TUMO art zine

The

Art Z

ine

Wor

ksho

p

Arth

ur

Eghia

zary

an

The Cascade is a giant stairway in Yerevan,Armenia.

It links the

down town Kentron area of Yerevan with the

Monument

neighborhood. The construction of the

cascade

designed by architect Jim

Torosyan

was launched in 1971

and

completed in

1980.

Inside the Cascade, underneath the exterior steps is a couple of

escalators

going the length of the complex. There are also rooms

connected to

some of the landings along the escalators which comprise

the

Cafesjian Museum of Art. The exterior of Cascade, in

addition to stairs has multiple levels

with

fountains and sculptures. The stairs

afford walkers unobstructed

views of central Yerevan

and Mount Ararat.

The construction began in 1971, during the Soviet period. The first

phase was

completed in 1980. Further development was implemented between

2002

and 2009 when the complex was handed over to the

American-Armenian

businessman Gerard Cafesjian in the early

2000s and a complete renovation was

performed.

A large museum complex was also planned for

the top. Although the construction of

the

museum was launched, it was frozen

in the early stages and has

not

continued for years.

The Cafesjian Center for the

Arts situated in cen-tral Yerevan in the

area in and around theCascade.

The Cafesjian Center for the

Arts

area in and around theCascade.

The museum is run by the Cafesjia

n Museum Foundation, which was

established in April 2

002 in Yerevan under the auspices of th

e Arme-

nian government and the Cafesjian Museum Foundation of A

merica.

The Armenian government provided the Foundation with a half-

constructed”Cascade” c

omplex and the surrounding area. Th

e Founda-

tion invested over 35 million dollars t

o complete the reconstruction of

the Cascade.

Cafesjian Museum of ArtThe Cafesjian Center for the Arts, also known as the Ca-fesjian Museum Foundation is an art museumin Yerevan, Armenia. It is situated in central Yerevan in the area in and around theCascade. At the core of the museum’s permanent collection is the Gerard L. CafesjianCollection of Art. The inauguration took place on 17 November 2009.

It is said that “the museum

project represents one of the most

ambitious works of contem

porary architecture undertaken

in any of the former republics of the Soviet Union.”[citation

needed] The New York Tim

esdescribed it as “a mad work of

architectural megalom

ania and architectural recovery, (...) one

of the strangest and most spectacular m

useum buildings to

open in ages.Th

e project was designed by the New York based architecture

firm D

avid Hotson Architects.

View from a garden terrace of the Cafesjian Museum of Art at the Cas-

cadeConstruction began in the Spring of 2005 and was expected to be com-

pleted in Spring 2008. The Museum was completed in the Fall of 2009.

The museum was inaugurated on November 7, 2009, in Yerevan. The

opening ceremony was attended by the Armenian president Serzh Sarg-

syan, minister of culture Hasmik Poghosyan, minister of Diaspora Hra-

nush Hakobyan, as well as representatives of diplomatic missions in Ar-

menia, various artists and political figures.

The museum is run by the Cafesjia

n Museum Foundation, which was

established in April 2

002 in Yerevan under the auspices of th

e Arme-

nian government and the Cafesjian Museum Foundation of A

merica.

The Armenian government provided the Foundation with a half-

constructed”Cascade” c

omplex and the surrounding area. Th

e Founda-

tion invested over 35 million dollars t

o complete the reconstruction of

the Cascade.

It is said that “the museum

project represents one of the most

ambitious works of contem

porary architecture undertaken

in any of the former republics of the Soviet Union.”[citation

needed] The New York Tim

esdescribed it as “a mad work of

architectural megalom

ania and architectural recovery, (...) one

of the strangest and most spectacular m

useum buildings to

open in ages.Th

e project was designed by the New York based architecture

firm D

avid Hotson Architects.

The rest of the design team includes architect of record Da-

vid Hotson Associates Architecs, Yerevan; structural engineer

Dewhurst Macfarlane and Partners, New York, NY; structural

engineer of record ArmProject, Yerevan and services and en-

vironmental engineer Atelier Ten, New York and London, UK.

View from a garden terrace of the Cafesjian Museum of Art at the Cas-

cadeConstruction began in the Spring of 2005 and was expected to be com-

pleted in Spring 2008. The Museum was completed in the Fall of 2009.

The museum was inaugurated on November 7, 2009, in Yerevan. The

opening ceremony was attended by the Armenian president Serzh Sarg-

syan, minister of culture Hasmik Poghosyan, minister of Diaspora Hra-

nush Hakobyan, as well as representatives of diplomatic missions in Ar-

menia, various artists and political figures.

The i

dea of

founding Y

ereva

n Zoo comes

from

the 193

0’s of

the 2

0th ce

ntury w

hich, h

oweve

r,

The i

dea o

f fou

ndin

g Yere

van Z

oo co

mes

from

the 1

930’s

of th

e 20th

cent

ury

whic

h, ho

wever,

The i

dea o

f fou

ndin

g Ye

reva

n Zo

o co

mes

from

the

1930

’s of

the 2

0th

cent

ury

w

hich

, how

ever

, was

esta

blish

ed o

nly

in 1

940

in co

mpl

ianc

e with

the

deci

sion

of th

e Pre

sidiu

m o

f the

Sup

rem

e Sov

iet o

f

The i

dea o

f fou

ndin

g Ye

reva

n Zo

o

com

es fr

om th

e 193

0’s o

f the

20t

h

cent

ury

whi

ch, h

owev

er, w

as es

-

tabl

ished

onl

y in

1940

in co

mpl

ianc

e

with

the d

ecisi

on o

f the

Pre

sidiu

m

of th

e Sup

rem

e Sov

iet o

f Arm

enia

.

It wa

s dec

ided

that

Yer

evan

Zoo

will

The idea of founding Yerevan Zoo comes from the 1930’s of the 20th century which, however, was established only in 1940 in compliance with the decision of the Presidium of the Supreme Soviet of Armenia. It was decided that Yerevan Zoo

The i

dea o

f fou

ndin

g Ye

reva

n Zo

o

com

es fr

om th

e 193

0’s o

f the

20t

h

cent

ury

whi

ch, h

owev

er, w

as es

-

tabl

ished

onl

y in

1940

in co

mpl

ianc

e

with

the d

ecisi

on o

f the

Pre

sidiu

m

of th

e Sup

rem

e Sov

iet o

f Arm

enia

.

It wa

s dec

ided

that

Yer

evan

Zoo

will

The i

dea

of fo

undi

ng Y

erev

an

Zoo

com

es fr

om th

e 193

0’s

of th

e 20t

h ce

ntur

y

whi

ch,

how

ever

, was

esta

blish

ed o

nly

in 1

940

in co

mpl

ianc

e with

the

deci

sion

of th

e Pre

sidiu

m o

f the

Supr

eme S

ovie

t of A

rmen

ia.

The idea of founding

Yerevan Zoo comes from

the 1930’s of the 20th

century which, however,

was established only in

1940 in compliance with

the decision of the Pre-

The i

dea

of fo

undi

ng Y

erev

an

Zoo

com

es fr

om th

e 193

0’s

of th

e 20t

h ce

ntur

y

whi

ch,

how

ever

, was

esta

blish

ed o

nly

in 1

940

in co

mpl

ianc

e with

the

deci

sion

of th

e Pre

sidiu

m o

f the

Supr

eme S

ovie

t of A

rmen

ia. I

t

was

dec

ided

that

Yer

evan

Zoo

will

take

up

an ar

ea o

f abo

ut 3

The i

dea o

f fou

ndin

g Ye

reva

n Zo

o co

mes

from

the 1

930’s

of t

he 2

0th

cent

ury

w

hich

, how

ever

,

was

esta

blish

ed o

nly

in 1

940

in co

mpl

ianc

e with

the d

ecisi

on o

f the

Pre

sidiu

m o

f the

Sup

rem

e

The idea of found-ing Yerevan Zoo comes from the 1930’s of the 20th century which, however, was established only in 1940 in compliance with the decision

The i

dea

of fo

undi

ng Y

erev

an

Zoo

com

es fr

om th

e 193

0’s

The

idea

of f

ound

ing

Yere

van

Zoo

com

es fr

om

the

1930

’s of

the

20th

cent

ury

w

hich

, how

ever

,

The i

dea

of fo

undi

ng Y

erev

an Z

oo co

mes

from

the 1

930’s

of t

he 2

0th

cent

ury

w

hich

, how

ever

, Th

e ide

a of

foun

ding

Yer

evan

Zoo

com

es fr

om th

e 193

0’s

The idea of founding Yerevan Zoo comes from the 1930’s of the 20th century which, however, was established only in 1940 in compliance with the decision of the Presidium of the Supreme Soviet of Armenia. It was decided that Yerevan Zoo will take up an

The idea of founding Ye-

revan Zoo comes from the

The i

dea

of fo

undi

ng

Yere

van

Zoo

com

es

The id

ea of fo

unding

Yerevan

Zoo comes

The idea of founding Ye-

revan Zoo comes from

The

idea

of f

ound

ing

Yere

van

Zoo

com

es

The idea of fo

unding Ye-

revan Zoo comes f

rom Th

e ide

a of f

ound

ing Y

e-

reva

n Zo

o com

es fr

om th

e

1930

’s of t

he 20

th ce

ntur

y

which

, how

ever,

was

esta

b-

lishe

d on

ly in

1940

in co

m-

plian

ce w

ith th

e dec

ision

of th

e Pre

sidiu

m of

the S

u-

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even dur-

ing the war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for

reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted

about 332 animals (no available information about species), 95 of which were acquired dur-

ing the same year. In 1954, around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types of seedlings

were planted for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet, because of the absence of ir-

rigation water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during

the war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruc-

tion and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals

(no available information about species), 95 of which were acquired during the same year. In 1954,

around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types of seedlings were planted for the enlargement

of the Zoo’s green areas. Yet, because of the absence of irrigation water in the Zoo, most of the new

planted trees couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was the focus of Mos-

cow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 anim

als representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was the focus

of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan

Zoo counted about 332 animals (no available inform

ation about species), 95 of which were acquired during the same year. In 1954,

around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types of seedlings were planted for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet,

because of the absence of irrigation water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive. In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even

during the war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received fund-

ing for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo

counted about 332 animals (no available information about species), 95 of which were

acquired during the same year. In 1954, around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types

of seedlings were planted for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet, because of the

absence of irrigation water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the

war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction

and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals





In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was the focus


In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo

was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite finan-

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war,

Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation

works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (no available information about


war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and

renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (no available

information about species), 95 of which were acquired during the same year. In 1954, around 2500 deco-

In 19

45-1

946 Y

erev

an Z

oo w

as ho

me t

o abo

ut 17

9 ani

mals

repr

esen

ting 3

2 spe

cies.

Even

durin

g the

war,

Yere

van

Zoo w

as th

e foc

us of

Mos

cow’s a

t-

In 1954 the Yerevan Zoo counted 104 forem

en, the In 1954 the

In 1954 the

In 1954 the

In 1954 the

In 1954

In 1954 the


en, the


en, the department of

Science and Education was oper-

In 1954 the Yerevan Zoo

counted 104 foremen, the

department of Science and

Education was operat-


en, the department of

Science and Education was oper-

ating permanently. In order to im

-


en, the department of Science

and Education was operating per-

manently. In order to im

prove the scientific qualifications and skills of the Zoo’s departm

ent heads, a num-

In 1954 the Yere-van Zoo counted

In 1954 the Yerevan

Zoo counted 104

In 1954

the Yere-In 1954

In 1

945-

1946

Yer

evan

Zoo

was

hom

e to

abou

t 179

anim

als re

pres

entin

g 32

spec

ies. E

ven

durin

g the

war

, Yer

evan

Zoo

was

the f

ocus

of M

osco

w’s a

t-

tent

ion

and

still

rece

ived

fund

ing f

or re

cons

truct

ion

and

reno

vatio

n wo

rks d

espi

te fi

nanc

ial i

ssue

s. In

195

4, Y

erev

an Z

oo co

unte

d ab

out 3

32 an

imals

(no

avail

able

info

rmat

ion

abou

t spe

cies)

, 95

of w

hich

wer

e acq

uire

d du

ring t

he sa

me y

ear.

In 1

954,

arou

nd 2

500

deco

rativ

e tre

es, s

hrub

s and

300

0

type

s of s

eedl

ings

wer

e plan

ted

for t

he en

large

men

t of t

he Z

oo’s

gree

n ar

eas.

Yet,

beca

use o

f the

abse

nce o

f irr

igat

ion

wate

r in

the Z

oo, m

ost o

f the

new

plan

ted

trees

coul

dn’t

surv

ive.

In 19

45-1

946 Y

erev

an Z

oo w

as h

ome t

o abo

ut 17

9 ani

mals

repr

esen

ting 3

2 spe

cies.

Even

dur

ing t

he w

ar, Y

erev

an Z

oo w

as th

e foc

us of

Mos

cow’

s atte

ntio

n

and

still

rece

ived

fund

ing f

or re

cons

truct

ion

and

reno

vatio

n wo

rks d

espi

te fin

ancia

l issu

es. I

n 19

54, Y

erev

an Z

oo co

unted

abou

t 332

anim

als (n

o ava

ilabl

e

info

rmati

on ab

out s

pecie

s), 95

of w

hich

wer

e acq

uire

d du

ring t

he sa

me y

ear.

In 19

54, a

roun

d 25

00 d

ecor

ative

tree

s, sh

rubs

and

3000

type

s of s

eedl

ings

wer

e

plan

ted fo

r the

enlar

gem

ent o

f the

Zoo

’s gre

en ar

eas.

Yet,

beca

use o

f the

abse

nce o

f irr

igatio

n wa

ter in

the Z

oo, m

ost o

f the

new

plan

ted tr

ees c

ould

n’t su

rvive

.

In 1

945-

1946

Yer

evan

Zoo

was

hom

e to

abou

t 179

anim

als r

epre

sent

ing

32 sp

ecie

s. Ev

en d

urin

g th

e war

, Yer

evan

Zoo

was

the f

ocus

of M

osco

w’s

atte

ntio

n an

d sti

ll re

ceiv

ed fu

ndin

g fo

r rec

onstr

uctio

n an

d re

nova

tion

wor

ks d

espi

te fi

nanc

ial i

ssue

s. In

1954

, Yer

evan

Zoo

coun

ted

abou

t 332

anim

als (

no av

aila

ble i

nfor

mat

ion

abou

t spe

cies

), 95

of w

hich

wer

e acq

uire

d du

ring

the

sam

e yea

r. In

195

4, ar

ound

250

0 de

cora

tive t

rees

, shr

ubs a

nd 3

000

type

s of s

eedl

ings

wer

e pla

nted

for t

he en

larg

emen

t of t

he

Zoo’s

gre

en ar

eas.

Yet,

beca

use o

f the

abse

nce o

f irr

igat

ion

wat

er in

the Z

oo, m

ost o

f the

new

pla

nted

tree

s cou

ldn’t

surv

ive.

In 19

45-19

46 Ye

revan

Zoo

was

home t

o abo

ut 17

9 anim

als re

prese

nting 3

2 spe

cies. E

ven du

ring t

he w

ar, Ye

revan

Zoo

was

the fo

cus o

f Mos

cow’s a

ttenti

on an

d still

rece

ived f

und-

ing for

reco

nstruc

tion an

d ren

ovati

on w

orks

desp

ite fin

ancia

l issu

es. In

1954

, Yere

van Z

oo co

unted

abou

t 332

anim

als (n

o ava

ilable

infor

mation

abou

t spe

cies),

95 of

whic

h were

acqu

ired d

uring t

he sa

me yea

r. In 19

54, a

roun

d 250

0 dec

orati

ve tr

ees, s

hrub

s and 3

000 t

ypes

of see

dlings

were pl

anted

for t

he en

large

ment o

f the Z

oo’s g

reen ar

eas. Y

et, be

caus

e of

the ab

sence

of ir

rigati

on w

ater i

n the Z

oo, m

ost o

f the n

ew pl

anted

tree

s cou

ldn’t s

urviv

e.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. E

ven during the war, Y

erevan Zoo was the focus of M

oscow’s attention and still re

ceived funding for recon-

struction and renovation works despite financial iss

ues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (

no available information about sp

ecies), 95 of w

hich were acquired during the same

year. In 1954, around 2500 decorative tre

es, shrubs and 3000 types of se

edlings were planted for th

e enlargement of the Zoo’s g

reen areas. Yet, b

ecause of the absence of ir

rigation water in the Zoo,

most of th

e new planted trees couldn’t su

rvive.



Zoo counted about 332 animals (no available information about species), 95 of which were acquired during the same year. In 1954,


because of the absence of irrigation water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was

the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite financial issues.

In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (no available information about species), 95 of which were acquired dur-

ing the same year. In 1954, around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types of seedlings were planted for the enlarge-

ment of the Zoo’s green areas. Yet, because of the absence of irrigation water in the Zoo, most of the new planted trees

couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was the focus of

Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted

about 332 animals (no available information about species), 95 of which were acquired during the same year. In 1954, around 2500 decora-

tive trees, shrubs and 3000 types of seedlings were planted for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet, because of the absence of irriga-

tion water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even dur-

ing the war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for

reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted

about 332 animals (no available information about species), 95 of which were acquired dur-

ing the same year. In 1954, around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types of seedlings

were planted for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet, because of the absence of ir-

rigation water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during

the war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruc-

tion and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals





In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was the focus of Mos-

cow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about

In 1945-1946 Yerevan Zoo was hom

e to about 179 animals representing 32 species. Even during the w

ar, Yerevan Zoo was the focus

of Moscow

’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan



ar, Yerevan Zoo was the focus of M

oscow’s

attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 anim

als representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was the focus


Zoo counted about 332 animals (no available inform

ation about species), 95 of which were acquired during the same year. In 1954,


because of the absence of irrigation water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive.



ar, Yerevan Zoo w

as the focus of Moscow

’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite finan-

cial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (no available inform

ation about species), 95 of which w

ere acquired during the sam

e year. In 1954, around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types of seedlings were planted

for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet, because of the absence of irrigation w

ater in the Zoo, most of the new


In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even

during the war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received fund-

ing for reconstruction and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo

counted about 332 animals (no available information about species), 95 of which were

acquired during the same year. In 1954, around 2500 decorative trees, shrubs and 3000 types

of seedlings were planted for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet, because of the

absence of irrigation water in the Zoo, most of the new planted trees couldn’t survive.


war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction

and renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals







In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo

was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation works despite finan-

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war,

Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and renovation

works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (no available information about


war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still received funding for reconstruction and

renovation works despite financial issues. In 1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (no available

information about species), 95 of which were acquired during the same year. In 1954, around 2500 deco-

In 1945-1946 Yerevan Zoo was home to about 179 animals representing 32 species. Even during the war, Yerevan Zoo was the focus of Moscow’s attention and still

received funding for recon-

struction and renovation works despite financial issues. In

1954, Yerevan Zoo counted about 332 animals (no available information about species), 9

5 of which were acquired during the same

year. In 1954, around 2500 decorative trees, sh

rubs and 3000 types of seedlings were planted for the enlargement of the Zoo’s green areas. Yet, because of the absence of irrigation water in the Zoo,

most of the new planted trees couldn’t survive.

In 1945-1946 Yerevan Zoo was h

ome to ab

out 179 anim

als repres

enting 32 sp

ecies.

Even during th

e

war, Yere

van Zoo was the fo

cus of M

oscow’s a

ttentio

n and sti

ll rece

ived funding for re

constructio

n

and renovatio

n works desp

ite financia

l issues.

In 1954, Yerevan Zoo co

unted ab

out 332 anim

als

(no availa

ble inform

ation ab

out speci

es), 95 of w

hich were

acquired durin

g the sa

me year

. In 1954,

around 2500 deco

rative tr

ees, sh

rubs and 3000 types o

f seedlin

gs were

planted

for the e

nlargem

ent

of the Z

oo’s gree

n areas. Y

et, beca

use of th

e absen

ce of ir

rigatio

n water in

the Z

oo, most o

f the n

ew

planted

trees c

ouldn’t survive.

In 1

945-

1946

Yer

evan

Zoo

was

hom

e to

abou

t 179

anim

als r

epre

sent

ing

32 sp

ecie

s. Ev

en d

urin

g th

e

war

, Yer

evan

Zoo

was

the f

ocus

of M

osco

w’s

atte

ntio

n an

d st

ill re

ceiv

ed fu

ndin

g fo

r rec

onst

ruct

ion

and

reno

vatio

n w

orks

des

pite

fina

ncia

l iss

ues.

In 1

954,

Yer

evan

Zoo

coun

ted

abou

t 332

anim

als

(no

avai

labl

e inf

orm

atio

n ab

out s

peci

es),

95 o

f whi

ch w

ere a

cqui

red

durin

g th

e sam

e yea

r. In

195

4,

arou

nd 2

500

deco

rativ

e tre

es, s

hrub

s and

300

0 ty

pes o

f see

dlin

gs w

ere p

lant

ed fo

r the

enla

rgem

ent

of th

e Zoo

’s gr

een

area

s. Ye

t, be

caus

e of t

he ab

senc

e of i

rrig

atio

n w

ater

in th

e Zoo

, mos

t of t

he n

ew

plan

ted

tree

s cou

ldn’t

surv

ive.

Yerevan Children’s Railw

ay is a narrow gauge railroad loop passing through the H

razdan gorge in Ye-

revan, Arm

enia. One of m

any children’s railways that existed in the U

SSR and continued functioning

after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the H

razd

an g

orge

in Y

ere-

van,

Arm

enia

. One

of m

any

child

ren’s

railw

ays t

hat e

xist

ed in

the U

SSR

and

cont

inue

d fu

nctio

ning

afte

r its

brea

kup

in p

ost-

Sovi

et st

ates

, it w

as o

pene

d on

June

9, 1

937.

Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.

Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued

functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.



razdan gorge in Ye-

revan, Arm

enia. One of m




Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Arme-

nia. One of many children’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-

Soviet states, it was opened on June 9, 1937.

Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia.

One of many children’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet

states, it was opened on June 9, 1937. Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.







van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.







van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the H

razd

an g

orge

in Y

ere-

van,

Arm

enia

. One

of m

any

child

ren’s

railw

ays t

hat e

xist

ed in

the U

SSR

and

cont

inue

d fu

nctio

ning

afte

r its

brea

kup

in p

ost-

Sovi

et st

ates

, it w

as o

pene

d on

June

9, 1

937.

Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.

Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued

functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.



razdan gorge in Ye-

revan, Arm

enia. One of m




Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the H

razd

an g

orge

in Y

ere-

van,

Arm

enia

. One

of m

any

child

ren’s

railw

ays t

hat e

xist

ed in

the U

SSR

and

cont

inue

d fu

nctio

ning

afte

r its

brea

kup

in p

ost-

Sovi

et st

ates

, it w

as o

pene

d on

June

9, 1

937.

Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.Yerevan Children’s Railway is a narrow gauge railroad loop passing through the Hrazdan gorge in Yerevan, Armenia. One of manychildren’s railways that existed in the USSR and continued functioning after its breakup in post-Soviet states, it was opened on June 9, 1937.







van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.Ye

reva

n C

hild

ren’s

Rai

lway

is a

nar

row

gau

ge ra

ilroa

d lo

op p

assin

g th

roug

h th

e H

razd

an g

orge

in Y

erev

an,

Arm

enia

. One

of m

any

child

ren’s

railw

ays t

hat

exist

ed in

the U

SSR

and

cont

inue

d fu

nctio

ning

afte

r its

bre

akup

in p

ost-

Sovi

et st

ates

, it w

as o

pene

d on

June

9, 1

937.







van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.







van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Yere

van

Chi

ldre

n’s R

ailw

ay is

a n

arro

w g

auge

railr

oad

loop

pas

sing

thro

ugh

the

Hra

zdan

gor

ge in

Yer

evan

, A

rmen

ia. O

ne o

f man

ych

ildre

n’s ra

ilway

s tha

t ex

isted

in th

e USS

R an

d co

ntin

ued

func

tioni

ng a

fter i

ts b

reak

up in

pos

t-So

viet

stat

es, i

t was

ope

ned

on Ju

ne 9

, 193

7.

Ko

nd

is

on

e o

f t

he

old

est

qu

art

ers

ofY

erev

an

. It

is

sit

uat

ed w

ith

in t

he

bou

nd

arie

s o

f m

od

ern

Ken

tro

n D

ist

ric

t o

f t

he

ca

pita

l o

f A

rm

enia

. Th

e w

ord

Ko

nd

mea

ns

lon

g h

ill

inA

rm

enia

n.D

urin

g t

he

Persi

an

ru

le w

as

ca

lled

Ta

paba

shi.

Ac

co

rd

ing

to

H

ov

ha

nn

es

Sha

hkh

atu

nya

nts, a

n A

rm

enia

n

his

to

ria

n, K

on

d l

oc

at

ed in

th

e w

est

ern

an

d so

ut

her

n h

ills

ides

a

nd

fo

ot

o

f a

ro

ck

y

hil

l w

ith

sim

ila

r n

am

e. I

ts

wes

ter

n

bord

er w

as

Hra

zd

an

Riv

er, a

nd

t

he

no

rt

her

n b

ord

er w

as

th

e Ko

zer

n

Cem

eter

y.

Ko

nd

w

as

popu

lat

ed b

y A

rm

enia

ns.

Ko

nd

is

on

e o

f t

he

old

est

qu

art

ers

ofY

erev

an

. It

is

sit

uat

ed w

ith

in t

he

bou

nd

arie

s o

f m

od

ern

Ken

tro

n D

ist

ric

t o

f t

he

ca

pita

l o

f A

rm

enia

. Th

e w

ord

Ko

nd

mea

ns

lon

g h

ill

inA

rm

enia

n.D

urin

g t

he

Persi

an

ru

le w

as

ca

lled

Ta

paba

shi.

Ac

co

rd

ing

to

H

ov

ha

nn

es

Sha

hkh

atu

nya

nts, a

n A

rm

enia

n

his

to

ria

n, K

on

d l

oc

at

ed in

th

e w

est

ern

an

d so

ut

her

n h

ills

ides

a

nd

fo

ot

o

f a

ro

ck

y

hil

l w

ith

sim

ila

r n

am

e. I

ts

wes

ter

n

bord

er w

as

Hra

zd

an

Riv

er, a

nd

t

he

no

rt

her

n b

ord

er w

as

th

e Ko

zer

n

Cem

eter

y.

Ko

nd

w

as

popu

lat

ed b

y A

rm

enia

ns.

Astg

hik

Grigo

rian

Կեն

տրո

նա

կան

ծա

ծկա

ծ շո

ւկա

կա

մ Փ

ակ

շուկ

ա

Գրիգոր Աղաբաբյան

Կառուցվել է 1952 թվականին Երևանում ՝ Մաշտոցի պողոտայի սկզբնամասում (Մաշտոցի պողոտա 3)։ Շենքի ճարտարապետն է Գրիգոր Աղաբաբյան, ճարտարագետ՝ Հ Առաքել յան։

Հայկական համեղ մրգերից պատրաստված չրերի կողքով չի կարող անտարբեր անցնել ոչ ոք:

Սևանի իշխանը եզակի ձուկ է...

Իշխանն առաջացել է Հայաստանի լեռնային գետակներում ժամանակին շատ տարածված կարմրախայտից և հատուկ է միայն Սևանա լճին։ Յուրահատուկ կենսապայմաններ ունեցող Սևանա լիճ թափանցած կարմրախայտերն աստիճանաբար առանձնացել են իրենց ցեղակիցներից և, անցնելով ինքնուրույն զարգացման տևական ուղի, սկզբնավորել են իշխանին։ Այդ է պատճառը, որ Սևանի իշխանը եզակի ձուկ է։

Dian

a Va

rdan

yan

ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ

ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆ

ՀԱՄԱԼԻՐՀամալիրը մարզահամերգային դահլիճ է որը գտնվում է Ծիծեռնակաբերդում այստեղ են գտնվում հայցեղասպանության զոհերը:

Gor

Mkh

itary

an

&

Haru

tyun

Gh

ukas

yan

Gor

Mkh

itary

an

Արվեստի տուն թե աստիճաններ« Երևանը թանգարան է բաց երկնքի տակ» արտահայտությունը ևս մեկ

անգամ ապացուցում է Հայ մեծ ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի արձանի ետևում գտնվող հանրահայտ «Կասկադ» համալիրը և այնտեղ

տեղակայված Գաֆեսչյան արվեստի կենտրոնը:

«Երևանը թանգարան է բաց երկնքի տակ» արտահայտությունը ևս մեկ անգամ ապացուցում է Հայ մեծ ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի արձանի ետևում գտնվող հանրահայտ «Կասկադ» համալիրը և այնտեղ տեղակայված Գաֆեսչյան արվեստի կենտրոնը:Գաֆեսչյան արվեստի կենտրոնը մայրաքաղաքի մյուս թանգարաններից ու ցուցահանդեսներից տարբերվում է իր յուրորինակ ցուցանմուշներով, որոնց հետ Երևանցիների ու հյուրերի լուսանկարները պտտվում են սոցիալական ցանցերով ու մեծապես սկսել են ասոցացնել Երևանի հետ: Կասկադն ու Գաֆեսչյան արվեստի կենտրոնը տեսարժան վայրեր են դարձել թե՛ հայրենակիցների, և թե՛ զբոսաշրջիկների համար:

«Երևանը թանգարան է բաց երկնքի տակ» արտահայտությունը ևս մեկ անգամ ապացուցում է Հայ մեծ ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի արձանի ետևում գտնվող հանրահայտ «Կասկադ» համալիրը և այնտեղ տեղակայված Գաֆեսչյան արվեստի կենտրոնը: Գաֆեսչյան արվեստի կենտրոնը մայրաքաղաքի մյուս թանգարաններից ու ցուցահանդեսներից տարբերվում է իր յուրորինակ ցուցանմուշներով, որոնց հետ Երևանցիների ու հյուրերի լուսանկարները պտտվում են սոցիալական ցանցերով ու մեծապես սկսել են ասոցացնել Երևանի հետ:

Կասկադն ու Գաֆեսչյան արվեստի կենտրոնը տեսարժան վայրեր են դարձել թե՛ հայրենակիցների, և թե՛ զբոսաշրջիկների համար:

Այն ունի հինգ մակարդակ, որոնցից յուրաքանչյուրում տեղադրված են համաշխարհային ճանաչում ունեցող քանդակագործների` Լինն Չադվիկի և Ֆերնանդո Բոտերոյի աշխատանքները, խաչքարեր և հարթաքանդակներ, իսկ հինգերորդ մակարդակի վրա տեղադրված է Հոկտեմբերյան հեղափոխության 50-ամյակը խորհրդանշող հուշասյունը, իսկ արևային ժամացույցը ցույց է տալիս կյանքի անվերջանալի ընթացքը: Կասկադի բոլոր հարթակներից հիասքանչ տեսարաններ են բացվում դեպի քաղաք եւ Արարատյան դաշտավայր: Հինգերորդ մակարդակի վրա տեղադրված է Հոկտեմբերյան հեղափոխության 50-ամյակը խորհրդանշող հուշասյունը, իսկ արևային ժամացույցը ցույց է տալիս կյանքի անվերջանալի ընթացքը: Այն համարվում է քաղաքի լավագույն խորհրդանիշներից մեկը:

Հնագույն արհեստ

Պատմական Հայաստանի հնագույն բնակավայրերից հայտնաբերված գործվածքի նմուշները վկայում են, որ Հայաստանում գորգագործությունը ՝ իբրև արհեստ զարգացած է եղել դեռս վաղնջական ժամանակներից և ունեցել է իր ուրույն տեղը արհեստի բնագավառում:

Կարպետագործությունը, ինչպես Հայաստանում, այնպես Էլ Արևելքի շատ երկրներում, առավելապես տնային արհեստ էր, որով զբաղվում էին հիմնականում կանայք ու աղջիկներ, երբեմն՝ նաև տղամարդիկ։ Կարպետ մեծ մասամբ պատրաստել և գործածել են միջին խավի բնակիչները, իսկ չքավորներն օգտագործել են պարզ նախշերով կամ առանց նախշերի կարպետներ։

Հայկական կարպետների մեջ, ըստ գործելու եղանակների, հայտնի են մեզարը, մատնաքաշ, երկու երեսանի մատնաքաշ, շուլալ, ուղիղ օղաճիտ փաթաթովի, թեք օղաճիտ փաթաթովի և ծոպերես կարպետները՝ յուրահատուկ նախշերով ու հորինվածքով։ Հայկական կարպետների զարդամոտիվները, լինելով բարդ ու բազմազան, հիմնականում արտահայտում են բնակչության տնտեսությունը, առասպելական կենդանիների ու երևույթների վերաբերյալ ժողովրդական պատկերացումները, կոնկրետ պատմաաշխարհագրական միջավայրի բնակչության գեղագիտական ճաշակը։ Աչքի են ընկնում հավատ և պաշտամունք, արև, լուսին և այլ երկնային մարմիններ խորհրդանշող զարդամոտիվները, մարդկանց, կենդանիների ուրվագծային պատկերները, բուսական նախշերը , որոնցից շատերն ունեցել են մոգական իմաստ։ Հայկական կարպետների վրա վերարտադրվել են նույնիսկ հնագույն ժայռապատկերների նմանակումներ։ Կարպետներն ու կապերտային գործվածքից իրերը անցյալում եղել են նվիրատվության և նորահարսի օժիտի առարկաներ։

Հանգամանքների ու պատմական իրադարձությունների բերումով մեր մշակութային ժառանգության զգալի մասը կորցվել է բայց մայրաքաղաքում բացվախ մի շարգ գորգագործական կենտրոններում ինչպիսին է «ՄԵԳԵՐՅԱՆ ԿԱՐՊԵՏ»-ը, որը զբաղվում է հին գորգերի վերականգնումով և նոր գորգերի արտադրությամբ ավելի քան չորս սերունդ:

Մոտ երեսուն տարի առաջ Մեգերյանների ընտանիքը սկսեց այդ գորգերի վերարտադրությունը, որի հիմքում ընկած էին գորգերի տեսքի և հնագույն ոճի սկզբունքները: Ընթացքում զարգացրեցին և կիրառեցին գորգերի վերարտադրման համար բնական ներկանյութեր և հանգույցի հին հայկական տեխնոլոգիաները’ այպիսով ստեղծելով՝ «ձեռագործ գորգերի արտադրության գործընթացում վաղեմության սկզբունքը»: Հայաստանի Հանրապետության 22 բնակավայրերում Մեգերյանների ընտանիքը վերաբացեցին գորգագործական մասնաճյուղեր, որի շնորհիվ նոր լիցք հաղորդվեց հայկական ձեռագործ գորգերի զարգացմանը ՀՀ տարածքում:

2007թ. դեկտեմբերի 13-ին Րաֆֆի Մեգերյանը’ «Մեգերյան Կարպետ» ԲԲԸ –ի նախագահը, պարգևատրվեց ՀՀ-ի խորհրդարանի նախագահի կողմից պատվի ոսկե մեդալով՝ ձեռագործ գորգերի ավանդույթը վերակենդանացնելու համար: Մեգերյանները ընդարձակեցին գորգերի արտադրությունը Հայաստանում’ օգտագործելով դիզայնի տեսակներ, ինչպիսիք են Վասպուրականի, Ղարաբաղի, Լոտոսի, Լոռիի և ժամանակակից այլ դիզայնի տեսակներ:

Ընկերությունը բացի Հայաստանից, արտադրություններ ունի նաև Եգիպտոսում , Պակիստանում , Աֆղանստանում, Հնդկաստանում, Չիաստանում և Ռումինիայում , իսկ գորգի վաճառքի ցուցասրահներ՝ ԱՄՆ –ում, Երևանում, Շվեյցարիայում, ինչպես նաև՝ բացառիկ միջնորդական ցանց ամբողջ աշխարհում: «Մեգերյան Կարպետ» ԲԲԸ-ն Երևանում ունի ընդարձակ ցուցասրահ, որտեղ կազմակերպվում են անվճար տուրեր թե՛ տեղացիների, թե՛ զբոսաշրջիկների համար:

Երևանի պետական տիկնիկային թատրոն

Հայաստանի Պետական Տիկնիկային Թատրոնը հիմնադրվել է 1935 թվականի հունիսի 1-ին Երևանում բեմադրիչ Սոֆյա Բեջանյանի, նկարիչ Գևորգ Առաքելյանի, դերասաններ Պավլոս Բորոյանի և Արաքսյա Արաբյանի կողմից։ հիմնադրման օրվանից թատրոնը կրել է Հովհաննես Թումանյանի անունը։

Տիկնիկային թատրոնը թատրոնի մի տեսակ է, որտեղ դերասանները հենց տիկնիկներն են: Այս տեսակը ձևավորվել է հնագույն ժամանակներից: Տիկնիկային թատրոններն ընդունված են եղել միշտ և բոլոր երկրներում, այդ թվում և Հայաստանում:

Թատրոնն իր առաջին քայլերն արել է «Չարաճճի Պետիկը» և «Շունն ու կատուն» բեմադրություններով: : Համաշխարհային երկրորդ պատերազմի տարիներին բեմադրվում են Ն. Զարյանի «Ամենագազան», Սերվանտեսի wայսօր ներկայացումների մեծ ցանկ գոյություն ունի: 1950թ. թատրոնը փակվում է, 1951-1957թթ. ստեղծագործական կազմը` Պ. Բորոյան, Ա.Մխիթարյան, Խ. Զաքարյան, Վ. Հարությունյան, Ս. Հովհաննիսյան, Ա. Դատյան, Թ. Հովհաննիսյան, հետագայում նաև` Մ. Բեյլերյան, Ք. Վարձիգուլ յան, Ն. Նալբանդյան, գործում է որպես տիկնիկային համույթ` «Հայհամերգ»-ի կազմում:1957թ. հուլիսի 27-ին Տիկնիկային թատրոնը վերաբացվում է որպես ինքնուրույն թատրոն` Լենինի (Մաշտոցի) պողոտայի 43 շենքում:

Գլխավոր ռեժիսոր է նշանակվում Երվանդ Մանարյանը, նկարիչ` Ֆլորա Գրիգորյանը: Մեծանում է նաև դերասանական կազմը. թատրոն են գալիս նաև նոր անուններ` Պետրոս Մարտիրոսյան, Ռուզաննա Վարդանյան, Ալբերտ Ղևոնդյան, հետագայում նաև` Աստղիկ Գևորգյան, Հասմիկ Նաղաշյան, Անահիտ Սահակյան և այլք:

Տիկնիկային թատրոնում այժմ գործում է Պավլոս Բորոյանի անունը կրող թանգարան, որտեղ ներկայացված են մոտ 200 ցուցանմուշ: Այնպես որ, բացի հետաքրքիր ներկայացում դիտելուց, հնարավորություն կա նաև ուսումնասիրել թանգարանը:

Սասուն պապի քնած մանուշակները

Յուրահատուկ հագուկապով, Ղարաբաղյան շարժման ընթացքից իրեն առաջին երդվյալ ֆիդայի համարող Սասուն Մխիթարյանը իր կոլորիտային

բառապաշարով Հավատում ու մյուսներին էլ փորձում է հավատացնել, որ ավելի լավ ժամանակներ են գալու:

Սասուն պապը 76 տարեկան է: Չորս երեխա ու թոռներ ունի: Երկար տարիներ միայնակ է ապրում: Ինքն իր հետ՝ ինքն իր հոգսերով, իր ազգի հոգսերով:

Սասուն պապը՝ նույն ինքը Սասուն Մխիթարյանը, ծնվել է 1937-ի մարտի 27-ին Տավուշի մարզի Արծվաբերդ՝ նույն ինքը՝ Ղրղի գյուղում: Սասուն անունը կնքել է 4 եղբայրներից մեկը՝ Սասունցի Դավթի պատվին: Մայիսի 12-ին երեխայի ծննդյան վկայականը ստանալիս արդեն 85-ը բոլորած հայրը, մտածելով, որ սա իր վերջին զավակն է, որոշեց անունը դնել Աստվածատուր: Արդյունքում նորածինն ունեցավ երկու ծննդյան օր ու երկու անուն:

Ծատուր, Աստվածատուր կամ Սասուն պապը մեր քաղաքում առավել հայտնի է որպես «քնած մանուշակ»: Հենց այս կերպ է նա դիմում բոլոր ծանոթ-անծանոթներին:

Սասուն պապը չունի ո՛չ բջջային, ո՛չ քաղաքային հեռախոսահամար, համացանցից էլ չի օգտվում, թեև գիտի, որ սոցցանցերում, ինչպես իրական կյանքում, իր մասին շատ են խոսում:

Մեր վիշտըԱմեն տարի ապրիլի 24-ին հարյուր հազարավոր հայեր և

օտարազգիներ բարձրանում են այստեղ՝ Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիր, ծաղիկներ են դնում հավերժական կրակի մոտ

հարգանքի տուրք մատուցելով 1915 թվականին Օսմանյան կայսրության տարածքում թուրքական կառավարության իրագործած Հայոց

Ցեղասպանության զոհերին։

1965 թ.՝ Ցեղասպանության 50-րդ տարելիցին, Հայաստանում ծագեց հուշահամալիր կառուցելու միտքը և 1966թ-ին Երևանում՝ Ծիծեռնակաբերդ բլրի վրա սկսվել է Ցեղասպանության հուշարձանի կառուցումը, որն ավարտվեց 1967-ին։ Բացումը տեղի ունեցավ 1967 թ. նոյեմբերի 29-ին, հեղինակն էր ճարտարապետ Արթուր Թարխանյանը:

44 մետր բարձրությամբ սյունը նշանավորում է հայերի վերածնունդը։ իսկ 12 քարակոթողները՝ կորցրած 12 գավառները, որոնք այժմ գտնվում ենԹուրքիայի կազմում։ Այդ 12 քարակոթողներն առաջացնում են կոն, որի կենտրոնում 1,5 մետր խորության վրա վառվում է զոհերի հիշատակի անմար կրակը։ Հուշարձանի շուրջը տարածվող այգում գտնվում է 100-մետրանոց պատ, որի վրա փորագրված են ջարդերի ենթարկված ամենահայտնի քաղաքների և գյուղերի անունները։

1995-ին հուշահամալիրի տարածքում բացվեց փոքր ստորգետնյա թանգարան, որը նախագծել են ճարտարապետներ Քալաշյանը և Մկրտչյանը։ Թանգարանում կարելի է գտնել տեղեկություններ 1915 թվականի իրադարձությունների մասին։ Մասնավորապես թանգարանում ներկայացված են գերմանացի լուսանկարիչների, այդ թվում՝ Արմին Վեգների մի շարք լուսանկարներ և որոշ հրատարակություններ։ Թանգարանին մոտ գտնվում է մի պուրակ, որտեղ օտարերկրյա պաշտոնյաները Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին տնկում են ծառեր։

Շնորհիվ հայ համայնքների՝ ամբողջ աշխարհում կառուցվել են հուշահամալիրներ։

Armenia MegaZine

Haml

et

Asat

ryan

Զվարթնոցը կառուցվել է Ներսես Գ Տայեցի կաթողիկոսի օրոք՝ 643–652 թթ-ին։ Տաճարը Զվարթնոց է անվանել պատմիչ Սեբեոսը, այլ աղբյուրներում հիշատակվում է նաև Վաղարշապատի Սբ Գրիգոր, Առապարի Սբ Գրիգոր անուններով։ «Զվարթնոցե անվանումը հավանաբար առնչվում է նաև զվարթուն՝ հրեշտակ բառին։ Ենթադրվում է, որ Զվարթնոցի տարածքում է եղել հեթանոսական Տիր աստծու մեհյանը։ Ըստ Սեբեոսի՝ 301 թ-ին այստեղ են հանդիպել Հայոց Տրդատ Գ արքան և Գրիգոր Լուսավորիչը։ Տաճարի ավերման մասին պատմական աղբյուրներում տեղեկություն չկա (հավանաբար ավերվել է երկրաշարժից). հայտնի է, որ այն կանգուն է եղել մինչև X դարը։ XX դարի սկզբին ավերակ տաճարը ծածկված էր հողով, պեղումներ կատարվել են 1901–07 թթ-ին՝ Խաչիկ վարդապետ Դադյանի նախաձեռնությամբ, 1904-ից՝ Թորոս Թորամանյանի գիտական ղեկավարությամբ։ Ըստ պեղված նյութերի՝ նախքան Զվարթնոցն այստեղ եղել են հեթանոսական և IV–V դարերի կառույցներ։ Հնագույնը 0,63 մ x 2,7 մ չափերի կոթողն է (գտնվում է Զվարթնոցի թանգարանում)՝ Ռուսա Բ-ի սեպագիր արձանագրությամբ։ Պեղումներով հայտնաբերվել են տաճարը, կաթողիկոսական պալատը՝ օժանդակ շինություններով (բաղնիք, խցեր և այլն)։ Պահպանվել են տաճարի հատակը, տեղ-տեղ՝ ստորին որմնաշարը, սյուների խոյակներ, խարիսխներ, արևի քանդակազարդ ժամացույցը, խճանկարի, որմնանկարի և այլ մնացորդներ։ Տաճարի կառուցման համար օգտագործվել են տարբեր որակների և երանգների տուֆեր, պոչավոր քարեր, չեչաքար, պեմզա, վանակատ և այլն։

Տաճարը կառուցվել է յոթաստիճան պատվանդանի կենտրոնում։ Արտաքուստ՝ եռաստիճան՝ հաջորդաբար նվազող 3 գլանաձև ներդաշնակ ծավալների միասնական շինություն էր, որի հորինվածքի միջուկը քառակոնքն է։ Վերջինիս խորանները միավորված են 4 զանգվածեղ մույթերով, որոնք վերին՝ կապող 4 կամարների և առագաստների հետ կազմում են գմբեթակիր միաձույլ համակարգ։ Տաճարն ունեցել է 5 շքամուտք։ Տաճարի առաջին աստիճանի ճակատային վերին մասն ընդգրկող գոտին քանդակազարդված է խաղողի որթերով, նռնազարդ ճյուղերով. որմնակամարների հանդիպման մասում հոգևոր և աշխարհիկ անձանց 32 բարձրաքանդակից պահպանվել են 9-ը։ Տաճարի ներսում խոյակների թևատարած արծիվները, որմնասյունազարդի ռիթմը, մույթերի սլացքը, բարձրադիր գմբեթը՝ ողջ զարդարանքի հետ, կառույցին հաղորդել են վերասլացություն։ Տաճարի բարձրաքանդակներից մեկի վրա պահպանվել է Յոհան, հավանաբար՝ տաճարի ճարտարապետի անունը։

Զվարթնոց

Գառնիի հեթանոսական տաճար

Գառնի, ամրոց, հնավայր Կոտայքի մարզի համանուն գյուղում, Ազատ գետի աջ ափին։ Ըստ XIV դ. մի ձեռագրի, հիմնադրվել է մ.թ.ա. 2166 թ.-ին։ Առաջին անգամ հիշատակում է Տակիտոսը՝ «Gorneaե ձևով։ Ելնելով ավանդություններից՝ Մովսես Խորենացին Գառնիի հիմնադրումը վերագրում է Հայկ նահապետի ծոռ Գեղամին, որի թոռան՝ Գառնիկի անունով էլ, իբրև, կոչվել է Գառնի։ Ամրոցը կառուցվել է հավանաբար մ.թ.ա. 2-րդ դարում։

Մ.թ. 1-ին դարի կեսերին այն ավերել են հռոմեական զորքերը։ I դ. 70-ական թթ Գառնին վերականգնել է Տրդատ Ա թագավորը, որի թողած հունարեն արձանագրությունում այն անվանված է «անառիկ ամրոցե։Արտաշեսյան և Արշակունյաց թագավորների օրոք Գառնին եղել է նշանավոր ամրոց, զորակայան և ամառանոց, իսկ IV դ. եպիսկոպոսանիստ բնակավայր։ Ամրոցն ավերվել է արաբական նվաճումների ժամանակ, բայց ավանը պահպանել է իր գոյությունը և IX դ. 2-րդ կեսին աճել ու դարձել է գյուղաքաղաք։ X դ. սկգբին, Աշոտ Բ Բագրատունի թագավորի օրոք, վերականգնվել է նաև ամրոցը։

X-XV դդ. Գառնին եղել է Հայաստանի առավել խոշոր և նշանավոր գյուղաքաղաքներից մեկը։

Գառնիի հնագիտական պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել է մ.թ.ա. III հազարամյակի 2-րդ կեսի վաղ բրոնզեդարյան բնակավայր՝ բոլորակ և քառանկյունի հատակագիծ ունեցող կացարաններով և օջախներով։ Գառնին դեռևս մ.թ.ա. III հազարամյակում եղել է Հայաստանի անասնապահական-երկրագործական բնակավայրերից մեկը։ Հայտնաբերվել են նաև միջին և ուշ բրոնզեդարյան (մ.թ.ա. II հազարամյակ) դամբարաններ և հնագիտական նյութեր, ուրարտական և վաղ հայկական (մ.թ.ա. VI-IVդդ.) խեցեղեն և Արգիշտի թագավորի սեպագիր արձանագրությունը, որի մեջ Գառնին իր շրջակայքով անվանված է Գիառնիյան երկիր։ Ամրոցի առջև եղել է քաղաքատիպ բնակավայր, որի հետքերը ծածկվել են միջնադարյան և նոր ժամանակների կառույցներով։ Գյուղը հյուսիսից երիզող բլրաշարքի վրա գտնվում է միջնադարյան գերեզմանոցը՝ քանդակազարդ խաչքարերով, մակագրված տապանաքարերով։

Կործանվել է 1679 թ.-ի երկրաշարժի ժամանակ։ Շենքը ըստ ընդհանուր, հորինվածքի պերիպտեր է, որի տարածական-ծավալային կառուցվածքը, վեր ելնելով բարձր պատվանդանի վրայից, պսակվում է հարուստ մշակված ճակատներով։ 24 սյուները խորհրդանշել են օրվա 24 ժամերը։ Ենթադրվում է, որ տաճարը նվիրված է եղել արևի աստված Միհրին։ Միհրը, իբրև լույսի, ճշմարտության խորհրդանիշ, հաճախակի պատկերվել է ցուլի (խավարի) դեմ մենամարտելիս։ Տաճարի մոտ գտնվել է սպիտակ մարմարից քանդակված ցուլի կճղակ, որը պատկանել է քրիստոնեական կրոնի տարածման ժամանակ ոչնչացված հեթանոսական կուռքին։

Տաճարը կանգուն է մնացել մինչև տասնյոթերորդ դարը, խոնարհվել է 1679 թվականին Հայաստանում

տեղի ունեցած ուժեղ երկրաշարժի հետևանքով։ Կործանված տաճարի

մասերը, նրբաքանդակ սյուների կտորներն ու պատերի քարերը,

խոյակներն ընկած էին տաճարի շուրջը։ Այս հանգամանքը հնարավոր դարձրեց

տաճարի վերակազմությունը, որը կատարվեց 1930-ական թվականներին պրոֆ. Բունիաթյանի կողմից։ Իսկ պատմության թանգարանում դրված է նրա մակետը, որը Գուրգեն Արևշատյանի գործն է։

Հուշարձանը հանդիսանում է համաշխարհային արժեք ներկայացնող հայ ժողովրդի հեթանոսական շրջանի

նյութական կուլտուրայի հոյակապ կոթողներից մեկը։

Old Yerevan “Kond”

Hrips

ime

Sogh

omon

yan

Երևանի ամենահին թաղամասերից մեկում՝ Կոնդում, կյանքը, կարծես, երկու մասի բաժանված լինի, նորի և հնի միջև: Կոնդում կան անցած դարի 50-ականներին: կառուցված տներ, ինչպես նաև նորերը: Կոնդում կիսավեր վիճակում է գտնվում երբեմնի շքեղ «Դվինw հյուրանոցը:

Կոնդ (Թափաբաշ) - Նշանակում է երկայնաձիգ կամ բոլորակ բլուր։ Տարածվում էր քաղաքի արևմտյան մասում, որի սահմանը Հրազդան գետն էր։ Հյուսիսային սահմանը Կոզեռն բլուրն էր` համանուն գերեզմանատնով։ Կոնդից ներքև ընկած էր Ձորագեղ` Դարաքենդ թաղը, որ գտնվում էր Հրազդան գետի ձախակողմյան նեղ հովտում` զառիթափ լանջին։ Վարչականորեն այն Կոնդի բաղկացուցիչ մասն էր, որը նույնպես ուներ մի քանի ենթաթաղեր՝ Վերին թաղ, Ծիրանի թաղ և այլն։ Կոնդի բնակիչները հիմնականում կաշեգործ-արհեստավորներ էին։

1915թ. ջարդից փախած 17 ընտանիք է ապաստանել այս մզկիթում: Նրանց ժառանգները մինչև հիմա էլ բնակվում են այստեղ։ Մեծ գմբեթը 60-ականներին հնությունից փլվել է, իսկ փոքրը մինչև հիմա էլ գոյություն ունի: Կոնդի Սբ. Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին, որը կառուցվել է 15-րդ դարում1679թ.: Երևանի Մեծ երկրաշարժից ավերվել է։

Կոնդը 17-րդ դարից պահպանված Երևանի ամենահին թաղամասերից է: Կոնդ (Թափաբաշ) նշանակում է երկայնաձիգ կամ բոլորակ բլուր: Թափաբաշ անվանումը առաջացել է Պարսից տիրապետության ժամանակ այն Կոնդ բառի թարգմանությունն է։ Կանգուն որոշ կառույցներ թվագրվում են դեռևս միջին դարերով: Ողջ Կոնդի կառուցվածքը գրեթե անփոփոխ է հասել մեզ 18-րդ դարից: Կոնդից ներքև ընկած էր Ձորագեղ` Դարաքենդ թաղը, որը գտնվում էր Հրազդան գետի ձախակողմյան նեղ հովտում` զառիթափ լանջին։ Վարչականորեն այն Կոնդի բաղկացուցիչ մասն էր, որը նույնպես ուներ մի քանի ենթաթաղամասեր՝ Վերին թաղ, Ծիրանի թաղ և այլն։ Կոնդի բնակիչները հիմնականում կաշեգործ-արհեստավորներ էին։ Կոնդում, բացի հայերից, մուսուլմաններ են ապրել, ինչի ապացույցը գոյություն ունեցող մզկիթն է։

Lusin

e Pa

rsad

anya

n

The world of the theatre and the cinema

Կինոյի և թատրոնի աշխարհը

Հրաչյա Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնը հիմնադրվել է 1967թ.: Հիմնադիրը ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Հրաչյա Ղափլանյանն է: Առաջինը բեմադրվել է <<Լավատես ողբերգություն>> պիեսը (ռեժիսոր` Հր. Ղափլանյան): Այժմ թատերախմբի կազմում են Արթուր Ութմազյանը, Գուժ Մանուկյանը, Հրաչյա Հարությունյանը, Լուիզա Ղամբարյանը, Լուսինե Կիրակոսյանը, Հովհաննես Բաբախանյանը և ուրիշներ: Թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարն է Արմեն Խանդիկյանը:

Թատրոնի գեղարվեստական ղեկավարն է Արմեն Խանդիկյանը:

Հրաչյա Ղափլանյանը ծնվել է 1923թվականին Ստեփանավանի շրջանի Գյառ-գյառ գյուղում:1935 թվականին Լենինականի Ա. Մռավյանի անվան թատրոնում խաղացել է իր առաջին դերը. Գիքոր` ըստ Հ. Թումանյանի <<Գիքորը>> պատմվածքի:

Հրաչյա Ղափլանյանի անվան դրամատիկական

թատրոն

1938 թվականին հրավիրվել է Երևանի Պատանի Հանդիսատեսի թատրոն:1940 թվականին ավարտել է Երևանի թատերական տեխնիկումը:1947 թվականին Երևանի Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում բեմադրել է իր առաջին ներկայացումը` <<Բոռը>> ըստ Է. Վոյնիչի համանուն վեպի:1950 թվականից Գրողների միության անդամ էր:

1953 թվականին Հ. Ղափլանյանը նշանակվում է Երևանի պատանի հանդիսատեսի թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր:1954 թվականին Հ. Ղափլանյանին շնորհվում է Վաստակավոր արտիստի կոչում:1960 թվականին Հ. Ղափլանյանին շնորհվում է ՀՀ Արվեստի Վաստակավոր գործիչի կոչում:1962 թվականին Հ. Ղափլանյանը նշանակվում է Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր:1965 թվականին ընտրվում է Հայաստանի թատերական գործիչների միության նախագահ:1966 թվականին Հ. Ղափլանյանին շնորհվում է ՀՀ Ժողովրդական արտիստի կոչում:

1967 թվականին հիմնադրում է Երևանի Դրամատիկական թատրոնը:1973 թվականին Հ. Ղափլանյանին շնորհվում է Սովետական Միության ժողովրդական Արտիստի կոչում:1975 թվականին Դրամատիկական թատրոնում<<Սեր և ծիծաղ>>, <<Ռիչարդ երրորդ>>, <<Յոթ կայարաններ>> ներկայացումները բեմադրելու համար Հ. Ղափլանյանին շնորհվում է ՀՀ Պետական մրցանակ:

1977 թվականին նշանակվում է Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր և գեղարվեստական ղեկավար: 1978 թվականին <<Կորիոլան>> ներկայացման համար արժանացել է ՍՍՀՄ պետական մրցանակի:1979 թվականին Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնում բեմադրած <<Խաչմերուկ>> ներկայացման համար Հ. Ղափլանյանին շնորհվում է ՀՀ Պետական մրցանակ:1985 թվականին Հ. Ղափլանյանը կրկին նշանակվում է Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր և գեղարվեստական ղեկավար:

Հ. Ղափլանյանը Բարեկամություն թատրոնների հիմնադիրն է, Երևանի թատերական ինստիտուտի պրոֆեսոր:Հրաչյա Ղափլանյանը մահացել է 1988 թվականին: Թաղված է Կոմիտասի անվան պանթեոնում:Հ. Ղափլանյանի մահից հետո Երևանի Դրամատիկական թատրոնը կոչվեց նրա անունով:

Գեղարվեստական ղեկավար՝ԱՐՄԵՆ ԽԱՆԴԻԿՅԱՆՀՀ ժողովրդական արտիստՊետական մրցանակի դափնեկիրԱրմեն խանդիկյանը ծնվել է 1946 թվականին Բեյրութում: Նույն թվականին Խանդիկյանների ընտանիքը ներգաղթում է Հայաստան:1965 թվականին Արմեն Խանդիկյանն ընդունվում է Գեղարվեստաթատերական ինստիտուտի ռեժիսորական բաժին:

Արմեն խանդիկյանը ծնվել է 1946 թվականին Բեյրութում: Նույն թվականին Խանդիկյանների ընտանիքը ներգաղթում է Հայաստան:1965 թվականին Արմեն Խանդիկյանն ընդունվում է Գեղարվեստաթատերական ինստիտուտի ռեժիսորական բաժին:

Հայաստանի տարածքում առաջին պետական թատրոնը, որը հետագայում վերանվանվեց Գաբրիել Սունդուկյանի անունով, 1922թ. հունվարին բացեց իր վարագույրը՝ Սունդուկյանի անմահ <<Պեպոն>> հռչակելով ծննդյան վկայագիր և ծրագրային արժեք:Իսահակ Ալիխանյանն ու Լևոն Քալանթարը, առաջնորդվելով մասնավորաբար Մոսկվայի Գեղարվեստական թատրոնի հիմնավորած մեթոդատանությամբ և բնավ չհեռանալով ազգային թատրոնի առանձնատիպություներից, ստեղծեցին ժամանակի գեղագիտական հաստատումներին համահունչ մի թատրոն, ուր ավանդականն ու նորարականը միահյուսվեցին, ուր առաջին անգամ հայ թատերական իրականության մեջ ներդաշնակվեցին ռեժիսորական և դերասանական թատրոնները:

Ի վերջո, ստեղծվեց ծրագրային-խաղացանկային թատրոն, որն էլ բացահայտեց դերասանական ուժեղ անհատականություների ստեղծագործական կուտակումները, այստեղ ճանապարհ բացվեց Վահրամ Փափազյանի, Հովհաննես Աբելյանի, Հրաչյա Ներսիսյանի, Օլգա Գուլազյանի, Հասմիկի, Գուրգեն Ջանիբեկյանի, Վաղարշ Վաղարշյանի, Թադևոս Սարյանի, Դավիթ Մալյանի, ազգային դերասանական դպրոցի մյուս երևելիների համար: Հավատարիմ հոգեբանական ռեալիզմի և բարձր պաթոսի թատրոնների սկզբունքներին, նրանք ստեղծեցին իրենց ժամանակների թատրոնը, պոռթկուն հայրենասիրության, ցայտուն հուզականության, մեծ կրքերի ու մեծ բախումների թատրոնը, ու հենց դա էր պատճառը, որ թատրոնի խաղացանկում զարմանալի ներդաշնակություն են կազմում Շեքսպիրն ու Բոմարշեն,

Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն

Յուջին Օ'նիլն ու Շիլլերը, Սունդուկյանն ու Օստրովսկին, Պարոնյանն ու Մոլյերը:Թատրոնը հատկապես դասականներ բեմադրելիս դիմեց ժամանակի ամենատարբեր փորձարարություներին՝ այսպիսով աստիճանաբար հասնելով իր գեղարվեստական ընթացքի բյուրեղացումին:1930-50-ական թվականներին Արմեն Գուլակյանն ու Արշակ Բուրջալյանը հիմք դրեցին ռեժիսորական նոր ավանդույթների ձևավորմանը՝ ճանապարհ հարթելով Վարդան Աճեմյանի համար:

Գուլակյանի շնորհիվ հայ դասական թատերգությունը ճեռք բերեց մեկնաբանման նոր սկզբունքներ. ուրույն թափանցումներով ներկայացավ ռուս դրամատուրգիան, իսկ <<Դիմակահանդեսն>> ու <<Կենդանի դիակը>>հռչակվեցին ուղենիշային արժեքներ: Թատրոնի ստեղծագործական վերելքները պայմանավորվեցին Ա. Բուրջալյանի <<Համլետով>>, ուր հայացք հառվեց դեպի Գորդոն Կրեզի ընկալումները, Բ. Զախավայի <<Եգոր Բալշովը և ուրիշներով>>...Այս ամենը նպաստեց դերասանական նոր ու շքեղ սերնդի ձևավորմանը, որոնցից էին Բաբկեն Ներսիսյանը, Մետաքսյա Սիմոնյանը, Արուս Ասրյանը, Դավիթ Մալյանը, Վարդուհի Վարդերեսյանը, Մհեր Մկրտչյանը, Խորեն Աբրահամյանը, Սոս Սարգսյանը, էդգար էլբակյանը, Հովակ Գալոյանը, Լուսյա Հովհաննիսյանը, Արմեն Խոստիկյանը և ուրիշներ:

<<Մոսկվ>> լայնաէկրան կինոթատրոնը գտնվում է Երևանում Աբովյան 18 հասցեով։ Բացվել է 1936 թ. դեկտեմբեր 12-ին։ Կինոթատրոն <<Մոսկվան>>կառուցված է 1935-1936 թթ ճարտարապետներ Տ.Երկանյանի և .Քոչարի նախագծով: <<Մոսկվա>> կինոթատրոնի տարածքը եղել է ժողովուրդների բարեկամությունը խորհրդանշող մի վայր: Այժմյան <<Ալեն Էլեն>> ակումբի տեղում դամբարան էր<< Մոսկվա>> կինոթատրոնի տեղում `Պողոս-Պետրոս

եկեղեցին, այն կառուցվել էր 1679 թ. մեծ երկրաշարժի ժամանակ կործանված նույնանուն տաճարի փոխարեն: Եկեղեցու որմնանկարները խնամքով, շերտ առ շերտ տեղից հանվել են մասնագետների կողմից և այժմ պահվում են Հայաստանի թանգարաններում՝ Պետական պատկերասրահում և Հայաստանի պետական թանգարանում:

<<Մոսկվա>> կինոթատրոն

Նկարիչների Միության տեղում` մզկիթ էր, կողքը` բնակելի տներ, որտեղ պարսիկներ էին բնակվում, իսկ Ստանիսլավսկու թատրոնի տեղում ռուսական եկեղեցի էր: Կինոթատրոնի առջև դրված էր Խաչատուր Աբովյանի արձանը, որի հեղինակն է ֆրանսահայ քանդակագործ Անդրեաս Տեր-Մարուքյանը:

Հետագայում արձանը տեղափոխեցին Խաչատուր Աբովյանի անվան տուն-թանգարան: Շինարարության շաբաթօրյակներին մասնակցել են Արմենկինոի աշխատողները Համո Բեկնազարյան, Յու.Ֆելդման և ուրիշները։Բացման օրը ցուցադրվել է առաջին հայկական ձայնային ֆիլմը Պեպոն:

Շենքի ճակատը զարդարված է հայտնի խորհրդային ֆիլմերի թեմաներով խորաքանդակներով՝ <<Չապաև>> «<<Պեպո>>, <<Դավիթ Բեկ>> «<<Սայաթ Նովա>> և պլաստիկ արվեստների. <<Պար>> և <<Բեմե>>: Վերակառուցվել է մի քանի անգամ։Ունի չորս դահլիճներ. մեծ« <<Կարմիր դահլիճ >>(491 տեղանոց), փոքր - <<Կապույտ դահլիճ>> (352 տեղանոց),

VIP (35 տեղ) և ամառային դահլիճ (չի աշխատում)։ 1978 թ. <<Մոսկվա>> կինոթատրոնում տեղի է ունեցել XI համամիութենական կինոփառատոն, 2004- ից անցկացվում է միջազգային <<Ոսկե ծիրան>> կինոփառատոնը:

<<Մոսկվա>> կինոթատրոնի շենքը դուրս է գալիս Շառլ Ազնավուրի հրապարակ (նախկին կինո <<Մոսկվայի>>), որտեղ նաև գտնվում են Կ.Ստանիսլավսկու անվան ռուսական պետական դրամատիկական թատրոնը, Հայաստանի նկարիչների միության շենքը և <<Կենդանակերպի նշաններեր>> շատրվանը:

<<Նաիրի>>-ն Երևանի ամենահին կինոթատրոնն է, որը 1920-50-ական թվականներին գտնվել է Ամիրյան փողոցում` ներկայիս Արտաքին գործերի նախարարության հասցեում։

Կինոթատրոնն ունեցել է փակ և բաց` ամառային դահլիճ, որտեղ ցուցադրվել է հայկական առաջին ֆիլմը` <<Զարե>>-ն։ 1952-1954 թվականներին կինոթատրոնը տեղափոխվել է Մաշտոցի պողոտայի և Իսահակյան փողոցի

խաչմերուկում Ալեքսանդր Թամանյանի նախագծով (այնուհետև նրա որդի Գևորգ Թամանյանի) կառուցված նոր շենք։

Կարմիր տուֆաշեն շենքի ճակատային մասում կան երեք կամարաձև մուտքեր, որոնց վրա կառուցված են ևս երեք կամարներ` նախորդից երկու անգամ բարձր, իսկ դրանց վրա` երկուական, առաջինից ցածր բարձրությամբ կամարաձև պատուհաններ, որոնք պահպանում

<<Նաիրի>> կինոթատրոն

Կինոթատրոն Նաիրին միշտ տարբերվում էր մյուս կինոթատրոններից բարձրորակ ծրագրով: Այստեղ են դիտվել առաջին անգամ <<Ռոկկոն և եղբայրները>>, <<Ճանապարհ դեպի բարձր հասարակություն>>, << Սիրո տարիք>> ֆիլմերը:

են շենքի համահունչ ճարտարապետական ոճը: <<Նաիրի>> կինոթատրոնում կան մեծ (231 նստատեղով), փոքր (42 նստատեղով) և բարձրակարգ` առանձնացված (12 նստատեղով) դահլիճներ:

<<Թատրոն>> բառը հունարեն է. նշանակում է հանդիսավայր, ներկայացում: Բեմական գործողությունը թատրոնի առանձնահատուկ լեզուն է, նրա յուրահատկությունը, որի անմիջական կրողը դերասանն է. նա գրական երկրի հերոսներին անձնավորում, կերպավորում է բեմական խոսքի, դիմախաղի և շարժման միասնությամբ: Դերասանի պրոֆեսիոնալ արվեստը ձևավորվել է և զարգացել Հին Արևելքի (Հնդկաստան, Չինաստան, Ճապոնիա) և Հին Հունաստանի թատրոններում:Հայ իրականության մեջ դերասանի արվեստի ավանդույթներն սկզբնավորվել են մ. թ. ա. II-I դարերում: Նորագույն թատրոնը բնորոշվում է նաև ռեժիսորի արվեստով. նա գրական երկի բեմադրման ողջ ընթացքի ղեկավարն է: Ռեժիսորը բեմական արտահայտչամիջոցներով բացահայտում է երկի գաղափարը` ըստ իր մտահղացման:Պատմական զարգացման ընթացքում, որպես թատրոնի հիմնական տիպ և թատերական համակարգ, ստեղծվել է դրամատիկական արվեստն իր գաղափարաբովանդակային հիմքով՝ թատերագրությամբ (դրամա): Թատրոնը տարակառույց արվեստ է, որի բաղադրիչները՝ օպերան, բալետը, մնջախաղը, տիկնիկային թատրոնը, կրկեսը, զարգացման ավելի ուշ շրջաններում՝ XVI-XVII դարերում, մշակվել և դարձել են բեմարվեստի ինքնուրույն տեսակներ: Դրամայի և թատերական ներկայացման նախնական ձևը խմբերգային բանաստեղծությունն էր, որը մ. թ. ա. VI-V դարերում Հին Հունաստանում վերաճել է գրական թատրոնի:

Թատրոնը զարգացման նոր աստիճանի է հասել Վերածնության դարաշրջանում: XIX դարի 1-ին կեսին մեծացել է դերասանի՝ որպես կենտրոնաձիգ ուժի, նշանակությունը:Հայկական առաջին պրոֆեսիոնալ թատրոններy ստեղծվել են Կոստանդնուպոլսում (<<Արամյան թատրոնը>>, 1846 թ., <<Արևելյան թատրոնը>>, 1861 թ.) և Թիֆլիսում (Հայոց դրամատիկական թատրոնը, 1863 թ.): XX դարում Հայաստանի առաջին պետական թատերական հաստատությունը Երևանի Առաջին պետթատրոնն էր (այժմ՝ Ազգային ակադեմիական թատրոն Գաբրիել Սունդուկյանի անվան), որը հիմնադրվել է 1921 թ-ին: 1920-ական թվականներից կազմակերպվել են Գյումրիի, Վանաձորի, Ստեփանակերտի դրամատիկական, Երևանի և Գյումրիի տիկնիկային, Երևանի պատանի հանդիսատեսի թատրոնները: 1970-80-ական թվականներից Երևանում գործում են մնջախաղի, կամերային, Հենրիկ Մալյանի անվան և այլ թատրոններ: 1957 թ-ից գործել է հեռուստաթատրոնը: 1990-ական թվականներին Հայաստանում կատարված վերափոխումներն արտացոլվել են նաև թատրոնում. երկրում անկախության հաստատումը թատերական գործիչներին ազատ ստեղծագործելու հնարավորություն է ընձեռել:Երևանում բացվել են նոր՝ Համազգային, Երաժշտական կամերային, «Մետրոե դրամատիկական, Մհեր Մկրտչյանի անվան արտիստակաnն«Ագուլիսե տիկնիկային և այլ թատրոններ:

Թատրոնի պատմությունը

1942թ. ՀՀ ժողովրդական արտիստներ Շարա Տալյանը, Արամ Տեր-Հովհաննիսյանը, Արտեմի Այվազյանը, Թադևոս Սարյանը, Հայկ և Իզաբել Դանզասները, Էդուարդ Համբարձումյանը, Վարդուհի Շահսուվարյանը, Արամ Սամվելյանը հիմնադրեցին Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնը: Առաջին տնօրենը Զավեն Վարդանյանն էր, իսկ անդրանիկ ներկայացումը Ռուդոլֆ Նելսոնի «Թագավորը զվարճանում էե օպերետն էր (ռեժիսոր` Թադևոս Սարյան, դիրիժոր` Ռաիսա Սարկիսովա (Սարգսյան):Թատրոնի ներկայիս գեղարվեստական ղեկավարը ՀՀ ժողովրդական արտիստ Երվանդ Ղազանչյանն է, տնօրենը` Կարո Շահբազյանը:

Թատերախմբի կազմում են ՀՀ ժողովրդական արտիստ Սվետլանա Գրիգորյանը, ՀՀ վաստակավոր արտիստներ Մարիամ Ղազարյանը, Բորիս Պեպանյանը, Քաջազուն Գյուրջյանը, Նորայր Գևորգյանը, Զավեն Աբրահամյանը և ուրիշներ: Թատրոնը մասնակցել է ԱՄՆ-ում, Սիրիայում, Իրանում, Վրաստանում և Երևանում անցկացվող միջազգային փառատոների և արժանացել վեց մրցանակի:

Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական

թատրոն

Mar

iam

Kara

pety

an

Documents

TUMO art zine