Public Opinion)

3.2 บทบาทในการชนำาสาธารณมต (Guiding Public Opinion)

3.3 บทบาทในการสรางสรรคสาธารณมต (Creating Public Opinion)

4. อธบายแนวโนมของสถานการณเหตการณ ขอเทจจรงในปจจบนและประเมนดวาประเดนของสถานการณหรอเรองราวเหลานนอาจมผลกระทบตอสงคมไทยหรอไม อยางไร โดยแนวโนมของสถานการณแบงไดดงน

4.1 การเมองการปกครอง4.2 เศรษฐกจ4.3 ตลาดหน4.4 คาครองชพ4.5 การศกษา

7.7.5 วธการคดวเคราะหสถานการณ

การทจะวเคราะหอยางไรไมใหเกดความผดพลาดหรอผดพลาดนอยทสด ผวเคราะหตองทำาความเขาใจ ดงตอไปน

1. การทำาความเขาใจสถานการณประเภทตาง ๆ จะคลายกบการจำาแนกสายขาวดงน

274

1.1 สถานการณทางการเมอง การเมองเปนสถานการณทสอมวลชนทำาการวเคราะหมากทสด บทวเคราะหทางการเมองทมมากน ยอมสะทอนใหเหนวา การเมองมความเคลอนไหว การเปลยนแปลงและมปญหาทรนแรงอาจสงผลกระทบไปทก ๆ ระบบ ไมวาการสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ สงคม เปนตน อยางไรกตาม การวเคราะหสถานการณทางการเมอง ผวเคราะหตองมพนความรดานรฐศาสตร อาท การปกครอง กจกรรมทางการเมอง นโยบายของรฐฯลฯ ทงในและตางประเทศเพราะจะชวยใหการวเคราะหมความเทยงตรงมากทสด ทงนสถานการณทางการเมอง ยงเปนตวบงชใหเหนถงเสถยรภาพความมนคงของพรรครวมรฐบาล พรรคฝายคานและการเมองไทย เปนตน

1.2 สถานการณทางเศรษฐกจ ผวเคราะหตองมความรและตดตามสถานการณทางเศรษฐกจอยางเปนประจำาเชน มการเรยนรระบบเศรษฐกจ สงคมธรกจ รายไดประชาชาต สภาพการครองชพ ภาวะการเงน การคลง การธนาคาร อตราการแลกเปลยนเงนตรา ปญหาเศรษฐกจ ความเปลยนแปลง ความเคลอนไหวนโยบายและผลกระทบทางเศรษฐกจทงภายในและนอกประเทศ

1.3 สถานการณในแวดวงการศกษาผวเคราะหจำาเปนตองศกษาและมความรเกยวกบระบบการศกษา นโยบายการศกษา รปแบบการศกษา บคลากรทางการศกษา การกระจายการศกษา งบประมาณทางการศกษา อปกรณทางการศกษา ตลอดจนปญหาและวทยาการนวตกรรมใหม ๆ ทเออผลตอการศกษา ซงทงหมดนจะชวยใหการวเคราะหเปนไปไดอยางงายดายยงขน

1.4 สถานการณในทางสงคมสงคมทกวนนมปญหามากมาย ดงนนการวเคราะหสถานการณทางสงคมจงเปนเรองทกวางมาก โดยพนฐานของการวเคราะหสถานการณทางสงคม จะ

275

ตองเขาใจถงโครงสรางทางสงคม วฒนธรรม วถชวต คานยม ประเพณ ความเชอฯลฯ เปนสวนประกอบของการวเคราะห

2.หาแกนของเนอหาเมอไดประเดนทจะทำาการวเคราะห ผวเคราะหตองสามารถถอดรหสสาระสำาคญของประเดนออกมาใหได

3. รวบรวมขอมลทเกยวของและกำาหนดโครงรางและวตถประสงคในการวเคราะหการวเคราะหทสำาคญจะตองรวบรวมขอมลอยางละเอยดเพราะจะชวยเสรมใหการวเคราะหมนำาหนกยงขนและขอมลจะชวยใหกำาหนดหวขอยอยทจะเสนอในเนอหาของการวเคราะห

4. การกำาหนดสมมตฐานในการกำาหนดสมมตฐานโดยทวไป มดงน

4.1 แสวงหาคำาตอบในประเดนปญหาทกำาลงทำาการวเคราะห

4.2 การระบความแจมชดและความสำาคญของปญหา เพอใหผรบสารมความเขาใจและเหนความสำาคญของประเดนทเรานำามาวเคราะห

4.3 กำาหนดจดมงหมายของการแสวงหาคำาตอบ ทงนการวเคราะหสถานการณมจดประสงค คอ การแสวงหาคำาตอบทชดเจนจากสถานการณนน ๆ ซงคำาตอบทผรบสารจะไดรบนน มจดมงหมายอยางไร เชน ตองการใหรวมกนแกไขปญหาหรอกลาเผชญปญหา

4.4 การคาดคะเนสถานการณภายหลงการวเคราะหนน ตองแสดงใหผรบสารเหนวาเปนเพยงการคาดคะเนในความนาจะเปนไปได มใชจะเปนบทสรปของสงทจะเกดขนจรงในอนาคต

ดวยหลกการวเคราะหทไดกลาวมาขางตนน จะเปนแนวทางหนงทชวยใหการวเคราะหมความนาเชอถอในระดบหนง แตทงนผ

276

วเคราะหจะตองเขาใจถงรายละเอยดของสถานการณทเกดขนดวย เพอมใหการวเคราะหมความผดพลาด

7.7.6 ขอพงปฏบตในการเขยนบทวเคราะห

การเขยนบทวเคราะหอยางมประสทธภาพ นอกจากการเขยนดวยวธทางวทยาศาสตรแลว ยงมขอพงปฏบตอนททำาใหงานเขยนบทวเคราะหมประสทธภาพ ซงไดแก

1.หมนตดตามความกาวหนาทางวทยาศาสตรหรอวทยาการตาง ๆ โดยวธดงกลาวนเพอใหทราบวาหลกการหรอทฤษฎตาง ๆ ทจะนำามาใชเปนกรอบความคดหรอพนฐานของความรในการวเคราะหไดกาวหนาพฒนาไปอยางไร เพราะจะไดนำาไปเปนแนวทางของการวเคราะหทเหมาะสมกบกาลสมย

2. หมนตดตามเรองราวหรอเหตการณตาง ๆ ประจำาวนการเขยนบทวจารณ ผวจารณตองพยายามเกบรวมรวมขอมลใหเปนระบบระเบยบ เพราะการเขยนบทวเคราะหจำาเปนตองอาศยขอมลมาใชประกอบการพจารณา โดยเฉพาะการมขอมลทครบถวนและทนสมย

3. ตองเขยนดวยความเทยงธรรมและซอตรงตอหลกการและขอมลไมเขยนบทวเคราะหโดยการนำาเอาความรสกสวนตว (เขาแทรก) หลกเลยงความเปนฝกเปนฝาย ละจากความพยาบาทและการกอใหเกดปญหาทางกฎหมาย (คอการหมนประมาทหรอการละเมดสทธผอน)

4. ลลาการเขยนตองเหมาะสมกบกลมเปาหมายโดยมความสามารถในการเขยนเปนอยางดและเขาใจในกลมผอานเปาหมายวาควรใชลลาหรอภาษาเขยนอยางไร จงจะเหมาะสม เชน

4.1 สน กะทดรด กนใจ4.2 ตรงประเดนเปนเอกภาพ

277

4.3 สามารถเสนอขอเทจจรงไดถกตอง ครบถวน4.4 ความเปนกลาง4.5 วนจฉยปญหาโดยวางอยบนพนฐานของขอเทจ

จรง4.6 ทนเหตการณและเขาจดความสนใจของผอาน4.7 มความสามารถในการสอสารเปนอยางด4.8 มความคดสรางสรรค4.9 มแนวทางชดเจน4.10 เปนประโยชนตอสวนรวม

7.7.7 ทกษะการนำาเสนอเนอหาทจะทำาการวเคราะห

การวางแผนนำาเสนอเนอหาเพอการวเคราะหสถานการณ ผวเคราะหตองคำานงถงทกษะดงตอไปน

1. วเคราะหผดผฟงการวเคราะหผดผฟงเปการดความตองการ คานยม พนฐานระดบความร ความเขาใจของผรบสารในเรองราวตาง ๆ

2. กำาหนดจดมงหมายการกำาหนดจดมงหมายตองการทำาเพออะไร มเวลาสำาหรบการเสนอเทาใด จำากดเนอหาใหอยในกรอบเวลาทใชในการเสนอเนอหา ไดแก

2.1 พนท2.2 เวลา

3. บอกผรบสารวาจะไดอะไรจากการเสนอถาบอกไมไดวาผรบสารจะไดอะไรกไมควรจะมการนำาเสนอ

278

4. กำาหนดประเดนสำาคญ ๆการกำาหนดประเดนสำาคญ ๆ ทจะพดหรอถายทอดดวยวธการใดกตาม (ประมาณ 5 – 9 ประเดน)

5. กำาหนดประเดนรองและรายละเอยดสนบสนน6. กำาหนดขนตอนการเสนอโดยทวไปการกำาหนดขนตอน

การเสนอ มดงน6.1 เกรนนำา6.2 เสนอ6.3 ทบทวน

7.7.8 การเขยนขาวเชงวเคราะห

กระบวนการการวเคราะหจะเสรจสมบรณไดนน ตองประกอบดวยทงภาคทฤษฎและปฏบตนนคอ เมอเราวเคราะหสถานการณออกมาอยางเปนระบบแลวกตองเผยแพรสสาธารณชนไมวาจะถายทอดผานสอใดกตามกตองผานขนตอนการเขยนทงสน โดยทวไปการเขยนขาวเชงวเคราะหมแนวทางดงน

1. การจดลำาดบกอน หลงของขอมลขาว–2. การจบประเดนทจะยกมาวเคราะห3. การสอดแทรกความคดเหนและการคาดการณในการ

วเคราะห4. การใชภาษากระชบ รดกม และเราใจ5. การอางองประวตศาสตร เหตการณในอดต สภาษต

ปรชญา คตธรรม และคำาคม6. ไมควรใชคำาผกมดตวเองจนทำาใหเกดการสะดดไมสามารถ

หาเหตผล คตธรรม หรอคำาคมใด ๆ มาสนบสนนไดและตองทำาใหผอานเหนภาพพจนอยางเปนจรงเปนจงแมแตในการคาดคะเน

279

7. ตองอธบายขาวใหแจมแจง เพอรองรบการแสดงความคดเหน

อยางไรกตามขาวเชงวเคราะหเปนการเสนอขาวอกรปแบบหนง เปนการอธบายหรอตความขอสงสยแงมมตาง ๆ ทบางคนอาจมองไมเหน การเสนอขาวเชงวเคราะหไมเชงชชดวาตองเปนอยางนนอยางน แตเปนการเสนอใหร เขาใจและคดในเชงเปนไปได โดยอาศยเหตการณแวดลอมพนฐานของเหตการณและจดยตของขาว

นอกจากขอมลพนฐานในเหตการณแลวยงตองแทรกความคดเหนและการคาดการณไวดวย ทงนการเขยนขาวเชงวเคราะห ตองมสวนประกอบไดแก

1. ขอมลขาวการวเคราะหสถานการณ ตองมขอมลอยในมออยางเพยงพอ เพอใหการวเคราะหมนำาหนกเทยงตรง

2. กลวธวเคราะหกลวธในการเขยนขาวเชงวเคราะหเปนเทคนคและความสามารถในตวขอผเขยนแตละบคคลทไมเหมอนกน แตโดยพนฐานแลวจะใชหลกตรรกะในการอธบายและสอดแทรกความคดเหนในขาวประเภทน มภาษาทเราใจชวนตดตาม ทงนการวเคราะหตองเปนไปตามหลก การแบงเหตผล และมความจรงเปนพนฐาน บางครงมการอางประวตศาสตร ปรชญา คตธรรมและเหตการณในอดต

3. การใชภววสยการใชภววสย คอ การอธบายขาวหรอตความขาวโดยเหตการณแวดลอมของขาว แตไมใชวธ อตตา “ ”คอการวเคราะหตามความคดสวนตวเปนหลกโดยปราศจากขอมลอางองหรอการตดสนวาตองเปนอยางนน อยางน โดยเหตผลหรอขออางอง

4. การคาดคะเนในขาวเมอการวเคราะหขาวถงจดใดจดหนง อาจจะมการคาดการณถงอนาคตของประเดนนน ๆ การทจะคาด

280

การณถงอนาคตของเหตการณนน ๆ กโดยอาศยประวตศาสตร เหตการณในอดตและเรองราวในปจจบน มคำาคมกลาวไววา รอดต “รปจจบน กรอนาคต”

7.7.9 ขอควรคำานงการเขยนบทวเคราะห

การเขยนบทวเคราะหผวเคราะหควรคำานงถงโครงสรางดงน1. ความนำาหรอภมหลงของเรองททำาการวเคราะห

(Background of Analysis) เปนการแนะนำาโดยทวไปใหผอานสนใจและตองการอานตามทอยากรโดยเรวทสด

2.ปญหาและความสำาคญของปญหาทจะทำาการวเคราะหสถานการณ เปนสวนทระบถงปญหาทผวเคราะหพยายามชใหเหนวา เปนปญหาเดนและสำาคญควรทผเกยวของจะไดใหความสนใจแกไขปรบปรง

3. วตถประสงคของการวเคราะห เปนสวนทผวเคราะหจะตองระบวตถประสงคใหชดเจนและรดกม โดยชใหเหนสงทตองการจะวเคราะหและคนหาคำาตอบทตองการทราบวาแนวโนมอนาคตจะเกดผลเชนไร

4. ความสำาคญและประโยชนของการวเคราะหทมตอประชาชนและผเกยวของทจะรบผดชอบ

5.การวเคราะหสถานการณ จะตองกำาหนดขอบเขตของปญหาททำาการวเคราะหวาครอบคลมถงเรองใด สาเหตใด ทไหน เมอใด เปนตน

6. การใชทฤษฎ แนวคด ระเบยบ คำาสง กฎหมาย มาประกอบการอธบายวเคราะหมผลใหสถานการณทวเคราะหนนมความนาเชอถออยางยง

281

7. การวเคราะหสถานการณจะตองมการตงสมมตฐาน เพราะการตงสมมตฐานกคอ การคาดเดาสถานการณวานาจะเกดเรองราวใดในวนขางหนา

8. เขยนประเดนสำาคญของเรอง เรองราวหรอเหตการณลาสดกอน (หลงจากทพรอมและตดสนใจจะเขยนบทวเคราะห) ทจะมการอธบายปรากฏการณจากขาวและมการวเคราะหปญหาหรอเรองราวทไดเกดขนมาแลวในวนกอนหนาน

9. โดยภาพรวมของขอเขยนเปนการเรยบเรยงเรองราว (จะกวนกแลวแต) เสยใหมเนอหาจะเปนการอธบายเรองราวแยกแยะเปนประเดน ๆ ไป มการวเคราะหวจารณการอธบายเรองราวควบคกนไป

10. ประเดนของเรองอาจประกอบดวยประเดนหลกและประเดนยอยเชอมโยงกนในเรองเดยวกน เพอกอใหเกดความเขาใจและความกระจาง

11. อยาหลงประเดน เคาโครงเรองตองเสนอไปในทศทางเดยวกน มความสมบรณในสาระสำาคญของเรองทนำามาวเคราะห การเขยนใหระวงความซำาซอน วกวน (แบบเขาวงกต) จบประเดนไมถก

12. แตละยอหนาจะตองวางประเดนใหเหมาะเจาะกบเรอง ตามดวยขอคดของผเขยนจากการศกษา ขอมล ขอเทจจรง หรอขอคดของบคคลในขาว เนอหาอาจประกอบดวยสวนขยายดวยประโยคหรอวล มลกษณะสอดคลอง เชอมโยง มความสมพนธเปนเรองราวเดยวกน

13.บทสรปจากการอธบาย การวเคราะห การวจารณตงแตเรมตนจนจะจบเรองใหประเมนดวาผลของการวเคราะหในครงนนจะนำาไปสอะไรบาง อยางไร ขอเทจจรงทหยบมาอธบายตงแตตนจนกอนถงบทสรปจะมความสำาคญในการบอกกลาววาเรองราวทวเคราะหตงแตตนจนจบวาสาเหตและเหตผล ดงทไดอธบายหรอ

282

วเคราะหเหตการณมานน ในวนขางหนาหรออนาคตอาจพยากรณหรอคาดหมายไดวาจะเกดผลอะไรขนไดบาง ผเขยนคดอยางไรและผเขยนจะเสนอแนวทางหรอทางออกของปญหาหรอเรองนน ๆ อยางไร

7.8 การเขยนบทวเคราะหทมลกษณะสรางสรรค

การเขยนบทวเคราะหทสรางสรรคนน ผเขยนบทวเคราะหตองอาศยหลการทสำาคญในการวเคราะหสถานการณ ซงประกอบดวย

1.การวเคราะหตองเรมตนจากความจรง มใชเรมตนจากความรสกนกคดสวนตว เพราะสถานการณทเกดขนมลกษณะเฉพาะตวของมนและมการเปลยนแปลงอยเสมอ

2. หาประเดนของปญหาหรอความขดแยงและนำามาวเคราะหอยางรอบดาน หาคำาตอบวาเกดอะไรขน มผลอยางไรในทามกลางกระแสความเคลอนไหวของสงคม

3. ตองยนอยบนจดยนผลประโยชนของประชาชน อยาลมวานกวเคราะหเปรยบเสมอนตวแทนของประชาชน ดงนนไมวาจะวเคราะหสถานการณเรองใด จำาเปนอยางยงทจะตองรกษาผลประโยชนของประชาชนเปนประการสำาคญ

4. การวเคราะหสถานการณ มใชเพอจดมงหมายในการเขาใจสถานการณนน ๆ เพยงอยางเดยว แตเพอผลประโยชนของประชาชนและจะตองเรมตนจากจดของการปฏบต

กลาวโดยสรป การเขยนบทวเคราะหทสรางสรรคนนเกดขนได กดวยอาศยผขยนทมความรความสามารถในการวเคราะห และอาศยการมเครองมอทด อนหมายถงการมกรอบทฤษฎและแนวคดประกอบการใชวเคราะหผเขยนพงระลกวาการเขยนบทวเคราะหทสรางสรรคเกดขนไดกดวยอาศยการเขยนอยางสรางสรรค

283

สรป

สงคมโลกปจจบนมความเปลยนแปลงอยางรวดเรว รนแรง และตอเนอง บทวเคราะหเชงสรสรางสรรมบทบาทแบะหนาทตอการสรางภมคมกนสงคมไทยในบรบทปจจบน เพอเปนการปรบตวของสงคมไทยใหทนการเปลยนแปลงทเกดขน นำาไปสความสามารถในการแขงขนและการไดประโยชนจากการเปนสมาชกของสงคมโลกและประชาคมเศรษฐกจอาเซยน การเกดสถานการณตาง ๆ มากมายทงในและตางประเทศ โดยสภาพของปญหาอาท ภาวะเศรษฐกจ ภยพบตทางธรรมชาต สถานการณทางการเมอง ศกสงครามในประเทศหรอระหวางประเทศ และความขดแยงตาง ๆมากมาย และบอยครงทปญหาเกดขนไมสามารถยตไดจงสงผลกระทบขางเคยงตอกน ตลอดจนการคาดการณ แนวโนมวาสถานการณนน ๆ จะเปนเชนใดในวนขางหนา และจะมแนวทางแกไขไดอยางไรการนำาเสนอบทวเคราะทมความสรางสรรคจะเปนการสรางภมคมกนในทกมต ไดแก วทยาศาสตรและเทคโนโลย โลกาภวตน สอมวลชน การเมอง สงคมและวฒนธรรม โดยเฉพาะการรเทาทนสอ เพราะจะรเทาทนบรบทสงคมไทยดานอน ๆ ตางตองตดตามขอมลขาวสารผานสอเปนหลก เพอใหสงคมไทยไมตกอยในการครอบงำาทางความคด และการครอบงำาทางวฒนธรรมของบรบทโลก

284

กจกรรมทายบท

1. ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนบทวเคราะหมาเปนตวอยางฝกเขยน2. ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนบทวเคราะหจากกรณศกษา โดยแบบฝกปฏบตการเขยนบท

วเคราะห(กรณศกษา และขอมลทอาจารยผสอนเตรยมใหสำาหรบใหนกศกษาฝกปฏบต

วเคราะห และเขยนบทวเคราะห)3. ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน4. ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอนรวมชนเรยน5. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 7

285

คำาถามทบทวน

1. จงกลาวถงความหมายของบทวเคราะหอยางละเอยด2. จงกลาวถงความสำาคญของบทวเคราะหอยางละเอยด3. จงกลาวถงวตถประสงคของบทวเคราะหอยางละเอยด4. จงกลาวถงลกษณะของบทวเคราะหอยางละเอยด5. นกศกษาคดวาองคประกอบของบทวเคราะหควรประกอบดวยประการใดบาง6. ใหนกศกษากลาวถงโครงสรางบทวเคราะหอยางพอสงเขป7. จงกลาวถงหลกการเขยนบทวเคราะหอยางละเอยด8. ในการเขยนบทวเคราะหใหมประสทธภาพตองประกอบดวยประการใดบาง9. จงกลาวถงหลกในการเรยบเรยงบทวเคราะหอยางพอสงเขป10.จงอธบายขอควรปฎบตในการเขยนบทวเคราะหอยางละเอยด

เอกสารอางอง

กองบรรณาธการ, (2560, 7 –13 เมษายน). วดใจ...‘บกต ใช ’ม.44 ตงผเกษยณนงอธการฯ. นตยสารมตชนรายสปดาห. หนา 36.

286

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ. (2555). “ภาษาหนงสอพมพและนตยสาร”. ใน เอกสารการสอนชดวชา ภาษาเพอการสอสาร. หนวยท 8-15. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ธดา โมสกรตน. (2553). “การเขยนบทความ”. ใน การเขยนผลงานวชาการและบทความ.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: โรงพมพภาพพมพ. (109-122).

ประทป เหมอนนล. (2523). วรรณกรรมไทยปจจบน. (พมพครงท 2).กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ.

มาล บญศรพนธ. (2553). “แนวคดเกยวกบการรายงานขาวขนสง”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พรสทธ พฒธนานรกษ. (2534). “การขาวและบรรรณาธกรณ”. ในเอกสารการสอนชดวชาการขาวขนสงและการบรรณาธกร. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พศษฐ ชวาลาธวช. (ม.ป.ป.). การวเคราะหสถานการณปจจบน. เอกสารประกอบการสอนวชา วส. 319. คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

หมดเหลก. (2560, 5 กรกฎาคม). ไขไกไทยไปเกาหล. หนงสอพมพไทยรฐ.หนา 6.

อวยพร พานช และคณะ. (2544). ภาษาและหลกการเขยนเพอการสอสาร. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

287

288

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 8

หวขอเนอหา1. ความหมายของสารคด2. ความสำาคญของสารคด

2.1 ความสำาคญของสารคดตอสงคมและผอาน2.2 ความสำาคญตอการผลตงานสอสารมวลชน

3. ลกษณะของสารคด4. วตถประสงคของการเขยนสารคด5. องคประกอบของสารคด6. ประเภทของสารคด7. ขนตอนการเขยนสารคด

7.1 การตงจดมงหมายในการเขยน7.2 การเลอกเรอง7.3 การมองหาเนอเรองทจะเขยน

8. คณสมบตของผเขยนสารคด9. การเขยนสารคดทสรางสรรค

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายความหมายของสารคด

ได2. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความสำาคญสารคดได3. เพอใหนกศกษาสามารถเขยนสารคดได

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน

289

1.2 การสาธตตวอยางงานเขยนสารคด1.3 การทศนศกษา (Field trip) เพอฝกปฏบตเขยน

สารคด1.3 การนำาเสนอผลงานฝกปฏบต1.5 การอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงาน

ฝกปฏบต2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนสารคดมาเปนตวอยางฝกเขยนสารคด

2.2 นำานกศกษาไปทศนศกษาสถานทสำาคญในพนทบนเกาะรตนโกสนทร เพอฝก

ปฏบตเขยนสารคด โดยแบบฝกปฏบตการเขยน2.3 ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน2.4 ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคด

เหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอนรวมชนเรยน

2.5 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 8

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2. สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางผลงานเขยนสารคด4. แบบฝกปฏบตการเขยนสารคด โดยการทศนศกษา

(Field trip) เพอฝกปฏบตเขยนสารคด

290

การวดและประเมนผล 1. การวดผล

1.1 ผลงานฝกปฏบต1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมใน

การเรยนโดยการรวมฝกปฏบต1.4 การแลกเปลยนแสดงความคดของนกศกษาในชน

เรยน2. การประเมนผล

2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชน

เรยน2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

บทท 8การเขยนสารคด

สารคดนบเปนขอเขยนทเปนวธการนำาเสนอขาวสารประเภทหนง ทมความสำาคญยงตอสอประเภทหนงสอพมพและนตยสาร สารคดยงมอทธพลตอความคดของผคนในสงคม ทงในมมมองของผผลตงานสารคด และมมมองของผรบสาร สารคดเปนงานเขยนเชงบทความประเภทหนงทใหความเพลดเพลนและสาระความร

291

แกผอาน ซงจะมความแตกตางจากงานเขยนทวไป โดยทวาบทความประเภทวจารณ บทวเคราะห บทบรรณาธการ นอกจากจะเปนงานเขยนทมผอานใหความสนใจเปนอยางมากแลว มกจะคอนขางเปนเรองหนก และเปนงานเขยนทมลกษณะความเปนวชาการมากกวา ตางกบสารคดมกเปนเรองใกลตว หรอเปนเรองทหลายคนมองวาเปนเรองเลกไมคอยสำาคญเทาใดนกแตถาพจารณาดวยความละเอยดถถวนแลวอาจนำาไปสปญหาหรอสะทอนชใหเหนมมมองใดมมมองหนงทแฝงใหคดทบทวน เนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบการเขยนสารคด อาท ความหมายความสำาคญ ลกษณะ องคประกอบ ประเภทของสารคดขนตอนการเขยนสารคดและการเขยนสารคดทสรางสรรค

8.1 ความหมายของสารคด

ความหมายของสารคดไดมผใหความหมายไวหลายความหมาย ดงตอไปน

ราชบณฑตยสถาน(2546, หนา 1182) ใหความหมายคำาวา สารคด วาเปนคำานาม หมายถง เรองทเรยบเรยงขนจากความ“ ”

จรง ไมใชจากจนตนาการ เชน สารคดทองเทยว สารคดชวประวตมาล บญศรพนธ (2535, หนา 7) ระบวา คำาวา สารคด มา“ ”

จากคำาภาษาองกฤษวา “Feature” ซงหมายถง ขอเขยนทเปนเรองจรง เมอแปลความหมายจากศพทภาษาองกฤษชอ Non-Fiction นน จะเหนวามความหมายกวางมาก กลาวคออะไรกตามทเปนเรองจรงนนถอวาเปน สารคด ในการกำาหนดความหมาย“ ”อยางกวางขวางนทำาใหเกดความสบสนพอสมควรสำาหรบผสนใจเขยนสารคด ดงนน นกวชาการทางดานสอสารมวลชนหลายคน พยายามพจารณาอยางลกซงถงความหมายทแนนอนมากขน

292

องธดา ลมปปทมปาณ (2555, หนา 4) ระบวา สารคดหมายถง เรองทใหความรใหอรรถรส ซงเปนเรองทมสาระ (ใหความร) ทนาสนใจ (ใหมมมองทแตกตาง) ทมลกษณะเดนและสำาคญ (ใหอรรถรส) ในหนาหนงสอพมพและนตยสาร คำาวา สารคด มาจาก“ ”คำาวา สาระ + คด สาระ หมายถงความร และ คด หมายถง เรองราว เรองทใหอรรถรส ใหอารมณ ใหความรสก เมอสองคำารวมกนจงมควาหมายวาเรองทใหความรใหอรรถรส

สกญญา บรณเดชาชย (2548, หนา 170)ระบวา สารคด (Feature มาจากคำาวา สาระ กบ คด เปนเรองราว ทใหสาระ “ ” “ ”ความรทเปนประโยชนแกผอาน สารคด หมายถง งานทเขยนขนจากขอเทจจรง (Fact) ไมใชเรองทแตงขนจากจนตนาการของผเขยน เพอใหผอานไดรบความร ความคด และความกระจางในเรองใดเรองหนง ทงน สารคดหรอ “Feature” เปนสวนหนงของงานเขยนประเภท “Non-Fiction” มกลงพมพในหนงสอพมพและนตยสารเปนสวนใหญโดยปกตจะพบงานเขยนสารคดบอย ๆ ในหนงสอพมพหรอสงพมพอน ๆ เนองจากสารคดเปนการนำาเสนอขอมล ความร และขอเทจจรง เพอตอบสนองความอยากรอยากเหน อยากมสวนรวม มความเขาใจ ในสภาวะหรอปญหาตาง ๆ ทเกดขนรอบตวมนษย

พรศกด ธนพฒนพงศ (2553, หนา 157) ระบวา สารคดประเภทฟเจอร (Feature) มความหมายแคบกวาขอเขยนทเปน Non-Fiction โดยสารคดประเภทฟเจอร (Feature) จะเปนขอเขยนทผเขยนมเจตนาเบองตนในการรายงานขอเทจจรงทมใชเกดจากจนตนาการ มการนำาเสนอดวยการเขยนอยางสละสลวย โดยเนนองคประกอบของความสนใจทมนษยมอยมากกวาองคประกอบดวยความสดใหม และมวตถประสงคในการใหขาวสารความร พรอมกบความผอนคลายแกผอานในเวลาเดยวกน

293

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ (2555, หนา 142) ระบวา สารคดคองานเขยนทแตกตางจากขาวและบทความ เนองจากมงเนนการเสนอความรเปนหลกและมความคดเหนเปนสวนประกอบ การเสนอขอมลหรอความรในงานเขยนสารคดใชวธอธบายคลายบทวเคราะหวจารณ แตการเสนอความคดเหน จะไมวเคราะหวจารณเชงตำาหนอยางรนแรง หรอใชสำานวนภาษาแบบเสยดสประชดประชนแบบทมกพบในบทความหนงสอพมพ สารคดทพบในหนงสอพมพสวนใหญเปนสารคดเชงขาว สารคดทองเทยว และสารคดอตชวประวตบคล

ประดบ จนทรสขศร (2542, หนา 124) ระบวา สารคด หมายถง ขอเขยนทมไดเปนเรองสมมตหรอเกดจากจนตนาการ แตมวตถประสงคทจะใหความร ความคด แกผอานเปนสำาคญ เปนเรองจรงทแสดงความถกตอง สวนความเพลดเพลนนยมแทรกไปในขอเขยน นบเปนงานเขยนทมความจำาเปนตอชวตประจำาวน และมคณลกษณะความเปนขอเขยนททนสมยยง

ประทป เหมอนนล (2523, หนา 94) ระบวา สารคด หมายถง งานเขยนทผแตงเจตนาใหสาระความรแกผอานเปนเบองตน มความเพลดเพลนเปนเบองหลง นกเขยนสารคดทมฝมอบางคนอาจจะเขยนสารคดใหอานไดอยางสนกสนานเพลดเพลน เหนอกวาบนเทงคดทวไปกเปนได มขอนาสงเกตวา เอกสารหรอหนงสอทเขยนเปนวชาการโดยตรงไมเรยกวาเปนสารคด เนองจากคำาวา สารคด ใชเรยกวรรณกรรมทมลกษณะตรงขามกบ บนเทงคด “ ” “ ”

วรรณกรรมประเภทสารคดซงมงแสดงความร ความคด และความจรง เพอใหเกดคณคาทางปญญาแกผอานเปนสำาคญจงมอยหลายประเภท เชน บทความ สารคดเชงทองเทยว สารคดชวประวต จดหมายเหต อนทน ฯลฯ แตในทนจะเลอกกลาวถงเฉพาะสารคด

294

บางประเภททมผนยมเขยนนยมอานกนเปนสวนใหญในปจจบนเทานน

วาสนา เกตภาค (ม.ป.ป., หนา 102) ระบวา สารคด หมายถงหนงสอทไมใชหนงสอวชาการ ถงแมวาจะมเนอหาทเกยวกบความรหรอขอเทจจรง แตกจะใชเทคนคการเขยน และสำานวนภาษาทแตกตางจากหนงสอประเภทตำาราทวไป

ถวลย มาศจรส (2538, หนา 20) ไดใหความหมายของสารคดไววา สารคด (Non-Fiction) คองานเขยนทยดถอเรองราวจากความเปนจรงนำามาเขยนเพอมงแสดงความร ความจรง ทรรศนะ ความคดเหนเปนหลก ดวยการจดระเบยบความคดในการนำาเสนอ ผสมผสานในการถายทอดตอการสนใจ ใฝรของผอานเพอใหเกดคณคาทางปญญา

ธรภาพ โลหตกล (2539, หนา 17-20) ระบวานยามความหมายของสารคดไว โดยแบงเปนมต 2 ประการ อนไดแก

-มตในทางสารคด (ความหมายท 1)-มตในทางสารคด (ความหมายท 2)มตในทางสารคด (ความหมายท 1)ดานกวาง : หมายถง เสนอเรองราวอยางรอบดานทกประเดน

สำาคญทลอมรอบตวขอมลทจะนำาเสนอ เชน แมนำาเจาพระยา มองไดทงในแงภมศาสตร ประวตศาสตรธรณวทยา ศลปวฒนธรรม ปญหาสงแวดลอม ฯลฯ หรอ เชนเรองชาง มองในแงชววทยา จตวทยา ประวตศาสตรหรอ วรรณคด ฯลฯ

ดานยาว : หมายถง การนำาเสนอภาพททำาใหมองเหนและเขาใจพฒนาการอนยาวไกลจากอดตสปจจบน จากยคหนงสยคหนง เชน แมนำาเจาพระยามชอปรากฏเปนลายลกษณอกษรครงแรกในประวตศาสตร คอ ในสนธสญญาทสยามทำากบฝรงเศส แผนดนสมเดจพระนารายณมหาราช การเปลยนทางเดนของสายนำา

295

เจาพระยาทำาใหมการขดคลองลด และกอเกดชมชนบางเกาะหรอบางกอก ปจจบนแมนำาเจาพระยากำาลงประสบวกฤตรนแรงทสดทงปญหานำาแลงและมลภาวะ

ดานลก : หมายถง การนำาเสนอเรองทลกลงไปในจตวญญาณของผคนทมความผกพนอยกบสถานทนน ๆ หรอสงนน ๆ กอใหเกดอารมณหรอฟลลงดานใดดานหนง เชน ตนเตน ตนตาตนใจ ปตยนด โศกสลด สนกสนาน ตลกขบขน นารก หรอประทบใจอยางรนแรง อนจะนำามาซงสำานก หรอการตระหนกในจตใจอยางใดอยางหนง เชน มร.สตฟ แซนบค ชาวอเมรกนผซงผกพนกบสายนำา พายเรอลำาเลก ๆ ลองลงมาจากตนแมนำาปงสปากนำาโพทนครสวรรคพายจนไปถงปลายนำาเจาพระยาทอาวไทย แลวใหสมภาษณวา ในแตละวนเขานบหมาเนาตายลอยนำาเฉลยวนละ 8-9 ตว และกลาววาแมนำานไมมอนาคต ตราบใดทคนไทยยงใชแมนำาเหมอนถงขยะ

ทงน มตของสารคดทงสามดาน ควรถกนำาเสนออยางเหมาะสมเพอไปรบใช หวใจ หรอ แกนกลาง หรอ เมนพอยท ทผ“ ” “ ” “ ”เขยนบทตองการนำาเสนอ (ซงควรจะตองกำาหนดไวตงแตเรมกอนทจะทำาอยางอน) เพราะหากขาด เมนพอยท ทจะนำาเสนอเรองราว“ ”ตาง ๆ ไมวาดานกวาง-ยาว-ลก จะเสนอออกมาอยางสะเปะสะปะ หยบจบอะไรกไดเขาไปหมดไรทางทเดนชด ขาดการกลนกรองขอมลทจะนำาเสนอจนดแลวสบสนวาสารคดตองการเสนออะไรกนแน

“เมนพอยท อาจกำาหนดไวกวางมาก เชน แมนำาเจาพระยานำา”เสนอภายใตแกนกลางทกำาหนดไววาเปนแมนำาสายหลกของประเทศ เปนบอเกดรากฐานอารยธรรมไทย ปญหาทเกดกบเจาพระยาสงผลกระทบตอคนสวนขางมาก

อยางไรกตาม อาจมสารคดทกำาหนด เมนพอยท วา“ ”ตองการนำาเสนอเจาพระยาในประเดนปญหาสงแวดลอมเทานน กจะตองไปคนหาเรองราวดานกวาง-ยาว-ลก ทลอมรอบ เมนพอยท “ ”

296

ทมขนาดเลกลงมาคอเฉพาะปญหาสงแวดลอม ซงจะมเรองราวแตกตางออกไปจาก เมนพอยท แรกทกวางกวา“ ”

เมนพอยทหรอหวใจ หรอแกนกลางของสารคด อาจสมมตใหเรยกเปน มตทส “ ” (fourthdimention) ซงพจนานกรมหมายถง ความไมสนสด ในทนอาจหมายถง หวใจ หรอทศทางของ“ ”สารคด ทผเขยนบทจะตองยดกมไวไมใหหลงทศผดทาง หรอเปลยนไป เปลยนมาจนสะเปะสะปะไปหมดนนเอง

มตในทางสารคด (ความหมายท 2)มตท 1 : รปแบบการนำาเสนอทด ผชมไดรบอรรถรส ความ

บนเทง ความเพลดเพลนอนเกดจากการวางพลอตการดำาเนนเรองด การใชภาษาสละสลวยกนใจ

มตท 2 : เนอหาทด ผอานไดรบสาระทางปญญาไดรบความรใหม ๆ อนเกดจากความคดสรางสรรค ในการจบประเดน ขอมลถกตองแมนยำาไมมวหรอเดา เอาขอมลรอบดาน ไมดวนสรปในประเดนทมขอโตแยง

มตท 3 : แงคดมมมองด ผอานไดรบแงคดใหม ๆ หรออานแลวไดแงคดอนกอใหเกดสำานกในทางสรางสรรค เชน สำานกทรกและหวงแหนแมนำาอนเปนเสนชวต ทงนมไดหมายความวาจะตองมการสรป หรอชนำาความคดผอานไปทางใดทางหนงแนนอนตายตว ในสารคดเรองหนงตอนหนง อาจมหลายแงคดมมมองทจะใหผอานไดใชวจารณญาณเอาเองได

จากขางตนอาจกลาวสรปไดวา สารคด หมายถง เรองทเขยนขนจากเคาโครงความจรง มใชจนตนาการ เพอมงนำาเสนอความร และความจรงเกยวกบเรองราวตาง ๆ เปนหลก เพอใหผอานไดรบความร และแรงบนดาลใจไปพรอมกน8.2 ความสำาคญของสารคด

297

ความสำาคญของสารคดวาสารคดมความเดนเฉพาะตวและแตกตางจากงานเขยนประเภทอน ทำาใหสารคดมคณคาและความสำาคญตอสงคมและผอาน (องธดา ลมปปทมปาณ, 2555, หนา 10-13) ดงตอไปน

8.2.1 ความสำาคญของสารคดตอสงคมและผอาน

8.2.1.1 อทธพลทางความคดตอผอานการใหขาวสารขอมลหรอสาระความรมหลายวธ แตสารคดจะนำาเสนอสาระดวยวธการเขยนเฉพาะตว ใหขอมลและแสดงความคดเหนไปในคราวเดยวกน ใหขาวสารในหลายแงมม ใหอารมณและความรสกของเหตการณ ใหมมมองของเหตการณหรอสถานการณจากเรองจรงทแตกตางออกไปจากงานเขยนประเภทอน กลาวคอ สารคดจะเปนการบรรยายเรองราว เจาะลก ใหรายละเอยด ใหขอมลขอเทจจรง ประเดนทซอนลกกวาเหตการณทเกดขนทกวน หรอแมแตเชอมโยงปรากฎการณทเกดขนอยางกระจดกระจายมาอธบายภาพรวม ทงยงสามารถแสดงความคดเหนของนกเขยนได ตลอดจนใหความรมากกวางานอน ๆ สารคดจงมอทธพลตอความคดของผอาน โดยผานการเลาเรองและการใหขอมล บางครงการใหมมมองมตอนจากความคดเหนของผสอขาวยอมมอทธพลทางความคดตอผคนในสงคม กเปนเพราะความเชอถอ ความเชอมนของการทำาหนาทสอมวลชน

8.2.1.2 ลดชองวางของมนษยสารคดใหทงความรและความเพลดเพลนในประเดนความร และความเพลดเพลนน ทำาใหผอาน ผชม หรอผฟงไดรบความรจากการคนควาขอมลมาอยางดและอยางเปนระบบ ซงความรและความเพลดเพลนทงจากรปแบบทนำาเสนอกด หรอจากตวเนอหาเองกด ยอมสะทอนถงเอกลกษณ

298

แนวคด ประเพณ ภมปญญา วฒนธรรม นวตกรรม ธรรมชาต และความเปนอยของแตละบคคล

8.2.1.3 ผลทางอารมณและความรสกสารคดเปนรปแบบการเขยนทตองการใหตางไปจากการเขยนประเภทอน เปนการบอกกลาวขอเทจจรงดวยการใชรปแบบ (Style) หลากหลายใหอารมณ ความรสก บรรยากาศ สงรอบ ๆ เหตการณ ไปพรอม ๆ กบความร ซงเปนจดเดนของงานสารคด กลวธในการบอกขอเทจจรงททำาใหผอานเพลดเพลนจนวางไมลง การนำาเสนอดวยวธการตาง ๆ การสะเทอนอารมณอยางรนแรงสงตอผลความรสกของคนอาน ยอมทำาใหผอานตระหนกในปญหาและเกดการแกไขหรอปองกน หรอใหความสนกสนานเพลดเพลนจนกระทงประทบใจ ผอนคลาย สามารถตดอยในความทรงจำาจนกลบไปคดตอ สงสำาคญประการหนงคอ สารคดยงแฝงไวดวยขอคด

8.2.1.4 ทศนะของผเขยนสารคดมความแตกตางไปจากขาว เปดโอกาสใหผแตงหรอนกเขยนหรอผสอขาวแสดงความคดเหนของตนเองได ดวยการเสนอขอเทจจรงผานสายตาของตวเอง ทศนะของนกเขยนหรอผสอขาวยงเปนจดเดนททำาใหผอานรจกตวตนของนกเขยนดวย

8.2.1.5 การคนหาขอเทจจรงทแทจรงผเขยนนสารคดตองวางแผนและเกบขอมลอยางเปนระบบ เชนเดยวกบนกวจยทคนหาหขอเทจจรงเพอใหไดคำาตอบในงานวจย ดวยการทำางานอยางเปนระบบเชนนทำาใหงานสารคดมขอมลทชดเจน นำาหนกของความเชอถอสง ใหขอมลเชงลกและเชงกวางได รวมไปถงชวยใหนกเขยนไมดวนสรปหรอเชออะไรงาย ๆ กอนทจะไดผลการคนพบทแมทจรง

8.2.2 ความสำาคญตอการผลตงานสอสารมวลชน

299

สารคดมความสำาคญในงานสอสารมวลชนเกอบทกประเภท โดยเฉพาะอยางยงสอสงพมพ สารคดมบทบาททสำาคญไมยงหยอนไปกวาขาว สารคดมความสำาคญเพราะเปนการสอสารความคดโดยอาศยศลปะการเขยนผานสอสารมวลชนแทบทกประเภท

ขณะทปารชาต รตนบรรณสกล (2548, หนา 149) ระบวา ความสำาคญของสารคดจะมความสมพนธกบบทบาททจะตองตระหนกถงใหผอานไดทราบเรองราวทเปนจรงและกอประโยชนตอสงคม ถาสรปบทบาทสำาคญของสารคดอาจกลาวไดดงน

1. ใหขอมลขาวสารททนตอเหตการณในโลกปจจบน2.ใหสาระความร และความเขาใจในเรองทจะเปนประโยชนและ

มความเกยวของกบความสนใจและสามารถตอบสนองความตองการของผอานได

3.ใหความเพลดเพลนแกผอาน ดวยการสรางลลาการเขยนดวยวธการทนาตดตาม

4.ชวยกระตนใหประชาชนมจตสำานกในความรบผดชอบหรอการทำาคณงามความดเพอประโยชนสขของสงคมและประเทศ

8.3 ลกษณะของสารคด

ความแตกตางระหวางการนำาเสนอรายงานในรปแบบบทความกบรปแบบสารคดกคอ หากตองการเสนอในรปแบบบทความ ผเขยนมเปาหมายทจะแสดงความคดเหนเกยวกบเรองทกำาลงเสนอ ในขณะทการนำาเสนอรายงานในรปแบบสารคด เปาหมายของผเขยนคอการรายงานขอเทจจรงทเปนความจรงในภาษาทเรยบงายอยางมอรรถรส สารคดจงเปนรปแบบการรายงานขาวขนสงทดประเภทหนงในการใหความรแกผอาน โดยผเขยนตองมทกษะในการบรณา

300

การความรความเขาใจในภาษาเรยบงาย (มาล บญศรพนธ, 2553, หนา 39)

สารคดจะมลกษณะเนอหาสาระเชงวชาการทใชรปแบบไมเปนทางการ มสาระ ความเพลดเพลน และความนารใชสำานวนภาษาทนสมย เราความสนใจ อยากตดตาม มอสระในการใชภาษา การเขยนสารคดมจดมงหมายเพอการเขาถงกลมเปาหมายทแตกตางกน และกลมเปาหมายยงมอสระในการรบสาร การเขยนสารคดจงตองเขยนใหมความดงดดใจมากทสด สารคดโดยทวไป มจดมงหมาย (เสาวณย สกขาบณฑต, 2540, หนา 61-62)

รปท 8.1 บทสารคดทมสาระเชงวชาการ แตรปแบบไมเปนทางการ ใชสำานวนภาษาทนสมย

301

ทมา : องคณา ทองพล. (2560, เดอนเมษายน).Shoe Theraphy กฎเหลกเลอกรองเทาสขภาพ. นตยสารชวจต. หนา 70.สารคดสามารถลงพมพในสอสงพมพทกประเภท แตในบรรดา

สารคดดงกลาว สารคดประเภทฟเจอร (Feature) มบทบาทในหนงสอพมพและนตยสาร ใหขาวสารทเปนปจจบน ใหความรความเขาใจในสงทผอานสนใจ ใหความเพลดเพลน พรอมกบใหความรดวยลลาการเลาเรองทชวนตดตาม และเปนชองทางการสอสารเพอกระตนจตสำานกทดทพงมตอสงคม (พรศกด ธนพฒนพงศ, 2553, หนา 156-157)

สารคดจะมคณลกษณะเฉพาะทตางจากงานเขยนเชงบทความโดยทวไปโดยกลาวสรปไดดงน

1.ความคดเชงสรางสรรค (Creativity)สารคดจดเปนงานเขยนเชงสรางสรรคทใหโอกาสแกผเขยนไดใชความคดและความสามารถในการเขยนเรองราวตาง ๆ ไดอยางอสระ ตามลลา รปแบบและความตองการของตนซงจะเปนสวนผลกดนใหเกดงานเขยนทมความแปลกใหม ไมซำาซาก

2.ความเปนตวเอง (Subjectivity) เปนการเปดโอกาสใหผเขยนไดถายทอดเรองราวทไดรไดเหน และผเขยนกสามารถสอดแทรกความคดและสรางอารมณไดอยางเตมทและสงสำาคญทสดกคอ ตองอยบนพนฐานขอมลทเปนจรง

3.การใหขาวสารความรหรอสาระสำาคญของเรองราวทจะถายทอด (Informativeness) คณคาของสารคดจะอยตรงทการใสเกรดความรตาง ๆ ลงในเนอหาเพอดงความสนใจใหผอานปรารถนาทจะอาน

4.ความเพลดเพลน (Entertainment)การสรางความเพลดเพลนถอเปนวตถประสงคประการหนงของการเขยนสารคด

302

และองคประกอบทจะใหเกดความเพลดเพลน อาท การตงชอเรองทแปลก นาสนใจ ลลาการเขยนและการใชภาษาทอานแลวเกดภาพพจน หรอแมแตเนอเรองทตรงกบความตองการของผอานและทนเหตการณ

5.ความสดและทนสมย (Unperishable)เรองทนำามาเขยนสารคดจะตองไมลาสมย ทงในดานเนอหาและรปแบบของการนำาเสนอ

กลาวโดยสรป สารคดมลกษณะสำาคญ คอ 1.ความคดเชงสรางสรรค(Creativity) 2. ความเปนตวเอง(Subjectivity) 3. การใหขาวสารความรหรอสาระสำาคญของเรองราวทจะถายทอด (Informativeness) 4. ความเพลดเพลน (Entertainment) และ 5. ความสดและทนสมย (Unperishable)

8.4 วตถประสงคของการเขยนสารคด

ความสำาคญของสารคดจะมความสมพนธกบบทบาททจะตองตระหนกถงใหผอานไดทราบเรองราวทเปนจรงและกอประโยชนตอสงคม สรปบทบาทสำาคญของสารคดอาจกลาวไดดงน

1. ใหขอมลขาวสารททนตอเหตการณในโลกปจจบน2.ใหสาระความร และความเขาใจในเรองทจะเปนประโยชนและ

มความเกยวของกบความสนใจและสามารถตอบสนองความตองการของผอานได

3.ใหความเพลดเพลนแกผอาน ดวยการสรางลลาการเขยนดวยวธการทนาตดตาม

303

4.ชวยกระตนใหประชาชนมจตสำานกในความรบผดชอบหรอการทำาคณงามความดเพอประโยชนสขของสงคมและประเทศ

8.5 องคประกอบของสารคด

สารคดเปนงานเขยนเชงบทความประเภทหนงทใหความเพลดเพลนและสาระความรแกผอาน ซงจะมความแตกตางจากงานเขยนทวไป โดยทวา บทความประเภทวจารณ บทวเคราะห บทบรรณาธการ นอกจากจะเปนงานเขยนทมผอานใหความสนใจเปนอยางมากแลว มกจะคอนขางเปนเรองหนก และเปนงานเขยนทมลกษณะความเปนวชาการมากกวา ตางกบสารคดมกเปนเรองใกลตว หรอเปนเรองทหลายคนมองวาเปนเรองเลกไมคอยสำาคญเทาใดนกแตถาพจารณาดวยความละเอยดถถวนแลวอาจนำาไปสปญหาหรอสะทอนชใหเหนมมมองใดมมมองหนงทแฝงใหคดทบทวน

สารคดจงเปนขอเขยนทเนนองคประกอบดานความสนใจของมนษย (Human Interest) มากกวาความสดของเหตการณ (Recentness) โดยปกตเมอผสอขาวหรอผเขยนตองการจะเขยนสารคดแลว มกเลอกเรองราวเกยวกบบคคลบาง สถานทบาง สงประดษฐ หรอถายทอดความคดบางอยาง วตถประสงคของการเขยนสารคดมกจะเปน ความนาสนใจ ของเนอหามากกวาจะเกด“ ”จากความรบเรงเสนอใหทนเวลาเสนตาย (Deadline)(มาล บญศรพนธ, 2535, หนา 9)

ทราบกนดวา สารคดคอ ขอเขยนทมงใหสาระความร ขอเทจจรง ในเรองหนงเรองใด โดยมวตถประสงคเพอบอกกลาว เลาเรอง หรอรายงานเรองทเปนความจรง ในลลาภาษาทมอรรถรสจงใจใหนาตดตามอาน ซงมผลใหผอานสามารถสรางจนตนาการตามสาระทผเขยนตองการสอได แมวาสารคดไมใชรปแบบการนำาเสนอเนอหานา

304

สนใจเทากบรปแบบขาวในหนงสอพมพ แตโดยคณลกษณะแลว กเปนขอเขยนทจงใจใหเกดการอานในบรบทของการใหสาระบนเทง เนองจากสารคดสวนมากจะนำาเสนอขอมลในลลาทอานงาย ไมเครงเครยด สามารถสนองตอบความตองการขาวสารขอมลทไดสาระประโยชนสำาหรบการใชชวตประจำาวนของผอานบางกลม โดยเฉพาะการนำาเสนอรายงานในรปแบบสารคดเชงขาว ซงมกจะมองคประกอบของคณคาขาวอยดวยไมนอย เชน สารคดเบองหลงขาว สารคดทใหขอมลอนเนองมาจากผลกระทบของขาว หรอสารคดทเรยบเรยงขนเพอการอรรถาธบายใหความรความเขาใจในเรองทกำาลงเปนขาว และมความซบซอนจนผอานอาจสบสนหรอไมไดตดตามอยางตอเนอง เปนตน สวนสารคดทไมเกยวของกบขาวกเปนเรองทผอานสวนมากสนใจเชนกน เชน เรองทเปนประโยชนตอการดำารงชวต สรางบรรยากาศของการมสวนรวมในเทศกาลตาง ๆ สารคดทองเทยว สารคดเชงประวตศาสตร สารคดชวประวต สารคดเดกและสตร และสารคดเกยวกบสตวเลยง เปนตน (มาล บญศรพนธ, 2553, หนา 39)

เสาวณย สกขาบณฑต (2540, หนา 68) ระบวา สารคดมองคประกอบ 3 สวน คอ

1. สวนนำาเรอง ตองเขยนใหผอานอยากตดตามอานเนอหาดวยการเราความสนใจ เชน ใชการเกรนเรองอยางกวาง ๆ ใชภาษางาย ๆ เปนกนเอง ทงปมปรศนาใหผอานอยากรตอไป

2. สวนเนอหา ผเขยนควรมความรและประสบการณเพยงพอทจะใชกบการเขยน มทกษะในการเขยน มแรงบนดาลใจในการเขยนเพยงพอ เรมตนจากแนวคดแลวขยายเปนโครงเรองและรายละเอยด

3. สวนสรป เขยนโดยนำาเอาเนอหาสำาคญทตองการเนนมาสรป ใหแนวคด หรอฝากแนวคดใหผอานคดตอ

8.6 ประเภทของสารคด

ในความหลากหลายของประเภทสารคด สามารถแบงไดดงน

305

1. สารคดเชงขาว (News Feature)เปนสารคดทมงขยายประเดนทซอนเรนของขาวใดขาวหนงและมกจะเปนขาวทดงและเปนทนาสนใจของประชาชน ทงนการนำาเสนอขาวจะเจาะลกและเสนอแงมมอยางละเอยด อาจจะเปนเรองเกยวกบบคคลทตกเปนขาว หรอเรองใด ๆ กตามทเปนลกษณะทเกยวกบสวนรวม

2. สารคดบคคลหรอสารคดเชงประวต (Personal Profiles) เปนสารคดทเสนอเรองราวเกยวกบความสำาเรจของบคคลทวไปในแงมมตาง ๆ

3. สารคดทองเทยว (Travel Features)เปนสารคดทไดรบความนยมอยางยง เพราะเนอหาจะไมเครยด อานแลวเพลดเพลนและสบายใจ โดยเนอหาทถายทอดนนสวนหนงอาจมาจากประสบการณทผเขยนไดพบหรอประสบมาซงสารคดทองเทยวอาจจะกลาวถงสถานททองเทยวทนาสนใจทงในและนอกประเทศ การแนะนำาซอของฝากตดไมตดมอ หรอพาไปชมอาหารอรอย เปนตน

3. สารคดเชงวชาการเปนสารคดทใหความรเกยวกบศาสตรแขนงใดแขนงหนงโดยตรงหรออาจใหความรเกยวกบเรองใดเรองหนงกได ทจะเปนประโยชนตอผอาน อาท สารคดเรองราวรายงานการวจยแนวโนมผปวยโรคเอดสในป ค.ศ. 2000 เปนตน

4. สารคดเกยวกบสตว (Animal Stories)เปนเรองราวทเกยวกบสตว อาจจะกลาวถงพฤตกรรม สายพนธของสตวนานาชนด ความนารก นาเอนด ความแสนร ความผกพนระหวางมนษยกบสตว เปนตน

5. สารคดเกยวกบพชเปนเรองราวเกยวกบพนธพชนานาชนดหรอความงดงามและความอศจรรยของพช

6. สารคดสตร (Women Stories)เปนเรองทเขยนถงสตรในแงมมตาง ๆ อาท สทธสตร สตรกบการพฒนา บทบาทสตรในสงคมไทย

7. สารคดเดก (Children Stories)เปนเรองทเขยนเกยวกบเดก อาท การเลยงด อบรมสงสอน อาหารสำาหรบเดก การใชแรงงานเดก จตวทยาเดก พฒนาการของเดก เปนตน

306

8. สารคดแนะนำาวธทำา (How-to-do Features) เปนเรองราวทเกยวกบการสาธตขนตอนการทำาสงใดสงหนง ตงแตตนจนจบอยางชดเจนตอเนอง ไมขาดตอน ทำาใหผอานสามารถนำาไปปฏบตตามไดดวยความเขาใจเปนอยางด อาท การแสดงวธทำาขนมไทย การประดษฐตกตาจากเศษผาทเหลอใช การหอของขวญในเทศกาลตาง ๆ เปนตน

9. สารคดประวตศาสตร (Historical Features)เปนเรองเกยวกบสงทเกดขนในอดต ประวตความเปนมา ความสำาคญของสถานทตาง ๆ ความมคณคาและเอกลกษณอนงดงามทางประวตศาสตร อาท ประวตศาสตรกรงศรอยธยา ความเปนมาของปราสาทหนพนมรง เปนตน

10. สารคดเนองในโอกาสพเศษ (Seasonal Stories)เปนเรองทเขยนเกยวกบเทศกาลหรอวนสำาคญของแตละชาต แตละชนกลม อาท วนขนปใหม วนชาตของประเทศตาง ๆ วนเฉลมพระชนมพรรษา วนครบรอบการสถาปนา เปนตน

11. สารคดความทรงจำา (Memory Stories)เปนเรองราวของความทรงจำาในอดตทมความสำาคญสำาหรบสงคมทผเลาไดฟ นความหลงใหผเขยนไดนำามาเผยแพร หรออาจเปนความทรงจำาของตวผเขยนเองกได เชน เมอคณปยงเดก ยอนรอยสงครามโลกครงท 1 เปนตน

12. สารคดจดหมายเหต (Archives Features)เปนเรองเกยวกบการบนทกเหตการณ

สำาคญทางประวตศาสตร อาจจะเปนทางราชการหรอกงราชการกไดสวนเสาวณย สกขาบณฑต (2540, หนา 68) ระบวา สารคด

ม 3 ประเภท คอ1. สารคดความเรยง อาจเขยนเปนความเรยงเชงบรรยาย

ประวต ความเรยงเชงพรรณา การเขยนสารคดความเรยงจะใชภาษาทางการ ประโยคและขอความถกตองตามไวยากรณ ใชสำานวนภาษาทเครงขรม แตใชโวหารไดแทบทกแบบ

2. สารคดเรองเลา เปนสารคดทเขยนขนจากเนอหาเลาเรองเหตการณทเปนจรงทไดประสบมาโดยทางตรง หรอทางออม ภาษา

307

ทใชเขยนอาจจะใชแบบเปนทางการ หรอไมเปนทางการกได ถอยคำาภาษาทเรยบงาย ถกตองตามหลกไวยากรณ สวนมากนยมใชบรรยายโวหาร สำาหรบเลาเรอง แสดงอารมณ จนตนาการ เทศนาโวหาร แสดงความคดเหน ใหผอานคลอยตาม

3. สารคดเรองรวบรวม เปนสารคดเรองเดยวกนหรอหลาย ๆ เรองทมความสมพนธกนมาเขยนรวบรวมเปนเลม การเขยนสารคดเรองรวบรวมนน ผเขยนควรจะเลอกเขยนแตเฉพาะเรองทตนมประสบการณ และมความรด มการคนควาอยางกวางขวาง มหลกฐานอางอง จะใชภาษาแบบทางการหรอไมเปนทางการกไดตามความเหมาะสม สวนใหญจะใชบรรยายโวหาร

จากความหลากหลายของประเภทสารคดจะชวยใหผอานไดเลอกเขยนตามแนวทตนถนด และเปนการเปดโลกทศนทกวาง มใชเขยนเรองทจำาเจและเหตผลสำาคญคอ กลมผอานเปาหมายมหลายประเภท ดงนนถาผเขยนสามารถเขาถงความตองการของผอานไดมากเทาใด ยอมทำาใหผเขยนมชยไปกวาครง

8.7 ขนตอนการเขยนสารคด

จดเรมตนของการเขยนสารคดจำาเปนอยางยงทจะตองทราบและเขาใจถงขนตอนของการเขยนเสยกอน ซงจะทำาใหงานเขยนเปนไปดวยความราบรนและประสบผลสำาเรจในทสด ถวลย มาศจรส (2538, หนา 84-94) ไดเสนอขอแนะนำาขนตอนการเขยนสารคดไวดงน

8.7.1 การตงจดมงหมายในการเขยน

การตงจดมงหมายในการเขยนเปนสงสำาคญขนเบองตนของการเขยนสารคด ทงนเพราะการเขยนสารคดแตละเรอง ผเขยนยอมมจดมงหมายในการเขยนแตกตางกนออกไป เชน สารคดบางเรองมจดมงหมายเขยนเพอสำาหรบเดก หรผใหญอาน ทงนเมอสามารถกำาหนดกลมเปาหมายทจะทำาการสอสารไดแลว กจะมากลนกรองถง

308

เนอหา ภาษา และประเดนในการนำาเสนอในรปแบบทเหมาะสมกบวยของผอาน เปนตน

8.7.2 การเลอกเรอง

หลงจากทตงจดมงหมายในการเขยนไวอยางชดเจนแลว ตอไปกเปนการเลอกเรองสำาหรบการเขยนสารคดจะมหลกเกณฑทตองพจารณาดงตอไปน

8.7.2.1 เลอกเรองทผเขยนมความถนดและใหความสนใจมากเปนพเศษ

8.7.2.2 เลอกเรองทผเขยนมประสบการณ8.7.2.3 เลอกเรองทอยในความสนใจของประชาชน8.7.2.4 เลอกเรองทมประโยชนตอสงคม กลมคน8.7.2.5 อน ๆ ตามทผเขยนจะพจารณาเหนวาเปนเรองทนา

เขยนเผยแพร

8.7.3 การมองหาเนอเรองทจะเขยน

บางครงผเขยนสามารถเลอกเรองไดแลว แตปรากฏวายงไมมเนอเรองทจะเขยน ทงนวธงายๆ ทจะมองหาเรองสำาหรบการเขยนสารคดนนขอใหนำาเรองทอยใกลตวเรา และรเรองนนดทสดมาเขยนใหผอนไดอาน

ผสอขาวทเลอกนำาเสนอรายงานขาวในรปแบบสารคด จงควรมความรเกยวกบคณลกษณะสำาคญของสารคดผนวกกบความรในเรองธรรมชาตของคนนยมอานสารคดดวย เพราะตวแปรทงสองนจะเปนตวกำาหนดลกษณะการเขยนและเรยบเรยงขอมลขอเทจจรงใหนาอานนาตดตามไดมากนอยแคไหนดวย ถาผสอขาวตองการเสนอขอเทจจรงอยางเหมาะสม แตตองคำานงถงความสามารถในการรอยเรยงเรองราวใหนาอานนาตดตามดวย ทงน ตองไมลมวาวตถประสงคของการนำาเสนอขอมลขาวขนสงทชดเจนเปนตว

309

กำาหนดรปแบบการนำาเสนอรายงานใหมประสทธภาพตามเปาหมายไดอยางไรเชนกน

8.8 การเขยนสารคดทสรางสรรค

การเขยนสารคดทสรางสรรคตองมการนำาเสนอดวยความรบผดชอบตอผอานและสงคม นอกเหนอจากความนาสนใจ อานสนก ชวนใหตดตาม ไดความร มมมอง แรงบนดาลใจ รวมใชการใชภาษาทสรางสรรคแลว ซงเกศน จฑาวจตร (2557, หนา 202-203) ระบวา การนำาเสนอดวยความรบผดชอบ ซงมความสำาคญมากพอ ๆ กบการสอความคดสำาคญและการใชภาษาเพอสอความหมายอยางเหมาะเจาะและลงตว ความรบผดชอบสำาคญทผเขยนจะตองคำานงในการนำาเสนอสารคด ประกอบดวย

1. ความถกตอง (Accuracy) ความถกตอง ในทน หมายถง ความถกตองของขอมล ขาวสารทนำาเสนอ รวมทง ความถกตองของการเลอกใชคำาศพพ ภาษา ไวยากรณ เครองหมายวรรคตอน เพอใหผอานเกดความเขาใจทตรงกบทผเขยนตองการ

2. ความชดเจน (Clarity) หมายถง การใชภาษาทสนเรยบงาย กระจางชด ซงจะกอใหเกดความเขาใจทชดเจนมากกวาภาษาทเปนวชาการหรอการใชประโยคยาว ๆ ยาก ๆ ลลาสลบซบซอน การใชคำาศพททเขาใจยากและประโยคทซบซอนอาจทำาใหผอานหมดความสนใจเสยกอนทจะอานจบ

3. ความรวดเรว (Quickness) หมายถง การใชภาษาอยางกระชบ จบความสนใจของผอานไดตลอดเรองทำาใหผอานรเรองอยางรวดเรว นอกจากน ความกระชบยงครอบคลมถงการใชยอหนาใหเปยประโยชนอยางเหมาะสมดวย การใชยอหนาสน ๆ มกจะนาอานมากกวายอหนายาว ๆ

4. ความสมบรณ (Completeness) คอการนำาเสนอเนอหาทครอบคลมอยางทวถงในทกประเดนทวางไวในโครงเรอง โดยเฉพาะการใหคำาตอบอยางเพยงพอใหเรองราวทเขยน และตองไมสรางชองวางใหผอานเกดความเคลอบแคลงสงสย

310

กลาวโดยสรป การเขยนสารคดทสรางสรรคตองมการนำาเสนอดวยความรบผดชอบคอ ตองมความถกตอง ความชดเจน ความรวดเรว และความสมบรณ นอกเหนอไปจากการสอความคดสำาคญและการใชภาษาทสรางสรรคเพอสอความหมายอยางเหมาะเจาะและลงตว เพอใหสารคดมความนาสนใจ อานสนก ชวนใหตดตาม ไดความร มมมอง แรงบนดาลใจ

สรป

สารคดนบเปนขอเขยนทเปนวธการนำาเสนอขาวสารประเภทหนงทมความสำาคญยงตอสอประเภทหนงสอพมพและนตยสาร สารคดมลกษณะสำาคญ คอมความคดเชงสรางสรรค (Creativity) ความเปนตวเอง (Subjectivity) การใหขาวสารความรหรอสาระสำาคญของเรองราวทจะถายทอด (Informativeness) ความเพลดเพลน (Entertainment) และความสดและทนสมย ความแตกตางระหวางการนำาเสนอรายงานในรปแบบบทความกบรปแบบสารคดกคอ หากตองการเสนอในรปแบบบทความ ผเขยนมเปาหมายทจะแสดงความคดเหนเกยวกบเรองทกำาลงเสนอ ในขณะทการนำาเสนอรายงานในรปแบบสารคด เปาหมายของผเขยนคอการรายงานขอเทจจรงทเปนความจรงในภาษาทเรยบงายอยางมอรรถรส นอกจากนน สารคดยงมอทธพลตอความคดของผคนในสงคม ทงในมมมองของผผลตงานสารคด และมมมองของผรบสาร สารคดเปนงานเขยนเชงบทความประเภทหนงทใหความเพลดเพลนและสาระความรแกผอาน ซงจะมความแตกตางจากงานเขยนทวไปสารคดมความเดนเฉพาะตวและแตกตางจากงานเขยนประเภทอน ทำาใหสารคดมคณคาและความสำาคญตอสงคมและผอานการเขยนสารคดทสรางสรรคตองมการนำาเสนอดวยความรบผดชอบตอผอานและสงคม

กจกรรมทายบท

311

1. ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนสารคดมาเปนตวอยางฝกเขยนสารคด2. นำานกศกษาไปทศนศกษาสถานทสำาคญในพนทบนเกาะรตนโกสนทร เพอฝกปฏบตเขยนสารคด โดยแบบฝกปฏบตการเขยน3.ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน4.ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอนรวมชนเรยน5.ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 8

คำาถามทบทวน

1. จงระบถงความหมายของสารคด2. จงอธบายถงแนวการเขยนสารคด3.จงอธบายวาการเขยนสารคดมขนตอนอยางไร4. จงระบถงลกษณะของสารคด5.จงอธบายถงบทบาทสำาคญของสารคด6. จงกลาวถงวตถประสงคของสารคด7. จงระบถงคณลกษณะของสารคด8.จงระบถงประเภทของสารคด9.จงระบถงโครงสรางของงานเขยนสารคด10. จงอธบายถงกระบวนการการเขยนสารคด

312

เอกสารอางอง

เกศน จฑาวจตร. (2557). การเขยนสรางสรรคทางสอสงพมพ.(พมพครงท 2). นครปฐม: มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ. (2555). “ภาษาหนงสอพมพและนตยสาร”. ใน เอกสารการสอนชดวชา ภาษาเพอการสอสาร. หนวยท 8-15. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ประทป เหมอนนล. (2523). วรรณกรรมไทยปจจบน.(พมพครงท 2).กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ.

ประดบ จนทรสขศร. (2542). กระบวนการคดเพอการเขยนสารคด. กรงเทพฯ: โครงการตำาราวชาการราชภฏเฉลมพระเกยรตฯ สถาบนราชภฏสวนดสต.

ปารชาต รตนบรรณสกล. (2548). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

พรศกด ธนพฒนพงศ. (2553). “การรายงานขาวในรปแบบสารคด”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มาล บญศรพนธ. (2535).การเขยนสารคดสำาหรบสอสงพมพ.กรงเทพฯ: ประกายพรก.

-------------. (2553). “แนวคดเกยวกบการรายงานขาวขนสง”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

313

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

วาสนา เกตภาค. (ม.ป.ป.). การเขยน.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.สกญญา บรณเดชาชย. (2548).การหนงสอพมพเบองตน.

ชลบร: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

เสาวณย สกขาบณฑต. (2540). การเขยนสำาหรบสอการสอสาร. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ดวงกมล.

องคณา ทองพล. (2560, เดอนเมษายน).Shoe Theraphy กฎเหลกเลอกรองเทาสขภาพ. นตยสาร

ชวจต. หนา 70.องธดา ลมปปทมปาณ. (2555). การเขยนสารคดเพอ

สอมวลชน.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 9

หวขอเนอหา1. ความหมายของสารคดเชงขาว2. ความสำาคญของสารคดเชงขาว3. ลกษณะการเขยนสารคดเชงขาว4. องคประกอบของสารคดเชงขาว5. ประเภทของสารคดเชงขาว6. ความแตกตางของสารคดเชงขาวกบขาว7. กระบวนการเขยนสารคดเชงขาว

7.1 การคดประเดนหรอคดเรองทจะเขยน7.2 การแสวงหาขอมลและการรวบรวมขอมล7.3 การนำาเสนอสารคดเชงขาว

8. ขนตอนการเขยนสารคดเชงขาว

314

9. คำาแนะนำาการเขยนสารคดเชงขาว

วตถประสงคเชงพฤตกรรม1. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายความหมายของสารคด

เชงขาวได2. เพอใหนกศกษาสามารถระบถงความสำาคญของสารคด

เชงขาวได3. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายถงกระบวนการเขยน

สารคดเชงขาวได4. เพอใหนกศกษาสามารถเขยนสารคดเชงขาวได

วธสอนและกจกรรม1. วธสอน

1.1 การบรรยายโดยผสอน 1.2 การสาธตตวอยางงานเขยนสารคดเชงขาว1.3 กรณศกษา (Case Study)1.4 การนำาเสนอผลงานฝกปฏบต1.5 การอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงาน

ฝกปฏบต2. กจกรรมการเรยนการสอน

2.1 ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนสารคดเชงขาวมาเปนตวอยางฝกเขยนสารคดเชงขาว

2.2 ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนสารคดเชงขาวจากกรณศกษา โดยแบบฝกปฏบตการ

เขยน (กรณศกษา และขอมลทอาจารยผสอนเตรยมใหสำาหรบใหนกศกษา

ฝกปฏบตเขยนสารคดเชงขาว)

315

2.3 ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน2.4 ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคด

เหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอน รวมชนเรยน2.5 ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทาย

บท ประจำาบทท 9

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชา JRI3205 การเขยน

สรางสรรคเชงวารสารศาสตร2. สอการสอน PowerPoint3. ตวอยางผลงานเขยนสารคดเชงขาว4. แบบฝกปฏบตการเขยนสารคดเชงขาว (กรณศกษาท

อาจารยผสอนเตรยมใหสำาหรบใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนสารคดเชงขาว)

การวดและประเมนผล1. การวดผล

1.1 ผลงานฝกปฏบต1.2 แบบทดสอบคำาถามทายบทของนกศกษา1.3 สงเกตพฤตกรรมการเรยนและการมสวนรวมในการ

เรยนโดยการรวมฝกปฏบต1.4 การแลกเปลยนแสดงความคดของนกศกษาในชนเรยน2. การประเมนผล 2.1 แบบประเมนผลงานฝกปฏบต2.2 การประเมนการตอบคำาถามและการอภปรายในชนเรยน2.3 การประเมนการนำาเสนองานฝกปฏบต2.4 การประเมนการทำาแบบฝกหดคำาถามทายบท

316

บทท 9การเขยนสารคดเชงขาว

สารคดเชงขาวเปนประเภทหนงของสารคด มกระบวนการเขยนเหมอนกบสารคดประเภทอน ๆ หากแตแตกตางในรายละเอยด กลาวคอสารคดเชงขาวมกองกบประเดนขาวทเกดกอนหนาน โดยใหรายละเอยดแวดลอมของขาวนน ๆ แตยงคำานงถงวธการนำาเสนอทไดอรรถรส อาจทำาใหผอานเกดความรสกสะเทอนใจ สรางแรงบนดาลใจ หรอเกดจตสำานกในเรองใด ๆ สำาหรบประเดนหลงนทำาใหสารคดเชงขาวแตกตางจากสกปขาว หรอรายงานพเศษ สวน ๆ ขน เพราะนบเปนบทบาททสำาคญประการหนงของสอในการนำาเสนอความกาวหนาและปญหาของสงคมใหสงคมหนมาใหความสำาคญและใหความสนใจ เพอไดรบความคดเหนทเปนทางออกของสถานการณปญหานน ๆ ตอไปเนอหาในบทนจะกลาวถงสาระสำาคญเกยวกบการเขยนสารคดเชงขาว อาทความหมาย ความสำาคญ ลกษณะ องคประกอบ ประเภทของสารคดเชงขาวความแตกตางของสารคดเชงขาวกบขาวกระบวนการเขยนสารคดเชงขาวขนตอนการเขยนสารคดเชงขาวและคำาแนะนำาการเขยนสารคดเชงขาว

9.1 ความหมายของสารคดเชงขาว

สารคดเชงขาว (News Feature) หมายถง สารคดเชงขาวเปนงานเขยนในรปแบบสารคดทนำาเสนอเรองราวตามขอเทจจรง มไดมาจากจนตนาการ และเปนเบองหลงหรอเกยวของกบขาว แต

317

เพมเตมแงมมบางประการทนอกเหนอไปจากการเสนอขาว (สรสทธ วทยารฐ, 2545, หนา 320)

ตำาราบางเลมเรยก สารคดเชงขาว ดวยคำาเรยกหลายคำา “ ”อาท รายงานพเศษ“ ”, “สกป ขาวเชงสารคด” “ ”, “สารคดรายงานพเศษ ซง” พอจะประมวลได ดงน

ราชบณฑตยสถาน(2546, หนา 1182) ใหความหมายคำาวา สารคด“ ” วาเปนคำานาม หมายถง เรองทเรยบเรยงขนจากความ

จรง ไมใชจากจนตนาการ เชน สารคดทองเทยว สารคดชวประวตสำานกพจนานกรมมตชน (2544, หนา 189) ระบใน

พจนานกรมนอกราชบณฑตยฯ วา สกป เปนคำานาม หมายถง “ ”สารคดเชงขาวซงนำาเสนอรายละเอยดทก ๆ ดาน มาจากคำาภาษาองกฤษวา “Scoop”

ราชบณฑตยสภา (2553, หนา 152-153) ระบใน พจนานกรมคำาใหม (เลม 1) ฉบบราชบณฑตยสถาน วา สกป “ ”เปนคำานาม หมายถง ขาวทเจาะลกเฉพาะเรอง มความหมายเหมอนกบคำาวา สกปขาว“ ” หรอบทความ รายการโทรทศน เปนตน ทเจาะลกและเผยแพรแกสาธารณะ มาจากคำาภาษาองกฤษวา “Scoop”

ศพทานกรมสอสารมวลชน ของแผนกอสระวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร ระบนยามคำาวา “Scoop” วา หมายถง ขาวเอก ขาวชนหนง (สนน ปทมะทน, (บรรณาธการ). 2520, หนา 84)

คณะกรรมการบญญตวชาการหนงสอพมพ ราชบณฑตยสภา (2539, หนา 57)ระบคำานยาม Scoop วา หมายถง ขาวเจาะพเศษ มความหมายเหมอนกบคำาวา Exclusive

คำาวา รายงานพเศษ อาจพจารณาไดจากคำาวา “ ” Scoop ซงเปนคำาทในวงการผประกอบวชาชพทเกยวกบขาวมกใชเรยกกนมาก อาจจะมากกวาคำาวา รายงานพเศษดวยซำา

318

พจนานกรมภาษาองกฤษ ใหความหมายของคำาวา Scoop วา หมายถง ฉวยเอาเรองมานำาเสนอกอนฉบบอน ซงจากความหมายตรงตามตวอกษรเชนน รายงานพเศษ หมายถง ผลงานการสอขาวทผสอขาวไดมาเพยงคนเดยว แลวนำาเสนอตดหนาฉบบอน ๆ อาจทำาใหฉบบอน ๆ ตกขาวได ความหมายนมความใกลเคยงในแงวธการทำางานขาวทเรยกวา การไดขาวเอกซคลซฟ (Exclusive) หรอเรยกในหมนกสอสารมวลชนวา ขาวซฟ อยมาก ซงความหมายใน“ ”ลกษณะนเปนการพจารณาจากรปแบบและวธการทำางานของผสอขาวมากกวา

การเขยนรายงานพเศษ ในความหมายเชงรปแบบการเขยนนน ในทางวชาการวารสารศาสตร มการกลาวถงรปแบบการเขยนรายงานพเศษไวนอยมาก เรามกจะพบการกลาวถง การเขยนในรปแบบนในทางวชาชพมากกวา อยางไรกตาม เมอศกษารปแบบการเขยนรายงานพเศษจะพบวาการเขยนรายงานพเศษมความใกลเคยงกบการเขยนสารคด (Feature) รปแบบหนง นนคอการเขยนสารคดเชงขาว (News Feature)

นกวชาการวารสารศาสตร 2 คน คอ นอรแมน บ. มอยส และ เดวด แมนนง ไวท (สรสทธ วทยารฐ, 2546, หนา 12)กลาวไววา งานเขยนใด ๆ กตามสำาหรบสอมวลชน หากไมสามารถจดเขา“เปนการรายงานขาวตรงไปตรงมา (Straight news) และการโฆษณาไดแลว งานเขยนนนถอเปนสารคดทงสน”

รายงานพเศษจงหมายถง ขอเขยนรายงานขาว อนเปนผลงานชนหนงทไดมาจากการสอขาวของผสอขาวอยางลก (in depth) การนำาเสนอไมไดมโครงสรางการเขยนทเจาะจง แตการนำาเสนอจะขนอยกบประเดนเนอหา หรอขอมลอนเปนขอเทจจรงเปนหลก การเขยนรายงานพเศษมความคลายคลงกบสารคดเชงขาวอยมาก

319

มาล บญศรพนธ(2535, หนา 73) ระบวา สารคดเชงขาว (News Feature) หมายถง สารคดเกยวกบเหตการณปจจบน อาจเปนขาวทกำาลงอยในความสนใจของประชาชน การนำาเสนอในรปแบบสารคดอาจไมทนเหตการณเทากบการเสนอขาว แตกมองคประกอบของความทนเวลา (Timely) ไมถงกบลาสมย เหตการณนนยงอยในความคดคำานงของประชาชน สารคดเชงขาวไมมวตถประสงคเพอจดความสนใจใหแกผอานเกยวกบขาว แตมเปาหมายเพอเสนอประเดนทอยในความสนใจในฐานะมนษยปถชน (Human Interest Perspective) ทแฝงอยในเหตการณขาว ผเขยนสารคดจะเนนทผลกระทบอารมณของเหตการณตอผเกยวของ เปนการใหขาวสารอกแงหนงนอกเหนอจากทปรากฎในองคประกอบของขาว ตวอยางการเสนอสารคดเกยวกบครอบครวหนงไดรบผลกระทบจากการระเบดโรงงานแกสธรรมชาต และการเสนอสารคดชวตความเปนอยอนยากแคนของชาวอฟรกาใต ซงไดรบผลมาจากสงครามอนยาวนาน เปนตน

ประชน วลลโก และอมรพรรณ ซมโชคชยกล (2555, หนา 9-5)ระบวา ขาวเชงสารคด“ ”หมายถง ขาวทเขยนขนจากขอมลดบทเปนขอมลประเภทเบา (Soft information) ไมเนนสาระสำาคญ และไมเนนเรองความรวดเรวทนเหตการณ แตการนำาเสนอเนนมมขาวทสะเทอนอารมณ (emotionalimpact) เรองความเปนอยและเปนไป หรอการดำาเนนชวตของตวบคคล (personal profiles) ตลอดจนเนนแงมมทกอใหเกดความบนเทงแกผอาน การนำาเสนอในรปขาวเชงสารคดถอยหลงไปหลายกาวจากรายงานขาวตามเนอผา หรอการรายงานขาวแบบตรงไปตรงมา (straight-forward news reporting) ทเนนความครบถวนไปดวย 5Ws + H (who, what, when, where, why & how) แต

320

อยางไรกตามขาวเชงสารคดยงคงยดหลกความใหมสดเหมอนกน แตถอเรองเหลานเปนประเดนรอง

พรศกด ธนพฒนพงศ (2553, หนา 157) ระบวา การรายงานขาวในรปแบบสารคด หมายถงการรายงานขอเทจจรงทผเขยนตองการรายงานจากเหตการณทเกดขนจรง ดวยรปแบบการนำาเสนอในลกษณะขอเขยนทนาสนใจ โดยเนนคณคาทผอานสนใจในแตละชวงเหตการณทเกดขนจรง ดวยรปแบบการสำาเสนอในลกษณะขอเขยนทนาสนใจ โดยเนนคณคาทผอานสนใจในแตละชวงเวลาของวาระการรายงาน เพอใหความร สรางสรรคปญญา และความรสกผอนคลายในขณะรบรขาวสาร และทสำาคญกคอ ประเดนทจะนำาเสนอนนจะตองเปนประเดนในเชงขาวสาร ซงมองคประกอบดานคณคาพนฐานคอ มความสดใหม (timeliness) หรอความรวดเรว (immediately) เปนเรองทเกยวกบปถชนสนใจ (human interest) มความใกลชด (proximity or nearness) กบผอานขาว ทงยงเกยวพนกบความมชอเสยง หรอบคคลผมความสำาคญ (prominence) สงผลกระทบ (consequence) ตอสงคมในลกษณะตาง ๆ หรออาจจะมความขดแยง (conflict) มเงอนงำา (suspense) หรอเปนเรองแปลกประหลาด (oddity or unusualiness) เรองอทธปาฏหารยตาง ๆทยากตอการพสจนดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ไมสามารถพบเหนไดโดยทวไป และยงอาจเกยวของกบเรองเพศ (sex) ตลอดจนความกาวหนา (progress) ในดานตาง ๆ ของสงคม

องธดา ลมปปทมปาณ (2555, หนา 142) ระบวา สารคดเชงขาว เปนสารคดทเกาะตดกระแสขาว หรอบรรยากาศของสงคม ระหวางทนำาเสนอขาวในแตละวน ในแตละสปดาห มบางเรองทตองการคำาอธบายเพมเตม ตองการยอยเรองยากใหเปนเรองงาย หรอใหมมมองเพมเตมจากทปรากฎเปนขาว ผสอขาวทใกลชดกบ

321

ขอมลมากทสดจงตองทำาหนาทอธบายความ หาขอมลเพมเตม ใหมมมอง จดประเดนทนำาไปสการถกเถยงอภปรายจนนำาไปสการปองกนและแกไขปญหาในอนาคต

สรทพย ขนสวรรณ (2543, หนา 230)ระบวา สารคดเชง“ขาว”หมายถง สารคดทนำาเอาอบตการณทเคยไดรบการรายงานเปนขาวไปแลวมานำาเสนออกครงหนง เนองจากอบตการณนนไดยงไดรบความสนใจจากผอาน สารคดเชงขาวจะใหรายละเอยดทลกกวาขาวทไดรายงานไปกอนหนาน โดยอาจบอกถงความเปนไปในแตละแงมมของการเกดเหตการณนนวา มอะไรเกดขน และเกดเหตการณนนไดอยางไร

ชไมพร พรเพญพพฒน (2549, หนา 174)ระบวา สารคดรายงานพเศษ เรยกกนทวไปวา สกป “ ” มลกษณะเปนงานเขยนทนำาเสนอขอมลจรง โดยอาศยการหาขอมลอยางเปนระบบ ผเขยนตองเขาไปสมผสถานทจรง บคคลจรง สงเกตการณ สมภาษณ และเสาะแสวงหา แลวนำามาเรยบเรยงไดอยางนาเชอถอ การเขยนสารคดรายงานพเศษนบเปนพนฐานทดในการฝกปรอฝมอ ชวยเสรมสรางประสบการณและความคดไดอยางดทสด

สรสทธ วทยารฐ (2560, หนา 54) ระบวาขนวจตรมาตรา (กาญจนาคพนธ) เขยนเลาเกรดความเปนมาของคำาวา สกป“ ” น ไวในหนงสอ คอคด ขอเขยน“ ” วามาจากคำาภาษาองกฤษ Scoop ซงหมายถง การขด แปลวา เอาออกมา ซงหมายถง นกขาวชง“ ” “ ”ลงขาวไดกอนหนงสอพมพฉบบอน หนงสอพมพนวยอรกไทม (New York Times) ซงเกดขนหลงหนงสอพมพบางกอกเรคคอรเดอรของหมอบรดเลถง 7 ปมความชำานาญในการรายงานขาวรปแบบนมาก สำาหรบเมองไทยหมอบรดเลเปนคนแรกทเรมทำาขาวเชงสบสวนในไทย โดยเอาสญญาลบอากรสราระหวางมองซเออโอบาเรต กงศลฝรงเศสกบอากรสรามาเปดเผยในหนงสอพมพบางก

322

อกเรคคอรเดอร นบวาเปนงานขาวเชงสบสวนชนแรกในสยามกวาได

กลาวโดยสรปสารคดเชงขาวเปนงานเขยนในรปแบบสารคดทนำาเสนอเรองราวตามขอเทจจรงมไดมาจากจนตนาการ และเปนเบองหลงหลงหรอของเกยวของกบขาว แตเพมเตมแงมมบางประการทนอกเหนอจากการนำาเสนอในขาว

9.2 ความสำาคญของสารคดเชงขาว

การนำาเสนอของสอมวลชนในปจจบนมการนำาเสนอสารคดเชงขาวทมบทบาทตอการเปลยนแปลงและพฒนาในสงคมมากยง ๆ ขน เพราะนบเปนบทบาททสำาคญประการหนงของสอในการนำาเสนอความกาวหนาและปญหาของสงคมใหสงคมหนมาใหความสำาคญและใหความสนใจ เพอไดรบความคดเหนทเปนทางออกของสถานการณปญหานน ๆ ตอไป สารคดเชงขาวเปนประเภทหนงของสารคดทสอมวลชน ใหความสนใจนำาเสนอ สารคดเชงขาวทมบทบาทตอการเปลยนแปลงและพฒนาในสงคมมากยง ๆ ขน เพราะนบเปนบทบาททสำาคญประการหนงของสอในการนำาเสนอความกาวหนาและปญหาของสงคมใหสงคมหนมาใหความสำาคญและใหความสนใจ เพอไดรบความคดเหนทเปนทางออกของสถานการณปญหานน ๆ ตอไป

องธดา ลมปปทมปาณ (2555, หนา 142-143) ระบวาสารคดเชงขาวทำาหนาทอกขนหนงในการใหทศนะตอสงคมดวยขอมลรอบดานเหมอนการตอจกซอวทกระจดกระจายใหเปนภาพใหญทชดเจนขน รวมถงแสดงบทบาทผตรวจตราสงคม และสนข

323

เฝาบาน (Watch Dog) คอยเตอนสงผดปกตทเกดขนในบานเมอง สารคดเชงขาวเปนการใหเวลาและเนอทเพออธบายถงเรองนน ๆทำาใหผอานเขาใจงาย การอางคำาพดของแหลงขาว (Quotes) การบรรยาย การอธบายบนพนฐานของขอเทจจรง ทำาใหเรองราวนนมผลกระทบตอความคดและจตใจผอาน

ความนาสนใจของสารคดเชงขาว คอ การอานตลอดทงเรองอยางตอเนอง เขาใจงาย และเพลดเพลน นกเขยนตองคดวาไมเพยงแตจะบอกความจรงหรอขอเทจจรงเทานน เบองหลงหรอความรสกเกยวกบเหตการณภายใตขอเทจจรงกเปนสงทตองใหความสำาคญ เพราะขาวไมสามารถอธบายความซบซอนของเหตการณหรอรายละเอยดหรอความรสกของคนในเหตการณไดเตมท หรอบางครงอธบายไมไดเลย จงตองอาศยสารคดเชงขาวแทน

ความเดนของงานสารคดเชงขาวอยทนกเขยนตองมวธการนำาเสนอหลากหลายรปแบบ เชน เขยนลกษณะเปนเคยงขาว (Sidebars) เปนรายงานสสน (The Color Story) เขยนเปนสารคดสะทอนบคลกของผเกยวพนกบขาว (The Personality Sketch) ดวยความคดสรางสรรคของตนเอง แตไมวาจะเปนวธการรปแบบไหน กมจดประสงคหลกรวมกน คอ ตองการบอกขาว“ ”

นอกจากนน การทำาหนาของผสอขาวทเปน สอทางเลอก “ ”(Alternative Media) ของภาคประชาชน ซงยอมทจะตองมมมมองในการนำาเสนอขอเทจจรงแตกตางไปจากสอมวลชนกระแสหลก (Mainstream Media) สอมวลชนถกคาดหวงจากสงคมสงมาก โดยเฉพาะการปฏรปในทก ๆ ดาน ไมวาจะเปนปฏรปการเมอง ปฏรปการศกษา ซงทำาใหระบบคดของสงคมมการปรบเปลยน และการดำาเนนกจกรรมตาง ๆ ขององคกรทกภาคสวนของสงคมมความซบซอนมากยงขน การเขยนขาวแตเพยงหนาทเดยวไมเพยงพอดงนน

324

อาจกลาวสรปไดวา ทงสอมวลชนกระแสหลกหรอสอทางเลอก หรอสอภาคประชาชน กสามารถนำาเสนอสารคดเชงขาวและนำาเสนอรายงานพเศษ เพราะผลงานทมคณคามากพอยอมเปนการเปดทางแหงปญญาใหแกประชาสงคม (สรสทธ วทยารฐ, 2546)

การเขยนรายงานพเศษหรอสารคดเชงขาวจงมความสำาคญในการทำาหนาทของสอภาคประชาชน ดวยเหตผลดงตอไปน

1.ใหมลคาเพมแกขาวหรอขอเทจจรง คอ มทงการรายงานขาวแบบตรงไปตรงมา และการรายงานในเชงสบสวนสอบสวน และการรายงานตความ หรอวเคราะห การนำาเสนอรายงานพเศษ เปนการใชประโยชนจากขอเทจจรงทไดจากการสอขาวอยางคมคา ในลกษณะ มลคาเพม “ ” (value added) ใหกบขอเทจจรงทผสอขาวมอยในมอ ในหลายกรณ การนำาเสนอขาว (news) ไมสามารถนำาเสนอขอเทจจรงไดทงหมด โดยเฉพาะขอเทจจรงทตองมการอธบาย หรอวเคราะห การตความประกอบ การเขยนขาวไมสามารถตอบไดทงหมด

2. ทำาหนาทผสอขาวใหสมบรณแบบ โดยการเปนผสอขาวทรจกใชเทคนควธการสอขาวขนสง ในลกษณะขาวเชงสบสวนสอบสวน (Investigative Reporting) ทศกษาวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ และมการวางแผนงานขาว สามารถนำาไปสการเปลยนแปลงความไมถกตองในสงคมได โดยมรปแบบการนำาเสนอทไมจำาเพาะวาตองเขยนเปนขาวเทานน แตสามารถรายงานในหลากหลายรปแบบ เชน รายงานพเศษ, ขอมลเคยงขาว (side bar), สารคดเชงขาว, บทวเคราะห เปนตน ทกวนน การสอขาวแทบทกชนตองอาศยวธคดในลกษณะสบสวนสอบสวนแทบทงสน งานขาวจงจะสมบรณ

9.3 ลกษณะการเขยนสารคดเชงขาว

325

สารคดเชงขาวเนนการใชสำานวนโวหารเชงอธบายความหรอเลาเรอง เพอใหขอมลผอานมากกวาพรรณนาความสรางภาพพจน ยกเวนสารคดเชงขาวทเปนเหตการณหรอสถานการณทมความเคลอนไหวหรอความรนแรง ผเขยนอาจเลอกแงมมเบา ๆ ของเรอง แฝงมขตลกขบขนหรอมมมองแปลกอยในท เพอใหผอานรสกผอนคลาย เบาสมอง สรางความมชวตชวาในหนาหนงสอพมพ ในทางตรงขามบางครงปรากฎการณทเกดขนอาจกระทบความรสกผอาน ผเขยนจะใชสำานวนโวหารเชงพรรณาเพอสะทอนความรสกเศรา สะทอนใจ หรอสลดหดห (จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ, 2555, หนา 142)

มาล บญศรพนธ (2553, หนา 80) ระบวา สารคดเปนขอเขยนทมวตถประสงคเพอเลาเรองหรอรายงานสงทเปนความจรงในลลาทนาตดตาม แมวาสารคดจะไมใชรปแบบการเสนอเนอหานาสนใจเทากบรปแบบขาว แตกสามารถสนองความตองการดานขาวสารทเปนประโยชนสำาหรบผอานบางกลม การนำาเสนอรายงานในรปแบบสารคดของขาวเชงสบสวนและตความสามารถเนนการนำาเสนอเนอหาทมคณคาขาวประกอบอยดวย เชน รายงานในลกษณะสารคดเชงขาว สารคดเบองหลงขาว (non-fiction feature) ซงเปนสารคดทมงใหขอมลอนเนองมาจากผลกระทบของขาว และมเปาหมายเพออรรถาธบายเรองทกำาลงเปนขาว วธการรายงานขาวสบสวนในรปแบบสารคดจะมประโยชนมากในทางทสามารถใหภาพรวมของสงทขดคยมาไดทงหมดในรปแบบทไมเปนทางการจนเกนไป ชวยใหผอานไดความรความเขาใจเรองไดครบถวยโดยไมเครงเครยด

องธดา ลมปปทมปาณ, 2555, หนา 144) ระบวาลกษณะสำาคญของสารคดเชงขาวมดงตอไปน

326

1. ตององกบขาวสารคดตององกบขาว หรอเหตการณทเกดขน หรอบรรยากาศของสงคมเปนปจจบน

2. สมภาษณแหลงขาว สารคดเชงขาวตองมการสมภาษณแหลงขาว (News Source) หรอ ขอความทเขยนถงตองมขอมลอางองกบแหลงขาวได

3. เขยนคลายขาววธการเขยนสารคดเชงขาวจะคลายกบรปแบบการเขยนขาว คอ นำาเสนอประเดนสำาคญกอน แลวตามดวยประเดนสำาคญรอง แตมความยดหยนมากกวา ใชคำาเชอม(Bridge) หรอคำาขยายความเนอเรองทกำาลงเขยนถงได

4. มจดยนนกเขยนสารคดสามารถแสดงความเหนได มจดยนได (Subjectivity) แตตองสน กระชบ ไมเนนการพรรณนาเหมอนกบสารคดเชงประจกษ (Feature story)

5. ขนตนและลงทายตรงประเดนการขนตนและลงทาย (Lead and Ending) ในสารคดเชงขาวตองมความชดเจน ตรงประเดน สวนทายจะสรปหรอทงทายไวใหคด

6. สำาคญทแกนเรองสารคดเชงขาวตองมแกนเรอง หรอ ธม “ ” (Theme) จะบอกอะไรแกผอาน เมออานจบแลวไดประเดนสำาคญ

สรสทธ วทยารฐ (2545, หนา 320) ระบถงลกษณะของสารคดเชงขาววามลกษณะทสำาคญ ดงน

1. มกเปนประเดนทเกยวเนองกบสาระสำาคญในขาวทไดนำาเสนอมากอนหนาน หรอ ขณะนำาเสนอ อยในกระแสความสนใจของบคคลทวไป

2. เปนเรองราวของเหตการณ บคคล สถานท กจกรรม เปนตน

3. มกมความยาวของเนอหาประมาณ 3-4 หนากระดาษ A44. มกนำาเสนอโดยพรรณนาโวหาร ทำาใหอานสนก ชวนตดตาม

327

5. ภาษาทใชในสารคดเชงขาวเปนภาษาทางการ6. มรปภาพประกอบเรองเพอใหเรองทนำาเสนอมความนา

สนใจมากยงขน การเขยนสารคดเชงขาวบางชนทำาไดดจนเทยบระดบงาน

วชาการ อาท เรอง สหฒนฯ โตแลวแตกและแตกแลวโต“ ” เขยนโดยสมใจ วรยะบณฑตกล สำานกพมพผจดการ พมพเมอป พ.ศ. 2534 ซงเปนเรองราวของเทยม โชควฒนา ผนำาในสหพฒนพบล ซงเปนกลมทผลตสนคาในครวเรอนรายใหญทสดของไทย นอกจากน ยงนำาเสนอในลกษณะประวตการดำาเนนธรกจของกลมสหพฒน รวมทงการบรหารธรกจดวย มการคนควาเอกสารชนตนชนรอง และมการสมภาษณเชนเดยวกบงานวชาการ แตการนำาเสนอยงคงสรางสสนและเสนอประเดนหวอหวาบางหวขอ (พรรณ บวเลก, 2555, หนา 255)

พรศกด ธนพฒนพงศ (2553, หนา 158) ระบวา สารคดเชงขาว (News feature) จะเปนการนำาเสนอประเดนขาวทเกดขนมาและถกรายงานไปแลวกลบมาเสนออก โดยผสอขาวหรอบรรณาธการจะพจารณาเลอกสรรประเดนทควรคาแกความมสนใจมาขยายความในรปแบบของบทความหรอสารคด เพอเพมโลกทศน มมมอง หรอใหขอคดในเชงลกอยางมเหตผลหรอขอมลประกอบ สารคดเชงขาวนจะใหความสำาคญกบสาระขอมล และรปแบบการนำาเสนอทเขาถงอารมณ ความรสก ตลอดจนเหตผล หรอขอวนจฉยตาง ๆ มากกวาความทนตอเวลาหรอความสดใหมทเปนลกษณะสำาคญของขาว

9.4 องคประกอบของสารคดเชงขาว

328

พรศกด ธนพฒนพงศ (2553, หนา 158) ระบถงองคประกอบของการรายงานขาวในรปแบบสารคดวาประกอบดวยองคประกอบสำาคญ ดงน

9.4.1 รายงานขอเทจจรง ความจรงเปนพนฐานของเหตการณ เรองราว ปรากฎการณหรอเหตผลของการกระทำาอยางใดอยางหนงอนเปนพฤตกรรมของมนษย หรอผตกเปนขาวทถกรายงานผานชองทางการสอสารผานสอ โดยปราศจากจนตนาการ ความคดตอเตมขอมล หรอการสรางขอมลทมไดเกดขนมาจรง

9.4.2 นำาเสนอขอเทจจรงนนดวยขอเขยนทนาสนใจการรายงานความจรงทเกดขนดวยรปแบบของขาวทมงความสดใหมทนเวลา ความถกถวน และครบประเดนเบองตน คอ ใคร อะไร เมอไหร ทไหน ทำาไม และอยางไร แตดวยมมมองใหมในดานการนำาเสนอ ผนวกกบการสรางจดสนใจใหกบเนอหาขาวสาร นำาเสนอขอมลความจรงใหนาอานมากขน รวมทงมศลปะการนำาเสนอขอมลใหมในเชงลกและนาสนใจอยางมเอกลกษณ

9.4.3 เนนคณคาทผอานสนใจในแตละวาระ กรณขาวเบาผสอขาวสามารถสอดแทรกขอมลความรประเดนทนาสนใจทไดจากการคนควา หรอแสวงหาขอเทจจรงเพมเตมมานำาเสนอ ในขณะทขาวหนก กอาจจำาเปนตองสรางสรรคเนอหาสาระการนำาเสนอขนมาใหมใหนาอาน นาตดตาม นาสนใจตามแตคณคาทผสอขาวหรอบรรณาธการประเมนมาแลวเพอการนำาเสนอ

9.4.4 ใหความรและสรางสรรคปญญาการนำาเสนอขาวในรปแบบปกตนนอาจจะเปนเพยงการสรางกระแสการตระหนกรบรตอเหตการณความจรงทเกดขนเทานน แตหากมการนำาเสนอในรปแบบทใหขอมลเพมเตมแลวประโยชนจากการบรโภคสอจะตกแกผอานโดยตรงดวยการไดความร และสรางสรรคสตปญญาขนมา

329

9.4.5 รสกผอนคลายขณะอาน เดมทความรสกของผบรโภคขาวสารโดยเฉพาะสอสงพมพแบบหนงสอพมพนนคดวา หรอถกประเมนวาตองเปนเรองหนก สำาคญ สรางความตงเครยด เพราะตองอาศยกำาลงความคดอยางหนกในการตดตามประเดน แตขาวในรปแบบสารคดเปนการนำาเสนอสาระผนวกความบนเทง ซงจะทำาใหการรบรขาวสารเปนไปอยางราบรน ลดอปสรรคในกรเลอกรบและตความขาวสารได ยงสงผลใหเกดการจดจำาขาวสารไดในระยะยาวดวย

9.5 ประเภทของสารคดเชงขาว

ความสำาเรจของการเขยนรายงานพเศษหรอสารคดเชงขาว เปนการเขยนเชงวารสารศาสตรทตองอาศยความคดสรางสรรคของผสอขาวมากเปนพเศษในทกขนตอนการทำางาน เพราะฉะนน ประเภทของรายงานพเศษทแนะนำาใหตอไปน เปนแตเพยงแนวทางใหลองฝกปรอฝมอเทานน ขอแบงประเภทของสารคดเชงขาวหรอรายงานพเศษเปน 5 ประเภทคอ

9.5.1 เรองเกยวกบขอมลสวนตวของบคคล (Personality profiles) เปนการใหขอมลเรองราวของคน ๆ หนง ทงทเปนบคคลในขาว และไมไดเปนบคคลในขาว ใหผอานทราบเหมอนกบวาเปนคนรจกใกลชด โดยมสสนในการเลาเรองจนเหนภาพของบคคลนน ๆ รายงานพเศษประเภทไดรบความสนใจจากผอานอยางมาก เพราะคนทวไปมกมความสขทไดอานเรองราวของผอน

9.5.2 เรองของคน ทคนทว ๆ ไปใหความสนใจเปนพเศษ (Human Interest stories) เปนเรองราวทมความเปน มนษย กลาวคอ เนอหาใหนำาหนกกบอารมณ และความรสกของผ“ ”

330

อาน ทงในทางบวก เชน ดใจ ประสบความสำาเรจ โชคด และทางลบ เชน สลดหดห ผดหวง โชคราย เปนตน

9.5.3 เรองของแนวโนมทกำาลงเกดขน (Trend stories)เปนเรองราวของแนวโนมของบคคล สงของ เหตการณ หรอองคกร ทมผลกระทบหรอความเกยวพนกบผอาน รายงานพเศษประเภทนผอานใหความสนใจ เพราะคำานงถงความเปนคนทนเหตการณ เชน แนวโนมของผมชอเสยง แนวโนมแฟชน แนวโนมของวถชวตคนในเมอง แนวโนมของการทำามาหากนของคนในชนบท เปนตน

9.5.4 เรองราวเจาะลก (In-Depth Stories)เปนผลงานทเกดจากการสอขาวเชงสบสวนสอบสวน ในลกษณะการศกษาคนควาอยางกวางขวาง การสมภาษณอยางเจาะลก เพอใหขอเทจจรงเกยวกบการกระทำาผดของบคคล หรอหนวยงาน เปนตน

9.5.5 เรองราวเบองหลงเหตการณขาว (Backgrounders)เปนผลงานทเกดจากการคดวเคราะหจากเหตการณ หรอสถานการณปจจบน ใหเหนถงเบองหนาเบองหลงอยางชดเจน 9.5.6 สารคดเชงขาวตามตอจากขาว (Featurizing the Follow-up) เปนการตดตามขาวทสำาคญซงมการนำาเสนอเรวเกนไป จงใหมการตรวจสอบยนยนขอเทจจรงของเหตการณเพมเตมเทาทเปนไปได แลวนำาเสนอในฉบบตอมาหรอในวนรงขน อยางไรกตามคณลกษณะนไดรบการพฒนาขนมาใหมไมวาจะเปนเรองทเขยนใหมหรอในเรองเสรม หรอขอมลประกอบขาว (Sidebars) ถานกขาวพบวาตวเองพบขอเทจจรงใหม ๆ เขาอาจจะเขยนถงขอมลเพมเตมเหลานน (สรสทธ วทยารฐ, 2560, หนา 401)

331

รปท 8.1 รายงานพเศษหรอสารคดเชงขาวทนำาเสนอความคดสรางสรรคในทกขนตอนการทำางาน ทงเนอหา เทคนคการจดวาง สทใช รวมทงภาพประกอบ ทมา : Henry Thoreau. (2550, October). Poverty

in Asia. TIME Magazine.page39.6 ความแตกตางของสารคดเชงขาวกบขาว

ความแตกตางของสารคดเชงขาวกบสารคดทวไปมสวนตางหลายจด สารคดทวไปเปนเรองทว ๆไป อะไรกได เชน สารคดทองเทยว สารคดทางวทยาศาสตร สารคดชวตสตว สารคดประวตบคคลสำาคญ เปนตน สารคดเหลานไมจำาเปนตองมแหลงขาวเปนผใหขาว หรออางองแหลงขาวสามารถใชขอมลจากเอกสารมาอางอง หรออางองคำาบอกเลาของผคนได นอกจากน สารคดทวไปยงอาจมบทพรรณนาตาง ๆไดมากกวาสารคดเชงขาว สวนการแสดงความคดเหนนน มกมไมชดเจน แตอาจสอดแทรกอยในเนอเรอง และไมใชการแสดงความคดเหนทชดเจนตรงประเดน

332

ความแตกตางระหวางสารคดเชงขาวนน สามารถอธบายไดวา การเลาเรองของสาราคดเชงขาว ประกอบดวยขาว (News) ขอมล (Information) และเรอง (Story) สงททำาใหสารคดเชงขาวแตกตางจากขาว คอ การแสดงความคดเหนในเรอง ซงตองอาศย“ ”การนำาเสนอรปแบบหลากหลายเพอบอกผอาน ทำาใหผอานสนใจ เพลดเพลน เขาใจสถานการณหรอเหตการณและแมวาสารคดเชงขาว จะตองอางองกบขาวและมการใหความเหนจากแหลงขาว แตกมความยดหยนในการเขยนคำาอธบายขยายเนอความเพมเตมเขาไปโดยใชคำาเชอม แทนทจะเปนการนำาเสนอความจรงลวน ๆแบบการเขยนขาว

นอกจากนความแตกตางขาวกบสารคดเชงขาว ผเขยนสามารถแสดงความคดเหนในสารคดเชงขาวได แตจะตองเปนความเหนทอางองขอมลจากการเขยนในเนอเรอง ขณะทการเขยนขาวจะมความเหนของผเขยนสอดแทรกเขามาไมไดเลยเพราะความคดเหนของผสอขาวทแทรกเขามาจะทำาใหผอานเกดความสบสนวาเปนเหตการณเดยวกบขาวหรอไม

ปจจยพนฐานทนกเขยนสารคดเชงขาวจำาเปนตองร ไดแก1) ความสำาคญทแตละเรองจะตองมเอกลกษณและ

วตถประสงคเฉพาะ2) การใชภาษาทเปนอสระและการเลอกขอมลวตถดบทกวาง

ไกลกวาการรายงานขาวแบบตรงไปตรงมา3) รปแบบพนฐานการเกรนนำาเรองทมคณคาขาว และการ

พฒนาไปสจดสงสด กอนจะลงทายดวยการหกมมหรอจดประกายความคดใหม

งานสารคดเชงขาวยงมความแตกตางกบงานเขยนเรองอน เชน รายงานพเศษ หรอทเรยกวา สกปพเศษ“ ” สกปพเศษจะเปนการรายงานเรองราวเหตการณผานสายตาของผสอขาว อาจยง

333

ไมมแหลงขาวอางองไดชดเจนเทากบสารคดเชงขาว แตมประเดนนาสนใจ และตองการการนำาเสนอความคดเหน การบรรยาย อธบาย พรรณนาตามทผสอขาวเกบขอมลมาได เนองจากตองการนำาเสนออยางเรงดวนและเปนประเดนทสดใหมขณะนน ผสอขาวเกบขอมลไดระดบหนงแลว เปรยบเทยบการเขยนรายงานพเศษกบการเขยนอน ๆ

ในการสอขาวและรายงานขาวของผสอขาวนน มกจะพบวามความยากลำาบากมากสำาหรบผสอขาวใหมในการนำาเสนอขอมลทตนเองมอยในมอ เนองจากในแตละสอ โดยเฉพาะสอมวลชนประเภทสอสงพมพ เชน หนงสอพมพ นตยสารขาว หรอวารสารกตาม มรปแบบการนำาเสนอขอเขยนทหลากหลาย ในความหลากหลายนน มความแตกตางกนอยมาก

ไมวาจะเปนดานประเดนเนอหาทเหมาะ ๆ สำาหรบการเขยนในแตละรปแบบ หรอภาษาทใชในการนำาเสนอหรอเขยนแตละรปแบบ หรอแมกระทง ความยาวของตนฉบบทเหมาะสมสำาหรบการเขยน เพราะหากไมมความเหมาะสมในเรองเหลานแลว ผลงานการเขยนนน ๆ กจะแปลกแยกในมมมองของผอาน และขอเขยนนน ๆ กจะไมสามารถสอสารความหมายทผเขยนตองการจะสอกบผอานไดอยางแนนอน

เปรยบเทยบรปแบบการเขยนแตละประเภทในสอหนงสอพมพจะพบวา การเขยนรายงานพเศษมความแตกตางและมความเหมอนกบการเขยนรปแบบอน ดงน มความแตกตางในแงเนอหา คอเนอหาของรายงานพเศษจะใหทงขอเทจจรง (fact) และความคดเหน (opinion) ทงจากแหลงขาว และผสอขาว ไมเจาะจงวาจะตองเกยวของกบขาวในกระแส (current) หรอไม แตรวมถงเรองเฉพาะเรองทมความนาสนใจ มประเดนในลกษณะของการใหรายละเอยดมากขน (กรณเกยวของกบขาวในกระแสความสนใจของ

334

ประชาชนในเวลานน) การเปดประเดนใหม (กรณไมเกยวของกบขาวในกระแสความสนใจ)

ภาษาทใชในการเขยนรายงานพเศษ แมวาเปนประเภทเดยวกนกบการเขยนรปแบบอน คอ ภาษากงทางการ แตอยางไรกตาม สำานวนภาษาในการเขยนรายงาน ตองมสสน มชวตชวา (colour and vivid) เพอดงดดผอานใหสนใจ และนาตดตาม ชวนอานแบบเดยวกบการเขยนสารคดเชงขาว มากกวาการเขยนบทความทเนนบอกขอมล ขอเทจจรงทนาเชอถอ

การจดวางโครงเรองของรายงานพเศษกไมไดมความเจาะจงรปแบบทตายตวลงไป แตควรคำานงวาโครงเรองทจะนำามาเขยนนน ควรชวยใหผอานเขาใจเนอหาไดงายขน โดยเฉพาะเนอหาทมความซบซอน ทำาความเขาใจไดยาก ซงมความสำาคญพอ ๆ กบโครงเรองทนาตดตาม นาสนใจ เชน ผสอขาวบางคน อาจสมมตเปนตวละครขนมา แลวใหตวละครเปนผเดนเรอง

ความยาวของตนฉบบรายงานพเศษกมความใกลเคยงกบสารคดเชงขาว คอ ไมจำากด แตใหขนอยกบเนอหาหรอขอมลเปนหลก สวนมากมกมความยาวตนฉบบประมาณ 3 – 4 หนากระดาษ ทงน ความยาวของตนฉบบยงอาจขนอยกบขอกำาหนดของกองบรรณาธการทกำาหนดไวคมอบรรณาธกร (style book) ของหนงสอพมพ หรอสำานกขาวนน ๆ อกดวย

9.7 กระบวนการเขยนสารคดเชงขาว

กระบวนการเขยนสารคด ซงสามารถนำามาประยกตในการเขยนสารคดเชงขาววาม 3 ขนตอนหลก ไดแก การคดประเดน การแสวงหาขอมล และการนำาเสนอ (ยวด มณกล, 2551, ม.ป.น.) โดยมรายละเอยดแตละขนตอนดงน

335

9.7.1 การคดประเดนหรอคดเรองทจะเขยน

ผเขยนจะสามารถคดประเดนทตองการนำาเสนอไดโดยไมขดสน จำาเปนตองมคณสมบตสำาคญ เชน ตองมนสยชางสงเกต ชางสงสย ชางตงคำาถาม รกการอานหนงสอ ชอบคนควา มความกระตอรอรนในการเรยนรสงใหม ๆ มประสาทสมผสไวตอสงรอบตว ทสำาคญทสดคอสามารถมองเหนแงมมใหมของเรองนน ๆ และมแรงผลกดนทตองการเผยแพรหรอบอกตอคนอน ๆ

ไมวาประเดนทตองการนำาเสนอเคยมคนเขยนไปกอนหนาแลว กจะสามารถนำามาเสนอใหมไดดวยแงมมและขอมลใหม ไมเกดภาวะ "อบจนประเดน"

สงทงายทสดสำาหรบการคดประเดนคอมองหาเรองราวเลก ๆ ทเกดขนใกล ๆ ตวทผนนรจรง หลายคนมปญหากบการคดเรองหรอคดประเดน เพราะมวแตคดถงเรองยาก สลบซบซอน หรอเรองทมโครงสรางกวางใหญไกลจากวถชวตของตนเอง ซงเมอคดเพยงเทานกตดขดเสยแลว

การหาประเดนสำาหรบเขยนสาคดเชงขาว กพจารณามาจากขอมลขาวสาร ทเปนสถานการณปจจบน เพราะจะเปนประเดนทกำาลงอยในกระแสความสนใจ ทงน ในวงสนทนาตามวาระโอกาสตาง ๆ กอาจเปนแหลงผดประเดนขนไดเชนกน ผเขยนทไมเกบตวอยกบตวเองมากเกนไปยอมไดเปรยบในเรองน

ตวอยาง หากตองการทำาสารคดเกยวกบพลงงานทางเลอก แทนทจะกำาหนดหวเรองวา ความจำาเปนในการใชพลงงานทาง“เลอก อาจเปลยนเปนประโยคคำาถามวา พลงงานทางเลอกมอะไร” “บาง หากผใชรถเลกใชนำามน บรษทบางจากจะเสนอพลงงานทาง”“เลอกอน ๆ อยางไร เปนตน”

336

ทงน คำาถามทแปลงจากขอความประโยคบอกเลา สามารถสรางเปนคำาถามไดมากมายหลายขอ จากนนจงพจารณาวาตองการตอบคำาถามขอไหนมากทสด นนเทากบวาเราไดเรองหรอประเดนทตองการทำาสารคดแลวอยางนอย 1 เรอง

การตงคำาถามหรอตงโจทย เปนจดเรมตนในการแสวงหาคำาตอบตอไป

หลงจากไดประเดนทตองการนำาเสนอแลว จำาเปนตองคดโครงเรองคราว ๆ สำาหรบเปนแนวทางในการคนหาขอมล โครงเรองทดจะชวยใหผเขยนสามารถคนควาหาขอมลไดครบถวน ภายใตเงอนไขอนจำากด เชน ระยะเวลาการทำาสารคดเชงขาว งบประมาณการทำาสารคดเชงขาว ฯลฯ

ในขนตอนนอาจฝกฝนเทคนควธการทำาเคาโครงเรองดวยตวเอง เชน อาจใชรปแบบกำาหนดหวขอใหญ และหวขอยอย หรอใชเทคนควธทเรยกวา แผนทความคด “ ” (Mind Mapping) ซงเปนระบบการจดการความคดอยางงาย ๆ สะดวกในการใชงาน (ผสนใจเรยนรวธทำา Mind Mapping สามารถคนหาขอมลไดตามเวบไซต)

เมอผเขยนมประสบการณเขยนงานสารคดเชงขาวมากเขากจะสามารถพฒนาการคดประเดนไปสเรองไกลตวมากขนไดในทสด

9.7.2 การแสวงหาขอมลและการรวบรวมขอมล

ในแผนทความคดหรอเคาโครงการทำางาน ผเขยนสามารถระบไดวาจะคนหาขอมลหรอเขาถงขอมลดวยวธการใดบาง ในทนพอจะจำาแนกแหลงขอมลออกได ดงน

9.7.2.1 ขอมลเอกสารประเภทตาง ๆสงแรกสดทพงกระทำาคอ คนหาเอกสารทเคยระบถงประเดนทเราตองการทำาใหมาก

337

ทสด มาอานทำาความเขาใจวาควรฉกประเดนใหมไปในทางไหนไดบาง หากเรองทกำาลงทำาเปนเรองใหมไมเคยมผใดเขยนถงมากอน การสบคนขอมลจะชวยยนยนวายงไมเคยมคนเขยนถงเรองนมากอนจรง และสารคดทกำาลงทำานจะเปนขอมลชนตนสำาหรบผอนไดใชอางองตอไปในอนาคต

เอกสารในทนหมายรวมถง หนงสอ นตยสาร วารสาร จลสาร หนงสอพมพ จดหมายขาว หนงสอทางราชการ จดหมายสวนบคคล ใบโฆษณา แผนปาย บนทกขอตกลง กฎหมายฉบบตาง ๆ ใบประกาศแจงความ ใบแถลงการณ ฯลฯ

แหลงคนหาขอมลเอกสารนเดมทตองพงพาหอสมดตาง ๆ และหองสมดทเปดใหบรการตาง ๆ ไมวาจะเปนหองสมดประชาชน หอสมดแหงชาต หอสมดประจำามหาวทยาลย หองสมดประจำาคณะฯ หองสมดประจำาหนวยงาน หรอคลงขอมลขององคกรตาง ๆ แตในยคปจจบนผเขยนสารคดสามารถเขาถงบรการหองสมดอเลกทรอนกสทมระบบเชอมโยงเครอขายหองสมดอน ๆ ไว กทำาใหการคนหาสะดวกขน และประหยดเวลาในการเดนทางมากขน อยางไรกตามหองสมดเฉพาะดานบางแหงยงไมมบรการอนเตอรเนต ผคนควาจำาเปนตองเดนทางไปถงสถานทนน ๆ ดวยตวเอง

สงทตองยำากคอการสบคนเอกสารใหไดมากทสดนนไมไดหมายความวาจะตองใชขอมลเอกสารทงหมดในงานเขยนสารคด แตพง "รใหมาก ใหละเอยดทสด เพอทจะคด/กลนกรองขอมลสำาหรบนำาไปใชจรง"

9.7.2.2 ขอมลจากการสมภาษณในแผนทความคดควรกำาหนดไวคราว ๆ วาจะเลอกสมภาษณกลมอาชพใด หรอใครทเกยวของกบประเดนทจะนำาเสนอ ควรเปนผมความรในเรองนน (มความรในทนไมจำาเปนตองสมพนธกบระดบการศกษา) มขอมล มขอ

338

เสนอ ทงนเพอใหสารคดชนนนมความหลากหลายรอบดานและลมลก

การตดตอขอสมภาษณหรอขอขอมลแหลงขาว จะตองแนะนำาตวเอง และแจงวตถประสงคในการสมภาษณแกแหลงขาวใหชดเจน

สารคดเชงขาวบางประเภท เชน สารคดชวตบคคล นอกจากผเขยนตองทำาการบานหรอคนควาหาเอกสารเกยวกบแหลงขาวทจะสมภาษณมาอยางดแลว อาจตองอาศยระยะเวลาในการสรางความไววางใจตอแหลงขาวเพอสามารถเขาถงขอมลเบองลกได ความยากงายในการเขาถงแหลงขอมลนขนอยกบทกษะและประสบการณของแตละคนเปนสำาคญ

สารคดชนหนงอาจมแหลงขาวบคคลไดไมจำากด แตไมควรมากเกนขอบขายโครงเรองทกำาหนด

9.7.2.3 ขอมลจากการลงพนทภาคสนามขอมลประเภทนมกเกดจากการสงเกตการณ การบนทก การสอบถามพดคย การใชประสาทสมผสทงหา

ขอมลจากภาคสนามอาจไมตรงกบเคาโครงเรอง หรอแผนทความคดทรางไวแตตน อาจมเหตเฉพาะหนาใหตองเปลยนพนท หรอพบแหลงขาวบคคลหลากหลายทสามารถตรวจสอบขอมลกลบไปกลบมาได ดงนนการบนทกขอมลโดยละเอยดจงเปนสงสำาคญ

สงทไมควรมองขามคอการเกบรายละเอยดสภาพภมประเทศ สภาพบานเรอน สภาพความเปนอย สภาพลมฟาอากาศ หรอสงแวดลอมรอบ ๆ ตว กลนตาง ๆ เสยงตาง ๆ เรยกวาประสาทสมผสทงหาตองพรอมตนตวตลอดเวลา

ขอมลแวดลอมเหลานจะมสวนสำาคญในการเขยนหรอนำาเสนอเรอง กลาวคอจะทำาใหสามารถพรรณนาหรอบรรยายสภาพบรรยากาศ กอนนำาเขาสเนอหาหลก ซงจะทำาใหผอานเกดความรสก

339

ราวกบอยรวมในเหตการณนน ๆ ความรสกนจะทำาใหผอานตดตามอานเนอหาหรอประเดนทตองการนำาเสนอตอไปจนจบ

จำาเปนตองเตอนดวยวา สารคดแตละประเภทอาจตองการนำาหนกของขอมลแตละประเภทไมเทากน ไมจำาเปนตองดนทรงใชการพรรณนาหรอบรรยายฉากอยางละเอยดกบทก ๆ เรองเพราะอาจไมเขากนไมเหมาะสมกบเนอหา

การเลอกนำาขอมลทงหมดมาเขยนหรอนำาเสนอนนจงจำาเปนตองอาศยศลปะการรอยเรยงเรองหรอวรรณศลป ซงฝกฝนได

9.7.3 การนำาเสนอสารคดเชงขาว

กระบวนการเขยนสารคดในขนตอนทหนงและสองนนอาจเรยกไดวาเปนชวงกอนการลงมอเขยน (Pre-Writing)

เมอผเขยนสารคดมนใจวาสามารถหาขอมลตาง ๆ ไดครบถวนตามทรางไวในเคาโครงเรองหรอแผนทความคด โดยอาจวดจากการยอนกลบไปตอบโจทยทตงไว หากสามารถตอบคำาถามไดครอบคลมกบงชไดวาผเขยนพรอมทจะลงมอเขยนแลว (Writing) การเขยนในทนจงหมายถงการนำาเสนอเรองราวทไดคนความาใหเปนงานสารคด

ปญหาใหญประการหนงกคอ ผเขยนหลายคนประสบภาวะ "ขอมลทวมหว เอาตวไมรอด"

ในเรองนจำาเปนตองเนนยำาวาการออกแบบเคาโครงการเขยนสารคดหรอแผนทความคดชดเจนจะชวยใหผเขยนลำาดบขอมลการนำาเสนอไดงายขน ผเขยนอาจไมจำาเปนตองใชขอมลทหามาไดทงหมดในการนำาเสนอ หากแนใจวาขอมลทกลนกรองสำาหรบการนำาเสนอนนสามารถตอบโจทยทตงไวแตแรกได

340

ระบบความคดและวธคดจงเปนหวใจสำาคญสำาหรบการทำางานเขยนสารคด

ในหนงสอหรอตำาราการเขยนสารคดหลายเลมมกใหรปแบบการเขยนชนด "กงสำาเรจรป" ไวพรอมสรรพ นกเขยนสารคดพงตระหนกวาการคดลอกรปแบบ หรอเลอกรปแบบกงสำาเรจรปเทาทมอยมาใชอาจทำาใหงานเขยนสารคดชนนน ๆ ขาดวญญาณ นนคอขาดเสนหในตวอกษร

นกเขยนสารคดพงสรรหาภาษาและวธการเขยนทเหมาะสมกบเนอหาทตองการนำาเสนอ ภาษาและกลวธการเขยนจงเปน "เครองมอ" สำาหรบเสนอประเดนเนอหา

อยางไรกตาม ในระดบฝกปฏบตการอาจทดลองนำารปแบบทเคยมผเสนอไวมาเลอกใชใหเขากบเนอหากอน จากนนคอยใชเวลาสงสมประสบการณการเขยนจนคนพบวธการเขยนและการใชภาษาทไมจำากดรปแบบตอ ๆ ไป พรอม ๆ กบพฒนาการอานใหมากขนเปนลำาดบ

9.8 ขนตอนการเขยนสารคดเชงขาว

ผสอขาวทมประสบการณปฏบตงานขาวภาคสนามมามาก ยอมสามารถเปนผเขยนรายงานพเศษไดไมยากนก แตสำาหรบผสอขาวทเพงมความสนใจทจะเขยนรายงานพเศษ กสามารถฝกใชความคดในลกษณะคดสรางสรรค และคดวเคราะหใหมาก ๆ เขาไว เพอใหเกด มมมอง “ ” (peg) หรอ ประเดน “ ” (the issue) ซงนบเปนจดเรมตนของการเขยนรายงานพเศษเชนเดยวกบการสอขาว

มมมองหรอประเดน อาจเกดจากแงมมทแตกตางจากความปกตทคนทวไปคดได แตในการหาแงมม หรอประเดนขอใหคำานงความสรางสรรคไวเสมอ เพอใหรายงานพเศษทจะเกดขนเกดประโยชนตอการรบรของประชาชน

341

ขนตอนการทำางานของผสอขาวในการเขยนรายงานพเศษ อาจประยกตไดจากคำาแนะนำาในการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร (องธดา ลมปปทมปาณ, 2545, หนา 80 – 81) ดงน

1. มขอมลทมแงมมหรอมมมองในใจ มใจอยากเขยน เปนแงมมทนาสนใจ

2. สะสมขอมล เกบขอมลตาง ๆ ทเปนประโยชนตอการเขยนรายงานพเศษ

3. พจารณาวาผอานตองการอะไร ผอานจะไดอะไรจากการอานรายงานพเศษเรองน

4. ทำาโครงรางเนอหาคราว ๆ5. เขาหองสมด อานขอมลทเกยวของ รวมถงขาวตด

(clipping) และขอมลพนฐานตาง ๆ (profile)6. ลงพนทเพอเกบขอมลจรง จากบรรยากาศ เหตการณ

รวมทง สมภาษณแหลงขาวบคคล7. จดระบบขอมลทมอยในมออกรอบ วาเพยงพอ

ครอบคลมโครงรางเนอหาทกำาหนดไวในตอนแรกหรอไม ในขนตอนนอาจปรบเปลยนโครงเรองได หากมขอเทจจรงใหม ๆ ทนาสนใจ

8. ลงมอเขยนรอบแรก นยมพมพเพอสะดวกในการเรยบเรยง นำาเสนอความคด

9. ตรวจแกไขความถกตองของขอมล และภาษา10. นำาสงหวหนา หรอบรรณาธการเพอพจารณา11. อาจมคำาสงใหเพมเตม ปรบปรงตนฉบบ (ซงอาจตอง

กลบไปเรมตนขนตอนกอนหนานใหม)จากนนคอยใชเวลาสงสมประสบการณการเขยนจนคนพบวธ

การเขยนและการใชจากขนตอนการเขยนรายงานพเศษขางตน ผสอขาวตองคำานงเวลาในการทำางาน ทผสอขาวอาจมมากนอย ขนอยกบเงอนไขการปดตนฉบบ (death line) ดวย โดยตองวางแผนการทำางานในแตละขนตอนใหเหมาะสมกบระยะเวลา เพอใหไดตนฉบบรายงานพเศษทสมบรณมากทสดเทาทจะสามารถทำาได

342

การนำาเสนอรายงานพเศษในสอ อาจขนอยกบเนอหา กลาวคอ แบงเปน 2 รปแบบ คอ

1. หากมเนอหาเปนการเปดประเดนใหม กอาจนำาเสนอโดดเดน เดยว ๆ บนพนทหนงสอพมพหนาแรก ในฉบบเดยว หรอหลายฉบบตดตอกนเปนชด ตอเนองไปเรอย ๆ จนจบประเดนเนอหา

2. หรอหากเปนเนอหาทเกยวเนองกบขาว กอาจนำาเสนอเปนรายงานพเศษในลกษณะขอมลเคยงขาว (sidebar) ใหกบขาวเดนในกระแสความสนใจของประชาชน มลกษณะใหขอมลเพมเตมแกผอาน หรอบอกเบองหลงขาว เปนตน

9.9 คำาแนะนำาการเขยนสารคดเชงขาว

หนงสอพมพ เดอะ วอลล สทรต เจอรนล (The Wall street Journal) มรปแบบในการกำาหนดโครงสรางของการเขยนขาว (Mencher, 1997, p. 125) ซงเปนคำาแนะนำาในการเขยนสารคดเชงขาว (News Feature Story) มดงน

1. เรมตนดวยการยกตวอยาง หรออธบายใหเหนถงความคดหลก

2. มประโยคชใหเหนความชดเจนของความคดหลก ไมควรเกนยอหนาท 6 ซงเรยกยอหนานวา “nut graph”

3. มประโยคทแสดงนยสำาคญทจะตอบผอานขาวใหไดวา ทำาไมจงตองอานขาวน

4. สวนรายละเอยดตองแสดงการพสจน และเพมเตมรายละเอยดใหกบความคดหลก

5. บอกความหมายของขาวสารนน ๆ วาทำาไมจงเกดเหตการณนนขน แลวเหตการณจะสงใหเกดอะไรขนตอไป

สรป

343

การเขยนสารคดเชงขาวเปนกระบวนการทางวารสารศาสตรเกยวกบการวเคราะหและการกลนกรองขอมลจำานวนมากมายมหาศาล เพอประโยชนในการรายงานขาว ซงสะทอนถงความสำาคญของการใชเทคโลโลยดจทล มาเปนเครองมอในการจดการขอมลและการนำาเสนอขาวในงานวารสารศาสตรทนบวนมความสำาคญ และไดกลายมาเปนความจำาเปนหรอเปนความปกตมากยงขนกระบวนการเขยนสารคดม 3 ขนตอน คอ การเลอกประเดนหรอเรองทจะเขยน การหาขอมลทงจากเอกสารและจากแหลงบคคล หรอแมแตกระทงการเขาไปในภาคสนาม และขนตอนการนำาเสนอสารคดเชงขาว การเขยนสารคดเชงขาวเปนศลปะทผเขยนตองใชการสงเกต และการฝกฝน รวมทง ตองมความมานะพยายาม และมความอดทน จงจะทำาใหไดผลงานสารคดเชงขาวทมความสมบรณเปนทตองการอานของผอานไดในทสดกจกรรมทายบท

1. ใหนกศกษาหาตวอยางงานเขยนสารคดเชงขาวมาเปนตวอยางฝกเขยนสารคดเชงขาว2. ใหนกศกษาฝกปฏบตเขยนสารคดเชงขาวจากกรณศกษา โดยแบบฝกปฏบตการเขยน

กรณศกษาและขอมลทอาจารยผสอนเตรยมใหสำาหรบใหนกศกษาฝกปฏบตเขยน

สารคดเชงขาว)3. ใหนำาเสนอผลงานฝกปฏบตในชนเรยน4. ใหนกศกษารวมกนอภปรายแลกเปลยนความคดเหนตอผลงานฝกปฏบตของเพอนรวม

ชนเรยน5. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดจากคำาถามทบทวนทายบท ประจำาบทท 9

344

คำาถามทบทวน

1. สารคดเชงขาวหมายถงอะไร2. ลกษณะของสารคดเชงขาวมอยางไร3. ประเดนการนำามาเขยนสารคดเชงขาวมอะไรบาง4. สารคดเชงขาวมความสำาคญตอเนอหาของหนงสอพมพอยางไร5. ความแตกตางของสารคดเชงขาวกบขาวมอะไรบาง6. การนำาเสนอสารคดเชงขาวมแนวทางอยางไร7. กระบวนการเขยนสารคดเชงขาวตามทศนะของยวด มณกล มอะไรบาง8. การหาหรอรวบรวมขอมลในการเขยนสารคดเชงขาวมวธการใดบาง9. การรวบรวมขอมลการเขยนสารคดเชงขาววธใดไดขอมลเทยงมากทสด10.คำาแนะนำาของนกหนงสอพมพระดบโลกในการเขยนสารคดเชงขาวมอะไรบาง

เอกสารอางอง

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ. (2555). “ภาษาหนงสอพมพและนตยสาร”. ใน เอกสารการสอนชดวชา

345

ภาษาเพอการสอสาร. หนวยท 8-15. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชไมพร พรเพญพพฒน. (2549). เขยนได เขยนเปน. กรงเทพฯ: วฒนาพานช.

บญญตศพทวชาการหนงสอพมพ, คณะกรรมการดำาเนนงานโครงการ. (2539). ศพทบญญตวชาการหนงสอพมพ องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: โอ.เอส. พรนตงเฮาส.

ประชน วลลโก และอมรพรรณ ซมโชคชยกล. (2555) “การรายงานขาวเชงสารคด”. ในเอกสารการสอนชดวชาการขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 9. นนทบร:มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พจนานกรมมตชน. สำานก. (2544). พจนานกรมนอกราชบณฑตยฯ.กรงเทพฯ: มตชน.

-------------. (2546). หลกการเขยนรายงานพเศษ.เอกสารประกอบการสมมนา เวทผสอขาวประชาธรรม จดโดยสำานกขาวประชาธรรม. 4-5 ธนวาคม 2546. ณ อมรพนธวลลา รสอรท จ.ระยอง.

พรรณ บวเลก. (2555). การศกษาประวตศาสตรเศรษฐกจไทย : บทสำารวจสถานะความร.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ศยาม.

พรศกด ธนพฒนพงศ. (2553). “การรายงานขาวในรปแบบสารคด”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

มาล บญศรพนธ. (2535).การเขยนสารคดสำาหรบสอสงพมพ.กรงเทพฯ: ประกายพรก.

346

----------------. (2553). “การรายงานขาวเชงสบสวนและตความ”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ยวด มณกล. (2551).การเขยนสารคดและการเขยนสารคดเชงขาว. (เซคชนจดประกาย หนงสอพมพ กรงเทพธรกจ) เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ การเขยนขาว“ -สารคดเชงขาวเพอการประชาสมพนธสำาหรบพนกงานบางจาก”โดย สถาบนอศรา มลนธพฒนาสอมวลชนแหงประเทศไทย สนบสนน โดย บรษท บางจาก ปโตรเลยม จำากด (มหาชน). (13 มนาคม 2551), ณ โรงแรมสวส เลอ คอง คอรด, กรงเทพมหานคร.

ราชบณฑตยสภา. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

-----------------. (2553). พจนานกรมคำาใหม (เลม 1) ฉบบราชบณฑตยสถาน. (พมพครงท 2).กรงเทพฯ: ธนาเพรส.

สนน ปทมะทน. (บรรณาธการ). (2520). ศพทานกรมสอสารมวลชน. กรงเทพฯ: แผนกอสระวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สรสทธ วทยารฐ. (2545). การสอขาว : หลกการและเทคนค. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอสถาบน ราชภฏสวนสนนทา.

-----------------. (2546). หลกการเขยนรายงานพเศษ. เอกสารประกอบการสมมนา เวทผสอขาวประชาธรรม จดโดยสำานกขาวประชาธรรม. 4-5 ธนวาคม 2546. ณ อมรพนธวลลา รสอรท จ.ระยอง.

-----------------. (2558). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการบรรยาย

347

วชา CJR2201 กลมสาขาวชานเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. (เอกสารอดสำาเนา).

-----------------. (2560). การรายงานขาวเชงสบสวน.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.สรทพย ขนสวรรณ. (2543). งานหนงสอพมพ. กรงเทพฯ: แผนกตำาราและคำาสอน มหาวทยาลยกรงเทพ.

องธดา ลมปปทมปาณ. (2545).การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการสอน รายวชาการเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร ภาควชาสอสารมวลชน คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง. (อดสำาเนา)

องธดา ลมปปทมปาณ. (2555). การเขยนสารคดเพอสอมวลชน.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

Mencher, Melvin. (1997). News Reporting and Writing. (7th Edition). U.S.A.: McGraw-Hill.

348

บรรณานกรม

กนก วงษตระหงาน. (2562, 30 ตลาคม 2562). สงทรฐมนตรตองทำาเมอคนกำาลงจะตกงาน. หนงสอพมพแนวหนา. หนา 2

กองเทพ เคลอบพณชกล. (2542). การใชภาษาไทย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

กองบรรณาธการ, (2560, 7 –13 เมษายน). วดใจ...‘บกต ใช ’ม.44 ตงผเกษยณนงอธการฯ. นตยสารมตชนรายสปดาห. หนา 36.

349

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2545). การคดเชงสรางสรรค. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ซสเซส มเดย.

เกศน จฑาวจตร. (2557). การเขยนสรางสรรคทางสอสงพมพ.(พมพครงท 2). นครปฐม: มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

จรยา สมประสงค (2543).ความคดสรางสรรคกบการเขยน. กรงเทพฯ: คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยเซนตจอหน

จนทนา ทองประยร และมนวภา วงรจระ. (2555). “ภาษาหนงสอพมพและนตยสาร”. ใน เอกสารการสอนชดวชา ภาษาเพอการสอสาร.นนทบร: สำานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชวรตน เชดชย. (2520). การบรรณาธกรณหนงสอพมพและนตยสาร. กรงเทพฯ: คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ชวลต ปญญลกษณ. (2525). “หลกเบองตนในการเรยบเรยงบทความ”. ใน ความรทวไปเกยวกบการทำาหนงสอพมพ”. กรงเทพฯ: เรอนอกษร: 156-172.

ชไมพร พรเพญพพฒน. (2549). เขยนได เขยนเปน. กรงเทพฯ: วฒนาพานช.

ฐะปะนย นาครทรรพ. (2519). การประพนธ. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน.

ดวงใจ ไทยอบญ. (2543).ทกษะการเขยนภาษาไทย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดรณ หรญรกษ. (2530). การหนงสอพมพเบองตน. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ถวลย มาศจรส. (2546). การเขยนเชงสรางสรรคเพอการศกษาและอาชพ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ธารอกษร.

350

ถาวร บญปวตน. (2538). หลกการหนงสอพมพ. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: มตชน.

เถกง พนธเถกงอมร. (2536). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. โครงการตำาราและเอกสารวชาการ สถาบนราชภฏนครศรธรรมราช.

ทวศกด ปนทอง. (2555). การพฒนาทกษะการเขยน.(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

นภ. (2552, ฉบบเดอนมถนายน). เคลด(ไม)ลบของการทำาบญเพอตอ เงน“ ”. นตยสาร The Secret. หนา 60

นำาเพชร สายบญเรอน. (2546). “ลกษณะของถอยคำาสำานวนใหมในหนงสอพมพรายวนภาษาไทย”.ภาษาและหนงสอ. ปท 34. (2546): 82-97.

บงกช สงหกล. (2548). คมอนกเขยน.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: เนชนบคส.

บรรณาธการบรหาร. (2560, 14 ตลาคม). บทนำามตชน.หนงสอพมพไทยรฐ. หนา 3

บญเลศ วงศพรม. (2560, 31 มกราคม 2560). ‘โจทย ทยง’ไมม คำาตอบ. หนงสอพมพกรงเทพธรกจ. หนา 9.

บญญตศพทวชาการหนงสอพมพ, คณะกรรมการดำาเนนงานโครงการ. (2539). ศพทบญญตวชาการหนงสอพมพ องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: โอ.เอส.

พรนตง เฮาส.บปผา บญทพย. (2550). การเขยน. (พมพครงท 10).

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.ปณธาน บรรณาธรรม. (2548). “ความรพนฐานเรองการเขยน”.

ศลปะการใชภาษาเพองานนเทศศาสตร. กรงเทพฯ: พฒนาศกษา.

351

ประชน วลลโก และอมรพรรณ ซมโชคชยกล. (2555) “การรายงานขาวเชงสารคด”. ในเอกสารการสอนชดวชาการขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 9. นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.ประดบ จนทรสขศร. (2542). กระบวนการคดเพอการเขยน

สารคด. กรงเทพฯ: โครงการตำาราวชาการราชภฏเฉลมพระเกยรตฯ สถาบนราชภฏสวนดสต.

----------------. (2542). การเขยนเพอการสอสาร. กรงเทพฯ: โปรแกรมวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สถาบนราชภฏสวนดสต

ประทป เหมอนนล. (2523). วรรณกรรมไทยปจจบน.(พมพครงท 2).กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ.

ประพนธศร สเสารจ. (2556). การพฒนาการคด. กรงเทพฯ: โรงพมพหางหนสวนจำากด 9119 เทคนคพรนตง.

ประภาศร สหอำาไพ. (2531). การเขยนแบบสรางสรรค. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ประสาร มาลากล ณ อยธยา. (2545). ความคดสรางสรรค : พรสวรรคทพฒนาได.(พมพครงท 2).กรงเทพฯ: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปราณ สรสทธ. (2549). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: แสงดาว.

ปารชาต รตนบรรณสกล. (2548). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

ปรชา ชางขวญยน. (2542). เทคนคการเขยนและผลตตำารา.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

352

เปลอง ณ นคร. (2512). ตำาราเรยงความชนสง. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

พงษจนทร คลายสบรรณ. (2522). การเขยนสรางสรรค. กรงเทพฯ: สทธสารการพมพ.

พจนานกรมมตชน. สำานก. (2544). พจนานกรมนอกราชบณฑตยฯ.กรงเทพฯ: มตชน.

พรรณ บวเลก. (2555). การศกษาประวตศาสตรเศรษฐกจไทย : บทสำารวจสถานะความร.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ศยาม.

พรสทธ พฒธนานรกษ. (2534). “การขาวและบรรรณาธกรณ”. ในเอกสารการสอนชดวชาการขาวขนสงและการบรรณาธกร. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พรศกด ธนพฒนพงศ. (2553). “การรายงานขาวในรปแบบสารคด”. ใน เอกสารการสอนชดวชาการขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พรงรอง รามสต รณะนนท. (2558). ประทษวาจากบโลกออนไลน.กรงเทพฯ: มลนธเพอการศกษาประชาธปไตยและการพฒนา (โครงการจดพมพคบไฟ).

ภากตต ตรสกล. (2553). หลกนเทศศาสตร. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: ศนยหนงสอ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

มาล บญศรพนธ. (2525). “หลกการเขยนบทบรรณาธการ”. ใน ความรทวไปเกยวกบการทำาหนงสอพมพ. กรงเทพฯ: เรอนอกษร: 211-226.

----------------.(2527). การเขยนบทบรรณาธการของหนงสอพมพภาษาไทยรายวน. รายงานวจยเสรมหลกสตร.

353

กรงเทพฯ: คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

----------------.(2534). “การเขยนบทบรรณาธการ”. ในเอกสารการสอนชดวชาการขาวและบรรณาธกรณ. หนวยท 8. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

----------------. (2535).การเขยนสารคดสำาหรบสอสงพมพ.กรงเทพฯ: ประกายพรก.

----------------.(2550). วารสารศาสตรเบองตน : ปรชญาและแนวคด. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

----------------. (2553). “การรายงานขาวเชงสบสวนและตความ”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

----------------. (2553). “แนวคดเกยวกบการรายงานขาวขนสง”. ใน เอกสารการสอนชดวชา การขาวขนสงและการบรรณาธกร. หนวยท 1-7. (พมพครงท 3). นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ยวด มณกล. (2551).การเขยนสารคดและการเขยนสารคดเชงขาว. (เซคชนจดประกาย

หนงสอพมพ กรงเทพธรกจ) เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ การเขยนขาว“ -สารคดเชงขาวเพอการประชาสมพนธสำาหรบพนกงานบางจาก โดย สถาบนอศรา มลนธพฒนา”สอมวลชนแหงประเทศไทย สนบสนน โดย บรษท บางจาก ปโตรเลยม จำากด (มหาชน). (13 มนาคม 2551), ณ โรงแรมสวส เลอ คอง คอรด, กรงเทพมหานคร.

ราชบณฑตยสภา. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นาน

354

มบคสพบลเคชนส.-----------------. (2553). พจนานกรมคำาใหม (เลม 1) ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน. (พมพครงท 2).กรงเทพฯ: ธนาเพรส.รงฤด แผลงศร. (2557). การเขยนบทความสำาหรบสอสงพมพ.

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ลม เปลยนทศ. (2558, 7 เมษายน). หมายเหตประเทศไทย.

หนงสอพมพไทยรฐ. หนา 5ลกขณา สรวฒน. (2549). การคด (Thinking). กรงเทพฯ:

โอเดยนสโตร.วรวรรธน ศรยาภย. (2557). การเขยนเพอการสอสาร.(พมพ

ครงท 2). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.วชรนท วงศศรอำานวย. (2542). การเขยนบทความ. เชยงใหม:

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยพายพ.วฒนา แชมวงษ. (2556). การเขยนบทความ. กรงเทพฯ: โอเดย

นสโตร.วารศา พลายบว. (2547). การเขยนบทบรรณาธการและบท

วจารณ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.วาสนา เกตภาค. (ม.ป.ป.). การเขยน.กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.วารศา พลายบว. (2547). การเขยนบทบรรณาธการและบท

วจารณ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.วทยา ดำารงเกยรตศกด. (2531). การเขยนในงานสงเสรม.

เชยงใหม: สถาบนเทคโนโลยการเกษตรแมโจ.ววรรณ เสถยรสต, ม.ร.ว. (บรรณาธการ). (2514). ปกณกะ.

หนงสอทระลกในวาระคลายวนประสตพระชนษาครบ 80 ของพลตรพระเจาบรมวงศเธอกรมหมนนราธป

พงศประพนธ. (25 สงหาคม 2514). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

355

สมพร มนตะสตร แพงพพฒน. (2540). การเขยนเพอการสอสาร. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

สมศกด ภวภาดาวรรธน. (2537). เทคนคการสงเสรมความคดสรางสรรค.(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

สนน ปทมะทน. (บรรณาธการ). (2520). ศพทานกรมสอสารมวลชน. กรงเทพฯ: แผนกอสระวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สนท ตงทว. (2539). การใชภาษาเชงปฏบต. กรงเทพฯ: สำานกพมพโอเดยนสโตร.

สายทพย นกลกจ. (2537). วรรณกรรมไทยปจจบน.(พมพครงท 2). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

สงข พธโนทย. (2511). ปทานกรมศพทการเมอง องกฤษ-ไทย. พระนคร : แพรพทยา

สทธ ธรสรณ. (2554). จากงานวจยสบทความวชาการ.กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรทพย ขนสวรรณ. (2543). งานหนงสอพมพ. กรงเทพฯ: แผนกตำาราและคำาสอน มหาวทยาลยกรงเทพ.

สกญญา บรณเดชาชย. (2548).การหนงสอพมพเบองตน. ชลบร: คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.สรสทธ วทยารฐ. (2545). การสอขาว : หลกการและเทคนค.

กรงเทพฯ: ศนยหนงสอสถาบนราชภฏสวนสนนทา.-------------. (2546). หลกการเขยนรายงานพเศษ. เอกสาร

ประกอบการสมมนา เวทผสอขาวประชาธรรม จดโดยสำานกขาวประชาธรรม. 4-5 ธนวาคม 2546. ณ อมรพนธวลลา รสอรท จ.ระยอง.

356

-------------. (2549). เรยนรวธการและงาน : บรรณาธการสอสงพมพ. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

-------------. (2546). หลกการเขยนรายงานพเศษ.เอกสารประกอบการสมมนา เวทผสอขาวประชาธรรม จดโดยสำานกขาวประชาธรรม. 4-5 ธนวาคม 2546. ณ อมรพนธวลลา รสอรท จ.ระยอง.

----------------. (2558). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการบรรยายวชา CJR2201 กลมสาขาวชานเทศศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. (เอกสารอดสำาเนา).

-----------------. (2560). การรายงานขาวเชงสบสวน.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

-----------------. (2561). หลกและเทคนคงานขาว.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

----------------. (2560). หลกวารสารศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

สรสทธ วทยารฐ และณรงค อนรกษ. (2560). การเขยนเพองานวารสารศาสตร. รายวชา MCA1105 การเขยนเพองานนเทศศาสตร. กลมสาขาวชานเทศศาสตร: คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

เสาวณย สกขาบณฑต. (2540). การเขยนสำาหรบสอการสอสาร. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ดวงกมล.

ศวกานท ปทมสต. (2548). การเขยนสรางสรรค ไมยากอะไรเลย. กรงเทพฯ: นวสาสนการพมพ.

357

อวยพร พานช และคณะ. (2539). ตำาราประกอบการสอนวชาภาษาเพอการสอสาร. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

----------------. (2544). ภาษาและหลกการเขยนเพอการสอสาร. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

หมดเหลก. (2560, 5 กรกฎาคม). ไขไกไทยไปเกาหล. หนงสอพมพไทยรฐ.หนา 6.

องคณา ทองพล. (2560, เดอนเมษายน).Shoe Theraphy กฎเหลกเลอกรองเทาสขภาพ. นตยสารชวจต. หนา 70.

องธดา ลมปปทมปาณ. (2546). การเขยนสรางสรรคเชงวารสารศาสตร. เอกสารประกอบการสอน ภาควชาสอสารมวลชน คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามคำาแหง. (เอกสารอดสำาเนา).

องธดา ลมปปทมปาณ. (2555). การเขยนสารคดเพอสอมวลชน.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคำาแหง.

อารพนธมณ. (2557). ฝกใหคดเปน คดใหสรางสรรค. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ColumbiaUniversity Press. (2000). The Columbia Encyclopedia. (6th Edition). New York: Columbia University Press.

Franklin, Bob. and Other. (2005). Key Concept in Journalism Study. London: SagePublications.

Guilford, J.P. (1967). The Nature of Human Intelligence. New York: McGraw-Hill.

Harcup, T. (2004). Journalism : Principles and Practice. London: SagePublications.

Henry Thoreau. (2550, October). Poverty in Asia. TIME Magazine.page3

358

Kovach, Bill. and Rosenstiel, Tom. (2014). The Element of Journalism : What Newspeople Should Know and the Public Should Expect. (3rd Edition).New York:Three Rivers Press.

Lievrouw, Leah A. and Livingstone, Sonia. (Editor). (2006). The Handbook of NewMedia. (Updated Student ed.). London: Sage Publications.

Mencher, Melvin. (1997). News Reporting and Writing. (7th Edition). U.S.A.: McGraw-Hill.

Schudson, Michael. (2011). The Sociology of News. (2nd Edition). U.S.A.: W.W. Norton& Company. Inc.