This is a reproduction of a library book that was digitized by Google as part of an ongoing effort to preserve the information in books and make it universally accessible.

http://books.google.com

CE LIVRE A ÉTÉ DONNÉ A LA

m

BIBLIOTHÈQUE CANTONALE

ET UNIVERSITAIRE

DE LAUSANNE

par legs , par Edward GIBBON

historien

22 mars 1794.

ВСU- Lausanne

409480119V

г

RERUM ITALICARUM

TOMUS DÜODECIMUS.

У

с

—

1

l—«

o*.*

5 <?

íí.• , *-.

%л

I

й

' щ&'ùajsatï^'Si-&

. ,..--

E

i

...--

L

RERUM ITALICARUM

SCRIPTORESAB ANNO ЖКЖ CHRISTIANS QUINGENTÉSIMO

AD MILLESIMUMQUINGENTESIMUM,

Q.UORUM POTISSIMA PARS NUNC PRIMUM IN LUCEM PRODIT

EX AMBROSIANiE, ESTENSIS,ALIARUMQ.UE INSIGNIUM

BIBLIOTHECARUM CODICIBUS.

LUDOVICUS ANTONIUS

MURATORIUS

SERENISSIMI DUCIS MUTINY BIBLIOTHECLE PREFECTOS

Collegit , ordinavit, & Prafationibus auxit,

NONNULLOS IPSE, ALIOS VERO

MEDIOLANENSES PALATINI SOCII

AdMStorum Codicumfidem exatlos , fummoque labore , ас diligentia cafligatos , varus Le&ionibtis ,

Ф Notis tarn editis vetcrum Eruditorum » quam novijßmis auxere .

A D D I T I S

Ad plenius Opens , & univerfas Italicas Hirtorias ornamentum , novis Tabulis Geographicis ,

& varus Langobardorum Regum , Imperatorum , aliorumque Principum Diplomatibus ,

quas ab ipfis autographis defcribere licuit , vel nunc primum vulgaris ,

vel emendaris, necnon antiquo Characterum fpecimine,

& Figuris JEneis .

CUM INDICE LOCUPLETISSIMO.

TOMUS DUODEGIMUS.

Antr^tttr Grrtjofifi/ in Jiirrcrtymua- Tlnfri fru/" .

MEDIOLANI, MDCCXXVIII. wEX TYPOGRAPHIA SOCIETATIS PALATINE

IN REGIA CURIA.

SUPËRIORUM-FACULTATE.

\

к

SERENISSIMAE.

VENETAE.REIPUBLICAE*

IN. QUA.

OMNIUM. ANTE. SE. GENTIUM.

PRUDENTIAM. ET. FORTITUDINEM.

QUISQUE. MIRETUR.

NEMO. ALIBI. PAREM. IMPERII. DIUTURNITATEM.

VEL. INVENIAT. VEL. EXPECTET.

DIGNUM. VIRTUTL PRAEMIUM.

ACCLAMANTES.

PALATINI. MEDIOLANENSES. SOCl.

ITALICARUM* RERUM* TOMUM* XII*

OBSEQUI. AC. DEVOTIONIS. MONUMENTUM.

D. D. D.

» "• \

I - *. '

-\

í ; » «

profequutus , delituerat adhuc in privatis Archi-

vorum loculis , ac per typos nofiros publicum in

Jucem prodit , Veflratium prœcipub commodo ,

ambus gratum procul dubio futurum putamus >

amplijfimum vir*um , atque optime de Republica

meritum de rebus patriis differentem audire :

hominem, inquam , ilium, cui penitiora quœque

confilia, dum publicis rebus adminifirandis pr<£-

ef\et, fuerant explorâta, ac Vetera omnia monu

menta prœ manibus : quœ duo , ni fallor , argu

menta maxime funt fcribendœ hifloriœ necesa

ria ; quodque maps efi , vetuflœ fimplicitatis £3

candoris hominem ab adulatione ac mendacio

averfum ; quin [ufpedla fit in Veneto cive de

rebus Venetis narratio : omnes enim càm ad

patrias res enarrandas accedimus , etfi ferven-

tiUs nofirorum amore ad attollendam eorum glo-

riam natura ipfa cogeme feramur , prœ cœteris

tarnen diligentia inquirimus, nevel dígito qui-

dem a vero difcedamus , exterorum accufationem

turpiffimam ubique declinantes; ifque fane timor

fi ad cohibendos vulgarium hominum calamos

fwrit faits, eo fortius urgere neceffe efl boneßio-

rum ánimos , qui pudore folo fepijffimè fran-

quntur y quamobrem plurimi faciendum Scrip-

torem noßrum nemo negaverit , vel ob earn

unice rationem , quad inter Optimates onus

ДетриЬИсат Vefiram olim optimè rexerit P\ ' . s

Verumenimvero doni bujus , quod Palatino

rum Sociorum nomine SER.M* REIPUBLIC^E

bumiliter offerо , fi prêtiurn prœdico, nemo vitio

mihi

revelâtum fàerh, labentibus in dàerius moribus,

mutatifque majorum infiitutis brev) dijjolutum

fuit , ñeque amplias cognitum , rebus in afpe-

ram impotemiam converßs . Ad quœ cum ani-

mum veno , mirari defino , quœ fit in Republica

Vefira familiaris quadam Religio, ne vel mini

mum quidpiam a veteribus infiitutis difceda-

tur, non, inquam , à legibus, & patriis confuetu-

dinibus, qua fimplices ac jufiijjima , per отпет

atatem confiantes, variationem Ö interpretation

пет поп patiiintur, fed vel ab ipfo culm & or

namento corporis, imb S a veteri loquendi ufи,

quem in publias rebus agendis immutare nefas

elegantijjîmo cuique ac politioris literaturœ fiu-

diofo , cui , ridentibus auditoribus , inanis in pu

blico diferta orationis fuerit conatus, nifi ad ve-

terem [onurn fit compofitus , haut eadem condi-

tione fint in foro verba S moneta , ubi nonnifi

probata per pubUcam imaginem accipiantur /

unde facile cognofcimus inter veteres Romano-

rum , Grœcorumque Refpublicas ac Venetam

dïjferentiam ; in Us namque novœ leges muta

tis moribus fapijfime condebantur , contra verb

Venetis labor omnis in revocandis ad primœva

inßituta moribus , ne quod femel ad publicam

utilitatem expedire compertum efi, novitatis flu-

dio, ac perniciofo Reipublicœ experimento in de

terius vertatur ; fingulœ namque civilis rationis

partes ita funt inter fe compofitœ , atque har

monía quadam ordinatœ, ut vel unâ dijfoluta,

ceterœ labare incipiant, ac paulatim everti , ne-

que

que reßitui pofßnt in ordiпет , nifi novaforma

I(eipubltc<£ tradatur^ in quo quantum periculi

fit , ne recentiorum exetnpJa repetamus^ ipßs Gro

éis , 8 Romanis , utcumquefapientia , fortitudi-

ne ac fortuna clarifßmis , tardé nimis ac poß

amißam libertatem explorâtum eß.

Älitur bifce argumentis apud Veßrates exi-

tnius Ule amor in Patriam, quo Magißratus

отnes 3 Senatorii Viri, quo Civium ordines

univerfi ardentijfime flagrant , cuique caput В

fortunas omnes devovere Venetis ita frequens ,

ut Curtios S Fabritios antiquitate celebratijfi-

mos in homuncione quoquam invenías. Is equU

dem forts ánimos addit , ac militarem fortitu-

dinem adeo firmat , ut pugnantes pro Libertate

Venetos viBoria perpetub fubfequatur y domi

verb confiliorum prœflantiam fuggerit , qua cete

ris nationibus miraculo ßt ; apud quas , m ar

cana quidem effe pofßnt , quœ cum paucis agun-

tur, Venetiis contra profundo cußodiantur filen-

tio , quœ frequenti traBata Senatu ducentorum

Patrum fidei ßepißime traduntur . Hinc ea in

rebus adverfis confiantia , ad quam expugnan-

dam non faits virium Europœ fere univerfœ ,

quod tum fans compertum eß , quando , fociali

fœdere compofitis rebus , in Venetos illata Çunt

arma , ea vi atque impetu , ut firmiora quœ

que nutaßent imperia . Hinc mirabile illudfin-

guloruw in ЦетриЬИсат obfequium , quod eîa-

tos etiam adfupremam dignitatem Cives diSlo

farentes fach , atque ad deponendos Magißra-

Тт. XII Ь tUS j

.

.

tus , vel militare imperium , ne momento quidem

cunSlantes detineant, velpœnarum metus,velam-

bitionis illecebrœ ; quœ in Romanis Magifirati

bas oborta extremam Libertati ac Populo perni-

ciem intulit . Hœ fane virtutes diuturno donata

funt imperio Dei Optimi providentiâ , per quod

Mationes etiam ceteras dignhate prœcejfiflis ;

per has auStœ opes , ac protenfi longiàs terra

marique dominations Vefira fines , £3 , quod ex

corde ominamur , ea Vobis erit ¿éternitas impe

rii , quam frufira fibi Romani vel e viSiricium

Legionum robore, vel ex Provinciarum numero

prafeferebant . Neс inane fuerit augurium , do

nec idem virtuti, patriifque Legibus bonos ba

beatиг ea in Urbe, quœ boßium vim timere

non potefi , nifi elementa officium fuum depo-

nant , vel commutent , В in antiquum chaos

herum revolvantur , vel e Vefiratium animis li

benatis amor radichus eve11atur . Hoc naturœ

beneficium, per quod fecuri liberalibus ßudiis

tot fácula Veneti vacafiis , Artes omnes aluit ,

atque in earn , qua nunc funt , elegantiam edu-

cavit, queis ne dicam de adificiorum magnifi

cencia, qua opum S otii crajfius tefiimonium,

auBa adeb in omni opere Urbs Veflra , ut Gra-

corum fcientiam , S Дотапогит prudentiam

Venetias translatas nemo diffiteatur , cam ad

Sapientijfima Vefirorum Civium (cripta oculos

convertat, ac Bembos, Contarenos, Barbaros,

aliofque centum cum celebratis quibufque vete-

ribus Scriptoribus contulerh . Quidfi leges, S

pra-

prœfcriptam agendis civilibus caußs formam no

tant? Quid fi Venetas bifiorias perlegerity ac

ingentes terra marique copias uno tempore pa

ratas enumeret , vel Ducum egregia faSla , В

militarem fortitudinem ? Quid fi ad mechani-

cas artes fe converterit , ad Pi5lori& fcilicet ,

Statuariœ, atque ArcbiteSlonicœ Artis fiudium.

TSLonne Atbenas in Veßras infulas translatas ,

3 Academiam Grœcorum apud Vefirates con

templari queat , ас fateri cogatur ab Orientis

atque Occidentis Imperio poß Barbarorum illu-

viem quidquid boni , quidquid elegantiœ fupe-

rerat in Vefiram tutelam fe recepiffe , atque

herum per univerfam Italiam, nationefque ce-

teras fuijfe dijfufum; neque argui poffe timeo

quafi longths a vero per aduJandi fiudium ferri

me patiar ; tefies enim producam quotquot in

bac ColkSlione Scriptores vulgabimus , eofque

pJurimos , ut necejfarium erat nobis agentibus

de rebus Venetis , quibus biftorico /iylo enar-

randis non fat)s fuerim unius hominis œtas ,

3 vires . lis omnibus , ut initio dicebam , Dan-

dulum prœpofuimus , qui сeteros œtate prœcellit ;

fed chm affero primum locum ei datum fuijfe ,

nolim quis intelligat nos in prœcedentibus To-

mis nulla produxijfe Veneta monumenta : plu-

ra namque dedimus in fingulis Tomis, quœ ad

Serenijfimam ДетриЬИсат , S Civitates fub

imperio ejus fitas pertinent, ut cuique patebit^

fed ob earn caufam Andream Dandulum pri

mum appellavi, qubd primus fit inter eos, qui

fo-

folam fib/ Venetam hißor'tam fcribendam pr<e*

*pofuerunt ; eumque ceter't deinde, fi Dis pla

cet, erum fubfcquuturi . Prodeat igiturfub fe-

lici SERENISSIMI REIPUBLIC^E aufpicio

Serenijfimus AuBor , quantum fieri potuit à

mendis expurgatus , finque perpetuum Mediola-

nenfium Sociorum obfequii teßimonium ; chm-

que fiudia nofira in fervandis Balkis monu-

tnentis a temporum injuria communi nomini ac

jama prafidium parent , amplißma Urbi ac

Dominationi Vefira non inutilem operam na-

vajfe credimus , unde patrocinium Iaboribus no-

ßris 3 qratiam, quam unicè optamus, compa

rare poffimus , quodSERENITATI VESTR^E

bumiliter profiteor В obtefior .

Dabam Mediolani VII Calendas Augufii

MDCCXXFIII

E L E N С H U S

TOMI DUODECIMI.

ANDRE^ DANDULI Venetorum Ducis Cbronkon Venetumt à Pcnti«

ficatu S. Marci ad Annum ufque MCCCXXXiX.

Succedit Rapbaini Carefini continuatio ufque ad Annum MCCC-

LXXXVHI. nunc primùm evulgata ex MStis Codicibus Bibliotbeca

Eßenfist ас cum altero Bibliotbeca Ambrofiana collata, &au¿ta. pag. i

FRAGMENTA Annalium Romanorum italicè fcripta ab Anno MCCCXXVllI.

ufque ad Annum MCCCXL. Au&ore Ludovko Bonconte Monaldefco , nunc pri

mùm in lucem efleruntur ex Manufcripto Codice Bibliotbeca Co-fare* V'mdobo*

nenfis. pag. 525

DOMINICI de GRAVINA Cbronkon de rebus in Apulia gertis abAnnoMCCC-

XXXI 11. ufque ad Annum MCCCL. nunc primùm in lucem cducitur ex

MSto Codice Bibliotbeca Cafarea Vindobonenfis . pag. 54.5

HISTORIC PAR MENSIS Fragmenta ab Anno MCCCí. ufque ad Дппит

MCCCLV. Auclore Fratre Jobanne de Corna^anis Ordinis Prçdicatorum , La

tiné primùm, fed heic tantùm Italicè fcripta , cum additamentis ufque ad

Annum MCCCCLXXlX. nunc primùm prodeunt ex Manufcripto Codke To.

reüiano . pag. 715

CORTUSII PATAVINI duo, five Gulielmi & Albrigeti Cortuiîorum Hißoria ¿e

Novitatibus Paduae, & Lombardias ab Anno MCCLVI. ufque ad MCCC-

LXlV. folerti Felkis Ofii calamo ferió caftigata, beneficio MS¿>torum exem-

plarium IV. quorum primum fumminiítravit llluítrilfimus Sereniífimíe Kei-

publicae Venetaî Senator, & obliterate Veterum Scriptorum memoria: refti-

tutor Dominkus Molinus . Secundum , exaratum Viri docti Francijci Mùffati

manu, confanguineus ejus, & J. U.C. Marcus Antonius Muffatus . Tcrtium Bar-

tbokmaus Petardus , Veronenfis J. С Sec. Poftremum Jacobus Pbilippus Tbomaß-

nus Canonicus Secularis Sanéti Georgii ab Alga Venetiarum, & San<5l# Ma

ria: ab Avantio Patavii Prior .

Omnia nunc prodeunt caftigatiora ac ampliora ope quinque MSStorum

Codicum : Primum fuppeditavit Bibliotbeca Eßenfts . Secundum Nobilis Vir

Antonius Rambaldus Comes Collalti , intimus Auguftiflimi C^SARIS Confiliarius.

Tertium Ciar. V. Apoßolus Z,enus ejufdem Auguili Hiiloriographus & Poeta .

Geminos verb Bibliotbeca Ambroßana . pag. 757

ADD1TAMENTA duo ad Cbronkon Cortußorum , unum ab Anno MCCCLIX.

ufque ad Annum circiterMCCCLXV. Alterum ab AnnoMCCCLlV. ufque

ad MCCCXC1. Patavina diale&o fcripta ab AuSioribus Anonymis , & nunc pri

mùm evulgata è MSto Codice Bibliotbeca? Eßenßs. pag. 95$

GUALVANEI de la FLAMMA Ordinis Pra:dicatorum Opufculum de rebus ge-

ftis ab Azone, Luchino, & Johanne Vicecomitibus ab Anno MCCCXXVllI.

ufque ad Annum MCCCXLil. nunc primùm in lucem editum è MSto Co

dice Bibliotbeca1 Ambroßana? \ adjeetis aliquot adnotationibus Clariifimi Viri Jo-

fepb Antonii Saxii eidem Bibliotbeca; Praefecti. pag. 99t

CHRON1CON MODOETIENSE ab origine Modoe'tia; ufq;ad Annum MCCC-

XLlX. ubi potiffimùm agitur de geftis priorum Vicecomitum Principum ,

Auetore Bonincontro Morigia Synchrono, nunc primùm prodic è MSto Codice

Bibliotbeca1 Ambroßana . pag. 1 о 5 j

INDEX Rerum, & Nominum. 1185

Tm. XU.

-wr;...-.c

»I|ГI

-Г/.•--:-г

^.<

г?'.7'i'"

и..'.:-:-

«~--'*;."::'у:

I.''"

•;О

t.i<

.:-••--.с-

.."

.>

•".-"гFiИ'.•'í

».f*i"*'

'.;I..-I1.

.*г»-»

.'г

í.í.•*..,»!.

W"-'

i-•-

V,...

/'--<:

--.

W'

ï-iiVv

i

Ч./--.

;--t-(

U-".

:.i»--/.»/.;

г»

II

П

./

г

-- .A

i i <

ANDREWD A N D U L I

VENETORUM DUCIS

CHRONICON VENETUM

A PONTIFICATU SANGTI MARCI

ad Annum ufque MCCCXXXIX.

S V С С E D IT

RAPHAINI CARESINI CONTINUATIO

Ufque ad Annum MCCCLXXXVIII.

Omnia nunc primum evu/gata,

EX MANUSCRIPTIS CODICIBUS

BIBLIOTHEC^E ESTENSIS,

ET CUM ALTERO

BIBLIOTHEC^E AMBROSIAN^E

Collata, & au&a.

Tom. XII.

IN CHRONICON VENETUM

ANDREAE DANDULI

EJUSQUE CONTINUATOREM

- P Jt^AE F AT 10

LUDOVICI ANTONII

M U R A T О R I I.

SCriptor hujus Hiftoriae fuit Andreas Dandulus , five Dandalus , ut nonnulli

fed perperam , ut puto, Venetiis in inclyta Urbe natus, & ex praeclarifll-

ma Familia, quae jam tres Duces Venetorum Reipublicae dederat . Lite-

ris ac moribusexcolendis adolefcens ipfe ita operam dedit , ut famâ fapien-

tiae 6c Angularis comitatis partâ, adejufdem Ducatus honorem deinde eve-

¿fcus & ipfe fuerit Anno Chrifti 134?. nec fine hominum admiratione prae viridi

ejus aetate; quippe tunc annos tantum natus XXXVl. menfes VUI. dies V. Mari-

nus Sanutus Leonardi filius Patricius Venetus in Hiftoria MSta De Origine Urbis

Venetae , & Vita omnium Ducum, quam Bibliotheca Eftenfis fervat , haec de illo ha

bet 1 tal i cis verbis: Andrea Dandolo Doxe , eognominato Contefin , effendo Procurator delta

Chicfa di San Marco e Dottor di Le%e , rieco e xpvene d'anni 37. /« eletto da i Quarantuno

a di 7. Teener. Havia 36. anni , mefi 8. giorni i5. Fu bomo faconde , Letterato , & amantif-

fimo delta República : peritijfimo in le divine & humane Scientie . Scrijfe due Croniche cu Ve

neria fin al fuo tempo Latine, una grande, e l'altra breve. E al fuo tempo li Libri delta Can-

^ellaria fece radrizar , come appare in li Proem» &c. Fu creado Doxe el diclo Ser Andrea

Dandolo, diclo Conte , Procurator della Chiefa ; e fu eletio di Sabbato a di 4. Ъепег 1342.

Cita ille , quum Annum novum Veneti non a Kalendis Januarii deducant , fed ab

Incarnutione, hoc eft a die XXV. Martii fubfequentis. } Quefio era homo dottiffimo ,

difcefo di Mefi. Ugo Dandolo Doxe , (fcribendum reor Arrigo; neque enim ullum hfu-

gonem Dandulum Ducem Venetiarum novi). Si chiamava Conteftn , fu fiólo di Mefi.

J7antin da San Luca . Avea tre fioli nominati Fantin , Lionardo , che fu Cavalier , e Piero .

Francifcus Sanfovinus in Venetiarum Defcriptione Lib. 13. fcribit, Dandulum pri-

mura fuifle ex Venetis Patriciis, qui Doclpratusinfignia acceperit. Agnomen au-

tem Contefini , hoc eft parvi Comitis, quo ipfum fuifle au¿tum teftatur Sanutus,

monet nos, conferendum efle locum in Hiftoria Veneta Marci Antonii Sabellici

Itálico fermone edita & auéta Dec. 2. Lib. 3. ubi haec legimus : Fu di natura pia-

cevole e liberale : per la quai cofa fi dice aver traiter il cognome di Comifino . Paria occurrunt

in Hiftoria Rer. Venetar. Petri Juftiniani Lib. 4. his verbis: Andreas Dandulus, vir

fingulari dotlrina & cloquentia clarus , qui Venetorum geßa eleganti ftylo conferipfit , comifque

ad haec , atque a natura adeo affabilis , ut Comifini cognomen traxerit . In altera Hiftoria

Veneta MSta (cujus Au&orem ignoro) ab Urbis origine ufque ad Annum 1612.

perducla , & in Eftenfi Bibliotheca adfervata , haec de Dandulo noftro leguntur:

Era chiamato il Certofm , per ejfer di natura affabite e cortefe verfo tutti. Sed inepta haec

omnia; neque enim apud Ítalos aut Comifini , aut Certofini agnomen Virum exhibet

comitate pneftantem. Immo hanc ejus indolemac virtutem ne vocabulum quidem

Contefini fatis prodit, ut dubitare tamdem coaétus fuerim expungenda haec omnia,

atque appcllatum fuifle Dandulum il Cortefin , quo certe nomine nil aptius ac pro-

pius ad fignificandam fingularem Viri illius humanitatem. Quae quum fcripfiflem,

conjecturam meam firmatam deinde vidi ex altero Codice MSto Bibliothecae Eften-

íis, pariter comple&ente Venetorum Hiftoriam. lbi haec leguntur de Dandulo no

il го: Quefio fu un fapientifftmo homo, e cortefe a tutti comunemente , e percio el vegniva ditto

il Cortefe di fopranome . Similia habenturin Vttis Ducum Venetorum , quae in altero ejuf-

dem Bibliothecae Codice exftant , ubi is appellatur Andrea Dandolo , detto il Cor-

tefe

Ad Annum ufque 1354. vixit & regnavit Dandulus, fed inter tempora diffícilli-

sna , atque adeo inter bella parum Patriae fuae fecunda, quibus confilio non mi-

Tom. XII. А 2 nus,

nus, quam fortitudine, quantum potuit, confuluit. Literatorum hominum aman-

tiifimus fuit, & prae ceteris Francifcum Petrarcham carum habuit, qui literas ad

ipfum Dandulum npn unas dedit hortatorias ad pacem . Hae autem leguntur inter

ipfius Petrarchae Opera Latina una cum iis, quas Dandulus ipfe refcripfit. Nunc

banutum rurfus audiamusdiligentiííimum ex iis, quos noverim, rerum Patriae fuae

Scriptorem ad Annum i 354. in Hifloria MSta, ubi ejus mortem refert : Fu Dot-

tor valente . Studio fotto Ricardo Malombra , gran Jurifconfulto . Compofe una Crónica Lati

na , с ün Opera chiamata Mare Magnum , del? Origine delie Nobili Fameje di Venexia , la

quale par fia nel Confejo de' Dirfe , & il Compendio Latin di Venexia . Lafso un Fio nomina-

to Lunardo , quai fu Cavalier . Et сfio Doxe , per dolor deli Armata inimica , venuta a bru-

far Párenlo , fi ammalo . Stè гг. %orni ammalado . Et havendo dogado anni XL mefi Vlll.

moritte a di 7. Setiembre, e fu fepulto nella Сapella del Battißerio di San Zuanbattißa in arca

bella intajada , che poi li fu fatta. Queflo portava li ZU in Гarma. Poftremus etiam Du-

cum fuit, Sanuto ipfo teile, cujus corpus in SanCli Marci Bafilica fepulturae tradi-

tum fuerit. A Jacobo autem Caroldo in Hiftoriis Venetis MStis dicitur ad Duca-

lem dignitatem eveélus, per effere dottiffimo nette divine & umane lettere , eloquente , fa-

cetiffimo , grave , e moho liberale , e fopra l'altre prefianti Virtit fue era giufiiffimo , clemente y

& umanifftmo . Epitaphium ejufdem editum heic reperies poft Epiítolam Beninten$üi

in Prolegomenis .

Nunc ad Chronicon venio, quod ex duobus Codicibus MStis Bibliothecae Eilen-

fis defcriptum publici juris facio. Sitne hoc magnum Chronicon , feu univerfalis Hi

floria ab ipfoDandulo uteris confignata , an ejufdem Hißoriae Compendium , ab eodem

Auetore elucubratum, fcifcitabuntur Leclores. Olim nihil aliud mihi videbatur,

nifi Compendium, feu Breviarium amplioris Hiiloriae ; atque in earn conjecturam du-

cebar, quod hoc Opus viderem fecïum in Libros , hos autem omnes in Capitula,

atque haec in Partes. Quae utique diviiio fquum pauciffimis faepe , atque inter-

dum una aut duabus lineis Partes ipfae expediantur) fuperioris Libri. Atque ita

conjeílabar Sed opinionem hanc deferere fum coactus, infpeclo altero ex duobus

Codicibus MStis Eftenfis Bibliothecae, in quo Chronicon idem continetur , a Libro

Quarto exordium ducens, & in finem Quincli definens. lbi fequitur ejufdem Dan-

duli Chronicon abbreviatum cum hocce titulo : In Chrifii nomine Amen, lncipit Chronica

per Annos Domini divifa , de Urbis & totius Provinciae Venetiae initio confiitutione Ducum ,

ac laudabilibus operationibus fub ipfis geftis , fummarie faciens mentionem . Heic autem poit

enarratam Venetiarum fundationem, Vitae Ducum Venetorum habéntura Paulu-

tio ufque ad Bartholomaeum Gradonicum Ducem, ad eum nempe, qui in Duca-

tu Dandulum ipfum praeceifit, iliorum rebus g^ftis breviter exhibitis, reliquis vero

omillis, quae ad aliarum gentium Hiiloriam fpeclant . His autem verbis Chroni

con iilud, five Breviarium, exorditur Dandulus : Cum Dem omnipotent, a quo omnia

fubfiflentia fumferunt initium , Venetorum Ducaturn in Chrifiianorum Principibus m'rifice exal-

iaverit, quod fupradiclo refpeBu ab ipfius principio fuis laudabilibus operationibus nofcitur pro-

ceffijfe , de quibus moderni & futuri informad , de bono in melius debent rationabiliter proficifci :

Ob hoc ego' Andreas Dandalo propofui fub brevi compendio Provinciae Venetiarum initium , &

ipfius incrementum , & pro ut fub DUcibus conßitutis notabilia facia fuerunt , fummatim enar-

rare . Sfd ft quis de praediclis latiorem notitiam habere deftdcrat , ad Chronicam a praefenti

AuElore compofitam recurfum habere debeat . Ex his namque , quae dicentur , quaedam vidi ó'

audivi , quaedam vero ex letlione Annalium mihi innotuere . Vnde principium , progreffum , &

confummationem operis ex illius expetlo auxilio , qui efl Rex Regum , & Dominus Dominantium ,

Rex magnus & Dominus faper omnes Deos . Deinde incipit: Majorum tradit antiquitas &c.

ltaque Chronicon Danduli, quod nunc prodit, illud eft, cui Chronic/ magni t'itulus

poftea accefíit. Nihil autem habet Breviarium Hiiloriae , quod in latiore fere fem-

per non invenias.

Uti jam innui, Chronicon iftud in MStis Codicibus exordium habere foleta Li

bro Quarto, atque ita obfervatum inveni in duobus Eilenfibus, atque in Ambro-

íiano infra memorando. Quare conjicere poífumus, Dandulum Hiítoriam fuam pro

more Seculi ; quo fcripfit , ab Orbe condito deduxiífe, & per tres Libros ad Apo-

ílolorum ufque tempora perduxiíTe. ExcidiíTe videtur, aut faltem omiífa fuiífe a

Librariis pars illa Hiiloriae, quod nihil novitatis neque utilitatis exhiberet. Ec

certe íi tempora ante Chriftum defcripta in iis Libris habebantur, nihil dep^rdi-

mus iis deperditis. Ceterum Hiiloriae, quam nunc profero, alibi etiam varia ex-

ílare exemplaria MSta, compertum habeo, nempe Venetiis, in Vaticana Biblio-

theca, in Kegia Parificnfi , atque in Ambroíiana Mediolani. In Ratisboneníi quo-

que SantSli Emmerammi Monafterio Andreae Danduli Venetiarum Ducis Chronicon ad-

fervari teftatur Bernardus Pezius Benediólinus in Diífert. lfagog. ad Tom., 1. Fhe-

, • " faur.

faur. Anecdot. novifs. Sea quod mihi moleíhim in primis erat, duo Eftenfes Codi

ces, quibus in hac editione fum ufus, ita a Librariis defcripti fueranc , ut mendis

non paucis fcaterent : .quo infortunio laborare alios quoque hujus Hiftoriae Codi

ces alibi adfervatos novi . £t quidem fuftuleram ego, quaecrafliora videbantur, &

in oculos incurrebant, corrigenda Lectoribus dimictens , quae forte fuperfuerant ,

prout quifquc ventati & rationi plusconvenire putaifet. Seâ ne fic quidem & Üi-

ítoriae magni faciendae , & Le&orum juitae cupiditati fa&um fuiflet fatis. Bene

ergo íít Clariffimo Viro Jofeph Antonio baxio A mbrofianae Bibliothecae Praefe&o,

-qui ad hujus quoque Chronici editionem purgatiorem erficiendam , numerifque, ut

ita dicam , omnibus abfolutam , opportuno fubfidio vix rogatus mihi praefto fuit,

àcilicet noram ego, inter MStos Codices, olim ad Johannem Vincentium Pinellum

celeberrimum Literarum cultorem ac patronum fpe&antes , & poil: ejus obitum in

-Ambrofianam inve&os , haberi Codicem ejufdem Hiiloriae , ex cujus collatione

cum Lítenfibus multum frugis fperandum erat. Ñeque me /pes mea aс opinio fe-

íellit : iis enim dotibus abundat Ambrofianae Bibliothecae Codex , ut facile neque

caftigatiorem , neque uberiorem alterius cujufquam fcrinia claudant. Quid vero

íupra Eftenfes illecomplecbtur , malo Lector accipiat verbis humaniifimi Saxii ,

quam meis. Ita ergo ille uteris ad me datislV. Non. Junii hoc eodem Anno 1728.

icribebat.

/

CLARISSIMO, AC DOCTISSIMO VIRO

LUDOVICO ANTONIO MURATORIO—

JOSEPH ANTONIUS SAXIUS

COLLEGIO, AC BIBLIOTHECAE AMBROSI ANA PR.EFECTUS

S. P. D.

»

>>

ЗУ

ЗУ

ЗУ

3*

ANdreae Danduli hifloriam , quam proferre in lucem meditaris , prorfus

non dubito ab erudito quolibet viro recenfendam fore inter felecta illa

temporum fuperiorum monumenta , quae rariorum gemmarum ad inflar

pretio fuo confpicua , fumtnam florentiifimte huic ColleCtioni laudem concilient.

Quo circa non tarn gratulationem , quam operam qualemcumque meam ad au-

„ gendum editionis hujus pretium deefle minime paflus fum. Quippe Ambroíiana

it Bibliotheca, quod non ignoras , hl iítoriae hujus exemplar cuftodit , exactum adeö

-„ plenumque, ас pluribus infuper documentis & adnotationibus ad rem Venetam

ээ illuftrandam idoneis refertum, ut illud in commune bonum nunc minime fuppe-

ditare , non religioni modo fed piaculo reputaflcm . Laborem hunc pofteritati

gratiifimum debemus Johanni Vincentio Pinello, cujus fingularis in Literas& Li-

„ teratos amor , nomenque cekbratum ah omnibus œtatis fu* infignï/fimis vir/s , ut fcribit

„ in ejufdem Vita Paulus Gualdus Patritius Vicentinus, adhuc perennia apud nos

„ vigent, cum quidquid ditiffimie illius Bibliothecae, aс praefertim MStorum Co-

„ dicum ab inclementis pelagi & piratarum injuriis fuperiîes fuit , multo compa-

y7 ratum auro, in Ambroíiana fcrinia deduxerit immortalis famae Cardinalis fede-

„ ricus Borromaeus. Erat Pinellus acerrimi ingenii ac inexplebilis defiderii , ut re-

„ condita quaeque Archivorum documenta luítraret exfcriberetque. Sorfque pro-

„ pitia votis arrifit; teñe üquidem memorato Gualdo ,, univerfa Venetae ditionis

э> Tabularía eidem patuere. Nadus itaque exemplar Danduli Hiítorix, illiufque

„ pretium digna pendens aeftimatione> nihil curie neglexit , ut opportunis omnibus

,, fupplementis adjectis ornatior exa¿tiorque inftitueretur . Quandoquidem verb

„ geminum opus edidit Dandulus, Chronica nempe extenfa , decern Libros, Ca-

„ pita, & Partículas continentia , quibus complexus eft univerfam Hiítoriam, &

„ Chronica abbreviata , quae ad res praecipuè Venetas pertinent , hifce poftremis

3, partim ad marginem , partim in chartis interjects addidit quidquid in exteniis

„ legebatur , adeb ut utraque illa monumenta Pinelli Codex nobis reliclus conti-

„ neat. Neque hac diligentia fatis voto fuo factum exiftimans, Codices alios me-

„ lioris notae confuluit , duos prxfertim Marci Antonii Michaelis , & Jacobi Con-

y> tareni , quorum nomina & familias tum fanguinis nobilitate & praecipuarum in

,,. patria dignitatum ornamento, tum fingulan Literarum amore & cultura , non

yf modicum laudis argumentum Venetae Hiftoriaebcriptoribus praebuere. Alterum

„ quoque Nicolai Zeni ad conferenda fimul fcripra Danduli & Kaphaini Continua-

>э toris adhibuit ; atque ex iis omnibus illa decerpfit , quae auc explendis apogra»

„ phi

6

phi fui lacimîs, aut puriori reftituendarlectioni commoda parabantur. Quin imà

cum Marcus Antonius Michaëlius plura ad Codicem fuum adnotaflet , qua; pri

vat« eruditionis gemo five ab aliis Hiftoricis, live ab Archivorum fcripturis , ad

hujus Hiftoriie feriem fpectantia collegerat, ea etiam Pinellus, alieno proficiens

kborc, in exemplar hoc tranftulit. Quanto autem diligentis ftudii conatu Pinel

lus ipfe infudaverit , ut in hifce Danduli Annalibus nihil ferme, ad antiquam Vé

netas Reipublicíe Hiftoriam pertinens, defiderandum relinqueretur , prasfixa ei-

dem index pagina fatis fuperque teftatur. In ea fiquidem defcribuntur JLibri , è

quibus documenta & appofita; adnotationes defumta* fuere : Chronica videlicet

Capivacei: Cedex Jobannis Bembi: Liber appellatus Fratius , qui Rubricas Communis

>>

i)

j>

j>

>>

j>

j>

Veneti comple&ebatur : Geminus alter Patlorum dictus , qui fancita cum finiti-

mis remotifque fœdera , paces , paítaque referebat : Capitulare Conflitariorum i in

quo inducía; confuetudines, decreta, legefque pro temporum varietate à Reipu-

hhcx Rectoribus editx recenfebantur ; aliique plures, quos heic fingillatim enu

merare non vacat. Ha:c omnia ad pra:fentem Danduli editionem nobiliùs ador-

, nandam libentiifimè protuli ; licèt non modicè elaborandum fuerit , ut confufa

, indigeftaque tot rerum infertarum farrago , quibus in magnam molem Pinelli

„ Codex excreverat , fuis quibufque locis adaptaretur, & per ordinem temporum

diftributa , Danduli Hiftoriíe lucem , Le&oribus vero commodum multiformis

, eruditionis oble¿lamentum afferret. Nec diffiteri pofl'um , in ejufmodi cura plu-

, rimum ingenio, fedulitati, patientiíeque Pbilippi noftri Argelati fore tribuendum.

, Reliquum hic foret , ut ad peculiaria quxdam indicanda defcenderem , quas

munus hoc, Venetas Reipubl i cas obfequio dicatum, gratius eruditis reddere pof-

funt . Plura fiquidem in hifce additamentis occurrunt, quae non ita facile in vul

garis reperiasannalibus ; Ecclefiarum nempe, acCoenobiorum quorundam origo;3)

,, exemptiones ac Privilegia publico decreto iifdem concefla ; geftas à confpicuis vi«

„ ris in urbe Veneta aс fubditis Provinciis Prefecturas & Magiftratus; amplum in,

„ Verona: dato confinia inter eandem & Imperium ftatuuntur ; Procerum multo-

quoque familiarum fuarum catalogo inferuit; Chronologia denique Rerum Ve-

viginti populos dominium Reipublicas tempore Henrici IV. in cujus diplomate

Verona: dato confinia inter eandem & Imperium ftatuuntur ; Procerum multo-

rum nomina , quos ab urbe Lonftantinopolitana fub Emanuele Comneno profu

gos non tarn benigne excepit urbs Veneta , fed adoptatos in Cives , nobiliura

netarum nonnullis mendis expurgata , & continuata ferme annorum ferie varus.

eventibus, edictis , ac documentis au&a ufque ad poftremum Danduli hiftorias.

w Sed ne modum epiftolas excedam, videarque tibi hiftoriarum peritiifimo aliquid

„ fupervacaneum obtrudere , calamum fifto. Vale.

Haec ad me amicus Saxius . Et Ambrofiano Codici reverá quifque perfpicieC

quantum debeat ifta editio, quum&ejus ope, quod Eftenfibusdeerat , fuppletum,

pluraque inde fublata fuerint menda , quae nulla fortaífe conjectura expurgare an

tea fas erat. Nihil tarnen mihi diífimulandum . MifTuna ad me fuit fpecimenejuf-

dem Codicis , ut meis ipfe oculis infpicerem , quid illinc ad publicam utilitatem

emergere poflet; atque e veftigio perfpexi , ne illurn quidem a Librariorum vitiis

immunem abire , multifque in locis le&ionem Eftenfium efl'e praeferendam . Quod

tarnen prae ceteris miratus fum , diifidebat interdum ab Eftenfium Codicum ftilo

Ambrofianus: hoc eft, eaedem plane res utrobique, diverfis tarnen verbis aс phra-

fibus, diverfo etiam ordine enarrabantur . Fuiftent, quibus Ambrofianus textus,

tanto labore a Pinello exornatus, anteferendus videretur. Mihi fecus conftitutum

eft, non privato caecove afteclu erga Bibliothecam, cui praefum , fed re, ut mihi

vifum eft , fic expofcente . Nihil enim mihi occurrebat in Mediolanenfi Codice,

quod in Mutinenfibus non haberetur ; & contra in his plura quam in illo fe fe of-

ferebant. Ad haec non femper fidendum Ambrofiano locus me monuit , ubi vi

delicet de Attila Hunnorum Rege aedjficatore Budae fcriptum erat : Teutones in

ter'ditlum Attilae veriti , non Sicambrum , ut puto , Jed Etbullut appellarunt . Hunni vero

Oribundam appellarunt , ufque ad tempora Danduli . Quid rei hoc eft ? Non ita fcripfe-

rif Dandulus, fed quidem alius, qui poft ejus mortem fcripta ab eo minime veri-

tus fuerit aliquâ licentiu retractare; atque is fortafle idem cenfendus eft, qui non

paucis aliis in locis Danduli ftilum immutandum fibi fumferit . Eftenfes profeélo

Codices primigenia .Danduli verba hoc in loco retinuiíTe videntur, quum ibi lega-

tur : Tbeutonici interdiclum formidantes , vocaverunt earn Etbulbur . Hunni vero Oribundam.

ufque bodie vocant . ltaque in edendo foetu hoc Danduli tutius duxi Eftenfium Co

dicum fidem fequi . Subje&ae vero Notae, hoc eft additamenta, plurefque tabu

lae, & variantes Lecciones, omnia ex Ambrofiano excerpta , ad inclytae Veneto-

rum gentis Hiftoriam plenius hauriendam Leótorem manu, ut ita dicam, ducent.

Suo

•J

*Suo autem Chronico Majori, quod omnibus in pofterum Iegendurn nunc trador

finem fecit Dandulus, nifi me fállunt MSti Codices, quosha&enus vidi , in morte Ja-

cobi Contareni Ducis . Ibi definit Tomus Primus Chronkorum Andreat Danduli. An ipfe

fufiori ftilo defcripferit fubfequentium Ducum Vitas, & reliqua Jtalicorum gefta

ufque ad Annum ele¿uonis fuae, compertum minime habeo . Hoc tantum monebo,

quae inCodicibus eifdem fubfequuntur poft obitum Contareni Ducis modomemo-

rati, ab Anno videlicet 1280. ufque adij42. addita fuiflee Chronico breviato Dan

duli ipfius, uti ex collatione librorum manu exaratorum didici. Praeter hacc Hi

ftoriam Venetam continuatam heichabesab Annoeodem ij-n.five 134g. ad Annum

ufque 1388. praemifsá Epiftolâ in laudem Danduli noftri. Quis mantiifaehujus Au-

c*lor fuerit, nunc eft aperiendurru Dum olim Venetiis eíTem , intellexi , Chronicon

I3anduli continuatum fuiife ab Anonymo quodam , turn a Raphaële Carefino , magno

Venetiarum Cancellario . Mihi etiam fignificatum eft, apud nobiles Viros Conta-

renos, prope Te'mplum Caritatis habitantes, adfervari brevem Venetarum rerum

.Hiftoriam, cujus ашаоr fuit Benintendius de Ravignanis , magnuspariter Venetiarum

Canccllarius , Dandulo & Petrarchae fumma familiaritate conjunélus, uti etiam

conftabit ex illius Epiftola Chronico Danduli praefixa , & literae Petrarchae ipfius

editae produnt. Ex Anonymo illo f nifi forte fub ejus nomine venit ipfius Danduli

Chronicon contra&uirO nefcio an quidquam delibarit Pinellus in additamentis heic

«vulgatis ex Ambrofiano Codice. Quis vero Danduli Hiftoriam continuant , filen-

tibus Eftenfis Bibliothecae Codicibus, Ambrofiana Bibliotheca jamdiu mihi reve-

larat . Pinellianus enim Codex ibi adfervatus, ipfe quoque a Libro Quarto, hoc

eft a Pontificatu SancTi Marci, exordium ducens, in Annum 44 -. definit . Turn

fubfequitur infcriptio haec : Chronica edita per me Raphaynum de Carefinis pofl Chroni-

cam compilatam per illufiriffimac memoriae D. Andream Dandulum inclytum Ducein Venetia

rum . Deducitur autem Hiftoria ad Annum ufque 1388. uti & in Codice Eftenfi .

ltaque Continuator Chronici Danduliani fuit Rapba'mus , five Raphaël de Carefinis ,

idemque ille eft , quern Sabellicus , Sanutus , & alii quidam rerum Venetarum

Scriptores memorant , fed Sanfovinus , Voffius , & alii ignorarunt . Hujus viri men-

tio eft in Hiftoria Belli Genuenfis contra Venetos ad Foifam Clodiam . Nam Anno

1379. inter eos, qui fe obtulerunt pro tutela Vcnetae Urbis fuit Rafain Carefini

С in altera Hiftoria appellatur Raphaël ) Çancelliere della Signoria di Veneria , che dono

JDucaù 500. doro , che aveva ¡mpreßati ad effa Signoria . Jn Chronicis autem MSris

Marini Sanuti, de Carefino haec leguntur : Rafain Carexint Canadier grande ojferifce

lui con due buoni compagni a fuo /alario e fpefe , e un famejo ; andar fu l'armada , e pagar

le fpefe di tutti uomini da remo al mefe ducati 4. & allí bailefiriert ducati 8. al mefe per

-uno . Ítem dona tutti pro de'fuoi imprefiiti , & impofi^ion che Гha . Cosí farà in la prefente

guerra. E preßar ducati 500. doro a renderli mefi due dopo finita la guerra. Et quidem

ejus meritis gratam fe deinde praeftitit Venetorum Refpublica , quippe ilium in

catalogum Nobilium cum ejus defcendentibus recepit , abfoluto bello Clodienfi ,

ut ipfe teftis eft, ас reliqui rerum Vcnetarum Scriptores. Adtexebantur poft Ca

refini Hiftoriam in Codice Efteníi Afta nonnulla ad Venetam Hiftoriam fpeftan-

tia . Haec itidem luce digna cenfui . Aderat & Blondi enarratio de Origine & Geßis

Venetorum , quam utpote jàmdiu editam praetermifi.

Quod fupereft , Andreae Danduli Hiftoria multis nominibus fe Leftori com-

mendat , fcripta quippe a Viro graviífimo , & pro conditione temporum illorum

eruditiflimo, & praecipue quum multa ille nobis monumenta ex antiquitate , &

res geftas in Venetia, lftria, finitimifque partibns tradat , quae fruftra alibi con-

quirerentur . Quae tarnen dicla velim , non ut diífimulem qüaedam nutare apud

ilium, fed ut excufem . Nam ne- ille quidem a fabulis fatis cavet , ubi remota a

temporibus fuis narrât , & in Chronologia interdum caefpitat , & praecedentium

Scriptorum fabulas quafdam & errores facile adoptât . Quod hornini accuratiflî-

mo minime vitio vertendum , fed Seculo , quo vixit, Librorum inopia laboranti ,

Linguarumque & Criticae fubfidiis ferme dèftituto. Commune id infortunium fuit

reliquis illorum temporum Hiftoricis , quos tarnen contemnere iniquum foret,

quum multa nobis ex antiquioribus excerpta fervarint , & Seculi fui res geftas

plerumque iincero amore veritatis enarrent . Eft autem & Dandulus ex illorum

numero, qui a remotiifimis temporibus Hiftoriae fuae exordium ducunt , quum a

Sancli Marci Evangelifiae Pontificatu curfum incipiac . Dubius aliquando fui , пит

ederem, quae florentiífimae Urbis Venetae fundationern praecedunt . Verum om

nia retinere placuit atque evulgare , ne nobiliffimam Ecclefiam Aquilejenfem mo«

nu mentis fuae antiquitatis atque originis aliqua ex parte fraudarem . Ñon ea qui«

dein inconcufla, nedum certiiïima; ut enim quaclibet Principum ac Nobilium fa

un-

I

щ\\\й ad quempiam aliquem vetuftum magni nominis Virum origincm fuam refer*

re folet ita & Ecçlefiae ipfae eo fpeciofiora primordia fibi tribuere confueverunt,

quo plus fubfequutis temporibus dignirate ac opibus inter Chriftianos effulfere.

5'ed non idçirco fpernenda , quae Dandulus de Aquilejeniium Epifcoporum exordio

adfert quippe ex illius Eçclefiae craditione atque Hiftoriis accepta. Quae vero is

addit de ampliflîmae Urbis Venetiarum origine ejufque incrementis, utique magni

habenda" & certe graviorem de iis rebus Scriptorem nullum proferas. Ejusautem

modeftiam & calamum a partium iludio alienum fufpiciant velim Lectores: quam

laudem fi in ejus Continuatore Carefino defiderari dicam, non injuria dicam . in

recentioribus Venetorum Hiftoriis, five editis five manu confcriptis , quod eft ad

remotiora Sécula, nihil ferme nifi victorias ас triumphos legas. At Dandulocura

major veritatis fuit, ita ut egregii Hiftorici in eo exemplar habeamus; mirumque

fit cur illius Chronicon tamdiu in tenebris dereliélum majores noftri paffi fuerint,

ejufque primùm evulgandi gloriam mihi refervare voluifle quodammodo videan-

tur, Quod fupereft, Danduh ipfius gefta ex additamentis Hiftoricis ejufdem Care-

ftni petenda funt; ejus autem laudes ex Epiftola Ben'mtcnd'û de Ravagnanis Cancella-

rii Veneti quae Chronico praemifla legitur. Praefationcm hanc claudat nummus

areenteus, fub ipfo Andrea Dandulo percuflus, Illius eftypon ad me mifit amicif-

fimus vir Johannes Baptifta Bianconus Bononienfis , facrae Iheologiae Doélor,

quem ob ejus perfpectum eruditionis amorem fuo famulitionuperadjunxit amplif-

fimus & Clariifimus S. R. E, Cardinalis Vincentius Ludovicus Gotti , ingens no-

ilris temporibus facri Ordinis Praedicatorum ornamentum , in cujus honore ampli

ficando famam & glorjam fuarum virtutum auxit fancbifimus Catholicae Eccle-

fiae Paftor BENED1CTUS ХШ. Romanus Pontifes feliçiifimç regnans . En

jpfum numrr.um; quem modo роЦкеЬar,

v<

AN-

ANDREAS DANDULO

Dei gratiâ Venetiarum , Dalmatian , atque

Croatian Dux , Dominus quartas partis

& dimidias totius Imperii Romanise. \ ---

AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

SInon minus dies tilos, quibus confervamur , quàm quibus nafcimur , jucundos , &illuf?res

computare debeamus , умгл falutis certa latitia eft , nafcendi non certa conditio , quoniam

qui fine fenfu nafcimur, cum voluptate fervamur; Sique inter mortales ullum laudis lo

cum teneat beneficii gratitudo , illas honorificentias intactas fervare , quas nobis jugi fol-

licitudine paravit antiquitas, nïhilo minores, quàm novas , edere cenfeamus, in quo & no-

fira jublimatur auÛoritas , pofterorum providetur utilttas , & accepti muneris grata memoria com-

mendatur. Quocirca recenfentes in animo , quantis pracefforum noftrorum laboribus , & exquifitis

•vigiliis Corpus, & thefaurum inextimabile glorioft noftri figniferi Saafti Marci de tranfmarïnis

partibus fit quafitum ; quantaque devotione dedicatam ab eis in ipfius honorem Bafilicam fibi Ca-

fellam propriam deligcntes , & juris Patronatus minifterium exercentes , in ea ftatum ipfius nedum

conferaare , fed augere femper in melius ftuduerunt : non immerité libenter occurrimus , ne quavis

infolentta, vel errore, ejus,immo noftris vertus, in hac parte juribus derogetur.

Sane cum ficut certo didicimus , quandoque contigerit , & contingat , quod nonnulli ex Capella-

nis noftris Ecclefia fupraditta , velut negligentia filii , nefcicntes Je ipfos, Canónicos SanCli Marci

fe nommant , ф" faciunt nominan ; quod quippe apud ret nefcios poffet de facili nobis , feu fuccef-

foribus noftris , (jr confcquenter Capella noftra pradifta prajudicium generare : in evidentiam veri-

tatis aliqua fubinferre decrcvimus , per qua contingentes , ty qui contingere poffent , impofterum ex-

flirpentur errores , & vetuftati bene gefta rei , nobis quoque confequenter honor diutius habeatur ,

Confiât enim , Corpore venerabili memorato de tranfmarinis partibus delato Venctïas , inclyta recor

dations jfuflinianum Pradeceßorem noftrum , in fundo Ducali juxta Palatium Ecclefiam ordinate

pradiftam , in quo per Succeftorem ejus Joannem , & fratrum diligentia , multa funt conftrufla ,

& eodem Corpore reverentiùs ibi collocato , nonnulli funt cum fingulis portionibus difpofiti Capella-

ni . Et fubfequenter per Petrum Urftolo , qui Ecclefiam ipfam in occafu Petri Candiano Ducis De-

cejforis fui exuftam incendio renovavit. Quam Dominicus Contareno poftea in forma, qua nunc cer-

nttur, reftauravit. Procurator eidem Ecclefia , & Fabrica cum annuis reditibus extitit conftitutus,

quadam oblattonum particula ipfi Fabrica deputata . Ecclefiam SanCli Georgii tunc Capella perti-

nentem pradifla Tribunus Memmo Joanni Mauroceno Monacho propria aucloritate concejfit , quay

nunc trans Canale majus honorabilis confpicitur Abbatia . Similique modo Vitalis Michael Eccle

fiam SanCii Cypriani tunc pofitam in litoribus Mathemauci eidem Capella fpeElantem Abbau San-

íli ßenediili de Pado Fetulo divina quidem liberalitate donavit . Quid plura ? Primicerius, & Ca-

fellani prafentati Duci inveftiunturper eum ,& recognitionem pecuniariam fibi tradunt . QuiCa-

pellani ad requifitionem Ducis, cum eo, vel filiis , in expeditiones bellicas & exercitus ire tenentur.

Et infuperfi qnis eorum ab aliquo fociorum fentiat fe gravatum , patrocinium Ducis implorât; &

volentes refidentiam apud Ecclefiam facere , de Ducis mandato domum pro fua habitatione reci-

piunt . Qiti Dux conftituendi Manfionarios ad celebrandum in eadem Ecclefia Divinum Officium t

liberam habuit , & habet facultatem . Cuftodes ctiam deputandi in ea à Duce per traditionem cla-

vium confirmatur; & vafa Ecclefiaftica cuntta , & alia paramenta recognofcunt ab eo; à" cum

finitur ipforum Officium, claves Duci refignare tenentur. ..--

Patet etiam, quod Duces quamplurimi fepulturas apud ipfam Ecclefiam motu proprio elegerunt.

E quibus omnibus apertiùs demonflratur , ipfam Ecclefiam fuiffe , & effeCapellam noflram,*? Pra-

cefforum noftrorum , & eos , qui penes Primicerium ibi funt,fuerunt, futurique funt , diet debuiffie,

<*T debere noftros proprios Сapellanos . Quare attendentes , quod error, eut non refiftitur , approba-

tur, quodque malum quodlibet nafcens facile tollitur , inveteratum fit plerumque robuftius : hoc fa-

luberrimo ftatuimus edifto :

Quod de cetero nullus in eadem noftra Ecclefia , & Capella , fe nominare , feribere , aut appel

late Canonicum, vel Prabendatum audeat ullo modo , fed Capellanum folummodo , prout rei Veri

tas manifeftat. Si quis autem in contrarium iverit , privamus eumdem, poena nihilomtnus juris no-

firo arbitrio juxta delinquentis mentem Ф» propofitum refervatd .

Data in noftro Ducali Palatio Milkfimo Trecentefimo Quinquagefimo Tertio Indiftione fextn

dit jexta ¿funii .

-

л

1

7от. XII. . В EPI-

EPISTOLA

Domini Benintendi de Ravagnanis Canceliarii Venetiarum in commen-

dationem Chronicarum per Illuitriffimum Dominum Andream

Dandalum Inclytum Venetiarum Ducem editarum .

Magnifias ¿r circumfpetTts Dominis fuis Confiliariis Civitatis Venetiarum , nee non Uni-

verfitati Civitatis ejufdemB.R. vefier Cancellarius, licet indignus , cum recommendatione

fe ipfum . Frequenter feifeitatus fum , Viri Clarißimi , unde tanta Scriptorum provenit

inopia* ut eorum , qui hujus Reipublica aucJores , & gubematores fuere ufque ad hac tempora ,

jaceat fepulta memoria , indigne ferens , ut eos , quorum beneficio vivimus , à nobis excidiffe tam

facile paß fimus . Quid enim labores moderni ? quid inclyti Ducis vefiri folertes vigilia! quid ejus

circa Rempublicam diligentia fludiofa ? quid denique ceterarum dotium ejus pretiofißimus chorus ,

quas cum potius divinas , quam humanas exiflimem , non facile numerare , fed difficiliàs feribere

poffem , fibi fperare queunt , fi fama veterum extinSla cematur , qua femper in nobis debuit viguif-

jfeí Vita enim mortuorum in vivorum memoria fita efl , cum brevis л natura vita nobis data fit , •

At memoria bene reddita vita fempiterna ; qua fi non effet longior , quàm hac vita , nullus effet

tam amens , qui maximis laboribus , dr periculis ad fummam laudem , gloriamque contenderet . Ai

id namque vos excitare debuerat , & fi non alia , faltem poßerorum veflrortim utilitas , ut bene ge-

fias res , velut in anigmate pofitas contemplantes , fe tanta fucceßionis heredes , fr necefjitatem fibi

indiSíam probitatis agnofeerent . Optimè enim à parentibus hereditas relinquitur filiis omni patri

monio praflantior gloria virtutis , & rerum geflarum , quibus effe dedecori nefas efl , ¿r vitiofißimum

judicandum . Sed ineffabile munus fortuna vobís , utinam non ingratis, oblatum efl, Ducem haben-

tibus memorem vefiri, oblitumque fui , qui femper animo excubat, ut отпет à vobis repellat infei-

tiam, ¿p nominis vefiri laudes, nunc recentis claritate virtutis , nunc veterum elucidatione geßorum

propagare laboret . Cujus virtus nihil habens protinus inacceffum , domeflica fimul , & peregrina

parans , ab origine Urbis hujus magna lucubratione defcripfit quacumque forts bella , domi fedi-

tiones gefferint ; quique mores fuerint , (jr qua vita , per quos viros , quibufque artibus Civitatis

imperium auílum fit . Res quippe vetuflate nimia difficiles & obj'curas , eo quad perrara iis tempo-

ribus litera fuere , una tantum fidelis euflos rerum memoria nunc fervat. Nee tarnen opus tantum

adorfus curam Reipublica intermifit . Quin immo divina quadam Providentia fie feliciter guberna-

vit , ut quod antea inauditum , nunc publice notum fit , nobili , Ф" plebejo pariter gratus exiflat .

In hoc viro tanta vis fulget animi , ingeniique, ut quoeumque loco natus foret, etiam exili , for^

tunam earn fibi facturus videatur . Nulla ei ars deefl , privata , aut publica rei gerenda . Ai

fummos honores alios Juris feientia , alios Eloquentia, alios gloria bellorum pervexit . Huic verfa-

file vngenium fie pariter ad omnia fuit , ut natum ad id unum diceres , quodeumque agent . Bellis

àn'àiclifiîmus , multifque fui temporis infignibus clarus pugnis . In Pace, fi Jus publicum, aut pri

vatum confuteres , peritifiimus ; fi caufa oranda effet , mira , & incredibili facundia eloquentiffi-

rnus . Ita ut ifia ejus lingua ne dum vivo eo vigere credetur , fed potiùs aternum habitara fit me

moria monumentum . Cujus corpus nullo labore fatigari , aut animus vinci potefl . Cibi potiomfque

modus plufquam finitus . Vigiliarum , fomnique , nee die , nee nolle difcriminata tempora . In fe

farcus -, in alios liberalis . Id quod publicis rebus gerendis fuperefl , quicti dandum . Et neque in

molli flrato, neque filentto male fungi. Et ut ipfius innumerabilid dona breviori claudam compen-

âiè\ haud dubio illa átate, qua Virtutum feracior fuit , tantis dotatus virtutibus locum inter Di

vos clarifsimum tenuiffet . Hunc ergo Virum vobis cœlefli numine praflitum , quafo , fumma de-

votione , & debita gratitudine colite , & fupplices pro ejus falitte Divinam mifericordiam implora-

te, ut ipfo vobis fuperfiite, qua fibi cura una eft, vos , Remque publicam vefiram decoret, & augeat

felicibus incremtntis . Ipfe ut inter cetera , fie in fervandis , & ampliandis juribus , & honortbus

Patria curiofus , crebro perquirens , unde Inveflitura ilia , quam à Duce percipiunt Ducatus Vene

tiarum Pralati, fumfiffet exordium, compertum habuit antiquifsimis monumentis , Duces Venetia

rum olim ex longava confuetndine , ne dum hujus Inveflitura ,fed Eleflionis etiam, & Confirma

tions Pralatorum , à quibus infuper de fidelitate , ut à ceteris Laicis , confueverunt juramentum

exigere ufque ad tempora Petri Polani Ducis, prarogativam plurimam habuiffe . Quo tempore Pa-

triarcha Gradenfis Henricus nomine de flirpe Dandaloa , utique acrioris confeientia vir , dum in

БкШопе cujufdam Abbatiffa Santli Zacharia Dux uti vellet folita poteflate , fe quibus potuit

monumentis oppofuit, aflruens fe vendicare velle Ecclefia libertatem. Sicque, ut fieri folet , ex par

va fcintilla flamma maxima fuecrefcente , altero pro vetufla ejus honorificentia, altero pro liberta-

te , ut dicebat, Ecclefia contendente , graves hine inde difcordia funt exorta . Adeout tntmnefcen-

tibus animis , ф* Patriarcha ad Romanam Curiam pluries perfonaliter laborante , fpirituales pro

cerus, & interdiga quamplurima contra Ducem fr Venetos emanarint ; & e contra pcenis tempora-

Jibus per eumdem Ducem & Venetos ufque ad exilium , & ruinam domorum , & publicationem bo

norum ipfius Patriarcha , & fratrum , fequaciumque fuorum perventum fit . Caspit autem ipfum

dijffidium tempore Innocentii Papa II. duravitque fucce/fivè temporibus Casleflint , Lucii & Eugenii

fuccefforum fuorum . A quibus Epifcopales Litera plurima , Ф" quatuor Cardinales Legati diverfis

temporibus ad partes Venetiarum pro fedanda ipfa , coacordandaque difcordia , miffi funt . Interim

Dux ipfe ab hac luce fubtrahitur , cui fucceffit Dominicus Maurocenus , qui dum ad tuendam con-

fuetudinem Patria modefia animofitate vellet infurgere , tamdem illo volente , qui languidorum

mentes fanat, & corpora, & ad cujus nutum flat fpiritus procellarum , de conniventia, immo quo-

dam confenfu Romana Ecclefia, idem Dux , ф" Patriarcha in refcriptum ex utraque parte fervan-

4um_ deinceps cqnçoriiter & unanimiter confenferunt , cujus refcripti tenorem cum ab ipfius inclyti-iVi '- . . .• . Ducis

II

Ducts ivcomparabili bonitate , fie ut & pleraque alia didici , ne vos & pofleros lateat , quos videtur

eommunitcr tangere , decrcvi in vefiram & publicam notitiam deducendum , ut ex ipfius vefiri Du«

eis laboribus in poftertim aliquant odoris fragrantiam fentientes, quam ubérrimos fruólus ex eo per-

ctperitis haâicnus , fitifque Deo propino inpofierum percepturi , ipfi mtmoriter judicare poffitis .

Datum Nonas Decembris MCCCLIL

Forma Refcripti talis eft .

F.4£îà confirmatione Eletlionis Patriarcba , & enunciatione Duct , tenia die ante quam veniat '

ElcSius pro fufeipienda Inveflitura , Santli Mará mittatur Primicerio , vel Capellanis , de

adventu Eleßi ; deinde veniat Eleftus ante altare Saníli Mará ad fufeipiendam Inveftitu-

ram . Tune dicat Capellanus r five Primicerius fine dilatione , ф* ехаШопе : Per Deum , & San-

ftum Marcum recognofce hunc Epifcopatum . Deinde vadat ad Ecclefiam EleÜi , ¿r ad Domum

ejufdem Ecclefia , cum eo éf fimiliter dicat . Et fie Eleftus Domum Ecclefia , & Epifcopatum in-

tromittat . Et fi per Capellanum , vel Primicerium fteterit , nifi fraude fiat Patriarcha , aut Ele

ßi , vadat Elculus , & intromittat Domum Ecclefia , ф* Epifcopatum , in омо Eleíius efl . Pofiea

confecretur , ér po/2 confecrationem veniat ad Ducem , dr fufeipiat ab eo iniieflituram . Нас accep

ta à Duce , г;лайГ cum eo Capellanus Ducis ad Epifcopatum , & mittat eum in Regalium poffef-

fionem , qua ad Ducem pertinent . Hoe totum fiat fine pretio • Infra XV. dies pofi confecrationem

fuam hoc fiat . Tertia die , ante quam veniat , denuncia hoc Duct per Parochianos fuos . Similiter

hoc totum , quod fuperiùs dißum efl , fercetur in eleftione Patriarchs , Epifcopi , Abbatis , ¿r Ab-

battffa , reliquis, qua ad Patriarcham , vel Epifcapos pertinent , in fuo fiatu manentibus . Cetera

vero , qua ad Ducem , & Commune pertinent , permaneant in priori fiatu .

Epitaphium D. Andres Danduli Ducis.

»

, Quern veneranda cohors Virtutum tempore nullo

Deferuit , gelidi brevis hac tenet aula fepulchri .

Membra valentis erant , probitds , «м dogmata , fenfus y

Ingenium penetrans , modus atque profaminis alti ,

Nobilitatis ¿pus , morum , feriefque vetufla,

Qui dedit affiduos Patria memorandus honores.

Et quia clara fonant Populis fua gefia per Orbem9 -

Р/йгл y?»tf calamus mérito recitando notare .

Dandula quem foboles peperit generofa , Ducatum r

Andream omnímoda Venetum ratione merentem . '

Septima dumque dies Septembres mille trecentis

; . ' Quatuor at decies jam quinque dedijfet, obivit »

r . -»

\

1 r *- - r- r - » -

# » - - -

Tow. JPttj В « Lb

LIBER Q_U ARTUS.

Incipit à Pontificatu San£ti Marci Evangeliibe in Aquileja Anno

Domini XLVIII.

LIBER Q.Ü I N T U S.

Incipit à Nov« Provincias Venetian conftru&ione Tub Pontificatu Augtt-

ftini Aquilejeniis Epifcopi Anno Domini CDVI I.

LIBER SEXTUS.

Incipit à translatione hujus Sedis Metropolitana de Aquilegia in Gra

do Anno Domini DLXXL

LIBER SEPTIMUS.

Incipit ab Intronizatione Ducnm Venetias in Heraclia Anno Domini

DCXCVII. primo, deinde in Mathemauco Anno Domini DCCXLII.

LIBER OCTAVUS.

Incipit à nova fituatione Ducalis Throni ex Mathemauco in Rivoalto

Anno Domini DGCCIX.

LIBERNONUS.

Incipit ab acquiiîtione novi Dncatus Dalmatian fub Petro Urfiolo fe

cundo Duce Anno Domini DCCCCI.

LIBER DECIMUS.

Incipit à primo Ducc per Ele&ionem creato Anno Domini MG

LXXII.

AN.

*i

ANDREWD ANDULI

CHRONICO N> ;

INCIPIT LIBER QUARTUS CONTINENS

CAPITULA XIV. --.,.

CAPITULUM PRIMUM..

Dt Pentificatu Sanffi Marri Evangeliza

haben* fartes У.

Arcus Evange-

lifta in Aquile

gia primo Ca-

tholicam Ec-

clefiam funda-

vit Anno Chri-

fti Jefu Domini

nollri XLVIII.

Hic ex genere

Levi Sacerdos,

Evagelifta Dei

eleaus,8e Pe

tri Apoftoli in

baptifmate Alius , atque in divino fermone di-

fcipulus , predicante Petro Romas , ut quotidic

eudientibus nulla fatietas fieret , rogatus eft à

fratribus , ut ea , quas ille verbo prsedicaret ,

ad perpetuam eorum commonitionem fcripturas

commendaret . Petrus vero ut per Spiritum

Sanctum fe fpoliatum comperit , turto dele&a- 1

tus , factum confirmavit , legendamq; Ecclefiis }

fcripturam tradidit.

Part Prima.

MArcus itaque, affumpto Evangelio, quod

ipfe confecerat , juflu Petri Aquilegiam

vênit » & in quem primum egreflus eft locum ,

Murfiana vocatur , ubi Ecclefia fui nominispoftea

I

conftrucla eft ; & innumeros fua predicarione,&

doctrina, fubfequentibus fignis, ad Chrifti Fidem

convertît. Nam (*) juvenem quemdam Athaul-

fum filium Ulfi lepras morbo percuflum in fub-

urbanis Aquilegia? fanitati reftituit , & fuppli-

cantibus Neophytis Evangelium fuum trau-

fcripfit , & obfervandum dedit , quod uique in

hodiernum diem in eadem Eccleùa devotiffimè

veneratur.

Parr II.

В

СUm igîtur Beatus Marcus hos cerneret in-

Fide roboratos,& juflu Petri Romam redire

diípofuiflet , Hermacoram Civem Aquilejeniem,

quem ad regendum Populum acquintum aptio-

rem cognoverat , in navicula fecum afiumpfit ,-

& directo navigans inPaludes, ubi nunc Rival

tina Civitas conftru&a dignofcitur , tamdem

pervênit , cut tunc Rjvoaltus nomen erat ; 8c

urgente vento naviculam ad Tumbam ligavit ;

apparuitque ei in extafí pofito Ángelus Dei di-

cens : Pax tibi , Maree . Htc requiefcet corpus

tuum . Cui cùm Ce paflurum illico naufragium

hasfttaret, fubintulit Angelus: Ne timeas Evan-

gelifla Dei, quia adhuc tibi grandis via reflat,

multaque te pro Chrifii nomine oportet pati »

l Poß vero pajjionem tuam circumvicinarum Re-

gionum devoti & fidèles Populi , Infidelium ere-

bras perfecutiones declinare volentes , hie miri-

ficam Urbem fabricabunt , & corpus tuum dini-

que habere merebuntur : quod fwnma veneration

ne cotent : tuifque mentis & precibus plurima

beneficia confecuturi funt . Tunc Beatus Мarсц»

. ' ex-

( * ) Défunt bao in Codtte Ambroßam ,

iS ANDREW i6D A N D U L I

expergefacbs gradas Deo egit, dicens: Domi

ne , fiat voluntas tua .

Pars III.

POftea Beatus Marcus profpero curfuRomam

accedens , Petro Apoftolo , quas genera t,

cnarravit ; & ut Hermacoram , quem multis

jamdiu experimentisapprobaverat, Aquilegicnfi

Populo in Epifcopum dignarerur concedere fup-

flicàvit . Petrus verb confortatus in Domino ,

lermacoram Epifcopum confirmavit , atque ei

Paftoralem baculum tradidit, qui ufqueadpras-

fentia tempora in prasdicta Ecclefia incorruptus

perfeverat .

Pars IV.

HOc tempore inter Tricham , & Tirafiam

in JEgzo Pelago ínfulas de profundo ín

fula emicuit XXX. ftadiorum fpatio externa .

*

- Pars V.

7 i

RExit quoque Beatus Marcus annis ferè . . .

cum dimidio Aquilegienfem Ecclefiam .

С AP1TULUM SECUNDUMS

De Pontificatu Sanfti Hermacora haScns

*a- .. partes XIX., .

H-Empcoras Epifcopus Aquilegienfis ordi-

natus eft Anno Domini noftri Jefu Chrifti

quinquagefimo . Hic natione Gçrmanus, ex diu-

tino incolatu Civis Aquilegias , & poftea Beati

Marci difcipubas eftectus eft , 8c ab eo Epifco

pus electus, & à Beato Petro confirmarus, cum

baculo Paftorali Aquilegiam vênit , & fua pras-

dicatione , & miraculorum corufcatione cunelos

ad fe trahebat Italias Populos . Et in Ecclefia

fua Presbyteros ordinavit , atque Levitas ; &

Fortunatum Archidiaconum fecit ; Syrum verö

virum Catholicum Epifcopum confecravit , &

eum cum Juventio fuo Collega Ticinum , five

Papiam,Urbem Ligurias delegavit. Presbyteros,

atque Levitas Trigeftum , & ad alia firailiter

loca mifit . . . -*.

Pars Prima .

SFcundo Anno Claudius Judasos iropulfore

- Chrifto affiduè tumultuantes Roma expulit.

Qui iterum contra Chriftum tumultuantes Ju

dasos coerceri , & comprimi juflerat . An autem

Chriftianos fimul vehit oognatas Religionis ho

mines voluerit expelli, nequaquam decernitur,

tit dicit Orofius . Sequenti anno tanta fames Ro

mas fuit, ut de medió foro. Imperator à Populo

confiais & fragminibus pañis turpiffimè pulíus

fit; ftabilKoque Imperio fuo, omnium dictoruro

atque factoruro veniam fanxit , 8c civilis admo-

dum exftitit , nimiofque honores recufavit » In

cognofcendo , ac decernendo mira varietate

animi fuit; modo circumfpectus , & fagax , in-

terdum inconfultus & prasceps, ac nonnumquam

amenti fimilis .

Pars II.

IN deferiptione facta fub Claudio inventa

funr hominum centena гтШaвцл. Quafdam

etiam ínfulas ultra Britanniam Claudius Roma-

»o fubjecit Imperio , quas Orcades dicuntur ,

В

D

E

quas Casfar omiferat . Cùm vero deficeret , li-

bertorum conjugis imperas fubjectus , Britanni-

cum filium fuum perfuafionibus Agrippinas uxo-

ris fuas exortem Romani faciens Imperii , Ne-

ronem Octavias filias fuas maritum defignavit Im-

peratorem . Periit autem veneno .

Pars III.

NEro VI. Romanorum Auguftus accepit

Imperium , quod decem 8c quatuor an-

nos tenuit . Hic quinquennio valde moleftus

fuit , liberales Artes ferè omnes puer attigit ;

averfus à Philofophia , & ad Poé'ticam pronus

carmina hbenter , & fine labore compofuit .

Orfus Imperium , graviora vectigalia abolevit ,

aut minuit . Senatorum nobiliffimo cuique , fed

re familiari deftituto , annua falaria conftituit .

Sed has viri virtutes fubiequenti tempore in

genua vitia coasquarunt, imô venus exceflerunt.

Ыят de malis moribus, & acribus ejus legitur,

quöd Populo , aut moenibus non ^pepercit .

Quafiveterum asdificiorum deformitare offenfus,

8c anguftiis, flexurifque vicorum , in XII. par-

tibus incendit Urbem , arfitque Roma fex die-

bus & feptem noctibus . Incendium autem de

Turri profpedtans , lastufque flammas pulchritu-

dine in fcœnico habitu cantilenas de Trojano

incendio decantavit ; nullique conceffit reliquias

luas tollere, m folus cuncb prasdarct. Stupra-

las matrem , &c fororem denique occidit . Vi

rum duxit uxorem , 8c quafi uxor acceptus eft.

In Senecam Prasceptorem fuum aliquaçdo ver-

berum in pueritia illatorum reminilcens infre-

muit , & in vindictam exarfit ; fed tamen Pras-

ceptori detulit , ut eligeret genus mortis , qui

elegit in balneo venas prascidi, biennio ante Ne-

ronis obitùm ,

J

?-, Pars IV.

Acobus Frater Domini Epifcopus Jerofolymo-

rum , poftquam Paulus ad Casfarem miflus

eft, in die Fefto Pafchas a Pharifasis, 8cScri-

bis prascipitatus , & lapidatus eft , pofteaque

pertica fullonis percuflus obiit .

Pars V.

VItalis Miles cùm intraflet Ravennam , & Ur-

fianum propter multa tormenta côfortaflet,

Chriftianum etiam fe profitens , juflu Paulini fti-

pinus fepelitur, & lapidibus, ac terra obruitur,

Valeria autem ejus uxor cum rediret MedioU-

num , graviter verberata port triduum exfpi-

ravit

Pars Vt - - .'

MArcus Evangelifta , aflumpto Evangelio,

quod ipfe fecerat, perrexit ^Egyptum, 8e

primus Alexandrias Chriftum annuncians, confti

tuit Ecclefiam tantas doctrinas , & vitas conti-

nentia , ut omnes fectatores Chrifti ad exem-

plum fui cogeret . Tamdem Pontifices Idolorum

propter miracula , quas faciebat , livore repleti ,

collo ejus in die Pafchas Miflam celebrantis fu-

nem imponunt , clamantes : Trahamus bubalum

ad loca buculi ; qui cixm traheretur gratias

agens , octavo Neronis Anno emifit fpiritum s

Huic fucceffit Anianus . Corpus autem ejus fub

Juftiniano Duce V^netias deductum eft.

Pats

17 С H R О N I С О N.

А

i»

Pars VIL

THoraas Apoftolus fuit fimilis Salvatori , &

poftea quam pnedicavit Parthis , Perfis ,

& Medís , Hircanis , & Batrianis , Orientalem

intrans plagam , lan^ei» traosfixus occubuit .

Pars FilL

ANdreas Apoftolus in Nicsea , Nicomediá ,

& Theflalonica multos ad Ghriftianam

Fidem convertit ; pofteaque cüm totam Acha-

jam repleviflet Ecclefiis, & populos multos Ca-

tholicos effeciflct , in Civitate Patras /Egeas

Proconfule Crucis patibulo vitam finivit.

Pars IX. .

MAtthasuSvApoftolus poft fcriptum Evange

lium, multis gentibus per eum ad Fidem

Chrifti converfis, cíira Ytartus Rex in Ethiopia

in Civitate- nomine Vederbet Ephigeniam. de-

func"H.Regis filiam virginem Deo confecratam

in conjugem peteret , & Apoftolus hoc non li-

terc coniianter prasdicaret , juflb ejus à fpicula-

tore ad Altare orans gladio percuflus interiit .

Pars X.

Simon Apoftolus poftquam in JEgypto , &

Judas in Mefopotamia & Ponto prasdicaf-

fent, ambo in Perfidam proficifcontes Ecclefiam

Dei fuá Doctrina auxerunt , & tamdem in Ur

be diéla Suamayr à Pontiiicibus, & Sacerdoti-

bus voltntibus eos Idola Sous , & Lunas adora

re, quas fuis precibus í'unt difperfa, perimuntur .» - - *

Pars XL

BArtholomaeus Apoftolus poft prasdicationem

in Licaonia , & India , ad ultimum in Al-

bano Armenias Majoris juifu Aftiagis Regis fu-

ftibus ca=fus, 6c vivus excorticatus , poftea de

collate eft .

Pars XIL

PHilippus Apoftolus poft prasdicationem ,

quam viginti annis in Syria fecerat in Je-

rороЦ Urbe Afias Presbyteros ordinavit, & Has-

rcfim Ebionitarum extinxit. Poftea ab.Infideli-

bus Cruci amgitur , ficque migravit ad Chri-

ftum , & juxta eum duas filias ejus, (*) fari&if-

fimse virgines , fepultas funt .

Pars XIII.

LUcas natione Antiochenus arte Medicus ,

Paulum fequutus ufque ad confirmaiio-

nem ejus , fervivit Domino fine crimine , &

Spiritu San&o inftigante , in Achaia Evange

lium fcripfit ; nam neque umquam Uxorem ha-

b ns , neque filios , 74. annorum obiit in Bithy-

nia plcnus Spiritu San&o _

Pars XIV.

DEnique Nero decimo tertio Imperii fui

Anno primus Imperatorum contra Chrifti

Ecclefiam legaur infurrexiffe , 8c inter XII. fa-

mofas perfecutiönes Ecclefia? ifte pnmam iri-

choavit , 8c Vefpafianus eam confummavit .

( * j Cod. Ami. iaterfeâis eriam cum eo ejus dua-

В

Pars XV.

D

PEtrus Apoftolus poftquam Annis XXV. in

Roma Cathedram tenuiflet , Sc plurimos

difcipulos fuos in fide proveetos ad diverfas

Provincias delegafiet , ac Simonem Magum

confutafïet , juffione- Prasfe&i Agrippas affixus

Cruci tradidit fpiritum .

Pars XVI.

PAulus Apoftolus eodem Anno , & die , ut

dicit Hieronymus , juíTu Neronis decolla-

tus eft.

Pars XVII.

Linus natione Tufcus fedit annis XL menfi-

bus HI. , diebus XIII. quamvis Aymo di-

cat; quod Linus& Cletus non federunt ut Pon

tifices , fed ut Summi Pontificis adjutores . Hic

gefta & çertamina Beati Petri cum Simone Ma

go fcripfit, 8c ex precepto Beati Petri con'.ti-

tuit , ut mulier velato capite intret Ecclefiam .

Pars XVIII.

Eufemia, 8c Dorothea neptes, ac Tecla, Se

Herofina filias Valentiniani Viri Catholici ,

Se Nobilis Civitatis Aquilegias , ab Hermacora

Epifcopo baptizatas, pro Chrifti nomine variie

tormentis afflicbe, juffione Scvafti Prasfidis à Va-

lentiniano decollantur. Quarum corpora San-

¿tus Epifcopus in Archis marmoreis in Domo

Valentiniani reverenter recondidit , eamque in

honorem San&as Marias Ecclefiam confècravit .

Et his diebus tria millia inter viros & mulieres

ad Fidem convertit : Praslibatas autem Virgines

fub Paulo Patriarcha in Grado translatas iunt .

Pars XIX.

... /

HErmacoras itaque Epifcopus cùm fua do

ctrina Sc exemplis innumeros Populos

convertùTet , julfu Sevalti Praeiîdis gravibus tor

mentis affli&us , in carcere includitur . Tunc

Pontianus Cuftos videns in carcere lucidum lu

men , 8c Gregorius Vir Clariffimus , cujus na-

tum , qui à Dasmone vexabatur , hic Epifcopus

liberavit, effecH funt Catholici . Et Alexandria

Nobilis Foeminâ ab Epifcopo lumini reitituita ,

à Fortunato Archidiacono fimiliter baptizata

eft , & ille propterea in carcere cum Epifcopo

pofitus eft , quos Prasfes in carcere decollari fe

cit , quorum Corpora Pontianus recolligens, ex

tra Urbis muros in agello Alexandrias ièpelivit;

tran lataque funt in Grado , fub Primogenio

Patriarch 1. Tenuit quoque hic Epifcopatus Se-

dem annis XX.

CAPITULUM TERTIUM.

De prima vacatione Pontificatus Aquilejenfis

habens partes XXXVI.

AQuilegienfis Ecclefia deftituta Pontifice va

care coepit Anno Domini noftri Jefu Chri

fti LXX. Quia plebs Catholica perfecutionis

fluctibus agitata convenire nequibat; fed fingu-

lariter in private hofpitiisfacrificia Deo exhi-

bebant . Tunc à Nerone Reipublicas multa mala

i rro

bus aliabas.

1920AND RE JE D A N D U L I

aliquas Provincias defecerunt , &irrogante ,

Galba in Hifpania Imperator creatus eft . Nero

autem à Senatu hoftis judicatus quarto ab Urbe

milliari gladio fe interfecit .

Pars Prima .

GAlba poft obitum Neronis Romam vênit ,

& imperavit menfes VI. Hic avaritias, 6c

fegnitisB deditusPifonem Nobilem & induftrium

Adoleicentem fibi in filium adoptavit ; led hos

ambos Otho Romas in medio Foro interfecit .

Pars IL

OTho igitur accepit Imperium , 8c impera

vit menfibas tribus, contra quem veniens

Vuellius, Lucio Vitellro ter Conlule natus, qui

inGermaniam a Galba mifl'us fuerat dimicavit;

fed cùm animadvcrtüTet Otho l'uos vmciinprce-

lio , fe iplum interfecit .

Pars III.

VItellius autem Romam vi&or intravit, &

imperavit nu-nfibus VIII. Hic Pilato fub-

itituit fratris fui filium , & volens placere Ju-

dsis, avocavit Caipham à Sacerdotio, & fub-

ftituit filium Annas jam dtfuncSti , ÔC reddidit ei

íblam íolemntm antiquam , quam debebaut

habere Sacerdotes in poteftate íua , ut ea ute-

renrur in lolemnitatibus, quam Pilatus accepe-

rat , nec concedebat eam nifi accepta pecunia .

Pars IV.

PRofdocimm natione Grascus , 8c Petri Apo-

ftoli dilcipulus , & ab eo primus Epiico-

pus Urbis Patavii conftitutus , ejus juífu Civita-

tem intravit, 6c fua doctrina & miraculbCLX.

baptizavit , & Vitalianum Regem , quem â

morbo fanaverat , cum familia , 6c fubditis ejus

Chriftianos fecit , 6c Ecclefiam , quam Rex in

honorem Agiofophias conftrui fecerat, deftru-

¿bs Templis Idolorum, confecravit. Rex autcm

poitquam Ficiem fuicepit, ex Parpedigna con-

juge.iua genuit filiam, quem San&us Epifcopus

ia ßaptifmo Juftinam vocavit.

Pars V.- -

INrerea Vefpafianus debellabat Judasam , &

convaluit in exercitu rumor civilium bello-

rum, 6c" de Galbas , 6c Ottonis nece, 6c de Vi-

tellii Imperio. Tunc Veípafianus, licet invitus,

venie s circa Romain; Ducem exercitus Vuel-

lii conflixit . De cellnla autem quadam Palatio

proxima , ubi fe incluíerat , extrahitur Vitel-

Uus, inj-¿toque cervicibus laqueo, ligatis p^ft

tergum manibus, 6c difcilTa vefte, femivivus in

Forum trahiiur. Tamdem minutilTtmis ictibus

excarnificatus eft, 6c inde unco in T:berim tra-

élus.

Pars VI.

VEfpafianus igirur, illa turbida Tyrannorum

turba difcuíTa , Imperium adeptus, impe

ravit an. .os IX. meníes XI. dies XXII. Hjç

multis Oppidis Judasorum captis , Romam vê

nit , 6c n liquit Titum filium íuum ad procura

tionem obfidionis Hierulalem , ût & Romanis

В

D

( » ) Cod. Amir. XX.

non declTet, nec Judsis, quem filius rергагГеп-

taret . Cujus anno primo Jüdau bellis aíp.ris ,

8c feditiombus domefticis lacerantur . Civitas

autem Hierufalem laborabat incendio , ruina',

fame . Innumeri jugulabantur , fanguis univerià

replebat, eamque Titus obtinuit . СаИa autem

funt per omne tempus obfidionis undecies cen

tena millia; adducti funt captivi ad nonaginta

feptem millia . Feffi denique multa casde Ro

mani quasrebant, quibus captiva mancipia ven-

derent : Sed quia multi erant venales , pauci

emptores , non defuere qui triginta mancipia

uno mercarentur numifmate .

Pars VIL

APollinaris difcipulus Petri à Roma Raven-

nam milTus eft, ubi pnedtcatione, 6c mi-

racuKs pollens, Tribunum Civitatis , cujus uxo-

rem fanaverat , cum magna ejus familia bapti

zavit , & Ducis filiam jam defun&am fufeita-

vit; & Patrem cum familia Chriftianum fecit.

Denique à Meffalino Prasfe&o diverfis afflictus

tormentis, 8c tanto Judici prasfentatus , à Paga-

nis inièquentibus in Vicum leprofum , ufque

ad mortem casfus eft . .

Pars VIII.

VEfpafianus verö Anno vitas fuá; LXXVII.

feriis joca quibus delectabaturadmifcens,

cùm. ventris profluvio fefí'us lurrexiflet, flanttmy

ait , lmperatorem excedere terris decet ; ficque

exinanitus eft .

Pars IX.

Titus Patri fucceífit Anno Domini LXXXII.

Vir omnium genere virtutum mirabilis,

& Imp-rialium morum floribas ornatus ; fuit

enim nullo ante fe munificentia minor; perfe-

verantilfimè enim tenuit , ne quem fine lpe di-A

mittetet. Quia & monentibus domefticis, quöd

plura polliceretur, quam praftar- poíTet, ref-

pondit : op )rtere à fêrmone Principis neminem

recedere triftem . Recordarus ôc fuper coenam ,

quöd nihil cuique prœftitiffet illa die memora-

bile , & dignum laude verbum edidit: Amici

hodie , inquiens , hanc diem perdidi .

Pars X.

CLetus natione Romanus fedit annis XI.

menfe I. diebus XI. Geflavit Epiicopatus

diebus XXV. Hic ex pracepto Beati Petri XXV.

Presbíteros ordinavit . Hic primus invenitur po-

fuilTe in Uteris Salutem, & Apoflolicam benedi-

ilionem . .:-."1

Pars XL

TEnuit quoque Titus Imperium annis duo-

bus , menfibus VIII. diebus XXIII. (*)

& mortuus eft majore hominum damno, quàm

fuo ; decreto autem Senatus inter Divos rela-

tus eft.

Pars XII.

DOmitianus Titi frater ei fucceffit Anno Do-

mini LXXXIV. (**) Hic jusasquiffimè

peroravit , Roma: multa conftruxit asdificia, in

ter

^**) Cod. Ainbr. qui imperavit annus XV.

21 С H R О

Jerque mirificüm Templum vocatum Pantheon .

Primo quidem clemens vifus eft , fed nequa

quam in lenore dementias permanfit ; nam plu-

res Senatores, & aliquot Confiliarios injuftè oc-

cidit ; fecundam quoque poft Neronero perfe-

cutionem in Chriftianos exercuit. Et notandum,

quod a tempore Neronis ufque ad Conftantini

converfionem fuit una continua perfecutio Ec-

clefia* . Dicuntur autem fuiife X. quia tot fue-

runt Imperatores edictum perfecutionis reno

vantes .

Pars XIII.

ANianus Alexandrie Epifcopus port Beatum

Marcum Ibis meritis Ecclefiam Dei mul-

tipliciter auxit, difpofitus mortis fubire tormen-

tum pro Chrifti nomine . Sed ficut Domino pla-

cuit , XXII. Anno lui Epfcopatus de hoc tur

bine emigravit, translatulque Venetias fub Pe-

tro Polano Duce .

Pars XIV.

DOpnius natione Syrus à Beato Petro Epi

fcopus ordinatus , in Dalmatian! vênit ,

6c Ecclefiam à Tito incoeptam in Salonam Ur-

bem Metropolitanam Provincias pi urimum auxit,

& pro Chrifti nomine facrificare renuens , à

Prasfetto Maurilio ( * ) marryrio coronatus eft .

Htec quidem Sedes in Spalato , deftrucH Saio-

ná , cum corpore Pontiiicis translata eft.

Pars XV.

Titus h Beato Paulo Apoftolo Cretenfis Epi

fcopus ordinatus tit , apud quam Eccle

fiam Urbis Corthinas (**) , ubi fuerat dignus

Minuter , fepultus eft , bonum adeptus finem .

Pars XVI.

i

СLemens natione Romanus fedit annis IX.

menfibus II. diebus X. ceifavit Epifcopa-

tus dies XVIII. Hic quos baptizavit, non fine-

bat mendicitati fubjecbs, & VII. Regiones di-

vifit Notariis fidelibus , qui gefta Martyrum

perquirerent , fecitque duas Epillolas , qua; Ca-

tholicse nominantur.

Pars XVII.

TUnc autem Joannes Apoftolus apud Ephe-

íüm comprchenfus à Proconfule , cùm la-

crificare nollet , juflu Domitiani Romam defer-

tur , & in dolium ferventis olei mittitur ; fed

dum îllasfus exiit , ftupefacbs ProconiU eft, 6c

к Domitiano in tanta reverentia habitus eft , ut

occidere eum ampliùs non tentaret ; fed propter

odium Chriftianinominis,quodinfelix de fuper-

b:a mentis conceperat , quia fe Deum credi vo-

lebar , in Infulam Pathmos relegavit , ubi apo-

calypfim fcripfit .

Pars XVIII.

СUrn autem Domitianus annis XV. Impe

rium tenuifier, & in Senatum Populum-

que feviret , & fo'ris male compofitum exerci-

tum holies affidua casde conficerent , à Senatu

damnatu; in Palatio interficitur . Hoc quoque

definitum eft , ut omnes , qui ab eo exilio ex-

( * ) Cod. Amb. Mauritio .

Tom. XII.

NICO

В

D

N. гг

decreto Senatus revocarentur ,trufi fuerant

corpufque ejus humana caruit fepultura

Pars XIX.

NErva Senex Domitiano fucceffic Anno Do

mini XCV1II. Hic à Petronio Pia»fe¿fo

Pretorio , 6c Parthenio Spadone Domitiani in-

terfe&ore Imperator creatus Trajanum adopta-

vit , per quem revera afflidbe Reipubiicas con-

fuluit .

Pars XX.

HUjus tempore Cherinthus , 6c Ebrion

Chriftum negantDeifilium, contra quos

Joannes íúum Evangelium inchoavit : In prin

cipo erat Verbum .

Pars XXI.

. - -?

MOrtuus eft Nerva poft annum primum ,

menfe IV. die VIII. Imperii fui Roma»,

atque inter Divos relatus eft .

Pars XXII.

TRajanús genere Hifpanus apud Agrippi-

nam Gallia» Urbem infignia Imperii iufce-

pit Anno Domini centum, moxque Germaniam

trans Rhenum lübegit ; 6c trans Danubium mul

tas gentes fuperavit , barbaras etiam nationes ,

trans Eufratem 6c Tigrim fitas redegit ipfe in

Provincias . Seleuciam denique , 6c Babyloniam

occupavit , 6c ulque ad Indias fines poft Alexan-

dium a~ceffit.

Pars XXIII.

СLemens Papa à Prasfe¿to in exilium Cher-

fonas miffus , juffu Trajani ligatâ in collo

ejus anchorâ , prascipitatus eft , cujus corpus

exficcatâ aquâ diícipuli obtinuerunt .

Pars XXIV.

ANacletus natione Athenienfis fedit annis

IX. menfibus II. diebus X. Ceifavit Epi-

feopatus diebus XIII. Hic à Beato Petro fuit

Presbyter ordinatus . Inft.tuit , ut VII. Diaco-

ni eflent Romas Cardinales . Item ut Clericus

neque comam nutriat , neque barbam .

Pars XXV.

TOannes Evangelifta , fciens fupervenilîè diem

I fui recelTus convocatis fuis in Ephcib ,

poft longam exhortationem defcendit in de-

folTum fepulturaa locum , orans, & gratias agens,

quöd ad asternas delicias vocaretur ; cùmque

orationcm finiffet , tanta lux fuper eum emicuit,

ut nullus in eum refpicere poifet . Recedente

itaque lumine fofla manna plena apparuit.

Pars XXVI.

EVariftus natione Grascus ex pâtre Judaso fe

dit annis X. menfibus VIII. diebus II. ceiTa-

vit Epifcopatus diebus XVIII. Hic titulos in

Urbe Presbyteris divifit , 6c feptem Diaconis

conftituit , qui cuftodirent Epifcopum prasdican-

tem propter ftilum veritatis.

Pars

\<*») Cod./mb. Corcyr«.

n24ANDREW DANDÜLI

A

Pars XXVII

TRajanus tertiam Chriftianorum perfecutio-

nem excitavit , cui Plinius Veronenfis

Orator , & Hiftoricus naturalis , qui Venetian

Provinciam adminiftrabat , multitudine intèrfe-

clorum commotus , retulit , quod innumera

hominum millia quotidie obtrun:arentur , ш

quibus nihil omnino fceleris deprehenderetur ,

nifi quod antelucanos hymnos Chrifto cuidam

canerent Deo ; adulteria 8c cetera crimina ab

eis penitus arceri , cetera vero eos agerefecun-

dùm communes Leges . Tunc Trajanus ftatuit,

tit Chriftiani non quasrantur ; fi qui tamen inci-

derint , puniantur .

Pars XXVIII.

HOc tempore Grasco more primùra Chriftia-

norum Minifteria. in Orientali Ecclefia

celebrata funt , quas priùs tantùm Hebraicè ce-

kbrabantur .

Pars XXIX.

СUm itaque Trajanus Imperium tenuiffer an-

nis XIX. menfibus VIH. (*) apud Seleu

ciam Urbem Ifaurias profluvio ventris exinam-

tus eft , inter Divofque relatus . Offa verö ejus

in urna aurea collecta in Foro fub Columna

CXL. pedum pofita funt . Nulli enim gravis

fuit , omnibus gratus , adeö ut uíque ad noftra

tempora in Senatu non aliter exclametur : feh-

cior fis Augufto, 8c melior Trajano. Et legitur

quöd Beatus Gregorius compaffione permotus

tantum oravit , quöd ab Inferno liberatus eft .

Paw XXX.

TT? Lius Adrianus confobrini Trajant filius ,

jLllé cùm Romas Prasfecturamfplcndidibs age-

ret , ex Senatore Imperator creatus eft Anno

Domini CXIX. & ultra morem majorum Pater

Patrias in Senatu appellatus eil . Alexandriam

à Romanis fubverlam publicis reftauravit ex-

penfis ; & in privata vita inimicos habuit , quos

fa¿rus Casfar non odivit ; unde Se cuidam ipfo-

rum dixuTe fertur : evafifti .

pjrs XXXI.

ALexander natione Romanus fedit annis VIII.

menfibus V: diebus II. Ceffavit Epifcopa-

tus diebus XXX. Creícente enim Ecclefia ex

gentibus , coepit vexari erroribus , quia Bafih-

des , & Menander Hasrefiarchas hoc tempore

àpparuerunt . Unde Papa conftituit aquam in

fale benedici , in Canone addidit . Qui priùs

quam fatemur ufque ad verba confecrationis ,

& ut aqua vino milceretur , & oblatio fieretin

azyn.o , 8c in parva quantitate . Poftea verö

Nonis Madii martyrio coronatus eft .

Pars XXXII.

INterea Adrianus cùm effet Athenis , juffit ,

Chiiftianos fine objectu 6c probationecrimi-

nis non damnari pr pter Apologeticum -Arifti-

dis, & libellum Quadrati Epifcopi deChriftia-

na Religione eidem oblatum , 6c de his Pro-

con uli ¿ifias Epiftolam fcripfit.

( » ) Cod. Amb. 8c dimidio .

Pars XXXIII.

В

D

E

SIxtus natione Romanus fedit annis X. menfi

bus III. diebus XXI. Hic conftituit in Miffa

cantari Sanßus , 6c ut Corporale de folo Uno

non timito fieret . Poftea III. Nonas Aprilis

martyrio coronatus eft .

Pars XXXIV.

i

ВEarns quoque Profdocimus , Ecclefia fua in

fide firmatâ , ad Caftrum Eftenfe , & dein-

de Vicentiam accedit , & fua doctrina univer-

iiim quafi Populum ad Fidem convertit ; & in

Afilo idem pruficifcens Ecclefiam in honorem

Sandras Marias conftruxit , & in ea miniftrosor-

dinavit ; & in Feltro fimiliter Bafilicam fub

San&i Petri Prasceptoris lui nomine cum Cleri-

cis Deo fervientibus dedicavit . Et in Altino

Urbe mirifica multos Catholicos fecit , & in

Urbe filiara Eufrofini nobilis viri à nativitate

coecam illuminavit , & in fluvio Sileris plures

baptizavit , & in domo Coniitis de Tarvifio

Uxorem ejus longo morbo oppreffàm liberavit,

eamque & famiham cum centum 8c XII. fontis

baptiimate delinivit ; & Ecclefiam fub voca-

bulo Sancti Petri fecit, interea cum Epifcopus

in Ecclefia fua rediret , Vitalianus Rex Pata-

vii mortuus eft .

Pars XXXV.

TElefphorus Papa natione Grsscus ex Ana-

choritis fedit annis XI. qui conftituit ut

VII. hebdomadis ante Pafcha jejunium cdebre-

tur . Hic martyrio coronatus eft IV. Nonas

Januarii .

Pars XXXVI.

ADrianus Auguftus Antoninum in filium

adoptavit , & Generum fibi fecit ; tam-

dem poft XXI. annos, menfe- X. dies XX. Im

perii fui , morbo oppreffus in Campania apud

Bajas mortuus eft , & primo renitente Senatu ,

denique inter Divos relatus eft .

CAPITULUM Q.UARTUM.

De fecunda vacat'ione Pontificatus Aquile-

gienfis habens partes XXXIV.

ECclefias Aquilegienfis inchoata vacatio con

tinuare dignofcitur Anno Domini centefimo

quadragefimo .

Pars Prima.

Titus Antoninus cognomine Pius ecdem anno

cum filiis fuis Aurelio , & Lucio Pió ,

tenuit Imperium , 6c asrarium opulentum reli-

quit , 8c Rempublicam ampliavit , 8c Pater Pa

triae appellatus eil , 8c ita tranquillus fuit , uc

meritö Pius appellatus fit . Nam ad illum exte-

ras gentes Legatos misère , Judau , Batriani , 8c

Hircani , Juftitiâ tantâ Imperatoris compertâ;

erat eaim carens apparentia glorise , &c oftenta-

tione . Hic benignus fa&us eft Chriftianis prop

ter librum de Chriftiana Religione à Juftinofibi

traduum .

>

Pars

*S С H R О

Pars IL

HYginus natione Athenienfîs feàitannisIV.

menfibus III. diebus VI. Hic diftribuit

gradus in Clero , & conftittnt ut quascumque

ex materia Ecclefiaftica conftru&a adufum fe-

cularium converti non debeant .

Pars III.

GAllienus Medicus de Pergamo Afias dtxStif-

fimus Hippocratis interpres hex: tempore

floruit .

Pan ir.

POlicarpus Joannis Apoftoli difcipulus, & ab

eo Smirnse Epifcopus ordinatus , totiusAfia?

princeps fuit . Qui denique ignis martyno vi-

cam rinivit .

Pars V.

PApias fimiliter Joannis auditor , & Hieropo-

litanus Afiae Epifcopus quinque fcripfit vo-

lumina de explanatione Fidei & lermonum Do

mini . Hic auetor fuit Hasreticorum , qui di-

cunrur Chilianiftae, ideit Millenarii , non tamen

inter hasreticos , fed inter San&os in Martyro-

logio computatur.

Pars УI.

Plus natione Wnetus de Civitate Aquilegia

ex Patre Ruffino , frater Paftoris , fedit

annis XI. menfibus IV. diebus XXI. Ceffavit

Epifcopatus diebus XIV. Hie conftituit venien-

tem Hasreticum ex Judasotum hasrefi fuicipi, &

baptizan , & conftitutum fecit de Ecclefia .

Hic fecit ordinationes V. per menfem Decem-

bris, Presbyteros XIX Diaconos XXI. &Epif-

copos XII. per diverfa loca conftituit . Sub

quo Hermes , cujus Paulus ad Romanos memi-

Dit , Librum fcripfit , qui dicitur Paftor , unde

multi vtterum ufurpaverunt teftimonia, in quo

mandatum continetur quôd ei prascepit Ánge

lus Domini , cum vênit ad eum in habitu Pafto

ris , ut Pafcha in die Dominico celebraretur .

Part VII.

DEceffit itaque Antoninus Pius Anno Imperii

XXIII. ob cujus honorem Templa , Sacer

dotes , & alia multa bonorum infignia Romas &

Senatoribus funt decreta .

Pars VIII.

MArcus Antonius Verus & Lucius Aurelius

Commodus anno Domini CLXII. íumfe-

runt Imperium , qui primùm aequo jure Imperium

adminiftraverunt , &hj ambo contra Partho um

Regem Volofcum vaftantem -Armeniam , Cap-

padociam , Syriam , admir bili virtute & feli

citate pugnaverunt , & una de victoria Par-

tbica triumphaverunt . Sub his quarta perfecu-

tio excitata eft.

Pars IX.

HOc tempore Juftina Virgo Clariflîma à

Vitaliano patre Rege Patavii , herede

relióla , 8c Beaii Proidocimi Urbis Epifcopi

Tom. XII.

N

-A

В

D

I С О N. ri

baptifmate, filia Deo íerviens , & virginitatem

confervans, facultates íüas pauperibus, & alus

pus operibus erogabat . Cumque Maximi ,nus

atrociffimus perfecutor Chriftianorum Patavium

intraflet concupifcentia taclusjuftinam fibi con-

fentire , & facrificare Marti renuentem , & in

Campo Martio fibi prasfentatam , gladio lateri

ejus infixo , occidit , cujus corpus Epifcopus le-

pelivit in Ecclefia , quam fuo nomme Opilius

nobilis Patricius asdificare juffit , fimiliter &

confecravit .

Pars X.

BEatus quoque Profdocimus Epifcopus cum

CXIII. annorum foret , completis in fuo

Epifcopatu annis XCIII. menfe I. diebus XV.

feliciter obdormivit in Domino .

Pars XL

EGifîppus omnem à Pafllone Domini uique

ad tempora íua Ecclefiafticorum acbum

texuit Hiftoriam, &HiftoriamJudasorum à fine

Machabasorum ufque ad deftrucbonem Jerufa-

lem.

Pars XII.

ANicetus , vel Anicius , natione Syrus , fedit

annis IX. menfibus III. diebus IV. Ceffa

vit Epiicopaius diebus XV. Hic conftituit, ut

Archiepifcopi nifi ex ípeciali titulo Primates

non vocentur.

Pars XIII.

HOc tempore fuit Imperator extra catalog-

gum nomine Didius Julianus , qui faspe

olenbus & leguminibus in ccena contentus fuit;

& fimulacrum marmoreum moveri juflum eft ,

& asnea ftatuaHerculis fudafle dicitur per mul-

tos dics.

Pars XIV.

SEleucia Syrias Urbs cum CCC. milLbus ho-

minum capta eft .

Pars XV.

SOter natione Campanus fedit annis IX. men

fibus III. diebus II. Ceffavit Epifcopatus

diebus XXII. Hic conftituit . ut uxor legitima

non habeatur, nifi per Sacerdotem fuent bene

dicta.

Pars XVI.

SUb hoc Philippus Cortinas Urbis Gretas Epi

fcopus admiratione dignum edidit Librum .

Pars XVII.

FUit quoque Peítilentia tanta per totum Or-

bem . quod pasne ufque ad internecionem

Romanus Exercitus deletus eft .

Pars XVIII.

AUrelius Commodus Aquilegiam pervênit ,

deinde Concordiam . Qui dum cum fra-

tre in vehiculo inAltinum proficifceretur , apo-

plixia fubitö obmutuit , Sc in eamdem Altini

С г Ur-

27 ANDREW гПD A N D U L I

Urbem delatus poft triduum periit . Quidam

tamen fcripferunt , quód ex veneno fibi in oitreis

propinato defun&us fit. Regnavitque lölus An

tonius Veruspaucis dicbus, feveriores leges no-

vis conditiombus temperara, Provinciis tributa

donans . In Pannonia repentino morbo obiit ; ob

cujus honorem Templa , Columnas, & alia multa

condita funt .

Pars XIX.

AUrelius Commodus poft patrem imperavit

Anno Domini CLXXXI. Hic luxurias , &

obfcoenitati deditus, inrerfecit plurimosSenato-

res . Contra Germanos bella feliciter egit ; Gla-

diatoriis quoque armis fepiffimèludodimicavit.

In Amphitheatro fe feris frequenter objecit , & В

fulmine Capitolio i£tus eft . Bibliothecam ma-

jorum cura & ftudio compofitam, asdefque alias

rapax turbo concremavit . Aliud quoque incen-

dium .¿Edem Vefts , plurimamque Ûrbis par

tem íblo coasquavit : fic flagitia Regis poena fe-

quitur Urbi:. Tunc pax ubique Ecclefias reddi-

ta, &ex omni genere hominum ad agnitionem

F'idei conveniunt multi Romanorum Illuftres

cum conjugibus , liberis, & famulis baptizantur.

Pars XX.

ELeutberius Papa natione Grascus fedit XV.

annis . Ceflavit Epifcopatus diebus VI.

Hic requifitus à Lucio Rege Britonum erudito-

res Fidei viros Religiofos fibi mifit , à quibus

idem Rex cum Populo baptizatus eft .

Pars XXL

POrrô Commodus Colrfli capite fublato fuas

imaginis caput jufllt imponi . Erat enim

Coloffus imago quasdam in ínfula Rhodi mira-

biliter fabricata , à qua eadem ínfula vocata eft

Coloffus , & illius Epifcopus Coloffènfis . Com

modus autem , cun¿ris incommodus , in domo

Veftali XIII. anno Imperii fui ftrangulatus eit ,

cujus nomen Senatus juffit abradi.

Pars XXII.

HEliusPertinax annisLXX. major à Senatu

Imperator creatus eft . Prasfe&uram Ur

bis agens anno Domini CXCIV. qui cùm Sena

tum rogaret, quöd uxorem fuam vocaret Augu-

ftam , refpondit , fufficere quôd regnaret invi-

tus . Peninax LXXX. die Imperii fui Juliani

feelere occifus eft.

J

Pars XXIII.

Ulianus Vir peritus eodem anno accepit Im-

peium, quem Severus poft VI. menfes apud

Milvium Pontem occidit.

Pars XXIV.

SEverus genere Africus Tripolitanus ex Op-

pioo Lepri eodem anno imperavit . Hic

fuit natura iasvus, Vir grandasvus , in omnibus

asquus , numquam accepit muñera , neque adu-

latione feduci potuit . Multis bellis laceffitus,

fortiffimè quidem Rempublicam, fed laboriofii-

fimè rext ; Nam Peícennium Nigrum , qui. in

iE.<)pto & Syria ad Tyrannidem afpirabat in

terfecit. Judasos, Sarmatas, Parthos, 8c Arabes

fuperavit.

Pars XXV.

Victor natione Africus fedit annis IV. men-

fibus II. diebus X. ceffavit Epifcopatus

diebus XII. Hic apud СавГarеaт Paleftinas Con

cilium congregavit, ubi ftatutum eft, ut femper

die Dominico , qui fequitur XIV. Luna? , Paícha

celebretur .

Pars XXVI.

HOc tempore Severus V. perfecurionem '

exercuit contra Chriftianos , & hasrefis

Artemonis pullulare coepit , quam poftmodum

Paulus Samofatenus inftaurare conatus eft . Ifti

Chxiftum fuiíTe hominem affirmant .

Pars XXVII.

ZEphyrinus natione Gra;cus fedit annis VIII.

menfibus VI. diebus X. Ceflavit Epifco

patus diebus X. Hic conftituit, ut in die Pafchas

omnes Chriftiani communicent .

Pars XXVIII.

SEverus itaque ad extremum Clodio Albino

Socio Juliani in morte Helii Pertinacis, qui

fe in Gallia Casfaremfecerar, Lugduni interfecto,

in Britanniam bellum tranftulit , ibique magnie

gravibufque bellis faspe geftis ínfulas partem re-

cepit , quam & vallo , & crebris curribus

CXXXII. paflus à mari uique ad mare inter

Britones & Piéros communivit , & dum annis

XVIII. tenuiflet Imperium , apud Eboracum

Britannia» mortuus eft , relinquens duos filios

Baffianum , & Getam , quorum ultimus publi-

cus hoftis nunciatus periit .r i

Pars XXIX.

ANtoninus Caracalla, qui & Baffianus , fuc-

ceffit Patri Anno Domini CCXIII. Hic

fuit libidine intemperatus , qui 8c Novercam

duxit uxorem.

Pars XXX.

CAlliftus natione Romanus fedit annis V.

menfibus II. Hic fecit Coemeterium, quod

dicitur Callifti , ubi & fepultus eft . Item con-

ftiiuit quatuor Tempora . Quo tempore Vif

Sanctus Abagarus regnavit Edv.ff» .

Pars XXXI.

URbanus Romanus natione fedit annis VIII.

menfibus XI. diebus XM. Ceflavit Epifco

patus diebus XXX. Hic conftituit vafa Eccle-

fiaftica aurea , vel argentea fieri , vel faltem

ftagnea , quas Zephyrinus ftatuerat eflè vitrea ,

cum priùs ligneis uterentur . Item conftituit, ut

Ecclefia fufciperet prasdia, unde Clerici com-

muniter viverent ; priùs enim Ecclefia more

Apoftolorum vivebar , pecuniam tantùm reci-

piens pro egenis. Multos quoque Nobiles ad

Fidcm convertit , & ad Martyrium uique pet*

duxit .

Pars XXXII.

ANtoninus aurem contra Parthos egreflus,

cum imperaflet annis VII. (*) apud Edef-

fam occifus eft . Pars

( » ) Cod. Amb. & menf. VI.

19

Pars XXXIII.

Ó H R O'N ICON.

Л

3ö

MAcer Macrinus Palatii Prasfecbs fine ulla

voluntare Senatus invafit Imperium Anno

Domini CCXX. qui poft annum unum, menfes

duos tumultu militari occifus eft .

Pars XXXIV.

MArcus Aurelius Antoninus , Caracallas , ut

putatur , filius impcravit Anno Domini

CCXXI. Hic SacerdosHeliogabali Templi,ubi

erat ftatua Sous , voluit Romas pro Deo coli .

Cœfar extraordinarius nullam fui, nififtuprorum,

& flagitiorum infamem memoriam dereliquit.

Anno quarto Imperii fui , tumultu militari cum

matre occifus eft , cujus nomen Senatus juffit

abradi . Suoque tempore Urbs Nicopolis in Pa-

Iseftina asdificata eft .

CAPITUL.UM QUINTUM.

De ttrtia Vacattone Pontificatus Aquilegienfis

habens partes LH.

SAaûx Aquilegieniîs Ecclefias diu diirata va-

catio conrinuat Anno Domini CCXXIV.

Quo Anno Alexander Aurelius digno asquitatis

Î>rasconio imperavit , & Regem Perfarum Xer-

èm gloriofiffimè vicit. Et rogatus poft vicb-

riam, mifit ad Reguíos Indorum, & fic tranf-

latum eft corpus Beati Thomss ( * ) Edeflam .

Pars I.

Hic Ulpianum , Paulum , Papinianum Juris

peritos affeftores habuit ; & ejus mater

Мaттжa Chriftiana Origenem Presbyterum ab

Antiochia evocatum audire curavit; & inclyti

Martyres Chrifti Tiburtius , & Valerianus cum

Beata Virgine Ccecilia Roms martyrizati funt ,

& fubfequenter Urbanus Papa .

Pars II.

POntianus natione Romanus fedit annis V.

menfibus II. diebus IL Ceffavit Epifcopatus

diebus X. Hic cum Hippolyto Presbytero ab

Alexandra in exilium depertatus eft in Sardi-

ïiiam in ínfula Bucina , ubi & defunebs eft .

Pars III.

BErillus Epifcopus Arabias in hoerefim incidit,

çuas Chriftum negat ante Mariam fuiffe ;

fed ab Origene correebs multa fcripfit utilia .

Pars IV.

BRichinus Venerabilis Epifcopus Veronenfis

Urbis in Venetia, ac Doctor egregius plu-

ra prasclara fcripfit Opufcula . \

Pars V.

CYriacus hatione Grtecus fedit anno I. men

fibus III. fed quia cum voluntate Cirri-,

Anthero fibi íiibftituto, cum Xl.millibusVirgi-

nibus ivit, non ponitur in Catalogo Pontificum .

В

D

Pars VI.

( * ) Cod. Amo, ex India .

ANtheros natione Grascus fedit annis XI.

menfe I. diebus XII. Hic conftituit , ut

Epifcopus de Sede ad Sedem non poíTet tranf-

ferri ; & gefta Martyrum per Notarios inquifi-

vit , & Ecclefiis legenda dedit.

Pars VIL

ALexander decimo tertio anno Imperii fui

apud Moguntiam tumultu militari occifus

eft.

Pars VIII.

MAximus, qui & Maximinus Julius, à mili-

tibus fine au&oritate Senatus Imperator

creatus eft Anno Domini CCXXXVII. Hic in-

choatam perfecurionem profecutus eft, vel for

te melius fextam inchoavit , maxime propter

Chriftianam familiam Маттеаз Matris Alexan-

dri , cui fucceflit , vel prascipuè propter Orige

nem . Et idem Origenes Librum de Martyrio

fcripfit , quem plurimi legentes ad Chrifti pro-

ceflerunt confeffionem.

Pars IX.

His diebus Urfula virgo genua Dinthi Bri-

tannorum Principis cum focietate fua in

Colonia pro Chrifti nomine pafsas funt . (**)

Pars X.

MAximinus autem fubaclâ Germania fciens,

quod Senatus in ejus odium Pupienum ,

& Balbinum, & Gordianum Imperatores creaf-

fet , cum furore Italiam intravit , 8c Жгаошaт

Urbem Iftrias accepit , & Aquilegiam obfedit ,

& Legatos in Urbem mifit , quibus Populus ferè

coníenfit , nifi Menofilus , & Crifpinus Confula-

res viri reftitiíTent, dicentes etiam, DeumBeli-

num per arufpicem fpopondiife, Maximinum effe

vincendum . Redeuntibufque Legatis , facto

ponte , de proximo Civitas expugnatur . Aqui-

lejenfes autem funes de capillis mulierum fece*

re , cum deeffent nervi ad faginas emittendas .

Cum autem Maximino vi&uaba ex decreto Se

natus deficerent ,'ipfe , & filius ejus à militibus

occifi funt , eorumque capita Romam delata

funt . Et poft modicum Pupienus , & Balbinus

à militibus interficiuntur .

Pars XL

GOrdianus Anno Domini CCXL. fumfit Im

perium . Hic fuit Literatiffimus , & forma

pulcherrimus, corpore fubcraíTus. Habuifle le-

gitur XXII. concubinas , 8c ex qualibet earum

tres aut quatuor filios.

Pars XII.

FAbianus natione Romanus fedit annis XIII.

menfe 1. diebus XL Ceffavit Epifcopatus

diebus VIII. fuper hunc loquentem de futura

Рaрзв el; ctione , &rei exitum expe&antem can

dida columba defcendit dicens: Tu Roma? Epi

fcopus ordinaberis .' Hic VIL Diaconibus Re-

(**) Cod. Amb. Alii à Prafeíco Arilas interfeftam

Icribunt circa annum CCCCI.

31 ANDREJ5*

DAN DU L I

(*) Cod. Amb. VI. Kai. Julü .

giones divifit » qui VII. Notariis imminerent ,

ut gefta Martyrum ex integro ícriberent . Et

conftituit, ut omni anno Chrifma renovaretur,

& vetus combureretur .

Pars XIII.

NOvatus Hasreticus negavit poenitentiam poft

lapfum ; fa&umque eft Concilium Roms

quadraginta Epifcoporum .

Pars XIV.

GOrdianus igitur admodum adolefcens , Par-

thorum gente fuperata , cùm victor re-

verteretur ad Euphrätem , fraude Philippi Pras-

fecti Prastorii anno VI Imperii fui occilüs eft,

ubi ei milites tumulum conftruxerunt , offibus

ejus Romam evectis .

Pars XV.

PHilippus circa Euphrätem Imperator creatus

Anno Domini CCXLVI. filium fuum Phi-

lippum conlortem fecit Imperii . Hic primus

omnium Impera torum Chriftianus fuit . Regnan

tibus Philippis, millefimus Romanas Urbis com

pletes eft annus , ob quam folemnitatem innu-

merabiles beftia: in Circo magno interfectas íünt,

Ludi in Campo Manio Theâtrales tribus die-

bus aс noctibus Populo pervigilante celebrati

Huic volenti intereife Vigiliis Pafchas, & com-

municare Myfteriis , reítitir Fabianus Papa, nec

permifit , dunec confiteretur peccata , ex ftaret

inter pcenitentes.

Pars XVI.

Cornelius natione Romanus fedit annis III.

menfibus III. diebus X. Ceflavit Epifco-

patus diebus XXV. Hic conftituit, ut Sacerdo

tes pro certa caula jurare poíTent . Cujus tem

pore corpora Apoftolorum Petri & Pauli ab

örientalibus viris nocte furata funt ( * ) . Quo

facto , terrasmotus tantum Romam concuifit, ut

ржпе omnes mori cogitarent ; fa&umque eft ,

ut tam Pagani , quam Chriftiani prompti eos

fequerentur, putantes totam ob id migrare Ur-

bem . Dei vero nutu ea corpora cum honore

reportantur ad Urbem ; & Religiofi viri , quia

devotionis intuitu id egerant, fine peena dimiffi

funt ; corpora autem apud Catacumbas inhu-

mata jacuere. Ex Senatusquoque Confultocon-

cefl'um eft Romano Pontifici , ceterifque Chri-

ftianis liberé ad fepulturas eorum infudare, im-

penfis etiam fibi de Fifco auxiliis .

Pars XVII.

ORigenes adversas quemdam Philofophum

contra Chriftianos lcribentem octovolumi-

nibus lefpondit. Hieronymus quoque ultra fex

millia librorum ejus fe legifle memorat .

Pars XVIII.

HOc tempore Concilium factum eft Romas

LXX. Epiicoporum, & totidem Sacerdo-

tum , ubi ftatuitur , ut lapfi redeuntes recipiau-

tur propter Hasrefim Novati , & Novatiam.

Pars XIX.

PHilippus Urbem Philippopolis in ThracU

conftruxit ; & cum filio diverfis in locis

poft eptem annos Imperii fui fraude Decii

luccefforis fui circumventi 8c occifi funt.

Pars XX.

DEcius è Pannonia inferiori Budalias , five

Dalmatian Anno Domini CCLIII. impera-

vit. (**) Hic probatiffimus miles Philippi fuit,

redeuntique de Gallorum victoria, contra quos

rebellantes miflus fuerat , ufque Veronam Ur-

B bemVenetias Philippus occurrir. Decius autem

ejus mortem latenter procurans , cum filio lüo ,

quem fecit Casfarem , invafit Imperium ; quod

audiens Philippus junior , valde perterritus ,

Thefauros fuos Ecclefias commifit , pauperibus

erogandos . Qui & à Decio mortuus eft . Hie

odio Phiiipporum feptimam excitavit perfecu-

tionem .

Pars XXI.

ISidorus Alexandrinus hoc tempore apud

Chium cum facrificare Idolis renueret , à

Numeriano Duce in camino ignis confLgratio-

nem paflus eft , pofteaque in puteo projeftus ,

de cujus aqua Energumeni , & febricitantes fas-

pius potati fanantur. Ultimo vero decollatus

eft Idibus Maji . Cujus corpus fub Dominica

Michaele Duce Venetias deductum eft .

Pars XXII.

DTonyfius Alexandrinus Epifcopus , Orige-

nii'que auditor, fcr.pfit Librum de lapfis,

& multis confeffionibus * multifque luppliciis

clarus exftitit .

Pars XXIII.

AGatha Catanias Virgo clariifima fub Quin-

tiano Prasfecto pro Chrifti nomine marty-

rizata eft .

Pars XXIV.

SEptem Durmientes fuerunt primi Palatii in

Ephefo , qui Chriftiani deprehenfi , cùna

Decius ibi contra Chriftianos fasviret, in crypta

Coelii Montis latuerunt. Quo comperto, juben-

te Decio , ut fame pereant , obturatur os fpe-

luncas. Miniftri autem Chriftiani eorum marty-

rium defcribentes inter lapides pofuerunt .

Pars XXV.

HUgo Floriacenfis ait : Denique non poffu-

mus evolvere, quanta multitudines> hujus

perfecutionis igne furente , in defertis rjr *»

montibus latitantes , fame , fiti , frigore » Ian-

guore , latrombus , befiiifque confumta funt .

Pars XXVI.

DEcius autem cùm anno I. menfibus III.

imperaflet , in medio Gothorum & Bar

barorum finu interfe&us eft ; Filius autem ejus

gurgite paludis fubmerfus eft , ita ut nec cada

ver ejus potuerit inveniri .

Pars

(**) Coà. Amb. Imperium invafit, imperavitquc an

num I. men к s III.

3J С H R О

Pars XXIflL

N

A

GAlius Hoftilianus, qui ScDecius di¿bsteff,

cum filio fijo Volufiano Anno Domini

CCL1V imperavit . Hie ciim initio Regni flo-

rerct, 8c cuncla ei ex fententia coderent, San

elos Viros , qui pro pace & profperitate Regni

ejus orabant, perfequi cœpit,unde à fe pacem

pariter & profperiratem fugavit ; Exorta enim

perfecutione , exoeta fimuLeft ultio violati no-

minis Chriftiani. Nulla ferè Romana Provincia

íiiit, nulla Civitas, quam peftilentia non occu

pait.

* Pars XXVIII.

LUcius natione Romanus fedit annis III.

menfibus X. diebus II. Ceffavit Epiicopa-

tus diebus III. Hic conftituit , ut duo Presby-

feri, & III. Diaconi in nullo loco Epilcopum

deferant propter teftimonium Ecclefiaílicum .

Qui primo exiliatus, poftea capite truncatus

eft.

Pars XXIX.

GAlius & Volufianus , dum contra /Emilia-

num novis rebus ftudentem bellum mo-

liuntur civile , elapfis eorum Imperii annis II.

menfibus. IV- occifi funt . -¿Emifianus quoque

Vertio menfe invafx tyrannidis occifus eft .

Рлгх XXX.

VAberianus impecavit cum Gallieno filio,

qui Decius dictus eft , Anno Domini

CCLVI. Primo in Gracia Auguftus appellatus

eft ab exercitu , fecundo Romas à Senatu crea-

tus eft Casfar . Miro autem modo Valerianus

fupra ceteros , qui ante eum fuerant , benignus

& humanus erga famulos Dei fuit, ita ut do-

mus ejus de Ecclefia diceretur . Depravatus äu

ßem fuie per quemdam Principtm & Magiftrum

jEgyptiorum Magorum , ita ut Sánclos Viros

perfequi juberet .

Pars XXXI.

STcphanus natione Romanus fedit annis IV.

menfibus II. diebus XV. Ceffavit Epifco-

patus diebus XXI. Hic ftatuit , Sacerdotes &

Levitas vefte facra in quoridiano ufu non uti ;

Et poft X. Clericos fuos decapitaros , in Sede

fua, dum celebraret, decapitatus eft. (*)

Pars XXXII.

SIxtus natione Athenienfis fedit annis X. men

fibus XI. diebus VI. CefTavit Epifcopatus

diebus XXVI. Hic de Hifpania duxit Lauren-

tium , & Vin entium Conlobrinos . Sed Vin-

cenrius in Hifpaniam rediit. Hic conftituit, ut

confecratio femper fiat fuper Airare. Sed de-

mum cum Feliciffimo , 6c Agapito, jubente Va

leriano Prasfecto , decollatus eft . (**)

Pars XXXIII.

LAurentius igitur poft Sixtum clamabat di-

cens : Noli me derelmquert , Pater San-

¿tt , quia Thefauros tuos jam expendi . Tunc

< * ) Lod. Amb. IV. Non. Augufl.

В

I, С О N. И .

milites ¡Adiente s Thefauros, Laurentium tenuc-

runt , 8c Decio prsientaveruut . Qui poft mul

ta fupplicia fub craticula in igne pofitus tradi-

dit fpiritum. -■•--- ;

Pars XXXIV.

CYprianus autem primum Rhetor , deinde

Presbyter, poftea Carthaginenfts Epifco-

pus poft longum exilium revocatus decollator.

Hic multa prasclara feripfit ; poftquam enjm

Rhetoricam docuit , Chriftianus effeclus omnia

fua paupenbus dedit.

Pars XXXV.

FErvente hujus perfecutionis procella Paulus

Thebeus ad montium deierta confugit,

ibique in oratione viventi palma victum & ve-

ftitum prasbuit . Cum igitur СХШ. annorum

effet, & Antonius XC. annorum jam in alia

folitudine Deo ferviens, ex revelatione Paulum

vifitavit, & poft facra colloquia ad Monafte-

rium fuum rediit. Poft autem ejus felicem obi-

tum corpus ejus Conftantinopolim , deinde Ve

nenas Jub Jacobo Teupolo Duce transfertur .

Pars XXXVI.

DIonyfius de patre Marco fedit annis II.

menfibus III. diebus VIII. Hic Dioecefes,

8c Parochias divifit, & Coemeteria propter pce-

nitentes, ut quifque fuis terminis fit contenius.

Pars XXXVII.

VAlerianus igitur nefarii auctor Edicti vi-

elus à Sapore Rege Perfarum, ibidem

ignominiosè confenuit, ut proclivus ad terram

femper Regem afcenfurum in equum , non nu-

nu fua, fed dorfo attolleret . Gallienus autem

tam prasclaro judicio territus , pacem Ecclefia

tepidam reftituit. Divina quoque ultio minime

unius damnatione contenta , in Judices, 8c Exe-

cutores paenarum animadvertit . Germani enim,

Rhsetiâ , totâque Italia penetratâ , Ravennam

ufque perveniunt . Alamanni quoque Gallias

pervagantes 8c Italiam vaftant . Gracia , Mace

donia , Pontus , Afia , Gothorum inundatione

deletur, Dacia in perpetuum aufertur. Squadi,

8c Sarmatas Pannonias depopulantur . Germani

ulteriores abrafà potiuntur Hifpania . Paahi

Mefopotamiam auferunt, Syriam vaftant. Con-

citantur etiam civilia bella .

Pars XXXVIII.

EUgenius Primus purpuram fumens Imperii ,

apud Nitriam occiditur.

Pars XXXIX.

POfthumus obfcuriiTimè natus invafit tyran-

nidem multo Reipublicas commodo; nam

X. annis ingenti virtute & moderatione ufus in

priftinam faciem Provincias reformavit . Tam-

dem feditione militari occifus eft .

JE

Pars XL.

Milianus cùm apud Maguntiam nova«

res moliretur , interfectus eft .

Part

(**) Cod. Amb. VIII- Id. Augufti

SS

¡6AN DRE£ DANDULI

A

Pars L.

M

Pars XLI.

Arius viliffimus poft Pofthumum purpu

rara fumfit, & fecunda die oppreflus eft.

Pars XLII.

Vlcbrinus deinde à Gallis ultimo creatus ,

Vir ftrenuiffimus, fed quia aliena invafit

matrimonia , anno fecundo occifus eft .

Pars XLIH.

TTOc tempore Zeno Epifcopus Veronenfis

П Doctor Egregius fuccefiit Brichino . Hic ,

ut teihtur Coronatus , fuit Vir Chriftianiffimus,

fan&ificatus in Utero Matris, & à cunabuhs

benedictus, qui 8c opere , & fermone radicem

Orthodovas Fidei confirmavit . Cùmque Epilco-

pus Apoftolorum more in Athefi piicaretur , a

Nuntiis Gallieni inventus ad eum ducitur . Qui

ejus genitam à Dasmone oppreflam, & mulus

interceffionibus , 8c medicaminibus nondum h-

beratam , fuis orationibus fanam reddidit , «

coronara ab Imperatore fufcepit , & paupenbus

erogavit , multique propterea baptizan lunt .

Pars XLIV.

SAbellii hasrefis Ptolemaide oritur , qua: Di

vinas confundit peribnas .

Pars XLV.

FElix natione Romanus fedit menfibus X.

diebus XXV. Ceffavit Epifcopatus diebus

Ш Hic coniHtuit, Dedicationes Ecclefiarum

annis fingulis celebran, 8c fuper Reliquias Mar-

tyrum celebrari Mifl'as.

Pars XLVI.

THeodorus cognomento Gregorius, & Ori-

genis difcipulus, Neocasfareas Ponti Epifco

pus clarus vita & doftrina hoc tempore viguit .

Pars XLVII.

EUtychiahus natione Tufcus fedit annis VIII.

menfibus X. diebus V. Ceffavit Epifcopa-

tus diebus XIII. Hic conftituit, ut Martyres

íepeli ns id ageret in Dalmatica , vel Colobio

purpurato indutus . Hic CCCXLII. Martyres

lepelivit , & conftituit fuper Altare frucbs be-

nedici .

Pars XLVIH.

GAUienus Imperator cùm Mediolanum vel-

let intrare , à multibus fuis comprehenfus

gladiis confofliis eft , poftquam annis o&o folus

imperaverat .

Pars XLIX.

Claudius confentiente Senatu Anno Domini

CCLXXI. aсcepit Imperium. HjÄCothos

vaftantes per XV. annos MacedoniamT Supe

ravit . & incredibili ftrage delcvit : unde cly-

peus ei aureus 6c ftatua Equeßris decernitur à

Senatu .

В

His diebus fuerunt plures extraordinarii Сэе-

fares, videlicet Quintus, Donatus, Bali-

fta, Herodes, Meonius , Pifo , TEmilianus , Ale

xander, Hermanus, Timolaus , Celfus, Zeno

bia, Viótarianus , Titus, Cenlorius, & Clau

dius .

/Pars LI.

CLaudius Imperator Alamannos prope La-

cum Benacum, five Garda* , in fylva, qua

Ligana dicitur, mira probitate fuperavit . Po-

fteaque cùm tenuiflèt Imperium anno I. menfi

bus VIH. obiit apud Syrmium, & inter Divos

relatus eft . Poft quem Qiiintillus frater ejus ab

exercitu electus eft , & à Senatu approbatus in

Aquilegia, Vir magnas moderad с, nis, & folus

fratri prasferendus . Sed feptima die poftquam

in lolio fublimatus eft , gladio occubuit .

Pars LIL

AUrelianus in Syrmio Anno Domini CCL-

XXIII. Hic Vir militaris artis expertiifi-

mus in expeditione ad Danubium fuicepta, Go-

thorum gentem duris prceüis profligavit , Di-

tionemque Romanam antiquis terminis ftab.li-

vit, & Syriam totam fubjugavit. Quam Zeno

bia occifo Viro fibi vendicaverat . Hic nonarn

perfecutionem excitavit.

CAPITULUM SEXTUM.

De Pontißcatu Sanfli Hilarii Martyris habens

fartes VIII.

H'larius Epifcopus Aquilegienfis decernitur

Anno Domini CCLXXV.I. Hic natione

Pannonius in juvenili aetatc Divinis eruditus

Scripturis , Diaconatu? Ordinem adeptus eft.

Pofteaque Sacros Ordines gradatim afliimens ,

nunc à Clero & Popub íuis meritis Epifcopus

eftele&us. QuimoxTatianum difcipulum fuum

& coadjutorem Archidiaconum fecit , & Feli-

cem, Largum, 8c Dionyfium viros in Fide pro-

batiffimos auditores habuit , 8c fuo fermone 8c

opere in Venetia, 8c lièria Chnftianitas dilata-

ta eft.

Pars I.

CAjus natione Dalmatinus fedit annis XI.

menfibus IV. diebus IX. CeíTivit Epiico-

patus diebus XI. Hic conftituit, ut primö quis

Oftiarius fieret , fecundo Lector , 8c fic de aliis

Ordinibus . Item 8c difficiles quasftiones in Pro-

vinciis exortas ad Sedem Apollolicam referan-

tur. Item ut Hasretici, vel Pagani accufare Fi

deles non poffint . Item , ut nullus apud Judices

feculares Epifcopos accufare prasfumat.

Pars IL

AUrelianus poft multas victorias in Oriente

Sc Aquilone habitas , Romam rediens,

firmioribus muris cinxit, 8c Soli Templum asdi-

ficavit. In Gallia quoque fuper Ligerim Urbem

fui nominis conftruxit, 8c Caftrum Divianum.

Poft quas , dum imperaflet annis V. menfibus

VI.

П v С H R О

VI. in Thracia inter Conftantinopolim & He-

racliam occilus eft .

Pars III.

TAcitus , vel Tatius poft eum imperavit men-

fibus VI. quo apud Pontum occifo , Flo-

rianus frater ejus partem Imperii invadens poft

dies LXXX1X. apud Tharfüm occilus eft.

Pars IV.

pRobus Anno Domini CCLXXIX. accepit

X Imperium. Hic in Syrmionatus, Barbaros,

qui Gallias occupaverant , fortiffimo bello de

vicit. Cujus tempore fuit quidam Maneus Per

íes genere , acer ingenio , vita vero & moribus

barbarus, qui íecundum nomen fuum infaniens

fe Paraclytum nominabat . Ab hoc diffufa eft

Hasrefis Manichasorum . Probus verö duo civilia

bella geffit , unum in Oriente , quo Saturnum

Tyrannum oppreffit & cepit. Aliud quo Pro-

culum, & B.jnoium apud Agrippinam magnis

proeliis fuperatos interfecit . Ipfe verö , dum

imperaflèt annis VI. menfibus IV. apud Syr-

mium in Turri ferrata militari tumultu occifus

eft. :

Pars V.

KArus Narbonenfis An. Domini CCLXXXV.

iroperavit , qui filios fuos Karinum , &

Numerianum confortes Regni fecit . Hic ad

Parthicum bellum profe&us , poft victoriam

apud Tigridem flumen fulmine ictus periit .

Pars VI.

SErvulus apud Tergeftum ex Chriftianis ortus

parentibus , adolefcens factus , genitoribus

relictis , ex Patria ipecum intravit , & poft

menfes XXII. ut vox de Ccelo fibi dixerat , in-

de exivit , & ferpentem horrib lem figno Cru-

cis in campo occiuii , & Павтоп.aсит quem-

dam , acbulgemias natum nrtgnis febribus con-

ftri¿tum , & Dydimum ftru&orem femivivum ,

qui a ex al; о ceciderat , libera vit , eofque cum

familiis, & alios multos Chriftianos fecit. Tunc

Hymulus juflu Numeiiani in Tergefto prasfens

Scrvulum ficriikare renuentem varus tormentis

afflixit , Ôc eum gladio in gutture fuo inje&o

Martyre m fecit IX. Kai. Junii , cujus corpus

dementia mater ejus lepelivit.

Pars FIL

MAurus genere Africus vitamMonachorum

imitatus , Romamque profe&us , fub

Celeriano P asfe&o hoc tempore decollatus eft,

Cujus corpus compatriotas in nave ducunt, quam

Pra?fec~tu impletam lärnuntis in^endi fecit ; fed

tarnen Deo duetore navis ad litusParentinasUr-

bisjllasl'a pervênit, ibiufque in hodiernum diem

Bcatus Maurus requieicit.

Pars VIII.

Hllarius Epif opus cùm fuis meritis &exem-

plis mulium Populum Deo acquifiviflèr ,

fuggeitione Monofantis Idolorum Templi Sacer-

doti- exhibita Beronio Prasfidi , cum Tariano

Archidja ono , Feiice , Largo , & Dionyfio ca-

pitur . & variis lupphciis flagellatur , pofteaque

piadicl», cùm pariuríacrificarerenueientjXVlI.

Tom. XLI.

N Г* С О N.Л 3g

д Kalendas April is decollan Amt , completis in

Side fua annis X. quosViriCatholici à cuftode

carceris redimentes extra Urbem Aquilegia? fe-

pelierunt .

CAPITULUM SEPTIMUM.

De Pontificatu Grifogoni Primi habens

partes VII.

GRifogonus Epifcopus laudatur Anno Domi

ni CCLXXXVI. Hie origine Thracius de

Cwitate Byfantio , quas nunc Conftantinopolis

dicta eft, Vir Catholicus , & docbina prascla-

rus, aGhriftiana plebe Aquilegias Epifcopu, hoc

tempore creatus eft .В

D

Pars Prima .

NUmerianus interea cùm ob dolorem capi

tis in lecticula veheretur , infidiis Apri

Soceri fui interimitur. Vix autem foetorecada-

veris cooperto, Carinus poft duos annos Imperii

fui proelio vicbs àDiocletianoinDalmaiia apud

Margum occiditur.

Pars II.

DTocletianus origine Dalmatinus fcribas filius,

obícuro loco natus, eodem anno impera

vit. Hic primus gemmas veftibus, calchnu-ntif-

que inferí juffit , cum ante eum omnes Impera-

tores clamyd^m purpuream tantùm à privato

habitu plus haberent. Hicamicos ira ditare vo-

luit, ut paupertatem evaderent , & ex divitiis

non fuperbirent ;- & Aprum interfe&orem Nu-

meriani propria manu occidit.

Pars III.

MArcellinus natione Romanus fedit annis

VII. menfibus II. diebusIII. CeffavitEpi-

Icopatus annis VII. menfibus VI. diebus XV.

Hic quia incenfum pofuit Idolis , congregata

Synodo Romas CL. Epifcoporum, eorum judi-

cio fe fubmifit. Uli refponderunt : Abfit, quöd

Summus Pontifex ab aliquo judicetur . Negafti

tu , negavit & Petrus magifter tuus : & quis

Apoftolorum aufus fuit judicare eum? Sedegref-

fùs foras flevit amare . Tu igitur caufam tuam

in te ipfum collige , & te ipíum judica . Ad

hasc Marcellinus : propter icelus Idolatrie me

judico deponendum, & anath matizo etiamqui

corpus meum tradiderit fepulturse . Et coram

Diocletiano Chriftianum fe profitens capitalem

accepit fententiam .

Pars IV.

INterea Amandus , & Elinandus in Gallia ,

collecta ruíticorum muhirudine , perniciofos

tumultus concitaverunt . Unde Diocletianus

Maximianum Herculeum Ctefarem fecit , & in

Gallias deftinavit , qui facile imperitam multi-

tudmem militari difciplina compefcuit.

Pars V.

IN hoc itinere Maximianus Mauritiuro cum

Legione Thasbea , cùm facrificare nollet,

capite mutilavit.

Pars

39 40ANDREI DANDÜLI

Pars VL

A

FElix 8c Fortunaros Vicentini Ci ves abApanio

denuncian Euphemio Prafidi in Aquilegia»

quia Chrtftiani eflent , 6c facrificare renuerent ,

poft varia tormenta extra Urbem Aquilegia jux-

ta fluviura pridie Idus Maji decolla« funt .

Veniuntque Compatriotas, & Sanctorum corpora

petunt , & Aquilegia; Viri Catholici contradi-

cunt , faébque eft inter eos concordia , ut fcri-

bit Addo , ut corpus Felicis , 8c caput Fortunati

Vicentini haheant ; 8c corpus Fortunati cum

capite Felicis Aquilegienfes retineant . Quae

quidem , ut fub Urfone Urfiolo Duce narrabi-

tur , in Clugia hodie requiej'cunt . Hic quoque

Epifcopus Annis IX, Aquilegienfem tenuit Ec-

çlefiam .

CAPITULUM OCTAVUM,

De Pontificatu Chryfogoni Secundi habens

fartes XXL

CHryfogonus Epifcopus Secundus ftatuitur

Anno Domini CCXCV. Hic in Dalmatia

natus, 8c in Aquilegienfi Ecclefia diu çonverfa-

tus , à Clero , 8c Populo hoc tempore ele&us

<rft.

Pars I.

HUjus diebus Caurafius, qui ad confervanda

Oceani litora pofitus íuerat , quas tunc

Franci , 8c Saxones infeftabant , pradam erep-

tam prasdonibus nulla ex parte reitituit, fed to-

tum fibi ietmuit , Propter quod a Maximiane

juflus occidi , vir genere infímus , fed canfilio

8c manu promtus , purpuram fumfit , 8c Britan-

niam occupavit , Igitur eQ in Britannia rebel

lante , 8c Achilleo rebellante in iEgypto , ОС

cîam Africam Ygentiani infeftarent , 8c Naffeus

Rex Perfarum Orientem : Diocletianus tanto

periculo permotus Maximianum Hcrculeum ex

Casfare fecit Auguftum , Conftantium verö ne-

potem Claudü ex filia , 8c Maximianum Gale-

rium Casfares , tradens Conftantio Theodoram

Maximiani Herçulii filiam , vel privignam fe-

cundum Orofium , ex qua poftea feptem Alios

Conftantini Magni fratres habujt ; filiam verö

fuam Valeriam Maximiano GaUrio. Et uxores,

quashabebant, repudiare compulfi funt . Caura

fius Britannia fibi per VII. annos fortiffimè vin-

dicatâ, tamdem fraude Alecti foceri fui interfi-

citur. Alec~tus vero per triennium Infulam te

nuit, quam Afclepiodorus oppreflit, 8c per X.

annos habuit, Conftantius igitur Cajfar in Gal

lia primo proelio ab Alcmannis fuo profligato

exercitu , vix ipfe fubreptus eft . Secundo vi

ctor LXX. illorum percuifit ; 3c Maximianus

Auguftus Ygentianos perdomuit . Diocletianus

Acnilleum obfeflum per feptem menfes apud

Alexandriam cepit , 8c interfecit , 8c immode

rate victoria ulus Alexandriam direproni de-

dit , toumque iEgyptum profcriptionibus fir-

davit. Erat tunc cum Diocletiano Conftantinus

juvenis , inclytus Conftantii filius ex Helena

priore uxore ; voluitque eum Diocletianus dolo

pcrimere, inftigante Galerio; Deo tamen pro

tegeme (àlvus ad Parrem rediir. At Galerius

Maximianus cum duobus jam proeliis adversùs

Narfeum conflixiflet , tertio confli&u amiffis

çopiis ad Diocletianum refugit , à quo arrogan-

timmè fufceptus eft , ita ut per aliquot millia

В

D

pafluum purpuraros ante vehiculum cucurrerit.

Qua contumelia detrita Regii faitus rubigine

de Illyrico , 8c Mifia contracto exercitu coitra

Narfeum reverfus hoftem fugavit . Narfei uxo

res , forores , liberofque cepit, immenfas gazas

Perficas diripuit ; 8c reverfus in Mefopotamiarr*

à Diocletiano magno cum favore fuiceptus eft .

Strenuè deinde adversùs Carpos , Bafternoíque

pugnatum eft , 8c Sarmats fuperati funt , 8c

ipibrura captivorum multitudo per Romanorum

finium prasfidia difperfa eft .

Pars II.

CRefcente inter hasc per Orbem Ecclefia »

turbo perfeeutionis viguit. AnnoXlX.Dio-

cletiani, ejus fuper hoc exiit edi&um.

Pars III.

Diocletianus propterea in Aquileja» partibus

pofitus fcripfir . Quod aliis Chriftianis in-

teife&is Grifogonus fibi mitteretur, quem Ana-

ftafia fecuta eft . Grifogonus igitur Prefecturam

fibi oblatam, fi Diis facrificaret ad Aquas Gra-

datas, ubi poftea Gradi Ci vitas conftructa fuit,

jubetur duci , ibique decollari ; corpus autera

ad litus jactatum eft , ubi tres forores mora-

bantur Agape , Cyonia, 8c Hyrene cum Sanóla

Zoylo fene Presbytero, qui corpus capiri com

paginan« fepelivit , Quod cùm Anaftafia vifi-

taflct , Aquilegiam rediit ad carceratorum cu-

ram agendam. Paflus eft.autem Octavo Kalea-

das Decembris,

Pars IF.

Gape , Cyonia, 8c Hirene accufatas Diocle-

. tiano , carceri traduntur , illoque in Mace-

doniamprofiçifcente à Dulcitio Prasiide Virgines

fuppliciis affliclaa , poftea à Sifino Comite Aga

pe , Cyoniaque igni traditae fpiritum emittunt ;

8c fijblequenter Hirene fagitta fauciata occidi-

tur , Anaftafia autem earum corpora in Aquilea

gia fepelivit .

Pars V.

СAntianus , Cantius , 8c Cantianella , ut icri-

bit Beatus Ambrofius , (acrificare Jovi ia

Aquilegia relucíante» , ne caperemur , Urbe ia

vehículo exeunt , 8c ab infecutoribus ad Aquas

Gradatas capti, juifi;ne Dulcitii Prœfidis, 8c Si-

finii Comitis decollati funt cum Protho pasda-

gogofuo, quorum corpora fenex Zoylus Presby

ter fepelivit ,

Pars VI.

SEnex Zoylus Presbyter , ut ei Beatus Grifo

gonus indicavit , feliciter obdormivit in Do

mino .

Pars VIL

T Uftus Vir Catholicus piis operibus internus ^

I à Manutio Magiftratu in Civitate Tergefto

* extenfus Crudii nervis affligitur pro Chriili

nomine ; poftea ligatis manibus 8c pedibus , 8e

plumbo in collo ejus , in mare fubmerfus eft .

cujus corpus ante Solis occafum ad litus Terge-

fti projeclum Sebaftianus Presbyter admonicus

fepelivit .

Pars

Pars VIII.

Fîrmus & Rufticus Cives Pergamenfee in hac

periecutione in Verona Urbe Veneria: Mar-

tytk) coronati fiint .

Pars IX.

PRoculus Epifcopus Veronenfls propter per-

fecutionem extra Urbem habitaos , cîun

Firmum & Rufticum carceratos fentiret, eos

viíítavit , & ad pcrícverantiam Fidei conforta-

vit . Poftea in Hierufalem peregrinans , multas

tribulaciones íubftinuit, & repatriaos féliciter

•bdormivit in Domino.

Part X.

ANaftafius Civis Aquilegienfis fullonic* arris

exercitor fub Diocletiano in Salooa Dal-

niarias Metrópoli appoíítd mola in colio ejus pro

Chrifti nomine die XXVI. Augufti fuffocatus

•ft.

Pan Xl%

VItalis , & Agricola Bononias in loco Judara-

rum paffi lunt , & in fepulcris eorum íe-

pulti, revelatique funt Beato Ambrollo, ut in

ter fpinaslegeret roías. Vitalis enim priùs Agri-

cola: fuit lèrvus, nunc collega Martyrii; Sepram

cedit fervus , ut videret locum .

Pars XU.

MArcellus interea natione Romanus fedic

annis V. menfibus VII. diebus XXII.

Ceûavit Epifcopatus diebus XXV. Huic appa-

ruit Beatus Petrus poft XXX. dies Martyrii

Praedeccfll ris fui , dicens : Quare corpus inrui-

matum non ièpelis ? vade ergo , & accipe cor

pus Prasdecefloris tui , & fepeli illud juxta me *

at quos juítificavit gratia , non dividat fepultu-

ra. Hic conftituitXXV. Cardinalatus in Roma

propter Baptiímum , & Sepulturas .

Pars Xm.

BArbara Virgo nobilis Nicomedias * à patre

Diofcoro in turri locata , & Martiano Рпв-

fidi accufata, quod Chriftiana effet, poft mui

ros cruciatus dccollata eft pridie Nonas Decem-

bris, cujus corpus fub Petro Urílolo Vil. Duce

Venenas eft delatum .

Pars XIV.

HErmolaue Presbyter origine Romanus Pan

taleonem nobilem Virum ad Fidem con

venu , & juffu Maximiani Casfaris poft multa

fupplicia cum Hermippo , & Hermocrate , in

Nicomedia VI. Kalendas Augufti decollatus eft.

Pars XV.

PAncratius , cùm effet in Phrygia , morruis

parentibus omne Patrimonium diftribuit

fauperibus , & cum Deos gentium graviter

laíphemaret , juffu Diocleriani Romas decolla

tus eft , cujus corpus fub Petro Gradonico Duce

Venetias eft delarum .

Tom. XII.

CHRONICON.

A

4-i

В

D

Pars XVI.

CHriftina Virgo duodennis in Tyro Itali«

apud Lacum Vulfinium ab Urbano patre,

& Dione fucceflbre duris affli&a fuppliciis , &

juffu Juliani duabus percuda iagittis martyrium

confummavir.

Pars XVII.Í

JOannes , prius Neumas vocatus , Vir egregiuá

vEliopolis , à Diocletiano Dux Alexandrie

conftitutus, ab îllo edi&um contra Chriftia-

nos fufcepit . Cùm igitur illö pergeret , appari-

tione divina Chriftianus efficitur , quern Ulco«

Princeps in Casfarea Bythinias juffii Diocletiani

inje&is gladiis in gutture & pec"tore ejus, poftea

occidit . Cujus corpus fub Peiro -Ziano Ducç

Venetias tranfportatur . »

Pars XVIII.

INterea Diocletianus inter Pannoniam , &Ru-

teniam quoddam conltruxitaidificium ex la-

{)idibus porphyreticis fatis excellens,quod adhuc

icèt diruptum , magnum tamen inde tranfeunti-

bus admirationis fpectaculum prasbet . Et in

Croatia Rubea , quas eft pars Dalmatias , urbem

Diocliam juxta ftagnum iub ejus nomine fabri-

cavit, quas illius Provincias Metropolis conftituta

eft , & poftea in folitudinem redacta , fedes in

Antib irim translata eft . Et in Phrygia Paciana

Afias nobi'em Civiratem ejuldem nominis con-

ftruxit , & fub Maximiani nomine ia Bythinia

urbs condita eft .

Pars XIX.

DTocIetianus cum Maximiano ftatuunt , ut

Chrifti ni deinceps nequaquam fubirent

interitum , fed omnes tamen, qui hanc tenereat

confeffionem , dcxtris oculis privar^ntur , caute

rio poplite debilitato . Affuit quoque ultio Dei, -

& iflos , qui primó , dum pacem fervarent Ec-

cleiue, & omni profperitate Imperium guberna-

rent , in tantam rerum perturbationem deduxit,

ut depofitis Imperialibus infigniis'privati &ple-

beji poft Imperium viverent . Una enim die

Diocletianus , completis viginti annis Imperii

fui, apud Nicomediam ; Maximianus vero apud

Mediolanum, depofuerunt Imperium . Alibi fcri-

bicur , quöd urgente Diocletiano Maximianus

hoc fecit .

Diocletianus autem in villa , quas haud pro-

cul à Salona eft , preclaro otio ienuit , ibique

Palatium , & in eo Templum nobile fabricavit,

quodSpalatum hodie nuncupatur . Hic etiam

dum ab Hcrculio , & Galefio ad recipiendum

Imperium rogaretur , graviffimè reftitit .

Pars XX.

TUnc Galerius Maximianus , & Conftantius

Augufti in duas procurationes , Orientis

fcilicet & Occidentis Imperium Romanum divi-

ferunt . Galerius igitur lllyricum , & Orientem

tenu it . Conftantius verb Gallia & Hifpania

contentus fuit , obiitque in Britannia , relinquens

filium fuum Conftantinum Imperatorem Gallia-

rum . Galerius autem Maximianus in Pamphilia

Urbem conftruxit , quam Maximianopolim ap-

pellavit; duofque inftituit Casfares, Maximianum,

quem Orienti prasfecit, &Severum, cni Italiana

Di áe-

4T ANDREW DANDULI 44

dedit ; ipfe autem in Illyrico commoratus eft .

Severus verb per Galèriùm contra Maxentium

miflus, Urbemobfedit, fed militum fuorum Гсе-

lere defertus Ravennas interfectus eft . Ipfe au

tem Galeritas per Orientem antiqua delubra re-

paravit , & incenfor , ac iignifer Chriftiana per-

fecutionis fuit . Ipfe propterea tam multis variif-

que morbis , & infania mentis aôeftus eft , ut

nefariam fibi mortem afciverit.

Pars XXI.

His diebus Aquilegienfis Epifcopus , comple-

tis in fede annis duodecim , vita ceffit .

CAPITULUM NONUM.

i De "Pontifieatи Theodort habens fartes X.

THeodorus Epifcopus in Epifcopatu Aquile-

gienfi fuccedit Anno Domini CCCVIII.

Hie genere Thracius , & fide fincerus , lauda-

tione Catholics: plebis his diebus Sedem obti-

nuit.

Pari I.

COnftantinus exoptatiffimus fequenti annoPa-

tri fuccedit , qui quarto anno perfecutionis

Britones , qui de fuo exercitu erant , pofuit in

Occidentali parte Vallias , ubi adhuc maneut .

Maxentius fimiliter Herculii Maximiani filius ,

Romas Auguftus appellatus eft . A quo Pater

expulfus, & ex Augufto privatus, occafione

filii folicitatus , qui fuper Imperium arripuit

tyrannidem, & confugiens ad Conftantinum ge-

nerum , infidias ipfi, à quo religiose fufceptu".

eft, ficut & filio moliens, in eoque turpiter per

filiam Fauftam deprehenfus , turpiùs periit in

Maffilia , ubi fugerat. Licinius è Dacia oriun-

dus , Conftantia Sororis Conftantini Vir , Car-

menti creatur , & communi omnium fententia

Auguftus pronunciatur . Quas re« Maximianum

-vehementer offondit , quöd is tunc folummodo

Casfar in Oriente habebatur . Nec id ultra fe-

rens ereptum fibimet nomen affumit Augufti.

Itaque res fub quatuor novis Principibus ageba-

tur, Conftantino, & Maxentio filiis Augufto-

rum , Licinio , & Maximiano hominibus novis .

Pars II.

EUfebius natione Grascus fedit annis II. men-

fibus VI. diebus II. Ceflavit Epifcopatus

diebus VIII. Hic conftituit , ut nullus Laicus

Epifcopum fuum accufare poffit , nifi à Fide

deviet. Et invênit Hasreticos Romas, quos per

manus impofitionem reconciliavit»

Pars III.

LUcia Virga Syracufana renuens facrificare,

poft multa fupplicia, miflo gladio in guN

ture ejus jufficne Paicifii Confularis, hoc tem-

pore pro Chrifti nomine pafla eft. Quas fub

Henrico Dandulo Duce Venetias tranfducb eft.

Pars IV.

MElchiades natione Africus fedit annis HI.

menflbus VI. diebus VI. Ceflavit Epi

fcopatus diebus XVI. Hic conftituit , ut nulla

ratione Dominica die aut V- Feria jejunium à

Fidelibus agatur , quia eos dies Pagani quafi

facrum jejunium celebrabant. Et Manichasi Ro

mas inventi funt .

Pars V. .?

CAtharina olim Çofti Regis genita , fcientiia

liberalibus inftructa , dum ídolis thurifica-

re renueret, varia tormentorum genera tolera-

vit . Quas conftantiffima perfeverans , juflu Ma-

xentii , vel verius Maximini , in* Alexandria:

ASgypti hoc tempore decollata eft , moxque

corpus ejus ad montera Sinai fpatio itineris die-,

rum viginti ab Angelis eft delatum , ex cujus

offibus indefinenter oleum manat, quod langui-»

dorum corpora fanat . " ч

B Pars VI.

GOnftantinus igitur feptimum annum agens ,

nondum baptizatus, adversiis Maxentium,

confpirante fecum collega ejus Licinio , bellum

paravit ; & dum pergeret , multaque fecum de

imminenti pugna tracbret , vidit circa meriw

diem declinante jam Sole Crucis fignum ex lu-

mine factum , & fcripturam ei confertam In

hoc vinces . Similiter milites, qui cum eo erant.

Dumque cogitaret , quid effet , vox fupervênit ,

& dormienti Chriftus apparuit cum figno, quod

in Coelo viderat , juffitque , ut fieret ejus figni

figuratio, & foret ei auxilium in congreffioni-

bus prceliorum. Signum ergo , quod ei appa-

ruerat , in vexillis depinxit , & contra Maxen

tium proceffit , ipfumque fugavit , qui apud

Pontem Milvium periit , ubi decipulam parave-

rat Conftantino . Poftea Conftantinus Romam

triumphans ingreditur, & totius Occidentis Im

perium fimul cum Licinio ufque ad Oceanum

obtinuit ; ftatimque illi imagines Senatus ob

triumphum erexit, & in ejus dextera Vexillutn

Cruce fignatum cum infcriptione : Hoc eft fi

gnum invincibile Dei vivi . Et fupplicium Cru

cis , quod apud Romanos in ufu erat , Lege

prohibant . Conftantinus quoque , & Licinius

confitentur Deum auitorem fibi omnium efle

bonorum , fibique de Tyranno vic*roriam pras-

p ftitiffe ; ideoque huic cultum , & venerationem

exhibendum . Hanc quoque Legem , qui in

Orientis partibus dominabatur , Maximiano

tranfmittunt , qui eorum amicitias appetere vi-

debatur, quam ille fufcepit territus magnifias

Imperatorum geftis .

Pars VII.

SYlvefter interea natione Romanus fedit an

nis XXIII. menfibus X. diebus XI. Cefla

vit Epifcopatus diebus V. Hic propter perfecu-

tionem in Monte Seraptas latitabat ; quo latente

Conftantinus , qui varus curis implicitus diftu-

lerat baptizan , lepra percuflus eft . Qui cùm

ei confultum fuiflet , ut in puerorum languine

lavaretur, audiens maternos fletus ait: Digni-

tas Imperialis de fonte nafcitur pietatis . Et fic

pietas pii Imperatoris juffit matribus filios reddi:

propter quam pietatem proxima no£te mifit Do

minus Jefus Apoftolos fuos Petrum & Paulum ,

qui fuaferunt, ut per Sylveftrum Baptifmum ac-

ciperet , & per Orbem Ecclefias reftauraret.

Citatus ergoSylvefter eum monuit, ut per heb-

domadam jejunarer. Templa Idolorum claude-

ret , incarceratos relaxaret , eleemofynas face-

ret. Quibus peractis baptizavit eum coram Cra-

tone Philofopho, & Zenophilo Uluftri Judici-

bus. Superavit XI. Judasos dc Fidei noftras Arti*

culis

f5 С H R О

colis difputantes , probans , quód tres funt Реr-

fonSB, 8c unus Deus, & quod Chriftus Deuseft,

& quod ipie fit qui à Prophetis pronunciatus

eft. Duodecimum vero Judasum fuperavit vivi

ficando Taurum, quem Judasi occiderant. Ad

hac ígitur Helena mater Augufti , qus judaiza

re incocperat , ad Fidem convería eft , & ad

majorem noftras Fidei affertionem Sylvefter qui-

bufdam Diaconis ora conclufit . Proinde Chri-

ftiana Religio brevi tempore multiplicata eft ,

& per Orbem ufquequaque diftufa . Et qui ha-

étenus in latebris convênit, ex nunc auétoritate

Principum prasdicavit publice Fidem Chrifti ,

& Ecclefias Sacramentum. Nam edicto Con-

ftantini Templa Gentilium fubvertuntur , Ec-

clefiat vero conftruuntur. Nam & ipfe Eccle-

fiam Beati Petri , terram ipfemet fodiens , &

alias Patriarchales Romas conftruxit Ecclefias ,

refugientibufque ad eas impunitatem conceffit ;

& decimas ad asdificationem illarum ceniiiit of-

ferendas, & per Judices exigendas . Dominici

diei vacationem indixit ; Crucis patibulum pro-

hibuit ; fignum Crucis in numifmate figurari

prascepit . Pofleffiones Ecclefiis conceffit , nam

«Regalia Sylveftro dedit , & ftatuit, ut om-

nes Epifcopi fubfint Romano Pontifici , ficut

Judices Imperatori.

Pars FilL

MAximianue interea fe Conftantino , & Li-

cinio prjeferre auíüs , Licinium bello pe

tit , vt&us primo congreflu , & dum fecundum

pararet exercitum , dolore vifcerum correptus

eft apud Tharfum Ciliciaa . Licinius vero ejus

filius jam fceleris focios , ejufque in Provinciis

' Judices paria , quaa intulerant , fupplicia fufti-

nere coe'git .

Pars IX.

COnftantinusquoque generalem ad omnes Epi-

fcopos fcripfit Epiftolam , in qua Гиге con-

verfionis modum retulit , & qualiter Romanum

Epiicopum omnibus Ecclefiis prastulerat , íüb-

jungens : Urbis itaque Romana , dr omnis Ita

lia , feu Occidentalium Regionum Provincias

Patri noftro Sylveßro, ejufque Succefforibus de-

erevimus difponendum , unde profpeximus in

Thracia Provincia nomini noftro Ctvitatem adi-

ficari , & illic Imperium noflrum conflitui .

Quoniam ubi Princtpatus Sacerdotumt & Chri-

fttana Religionis , ab Imptratore caslefti confti-

tutus eß , juftum non videtur ut Imperator ter-

tenus habeas pottftatem .

Pars X.

Hlc Aquilegienfis Epifcopus , jam Ecclefiis

pace reddha , cum annis XI. Pontificium

tenuiflet , dies luos feliciter terminavit .

CAPITULUM DECIMUM.

De Pontificatu Agapiti habens partes FilL

AGapitus Epifcopus Aquilegienfis annunciatur

Anno Domini CCCX1X. quia plebs devo

ta , una cum Clero , edicto Catholici Principis

confifi, publice convenientes, hunc Civem Aqui-

legienfem Pontificem elegerunt , qui Ecclefias

edificare coepit , & Chrifti Fidem coadunato

Populo praedicare , & earn volcntem fufcipere

. Sacramenta Ecclefig conferre .

N

A

ICON. 46

В

Pars I.

D

СUm ergoEccIefia tali gloria proficeret, Li

cinius invidia perculfus, quod Conftantinus

non tam vi , & metu , quam amore omnibus

imperaret, in ejus odium in Chriftiano? fasvire

coepit . Et fub Prcefíde Agricola apud Sebaften

Armenias minoris quadraginta mili.es Cappado-

ces feptimo Idus Martii Martyrio coronavit.

. Pars II.

THeodorus fimiliter Vir militaris , qui Spiri-

tu Sanólo plenus in Euchaja Helleiponti

iniquiffimum Draconem interfecerat , juffionc

Licinii in Heraclia Ponti dum facrificare renuc-

ret , poft afperos cruciatus capite mutilatus eft

V. Idus Novembris, cujus reliquias Ancharius

in patriam detulit , aux de Mefembria fub

Raynerio Zeno Duce Venetias delata funt .

Pars III.

Cinftantinus Chriftianiffimus propterca con

tra Licinium hoftiliter vadit, ac primùm

in Pannonia , fecundo ingenti apparatu bellum

apud Cibalias inftruenrem repentinus oppreffit,

omnique Dardania , Maefia , Macedonia poti-

tus , numerofas Provincias occupavit . varia

deinde inter eos bella , & pax reconciliata, ru-

ptaque eft . Poftremö Licinius navali & terre-

ftri prcelio victus apud Nicomediam fe fubdit,

& contra religionem facramenti apud Cryfopo-

lim captus in TheíTalonica Urbe occifus eft an

no XIV. Imperii fui .

Pars IV.

COnftantinus nunc in Thracia Byfantii Ur-

bem amplians fuo nomine Conftantinopo-

lim appellavit , & tranftulit illo omnes равпе

nobiles Romanos, & ordines Senatorum cum

uxoribus & liberis * qua? fimiliter Roma nova

vulgariter nuncupata eft .

Pars V.

ITaque cùm poft Achillam apud Alexandriam

Alexander Sacerdotium fuicepiflèt , & Arium

ab errore reducere nonvaleret, ab Ecclefia ex-

pulit . Ule vero contra eum feditionem excita-

vit. Quod audiens pius Princeps Sanctam Sy-

nodum CCCXVIII. Patrum apud Nicasam By-

thinias convocavit , ubi cùm de Fide tractare-

tur, Imperator ait ad Sacerdotes: Deus dedit

vobis poteftatem de nobis judieandi ; vos autem

non poteftis ab homïnibus judicari . Symbolum-

que Apoftolorum ibi exaratum eft . Arius quo

que, Photinus, & Sabellius Hasretici damnati

iunt . In qua pro Romano Pontifice Vitus , &

Vincentius Presbyteri, Macarius Hierofolymi-

tanus , Euftachius Antiochenus , Alexander Ale-

xandrinus , Athanafius confiliarius Alexandri ,

Paphnutius Epifcopus ./Egyptius, Spiridion etiam

Cyprius Epiicopus , & Jacobus cognomine Sa

piens Perfarum Epifcopus , aftuerunt .

Pars VI. • .

SAn&us etiam Nicolaus Civis Patharas, &

Mireorum Epiicopus jam fenex Concilio

interfuit. Suis meritis terra, marique mirabilis

cffcctus, moritur, & demum fub Vitale Mi-

chaële

47 ANDREW DANDULI 4t

chaële Primo Duce Venetias corpus ejus dela-

tum eft .

Pars VII.

SYlvefter etiam Papa Roma; congregavit Con

cilium CCLXXVII. Epifcoporum , permit-

tenre Conftantino, & iterum Calliftum , &pras-

nominatos Hasrcticosdamnavit . Conftituit eiiam,

ut nullus Laicus crimen Clerico audeat inferre ;

& ut Corpus Domini non in ferico panno, led

lineo confecraretur ; & nomina dierum Septi-

mana? in Ferias commutavie .

R

Pars VllL

Exit quoque hic Epifcopus annis XIII.

Aquilegienfem Ecclefiam .

CAPITULUM UNDECIMUM.

Tie Pontificatu Benedilli habens partes XV.

ВEnedi&us Epifcopus declaratur Anno Domi-

j jî. Hic origine Romanus , Vir devoin

tus, & pus operibus intentus his diebus hanc

Sedem obtinuit .

Pars I.

HElena Mater Conftantini hoc tempore di-

vinitus infpirata Hicrofolymam petiit, &

locum Dominicas Paffionis , ubi Veneris ere&um

erat fimulachrum , expurgavit , ubi tres Cruces

invênit , quarum una fuit Dominica , quas oran

te Machario Epifcopo fic dilcernitur, quia ta&u

ejus mortuus fufcitatur , mulier ab asgritudine

liberatur . Prasterea clavos invênit , partem quo

rum in galea filii , partem in freno pofuit . Sic-

que adimpletum eft illud Zacharias : ár, em

quod in freno efl fan£lum Domino - Ligni quo

que pars eft in theca Sacerdotali : pars , ut di-

citur , in ftatua Conftantini . Corpus itaque He -

lenas ducante PetroZiano Venetias delatum eft.

Pars II.

ANtonius Monachus, cujus vitam Athana-

fius Alexandrias Epifcopus fcripfit , hoc

tempore floruit. Hic mifit /Egyptiace ad di-

verfa Monaftcria Apoftolici fénfus Sermones

& Epiftolas VII. quas in Grascam Linguam

translatas funt , quarum prascipua eft ad Arfe-

notas ; per quem Dominus infinita miracula de-

monftravit , & in difcretione fpirituum gratiam

magnam habens, tamdem Anno vitas fuas 105.

moriens , & deofculans fratres fuos , in pace

quievit .

Pars III.

EUfebius Gefarece Palasftina; Epifcopus in

Scripturis divinis ftudiofiifimus Ecclefiafti-

cam Hiftoriam fcripfit ufque ad tempora Con

ftantini , quam Ruhnus Presbyter Aquilegias de

Grasco tranftulit in Latinum, & addidit ad obi-

tum ufque Theodofii . Et ipfe gefta Martyrum,

& Cathedrales Sedes , 8c plures alios Libros de-

notavit .

M

Pars IV.

Arcus natione Romanus fedit annis duo-

bus, menfibus VIH- diebus ХЧ. Ceífa-

B

D

vit Epifcopatus diebus XX. Hic conftituit, ut

Epifcopus Oftienfis, qui Papam confecrat, Pal-

lio uteretur . ítem ut Symbolum in Mifla alta

voce cantetur .

Pars V.

POftobitum Helenas, Conftantia Licinii de-

reli¿ta Augufti fratris folatiis utebatur .

Arianus quidam Sacerdos farailiaris efFeclus ,

ubi tempus opportunum vidit , fermonem de

Ario coepit afpergere , aflerens contra Ariura

invidia commotum Epiícopum, quia apud ple-

bem cams exifteret . Quo accerfito , Conftanti-

nus ad examen Concilii negium pro-

duci jubet , ut quidam referunt ; fed alii di-

cunt , quod ab Eufebio Nicomedienfi Epiicopo

Ariano ultimo vitas fuas tempore Conftantinu»

rebaptizatus eft . Filium etiam fuum Crifpum ,

& Uxorem fuam Fauftam occidi fecit - Anno

itaque Imperii fui XXXI. in Urbana Villa Ni-

comediaa defun&us eft , quem Grasci Catalogo

San&orum annumerant, & ejus Feftum cele

brant die XXI. menfis Martii.

Pars VI.

COnftantius filius Conftantini Magni , cum

Conftantino , & Confiante fratribus Anno

Domini CCCXL. fucceíTerunt Imperio. Con-

ftantinus quidem Confiantinopolim , & Orien»

tem ; Conftans in Italia ; Conftantinus verö in

Gallia . Cum quibus ¿с Dalmatius eorum con-

íanguineus imperavit , & dolo Conftantis occi-

fus eft . Et non multo poft tempore Conftanti

nus, qui regnabat in Gallia, contra partem fra

tris Conftantis invadit , fimulque impetit fra-

rrem armis . Sed incauté bello fe ofFerens, dum

cupit occidere . juxta Aquilejam à Ducibus

Conftantis eft interemtus , Imperiique fui por»

tionem ConíLns obtinuit .

Pars VIL '

Julius natione Romanus fedit annis XI. men

fibus II. diebus VIH. CeíTavit Epifcopatus

diebus XV. Hic multas tribulationes fubfti-

nuit , & decem meníls in exilio fuit , fepultus

eft in via Aurelia .

Pars VIII.

AThanafius itaque vir fpe&abilis apod Laodi-

ciam Syria; turbis adftantibus difputavit

cum Ario . Probus autem vir quidam , Impera-

toris juffu, arbiter ftetit, ubi ntor Fidei ad pu

rum diícuífus eft . Indurata tarnen Arii mente

in errore permanens , cum Eufebio Epifcopo

Conftantium eadem fosce polluium inducunt ,

ut apud Conftantinopolim Concilium congrege-

tur . Quo adunato Arius ad Ecclefiam pergens,

Epifcoporum , & Praslatorum frequentia confti-

{>atus, neceffiratis causâ ad publicum declinans

ocura , emifit vifcera . Quo nunciato in Eccle-

fia , Eufebius plenus confufione reccflit .

Pars IX.

SEcundo igitur Anno Conitantii , dum Atha-

nafius jam Alexandrias factus fuiffet Epiico

pus, impieras Ariani ejuídem Imperaturis fulta

prasfidio in Catholicos defasvir, & Athanafiun»

de libidine falso dirfamatum apud Tyrum ad

Concilium ducunt , 8c ejus purgatione non ad-

miifa,

♦9 С H R О

jnifla, clamor omnium repente attollitur, Atha-

nafîum eile Magum , facîoque ímpetu fuis eum

dilcerpere mambus parabant . Sed ereptus à

prasdicto Concilio condemnatus eft , qui in

Orientali Imperio non tutus in Occidentem vê-

nit, & annis Vil. continuis in lacu cifternas ita

latuit , ut numquam Solem videret . Ibique

compofuit Quicumque vult falvus effe ; & ab

AncilJa cognitus Dei fpiritu ad Conftantem ac-

ceflit , & benigne ab eo receptus cum Uteris

fuis fecurus in Alexandriam rediit . Sed mortuo

Confiante iterum à Conftantio pellitur, & Geor-

gius Ananus fubftituitur .

Pars X.

SApor nunc Rex Perftrum duram in Chri-

ftianos perfecutionem commovit , fub quo

fcnbit Sozomenus fexdccim coronatos marty-

rio. Adversùs quem Conítans dimicans vario

eventu novem vicibus bellavit, & noviffimè in-

difcretè congreisus fugit . Hic coniultè aliquan-

do regnavit , Sicambrios manfuefecit ; fed ava-

rus effectus , militibus intolerabilis , Magnentii

dolo in Oppido Elevali juxta Hiipanias occiiiis

eft. Magnentius autem juxta Auguftodunum

ufurpavit Imperium . Tunc & in lílyrico Ve-

trianonem fenem milites Imperatorem creave-

runt . Qui metu Conftantii abjecit Imperium .

Conftantius autem poftea contra Magnentium

ivit , qui Africam , Galliam , Hifpaniamque oc-

cupaverat , & eum vicit; & fuperatus fe ipfum

apud Lugdunum occidit . Et Decentius frater

ejus , quem in Gallia creaverat Casfarera , Se-

uonis laqueo fe fufp-.-ndit ; & Conftantius folus

imperavit . Et illico Galium filium Patrui Сзз-

farem fecit , qui Judaws oppreffit , & mukos

Nobiles Antiochias interfecit , fed demum à

Conftantio propter invidiam in Iftria occiius eft;

& fimiliter Sylvanus , qui in Gallia res novas

moliebatur , ab eo extinctus eft ; 8c Julianus

frater Galli Mediolani Csfar efficitur .

Pars XL

HOc tempore Paulus Conftantinopolitanus

Epifcopus in Catufia Cappadocias à Con-

ílantio relegatus, ftrangulatus eft VII. Idus Ju

nii .

Pars XII.

Ndreas Apoftoli corpus , Lucas Evangeliftae

- oifa, 8c Timothei difcipuli Pauli Conftan-

tinopolim transferuntur . Eodem tempore Ca-

tholicis in fine Pfalmorum addentibus Gloria

Patr> , & Ftl-.Oj & Spiritui Santlo , Ariani di-

cebant Gloria Patri per Filium , minorem Pa

ire Filium fignificare volentes.

Pars XIV.

NJJnc etiam Leontius , Fl -vianus , & Dio-

dorus primi in duas partes choros pfal-

entium diviferunt .

Pars XV.

PRaefuit itaque hk Epifcopus in praadidra fede

annis XX. completes .

NICO N.

A

SO

В

D

CAPITULUM DUODECIMUM.

De Pontificatu Fortunatiani habens

partes XX.

FOrtunatianus Epifcopus inthronizatur Anno

Domini j J j. Hic ex Africanis ortus paren-

tibus , & in Foro-Julio astate & fcientia prove-

ctus, imperante Conftantio, banc tenuit Eccle-

fiam , qui , ut ait Hieronymus in Libra de Vi-

ris Illuftribus , in Evangelia titulis ordinatis

brevi fermone 8c ruftico conicripfit Commcn-

tarios .

Pars I.

LIberius natione Romanus fedit annis XVÍ.

menfibus IV. diebus 111. Ceffavit Epiico-

patus diebus XXV. Ciim itaque Conftantius

folus Imperio potiretur , Occidentales Epifco-

pos per deceptionem ad confenfum Arianae has-

refis cogere aggreditur .

Pars II.

OB hoc apud Mediolanum Concilium Epi-

fcoporum convocatur, ubi Dionyfius Epi

fcopus loci, 8c Eufebius Vercellenfis , Paulinus,

& alii duo dolum ineíTe negotio proclamantes ,

aíferentefque , quöd fubfcriptio in Athanafium

ad deftructionem Fidei ordinatur , in exilium

trufi funt . His etiam Hilarius Epiicopus Picta-

vienfis jungitur , ceteris vel ignorantibus , vet

non credentibus dolum .

Pars III.

ANtedi&is igitur de medio fublatis Conci

lium apud Ariminum congregatur , ibi

que proponitur quid magis colere volunt ,

Chriftum , aut Omufion , ¡His quid Omufion

fignificaret ignorantibus , per fiftidium quo-

rumdam in execrationem fermo dedu&us

eft ; Chriftum fe credere . non Omufîon , con

firmant , aс Omufion quafi à Scripturis alienum

auferri de Fidei expofitione decernunt . Sic multi

ignoranter contra Nicasnum Concilium veniunt,

communionemque in m hasreticorum focietate

commaculant . Itaque Ecclefia dum alius alium

perfequitur, non ab alienis , fed à propriis de-

vaftatur . Huic Concilio Vir Cathalicus Gau-

dentius Ariminenfis Epifcopus interfuit , qui

multitudini refiftere nequiens, denique martyrii

palmam pro Fide fufcepit .

Pars TV.

LIberius igitur Papa in exilium prefecturas ,

poftquam Sedem annis feptem tenui'fet ,

Concilium XLVIII. Epifcoporum convocavit ,

& Felicem ordinavit in locum fuum ; 8c Libe-

rius juffu Conftantii in Urbem Verrias Theflalia

in exilium profe&us eft . Quo tempore Joan

nes Patricius vifionem habens , ut Ecclefiam

Beatas Marias Virginis dedicar« ubi mane no

vas nives cecidiíTe profpexerit , Ecclefiam San-

Лав Marias Majoris in Roma conftruxit , 8c in

hujus fa¿ti memoria Feftum S. Marias Nivis

fingulis annis conftitutum eft celebrari .

Pars V.

FElix itque fubrogatus in Concilio invênit

Urfacmm, 8c Valentem confentientes Con-

ftan-

- 5I AN D R E Ж

ftantio , & damnavit cos : lili vero rogaverimt

Conftantium. ut reduceret Liberium, qui toeJio

motus exilii fa&us Arianus Romam quafi victor

intravit . Et depofuus eft Felix , & ab hasreti-

cis denique incifione capitis martyrizatus eft .

Pars VI.

ANno quippe decimo fuas Sedis Liberius re-

verius vulu t more Arianorum baptizan ;

fed tamen Romas pingitur fine corona , quem

Eufebius Presbyter Romas coepit Liberium de

clarare hasreticum : propter quod in ergaftulo

quatuor pedum poft leptem menfes obiit .

Pars VII.

IStis quoque diebus hasrefis Arianas fecb tri-

formis apparuit, dum Eunomius& Arii com

plices , & Macedonius Epilcopus Conftantino-

politanus diverfa fentirent . Propterea Conftan-

tius iterum apud Noram Concilium congregan

iubet ; fed Urbe ex terrasmotu concufia , Conci

lium apud Seleuciam Ii'auriaB translatum eft .

Pars VIII.

VIcbrinus Rhetor , & Donatus Grammati-

cus prasceptor Hieronymi nunc Roma»

in'ignes habentur .

Pars IX.

JUlianus itaque facbs Casfar Gallos mira ce-

leritate apud Rhenum fuperavit , & militi-

bus luis gratus ab eis appellatur Auguftus ,

quo nomine tumens, fpreto Conttantio, ltaliam

lllyriumque pervafit . Quod audiens Conftan-

tius , inftru&ione belli Parthici dereli&a , con

tra eum veniens , nimia cogiratione difiracbs,

completis in fuo Imperio XXIV. annis, inter

Ciliciam , 64 Cappadociam apoplexia extin&us

eft.

Pars X.

JUlianus Imperium fumfit An.Dom.CCCLXIV.

Hic cùm adoblcens eflet , & Chriftianus, in

literatura, &el quentia profecit, ita ut fama

per p ,pulum vo.itaret , quod Romanam Rem-

pubhcam regere p flet : propter quod noluit

Conftantius eum Romas elîé , led mifit Nicome-

diam , prohibens ne cum Libanio Sophifta con

venu et . Julianus tamen libris illius utebatur.

Pervênit quoque ad eum Maximus Philofophus

Ephtfius, fama ejus attraclus, quem poftea Va-

knuuianus quafi Magum fecit occidi . Hic Im

pel ii cupidinem animo ejus immifit : quod Im-

peratorem non latuit ; fed Julianus , ut fufpi-

cjonem tolleret , in M^nachum tonfus eft . Eu-

febia autem Uxor Conftantii vix perfuafit ei,

ut non occideretur , fed ad philofophandum

mitteretur Athenas , evocatufque ab Athenis

Meuiolani facbs eft Casfar àConftaniio, accepta

Coiiftantia Sorore ejus. velUxoris, inconjugem.

Pofteaque in Galba fumtâ vi&oriâ Imperium

obtinuit .

Pars XL

Hic volens placere hominibus Catholicis ,

omnes ab exiliis revocavit , & Paganis li-

centiam dedit Idolis immolandi ; Tamdem in

impietate proficicns Diis immolans immolato

В

D A N D U L I $г

A fanguine noftrum Baptifma faciebat afpergi ',

cun&ofque cibos venales.

Pan XII.

TOannes & Paulus fratres nolentes Idolis immo-

I lare , julTu Juliani à Terentiaiio decollati

funt , & in fovea intra domum eorum repo-

fiti , divulgaturque ipfos in exilium fore mifloe.

Pars XIII.

DOnatus fimiliter Epifcopus Aretinus fub

Quadraciano pro ChriftiFide capite mu-

tilatus eft.

Pars XIV.

IN Sebarte fepulchrum San&iJoannis Baptifbe

aperuerunt , & olTa igni tradiderunt , pul-

verem difperferunt . Sed Dei providentiâ qui

dam ex Hierolblymis Monachi , qui olTa colli-

gentibus fe milcuerunt , & magnam partem col-

legerunt , & ad Patrem fuum Phil.ppum detu-

lerunt , qui ea Athanafio mifit , quas Theophiius

Alexandrias Epifcopus in Templo Serapis a for-

dibus purgaro , & in honorem B~an Joannis

confecrato collocavit, cujus fan&i manus poltea

Venetias deducía , fub Ordelapho Phaledro

Duce noviter inventa eft .

Pars XV.

GOncilium hoc tempore Alexandrias celebra-

tum eft , in quo Athanafius Epilcopus ,

Eulebius Vercellenns , & Hofius Cordubenfis

inter ceteros afFuerunt , ubi Patrem , & Filium,

& Spiritu.nSanâumTrinitatem nuncupaverunt.

Lucifer verb in Sardinian) reverfus , contraria

fentiens , mortuus eft , à quo Luciferianorun»

Hasrefis fumfit exordium .

Pars XVI.

JUlianus itaque de Parthis victor rediens , in

Perfas profeclus , dolo cujufdam transfugas

in delerta perducîus, cùm vi fitis , & ardorc

Solis , atque infuper laboie arenarum confectus

pcriret exercitus , Imperator tanto rerum peri-

culo anxius , dum vafta per deferta incautiüs

evagatur, ab obvio quodamhoftium equite con-

tho ictus interiit , dum imperalfet anno I. men-

fibus VIII.

Pars XVII.

TOvianus Anno Domini CCCLXVI. dum XXX.

I annorum elfct , Impeiium obtinuit. Hic ge-

9 nitus Pâtre Varoniano incola Agri Vigido-

nenfis Provincias Pannonias, erat vir fortis, &

nobilis , & illo tempore millenarius , quo Julia

nus propofuit Legem militibus , ut vel facrifi-

carent , vel militia cederent . Celfit die , Idolis

immolare negans , fciens graviora efle Dei judi-

cia , & meliora promilla . Neceflitate tarnen

Perfici belli Julianus eum reaflumfit . Cùm au

tem mortuo Juliano à militibus violenter ad Im

perium traheretur , dixit , lb nolle Paganis im

perare hominibus , cùm ipfe Chriftianus exifte-

ret . Cùmque vox omnium communiter procla

mèrent fe Chriftianos fore , fufcepit Imperium.

Jovianus itaque Imperator fa&us cogitabat de

communi iàlute , & quomodo poílet de medio

hoftium excrcitum illasfum deducere j fed cùm

loci

D

5* С H R О

bei milicia captus, Sc ab hoftibus circumfeptus

nullam evadendi facultattm haberet , cum eis

P*«™ compoi'uit, & Oppidum Nifibias, & par-

^¡У1ei°potamiasSuperioris Ulis conceffic . Inde

ad IUyncum rediens per Galatiam iter agit , &

cum in cubiculum quoddam novum fe le cuba-

tum recepiíTet , calore prunarum, & nidore pa-

netum nuper calce linitorum ocbvo menfe Im

perii fui fuíFocatus eft .

Pars XVIII.

/.^Eminianus Epifcopus Mutinenfis hoc tem-

rc i?-0re viSuit ♦ & fuis mentis Sancbrum

Coníeílorum numero aggregatus eft .

Pars XIX.

VAIentinianus apud Nicaam Anno Domini

CCCLXVH. confenfu militum Imperator

creatus fratrem fuum Valentem Imperii cunfor-

rem fulcepit . Hic ex Pannonia Cibalenfi onus,

cùm Chriftianus eflfet , fub Juliano immolare rе-

nuens , militiam dimifit , qui Saxones Franco-

rum terminos invadentes fuperavit .

Pars XX.

TJUjus itaque Aquilejenfis Epifcopi memo-

* .» riam deteftatur Hieronymus dicens: For-

tunatianus Epifcopus , licet in Evangelia Com-

mentarios fcripferit , in hoc tarnen deteflabilis

habetur, quod Liberium Romana Urbis Epifco-

pum pro Fide ad exilium pergentem primus fo-

licitavit , Ф» fregit , & in fubferiptionem hare-

feos compulit . Prasfuit quoque huic Ecclefias

annis XV.

CAPITULUM DECIMUMTERTÍUM .

De Pontificatu Valeriani habens

partes XXVlL

VAlerianus Epifcopatum accepit Anno Do

mini CCCLXVIII. Hic natione Gallicus

Vir Orthodoxus icientia & vita clariffimus, fub

Catholico Principe Epifcopus fa&us , fua do

ctrina & exemplo Arianam perfidiam fugavit,

& fibi fubditum Populum in agnitionem Fidei

puras non folùm induxit , fed in perfeverantia

ïolidavit, Chromaiiumque Hifpanum Pre byte-

rum , & Eufebium illius fratrem Diaconum, Sr

Jovinum Archidiaconum conftituit , de quibus

Rufinus contra Hieronymum de fe bquens ait :

Signaculum Ftdet confequutus fum per Sanftos

Vtros Chromatium, ffovinum , & Eufebium óp

timos у ¿r probatißmos in Ecclefiis Dei Epifco-

pos ; quorum alter tunc Presbyter Beata memo

ria Valerianic alter Archidiaconus, alter Dia-

conus , fimulque Pater & Doílor Symboli fuit .

Dicit etiam Sicardus Epifcopus , quöd Aqui-

lejenfes Clerici hoc tempore quafi Chorus San-

¿torum habebantur .

Pars 1.

DAmafus natione Hifpanus fedit annis

XXV1I1. menfibus II. diebus XXV. Cef-

favit Epifcopatus diebus XXI. Cum Dimafo

de Puntificatu contendebat Urfinus; fed fa&o

Concilio Sa erdotum plurima multitudo Dama-

fum praselegit , & Urfiuum Neapoli Epifcopum

ftatuir . Hic multa Corpora Sanctorum requifi-

vit quorum tumbas verfibus exornavit . Accu-

Jom. XU.

В

D

E

N I С О N. S4

fatus de adulterio fa&a Synodo purgatus eft à

XL1V. Epifcopis , qui etiam damnaverunt Con-

cordium , & Calliatum Diaconos accufatores .

Hic rogatu Hieronymi inftituit in fine Pfalmo-

rum cantari Gloria Patri , & Filio , &c. Cho-

rumque in duas partes divifit , quas Pfalmos al-

ternatim cantarent .

Pars II.

A Nno Tertio Imperii Valentiniani Frater ejus

-**• Valens per Uxorem ejus Arianus efficitur,

& ab Eudoxio Epifcopo Arianorum Conftanti-

nopolitano baptizatus juramentum fecit, ut in

ea-Secta mañeree.

Pars III.

EOdem Anno Gratianus Valentiniani natus

ex Uxore Severa Ambianis confors Impe

rii fà&us eft .

Рл« IF.

APud Conftantinopolim tanti ponderis gran-

do cecidit , ut homines interficeret . Apud

Atrabatas lana de Coelo cum pluvia cecidit .

Pars V.

AMbrofius poftAuxentii feram mortem, cùm

eíTet Cath.cumenus, ad Epifcopatum Me-

diolani multipliciter poitulatus , fugiens à Va-

lentiniano legitur audivilfe : Noli ttmere , quia

Deus , qui elegit te , ipfe te adjuvabit , & ego

adjutor, rjr defenfor tuns femper exiflam. Poft

Ьзгс confecratur Epifcopus , 6c omnis tunc Ita

lia ad Fidem convertitur .

Pars VI.

APollinaris Laodicenfis Epifcopus in Syria

dogmatizavit , Chriftum carnem fine ani

ma fumfiíTe , & Deitatem vitam corpori prteili-

tifle : quas hasrefis in Synodo congregara Romas

damnata eft; & firailiter Ariminenfis Synodus

reprobatur, & Nicajna comprobatur, 6c quas

geita funt , Damafus , Ambrofius , Sc Valeria-

nus, Sc ceteri Epifcopi in Roma collecti, fcri-

pferunt EpHcopis perlllyricum conftitutis, ficut

in Hiftoria Tripartita legitur . .* * ■

Pars VII.

BAfilius eodem tempore Casfarienfis Epifco

pus Cappadocias clarus habitus eft . Fue-

runt autem huic duo Fratres, Gregorius Epi

fcopus NylTenus , Sc Petrus , quorum alter in

verbo doctrinas , alter in operibus fratrem exsc-

quabat .

Pa« VIII.

GRegorius Nazianzenus ordinatus Epifcopus

turbinemHasreticorumfideliter tulit; red-

dita autem pace Conftantinopolim adEcclefiam

docendam venire exoratus, advênit, ubi brevi

tempore in extirpandis erroribus profecit. De-

inde ad Sedem iuam rediens fcripfit Apologe-

ticum diíTenfionis fuas , Sc reditus caulas alle-

gans .

E Pars

SS 56ANDRERE DANDULI

Pars IX.

GUlfilas Epifcopus Gothorum literas Gothi-

cas invenit , quas Toletanas didtas funt ,

qmbus Scripturas divinas in luum idioma con.

vertit ,

Pars X,

EOdem tempore Patres Monachorum vita 8c

antiquitate Macharius, ifidurus,Heraclidas,

8c Paulus, Antonii difcipuü, per iEgyptum ,

& maxime in Nitrias partibus habebantur; ma-

fnis etiam miraculis corufcabant . Fuerunt etiam

oc tempore multi alii Epiicopi , 8c Her;mit«e

mentis & miraculis notables .

Pan XI.

VAlentinianus autem, poftquam Saxones,

gentem periculofam Romanis finibus ,

eruptionem magnam olira meditantes , in ipfis

Francorum finibus oppreffit , Burgundionum quo-

que novorum h^ftium plufquam LXXX. millia

vicit, qui non multo poil tempore Chriftiani

eíFedi funt. Demura cum bellum contra Sar-

matas Pannoniam devaftantes paraflet , apud

Bugionem completis annis XI. in fuo Imperio

iubita fanguinis eruptione moritur .

Pars XII.

VAlens ¡taque regnavit cum Gratiano , ôc

Valentiniano Fratre ex Juftina Anno Do

mini GCCLXXVIH. Nam Severa Valentiniani

magni Conjuge laudante pulchritudinem cujuf-

dam vi rginis Juftinas , Princeps accenfus, nolens

Severam abjicere , pubUcam tulit Legem , ut li-

ceret cuique duas hab re Uxores , & fic etiam

Juftinam accepit . De hoc Vak ntinianus junior

íiátus eft , praeter Gratam , Juftam , & Gallam .

Pars ХШ.

VAlens Oriemem gubernans legem dedit ,

ut Mouachi militarent, 64 contradictores

cadi jufíit , atque ïnterfici . Ideo multi Mona-

chi per Mgypmm contemnentes manUatum

e-jus, Martyno coronati funt.

Pars XIV.

HIc etiam Dasmonem cnnfuluit , quís poft

eum imperaret, qui fibi oftendit quatu r

Hieras T. E. O. D. Multoj propterea , quorum

nomina his Uteris (cribtbantur, occidi juflit, in-

rer quos Theodofius Pater Theodofii poftealm-

peraturis, qui Mauros oppreflirat, & Baptifmi

gratiam apud Carthaginem coniecutus fuerat.

Pars XV.

HOc tempore ortá1 controverfiâ inter Frigi-

derium, 8c Athenaricum, Athenaricus

cùm effet debilior, à Valente auxilio impetra-

tb, adveriarium fuperavit, poftulanfque ifieri

Chriftianus ab Ariano Imperatore , Arianos re-

cepit Epifcopos, & Gothi proinde Catholicos

diutí'JS aifliverunt , inter quos Nicetas natione

Gothus à Theophilo, & Gulfila eorum Catho

lics Epifcopis de Fide inftruftus apud Iftrum

amnem martyrizatus eft , cujus Corpus Maria

nus in Mjplueftiam Urbem Cilicise tranftulit ,

В

D

E

qund poftea Venetias in Ecclefia San&i Nico

lai de Dorfo duro deductum eft .

Pars XVI.

VAlens igitur Anno XIV. de Antiochia exire

compulíus, lera pcenitentia Catholicos exi-

liis revocat . Tunc in Thracia flebile bellum

commiíl'um eft, in quo Romanas Legiones uíque

ad internecionem caslas íunt à Scythis , hoc eft

à Gothis , Ypogothis , Gepidis , 8c Vandalis .

Valens autem fagitta iaucius faspe de equo ca-

dens, ad vilem cafam juxta Andrinopolim Thra

cias deportatus , à Barbaris in ea fuccenius eft

anno ejus XV. Nepotum vero IV.

Pars XVII.

GRatianus poft obitum Valentis cum Va

lentiniano Fratre teauerunt Imperium

Anno Domini CCCLXXXII. quibus cum mor-

tuo Valente Gothi Conftantinopolim veniffent,

Dominica Valentis reliera ab eis Urbem defen-

fam reftituit. Hic volens Reipublicas fubvenire,

Theodofium Hifpanum virum fortem 6c reli-

giofum, purpura apud Sirmium induit, &Orien-

tis Imperatorem conftituit . Cùmque potiretur

Imperio, 8c apud Theflalonicam asgritudinem

incurriffet, ab Anatolio Orthodoxo Epifcopó

loci baptizatus eft, licèt a ProgenkoribusChn-

ftianum dogma , 8c Fidem Nicasni Concilii fe-

queretur . Tunc itaque legem tulit , omnes Po

pulos in ea Religione verfari, quam Petrus Apo-

ftol is Romanis exhibuit , quam 8c Damalum

Papara iequi claret ; reliquos vero hasreticos 8c

infames foie decrevit. . ..

Pars XVIII.

HIc etiam omnem fuam fiduciam ad opem

Chrifti conferens, Huimos , Alanos, Go-

thofque incunctanter aggreffus vicit , 8c curr*

Athalarico Rege Gothorum foedus iniit . Atha-

laricus ergo Conftantinopolim veniens , 8c vi-

Í dens magnalia Imperatoris , 8c Urbis , ait : Im

perator eft Deus terrenus ; cùmque in Urbe na-

| tura? conceflerit, Thvodofius eum dignas tradi-

i dit Sepulturas; unde Gothi benignitatem Theo-

| dofii confiderantes , fe Romano dederunt Impe-

[ rio . Parrhi quoque cetorasque barbaras nationes

| priîis inimicas, ultro Legatos ad Theodofium

miferunt, 8c cum eо fœdus inierunt.

Pars XIX.

i TJTIeronymus natus ex Patre Eufebio in Oppi-

I do Stridonis , quod confinium Pannonias 8c

; Dalmatian tenet , Romas puer baptizatus Uteris

jLatinis, Grascis, 8c Hebraicis cruditus, Mona-

ichorum vitam , 8c habitum diu tenuit. Anno-

rum itaque XXXIX. Romanas Ecclefias Cardi

nal^ Presbyter ordinatus , dum quorumdam

Clericorum lafciviam increparet , propter ilia*,

rum infidias ad Gregorium Nazianzenum Con-

ftantinopolitanum Epifcopum profectus eft , à

quo facras Literas pleniiis didicit ; 8c poft ad

heremum properavit ; tamdemque Bethleem

reverfus, annis quinquaginta m<.jnfibus iex trans-

lationi, 8c explanationi Sacra; Scripturas operarn»

dedit .

Part

57

Pars XX.

С H R О N

А

IJIc etiam Chronaatio , Jovino , & Eufebio

Clericis Aquilegienfis Ecclefiîe utilem &

moralem fcripfit Epiftolam , congaudens de ex-

pulfione haerefis Arianas de confinibus eorum

Ecclefias fadta, 8c Valeriani Epifcopi induftriam

circa hoc plurimum recommendat .

Pars XXI.

IJIs diebus Juftina Valentiniani Mater contraл Catholicos execrabili odio delasvit, rapien-

tique Ambrofium de Ecclefia , & in Exilium

perducenti munera promifit.

Pars XXII.

SUper Francos hoc tempore regnavit Marco-

mirus Priami filius , & Samio filius Ante-

noris , quorum Ducatu Franci Sicambriam

egreffi confederunt circa Rhenum in Oppidis

Germanise , nec multo poft Quintinum , &c He-

raclium Duces Romanorum cum omnibus pane

fuis juxta Treverim deleverunt .

Paw ХХШ.

MAximus quidam Conftantini Magni Con-

fanguineus interea partem Imperii fibi

competere calumniabatur . Qui cùm Britannias'

fadtus fuiflet Rex , cœpit fuperbire , & contra

Romanum Imperium tyrannidem exercere .

Pars XXIV.

ANno Gratiani VI. fecunda universalis Syno-

dus CL. Patrum Conftantinopoli congre-

gatur jubente Theodofio , & annuente Damafo

Papa , quas Macedonium Conftanti lopolitanum

Epifcopum negantem , Spiritum Sanctum effe

Deum, condemnavit. Ibique de retum eft, ut

Conftantinopolitanus tamquam novae Romas

Epifcopus poft Romanum Epifcopum habear

Privilegium . Subièquenter fub hoc Valer.ano

Ep¡fcopo Aquilejenfe ex decreto Imperatorum

ad removendas altercationes , ficut teftatur

В atus Ambroiius , 8c in Hiftoria Tripartita le-

gitur , omnium fere O.ciientalium Epifcpo-

rum Concilium , prasfente Damafo Papa , in

Aquilegia congregatum eft , ita ut nemo deef-

fet volens. nemo cogeretur invitus . Nec in

tanta multitudine Epifcoporum ulli de Hasreri-

cis Epifcopis funt reperti , nifi Palladius, &

Secundianus . Julianus verö , & Valens . aucto-

res Schifmatis , cùm prope eflent , declinavere

Concilium . Dicebant namque , Deum Patrem

folum Omnipotentem , 8c Ma orem Filio, fc-

quemes Arium . Quorum dogma cum luis Au-

¿toribus Sandia Synodus condemnavit , 8c quas

gefta erant, per luos Legatos 8c Literas , quas

kripfit Beatus Ambrofius, Imperatori indicavir,

& Orientales Epifcopos , ut ad Concilium Ro

mas celebrandum accederent, monuic.

Pars XXV.

PRifcillianus in Hifpania Epifcopus Perfonas

Sandrae Triniratis confundens , ajebat , Pa

trem effe , qui Filius , 8c Spiritus Sanctus , no-

vam propterea fectam Hareticorum inftituit .

Quas haerefb in Concilio congregato Romas cum

Timotheo dilcipulo Apollinaris Hasretici сос

тоя?. All.

В

D

I С О N. 58

demnata eft. Huic queque Concilio Orientales

Epifcopi excuíatorias fcripferunt Epiftolas ,

quare ad Concilium non venerant , 8c per Le

gatos fuos Cyriacum, Eufebium, & Prilcianura

Epifcopos Fidem Orthodoxam, quam tenebanr,

declaraverunt , & eis qua in Concilio gefta

erant, Damafus denotavit . In Gallia quoque in

SynodoBurdegelanliPriicillianus à Sandio Mar-

tino 8c aliis Hasreticus judicatus eft .

Pars XXVI.

GRatianus itaque cùm videret fibi hoftes in

Galliis imminere, fretus Chrifti potentia,

impari numero fe in hoftem dedit , quos iu-

credibili felicitate confregit. Sed Maximus jam

in Britannia Imperator effedtus contra Gratia-

num vênit , quem conflidtum , &c apud Lugdu-

num captum occidit , 8c Valentinianum Augu-

ftum de Italia expulit, 8c Vidbrem fiUum Re-

gni fui confortem fecit ..

Pars XXVII.

VAlerianus itaque Epifcopus Aquilegia, dum

fuis meritis , 8c exemplis Clerum , 8c Po-

pulum fibi fubditum auxilTet , 8c Deo accepta-

bilem reddidiflet, rinitis in fede fua annis XIX.

obdormivit in Domino .

CAPITULUM DECIMUMQUARTUM .

De Pontificatu Chromat» habens parus

XXXIV.

GHromatius Epifcopus Aquilegias confecratur

Anno Domini CCCLXXXV1II. Hic Hif-

panus genere à Valeriano Prasdeceflbre Diaco-

nus , poftea Presbyter ordinatus , Catholicifque

difciplinis eruditus , collaudatione Cleri 8c Po-

puli hanc fedem obtinuit , habuit quoque fia-

trem Eufebium nomine Pontificali prasditum di-

gnitate , meritis &c dodtrina fibi etiam non im-

parem. Qin infuper tempore Julianus, 8c Ni-

teas hujus Ec lefias Diaconi, 8c GrifogonusMo-

nachus , 8c Paulus fenex Concordias Heremiti-

cam ducens vitam , viri venerabiles vigerunt .

Quibus Beatus «Hieronymus familnritate con-

junctus exhortatorias plures fegregatim fcripfit

Epiftolas.

Pars I.

THeoniftus Fidei pugil , expulfus cum difci-

puhs fuis Urlo ,,Albano , Traba , 8c Tra-

bata peregrinans , Urfus in Augufta , Rht tia ,

8c Albanus Maguntias, martyrizati funt . Th¿o-

niftus vero cum reliquis in Altino Urbe Vene

rias venientes ab Ananis fuper pontem marmo-

reum , tranfmeantes ramum Sileris , decollati

funt, quorum corpora fub Primogenio Patriar-

cha Paulus Epifcopus in Torcello deduxit ; fed

aliqua pars in Monafterio Sancti Laurentii Dioe-

cefis Caftellanas nunc requiefcit .

Pars IL

"LJEliodorus Altinenfis Ecclefias nunc factus

Epilcopus, expulsa Arianâ perfidia , Cle

rum 8c fidclem Populum Deo acquifivit , 8c

cundta quas gerebat , huic Beato Chromatio

infinuabat . Ad quorum preces , fumtibus pro

notario miffis, Hieronymus plures libros veteris

Tefta menti in Latinum vertit eloquium. Et hic

E г iua-

$9 ANDREW DANDULI éo

fuafione Hieronymi Hierufalem iens in here no A

illo diu ftetit , & diutiüs ftetiflet , nifi quia Po

pulo de reditu fuo fidem dederat ; & rediens

San¿H Apoftoli Jaçobi brachium fecuro detulit,

& honorificè receptus plures poftea exhortato

rias epiftolas de renunciando feculo à Hierony-

ípo l'ulcepit.

Pars JII,

THeodofíus ¡gttur , mortuo Gratiano , inter

haeç Imperium teneos, non immemor be-

neficiorum Gratiani , in vindi&am ejus totius

Onentis viribus iníurrexit , 8f à Conftantinopo-

litana Urbe progrediens , reliquit ibi Arcadium

filium iuum Imperatorem . Dejnde cùm Thef-

falonicam perveniffet, invênit Valentiniani Du

ces in maxima itiftttia conftitutos , quia Maxi

mum Tyrannum neceifitatis causâ jam fufcepe-

rant . Et dum inde ad Italiam properaret, Va-

lentinianus ei occurrit , quem paterna pietate

íufcepit , 8ç iè fe adversùs Tyrannum apparatu

quidçm minor , fola autem fide major , expo-

luit. Nam cùm in Aquilegia Maximo confe-

dente Andragàtius Princeps exerçitus ejus lar-

giffimis militum copiis Alpium 8ç fluminum

aditus occupaviiTet , & judicio Dei de navali

expediiione incautum hoftem prsvenire , ßc

obruere parat , fponte eadem caftra deferuit ;

& ita Theodofius nemine repugnante vacuas

hoítibm tranfmeavit Alpes , atque Aquilegiam

improviíus advcniens , Maximum cepit , & oc-

cid.t. Andragatius vero Comes , Maximi nece

compcrta , prxcipitem fe fe navi in undas de-

dit , & fuffocatus eft . Theodofius cum filio fuo

parvulo Hi norio Romam venir, & Rempubli-

cam ordinavit , & Imperium Occidentis Valen-

tiniano reliquens , Conftantinapolim rediit .

Tunc Valentiuianus receptâ Italia , potitus Im

perio eft , qui à Matre corruptus Ambroííum

in exilium rn.tti juffit . Sd tanta fuit perfeve-

rantia Fidehum , ut vitam amittere mallent.

peinde Valentinianus in Galliam rranfiit , ibi-

que Viítorem filium Maximi, quem Imperato

rem reliquerat , interfçcit . Cùmque tranquilla

videretur Reípublica , apud Viennam dolo Ar-

bogafti Comitis lui ftrangulatus eft; & ut vo-

luntariam mortem fibi co.ifciviffe putaretur, la

queo íuípeníus eft. Arbogaftus autem Euge-

nium Tyrannum mox Imperatorem creare au-

fus eft.

fars IV,

STricius natione Romanus fedir annisXV. men-

fibus VI. diebus XXV. Ceffavit Epifcopatus

diebus XX. Hic conftituit, utMonachi poffent

ad Orúines promoved , erant enim Laici , five

Converfi It--m conftituit, Haereticum pceniten-

tem per impofitionem manus Sacerdutalis ab Ec^

çkfia recipiendum.

fars V,

AMbrofius ritum canehdi Antiphonas in Ec-

clefia primus apud Latinos, tranftulit Gras

éis , apud quos fic conftitutum erat ab Ignatio,

qui in coelo raptus audivit , quomodo Angeli

per Antiphonarum repetitionemSancbeTrinirati

hymnos canebant . Item Ambrofius pcft Hila-

rium Pj&avienlem primus in Ecclefia Hymnos

panendos. çompoiuit,

В

D

E

fars VI.

SAncbrum Gervafii 8ç ProtafiiMartyrum cor

pora anno fecundo Theodofii Mediolani ab

Ambrollo reperta funt .

fars VII.

EOdem Anno Jufti na Valentiniani Mater h«-

refis infecía Ananas in Ambrofium , & in

omnes Ecclefias diverlà genera injuriarum con-

gerit .

M

<

p^rí vm.

Artinus Sabanas Pannoniorum Oppido

oriundus , & in Ticino alitus , poftea

Turonenfis Epifcopus fa&us , hoc tempore in-

fignis habetur.

Pars IX.

AGnes Virgo clariífima genere nobilis XIII.

astatis шаг anno mortem perdidit, & vitam

invênit , quia folùm vitas dilexit auctorem .

Pars X.

SAné"bs Joannes Chryfoftomus hoc tempore

floruit , qui primo fuit Presbyt-r Antioche-

nus , poftea vero facbs Conrtantinopolitanus

Archiepifcopus , cognomento Chryíoftomus ,

doctrinas fama clariffimus , cujus gelia maxime

Tripartita Hiftoria diligenter profequitur.

Pars XI.

AUguftinus , ciim effet Manichasus , per Am-

brofium ad reéram Fidem convertitur , ßc

relicSris fcholis baptizatur , pofteaque Hipponen-

fis Epifcopus fuit , de quo ita ait Gennadius :

A'tguflinus Vir eruditione Divina & humana ,

I orbi clarus , vita pttrus , feripfit quanta пес m-

veniri poßunt . Qjtis ergo glorietur omnia fe il-

lim habere} auf quis tanto ¡ludio legat, quan

ta Ule feripfit }

Pars XU.

THeodofius interea mortem Valentiniani ,

ficut & Fratris , vindicaturus , antequam

ad bellum procederet , cum Sacerdotibus , 8c -

Populo loca Orationum cirçuiens , ante Apofto-

lorum Bc Martyrum Thecas cilicio indutus , fe

profternebat , Sanctorum depofcens auxilia .

Scripfit &ç in ./"Egyptum ad Joannem Mona-

chum , & eventum ret requifivit ; cui Vir San

ctis Vi&oriam nunciavit . Ipfe autem contra

Eugenium Gothas ante fe mifit , quorum X.

millia ab Arbogafto casfa funt , & cum in Al-

pibus hoftibus ociurriflet , ibique Arbogaftus in

eminemiori loco meliorera pugnandi opportuni-

tatem haberet, fa¿lo congreffu ftetit aliquamdiu

anceps victoria « ftetitque Theodofius in rupe,

unde confpicere poifet , & confpici ; & abje&is

armis oravit dicens : Omnipotens Dem , tu no-

fli , quia in nomine Cbrißi filii tut ultionis ju-

fl# , ut puto , Mia ifla fufeepi . Sin aliter , in

me vindica ; Si vero pro cauj'a probabili , -jr in

te canfifus hue veni , auxiliwn porrige . Con-

fortatus prias in fomnis fuerat à duobus viris in

veftibus albisSc equis candidiifimis, ideft Johan

ne Evangelifta , 8c Philippo Apoftolo . Faóra

or*.

6t С H R О N I С О N. бг

oratione ventus vehementiffimus jacula ex parte

Eugenii revocabat . De quo Claudianus Poeta :

0 nimium dilefte Dto, eut militât ¿Ether,

Et conjuran veniunt ad clajjtca venti .

lbi Eugenius captus occiditur ; Arbogaftus au

tem fe ipfum interfecit.

Pars XIII. *

СUm itaque Theodofius folus in pace re-

gnaret, Templa Gentilium omnino deftru-

xit, legefque inftituit, laicivias in comraeffatio-

nibus prohibuit , Confobrinarum nuptias inter-

dixit . Hujus quanta fuerit apud Deum & ho

mines devotio , prasfenti patee exemplo . Nam

cüm apud Mediolanum Ecclefiam vellet intrate,

prohibitus eil ab Ambrofio Epifcopo , mfi pu

blice poeniteret , quia fere V. millia hominum

Theflalonicas occidi fecerat . Qui prohibitionem

bumiliter pertulit , fatisfac~Honem non erubuit .

Rurfus cum inter cancellos poft oblationem

jnoram faceret , ait Ambrofius : hgrederc, quia

Purpura Imperatores von efficit Sacerdotes . Im

perator autem patiens obedivit .

Pars XIV.

SImulachrum Serapidis immenfum apud Alexa-

driam deftruc~tum eft , cujus capiti modius

erat impofitus .

Pars XV.

CAput Sancli Joannis Baptiftas hoc tempore

Conftantinopolim delatum eft .

Pars XVI.

IN Emaus natus eft puer ab umbilico furfum

diviius , ita ut haberet duo capita , & duo

E:cbra , & unufquifque proprios fenfus . Et

udabant , & percutiebant fe invicem , & vi-

xerunt duobus annis ; unus autem fupervixit al

ten quatuor dithus .

Pan XVII.

COrpora Abacuch, & Miche« Prophetarum

revelantur .

Pars XVIII.

HEraclides Vir religiofiffimus de his , quas

vidir , aut ab aliis didicit , operibus San

ctorum Patrum Librum fcripfit , qui Pa-

radifus merito intitulatur ad Laufum Epilcopum.

Deferta enim penetravit-fëgypti, Lybias, The-

baidis, Syrias, Paleftina;, 8c fubOccidentalibus

Regionibus Romam , atque Campaniam .

Pars XIX.

JOhannes Presbyter Damafcenus hoc tempore

viguit , qui infra XII. annos Liberalium Ar-

tium fcienriam apprehendit , & Monachus

fa&us apud Imperatorem de crimine diffamatus

manum amifit , quam Beata Maria fibi refti-

tuit .

Pars XX.

DOnatus Epifcopus Urbis Cufias Provincias

Epiri ingentem Draconem, interfecit. Is

enim circa pontera in via publica jacens, cibum

В

D

habebat oves, capras, boves, equos, & homi

nes comedebat . Qui contra Epilcopum tran-

feuntem dum caput levaflet , quafi eum devora-

turus, facto fignoCrucis in os ejus щГриепя eum

iriterfecit , quem ocio paria boum in campurn

yicinum traxerunt , & ibi combuilus eft , ne

aèrem faetore corrumperet . Hujus itaque Donati

fepuitura infignis erar , ubi Oratorium ex ejus

nomine vacatur , haben ^ fontem aquarum ,

quem ipfe fertur orationibus invenifle , cujus

corpus íub Dominico Michaèle Duce Venetias,

delatum eft.

Pars XXL

THeodofius igitur cum poft mortem Gratiani

annis X. Imperium tenuiffèt, bene compo-

fita atque tranquillata República , apud Me

diolanum mortuus eft, & Conftantinopolim po

ftea delatus fepelitur ,

Pars XXII.

ARchadius, & Honorius, defuneto Parre , in

Imperium fucceflerunt . Anno Dom int

CCCXCVIH. Honorio autem prascipieme , Öc

Comite Conftantino favente , fopitis apud Afri-

cam Hasreticis, pax Ecclefiis reddita eft . Tunc

apud Hipponam florebat Auguftinus . Interea

Gildo Comes , qui initio Regni fratrum Africas

prajerat, attendent, quöd non facile antea quif-

quam pupillus in Imperio reliérus ad maturita-

tem vid astatis pervenerit : ibi dominium fibi

ufurpare aufus eft . Malàhel autem frater ejus

hoc perhorrefcens , relictâ militiâ , cum duobus

filiis fuis in Italiam rediit . Q,ui contra fratrem,

qui ejus filios jam occiderat , miffùs , feiens

quantum in bellis valeant orationes Fidelium ,

exemplo Theodofii de Capraria ínfula aüquos

Dei fervos duxit , & cum his orationibus & je-

juniis die ac nocb vacavit ; & fine bello victo-

riam meruit . Nam cum V. millibus contra

LXX. millia perrexit. Apparente ei Beato Am

brofio nuper defun&o in iomnis, atque dicente:

Hic , hasc , hoc ; eoque prudenter interpretante,

verbo locum , numero diem fignificari , perre

xit } 8c cüm ad primos occurrentes pia pacis

verba proferret, figniferum quemdam infolenter

obfiftentem gladio percuffit , ac vexillum incli

nare coè'git : quo vifo reliquas cohortes , dedi-

tionem primo fieri exiftimantes , fe fe certatim

Mafaheli fubdiderunt . Gildo autem fugiens pe-

riit. Sane ipfeMafahelprofperitate elatus, polt-

pofito Sanctorum confortio , etiam Ecclefiam

temerare aufus eft , de ea aliquos extrahendo ;

fed accidit , ut etiam infultantibus , quos a4

poenam protraxerat , folus occifus eft .

Pars XXIII.

Singulis autem infantium Imperatorum per

Theodofium Patrem сиra aс difciplina eft

commiffa , hoc eft Rufino Orientalis Aulas , Sti-

liconi Occidentalis Imperii . Sed primus fibi ,

alter filio optavit Imperium ; & ut Reipublicas

neceffitas occafio fieret implenda; ambitionis,

Stilico barbarorum tumultus excitavit , Inter

cetera Alaricura Regem cum Gothis fuis folis

victum , 8c faspe с nclufum , ut ait Orofius,

femper dirmfit. {Fuit enim Stilico barbarorum

Vandalorum , perfidas & dolofco gentis , genere

editus. Sub tali turbine biennio ante debella-

tam Urbem Alani, Suevi, Vandali, 6c Burgundi

in arma folicitati ufque Pirenasum Gallias per-

va-

«5 С H R О N

te apud Confèntiam periit. Sui autem рrаэ ni- A

mio amore fluminisalveo tlerivato per captivos

in medio effbderunt fepulchrumj 8ç ibicum mul-

tis copiis fepelitur ; & reducéis aquis Mores

occidunr, ut locus igiioraretur . Succeffit autem

ei Athaulphus conlanguineus ejus.

Pars XXXII.

GOthi autem Romam redeunt , & quod re-

fiduum fuerat confumunt . Tunc murmur

multum increvit blafphemantium Chriftum , &

Chriftianitatis tempora inculpantes , quia negle-

¿la effent Sacra Deorum, contra quorum vani-

loquia Orofius Presbyter , hortante Auguftino ,

Librum conicripfit.

Pars ХХХШ.

Othi vero de Urbe recedentes in Galliam,

Placidiam quondam Theodofii natam fe-

B

I С О N. 66

cum duxere, qliam Athaulphus in conjugem fu-

mens , ejus precibus de finibus Romanorum

difceffit , & in Galliam prope Narbonam con

tenait . Inde tamen per Conítantinum , quem

Honorius cum exercitu miferat , pulíus , in fini

bus Hifpanias cum Gothis refedit .

Pars XXXIV.

DE hoc autem Chromatio Epifcopo, Hiero-

nymus fcribens contra Rufinum dicit ,

quöd ad commonitionem Sancti Chromatii Pa

pas voluit ab injuriis defiliere, & fe cum Rufi

no pacificare . Qui dum Aquilegienfem Eccle-

fiam annis XVIII. tenuiflet, jam ex invafionibus

Barbarorum plurimum Italiâ perturbatâ , ad

Dominum emigravit ; Sc quia liibfequenti Pias-

fulc novas Provincias Venetas conltru&io in-

choabitur, ideo huic Libro conclufionem im-

ponimus .

FINIS L1BRI QUARTI.

LIBER.

fi С H R О

erinus Romanorum petit auxilia contra Hunnos .

Ояо fufcepto , dum deliberant , unde Hunnos

invadere debeant , Hunni noctis filentio fuper

litres in Sicambriam tranivadunt , & in tento-

nis multos trucidant. A Romanis verö tam-

dem repulí! in propria rediere. Cognita (*)

Occidentalium virtute , armorumque reiumto

propofito , exercitum parât , 8c ufque ad XL.

milfia Hunnorum proftrata funt . Occubuit &

Macrinus , multique Germanorum Principes , &

Romanus exercitus difperfus eft . Tunc Attila

fratrem Bkdam à flumine Tyez ufque ad flu-

vium Don re&orem conltituit ; Se autem Hun

norum Regem vocavit , metum Orbis, flagel-

lum Dei.

Pars X.

H h autem diebus Primates , 8c Populi Ur-

bium Venettaï ex Barbarorum incurlu plu-

rimum exinaniti, & inftantes invafiones avidi

declinare, maritimas Civita es, & receptacula

refugii conftruere decreverunt . Primo namque

Gallianus de Fontana , Simeon de Glanconibus,

& Antonius Calvus de Limianis Conftiles P.na-

vii fus Urbis, non immemores invafionis , hoc

perficere llatuentes , ad maritima pervenerunt,

& circaOitia fluminisRealtilni'ulam, fiveTum-

bam ad opus meditatum latís habilem eligen-

tes , Anno Domini CCCCXXI. die XXV. Mar-

tii felicis Urbis Rivoalti nova fundamenta ja-

ftarunt. Decretumque elt, ut quicumque ope-

ri , vel exercitio navali utilis exifteret, fi in hac

Urbe habitationem eligerct, immunitatibus gau-

deret , excepris ièrvis , & proditione, & falfita-

te damnatis . In qua Urbe puft modicum Vir

quidam Archite&on , nomine , & cognorr.ine

Eutinopi , Magifter navium , natione Grascus ,

habitationem elegerat , de cujus domo ignis

emanan? manfiones XXIV. concremavit; cum-

que inextinguibilis videretur ignis, idem cum

compatriotis in oratione pofitus , Deo , & Bea

to Jacobo Apoftolo votum exhibuit conftruendi

in eju nominis gloriam novam Ecclefiam in lo

co incendii exorti ; Starimque ignis extinctus

eft; perfcéloque votoEcclefia conlecrata eft per

Severianum Epifcopum Paduanum , Ambrofium

Epifcopum Altinatenlem, Jucundum Epiícopum

Triviíanum , & Eponem Epifcopum Opitergi-

nuro ; Felixque Presbyter vir Catholicus pro

Sacramentis Ecclefiafticis exhibendis in ca de-

putatus eft .

Pars XL

MOntifícilicenfes Populi , & ceteri circa

montana degentes eadem clade ad mari

tima venientes in litoribus Mathemaucum , Al-

biolam , Paleftrinam, & Clodiam pariter condi-

derunt.

Pars XII.

EOdem tempore Urbis Aquilejas proceres ad

aquas veniunt Gradatas , & in litore Ca-

ilrum fpectabile conftruxerunt , quod ab aqua-

rum nomine Gradus appellatur, tamdem Me

tropolis novae Venetias crficitur .

N I С О N.

A

Pars Х1Щ

Jó

В

D

) Cod.Ambr. At is reparatis viribus Romanos fu- I

dir, magna de eis edita clade Macrino Tttrar-

cha interfecto, & Ралnonwm in tutopoffidet. |

Гот. XII.

ZOfimus natione Grascus fedit anno uno,

menfes VI. Ceflavit Epifcopatus diebui

VI. Hic mifit pro Concilio Carthaginieafi Fau-

ftinum Epifcopum , & tres Presbytère* Urbis

Roms ad oftendendum auebritatem Romanas

Ecclefiae , 8c aebtata per Concilium roboranda.

Ipfe conftituic Sabbato Sanelo Cereum bene-

dici.

Pars XIV.

HIc Epiftolam fatis utilem fcripfít Efichio

Salonitano Epifcopo continentem , quöd

volentes ad Sacerdotium pervenire , non repen

tino faltu , fed gradatim promovendi funt .

Pars XV.

FLoruit tunc Johannes Caffianus , qui л Jo

hanne Chryfoltomo Diaconus ordinatus,

& poftea de Ecclefia expulfus apud Maifiliam

Presbyter eftertus , multa volumina fcripfit uti-

Iia.

Pars XVI.

HOnorius autem Auguftus tranfaclis annisX.

quibus imperaverat cum Archadio fratre

fuo , 8c ahis iterum XVI. annis cum Theodofio

nepote fuo, Roms humanis rebus excefiit .

Pars XVII.

THeodofius fo'us poft mortem Honorii im-

peravit Anno Domini CCCCXXV. Quo

tempore Johannes primus Imperialium Con-

fcriptorum mifit ad Theodofium, petens, ut

ejus fuiciperet imperium ; at lile Legate* re-

trufit in carcere , mifitque Magftrum Militum

Ardaburium , qui multum laboraverat apud

Perfas (**). Qui i° Salonam veniens exinde

Aquilejam navigavit , conrigitque ventum ad-

verfum flare , ita ut in Tyranni manus incide-

ret, quo capto fperabat aa ncceffi atem perve

nire Theodofium , ut per hoc eum decerneret

Imperatorem, fi vcllet Magiftrum Militum libe

rare. Imperar, r tamen,ut audi vit fadtum, aaftua-

bat, ne quid mali Ardaburius, fuftineret . Aipar

verö Ardaburii fiüus, ductu Angeli per palu-

dem Ravennam ingreflus , Tyrannum occidit ,

& patrem à vinculis libcravit.

Par* XVIII.

BOnifacius natione Romanus inter hasc fedit

annis III. menfibus VIII. diebus XIII. Cef-

favit Epifcopatus diebus XIX. Hic conftituit ,

ut nulla mulier palàm Sacramenta Altans con-

tingat ; ¡k quöd nullus fervus vel Curias obno-

xius fieret Clericus . Eulalius autem contra Bo-

nifacium ordinatur , & Ecclefia fcinditur , &

Augufti juflu ambo Urbe egrediuntur , & ifto

reprobato Bonifacius reftituitur .

Pars XIX.

Nno Tertio Theodofii idem Valentinianus,

Placidix Amitae fuas ex Conftantio filium ,

Im-

(**) Cod. Ambr. Comparato exercitu in eum proft-

cifci j übet .

F