VRIJDAG 1 MAART 2019 HET PAROOLkunst & mediaVertaalprijs Voorvechter van Roemeense literatuur

Donderdag 7 maart wordt aan vertaler JanWillem Bos de Martinus Nijhoff Vertaalprijs2019 uitgereikt. De jury prijst ‘het meesterschapwaarmee hij veeleisende en complexe literairewerken uit het Roemeens heeft vertaald.’

‘Roemenië isals bezigheidzeer boeiend’

Marjolijn de CocqAMSTERDAM

Het is niet altijd makkelijkom zijn geliefde Roemeen-se literatuur naar Neder-land te brengen. Niet dathij bij de pakken neer gaatzitten, maar soms ver-zucht hij wel: waarommoet het toch zo moeilijkzijn? “Nu moet ik zeggendat mijn ambities voor de

Roemeense letteren groter zijn dan die van deNederlandse uitgeefwereld. Dus verheug ik meelke keer als het wel lukt. En als het niet lukt:ach, dat went. Ik weet dat er vaak een beperktpubliek is voor Roemeense literatuur.”

De toekenning van de Martinus Nijhoff Ver-taalprijs, zegt Jan Willem-Bos (64), is dan weleen enorme blijk van waardering en erkenning.En enorm stimulerend voor iemand die min ofmeer bij toeval bij de Roemeense taal is terecht-gekomen. Hij was begin jaren zeventig fysische

De Martinus Nijhoff Vertaalprijs is de belangrijkste literaire prijs voor vertalersen wordt al sinds 1955 uitgereikt doorhet Prins bernhard Cultuurfonds . Deprijs van 35.000 euro gaat jaarlijks naareen vertaler die vertaalt naar het Neder-lands. Eens in de vijf jaar gaat hij ook naareen vertaler die literatuur vertaalt vanuithet Nederlands. De prijs werd ingesteldter nagedachtenis aan dichter en ver-taler Martinus Nijhoff.

Nijhoffprijs

Het Prins Bernhard Cultuurfonds enSPUI25 organiseren ter ere van de uitreiking van de Martinus Nijhoff Vertaalprijs op donderdag 7 maart eenspeciale vertaalavond: Het belang vanvertalen. Deel nemers zijn Jan WillemBos, literatuur criticus Margot Dijkgraaf,schrijver Mircea Cărtărescu, schrijverMarcel Möring, historicus Maite Karssen-berg en schrijver/juryvoorzitter MaartenAsscher. Cultuurfonds.nl/vertaalavondvoor aanmelden, toegang is gratis.

Vertaalavond

te schrijven. Ik heb toen ook mijn echtgenoteCornelia ontmoet, een Amerikaanse van Roe-meense origine. Van een vriend had ik al ge-hoord dat de Securitate bij hem om inlichtin-gen had gevraagd. Ik heb toen met hemafgesproken dat hij moest meewerken, een weigering zou problematisch zijn geweest.Toen ik het dossier in het nieuwe millenniumeindelijk mocht inzien, bleek het uit meer dan300 pagina’s te bestaan, met foto’s waaruitblijkt dat ik ben geschaduwd. Ik was niet echtbetrokken bij anticommunistische dissidentie,dat was niet mogelijk. Het schokkendste washoe slecht ze hun werk hadden gedaan, het was broddelwerk. De conclusie van het rapport, zonder enige onderbouwing, was datik toch wel instructies moest hebben gekregenvan de Nederlandse geheime dienst en dat de

afdeling Roemeens van de Universiteit van Amsterdam een nest van spionnen was. Een bizarre veronderstelling.”

U wordt wel de ‘ambassadeur’ van Roemeniëgenoemd.“Een groot compliment, ik ben blij dat wordtgezien dat ik nog meer heb gedaan dan boekenvertalen. Ik heb het nodige over Roemenië ge-publiceerd. Vorig jaar ben ik geridderd door deRoemeense president, als grootofficier in de orde van de culturele verdiensten. Dat maakthet allemaal erg bijzonder. Dat ik destijds Roe-meens ben gaan studeren heeft mijn hele levenvormgegeven, zowel mijn privéleven als mijnprofessionele bestaan. Roemenië is mijn dagelijkse bezigheid en dat is in alle opzichtenuiterst boeiend geweest.”

geologie gaan studeren aan de Universiteit vanAmsterdam, maar dat bleek hem veel te wis-kundig. Na een paar maanden besloot hij overte stappen naar plan B: een taal studeren. “Ikhad na die eerste maanden nog maar een be-perkt aantal mogelijkheden, daardoor is hetRoemeens geworden. Ik had nooit gedacht datdie studie de rest van mijn leven zou bepalen. Ikwist niet wat ik ermee zou doen, daar denk je als19-jarige helemaal niet aan. Maar ik heb van hetRoemeens mijn beroep kunnen maken, als tolken als literair vertaler.”

De jury van de Nijhoffprijs noemt uw vertalingvan de trilogie Orbitor van Mircea Cărtărescu –De wetenden, De trofee en Het onmetelijkemausoleum – de kroon op uw werk. Voelt u datzelf ook?“Zijn werk neemt voor mij een centrale plek in.Het is inderdaad het hoogtepunt tot nu toe.Maar ‘de kroon op mijn werk’, dat klinkt alsof ikniks meer ga doen. Ik hoop dat er nog een paarkronen komen. In impact, omvang en moeilijk-heidsgraad is het wel een enorme klus geweest.Het is met 1480 pagina’s een indrukwekkendebaksteen. Per deel ben ik er wel zes maandenfulltime mee bezig geweest. Het zijn zulke rijkeboeken. Sommige stukken zijn makkelijk, an-dere eigenlijk onvertaalbaar – maar dat moet jetoch oplossen. Het is een groot avontuur, ookvoor de lezer. Ik zeg: gewoon doorlezen als jedenkt vast te lopen, er komt altijd weer een stukdat spectaculair en boeiend is.”

Is hij ook uw favoriete schrijver? Hij is volgen-de week aanwezig bij de uitreiking op de avondHet belang van vertalen.“Cărtărescu is van de hedendaagse Roemeenseschrijvers de meest vooraanstaande. Ik leeshem graag en ik mag hem ook graag; we zijn be-vriend geraakt. Maar ik wil de klassieken niettekort doen. Ik ben blij dat waarschijnlijk nogdit jaar een oude favoriet in mijn vertaling ver-schijnt, een boek uit 1920 van een rare auteurdie in geen enkele categorie valt onder te bren-gen. Ik heb het tig keer gelezen en er zijn Roe-menen die het uit hun hoofd kennen: Schelmenvan het oude hof heet het, van Mateiu Caragiale,de zoon van een grote negentiende-eeuwseschrijver.”

U hebt zelf ook boeken geschreven. Het boekVerdacht bijvoorbeeld, over het dossier dat deRoemeense geheime dienst van u had opge-steld.“Dat is ook in het Hongaars verschenen, als Sus-pect. Ik heb in 1978 en 1979 een studiejaar inRoemenië gewoond om mijn doctoraalscriptie