TRONG DÊÌU MÚÄ Ban tin so 154.pdf · 2017-05-15 · tinh laâ súåi amiang, bazan vaâ súåi thuãy tinh. Tuy nhiïn, súåi amiang bõ cêëm, súåi bazan ñt sûã duång,

5 phuát biïët àöå öi kheát TRONG DÊÌU MÚÄ

SOÁ 1542017

2

BAÃN TIN PHÖÍ BIÏËN KIÏËN THÛÁC

TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

KHOA HOÅC THÛÚÂNG THÛÁC

Àeân giao thöng trïn vóa heâ

.5NÖNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Phoâng trõ bïånhnêëm keä chên

.22GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

Phoâng trûâ bïånh lúã cöí rïîhaåi cêy chanh leo .15

Ngaây höåi cöng nghïå vò cöång àöìng

.3

Chõu traách nhiïåm xuêët baãnTS Phan Tuâng Mêåu

Phoá Chuã tõch Liïn hiïåp caácHöåi Khoa hoåc & Kyä thuêåt

Viïåt Nam

Ban Biïn têåpÀùång Vuä Caãnh Linh

Lï HöìngTrêìn Maånh Huâng

Trònh baâyNgoåc Anh - Duy Anh

Baãn tin xuêët baãn àõnh kyâ 1 söë/thaáng. Moåi thöng tin

phaãn höìi vïì nöåi dung xin liïn hïå Ban Thöng tin vaâ

Phöí biïën kiïën thûác: Àõa chó: 53 Nguyïîn Du, Haâ Nöåi

Àiïån thoaåi: (04) 3.9432206 Fax: (04) 3.8227593

Email: [email protected]

SÛÁC KHOEÃ

Trong soá naøy

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïìvêën àïì xaä höåi .29+30

TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN

3

v Tön vinh doanhnghiïåp coá cöng nghïå töët,nùng suêët, chêët lûúång. Lïîtrao Giaãi thûúãng Chêët lûúångQuöëc gia - Giaãi thûúãngGPEA nùm 2016 àaä diïîn rangaây 2/4 vûâa qua taåi Höåitrûúâng Böå Quöëc phoâng doTöíng Cuåc Tiïu chuêín Àolûúâng Chêët lûúång Viïåt Namtöí chûác. 77 doanh nghiïåpàûúåc trao Giaãi thûúãng Chêëtlûúång Quöëc gia 2016 trongàoá coá 15 doanh nghiïåp àaåtgiaãi Vaâng, 3 doanh nghiïåpàaåt Giaãi thûúãng Chêët lûúångquöëc tïë chêu AÁ - Thaái Bònh

Dûúng (GPEA) 2016. Giaãithûúãng nhùçm tön vinh doanhnghiïåp coá thaânh tñch nöíi bêåttrong hoaåt àöång saãn xuêët,kinh doanh, xêy dûång vaâ aápduång hiïåu quaã caác hïå thöëngquaãn lyá chêët lûúång, tham giatñch cûåc cho phong traâo nùngsuêët, chêët lûúång... T.H

v Seä sûãa àöíi caác vùnbaãn luêåt liïn quan àïënKH&CN àang coân bêët cêåp.Böå KH&CN vûâa töí chûác Höåinghõ Giaám àöëc Súã KH&CNnùm 2017 nhùçm thaáo gúänhûäng khoá khùn, haån chïë, vaâ

khai thaác thïë maånh cuãa tûângàõa phûúng trong hoaåt àöångKH&CN. Böå trûúãng BöåKH&CN Chu Ngoåc Anh chobiïët: Böå seä tiïëp tuåc raâ soaát,xêy dûång löå trònh àïí trònhxem xeát sûãa àöíi caác luêåt coáliïn quan àïën KHCN, chuátroång viïåc tham gia àoáng goápyá kiïën àöëi vúái caác luêåt khaáccoá nöåi dung taác àöång àïënhoaåt àöång KH&CN àïí àaãmbaão tñnh àöìng böå trong hïåthöëng luêåt, trònh Chñnh phuãxem xeát, sûãa àöíi caác vùn baãnluêåt liïn quan àïën KH&CNàang coân bêët cêåp. H.T

Ngaây höåi cöng nghïå vò cöång àöìngHún 100 töí chûác phi lúåi

nhuêån, phi Chñnh phuã thuöåc moåilônh vûåc trïn khùæp caã nûúác goápmùåt taåi ngaây höåi cöng nghïå vòcöång àöìng taåi Haâ Nöåi töí chûác vaâongaây 10/5. Sûå kiïån nhùçm chaâomûâng Ngaây KH&CN Viïåt Nam,hûúãng ûáng chiïën dõch ModernNonproft àûúåc Microsoft phaátàöång trïn toaân cêìu. Taåi ViïåtNam, Liïn hiïåp caác Höåi KH&KTViïåt Nam phöëi húåp vúái Microsoftàïí triïín khai chûúng trònh àïëncaác töí chûác. Cuäng trong sûå kiïånnaây, ban töí chûác cuöåc thi Saángtaåo cöng nghïå vò cöång àöìng seätrao giaãi thûúãng cho caác yá tûúãngxuêët sùæc nhêët trong viïåc ûángduång cöng nghïå àïí töëi ûu hoáacöng viïåc.

T.HAÂ


4

Khoa hoåc lyá thuá

Test OT 04 coá thïí phaát hiïån chêët àöåchaåi coá trong caác loaåi dêìu ùn thûåc vêåt,múä àöång vêåt trong voâng 5 phuát.

Àêy laâ saãn phêím cuãa caác nhaâkhoa hoåc, Viïån Kyä thuêåt hoáasinh vaâ Taâi liïåu nghiïåp vuå,Töíng cuåc Kyä thuêåt, Böå Cöngan. ThS Lï Troång Vùn cho

biïët, quy trònh thûåc hiïån àïí tòm ra dêìu múähoãng àûúåc thûåc hiïån nhû sau: Cùæt miïångtuái, lêëy 2 ampul ra ngoaâi, lêëy 0,5ml dêìu múätrong mêîu cêìn kiïím tra cho vaâo tuái. Beã àêìuampul àûång thûã 1 röìi cho vaâo tuái lùæc nheå 20- 25 lêìn. Tiïëp tuåc beã ampul àûång thûã 2 cho

vaâo tuái lùæc nheå khoaãng 10 - 15 lêìn, sau àoáàïí khoaãng 1 phuát sau àoá àoåc kïët quaã. Tuâythuöåc vaâo mûác àöå öi kheát cuãa dêìu múä maâmaâu sùæc trong tuái coá maâu àêåm nhaåt khaácnhau. Nïëu dung dõch phña dûúái tuái khöngxuêët hiïån maâu höìng hoùåc xuêët hiïån maâuhöìng nhaåt giöëng maâu in trïn nhaän laâ dêìumúä àaä bõ oxy hoáa nhûng vêîn coân taåm sûãduång àûúåc. Nïëu dung dõch phña dûúái tuáixuêët hiïån maâu àêåm hún maâu in trïn nhaänthò dêìu múä àaä bõ oxy hoáa quaá mûác chopheáp vaâ khöng nïn sûã duång.

Höåp àûúåc àoáng goái 20 test coá thïí dïîdaâng sûã duång trong caã caác quaán ùn nhaâhaâng hay caác höå gia àònh.

NAM AN

5 phuát biïët àöå öi kheáttrong dêìu múä

Àeân giao thöng trïn vóa heâTP Bodegraven úã Haâ Lan àûa vaâo sûã duång nhûäng chiïëc

àeân giao thöng daång vaåch úã núi sang àûúâng daânh chongûúâi ài böå, giuáp nhûäng ngûúâi thûúâng xuyïn nhòn chùçmchùçm vaâo smartphone tröng thêëy tñn hiïåu vaâ ngùn hoå àïëngêìn doâng xe cöå lûu thöng. Hiïån hïå thöëng àeân giao thöngtrïn vóa heâ do Cöng ty HIG Traffic Systems thiïët kïë àangàûúåc thûã nghiïåm úã möåt giao löå. Tuy nhiïn, hïå thöëng àeânmúái cuäng gêy nhiïìu tranh caäi. "Caãi thiïån an toaân cho ngûúâiài böå duâng smartphone khöng phaãi yá tûúãng hay. Chuáng töi khöng muöën moåi ngûúâi sûã duångàiïån thoaåi khi tham gia giao thöng, thêåm chñ caã khi ài böå. Hoå phaãi luön àïí yá xung quanhtrûúác khi sang àûúâng", Jose de Jong úã Hiïåp höåi An toaân giao thöng Haâ Lan chia seã.


5

Lyá giaãi cú chïë gêy chïët ngûúâi cuãachêët àöåc thêìn kinh VX. VX laâ chêët àöåcthêìn kinh àûúåc Liïn Hiïåp Quöëc xïëp vaâonhoám vuä khñ huãy diïåt haâng loaåt. Noá taácàöång túái loaåi enzym kiïím soaát hoaåt àöångco cú bùæp, khiïën cú bùæp naån nhên co giêåtmêët kiïím soaát. Ngûúâi bõ nhiïîm àöåc VX seätûã vong vò suy hö hêëp, sau khi traãi qua giaiàoaån co giêåt vaâ mêët yá thûác. Chó lûúång nhoãkhoaãng 10mg VX dñnh vaâo da laâ àuã àïí vöhiïåu hoáa hïå thêìn kinh cuãa möåt ngûúâitrûúãng thaânh.

Tröìng rau saåch trong container giûäaphöë. Àoá laâ hònh aãnh cuãa trang traåi SquareRoots nùçm giûäa nhaâ maáy cuä Pfizer vaâ toâa

chung cû úã quêån Brooklyn, TP New York,Myä. Têån duång container chúã haâng cuä(tûúng àûúng vúái 8.000m2 àêët canh taác úãtrang traåi ngoaâi trúâi), öng Kimbal Musk àaäxêy dûång mö hònh trang traåi thùèng àûángtröìng rau diïëp quanh nùm. Bïn trong con-tainer, möåt loaåt khay cuâng giaân treo thùèngàûáng tûâ saân lïn àïën trêìn laâ núi àïí rau xanhsinh trûúãng maâ khöng cêìn àïën àêët tröìng.Hïå thöëng àeân LED seä àaãm nhiïåm viïåcchiïëu saáng toaân böå khöng gian àïí thay thïëaánh saáng mùåt trúâi cho cêy quang húåp. Hiïåntrang traåi Square Roots àang baán caác loaåirau cuãa mònh cho nhiïìu nhaâ haâng Italy vaâpizza úã New York.

M.T (töíng húåp)


6

AÃnh hûúãng tûâ khêu thi cöng àïën ngûúâi úãQua tòm hiïíu cuãa chuáng töi, caác saãn

phêím chöëng nùæng, noáng bùçng böng thuãytinh trïn thõ trûúâng hiïån nay rêët àa daång.Caác saãn phêím àûúåc saãn xuêët dûúái daångtêëm mïìm àïí loát vaâo maái nhaâ, eáp sùén vaâotön àïí lúåp, cuäng khöng loaåi trûâ coá nhûängsaãn phêím thö bïn ngoaâi àïí ngûúâi duângtûå sûã duång theo muåc àñch.

PGS.TS Ngö Kïë Thïë, Trûúãng phoângNghiïn cûáu Vêåt liïåu Polyme – Compozit,Viïån Khoa hoåc vêåt liïåu, Viïån Haân lêmKhoa hoåc & Cöng nghïå Viïåt Nam chobiïët, trûúác àêy coá ba loaåi súåi böng thuãytinh laâ súåi amiang, bazan vaâ súåi thuãy tinh.Tuy nhiïn, súåi amiang bõ cêëm, súåi bazanñt sûã duång, trong khi súåi thuãy tinh caângngaây caâng àûúåc ûáng duång nhiïìu.

Traánh nguy cú

Trïn thõ trûúâng hiïån baây baán àa daång saãn phêím coá kïët cêëu bùçng súåi böngthuãy tinh àïí ngûúâi dên lûåa choån chöëng nùæng, noáng cho nhaâ vaâo muâa heâ. Tuynhiïn, theo caác chuyïn gia, nïëu khöng chuá yá trong quaá trònh thi cöng vaâ sûãduång, súåi böng thuãy tinh coá thïí aãnh hûúãng sûác khoeã trong thúâi gian daâi.

n THU HIÏÌN

tûâ súåi böng thuãy tinh nguy cú

Theo àoá, súåi böng thuãy tinh laâ möåtnhoám vêåt liïåu vö cú daång thuãy tinh keáothaânh súåi rêët nhoã. Do tiïët diïån nhoã,cêëu truác röång nhû böng nïn súåi thuãytinh coá khaã nùng chõu nhiïåt, chöëngnoáng cao.

Dûåa vaâo tñnh chêët naây, caác saãnphêím chöëng nùæng, noáng àûúåc aáp duångsúåi thuãy tinh nhiïìu hún. Súåi coá thïíàûúåc eáp thaânh têëm daång vaãi baåt, eápthaânh têëm nhû nhûåa àïí laâm trêìn, vaách,laâm baão ön, têëm caách àiïån... Thïënhûng, hiïån ngûúâi dên coá xu hûúáng sûãduång ngaây caâng nhiïìu saãn phêímchöëng nùæng, noáng bùçng súåi böng thuãytinh maâ chûa hiïíu roä nguy cú aãnhhûúãng sûác khoeã.

Cuå thïí, súåi böng thuãy tinh khöng gêyàöåc haåi vaâ ung thû nhû súåi amiang,nhûng vúái àùåc tñnh khoá phên huãy nhûkhöng böëc húi trong khöng khñ, hoaâ tantrong nûúác nïn khi bõ phên taán trong möitrûúâng seä töìn taåi lêu daâi. Hún nûäa, cuängdo súåi böng thuãy tinh nhoã nïn dïî phaáttaán trong möi trûúâng, tûâ àoá xêm nhêåpvaâo cú thïí ngûúâi tiïëp xuác phaãi.

“Nhiïìu ngûúâi nghô caác saãn phêímbùçng súåi böng thuãy tinh coá ûu àiïím vaâcuäng seä an toaân. Nhûng nïëu khöng chuáyá trong quaá trònh thi cöng vaâ sûã duång,böng thuãy tinh coá thïí aãnh hûúãng sûáckhoeã trong thúâi gian daâi”, PGS.TS NgöKïë Thïë cho biïët thïm.

Tùng nguy cú bïånh phöíi, viïm da vaâ mùæt

Theo KTS Lï Viïåt Sún, Höåi Kiïën truácsû Viïåt Nam, caác saãn phêím bùçng súåiböng thuãy tinh àang àûúåc ûáng duångnhiïìu nhûng cêìn coá caác biïån phaápkhuyïën caáo ngûúâi duâng àïí traánh nhûängaãnh hûúãng sûác khoeã.

Theo UÃy ban Dõch vuå Chùm soác sûáckhoeã vaâ Con ngûúâi (Myä), khi súåi böngthuãy tinh dñnh vaâo da seä gêy nïn tònhtraång ngûáa, coân goåi laâ chûáng ngûáa böngthuãy tinh.

Tûúng tûå, nïëu dñnh vaâo mùæt gêy kñchûáng dêîn àïën viïm giaác maåc. Nhêët laâ khihñt phaãi súåi böng thuãy tinh coá thïí bõ bïånhphöíi, ho... Búãi súåi böng thuãy tinh seä nùçmtrong muäi vaâ khñ quaãn, sau àoá àêíy xuöëngdaå daây hoùåc vaâo phöíi. Duâ vïì cú baãn, súåiböng thuãy tinh seä bõ àêíy ra ngoaâi theoàûúâng tiïu hoáa do möåt daång tïë baâo àùåcbiïåt àûúåc goåi laâ àaåi thûåc baâo nhûng trongkhoaãng thúâi gian naây chuáng àaä gêy ranhûäng töín thûúng. Caác töín thûúng àoágêy ho, ngûáa hoång, tùæc muäi...

Do àoá, khi thi cöng vaâ sûã duång cêìntraánh nhûäng taác haåi bùçng caác caách sau:Ngûúâi thi cöng cêìn àeo khêíu trang,mùåc aáo quêìn daâi tay. Sau khi laâm cêìntùæm rûãa vaâ thay quêìn aáo, giùåt riïngvuâng traánh phaát taán súåi böng. Àiïím thicöng cêìn che chùæn, cùæt goåt saãn phêímsúåi böng thuãy tinh nhanh choáng. Cêìn coálúáp bao boåc súåi böng thuãy tinh phñatrong, khöng àïí thö bïn ngoaâi. Cêìn coáñt nhêët hai ngaây sau thi cöng múái vaâo úãhay laâm viïåc. Thúâi gian naây giuáp súåiböng lùæng xuöëng dûúái. Khi queát cêìnnheå nhaâng, töët nhêët duâng maáy huát bõ àïíthu gom súåi böng.


7

Nhûäng cùn nhaâ lúåp trêìn hoùåc taåovaách coá súåi böng thuãy tinh nïëu thêëy coádêëu hiïåu bõ hoãng thò cêìn thay thïënhanh àïí haån chïë töëi àa nguy cú tiïëpxuác phaãi. Búãi caâng àïí lêu, súåi böngthuãy tinh phaát taán ra caâng nhiïìu, khichuáng ta hñt phaãi dïî gêy töín thûúngmaâ khöng biïët.

PGS.TS Ngö Kïë Thïë

ÚÃ Àöng Nam AÁ coá ba nûúác coá vua àûúåc goåilaâ "vûúng quöëc" göìm: Vûúng quöëc Thaái Lan,Vûúng quöëc Brunei vaâ Vûúng quöëcCampuchia. Riïng nûúác Malaysia cuäng coávua, nhûng laåi mang tïn nûúác laâ Liïn bangMalaysia hay chó goåi laâ Malaysia göìm coá 13bang húåp laåi. Trong söë àoá coá 9 tiïíu bang Höìigiaáo do caác tiïíu vûúng àûáng àêìu. 4 bang coânlaåi àûáng àêìu laâ Thöëng àöëc. Theo nhiïåm kyâ 5nùm, 9 tiïíu vûúng seä bêìu ra möåt võ vua chung àûáng àêìu caã Liïn bang. Nhûng quyïìnhaânh thûåc tïë laâ Thuã tûúáng do Quöëc höåi bêìu ra. Coá thïí goåi àoá laâ chïë àöå quên chuã Höìigiaáo lêåp hiïën liïn bang.

Tûâ thïë kyã thûá VI trûúác Cöng nguyïn, vûúng quöëc Kïàa àaä xuêët hiïån trïn baán àaãoMaä Lai, àïën thïë kyã XIV caác tiïíu vûúng quöëc phña Nam Malaca bõ àïë chïë Maàrapakhitthön tñnh. Sau khi vûúng triïìu Maàrapakhit suy taân, Vûúng quöëc Höìi giaáo Malaca phaáttriïín maånh, bao truâm toaân böå baán àaão. Nùm 1511, thûåc dên Böì Àaâo Nha xêm chiïëmMaä Lai, nhûng àïën nùm 1641 laåi phaãi nhûúâng laåi cho Haâ Lan. Àïën thïë kyã XIX, àêët nûúácnaây laåi trúã thaânh thuöåc àõa Anh. Àùåt dûúái sûå cai trõ cuãa viïn toaân quyïìn, nhûng thûåcdên Anh vêîn duy trò caác tiïíu vûúng quöëc. Nùm 1957, Anh trao traã àöåc lêåp cho Malaysia.Nùm 1963, Liïn bang Malaysia àûúåc thaânh lêåp. DÔ NGUYÏN

8


Coá àuáng thïë khöng?

Chia seã kinh nghiïåm

Chõ Nguyïîn Thõ Giang Lam (Lï Mao, Vinh) chia seãcuâng baån bñ quyïët múã nùæp chai quaá chùåt nhû sau: Nïëunùæp chai, loå laâm bùçng kim loaåi, baån haäy ngêm nùæp kimloaåi trong nûúác noáng cho kim loaåi giaän núã. Nïëu chai loåàaä àöng laånh baån duâng nûúác êëm àïí ngêm àêìu chai,nûúác êëm seä giuáp phêìn cöí chai tùng nhiïåt àöå maâ khöngbõ nûát, raån. Nïëu chai loå múã vùån bùçng caách thöngthûúâng, baån haäy àeo gùng tay bùçng cao su hoùåc duângdêy thun, maãnh giêëy nhaám hoùåc khùn ûúát àïí dïî daânggiûä chùåt nùæp àêåy. Nïëu quaá mûác khoá khùn, baån cuäng coáthïí sûã duång kòm àïí múã nùæp chai. Muöën múã nùæp àêåy chùåt trïn chai loå coá cöí heåp baån duângkòm hoùåc kòm quaã haåch. Khöng keåp quaá chùåt, loát khùn lïn nùæp nhûåa àïí traánh laâm hoãngnùæp. Baån nhúá, sau khi múã àûúåc nùæp chai haäy lau rûãa saåch nùæp chai vaâ phêìn thûác ùn dñnhtrïn cöí chai bùçng nûúác êëm hoùåc bùçng giêëy ùn saåch àïí àoáng vaâo múã ra dïî daâng hún.

HIÏÌN DUNG

Malaysia coá vua nhûng khöng goåi laâ "vûúng quöëc"

Meåo múã nùæp chai quaá chùåt


9

Trong thiïët kïë hoân non böå, daáng vaâ thïëcuãa non böå laâ àiïìu hïët sûác quan troång.Nïëu nhû baån choån àûúåc võ trñ töët trong nhaâàïí àùåt non böå nhûng noá laåi coá hònh daáng,thïë xêëu, khöng àeåp thò cuäng seä khöngmang laåi may mùæn cho moåi ngûúâi. Húnnûäa, noá coân aãnh hûúãng àïën sûác khoeã, têmlyá cuãa moåi ngûúâi, do àoá, haäy choån daángnon böå àeåp vaâ phuâ húåp nhêët.

Hiïån nay, coá khaá nhiïìu kiïíu daáng cuãahoân non böå àûúåc caác nghïå nhên taåo thaânh,möîi thiïët kïë hoân non böå àïìu mang trongmònh nhûäng yá nghôa àùåc trûng. Nïëu baån coáyá àõnh duâng hoân non böå cho gia àònh cuãamònh thò cêìn phaãi tòm hiïíu vïì thïë nuái trongnon böå. Baâi viïët naây cuãa chuáng töi seä giuápbaån hiïíu hún vïì àiïìu àoá.

1. Ngoån àöåc phongThïë naây tûác laâ chó coá möåt ngoån nuái maâ

khöng coá thïm bêët cûá nuái phuå naâo bïncaånh, khöng coá àöìi hay caác goâ xung quanhchên nuái. Thïë nuái àún àöåc hùèn phaãi khaácao vaâ coá thiïët kïë hiïím trúã, noá tuy àún àöåcnhûng laåi mang trong mònh sûå ngaåo nghïî,anh huâng vaâ rêët uy nghi. Vúái thïë nuái naây thòthiïët kïë hoân non böå cuãa baån seä trúã nïnhuâng duäng.

2. Ngoån song phongSong phong tûác laâ thïë nuái coá 2 ngoån

nuái àùåt caånh nhau nhûng chuáng seä khaácnhau vïì àöå cao, möåt ngoån cao vaâ möåtngoån thêëp.

3. Ngoån àa phongÀa phong nghôa laâ seä coá trïn 2 ngoån

nuái nhû 3 hoùåc 4… nhûäng ngoån nuái naây nöëitiïëp nhau àïí taåo nïn thïë trûúâng sún. Àöåcao cuãa chuáng cuäng àûúåc thiïët kïë khaácnhau, cao thêëp xen lêîn taåo nïn sûå truângàiïåp, hiïím trúã cho non böå. Tuy nhiïn, phaãilûu yá rùçng vúái thïë àa phong seä coá möåt

ngoån nuái laâm chuã vaâ chuáng coá thïí àûúåc àùåtúã bêët cûá võ trñ naâo trong non böå.

4. Ngoån kyâ phongÀêy laâ möåt thïë nuái rêët cao lúán, noá taách

hùèn vúái nhûäng ngoån nuái khaác vaâ taåo nïnmöåt sûå cuöën huát kyâ bñ vúái moåi ngûúâi. Trongthiïët kïë hoân non böå, kyâ phong khaá àûúåc ûachuöång búãi ngoån nuái cao vuát, huâng vô, baånnïn àùåt thïë non böå naây úã möåt goác cuãa sênvûúân nhûng phaãi laâ sên vûúân röång thò múáithïí hiïån hïët àûúåc caái thêìn cuãa noá.

5. Ngoån cûúng lônhÀêy laâ möåt thïë nuái thêëp cuãa hoân non böå

vaâ àûúåc àaánh giaá laâ möåt thïë nuái giaâ, xungquanh ngoån nuái coá khaá nhiïìu àöìi troåc vaâ coáthïí kiïën taåo ra nhiïìu khuác quanh, uöënlûúån, nhiïìu doâng söng, suöëi àïí mang àïënveã àeåp kyâ bñ cho noá.

Ngoaâi caác thïë nuái cuãa hoân non böå trïnthò vêîn coân nhiïìu thïë nuái khaác nhû: ngoånlong thùng, ngoån lêåp chûúng, ngoån kyânham, daáng meå böìng con, daáng voi phuåc…Tuây thuöåc vaâo súã thñch, diïån tñch sên vûúâncuäng nhû baãn mïånh gia chuã àïí choån thïënuái cho phuâ húåp nhêët. KYÂ PHONG

Thiïët kïë hoân non böå


10

Àïí lêëy saáng tûå nhiïn cho möåt cùnnhaâ chêåt heåp, san saát liïìn kïì nhautrong phöë àoâi hoãi nhûäng thiïët kïë húåp lyá.Trong àoá, theo caác chuyïn gia, vêåt liïåu,caách baâi trñ nöåi thêët laâ nhûäng yïëu töëquan troång.

n ÀÛÁC VINH

Thiïët kïë lêëy saáng thöng minhTheo Kiïën truác sû Phaåm Quöëc Vùn,

Cöng ty Thiïët kïë Xêy dûång Vanacons,quêån Goâ Vêëp, TPHCM, caách hiïåu quaã nhêëtcho nhûäng ngöi nhaâ nùçm san saát nhautrong nhûäng khu dên cû chêåt chöåi úã caác àöthõ lúán laâ thiïët kïë sûã duång giïëng trúâi úã giûäanhaâ, thiïët kïë phoâng so le dñch dùæc vaâ böë trñnhiïìu cûãa söí lúán. Thay vò àöí bï töng kñn,ngöi nhaâ àûúåc thiïët kïë àïí tröëng möåtkhoaãng khöng gian trïn maái, taåo löî thöngtêìng lúåp bùçng têëm lêëy saáng hay kñnh cûúânglûåc trong suöët.

Võ trñ àùåt giïëng trúâi thûúâng úã phêìn cêìuthang, phña sau hay úã trung têm cuãa möîingöi nhaâ tuây theo diïån tñch. Cuäng coá thïítheo phong thuãy, súã thñch cuãa chuã ngöi nhaâmaâ giïëng trúâi àûúåc thiïët kïë cho aánh saángraãi àïìu hay truá troång úã phoâng khaách, nhaâbïëp. Lúåi thïë cuãa giïëng trúâi chñnh laâ luönluön hûáng àûúåc aánh saáng maånh vaâo banngaây vaâ chiïëu saáng töët hún cho nhûäng ngöinhaâ nhiïìu têìng. Àöëi vúái nhûäng ngöi nhaâ coánhiïìu phoâng thò cêìu thang, haânh lang, cûãasöí àûúåc duâng àïí tiïëp aánh saáng giïëng trúâivaâo tûâng ngoác ngaách vaâ taåo ra doâng lûuthöng khöng khñ giuáp cùn phoâng trúã nïnthoaát maát hún. Hiïån nay, ngûúâi ta thûúângthiïët kïë ài keâm cêìu thang, haânh lang, giïëngtrúâi vúái möåt khoaãng khöng gian xanh tröìngcêy nhoã hoùåc höì caá, bïí caá gùæn tûúâng, thaácnûúác nhên taåo...

“Khung cûãa caâng röång thò lûúång aánhsaáng tûå nhiïn traân vaâo nhaâ caâng lúán. Chñnhvò thïë, viïåc múã röång nhûäng khung cûãa söí,cûãa chñnh trong ngöi nhaâ laâ möåt caách laâmkhaá àún giaãn trong thiïët kïë lêëy aánh saáng tûå

Lêëy saáng tûå nhiïn cho nhaâ chêåt heåp


11

nhiïn àïí laâm saáng khöng gian ngöi nhaâ.Nhûäng hûúáng coá gioá vaâ nùæng saáng súám seälaâ núi ûu tiïn cho viïåc laâm nhûäng khungcûãa lúán (traánh hûúáng nùæng chiïìu noáng nûåc,bûác böëi)”, kiïën truác sû Phaåm Quöëc Vùnchia seã.

Sûã duång vêåt liïåu thêëu saáng vaâ phaãn saángKiïën truác sû Buâi Quöëc Trung, Têåp àoaân

Taseco cho biïët, giaãi phaáp thöng saáng chongöi nhaâ daång chia lö nhiïìu têìng khöng coágiïëng trúâi laâ sûã duång vêåt liïåu kñnh cûúânglûåc, gaåch kñnh caách êm, giêëy lúåp traáng baåc,tûúâng nhöm kñnh di àöång... Àïí dêîn thïmnhiïìu aánh saáng vaâo nhaâ, caác kiïën truác sûduâng têëm lûúái nhöm taåo ra bïì mùåt saânthoaáng vaâ khöng caãn aánh saáng. Nhûängviïn gaåch kñnh vaâ lûúái nhöm cho saân nhaâseä giuáp cùn phoâng nhiïìu aánh saáng vaâthöng khñ. Ban ngaây, aánh saáng tûå nhiïn vaânùæng mùåt trúâi seä àûúåc truyïìn xuyïn quanhûäng têëm kñnh vaâ vaâo têët caã caác cùnphoâng. Lûúái nhöm vaâ gaåch kñnh vûâa coá taácduång tùng saáng vûâa thêëu saáng. Vaâo buöíi

töëi, aánh saáng cuãa àeân seä àûúåc phaãn chiïëutheo caã hai hûúáng, tûâ trïn xuöëng vaâ dûúáilïn, taåo ra khe saáng, luöìng saáng giao thoathuá võ khùæp ngöi nhaâ.

Bûác tûúâng bùçng gaåch kñnh, kñnh cûúânglûåc cuäng goáp phêìn àem laåi hiïåu quaã aánhsaáng nhû vêåy. Gaåch kñnh khöng nhûäng lùæpàùåt trïn tûúâng àïí lêëy saáng maâ coân àûúåcàùåt trïn caác saân maái àïí lêëy saáng cuäng khaáhiïåu quaã maâ chi phñ thêëp. Trang trñ gaåchkñnh nhúâ coá khöëi chên khöng úã giûäa nïnkhaã nùng caách êm vaâ caách nhiïåt töët húncaác loaåi vêåt liïåu khaác. ÚÃ nhûäng võ trñ khöngcêìn thiïët phaãi coá nhûäng bûác tûúâng kiïn cöë,coá thïí thay vaâo àoá nhûäng vaách ngùn àûúåclaâm bùçng kñnh cûúâng lûåc di chuyïín àoángkñn hay múã khi cêìn, taåo sûå thöng thoaáng vaâtùng saáng cho cùn phoâng.

Vúái nhûäng cùn phoâng chêåt, thêëp têìng,kñn 3 mùåt, duâng öëp trêìn bùçng giêëy traángbaåc, lûúái nhöm hoùåc daán tûúâng chêët liïåutùng saáng. Thiïët kïë naây cuäng àûúåc ûángduång lêëy saáng rêët töët cho nhaâ bïëp hay caácnhaâ haâng ùn uöëng hiïån nay.

Firefox thêåt tiïån duång nhûnglaåi "ngöën" quaá nhiïìu RAM. Nïëumúã àöìng thúâi cuâng luác nhiïìutab vaâ duyïåt nhiïìu site, Firefoxseä load rêët chêåm, chiïëm duångnhiïìu taâi nguyïn hïå thöëng vaâcoá thïí laâm cho maáy tñnh cuãabaån bõ treo. Baån coá thïí caãi thiïåntònh traång naây bùçng caách sûã duång PortableFirefox - phiïn baãn dûúái daång portable cuãaFirefox, coá thïí sûã duång ngay maâ khöngcêìn caâi àùåt. Phiïn baãn naây àaä àûúåc töëi ûuàïí coá thïí sûã duång tûâ USB vaâ caác thiïët bõnhúá di àöång, do vêåy giuáp baån tiïët kiïåm taâinguyïn hïå thöëng, trong khi vêîn giûä nguyïntêët caã nhûäng tñnh nùng vaâ töëc àöå vöën coá

cuãa phiïn baãn caâi àùåt thöngthûúâng. Giaãm thiïíu böå nhúá lûutrûä khi thu nhoã cûãa söí Firefoxxuöëng thanh taskbar cuäng laâmöåt thuã thuêåt cho pheápWindows lêëy laåi böå nhúá àangsûã duång möåt khi cûãa söí cuãanoá bõ thu goån xuöëng thanh

Taskbar. Àiïìu naây seä giuáp caãi thiïån hiïåunùng cuãa caác chûúng trònh àang hoaåt àöångcuâng Firefox. Ngoaâi ra, giúái haån söë tranglûu trûä trong böå nhúá vaâ haån chïë sûã duångcaác plug-in khöng cêìn thiïët cuäng giuáp tiïëtkiïåm möåt caách hiïåu quaã dung lûúång RAMmaâ Firefox chiïëm duång.

AN ÀÛÁC

Caãi thiïån tònh traång Firefox "ngöën" RAM

Basta laâ loaåi thuöëcquaãn lyá coã daåi múái lêìn àêìuàûúåc Bayer Viïåt Nam giúáithiïåu taåi caác tónh phña BùæcViïåt Nam, coá nhiïìu àùåctñnh ûu viïåt nhû thên thiïånvúái möi trûúâng, keáo daâithúâi gian quaãn lyá coã daåi,kiïím soaát töët hún àöëi vúáicoã khoá trõ, coã àaä khaáng vúáicaác nhoám thuöëc nhùçmgiuáp baâ con nöng dên baãovïå muâa maâng töët hún.

Theo àoá, Bastaàûúåc duâng bùçngcaách phun àïí kiïímsoaát coã moåc trïn

búâ luöëng rau hoùåc luöëngcêy hoa maâu, phun trûâ coãtrûúác khi laâm àêët tröìng hoamaâu, trûâ coã trong caác vûúâncêy cöng nghiïåp. Bastakiïím soaát coã daåi bùçng cúchïë taác àöång àa àiïím vaâoviïåc biïën dûúäng thûåc vêåt,ûác chïë vaâ kiïím soaát quaátrònh quang húåp cuãa coã daåi.Do vêåy, coã daåi khi àaä àûúåcphun Basta seä ngûâng phaáttriïín trong ngaây àêìu tiïn.Thuöëc coá tñnh lûu dêîn nheå,khöng muâi, kiïím soaát coãdaåi töët, búâ àêët khöng bõ saåtlúã hay soái moân nïn haån chïëaãnh hûúãng àïën möi trûúâng.

Coã daåi hêëp thu Bastachuã yïëu thöng qua laá vaâtrong giai àoaån sinh trûúãng.Tyã lïå hêëp thu cao nhêët

trong 6 giúâ àêìu sau khi sûãduång thuöëc. Qua quan saát,nhêån thêëy thuöëc khöng aãnhhûúãng àïën sinh trûúãng cêytröìng sau khi phun Bastaàuáng theo khuyïën caáo.Ngoaâi ra, khaã nùng quaãn lyákiïím soaát coã daåi khoá trõ,àùåc biïåt laâ núi caác vêën àïìliïn quan àïën coã daåi phaáttriïín tûâ viïåc sûã duång nhiïìulêìn möåt loaåi thuöëc vaâ cuängphuâ húåp àöëi vúái viïåc quaãnlyá coã daåi úã caác vuâng àêët dïîbõ xoái moân.

Basta àaä àûúåc àùng kyáàêìy àuã tûâ ngaây 2/12/2016vaâ chñnh thûác àûúåc àûa vaâodanh saách caác loaåi thuöëcquaãn lyá coã taåi Viïåt Nam.Nöng dên taåi miïìn Bùæc ViïåtNam àaä àûúåc chûáng kiïënhiïåu quaã cuãa Basta trongthúâi gian duâng thûã nghiïåmvaâ hoå laâ nhûäng ngûúâi nöngdên àêìu tiïn aáp duång kyäthuêåt mang tñnh àöåt phaánaây taåi Viïåt Nam trïn ruöångngö, hoa cuác vaâ rau maâu.

Theo chõ Nguyïîn ThõThuãy, xaä Àaåi Thõnh, huyïånMï Linh, Haâ Nöåi: Nïëu hömnay phun thuöëc thò saáng maicoá kïët quaã ngay, coã chaáyàïën heáo vaâng nhûng chó haituêìn sau thò moåc lïn laåi. Khichuyïín sang duâng Basta,sau thúâi gian phun thuöëc, tûâ3 - 4 ngaây laâ thêëy hiïåu quaã,taác duång keáo daâi àïën húnmöåt thaáng. Ngoaâi ra, muâithuöëc khaá dïî chõu cho ngûúâisûã duång. Nöng dên tin tûúãngvaâ quyïët àõnh duâng Basta vòthúâi gian quaãn lyá coã daåi keáodaâi hún, do àoá giuáp giaãmlûúång thuöëc sûã duång cuängnhû tiïët kiïåm chi phñ nhêncöng lao àöång.

Basta rêët thñch húåp sûãduång àïí baão vïå vûúân traái cêy,vûúân cêy cöng nghiïåp vaâ caácloaåi cêy cöng nghiïåp ngùænngaây nhû hoa, rau maâu (bùæpcaãi), dûáa, cêy coá muái (ngö,chuöëi, nho, xoaâi, cam quyát,sêìu riïng…) ca cao, cheâ vaâcao su. MINH TÊM

NÖNG - LÊM - NGÛ NGHIÏÅP

Giaãi phaáp giuáp nhaâ nöng quaãn lyá coã daåi

12

Coã daåi laâ nhûäng loaâithûåc vêåt moåc hoang trïnruöång luáa nûúác, moåc xenkeä vúái caác loaâi cêy tröìngcaån hoùåc trïn nhûängvuâng àêët hoang hoáa… Coãdaåi thuöåc nhiïìu loaâi thûåcvêåt khaác nhau nhû coã hoâathaão, coã laá röång, coã laákim, coã möåt laá mêìm, coã 2laá mêìm…

Àïí tiïu diïåt caácloaâi coã daåi trïnnhûäng thûãaruöång canhtaác àoâi hoãi

chuáng ta phaãi aáp duångàöìng böå nhiïìu phûúngphaáp phoâng trûâ töíng húåp.Möåt trong nhûäng biïån phaápdiïåt coã daåi thöng duång nhêëthiïån nay vaâ mang laåi hiïåuquaã cao, nhanh choáng vaâ ñttöën keám vïì nhên lûåc àoá laâbiïån phaáp duâng thuöëc hoáahoåc (thuöëc diïåt coã). Nhûngqua möåt quaá trònh duângthuöëc trûâ coã, caác loaâi coãdaåi àaä coá nhûäng biïíu hiïån

khaáng laåi möåt söë loaåi thuöëc(nhû thúâi gian moåc laåi sauphun thuöëc nhanh hún,chöìi coã chó bõ chïët caác baolaá bïn ngoaâi coân phêìn thêncoã vêîn coân söëng sau àoáàêm chöìi trúã laåi…) àaä laâmgiaãm hiïåu lûåc phoâng trûâbùçng thuöëc hoáa hoåc vaâ laâmtùng chi phñ àêìu tû trongsaãn xuêët nöng nghiïåp... Doàoá àïí phoâng traánh tñnhkhaáng thuöëc trûâ coã cuãa caácloaâi coã daåi, chuáng ta phaãiaáp duång àöìng böå caác biïånphaáp sau àêy.

- Chó sûã duång thuöëc trûâcoã khi thêåt cêìn thiïët nhùçmtraánh thiïåt haåi vïì kinh tïë vaâsûå nhúân thuöëc cuãa coã daåi.Sûã duång thuöëc phuâ húåp vúáitûâng loaåi coã vaâ thúâi àiïímsinh trûúãng cuãa coã daåi nhûthuöëc coá cú chïë diïåt haåt coã(thuöëc trûâ coã tiïìn naãymêìm), thuöëc diïåt coã khi coãàang sinh trûúãng töët (thuöëctrûâ coã hêåu naãy mêìm) cùncûá theo thúâi gian sinhtrûúãng cuãa cêy tröìng.Ngoaâi ra, tuây theo tûâng loaåicêy tröìng cuå thïí nhû cêytröìng caån hay cêy tröìngnûúác, cêy tröìng möåt laámêìm hay 2 laá mêìm, cêytröìng hùçng niïn hay cêytröìng àa niïn, cùn cûá theothaânh phêìn coã daåi trongruöång maâ ta duâng thuöëccho phuâ húåp nhùçm mang

laåi hiïåu quaã kinh tïë vaâ haånchïë taác haåi cuãa thuöëc trûâ coãàöëi vúái cêy tröìng.

- Cêìn sûã duång luênphiïn caác loaâi thuöëc trûâ coã,khöng sûã duång liïn tuåc möåtloaâi thuöëc trûâ coã coá cuângmöåt cú chïë taác àöång trïncuâng möåt caánh àöìng haymöåt khu vûúân.

- Sau khi phun caác loaåithuöëc trûâ coã coá biïíu hiïånkhaáng thuöëc cao cêìn thaythïë caác loaâi thuöëc trûâ coã coácú chïë taác àöång khaác.Nhûäng loaâi thuöëc naây phaãicoá nhiïìu cú chïë taác àöångtrong quaá trònh diïåt coã (nhûcú chïë nöåi hêëp, thêëm sêu,cú chïë tiïëp xuác...).

- Nhûäng núi coá àiïìukiïån thñch húåp nïn luêncanh cêy tröìng coá chu kyâsinh trûúãng khaác nhau nhûngö vúái àêåu tûúng, laåc vúáikhoai lang… luên canh luáanûúác vúái cêy tröìng caån seäcoá taác duång ûác chïë vaâ tiïudiïåt coã daåi, haån chïë quaátrònh duâng thuöëc diïåt coã.

- Cêìn aáp duång caác biïånphaáp töíng húåp nhû laâm àêëtkïët húåp vúái àiïìu tiïët nûúáchúåp lyá vaâ luên canh cêytröìng phuâ húåp àïí höî trúå vaâlaâm tùng hiïåu quaã cuãa caácloaâi thuöëc trûâ coã.

PHAÅM VÙN PHUÁ(Chi cuåc Baão vïå

Thûåc vêåt tónh Haâ Giang)


13

Kyä thuêåt phoâng chöëng tñnh khaáng thuöëc cuãa caác loaâi coã daåi


14

Khi àïën thùm quan mö hònh nuöi onglêëy mêåt cuãa chaâng trai Lyá Saáng Reân, dêntöåc Dao thön Thanh Long, xaä Thanh Vên,huyïån Quaãn Baå (Haâ Giang), moåi ngûúâimúái thêëy hïët àûúåc nghõ lûåc vûún lïn thoaátngheâo vaâ laâm giaâu tûâ mö hònh nuöi onglêëy mêåt baåc haâ núi vuâng àêët khoá.

Khi thêëy taåi àõa phûúng coá nhiïìunguöìn phêën hoa cêy baåc haâ; trongnùm 2008, sau khi àûúåc tham gia

lúáp têåp huêën vïì kyä thuêåt nuöi vaâ phoâng trûâdõch bïånh cho àaân ong do Traåm Khuyïënnöng cuãa huyïån Quaãn Baå triïín khai; anhLyá Saáng Reân àaä maånh daån vay tiïìn tûânguöìn vöën höî trúå ngûúâi ngheâo cuãa huyïånQuaãn Baå 45 triïåu àöìng àïí phaát triïín 40àaân ong. Sau khi triïín khai nuöi ong àûúåckhoaãng 5 thaáng, do chûa coá kinh nghiïåmnïn möåt söë àaân ong cuãa anh Reân bõ böëcbay gêy thiïåt haåi cho gia àònh vïì kinh tïë.Khöng quaãn thêët baåi, anh Reân laåi tiïëp tuåcnïn phoâng Nöng nghiïåp vaâ Traåm Khuyïënnöng cuãa huyïån hoåc hoãi thïm vïì kyä thuêåt.

Àïën nùm 2009, anh Reân maånh daån vaythïm tiïìn àïí tiïëp tuåc phaát triïín thïm möåt söëàaân ong vaâ àïën cuöëi nùm 2009, töíng söë àaânong cuãa gia àònh anh Reân àaä àaåt 90 àaân, chothu hoaåch lûúång mêåt àûúåc töíng söë khoaãng160 lñt; vúái giaá baán bònh quên 300.000à/1 lñtmêåt, anh Reân àaä coá nguöìn thu khoaãng 48triïåu àöìng. Cûá nhû vêåy, àïën cuöëi nùm 2012,töíng söë àaân ong cuãa gia àònh anh Reân àaä lïntúái 200 àaân. Cuäng tûâ nùm 2012, tûâ nguöìn thunhêåp do ong mang laåi, anh Reân àaä traã hïët núåsöë tiïìn vay àêìu tû vaâ bùæt àêìu coá nguöìn tñchluäy àïí tiïëp tuåc múã röång quy mö àaân ong. Tûâ

àoá àïën nay, töíng thu nhêåp bònh quên tûâ nuöiong cuãa gia àònh anh àaåt khoaãng trïn 500triïåu àöìng möîi nùm, sau khi trûâ caác khoaãnchi phñ (tiïìn àoáng thuâng ong, cöng chùm soácvaâ thu mêåt, tiïìn thuöëc phun phoâng vaâ tiïuàöåc khûã truâng….) coân khoaãng 300 triïåu àöìngmöîi nùm.

Khi àûúåc hoãi vïì bñ quyïët trong nuöi ong,anh Reân cho biïët: Àïí phaát triïín àaân ongthaânh cöng, ngûúâi nuöi ong phaãi biïët tûå ruát rakinh nghiïåm tûâ nhûäng lêìn thêët baåi vaâ khöngngûâng hoåc hoãi kinh nghiïåm tûâ saách, baáo vaânhêët laâ kinh nghiïåm cuãa nhûäng ngûúâi nuöiong thaânh cöng lêu nùm trong vuâng. Bïncaånh àoá, phaãi biïët quyïët têm vaâ khöng àûúåcnaãn chñ. Ngoaâi ra, cuäng phaãi biïët liïn kïët àïítrao àöíi vaâ tòm hiïíu, nùæm bùæt thõ trûúâng tiïuthuå, khöng àûúåc àïí tû thûúng eáp giaá vaâ nhêëtlaâ phaãi àaãm baão uy tñn, chêët lûúång mêåt ongcuãa gia àònh mònh àöëi vúái ngûúâi tiïu duângtrong vaâ ngoaâi àõa baân cuãa huyïån.

Tûâ nhûäng thaânh tñch àaåt àûúåc, anh LyáSaáng Reân àaä àûúåc Höåi Nöng dên, UBNDhuyïån Quaãn Baå khen thûúãng vaâ tùång nhiïìugiêëy khen tûâ nùm 2013 àïën nay.

PHAÅM PHUÁ (phûúâng Nguyïîn Traäi, TP Haâ Giang)

Gûúng vûúåt khoá tûâ nuöi ong cuãa chaâng trai dên töåc Dao


15

Chanh leo (coân goåi laâchanh dêy) laâ loaâi cêy thuhoaåch quaã coá giaá trõ kinhtïë cao. Trong nhûängnùm gêìn àêy, cêychanh leo àaä àûúåctröìng trïn nhiïìu vuângtrong caã nûúác, chuã yïëulaâ caác tónh trung du vaâmiïìn nuái phña Bùæc.

Cêy chanh leo coá nhiïìu loaâi sêu bïånhhaåi nhûng bïånh lúã cöí rïî laâ möåt trongnhûäng bïånh nguy hiïím gêy chïët cêy

haâng loaåt, nhêët laâ trong thúâi kyâ cêy con.Triïåu chûáng: Àöëi vúái cêy chanh leo,

bïånh lúã cöí rïî thûúâng gêy haåi nùång khi cêycoân nhoã trong giai àoaån vûúâm ûúm vaâ múáitröìng ra vûúân saãn xuêët. Triïåu chûáng àêìu tiïncuãa bïånh laâ phêìn thên cêy saát mùåt àêët coábiïíu hiïån moång nûúác, sau àoá phêìn thênnhiïîm bïånh bõ thöëi; khi gùåp thúâi tiïët hanhkhö, phêìn thên bõ bïånh khö toáp laåi coá maâuthêm àen. Khi múái bõ nhiïîm bïånh, phêìn thênvaâ laá cuãa cêy coá biïíu hiïån bõ heáo vaâo banngaây, ban àïm seä höìi phuåc trúã laåi trong thúâigian tûâ 2 - 3 ngaây. Khi phêìn thên cêy saát mùåtàêët biïën mêìu thêm àen cuäng laâ luác cêychanh leo bõ chïët hoaân toaân. Thúâi kyâ cêychanh leo ra giaân vaâ cho thu hoaåch quaã,bïånh lúã cöí rïî vêîn phaát sinh gêy haåi nhûng tyãlïå haåi thêëp hún so vúái thúâi kyâ cêy con.

Nguyïn nhên vaâ quy luêåt gêy haåi: Bïånhlúã cöí rïî trïn caác loaåi cêy tröìng noái chung vaâcêy chanh leo noái riïng do möåt loaâi nêëm coátïn khoa hoåc Phytophthora cunamomi gêylïn. Àêy laâ möåt loaâi nêëm hoaåi sinh töìn taåinhiïìu trong àêët canh taác. Bïånh lúã cöí rïî thûúânggêy haåi quanh nùm nhûng nêëm bïånh thûúângphaát sinh gêy haåi nùång khi gùåp àiïìu kiïån nhiïåtàöå vaâ êím àöå cao. Vò vêåy, vaâo thúâi kyâ muâa heâ

(tûâ thaáng 5 - 8) bïånh lúãcöí rïî thûúâng phaátsinh gêy haåi nùångtrïn vûúâm ûúm vaâthúâi kyâ cêy múáitröìng ra vûúân saãn

xuêët. Nhûäng núivûúâm ûúm gieo tröìng

dêìy, nhiïìu coã daåi, núi àêëttröìng khoá thoaát nûúác sau mûa thûúâng bõ bïånhlúã cöí rïî gêy haåi nùång hún caác vûúân khaác;nhûäng núi tröìng chanh leo thuöåc àêët thõt nùång,bïånh lúã cöí rïî phaát sinh gêy haåi nùång hún sovúái chên àêët thõt nheå vaâ àêët pha caát.

Biïån phaáp phoâng trûâ: Cêìn choån nhûängnúi thoaát nûúác töët sau mûa khi tiïën haânhtröìng chanh leo. Khöng nïn tröìng chanh leotrïn nhûäng chên àêët thõt nùång, nhûäng núithûúâng bõ ûá nûúác sau mûa. Nêëm lúã cöí rïîthûúâng töìn taåi trong àêët tröìng, nïn trûúác khitröìng chanh leo nïn xûã lyá höë tröìng bùçng vöiböåt vúái lûúång tûâ 2 - 3kg/höë, hoùåc bùçng nûúácBoác àö nöìng àöå tûâ 1,5 - 2% (chuá yá tûúái nûúácthuöëc ûúát àêët trong höë trûúác khi tröìng). Cêìnlïn luöëng cao hoùåc àùæp nêëm tröìng chanhleo cao hún so vúái mùåt bùçng cuãa vûúân àïítraánh bõ ûá nûúác. Trûúác khi tröìng ra vûúân saãnxuêët, cêìn kiïím tra kyä vaâ loaåi boã nhûäng cêychanh leo àaä bõ nhiïëm bïånh lúã cöí rïî tiïu huãytraánh lêy lan. Khi tröìng chanh leo ra vûúânsaãn xuêët cêìn thûúâng xuyïn kiïím tra àïí phaáthiïån bïånh súám, nhûäng cêy bõ nhiïîm bïånhnùång cêìn kõp thúâi nhöí boã tiïu huãy vaâ tröìngthay thïë kõp thúâi.

Khi bïånh lúã cöí rïî chúám phaát sinh gêyhaåi coá thïí duâng möåt trong caác loaåi thuöëcsau àïí phun trûâ: Benlat C 50 WP, Anvil 5SC, Kasumin 2 L… nöìng àöå tûâ 1,5 - 2%.Chuá yá phaãi phun têåp trung vaâo göëc cêyphêìn saát mùåt àêët.

VÙN PHUÁ (Haâ Giang)

Phoâng trûâ bïånh lúã cöí rïî haåi cêy chanh leo

Àêåu tûúng laâ cêy tröìng chuã lûåc taåicaác tónh miïìn nuái phña Bùæc. Do àoá,ngoaâi viïåc nêng cao hïå söë sûã duång àêët,cêy àêåu tûúng coân goáp phêìn nêng caothu nhêåp, xoáa àoái giaãm ngheâo vaâ nêngcao àöå phò cuãa àêët.

Àïí àêåu tûúng sinh trûúãng vaâphaát triïín töët, cho nùng suêëtcao, thò taåi caác vuâng gieotröìng àêåu tûúng vuå thu àöngcêìn chuá yá caác khêu kyä thuêåt

chuã yïëu sau àêy.Böë trñ thúâi vuå luáa muâa húåp lyá: Àïí àêåu

tûúng phaát triïín thuêån lúåi vaâ cho nùng suêëtcao, vêën àïì böë trñ thúâi vuå gieo tröìng caác loaåicêy tröìng vuå heâ thu (ngö, laåc, caác loaåi raumaâu...) coá tñnh quyïët àõnh. Àïí gieo tröìngàêåu tûúng mang laåi hiïåu quaã kinh tïë cao àöëivúái àêët möåt vuå thò cöng viïåc böë trñ thúâi vuåtröìng àêåu tûúng tûúng àöëi thuêån lúåi, nhûngàöëi vúái àêët gieo tröìng 2 vuå thò cêìn lûu yá böë trñthúâi vuå cuãa vuå xuên heâ vaâ vuå heâ thu cho húåplyá. Cêy tröìng vuå vuå xuên heâ vaâ vuå heâ thu cêìnsûã duång caác giöëng coá thúâi gian sinh trûúãngtrung bònh tûâ 100 - 110 ngaây nhû caác giöëngngö, laåc, rau àêåu ngùæn ngaây. Vúái 2 vuå xuênheâ vaâ vuå heâ thu phaãi àaãm baão giaãi phoáng àêëttrûúác 15/9 àïí coá thïí gieo tröìng àêåu tûúngthu àöng. Àêy laâ khêu àêìu tiïn àoáng vai troâquan troång àaãm baão cho vuå àêåu tûúng thuàöng thaânh cöng.

Choån giöëng àêåu tûúng: Caác giöëng àêåutûúng böë trñ gieo tröìng cêìn phaãi duâng caácgiöëng ngùæn ngaây nhû DT 99, V 74, AK 03...Trong thûåc tïë qua nhiïìu nùm úã caác huyïånvuâng cao cuãa Haâ Giang nhû Hoaâng Su Phò,Yïn Minh. Xñn Mêìn... àaä àûa caác giöëng àêåutûúng V74 vaâ AK 03 vaâo gieo tröìng cho kïëtquaã khaá töët.

Kyä thuêåt laâm àêët vaâ boán phên: Ngaysau khi thu hoaåch cêy tröìng vuå heâ thu, baâcon nöng dên cêìn khêín trûúng laâm àêët àïígieo tröìng àêåu tûúng kïët húåp vúái boán loátphên chuöìng hoai muåc. Sau àoá duâng caácsaãn phêím cuãa cêy tröìng vûâa thu hoaåch àïíche phuã nhùçm giûä êím cho àêët.

Khi àêåu tûúng lïn àûúåc 2 - 3 laá thêåt cêìntiïën haânh xúái vaâ vun nheå quanh göëc àêåutûúng kïët húåp vúái boán thuác àaåm àúåt 1.Duâng 2,5 - 3kg àaåm urï/saâo, hoaâ tan vaâonûúác vaâ tûúái quanh göëc àêåu tûúng. Khi àêåutûúng bûúác vaâo giai àoaån 4 - 5 laá tiïën haânhxúái vaâ vun göëc, boán thuác phên lêìn 2. Lûúångphên duâng tûâ 4 - 5kg àaåm urï + 2 - 3kgkaly boán cho möåt saâo (360m2)

Thúâi vuå tröìng àêåu tûúng: Cêìn kïët thuáctröìng àêåu tûúng trûúác thaáng 9, töët nhêët laânïn gieo tröìng tûâ ngaây 15 - 20/9. Nïëu tröìngsau 15/10 thò nùng suêët àêåu tûúng giaãm roärïåt, nguyïn nhên do khi àêåu tûúng moåcgùåp thúâi tiïët laånh vaâ sûúng muöëi laâm cêyphaát triïín keám vaâ ra hoa muöån do àoá quaãkhöng cho haåt hoùåc haåt leáp.

Ngoaâi caác biïån phaáp kyä thuêåt trïn àïívuå àêåu tûúng cho nùng suêët cao cêìn thûåchiïån àêìy àuã caác khêu kyä thuêåt khaác nhûlaâm coã, tûúái nûúác, phoâng trûâ sêu bïånh…

PHUÁ VÙN


16

Kyä thuêåt nêng cao nùng suêët àêåu tûúng

Möåt trong nhûäng àöëitûúång sêu bïånh quan troångquyïët àõnh túái sinh trûúãngvaâ nùng suêët cuãa cêymûúáp laâ bïånh sûúng mai.

Triïåu chûáng Triïåu chûáng àêìu tiïn laâ

caác àöëm nhoã maâu trong nhûgioåt dêìu, sau àoá caác àöëmnaây biïën thaânh maâu vaâng vaâvaâng nêu. Gùåp àiïìu kiïån thúâitiïët thuêån lúåi (nùæng mûa xenkeä hoùåc gùåp àiïìu kiïån nhiïåtàöå cao keáo daâi…) caác vïëtbïånh phaát triïín nhanhchoáng, lan röång vaâ àan xennhau laâm cho toaân böå laámûúáp bõ biïën vaâng vaâ chïëthoaân toaân. Bïånh sûúng mailaâm giaãm khaã nùng quanghúåp cuãa cêy mûúáp, tûâ àoá laâmgiaãm nùng suêët vaâ chêëtlûúång cuãa quaã mûúáp nhûquaã nhoã, cong queo, ruöåtquaã nhanh bõ xú hoáa.

Trïn nuå hoa vaâ quaã non,khi bõ bïånh sûúng mai gêyhaåi nuå hoa seä bõ thöëi vaâ ruångsúám, quaá trònh thuå phêënkhöng xaãy ra vaâ quaã seäkhöng àûúåc hònh thaânh. Nïëuquaã non bõ nhiïîm bïånhsûúng mai seä xaãy ra hiïåntûúång quaã phaát triïín congqueo vaâ nhoã laåi, ruöåt quaã seänhanh bõ xú hoáa, laâm giaãmnùng suêët vaâ chêët lûúång cuãaquaã mûúáp.

Trïn cêy mûúáp non, nhêëtlaâ giai àoaån cêy àûúåc 2 laá

mêìm, nïëu gùåp àiïìu kiïån thúâitiïët nùæng mûa xen keä keáo daâi,bïånh sûúng mai seä gêy chïëtcêy non haâng loaåt aãnh hûúãngtúái mêåt àöå vaâ thúâi vuå gieotröìng cêy mûúáp.

Nguyïn nhên Theo phên tñch vaâ giaám

àõnh cuãa cú quan chuyïnmön, bïånh sûúng mai haåimûúáp do möåt loaâi nêëm coátïn khoa hoåcP s e u d o p e r o n e s p o r acutrensis gêy nïn. Nêëmbïånh thûúâng gêy haåi nùångtrïn nhûäng giaân mûúáp thiïëudinh dûúäng vaâ nhêët laâ trongàiïìu kiïån thúâi tiïët nùæng mûaxen keä hoùåc gùåp trûúânghúåp nhiïåt àöå cao keáo daâi.Vò vêåy, nhûäng vûúân mûúápàûúåc gieo tröìng trong vuå heâthu thûúâng bõ bïånh sûúngmai gêy haåi nùång.

Biïån phaáp Cêìn boán àuã phên vaâ boán

phên cên àöëi cho cêy mûúáp.Ngoaâi ra, cêìn cùn cûá vaâotûâng loaåi àêët àïí coá biïån phaápboán phên cho phuâ húåp; àöëivúái nhûäng chên àêët ngheâodinh dûúäng cêìn boán tùnglûúång phên (nhêët laâ caácphên àa lûúång nhû phênàaåm, lên, kaky) nhùçm àaãmbaão àuã dinh dûúäng cho cêy.

Laâm luöëng hoùåc höëctröìng cao, traánh bõ ûá àoångnûúác sau mûa seä laâm cêy

mûúáp sinh trûúãng keám vaâdïî bõ nhiïîm bïånh.

Khöng nïn tröng liïntuåc cêy mûúáp trïn cuângmöåt maãnh vûúân hoùåc trïncuâng möåt thûãa ruöång trongthúâi gian daâi; nïn luên canhcêy mûúáp vúái caác loaåi cêyrau maâu khaác nhû raumuöëng, toãi, ngö… sau chukyâ tûâ 2 - 3 nùm àïí tiïu diïåtnguöìn nêëm bïånh söëngtrong àêët. Tuyïåt àöëi khöngàûúåc lêëy haåt cuãa nhûäng cêymûúáp vaâ vûúân mûúáp bõnhiïîm bïånh sûúng mai àïílaâm giöëng cho vuå sau.

Khi phaát hiïån cêy chúámbõ bïånh coá thïí duâng möåttrong caác loaåi thuöëc sau àïíphun trûâ: Bendazol 50 WP,Viben 50 BTN, Anvil 5 SC…nöìng àöå tûâ 0,15 – 0,2% àïíphun trûâ (phaãi nùçm trongdanh muåc thuöëc baão vïå thûåcvêåt àûúåc pheáp duâng trïn cêyrau theo quy àõnh cuãa BöåNN&PTNT). Chuá yá cêìn phunûúát àïìu caác laá tûâ laá giaâ, laábaánh teã vaâ caác laá non. Phaãiàaãm baão àuáng quy àõnh vïìthúâi gian caách ly ghi trïnnhaän thuöëc trûúác khi thuhoaåch àïí àaãm baão vïå sinhan toaân thûåc phêím khi tiïuduâng. VÙN PHUÁ


17

Phoâng bïånh sûúng mai haåi cêy mûúáp

Cam saânh laâ cêy ùn quaã coá giaá trõkinh tïë cao vaâ àûúåc tröìng taåi nhiïìu tónhtrong caã nûúác (chuã yïëu taåi caác tónhmiïìn Trung vaâ miïìn nuái phña Bùæc).

Àïí giûä vûäng vaâ khöng ngûâng nêng caonùng suêët vaâ chêët lûúång cuãa quaã cam saânhàoâi hoãi chuáng ta phaãi tiïën haânh kõp thúâi,àöìng böå vaâ hiïåu quaã caác biïån phaáp kyäthuêåt sau àêy.

Tröìng múái bùçng nhûäng giöëng cam saåchbïånh tûâ nhûäng vûúân nhên giöëng àaåt tiïuchuêín hoùåc nhûäng cêy giöëng àûúåc chiïëtgheáp tûâ nhûäng “cêy saåch bïånh”. Trong àoá,“cêy saåch bïånh” laâ têåp trung vaâo 2 loaåibïånh coá tñnh lêy lan vaâ laâm suy thoaáinhanh choáng caác vûúân cam maâ trïn thïëgiúái hiïån chûa tòm ra thuöëc àùåc trõ, àoá laâbïånh vaâng laá gên xanh (Greening) vaâ bïånhtaân luåi (Tristeja).

Caác vuâng tröìng cam saânh cêìn xêydûång quy trònh chuêín trong àêìu tû chùmsoác cuäng nhû boán phên cho cêy cam theotûâng vuâng sinh thaái cuå thïí nhùçm àaãm baãohiïåu quaã kinh tïë töëi ûu.

Ngoaâi ra, möåt yïu cêìu coá yá nghôa quantroång laâ cêìn nghiïn cûáu, aáp duång caác biïånphaáp kyä thuêåt nhùçm giaãi vuå chñn, keáo daâithúâi gian thu hoaåch cuãa cam saânh tûâ 3 - 4thaáng hoùåc àiïìu chónh cho cam ra hoa traáivuå bùçng kyä thuêåt àiïìu tiïët chïë àöå tûúái nûúác,boán phên, taác àöång cú lyá vaâo phêìn rïîcêy… nhûng khöng aãnh hûúãng túái nùngsuêët vaâ tuöíi thoå cuãa vûúân cam.

Thûåc hiïån hiïåu quaã caác biïån phaápphoâng trûâ töíng húåp sêu bïånh haåi ài àöi vúáicöng taác khöng ngûâng nêng cao chêtlûúång vïå sinh an toaân nöng saãn àöëi vúái saãnphêím cam saânh. Cuå thïí, caác loaâi sêu bïånhhaåi trïn cam quyát nhû boå xñt xanh vai nhoån,rêìy, rïåp vaâ caác loaâi nhû nhïån àoã, nhïån

trùæng, nhïån vaâng… khöng nhûäng aãnhhûúãng trûåc tiïëp túái nùng suêët maâ coân laâmgiaãm nghiïm troång chêët lûúång cuäng nhûmêîu maä quaã, laâm cho quaã cam saânh giaãmhûúng thúm, võ ngoåt, quaã bõ biïën daång sêìnsuâi hoùåc xaám àen, khi chñn voã quaã coá maâusùæc khöng àöìng nhêët, laâm mêët ài mêìu sùæcàùåc trûng cuãa traái cam, tûâ àoá laâm giaãm giaátrõ thûúng phêím cuãa cam saânh trïn thõtrûúâng. Vò vêåy, cêìn phaãi coá caác biïån phaápphoâng trûâ töíng húåp caác àöëi tûúång sêu bïånhngay tûâ àêìu vuå khi chuáng múái xuêët hiïån tûâgiai àoaån quaã non àïën thúâi kyâ quaã trûúãngthaânh vaâ bûúác vaâo chñn sinh lyá.

Bïn caånh àoá, àïí haån chïë dû lûúång cuãacaác hoaá chêët trûâ sêu, bïånh trong caác saãnphêím cam saânh thò àoâi hoãi ngûúâi tröìng camcêìn phaãi tuên thuã nghiïm ngùåt thúâi giancaách ly àöëi vúái tûâng loaåi thuöëc khi tiïën haânhphun trûâ sêu bïånh. Cêìn ûu tiïn sûã duångcaác loaâi thuöëc sinh hoåc, thuöëc thaão möåc,thuöëc nhanh phên huãy\ ñt aãnh hûúãng túáimöi trûúâng, thiïn àõch, con ngûúâi vaâ saãnphêím cam saânh. Ngoaâi ra, cêìn aáp duångröång raäi caác biïån phaáp phoâng trûâ töíng húåpnhùçm tiïu diïåt caác loaâi sêu bïånh haåi, haånchïë túái mûác thêëp nhêët quaá trònh tiïëp xuáccuãa traái cam vúái caác hoaá chêët àöåc haåi.

PHAÅM VÙN


18

Tröìng thêm canh cêy cam saânh

SÛÁC KHOEÃ

19

Chaáu À. T. L. H. (6 thaáng tuöíi úã LêmÀöìng) àûúåc ngûúâi nhaâ àûa àïën bïånh viïånvò nuöët phaãi thuãy ngên. Meå chaáu cho biïët,chõ àaä laâm vúä chiïëc nhiïåt kïë trong khi àonhiïåt àöå bònh sûäa pha cho chaáu maâ khöngbiïët. Maäi àïën khi cho chaáu buá gêìn hïët bònhsûäa meå múái phaát hiïån coá àoång úã àaáy bònhnhûäng gioåt thuãy ngên loáng laánh lêîn trongsûäa. Chaåy lêëy chiïëc nhiïåt kïë ra xem múáibiïët àaä bõ nûát vúä khöng coân thuãy ngêntrong àoá. Meå chaáu tòm moåi caách gêy oáikhöng àûúåc nïn àûa chaáu àïën bïånh viïån.Chaáu phaãi nùçm viïån 3 ngaây àïí höìi phuåcsûác khoeã vaâ àaä àûúåc xuêët viïån.

Lúâi baân: Thuãy ngên coá trong nhiïåt kïëlaâ daång thuãy ngên nguyïn chêët, àûúåc hêëpthu rêët ñt khi vaâo àûúâng tiïu hoaá nïn khöng

gêy ngöå àöåc cho treã em khi nuöët phaãi. Tuynhiïn, lûúång thuãy ngên naây seä trúã nïn rêëtàöåc khi vaâo phöíi do treã hñt phaãi trûåc tiïëphoùåc qua chêët nön oái tûâ daå daây. Nguy cúhñt sùåc caâng cao xaãy ra khi ngûúâi lúán kñchthñch hoång gêy nön cho treã sau khi àaä nuöëtvaâo. Do vêåy, nïëu phaát hiïån treã nuöët thuãyngên, caác bêåc phuå huynh phaãi thêåt bònhtônh, tuyïåt àöëi khöng moác hoång, gêy oái vòseä gêy biïën chûáng hñt sùåc thuãy ngên rêëtnguy hiïím cho sûác khoãe cuãa treã. Àûa treãàïën ngay cú súã y tïë nïëu nghi ngúâ hñt sùåc.Cêìn theo doäi phên cuãa treã trong vaâi ngaâyàïí xaác àõnh vaâ àaánh giaá lûúång thuãy ngênàaä nuöët àûúåc baâi tiïët ra ngoaâi.

BS NGUYÏÎN VUÄ(Bïånh viïån Àaåi hoåc Y Haâ Nöåi)

NHIÏÎM GIUN XOÙÆN VÒ ÙN TIÏËT CANH

Múái àêy, caác baác sôKhoa Truyïìn nhiïîm,Bïånh viïån Àa khoa tónhÀiïån Biïn àaä tiïëp nhêån vaâàiïìu trõ 7 bïånh nhên bõnhiïîm êëu truâng giun xoùæn,möåt loaåi kyá sinh truâng àûúângruöåt nguy hiïím, coá nguy cú gêytûã vong rêët cao cho ngûúâi. Caã 7 bïånhnhên nhêåp viïån trong tònh traång söët cao,phuâ nïì, àau nhûác cú keâm theo tiïu chaãy.Àaáng chuá yá, qua àiïìu tra dõch tïî, trûúác khinhiïîm bïånh, bïånh nhên àïìu ùn tiïët canhvaâ thõt lúån chûa àûúåc nêëu chñn.

Lúâi baân: Bïånh giun xoùæn laâ möåt bïånhtruyïìn nhiïîm do giun Trichinella spiralisgêy nïn. Ngûúâi bõ nhiïîm tònh cúâ khi ùn thõtchûáa êëu truâng loaâi Trichinella nêëu taái, söënglêy truyïìn tûâ lúån hoùåc chuöåt sang ngûúâi,chuã yïëu qua àûúâng ùn uöëng do ùn thõt lúån

hoùåc thõt caác àöång vêåt hoangdaä söëng (nêëu chûa chñn)coá chûáa êëu truâng giunxoùæn. Vò vêåy, baâ conkhöng nïn ùn caác moánùn tûâ àöång vêåt maâ chûaàûúåc chïë biïën chñn nhû

tiïët canh lúån, nem chaåo...Àùåc biïåt, cêìn cêín troång vúái

lúån coã, lúån maán... laâ nhûäng àöångvêåt àûúåc nuöi thaã röng khöng hïì

“laânh” nhû nhiïìu ngûúâi dên nghô maâ noá dïînhiïîm êëu truâng giun tûâ möi trûúâng nïncuäng cêìn phaãi chïë biïën chñn caác moán ùnnaây. Bïånh lêy truyïìn qua àûúâng ùn uöëng,do vêåy phaãi ùn chñn, uöëng nûúác àun söi laâbiïån phaáp phoâng bïånh hûäu hiïåu nhêët. Khicoá caác biïíu hiïån nghi mùæc bïånh, cêìn àïënngay caác cú súã y tïë àïí àûúåc khaám vaâ àiïìutrõ kõp thúâi.

BS NGUYÏÎN VUÄ(Bïånh viïån Àaåi hoåc Y Haâ Nöåi)

Cuâng ruát kinh nghiïåm Meå chuã quan, con nuöët thuãy ngên

SÛÁC KHOEÃ

20

Treã bõ hoác dõ vêåt ngaâycaâng nhiïìu duâ luön àûúåccaãnh baáo. Trïn thûåc tïë,treã hoác, coá beá àûúåc cûáusöëng, phuåc höìi töët nhûngcoá nhûäng treã khöng maymùæn, bõ biïën chûáng naäo,thêåm chñ tûã vong trûúáckhi àïën viïån. Àïí haån chïëtöëi àa töín thêët cho treã, cêìnphaãi xûã trñ bûúác àêìu ngaysau khi treã hoác dõ vêåt theocaác bûúác sau àêy.

Bûúác 1: Kiïím tra xembeá coân thúã khöng

- Nïëu beá trúã nïn tñm taái,nhanh choáng kiïím tra ngûåcbeá xem chuyïín àöång lïnxuöëng vaâ lùæng nghe nhõp thúã.

- Nïëu baån nghô beá hoácthûá gò àoá, cöë gùæng loaåi boã dõvêåt vúái ngoán tay laâm thaânhmöåt caái moác. Chó laâm àiïìunaây nïëu baån coá thïí nhònthêëy dõ vêåt trong hoång treã.Nïëu khöng nhòn thêëy, tuyïåtàöëi khöng cho tay vaâo vò khiàoá baån coá thïí àêíy vêåt caãnvaâo sêu trong cöí hoång.

- Nïëu treã bêët tónh, loaåiboã bêët cûá thûá gò coá thïí thêëy

úã miïång beá vaâ bùæt àêìu thûåchiïån thuã thuêåt cêëp cûáu choàïën khi xe cûáu thûúng àïën.

Bûúác 2: Goåi xe cêëp cûáuTöët nhêët laâ nhúâ ngûúâi

khaác laâm viïåc naây, trongkhi baån bùæt àêìu laâm saåchcaác vêåt gêy ngheåt cho beá.

Bûúác 3: Vöî lûng

- Àùåt beá nùçm sêëp trïncaánh tay, àêìu chuác xuöënghúi thêëp hún ngûåc vaâ caánhtay thaã loãng tûåa vaâo cùèngchên baån. Àúä àêìu cuãa beábùçng loâng baân tay baån. Nïëubeá quaá nùång, baån coá thïí àùåtbeá nùçm xuöëng àuâi baån.

- Duâng goát baân tay vöîmaånh 5 caái vaâo lûng (vuânggiûäa hai xûúng baã vai cuãa treã).

- Kiïím tra miïång xemcoá dõ vêåt naâo khöng vaâ lêëyra. Nïëu biïån phaáp vöî lûng

khöng hiïåu quaã thò chuyïínsang àöång taác êën ngûåc.

Bûúác 4: ÊËn ngûåc

- Àùåt beá nùçm trïn àuâibaån vúái àêìu thêëp húnthên. Àùåt 3 ngoán tay phaãiúã giûäa ngûåc beá (xûúng ûác,ngay dûúái nuám vuá). Ngoángiûäa cuãa baån nïn àïí ngaygiûäa ngûåc.

- Khi àaä àùåt caác ngoántay àuáng chöî, nêng ngoántay giûäa vaâ chó sûã duång caácngoán tay coân laåi àïí àêíy lïn5 lêìn, thêåt chùæc.

Bûúác 5: Kiïím tra laåimiïång beá vaâ loaåi boã dõ vêåt

Xem beá àaä thúã laåi chûa,nïëu chûa, tiïëp tuåc thûåc hiïånvöî lûng, êën ngûåc cho túái khixe cêëp cûáu túái.

THUÂY LINH

Xûã trñ bûúác àêìu khi treã hoác dõ vêåt

Haåt yá dô tñnh húi haân,võ ngoåt, àaåm, lúåi vïì kinhtyâ, phïë, võ, àaåi traâng. Coátaác duång kiïån tyâ, thêímthêëp, trûâ tï, trõ tiïu chaãy,thanh nhiïåt, têíy muã. Höîtrúå àiïìu trõ caác chûángbïånh phuâ nïì, cûúác khñ,tiïíu tiïån khoá, tï thêëp, cogên, tyâ hû, ung thû phöíi,ung thû cöí tûã cung.

Theo caác nghiïncûáu cuãa y hoåchiïån àaåi, haåt yá dôcoá chûáa caác chêëtdêìu yá dô, múä yá dô,

kñch thñch töë nguä cöëc, chêëtalbumin, chêët beáo, vitaminB... coá thïí tùng cûúâng chûácnùng miïîn dõch, giaãmlûúång àûúâng trong maáu vaâlûúång canxi trong huyïëtthanh, ûác chïë sûå sinhtrûúãng cuãa tïë baâo ung thû,coá taác duång giaãi nhiïåt,giaãm àau, trêën tônh...

Chûäa tiïíu àûúâng, àaái ramaáu, ùn uöëng keám, phuâ nïì,phong thêëp tï àau: Haåt yá dô30g, gaåo teã 50g. Nêëu thaânhchaáo, chia ùn trong ngaây.

Chûäa da moåc muån haåtcúm, taân hûúng, trûáng caá,phaát ban: Haåt yá dô 50g, baáchhúåp 6g, àûúâng pheân vûâa àuã,thïm nûúác vûâa àuã nêëu chñn.

Chûäa sêu rùng: Haåt yá dô50g, caát ngaåch 50g. Hai võnghiïìn böåt mõn, tröån àïìu,duâng dêìn, chêëm vaâo chöîrùng sêu.

Chûäa chûáng tyâ võ hûnhûúåc, khöng thiïët ùnuöëng: Haåt yá dô 150g, gaåo teã150g, sún dûúåc 150g. Nêëuthaânh chaáo, chia ùn nhiïìulêìn trong ngaây.

Chûäa ho suyïîn coá àúâm,àaái dùæt, àaái thaáo àûúâng,ung thû daå daây, ung thûthûåc quaãn: Haåt yá dô 100g,baåch quaã 12g, thïm nûúácvûâa phaãi, àun chñn túái, thïmàûúâng pheân vaâo ùn.

Thang haåt yá dô chongûúâi ung thû phöíi: Haåt yá dô30g, sinh àõa 12g, huyïìnsêm 12g, rïî coã tranh 30g,haå khö thaão 15g, quêët höìngbò 15g, thêët diïåp nhêët chihoa 15g, baåch hoa xaâ thiïåtthaão 30g. Sùæc uöëng.

Chûäa chûáng phongthêëp, nhûác moãi chên tay,phaát söët: Haåt yá dô 30g,phoâng phong 15g. Sùæc lêëynûúác uöëng thay traâ.

Chûäa chûáng can thêånêm hû, ung thû cöí tûã cung:Haåt yá dô 30g, taáo taâu 10g,cuã êëu 15g, bong boáng caáchiïn 10g. Nêëu thaânh chaáo,ùn trong ngaây.

Trõ röm saãy, baâng quangthêëp nhiïåt, tiïíu tiïín seãn,nûúác tiïíu vaâng, buång trûúángnûúác, ung thû daå con: Haåt yádô 100g, bñ àao 500g. Nêëulïn, thïm àûúâng hoùåc gia võcho vûâa. Ngaây nêëu 1 lêìn,hoùåc caách ngaây 1 lêìn.

LINH ÀAN

SÛÁC KHOEÃ

21

Haåt yá dôHaåt yá dô

Nêëm keä chên (coân goåi laâ nûúác ùnchên) laâ möåt bïånh ngoaâi da thûúâng gùåp,nhêët laâ vaâo muâa mûa baäo, do chên luönluön bõ êím ûúát. Ngoaâi ra, bïånh coân haygùåp úã nhûäng ngûúâi hay ra möì höi chên.Nguyïn nhên gêy bïånh thûúâng do nêëmTrichophyton rubrum.

Khi bõ nêëm keä chên, úã caác keä ngoánchên thêëy àoã, trúåt da, chaãy dõch...vaâ rêët ngûáa. Tuy nhiïn, nïëu bõnheå chó cêìn duâng daång thuöëc böingoaâi, chó duâng thuöëc uöëng khi

bïånh nùång (theo chó àõnh cuãa baác sô).Möîi loaåi thuöëc böi, tûâng loaåi biïåt dûúåc, tûâng

daång baâo chïë seä coá caác àùåc àiïím dûúåc lyá hoåcvaâ hiïåu quaã khaác nhau, lûu yá sûã duång khaácnhau nhûng khi duâng thuöëc böi chöëng nêëmàïìu cêìn phaãi lûu yá möåt söë vêën àïì sau: Khöngcêìn phaãi ngêm rûãa töín thûúng khi böi thuöëc.

Nïëu töín thûúng chaãy dõch nhiïìu, coá baámbuåi bêín, dõ vêåt... thò chó cêìn lau saåch töínthûúng bùçng böng, gaåc saåch röìi böi thuöëc; Böithuöëc àuáng caách, vûâa àuã lûúång: böi möåt lúápmoãng, daân àïìu lïn bïì mùåt töín thûúng laâ àuã.Nïëu böi quaá nhiïìu thuöëc coá thïí gêy caãm giaácnoáng, raát úã töín thûúng, gêy laäng phñ thuöëc.

Bïånh nêëm keä chên thûúâng hay gùåptrong muâa mûa, viïåc àiïìu trõ bïånh khöngkhoá nhûng caác loaåi thuöëc khaáng nêëmàûúâng böi vaâ àûúâng uöëng khi duâng cuängcêìn thêån troång vaâ sûã duång theo chó àõnhcuãa baác sô chuyïn khoa àïí àaåt hiïåu quaãàiïìu trõ vaâ traánh àûúåc caác taác duång phuå.

Clotrimazol: Laâ loaåi thuöëc chöëng nêëm taåichöî phöí röång, coá daång àún leã hoùåc phöëi húåpvúái corticoid nhû betamethason, hydrocorti-sone... Àêy laâ thuöëc àûúåc duâng àiïìu trõ caáctrûúâng húåp bïånh ngoaâi da do nhiïîm caác loaâinêëm gêy bïånh khaác nhau. Ngoaâi àiïìu trõ nûúác

ùn chên (nêëm keä chên), clotrimazol coân àûúåcduâng àiïìu trõ taåi chöî caác bïånh nêëm Candida úãmiïång, hoång, êm höå, êm àaåo; bïånh nêëm da(lang ben), viïm moáng vaâ quanh moáng...

Ketoconazol: Àêy laâ thuöëc chöëng nêëmcoá hoaåt phöí röång, coá caã daång kem böingoaâi vaâ daång viïn neán, höîn dõch àïí uöëng.Thuöëc coá taác duång kòm haäm nêëm nhûngcuäng coá thïí diïåt nêëm úã nöìng àöå cao vaâduâng keáo daâi hoùåc trïn nêëm rêët nhaåy caãm.

Miconazol: Miconazol laâ thuöëc imidazoltöíng húåp coá taác duång chöëng nêëm àöëi vúáinhiïìu loaåi nêëm khaác nhau, trong àoá coánêëm keä chên do thuöëc ûác chïë töíng húåpergosterol úã maâng tïë baâo nêëm gêy ûác chïësûå sinh trûúãng cuãa tïë baâo nêëm.

Khi duâng taåi chöî coá thïí gêy kñch ûáng nheå,boãng raát, nöíi mêín. Duâng àûúâng uöëng coá thïígêy röëi loaån tiïu hoáa nhû buöìn nön, nön hoùåcàöi khi tiïu chaãy. Duâng àûúâng tiïm gêy taácduång phuå chiïëm tyã lïå cao nhêët. Khöng nïnduâng miconazol àûúâng tônh maåch àïí àiïìu trõbïånh nhiïîm nêëm thöng thûúâng.

Àïí phoâng nêëm keä chên, khöng nïn àigiaây, têët nhiïìu giúâ trong ngaây. Vaâo muâamûa, möi trûúâng êím ûúát, giêìy têët lêu khö,khöng àûúåc sûã duång àöì ûúát taåo möi trûúângthuêån lúåi cho nêëm phaát triïín vaâ bïånh lêukhoãi, dïî taái phaát, taái nhiïîm. Nïëu chên ûúát,phaãi hong khö, lau saåch baân chên bùçng vaãimïìm röìi múái ài têët, giêìy. LINH THUÂY

SÛÁC KHOEÃ

22

Phoâng trõ bïånh nêëm keä chên

ÚÃ Viïåt Nam, moâ coá söë lûúång giöëngvaâ loaâi phong phuá, göìm 107 loaâi vaâphên loaâi thuöåc 23 giöëng, trong àoá coá 17loaâi àùåc hûäu. Nhiïìu nghiïn cûáu vïì söëtmoâ cho rùçng, loaâi moâ L. (L) deliense coávai troâ chñnh trong truyïìn bïånh söët moâúã Viïåt Nam. ÊËu truâng caác loaâi moâ chuãyïëu kyá sinh trïn thuá gùåm nhêëm, choá,meâo, chim, gaâ, vaâ cuäng coá úã ngûúâi.

Bïånh viïån Àa khoa Xuyïn AÁ(huyïån Cuã Chi, TPHCM) chobiïët vûâa phaát hiïån möåt trûúânghúåp bõ mùæc bïånh söët moâ - möåttrong nhûäng cùn bïånh hiïëm

gùåp nhûng chêín àoaán laåi dïî nhêìm lêîn.Bïånh nhên laâ P.T.N. (53 tuöíi úã huyïån

Chêu Thaânh, tónh Têy Ninh) àûúåc àûa vaâocêëp cûáu taåi Bïånh viïån Àa khoa Xuyïn AÁ dosöët cao, àau àêìu, cöí gûúång, tiïu chaãy, coádêëu hiïåu nhiïîm truâng nhiïîm àöåc. Trongquaá trònh àiïìu trõ, khi thùm khaám caác baác sôthêëy bïånh nhên coá vïët loeát thêm àen úãlûng, haåch naách vaâ cöí. Qua khai thaác tiïìnsûã, caác baác sô àûúåc biïët, bïånh nhên àaä söëttrong 4 ngaây.

Trûúác àoá 2 tuêìn bïånh nhên coá vaâo khurûâng nhoã gêìn nhaâ. Tûâ nhûäng thöng tin banàêìu, caác baác sô xaác àõnh bïånh nhên naây àaäbõ mùæc bïånh söët moâ - möåt cùn bïånh rêëthiïëm gùåp taåi Viïåt Nam vaâ viïåc chêín àoaánrêët dïî nhêìm lêîn sang caác bïånh khaác. Saukhi chêín àoaán àuáng cùn bïånh, caác baác sôthûåc hiïån phaát àöì àiïìu trõ hiïåu quaã. Hiïånsûác khoeã bïånh nhên caãi thiïån töët: Hhïët söët,cöí, mïìm dêëu hiïåu viïm phöíi caãi thiïån, coáthïí xuêët viïån trong nay mai.

BSCK II Àùång Vùn Höåi, Trûúãng khoaNöåi töíng quaát, Bïånh viïån Àa khoa Xuyïn AÁ

cho biïët: Bïånh söët moâ thûúâng gùåp úã nhûängngûúâi ài rûâng, phaát rêîy, ài daä ngoaåi... Bïånhdo möåt loaåi êëu truâng ve moâ cùæn vaâ lêytruyïìn taác nhên gêy bïånh RickettsiaOrientalis vaâo cú thïí ngûúâi. Sau khi bõ cùæn,seä coá möåt nöët sêín àoã, giûäa coá moång nûúácsau àoá seä vúä ra, loeát hoaåi tûã, nöíi gúâ lïn mùåtda, coá viïìn àoã vaâ coá dõch xuêët tiïët, sau àoáàoáng vaãy àen.

Bïånh nhên xuêët hiïån söët sau àoá tûâ 6 -18 ngaây. Àêy laâ möåt bïånh dïî nhêìm lêîn vúáisöët reát, söët xuêët huyïët vaâ cuäng coá thïí gêytûã vong. Àïí àïì phoâng bïånh söët moâ, caácbaác sô khuyïën caáo ngûúâi dên cêìn phaátquang buåi rêåm quanh nhaâ, phun thuöëc diïåtmoâ, bêîy diïåt chuöåt. Khi ài vaâo vuâng rûângnuái hoùåc vuâng cêy cöëi rêåm raåp cêìn mùåcquêìn aáo daâi tay coá têët tay, têët chên che kñncú thïí. Khöng àïí quêìn aáo hay nùçm trïn coãtraánh êëu truâng moâ baám vaâo.

ÚÃ Viïåt Nam, bïånh söët moâ àaä àûúåc phaáthiïån úã Saâi Goân tûâ nùm 1915, bïånh xaãy raúã vuâng trung du vaâ miïìn nuái, àaä coá haângnghòn ngûúâi mùæc vaâ haâng trùm ngûúâi chïëttaåi caác tónh: Sún La, Laång Sún, Thanh Hoáa,Quaãng Trõ…

THU PHÛÚNG

SÛÁC KHOEÃ

23

Caãnh baáo bïånh söët moâ hiïëm gùåp

Vïët loeát do moâ cùæn trïn ngûúâi bïånh nhên P.T.N.

24

GOÄ CÛÃA NHAÂ TÛ VÊËN

Hoãi: Hiïån nay, nhiïìugia àònh thûúâng sûã duångcaác àöì gia duång àïën khithêåt hoãng hoùåc khöng coântaác duång múái boã ài. Xin hoãinhû thïë coá àaãm baão antoaân vaâ vïå sinh hay khöng?Khi naâo nïn thay thïë caácàöì duâng trong gia àònh?

TRÊÌN VÙN MÊN(Tônh Gia, Thanh Hoaá)

KS Trêìn Baá Duäng,Trung têm Nghiïn cûáu vaâÛÁng duång cöng nghïå möitrûúâng traã lúâi: Caác àöì giaduång sûã duång quaá lêukhiïën saãn phêím khöng coântaác duång, laâ núi êín naáu vaâlêy truyïìn cuãa caác loaåi vi

khuêín coá haåi cho sûác khoeã.Sau àêy laâ möåt vaâi thúâi haåncuãa caác àöì duâng trong giaàònh maâ caác gia àònh nïnchuá yá àïí thay nhùçm àaãmbaão vïå sinh cho caác thaânhviïn trong gia àònh: Baânchaãi àaánh rùng nïn thay 3thaáng/lêìn, vò theo nghiïncûáu, khi chuáng ta àaánhrùng seä coá haâng nghòn vikhuêín baám vaâo baân chaãi,töìn taåi úã àoá khoaãng 48tiïëng hoùåc lêu hún nûäa. Vòthïë, thay baân chaãi àuáng kyâhaån khöng nhûäng giuápgiaãm lûúång vi khuêín tñch tuåmaâ coân khöng aãnh hûúãngàïën nûúáu, lúåi vaâ ngûâa sêurùng hiïåu quaã hún. Ga traãi

giûúâng thay möåt tuêìn/lêìn:Möîi lêìn nùçm lïn giûúâng, cúthïí chuáng ta laåi thaãi ra gagiûúâng möåt lûúång buåi bêínvaâ da chïët khoaãng 28gcuâng möì höi... Voã göëi baåncuäng nïn giùåt 1 tuêìn/lêìn.Ruöåt göëi nïn giùåt 6thaáng/lêìn vaâ thay 2nùm/lêìn. Àöëi vúái nhaâ bïëp,baån nïn chuá yá àïën caác biïíuhiïån cuãa àöì duâng àïí thay.Vñ duå, nïn thay thúát khi coánhiïìu vïët cùæt, àöíi maâu.Khùn lau baát, khùn ùn giùåtsaåch phúi khö möîi ngaây vaâthay khi àaä thêëy ngaã maâu.Nuâi rûãa baát nïn thay 6thaáng/lêìn àïí àaãm baão rûãabaát saåch. DH (ghi)

Bao lêu nïn thay àöì gia duång?

25


Hoãi: Töi 65 tuöíi, trûúáccoân àoåc baáo àûúåc nhûnggiúâ mùæt nhòn múâ, caác vêåt úãxa gêìn nhû khöng nhònthêëy, khi ài ra ngoaâi nùængtöi caãm thêëy choái, nhûácmùæt... Xin cho biïët, mùæt töiàang coá vêën àïì gò, coá phaãibõ àuåc thuãy tinh thïíkhöng? Coá khùæc phuåcàûúåc khöng?

TRÊÌN VÙN THAÁI(Ba Vò, Haâ Nöåi)

BS Diïåu Hûúng, Bïånhviïån Mùæt Viïåt - Nhêåt traã lúâi:Nhûäng biïíu hiïån nhû thõ lûåcgiaãm nhiïìu, nhòn xa keám,thêëy chêëm àen trûúác mùæt,choái saáng… laâ dêëu hiïåucuãa àuåc thuãy tinh thïí. Vúáicùn bïånh naây, triïåu chûángcuå thïí nhû sau: Ngûúâi bïånhnhòn múâ úã moåi khoaãngcaách. Bïånh nhên thêëy nhû

nhòn qua lúáp sûúng muâhoùåc nhû àaám mêy.

Theo thúâi gian, thuãy tinhthïí bõ àuåc ngaây caâng nùångdêìn, aánh saáng vaâo voängmaåc cuäng giaãm dêìn àöìngnghôa vúái thõ lûåc ngaây caângyïëu, àùåc biïåt laâ trong àiïìukiïån thiïëu aánh saáng hoùåcvaâo ban àïm. Möåt trongnhûäng triïåu chûáng xuêëthiïån súám cuãa àuåc thuãy tinhthïí laâ bõ choái saáng hoùåcnhaåy caãm vúái aánh saáng.Bïånh nhên rêët khoá chõu khira nùæng. AÁnh saáng àeântrong phoâng trûúác àêykhöng gêy khoá chõu nhûngkhi bõ àuåc thuãy tinh thïí thòcuäng vúái nguöìn saáng àoá,bïånh nhên seä caãm thêëyquaá choái hoùåc nhòn coáquêìng saáng quanh boángàeân. Àöi khi àuåc thuãy tinhthïí gêy ra song thõ (nhòn

thêëy 2 hònh) ngay caã khibïånh nhên chó nhòn bùçngmöåt mùæt. Bïånh nhên nhònthêëy nhûäng boáng múâ songsong vúái hònh nhòn àûúåc.Àuåc thuãy tinh thïí coá thïí taácàöång lïn caãm nhêån maâusùæc, nhiïìu maâu sùæc tröngmúâ nhaåt hún. Lêu dêìn,bïånh nhên khoá phên biïåtmaâu xanh vaâ maâu tñm. úãtuöíi baác, àuåc thuãy tinh thïírêët dïî xaãy ra. Baác nïn àikhaám àïí xaác àõnh roä bïånh.Nïn coá biïån phaáp àiïìu trõdûå phoâng bùçng böí sungthûåc phêím coá nhiïìuAstaxanthin cuãa möåt cöngty dûúåc phêím trung ûúnggiuáp chöëng öxy, chöëng töínthûúng tïë baâo mùæt, tùngcûúâng khaã nùng àiïìu tiïët,caãi thiïån thõ lûåc, keáo daâi thúâigian phaãi thay thuãy tinh thïí.

PT (ghi)

Nhòn múâ, choái... coá phaãi àuåc thuãy tinh thïí?


AÃnh minh hoåa

Hoãi: Sûã duång hûúng liïåu àïí ûúáp caácloaåi traâ uöëng coá haåi ra sao?

LÏ ÀÛÁC ANH (Haâ Nöåi)PGS.TS Nguyïîn Duy Thõnh, Viïån

Cöng nghïå Sinh hoåc – Cöng nghïå Thûåcphêím: Möîi loaåi hûúng liïåu nhên taåo àûúåclaâm ra tûâ nhûäng chêët khaác nhau, vñ duå nhûhoáa chêët hûúng nhaâi coá nguöìn göëc tûâ pen-zylacetat, hoáa chêët hûúng sen tûâ P-Dimethoxy penzin. Àêy laâ caác chêët àïìuxïëp loaåi àöåc haåi göëc hûäu cú, vò vêåy ngêmtêím caác chêët naây lêu ngaây, liïìu lûúång cao

laâm cho ngûúâi ngûãi seä bõ choáng mùåt, thêåmchñ ngêët xóu do taác àöång lïn hïå thêìn kinh.Àêy laâ nhûäng hûúng liïåu töíng húåp khöngcoá trong danh muåc hoáa chêët duâng trongthûåc phêím cuãa Böå Y tïë. Duâ thõ trûúâng baántraân lan caác loaåi hoáa chêët naây nhûng chñnhBöå Y tïë cuäng khöng coá àöång thaái gò àïícêëm. Hún nûäa, àêy laâ nhûäng hoáa chêët àûúåcsûã duång tûâ rêët lêu röìi vaâ chùèng coá ai bõ chïëtvò uöëng loaåi àöì uöëng ûúáp hoáa chêët naây caã,nïn ngûúâi ta vêîn cûá sûã duång.

T.H (ghi)

Taác haåi cuãa hûúng liïåu

26


27

Hoãi: Em bõ ngaä bêåtmoáng chên, nhûng khöngbêåt hùèn maâ chó bõ lung lay.Laâm thïë naâo àïí moáng chênchùæc chùæn, khöng coân lunglay? Nïëu moåc moáng múái thòcoá bêåt moáng cuä ài haykhöng? Tûâ khi ngaä, emthêëy mònh khöng ài àûúåcbònh thûúâng nhû trûúác. Emàaä ài khaám, baác sô chó chothuöëc uöëng vaâ tiïm möåtmuäi phoâng chöëng lao,khöng coá thuöëc böi.

LÏ THÕ HÖÌNG GÊËM (Haâ Nöåi)

TS Lï Hûäu Doanh, PhoáGiaám àöëc Bïånh viïån Daliïîu T.Û traã lúâi: Moáng tayvaâ chên göìm 3 phêìn laâthên moáng (phêìn ngoaâi),nïìn moáng (phêìn baám vaâoàêìu ngoán) vaâ göëc moáng(phêìn moáng gùæn vaâo daphña trïn). Moáng chên cuãabaån do bõ ngaä nïn lung laythûúâng seä gêy aãnh hûúãngàïën phêìn nïìn moáng vaâ göëcmoáng. Sau khi ngaä, töët nhêëtbaån bïn bùng chùåt moánglaåi, sau 5 - 7 ngaây thò coá thïíthaáo ra, moáng seä trúã nïn

chùæc nhû bònh thûúâng. Coânnïëu nùång hún, moáng bõ rúâimöåt phêìn thò cuäng nïnbùng laåi àïí cho moáng liïìn,tuy rùçng trûúâng húåp naâysau khi thaáo bùng coá thïímoáng cuäng khöng thïí chùæcnhû bònh thûúâng. Baån yïntêm laâ moáng seä coá thïí thaytoaân böå sau 2 - 3 thaáng.Baån àaä ài khaám, thûúângcaác thêìy thuöëc seä khöngtiïm cho baån muäi chöëng laomaâ coá thïí àoá laâ thuöëcphoâng uöën vaán.

PV (ghi)

Bêåt moáng chên, moåc moáng múái?


28

Hoãi: Con trai töi gêìn 4 tuöíi, bõ ho tûâ lêu,nhûng thûúâng laâ ho vaâo ban àïm (banngaây ñt khi ho). Ban àïm nïëu ho thò nùång,coá khi keáo daâi 30 phuát keâm theo àau buång.Con töi bõ bïånh coá nguy hiïím khöng? Töinïn cho chaáu khaám úã àêu laâ töët nhêët?Chaáu cêìn àûúåc ùn uöëng nhû thïë naâo?

truongxuanquyen06@... (Kiïn Giang)PGS.TS Nguyïîn Ngoåc Dinh, nguyïn

Giaám àöëc Bïånh viïån Tai Muäi Hoång T.Û traãlúâi: Ho laâ möåt triïåu chûáng cuãa khaá nhiïìunguyïn nhên bïånh, àùåc biïåt laâ caác bïånh coáaãnh hûúãng àïën hö hêëp nhû: viïm nhiïîmàûúâng hö hêëp trïn, àûúâng hö hêëp dûúái,viïm phïë quaãn, hen suyïîn, viïm xoang,viïm tai giûäa... Treã con rêët dïî bõ ho.

Con trai cuãa baån khöng ho vaâo banngaây vò thúâi àiïím naây chaáu àang úã tû thïëvêån àöång, caác chêët tiïët thoaát ra ngoaâi 1caách dïî daâng (vò chaáu àaä 4 tuöíi, coá thïí hovaâ khaåc àúâm). Nhûng ban àïm, khi nguã,caác chêët tiïët ûá àoång trong cöí gêy kñch thñchho. Nguyïn nhên gêy ho keáo daâi vïì àïmthûúâng laâ do viïm muäi xoang. Chaáu kïuàau buång, vò khi ho caác cú úã buång co laåi,àêíy cú hoaânh lïn, töëng àúâm ra khoãi cöí.

Cún ho keáo daâi túái 30 phuát nïn chaáu bõ àaubuång. Nïn huát àúâm nhúát vaâ xõt nûúác biïíncho beá. Nïëu khöng, àúâm nhúát seä laâm beángheåt thúã. Chó nïn cho beá ùn ñt (ùn thûác ùnàùåc), nhûng nhiïìu lêìn trong ngaây. Nïëuchaáu beá bõ nön thò ngay sau àoá nïn cho ùntiïëp, chaáu seä khöng bõ nön nûäa. Baån nïngiûä êëm cho chaáu. Ðïì phoâng nhûäng cúnlaånh àöåt ngöåt. Cho chaáu nùçm sêëp hay nùçmnghiïng hùèn sang möåt bïn vaâo buöíi àïmàïí cho chêët dõch khöng chaãy vaâo hoång gêyho. Coá thïí cho beá uöëng möåt thòa mêåt ongnhoã trûúác khi ài nguã, àiïìu naây seä giuáp laâmdõu caác cún ho àïm, giuáp treã coá àûúåc giêëcnguã ngon.

Cêìn nhùæc laåi, ho laâ triïåu chûáng donhiïìu nguyïn nhên khaác nhau gêy ra,nhûng coá khi laâ phaãn ûáng coá lúåi cho cú thïítreã. Àiïìu trõ ho cho treã khöng àún giaãn,phaãi àiïìu trõ nguyïn nhên gêy bïånh. Nïëuho keáo daâi khöng giaãm hoùåc coá gò bêëtthûúâng, töët nhêët nïn àûa treã ài khaám àïíàûúåc chêín àoaán chñnh xaác vaâ àiïìu trõ àuángàùæn, kõp thúâi. Baån nïn àûa chaáu ài khaámtaåi caác trung têm tai muäi hoång coá nöåi soihoùåc nhi khoa. PV (ghi)

Treã ho ban àïmcoá nguy hiïím?

GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

29

Húåp thûác hoáa taâi saãn gia àònh vaâo taâi saãn cöng tyHoãi: Töi àang muöën thaânh lêåp möåt

doanh nghiïåp chuyïn kinh doanh caác thiïëtbõ vêåt liïåu xêy dûång úã taåi nhaâ töi. Xin hoãi töicoá phaãi húåp thûác hoaá taâi saãn cuãa töi hoùåcgia àònh vaâo taâi saãn doanh nghiïåp khöng?Vñ duå: Sûã duång nhaâ riïng laâm truå súã, haåchtoaán tiïìn àiïån, nûúác, àiïån thoaåi vaâo chi phñcuãa doanh nghiïåp... coá àûúåc khöng?

ÀÙÅNG NGOÅC BAÃO (Thaái Haâ, Haâ Nöåi)LS Trêìn Maånh Duäng traã lúâi: Viïåc baån

coá phaãi húåp thûác hoaá taâi saãn cuãa baån hoùåcgia àònh vaâo taâi saãn cuãa doanh nghiïåp haykhöng coân phuå thuöåc vaâo loaåi hònh doanhnghiïåp maâ baån muöën thaânh lêåp. Àöëi vúáidoanh nghiïåp tû nhên, Àiïìu 141 LuêåtDoanh nghiïåp nùm 2005 quy àõnh, doanhnghiïåp tû nhên khöng phaãi möåt phaáp nhên,phaáp luêåt cuäng khöng bùæt buöåc chuã doanhnghiïåp tû nhên phaãi taách baåch khöëi taâi saãncuãa doanh nghiïåp vúái taâi saãn cuãa caá nhên.

Bïn caånh àoá, caác loaåi hònh doanhnghiïåp nhû cöng ty TNHH, cöng ty cöí

phêìn laâ phaáp nhên theo phaáp luêåt ViïåtNam. Theo quy àõnh taåi khoaãn 3, Àiïìu 84Böå luêåt Dên sûå 2005 thò phaáp nhên phaãi coátaâi saãn àöåc lêåp vúái caá nhên, töí chûác khaácvaâ tûå chõu traách nhiïåm bùçng taâi saãn àoá. Dovêåy, têët caã nhûäng taâi saãn àûúåc caác thaânhviïn goáp vöën goáp vaâo cöng ty àïìu trúãthaânh taâi saãn cuãa cöng ty, thuöåc quyïìn súãhûäu cuãa cöng ty. Caác thaânh viïn goáp vöënphaãi coá nghôa vuå thûåc hiïån viïåc chuyïíngiao taâi saãn cuäng nhû chuyïín giao quyïìnsúã hûäu cho cöng ty, coá xaác nhêån bùçng biïnbaãn. Riïng vúái nhûäng taâi saãn coá àùng kyáquyïìn súã hûäu hay quyïìn sûã duång thò caácthaânh viïn naây phaãi laâm thuã tuåc chuyïíngiao quyïìn súã hûäu, quyïìn sûã duång taâi saãnàoá cho cöng ty taåi cú quan nhaâ nûúác coáthêím quyïìn. Cöng ty baån phaãi thûåc hiïånchïë àöå kïë toaán, thöëng kï taâi chñnh chùåtcheä, minh baåch vaâ riïng reä vúái nguöìn taâichñnh cuãa gia àònh baån.

H.A (ghi)

GIA ÀÒNH - XAÄ HÖÅI

30

Giaãi àaáp thùæc mùæc vïì vêën àïì xaä höåi

Àêët khöng söí àoã coá àûúåc pheáp xêy dûång?

Hoãi: Nùm 1995, böë meå töi coá mua cuãaUBND xaä 300m2. Tûâ àoá àïën nay, gia àònhtöi sinh söëng öín àõnh trïn diïån tñch àoá. Tuynhiïn, böë meå töi laåi chûa laâm söí àoã vò nghôlaâ khöng cêìn thiïët. Múái àêy, khi ài laâm thuãtuåc xin giêëy pheáp xêy dûång nhaâ múái trïndiïån tñch àoá thò chñnh quyïìn àõa phûúngyïu cêìu gia àònh töi phaãi coá söí àoã thò múáicêëp pheáp xêy dûång. Cho töi hoãi, yïu cêìutrïn coá àuáng hay khöng?

PHAÅM THÕ THUÁY (Tûâ Liïm, Haâ Nöåi)Theo Böå TN&MT traã lúâi: Cùn cûá khoaãn

1, khoaãn 2 Àiïìu 89 Luêåt Xêy dûång nùm2014 thò trûúác khi khúãi cöng xêy dûång cöngtrònh, chuã àêìu tû phaãi coá giêëy pheáp xêy dûångdo cú quan nhaâ nûúác coá thêím quyïìn cêëptheo quy àõnh cuãa Luêåt naây (trûâ möåt sösöëtrûúâng húåp àùåc biïåt)… Nhû vêåy, vïì nguyïntùæc nïëu diïån tñch àêët baån àang xêy dûångkhöng thuöåc trûúâng húåp àûúåc miïîn xin giêëypheáp xêy dûång thò baån cêìn thûåc hiïån thuã tuåcxin cêëp giêëy pheáp xêy dûång.

Höì sú àïì nghõ cêëp giêëy pheáp xêy dûångmúái göìm: Àún àïì nghõ cêëp giêëy pheáp xêydûång; Baãn sao möåt trong nhûäng giêëy túâchûáng minh quyïìn sûã duång àêët theo quyàõnh cuãa phaáp luêåt vïì àêët àai; Baãn veä thiïëtkïë xêy dûång; Àöëi vúái cöng trònh xêy dûångcoá cöng trònh liïìn kïì phaãi coá baãn cam kïëtbaão àaãm an toaân àöëi vúái cöng trònh liïìn kïì.

Chñnh vò muöën xin giêëy pheáp xêy dûång,gia àònh baån phaãi cung cêëp cho cú quannhaâ nûúác nhûäng giêëy túâ chûáng minh quyïìnsûã duång àêët. Trûúác mùæt, nïëu gia àònh baånchûa laâm söí àoã àöëi vúái diïån tñch àêët trïn thòcoá thïí cung cêëp húåp àöìng mua baán húåpphaáp giûäa böë meå baån vaâ chñnh quyïìn xaängaây trûúác. Húåp àöìng naây laâ giêëy túâ chûángminh quyïìn sûã duång àêët cuãa gia àònh baån.

Tuy nhiïn, àïí thuêån lúåi cho viïåc xingiêëy pheáp xêy dûång, gia àònh baån nïn tiïënhaânh thuã tuåc xin cêëp Giêëy chûáng nhêånquyïìn sûã duång àêët (söí àoã) trûúác.

A.H (ghi)

Documents

TRONG DÊÌU MÚÄ Ban tin so 154.pdf · 2017-05-15 · tinh laâ súåi amiang, bazan vaâ súåi thuãy tinh. Tuy nhiïn, súåi amiang bõ cêëm, súåi bazan ñt sûã duång,