textos latín

Embed Size (px)

Citation preview

  • 1

    TEXTOS REFUERZO Y AMPLIACIN

    1. LA GUERRA DE TROYA

    Clarum oppidum Asiae Troia erat. Troiani oppidum incolebant atque cum Graecis pugnabant, nam Graeci Troiam obsidebant. Belli causa Priami filius est, nam pulchram Graeciae feminam raptat et secum vehit. Multi dei graecos iuvabant. Multi populi deique Troianos quoque iuvabant. Graeci Troianique varia fortuna in latis Troiae campis strenue pugnabant. Tandem graeci Troiam dolo expugnant atque praeclaram victoriam obtinent. Viros, feminas et pueros interficiunt aut capiunt. Oppidi tecta templaque ferro flammaque impie delent.

    Asia, -ae: Asia. Atque=et. Aut. Conj. disyuntiva: o Bellum,-i: guerra. Campus,-i: campo. Capio,-is,-ere,cepi,captum: capturar. Causa,-ae: causa. Clarus,-a,-um: ilustre, importante. Cum (prep.de ablativo): con. Deleo,-es,-ere,delevi,deletum. destruir. Deus,-i: dios. Dolus,-i: engao. Expugno,-as,-are,expugnavi,expugnatum: asaltar. Femina,-ae: mujer. Ferrum,-i: hierro, espada. Filius,-ii: hijo. Flamma,-ae: llama, fuego. Fortuna,-ae: fortuna, suerte. Graeci, -orum: los griegos. Graecia,-ae:Grecia. Impie (adv.): despiadadamente, impiamente. Incolo,-is,-ere,incolui, incultum: cultivar. Interficio,-is,-ere,interfeci, interfectum: matar. Iuvo,-as,-are,iuvi,iutum: ayudar. Latus,-a,-um: ancho,-a/espacioso,-a.

    Multus,-a,-um: mucho,-a. Nam (conj.): pues. Obsideo,-es,-ere,obsedi, obsessum: asediar. Obtineo,-es,-ere,obtinui,obtentum: obtener. Oppidum, -i: ciudad. Populus,-i: pueblo. Praeclarus,-a,-um: importante. Priamus,-i: Pramo (rey de Troya). Puer, pueri: nio. Pugno,-as,-are, pugnavi, pugnatum: luchar. Pulcher,pulchra,pulchrum: hermoso,-a. Quoque (adv.): tambin. Rapto,-as,-are,raptavi, raptatum: raptar. Secum, ablativo, consigo, con l, con ellos. Strenue (adv.): valerosamente. Tandem (adv.): finalmente. Tectum,.i: techo, vivienda. Templum,-i: templo. Troia,-ae: Troya. Troiani, -orum: los troyanos. Varius,-a-um: variado,-a,/diverso,-a. Veho.-is,-ere,vexi, vectum: llevar, transportar. Vir, viri: hombre, varn

  • 2

    2. DDALO E CARO

    Daedalus, vir magni ingenii, in insula Creta exulabat. Ibi Cretae tyrannus Daedalo hospitium praebebat atque Daedalus magnum labyrinthum tyranno aedificabat. Daedalus alas pinnis facit et umeris cera aptat. Deinde cum puero Icaro evolat. Puer alas in caelo agitabat, sed cera alarum liquescit et miser puer in undas cadit.

    Aedifico-as-are, edificar Agito-as-are...agitar Ala-ae, f...ala Apto-as-are...sujetar, atar Atque, conj.cop. y Cado-is-ere...caer Caelum-i, n...cielo Cera-ae, f...cera Creta-ae, f. Creta Cum, prep. ablativo...con Daedalus-i, m...Ddalo, nombre de varn Deinde: despus Evolo-as-are...volar, salir volando Exulo-as-are...estar exiliado Facio-is-ere...hacer Filius-ii, m...hijo Hospitium-ii, n. Hospitalidad Icarus-i, m., caro (nombre de varn)

    In, prep. ablativo...en In, prep. acusativo...a, hacia, en ingenium-ii, n. Ingenio Insula-ae, f. Isla Labyrinthus-i, m. Laberinto Liquesco-is-ere...derretirse Magnus-a-um, grande Miser-era-erum...desdichado Pinna-ae, f...pluma Praebeo-es-ere...ofrecer Puer-i, m...nio Sed, conj. adversativa...pero Tyrannus-i, m. Tirano Umerus-i, m...hombro Unda-ae, f...ola del mar Vir-viri,m...hombre

  • 3

    ORFEO Y EURDICE

    Orpheus poeta feras sua lyra domabat atque magna saxa movebat . Eurydicam, pulchram feminam, in matrimonio habebat multumque amabat. Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam, suam sponsam, in prato mordet suoque veneno propere necat. Eurydica in inferos, mortuorum magna regna, descendit. Orpheus in inferos venit atque inter umbras mortuorum quaerit Eurydicam. Postremo Proserpinam, deamreginamque mortuorum, suis verbis canoris movet. Proserpina dea Eurydicam Orpheo reddit...sed...

    Iam Orpheus Eurydicam ex inferis in terras secum ducebat laetusque erat. Orpheus ad inferos respicere non debebat, sed magna cura motus, retrorsum respicit. Tunc Eurydica in inferos rursus descendit atque ibi perpetuo manet. Orpheus ex inferis in terram venit, ubi maestus errabat suamque Eurydicam cum multis lacrimis saepe appellabat.

    Amo-as-are...amar.

    Atque, conj. copulativa...y

    Beatus-a-um...feliz

    Canorus-a-um...cantarina

    Dea-ae, f...diosa

    Descendo-is-ere, descendi, descensum:

    descender, bajar.

    Domo-as-are, domavi, domatum: amansar

    Eurydica-ae, f. ..Euridice

    Femina-ae, f...mujer

    Fera-ae, f.... Fiera

    Habeo-es-ere, habui, habitum...tener

    In, prep. ablativo...en

    In, prep. acusativo...a, hacia

    Inferus-i, m...infierno

    Inter, prep. de acusativo...entre

    Lyra-ae, f.. .Lira, instrumento musical.

    Magnus-a-um, adj...gran

    Matrimonium-ii, n...matrimonio

    Mordeo-es-ere, mordui, morditum...morder

    Mortuus, -a, -um: muerto

    Mors, mortis: f. muerte

    Moveo-es-ere, movui, movitum...conmover

    Multum, adv. cantidad...mucho

    Neco-as-are, necavi, necatum...matar

    Orpheus-i, m.... Orfeo, esposo de Eurdice.

    Poeta-ae, m. ...Poeta

    ad : prep. + ac. : hacia, a, cerca de appello as-are... : llamar appellatio, -onis: f. apelacin cum : Preposicin + abl. = con cura-ae, f. : cuidado, preocupacin debeo-es-ere, debui, debitum... : deber debilitas, debilitatis: debilidad duco-is-ere, duxi, ductum: I. llevar 1. llevar fuera de 2. atraer 3. hacer entrar 4. contar, estimar II. Conducir dux, ducis: m. jefe erro-as-are, erravi, erratum...: vagar; equivocarse, errar ex : prp. : + Abl. : de, desde, a partir de iam : adv. : ya, en este momento ibi : adv. : all lacrima : ae, f. : lgrima, gota laetus : a, um : 1. alegre 2. que alegra 3. favorable 4. agradable 5. rico, abundante maestus : a, um : triste, afligido; severo, maneo-es-ere, mansi, mansum... : permanecer, quedarse manes, manetis:m. Manes motus-a-um : movido por... llevado por..., conmovido por... multus : a, um : mucho, abundante perpetuo : adv. : sin interrupcin, continuamente; constante, siempre respicio, respexi, respectum : volver a mirar; tomar en consideracin; pensar en, contar respiramen, -inis. n. trquea retrorsum: adv.: hacia atrs

  • 4

    Postremo, adv. de tiempo...finalmente

    Pratum-i, n...prado

    Propere, adv. de modo...rpidamente

    Proserpina-ae, f...Proserpina, diosa de los

    infiernos

    Pulcher-ra-rum, adj...hermosa

    Quaero-is-ere...buscar

    Reddo-is-ere...devolver

    Regina-ae, f...reina

    Regnum-i, n...reino

    Saxum-i, n...roca, piedra

    Sed, conj. adversat...pero

    Sponsa-ae, f...esposa

    Suus-a-um, adj. posesivo...su

    Umbra-ae, f...sombra

    Venenum-i, n...veneno

    Venio-is-ire...venir, llegar

    Verbum-i, n...palabra

    Vipera-ae, f...vbora

    rursus: adverbio: de nuevo saepe : inv. : a menudo, con frecuencia, secum : = cum se : consigo terra : ae, f. : tierra tunc : adv. : entonces ubi : adv. relativo. : donde (referido a in terram) venio- is-ire, veni, ventum...venir, volver venter, ventris: m. vientre 1. Anlisis morfosintctico del texto

    2. Clasificacin de los sustantivos (1, 2,3

    declinacin) y de los verbos (1, 2, 3,4

    conjugacin) del lxico.

    3. Declinacin completa de los trminos sealados,

    adems de los sustantivos de la 3 decl, del

    vocabulario.

    4. Conjugacin de los tiempos verbales estudiados

    de los trminos sealados

    5. Traduccin

  • 5

    APOLLO ET DAPHNE

    Primus amor Phoebi Daphne fuit. Apollo, victa serpente Pythone, Cupidinem adducto nervo cornua flectentem viderat et superbus eum riderat quia Cupido minus fortis quam is erat et arma umerum suum decebant. Filius Veneris Apollini dixit: Figat tuus omnia, Phoebe, te meus arcus. Hoc dicto, percusso aere pennis, evolavit, umbrosa Parnasi arce constitit duasque sagittas e pharetra sumpsit. Sagittarum una, aurea et acuta, amorem facit, altera, obtusa et plumbea, amorem fugat. Cupido in nympha hanc fixit, in pectus Apollinis illam iecit. Itaque

    protinus alter amat, altera nomen amantis fugit.

    Daphne silvarum latebris captivarumque ferarum exuviis gaudens innuptaeque aemula Dianae, multos homines eam petentes repudiavit. Saepe pater dixit: Generum mihi, filia, debes, debes mihi, nata, nepotes. Sed illa in patris cervice haerens dixit: Da mihi perpetua, genitor carissime, virginitate frui!

    acutus, a, um: agudo, afilado

    adduco, is, ere, adduci, adductum: tender, llevar hacia s

    aemulus, a, um: mulo, que imita

    aer, aeris, m.: aire

    alter, era, erum : uno... otro

    amo, as, are : amar, estar enamorado

    amor, oris, m.: amor

    Apollo, inis, m. : Apolo

    arceo, es, ere, ui : contener, encerrar; impedir

    arcus, us, m.: arco

    arma, orum, n. : armas

    arx, arcis, f.: cima

    aureus, a, um : dorado, areo

    captivus, a, um: cautivo, prisionero

    carissimus, a, um : muy querido (superlativo de carus, a, um)

    carus, a, um : querido, caro

    cervix, icis, f.: cuello

    consisto, is, ere, stiti : ponerse, colocarse

    cornu, us, n.: arco

    Cupido, dinis, m. : Cupido

    cupidus, a, um : deseoso, ansioso, vido

    Daphne, es, f.: Dafne

    ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello

    innuptus, a, um : no casado, soltero, virgen

    is, ea, id : l, este

    itaque, : [conj.] as pues, por consiguiente

    latebra, ae, f. : escondrijo, cueva; refugio

    meus, mea, meum : mi, mo

    mihi dat sing. pron. ego: a m, me

    minus, : [adv.] menos

    multus, a, um : mucho, abundante

    nata, ae, f.: hija

    nepos, otis, m. : nieto

    nervus, i, m.: cuerda del arco

    nomen, inis, n. : nombre

    nympha, ae, f. : ninfa [divinidad que vive en el mar, fuentes...]

    obtusus, a, um : romo,a

    omnis, e : todo

    Parnasus, i. m. :Parnaso (morada de los dioses)

    pater, tris, m. : padre

    pectus, oris, n. : pecho

    penna, ae, f. : pluma; ala

    percutio, is, ere, cussi, cussum : golpear

    perpetuus, a, um : perpetuo, eterno

    peto, is, ere, iui, itum : dirigirse a; atacar; solicitar,

  • 6

    debeo, es, ese, bui, bitum: deber

    deceo, es, ere, decui: convenir, sentar bien

    decet, : [impers.] ser apropiado, convenir

    Diana, ae, f. : Diana [diosa de la caza]

    dico, is, ere, dixi, dictum : decir

    do, das, dare, dedi, datum : dar

    duo, ae, o : dos

    ego, mei : yo

    eum, acus. sing. m. (is, ea, id): este, esta

    evolo, as, are, avi, atum: volar, salir volando

    exuviae, arum, f.: despojos

    facio, is, ere, feci, factum : hacer

    fera, ae, f.: fiera

    ferus, a, um : salvaje, fiero; grosero, cruel

    figat 3. pers. sing. pres. subj. (figo, is, ere, fixi, fixum): atravesar,

    filia, ae, f. : hija

    filius, ii, m. : hijo

    flecto, is, ere, flexi, flectum: curvar, tender

    fortis, e : fuerte, vigoroso, robusto

    fruor, eris, eri, fruitus sum: (frui inf. pres.) gozar de (+ abl.)

    fugio, is, ere, fugi : huir [de], apartarse, esquivar

    fugo, as, are: poner en fuga, ahuyentar

    gaudeo, es, ere, gauisus sum : gozar, alegrarse

    gener, eri, m. : yerno

    genitor, oris, m.: padre

    genus, eris, n. : linaje, estirpe

    haereo, es, ere, haesi, haesum : estar fijo o adherido; quedarse

    quieto

    hic, haec, hoc : este, esta, esto

    homo, minis, m. : hombre

    iacio, is, ere, ieci, iactum: lanzar

    pedir

    pharetra, ae, f. : aljaba

    Phoebus, i, m.: Febo, nombre griego de Apolo

    plumbeus, a, um : plmbeo, de plomo

    primus, a, um : [superlativo de prior] primero

    protinus, : [adv.] : al instante

    Python, onis, m.: Pitn

    quam, adv: introduce el segundo trmino de la comparacin

    quia, : [conj.causal] porque

    repudio, as, are : rechazar, rehusar, repudiar

    repudio, as, are: repudiar, rechazar

    rideo, es, ere, ridi, risum : reirse de (+acus.)

    saepe, : [adv.] a menudo

    sagitta, ae, f. : flecha

    sed, : [conj.adversativa] pero, mas, sin embargo

    serpens, entis, m. y f.: la serpiente

    silua, ae, f. :bosque

    sumo, is, ere, sumpsi, sumptum : tomar, apoderarse de

    superbus, a, um : soberbio, altivo, altanero, orgulloso, arrogante

    suus, a, um : su, suyo

    tu, tui : tu, te, a ti

    tuus, a, um : tu, tuyo

    uideo, es, ere, uidi, uisum : ver

    uinco, is, ere, uici, uictum : vencer

    uirginitas, atis, f. : virginidad, doncellez

    uiuo, is, ere, uixi, uictum : vivir

    umbrosus, a, um: umbro, umbroso

    umerus, i, m.: hombro

    unus, a, um : uno; un, nico

    Venus, neris, f. : Venus

  • 7

    LAS AVENTURAS DE ENEAS

    Venti ad insulam Delum naves gesserunt, ubi deus Apollo semper cultus erat pie. Aeneas enim consulere potuit deum. Aeneas tremens vocem Apollinis audivit: Navigate in Italiam ibique novas sedes quaerite. Multos labores vobis Iuno imponet, sed Venus, mater tua, numquam vos deseret.

    Troiani, ita confirmati, rursus mare petierunt. Post longos errores pervenerunt in Italiam. Prima castra in Latio posita sunt. Ibi regnabat Latinus et incolebant Latini.

    Aeneas et Troiani praedam ex agris latinis capiebant. Latinus rex cum armatis concurrit. Instructae erant acies. Priusquam signa proelii darent, Latinus Aeneam vocavit ad conloquium. Latinus Aeneam rogavit: unde venitis?, cur domo discessistis?, cur Latium quaesivistis? Aeneas Latinum non celavit originem divinam atque fugam ex Troia incensa. Latinus ab Aenea captus est non armis sed nobili genere et animi magnitudine. Itaque pacem atque amicitiam compararunt. Aeneas apud Latinum fuit in hospitio.

    Lavinia, filia Latini, data est Aeneae in matrimonium. Lavinia, ante adventum Aeneae, Turno desponsa erat. Turnus, iratus, Aeneae Latinoque bellum gessit. Turnus ab Aenea victus est. Troiani oppidum condunt; Aeneas a nomine uxoris oppidum novum Lavinium appellat.

    Vocabulario

    Ab: preposicin de ablativo, por, de, desde.. Acies-aciei, f: ejrcito Ad: preposicin de acusativo, a, hacia, hasta Aeneas- Aeneae, m: Eneas Ager-agri, m: campo Amicitia-amicitiae, f: amistad Animus-animi, m: nimo, espritu.. Apollo- Apollinis, m, Apolo Apud, preposicin de acusativo: junto a, hacia Arma-armorum, n: armas Armatus-armata-armatum: armado Audio-is-ire-ivi-itum, oir Capio-capis-capere-cepi-captum: coger, capturar. Captus-capta-captum: cogido, capturado, atrapado Castra-castrorum, n, campamento

    Italia-ae, f- Italia Itaque: conjuncin coordinante, as pues Iuno-onis, f, Juno Labor-laboris, f, trabajo Latini-latinorum, m, los latinos. Latinus Latinus- Latini, m: el rey Latino Latinus-latina-latinum: latino Latium-ii, n, Lacio Latium-Latii, n: el Lacio Lavinia- Laviniae, f: Lavinia Longus-a-um, largo, grandes Magnitudo- magnitudinis, f: grandeza, magnitud Mare-maris, n, mar Mater-tris, f, madre Matrimonium- matrimonii, n: matrimonio Multus-a-um, mucho

  • 8

    Celo-celas-celare-celavi-celatum: ocultar Comparo-comparas-comparare-comparavi-comparatum: preparar, acordar, pactar Concurro-concurris-concurrere-concurri-concursum: acudir corriendo. Confirmatus-a-um, asegurados Conloquium-conloquii, n: coloquio, encuentro, entrevista Consulo-is-ere-consului-consultum, trans. Consultar Cultus-a-um, honrado, venerado Cum: preposicin de ablativo: con, en compaa de Cur: partcula interrogativa, por qu? Datus-data-datum: dado Delus-i, f, Delos Desero-is-ere-deserui-desertum, abandonar Deus-i, m, dios Discedo-discedis-discedere-discessi-discessum: dejar, abandonar, alejarse Divinus-divina-divinum: divino Do-das-dare-dedi-datum Domus-domi, f: casa Error-erroris, m- error Ex: preposicin de ablativo: de, desde, a partir de... Filia-filiae, f: hija Fuga-fugae, f: fuga, huida Genus-generis, n: raza, linaje, gnero, tipo Gero-is-ere-gessi-gestum, llevar Hospitium-hospitii, n: hospitalidad, calidad de huesped Ibi, adverbio de lugar, all Impono-is-ere-imposui-impositum, imponer In: 1 -preposicin de acusativo, a, hacia, contra; 2 preposicin de ablativo, en, dentro de Incensus-incensa-incensum: incendiada Incolo-es-ere-incolui-incultum, habitar Instructus-instructa-instructum:preparado, formado, alineado Insula-ae, f, isla Ita, adverbio de modo , as

    Navigo-as-are-avi-atum, navegar Navis-is, f, nave Nobilis-nobile: noble Novus-a-um, nuevo Numquam, adverbio de negacin, nunca Origo-originis, f: origen Pax- Pacis, f: paz Pervenio-is-ire-perveni-perventum, llegar Peto-is-ere-petivi-petitum Positus-a-um, puesto Post, preposicin de acusativo, despues Praeda- Praedae, f: botn, presa, trofeo Primus-a-um, primero Priusquam: conjuncin subordinante temporal, antes de que, antes que Proelium-proelii, n: combate, batalla Quaero-is-ere-quaesi-quaesitum Quaero-quaeris-quaerere-quaesivi-quaesitum: preguntar, interrogar Regno-as-are-avi-atum, reinar Rex- regis, m: reu Rogo-rogas-rogare-rogavi-rogatum: pedir, preguntar Rursus, adverbio, de nuevo Sedes-is, f, lugar, patria, asentamiento Semper, adverbio, siempre Signum-signi, n: seal Tremens, temblando Troia- Troiae, f: Troya Troianus-Troiana-Troianum: troyano Tuus-a-um, tu, tuyo Ubi, adverbio de lugar Unde: adverbio de lugar, de donde Venio-venis-venire-veni-ventum: venir Ventus-venti, m, viento Venus-Veneris, f, Venus Vobis, dativo plural, pronombre personal de segunda persona Voco-vocas-vocare-vocavi-vocatum: llamar, convocar, Vos, Nominativo o acusativo plural, pronombre personal de segunda persona Vox-vocis, f, voz

  • 9

    SATURNO Y LA EDAD DE ORO Saturnus in Olympo per multos annos regnavit, sed Iuppiter, filius suus, contra patrem bellum movit. Iuppiter post maximam pugnam patrem vicit et ex caelis Saturnum expulit. Primus Saturnus in Italiam venit, genus altis montibus dispersum composuit et Latinos agrorum cultum docuit. Ex illo tempore sub rege Saturno illa aetas aurea fuit. Poeta Ovidius sic celebrat: homines sine lege, sponte sua, vitam agebant; timor non illis erat et sine vindice bonum rectumque faciebant; nondum fossae oppida cingebant, nec tuba milites ad pugnam congregabat, nec matres bella et gladios cruentos horrebant. Tellus, illa sola, optimos fructus hominibus ferebat; non boves, non tauri terram arabant. Ver erat aeternum et placidi Zephiri flores arboresque auris tepidis mulcebant; flumina iam lactis, iam nectaris currebant et mella flava de ilice dura stillabant.

    ad, [prep.acc.] a, hacia, junto a; para aetas, atis, f. : poca, edad aeternus, -a, um: eterno,-a. ager, agri, m. : campo ago, is, ere, egi, actum : conducir, hacer, actuar altum, i, n. : alta mar, altura altus, a, um : alto, profundo, grande annus, i, m. : ao arbor, oris, f. : rbol aro, as, are, avi, atum: arar. aura, ae, f. : viento, brisa, aire aureus, a, um : dorado, areo auris, is, f. : oreja aurum, i, n. : oro bellum, i, n. : guerra bellus, a, um : bello, hermoso bonus, a, um : bueno bos, bouis, m. : buey caelum, i, n. : cielo celebro, as, are : visitar en masa; celebrar; difundir cingo, is, ere, cinxi, cinctum : ceir, rodear compono, is, ere, posui, positum : poner con; juntar; comparar; concertar, acordar; organizar; componer Congrego,-as,-are,..: congrear. contra, : [adv.] enfrente, al contrario; [prep+ac.] contra, enfrente de cruentus, a, um : sangriento, sanguinario cultus, us, m. : cultivo, cuidado; gnero de vida, cultura; refinamiento, elegancia, lujo curro, is, ere, cucurri, cursum : correr de, : [prep. + abl.] de, desde, a partir de; sobre, acerca de dispergo, is, ere, spersi, spersum : esparcir,

    Latinus, a, um : latino Latinus, i, : Latino (rey de los habitantes del Lacio] lego, is, ere, legi, lectum : reunir, coger, recoger; escoger; llevarse, robar; leer lex, legis, f. : ley, proyecto de ley mater, tris, f. : madre maximus, -a, -um_ mximo,-a; muy grande. mel, mellid (n): miel. miles, itis, m. : soldado mons, montis (m): monte. moueo, es, ere, moui, motum : mover; conmover moueo, es, ere, moui, motum : mover; conmover mulceo, es, ere, mulsi, mulsum : acariciar; ablandar, calmar; halagar multus, a, um : mucho, abundante nec, : [conj. copulativa, =neque] ni, y no nectar, -aris: nctar. non, : [adv.] no nondum, : [adv.] an no, todava no num, : [partcula interr.] acaso...; si Olympus, i: Olimpo. oppidum, i, n. : plaza fuerte, fortaleza, ciudad optimus, a, um : [superlativo de bonus] ptimo oro, as, are : suplicar, rogar, implorar Ovidius, Ovidii: Ovidio. pater, tris, m. : padre per, : [prep.acus.] a travs de, por; durante placidus, a, um : plcido, tranquilo, apacible poeta, ae, m. : poeta post, : [adv.] detrs, hacia atrs; [prep.acus.] detrs de, despus de

  • 10

    dispersar doceo, es, ere, cui, ctum : ensear duro, as, are : endurecer; perseverar; perdurar, permanecer durus, a, um : duro, firme et, : [conj. coord. copul.] y ex, : [prep.+abl] de, desde, a partir de; por expello, is, ere, puli, pulsum : expulsar, rechazar; librarse facio, is, ere, feci, factum : hacer fero, fers, ferre, tuli, latum : llevar; soportar; decir filius, ii, m. : hijo flauus, a, um : amarillo, dorado, rojizo floreo, es, ere, ui : florecer; brillar, resplandecer flos, oris, m. : flor flumen, inis, n. : corriente, ro, torrente fodio, is, ere, fodi, fossum : cavar, desenterrar, excavar; pinchar, atravesar; atormentar fossa, ae, f. : foso, hoyo, agujero; canal, desage fructus, us, m. : fruto; ganancia, beneficio; provecho genus, eris, n. : linaje, estirpe, raza, origen; gnero gladius, i, m. : espada homo, minis, m. : hombre horreo, es, ere, horrui, - : estar erizado; temblar, estremecerse; temer iam, : [adv.] ya, en este momento ilex, ilicis, f. : encina ille, illa, illud : aquel, aquella, aquello in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra; (prep.abl.) en Italia, ae, f. : Italia Iuppiter, Iouis, m. : Jpiter lac, lactis, n. : leche

    primus, a, um : [superlativo de prior] primero pugna, ae, f. : pugna, pelea, lucha rectus, a, um : derecho, recto; justo; sencillo regno, as, are : reinar, gobernar rego, is, ere, rexi, rectum : dirigir, conducir; regir, gobernar rex, regis, m. : rey Saturnus, i, m. : Saturno sed, : [conj.adversativa] pero, mas, sin embargo sic, : [adv.] as, de este modo sine, : [prep.abl.] sin sino, is, ere, siui, situm : colocar; permitir, tolerar solum, i, n. : suelo; base, superficie solus, a, um : solo, nico sponte (ablativo singular fem.): voluntad. stillo, as, are, avi, atum: destilar, gotear. sub, : [prep.acus.] debajo de, bajo; [prep.abl.] debajo de, bajo sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir suus, a, um : su, suyo taurus, i, m. : toro tellus, uris, f. : tierra tempus, oris, n. : tiempo tepidus, a, um : tibio, templado terra, ae, f. : tierra timor, oris, m. : temor, miedo, pavor tuba, ae: trompeta. venio, is, ire, ueni, uentum : venir Ver, veris (n): primavera. vinco, is, ere, uici, uictum : vencer vindex, vindicis: vengador, protector. vita, ae, f. : vida Zephirus, i: Cfiro, viento.

  • 11

    PROMETEO Prometheus Minervae auxilio homines ex terra et aqua creaverat. Deinde ignem e caelo hominibus praebuerat. Nam, cum (como) aliquando in caelum veniret, facem igneam secum (consigo) de caelo in terram hominibus apportavit. Itaque homines terrarum domini aemulique deorum facti sunt (fueron hechos). Ob hanc (esta) causam Prometheus in monte Caucaso ferreis catenis vinctus est (fue atado). Iuppiter vulturem quotidie mittebat, ut (para que) Promethei pectus laniaret et iecur ederet; sed ea (esta) pars iecinoris, quam vultur interdiu devoraverat, noctu crescebat, ut rursus vultur devoraret. Tandem Hercules, misericordia motus (movido), vulturem sagittis transfixit Prometheumque catenis liberavit.

    aemulus, a, um : mulo, rival, adversario aliquando, [adv.] alguna vez apporto, as, are, avi, atum: aportar, llevar. aqua, ae, f. : agua auxilium, ii, n. : auxilio, socorro, ayuda caelo, as, are : cincelar, grabar, adornar caelum, i, n. : cielo catena, ae, f. : cadena Caucasus, i: Caucaso causa, ae, f. : causa, motivo creo, as, are : crear, engendrar; elegir, nombrar cresco, is, ere, creui, cretum : nacer; crecer; elevarse cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; como; aunque de, : [prep. + abl.] de, desde, a partir de; sobre, acerca de deinde, : [adv., = deinde] luego, en seguida, despus devoro, as, are : devorar; engullir deus, i, m. : dios diu, : [adv.] de da; largo tiempo dominus, i, m. : seor, amo e, : [prep.+abl] de, desde, a partir de; por edo, is, ere, edi, esum : comer ex, : [prep.+abl] de, desde, a partir de; por factum, i, n. : hecho, accin, empresa, obra fax, facis, f. : antorcha, tea ferreus, a. um: frreo, de hierro. fio, is, fieri, factus sum : [pasiva del verbo facio] ser hecho. Hercules, is, m. : Hrcules hic, haec, hoc : este, esta, esto

    homo, minis, m. : hombre iecur, n. : hgado igneus, a, um: igneo, encendido ignis, is, m. : fuego in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra; (prep.abl.) en novus,-a,-um:nuevo omnis,omne:todo pastor,pastoris (m.): pastor primus,-a,-um: primero quod (conj.): porque regio,regiones (f.): regin reliquus;-a,-um:restante,dems, restante. Remus,-i (m.):Remo rex,regis (m.):rey Roma,Romae: Roma. romanus,-a-um: romano Romulus,-i (m.):Rmulo Sabini,-orum (m.pl.): los Sabinos(pueblo de Italia) Sed (conj.): pero spectaculum,-i (n.): espectculo ubi (conj.):: cuando urbs,urbis (f.): ciudad violo,-as,-are,-avi,-atum:violar,profanar vir,viri (m.): hombre virgo,virginia (f.):doncella, muchacha voco,-as,-are,-avi,-atum:llamar,convocar * SECUM (se + cum)

  • 12

    LA FUNDACIN DE ROMA

    Romulus et Remus, Martis flii, urbem Romam condiderunt; sed Romulus fratrem necavit, quod muros novae urbis violaverat. Ita Romulus primus Romae rex fuit. Pastores et agricolae regionis primi urbis incolae fuerunt. Sed Romulus reliquique Romae incolae mulieribus carebant. Itaque legatos in fnitimas civitates miserunt et viros feminasque vocaverunt ad magnum ludorum spectaculum. Sabini cum liberis ac coniugibus convenerunt. Ubi omnes ad ludos attenti erant, iuvenes Romani virgines sabinas captaverunt et secum duxerunt

    Ac (conj.): y agricola,-ae (m.): agricultor attentus,-a,-um: atento capto,-as,-are,-avi,-atum: capturar careo,-es,-ere,carui: carecer de.. (con abla.) civitas,civitatis (f.): ciudad condo,-is,-ere,-didi,-ditum: fundar coniux,coniugis (f.): esposa convenio,-is,-ire,conveni,conventum: acudir duco,-is,-ere,duxi,ductum: conducir, llevar. femina,-ae (f.):mujer filius,-ii (m.):hijo finitimus,-a,-um: limtrofe,vecino frater,fratris (m.): hermano incola,-ae (m.):habitante ita (adv.): as itaque (conj.) :as pues iuvenis,iuvenis (m.):joven legatus,-i: legado liberi,-orum (m.pl.): hijos ludus,-i (m.):juego magnus,-a,-um: grande Mars,Martis (m.): Marte (dios de la guerra) mirus,-i (m.):muro mitto,-is}-mittere,misi,missum:enviar mulier,mulieris (f.): mujer

    neco,-as,-are,-avi,-atum: matar novus,-a,-um:nuevo omnis,omne:todo pastor,pastoris (m.): pastor primus,-a,-um: primero quod (conj.): porque regio,regiones (f.): regin reliquus;-a,-um:restante,dems, restante. Remus,-i (m.):Remo rex,regis (m.):rey Roma,Romae: Roma. romanus,-a-um: romano Romulus,-i (m.):Rmulo Sabini,-orum (m.pl.): los Sabinos(pueblo de Italia) Sed (conj.): pero spectaculum,-i (n.): espectculo ubi (conj.):: cuando urbs,urbis (f.): ciudad violo,-as,-are,-avi,-atum:violar,profanar vir,viri (m.): hombre virgo,virginia (f.):doncella, muchacha voco,-as,-are,-avi,-atum:llamar,convocar * SECUM (se + cum)

  • 13

    Los argonautas y el vellocino de oro Multas fabulas a Graecis accepimus. Nobilis est fabula, quae miram Iasonis Argonautarumque navigationem narrat. Iason, filius Thessaliae regis, cum

    rapere cuperet vellus aureum arietis, qui olim duos fratres per aera, transportaverat, magnam expeditionem paravit. Rex Colchorum vellus au-reum servabat, idque custodiebant immanis draco taurique feri, qui flammas ore vomebant. Cum Iason immensam navem construxisset, et in navem conscendisset cum Theseo, et Hercule multisque Graeciae principibus in Colchidem pervenit. lbi Medea, regis filia, Iasonem adiuvit. Cum Iason Colchidis regem post multos labores vicisset, vellus aureum rapuit et Medeam in patriam secum vexit. Cum Argonautae in Graeciam venissent, Olympicos ludos instituerunt, quos postea omnes Graeciae populi semper celebraverunt.

    a, ab : (prep.abl) de, desde, a partir de; por (c. agente)

    accipio, is, ere, cepi, ceptum : recibir, aprender

    adiuuo, as, are, iuui, iutum : ayudar

    aes, aeris, n. : bronce

    Argonauta, ae, m. : Argonauta

    aries, etis, m. : carnero; ariete

    aureus, a, um : dorado, areo

    celebro, as, are : visitar en masa; celebrar; difundir

    Colchi, orum, m. : los colcos (habitantes de la Clquide)

    Colchis, idis, f. : Clquide (regin de Asia Menor)

    conscendo, is, ere, i, conscensum : subir

    construo, is, ere, construxi, constructum : construir

    cum, : [prep. abl.] con; [ conj.] cuando; como; aunque

    cupio is, ere. ivi, itum : desear

    custodio, is, ire, iui ou ii, itum : proteger, custodiar, guardar

    dea, ae, f. : diosa

    draco, onis, m. : dragn

    duo, ae, o : dos

    ego, mei : yo

    et, : [conj. coord. copul.] y

    expeditio, onis, f : expedicin, campaa

    fabula, ae, f. : rumor; leyenda, mito; fbula

    ferus, a, um : salvaje, fiero; grosero, cruel

    filia, ae, f. : hija

    filius, ii, m. : hijo

    flamma, ae, f. : llama, fuego; pasin, ardor

    frater, tris, m. : hermano

    Graecia, ae, f. : Grecia

    Graecus, a, um : griego

    Hercules, is, m. : Hrcules

    Iason, onis, m. : Jasn

    ibi : [adv.] all

    immanis, e : extraordinario, monstruoso, prodigioso

    immensus, a, um : immenso, vasto

    in, : [prep.acus] a, hacia, para, contra; (prep.abl.) en

    instituo, is, ere, tui, tutum : poner, preparar, organizar; formar; emprender, empezar; establecer

    is, ea, id : l, este

    labor, oris, m. : fatiga, esfuerzo; trabajo

    ludus, i, m. : juego, diversin; broma; escuela

    Medea, ae, f. : Medea (princesa de la Clquide)

    mirus, a, um : asombroso, sorprendente

    multus, a, um : mucho, abundante

    narro, as, are : narrar, contar

    nauis, is, f. : nave

    navigatio, onis, f. : navegacin

    nobilis, e : conocido, noble

    olim, : [adv.] en otro tiempo

    olympicus, a, um : olmpico,a.

    omnis, e : todo

    os, oris, n. : boca; cara, rostro

    paro, as, are : preparar

    patria, ae, f. : patria

    per, : [prep.acus.] a travs de, por; durante

    peruenio, is, ire, ueni, uentum : llegar

    populus, i, m. : pueblo

    post, : [prep.acus.] despus de

    postea, : [adv.] luego, en seguida, despus

    princeps, ipis : [adj. y sust.] primero; prncipe

    qui, quae, quod : [relat.] cual, que, quien

    rapio, is, ere, rapui, raptum : arrebatar; robar, quitar

    rego, is, ere, rexi, rectum : dirigir, conducir; regir, gobernar

    res, rei, f. : cosa, hecho, asunto

    reueho, is, ere, uexi, uectum : volver a llevar, retirar

    reus, i, m. : reo, acusado

    rex, regis, m. : rey

    secum, : [= cum se] consigo con l/ellos

    semper, : [adv.] siempre

    seruo, as, are : observar, vigilar; conservar, guardar

    sum, es, esse, fui : ser, estar; haber, existir

    taurus, i, m. : toro

    Theseus, i, m. : Teseo

    Thessalia, ae, f. : Tesalia (una regin al norte de Grecia)

    transporto, as, are, avi, atum : transportar

    ueho, is, ere, uexi, uectum : transportar, llevar; arrastrar, acarrear

    uellus, eris, n. : velln, piel

    uenio, is, ire, ueni, uentum : venir

    uinco, is, ere, uici, uictum : vencer

    vomo, is, ere, ui, itum : vomitar, arrojar

  • 14

    TESEO Y EL MINOTAURO Antiquis temporibus erat in insula Creta horrendum monstruum, Minotaurus nomine. Monstrum habebat caput tauri in humano corpore atque in Labyrintho habitabat. Labyrinthus erat magnificum aedificium unde homines exire nesciebant, nam multae viae flexae faciebant errorem. In Labyrintho rex Minos Minotaurum hominibus vivis alebat. Itaque Athenienses multos pueros multasque puellas quotannis in Cretam mittere debebant atque monstrum saevum omnes avide vorabat. Minos, Cretae rex atque Minotauri pater, paucis annis antea magno bello Athenas vicerat. Victor non solum magnam pecuniam, sed etiam multos obsides ab Atheniensibus quotannis flagitabat atque obsidibus Minotaurum alebat. Sed Theseus, Athenarum regis filius, Minotaurum occidere constituit. Itaque cum obsidibus in Cretam pervenit. Cretae rex filiam pulchram quoque habebat, Ariadna nomine. Ariadna, magno amore Thesei capta, Theseum servare constituit. Itaque Theseo longum filum dedit ut certam viam ad portam Labyrinthi invenire posset.

    Theseus in Labyrinthum intravit atque Minotaurum post longam pugnam gladio occidit. Deinde auxilio fili ad portam Labyrinthi facile per venit atque e Labyrintho evasit. Ita Athenienses obsides a saevitia monstri liberavit. Ariadna cum Theseo e Creta, patria sua, evasit, sed Theseus nocte in insula Naxo Ariadnam reliquit atque in patriam suam navigavit. Mane Ariadna, e somno excitata, Theseum in litore frustra quaesivit, multisque cum lacrimis frustra vocabat, dum capillos vestemque scindebat maesta atque magna aegritudine afflicta.

    Tunc Bacchus deus in insulam Naxum venit atque Ariadnam a solitudine ac periculis liberavit. Postquam Theseus Ariadnam in litore deseruit ad patriam vento secundo laetus navigabat. Aegeus, Thesei pater Athenarumque rex, de altis saxis in mare prospiciebat, nam filium suum anxius opperiebatur. Iam Theseus patriae suae litoribus appropinquabat, cum pater Aegeus atra vela navigii conspexit. Theseus enim non mutaverat atra vela candidis velis ut victoriam nuntiarent. Itaque Aegeus pater mortem filii ex atro colore velorum putavit atque dolore amens sta- tim de alto saxo in mare se proiecit. Ex eo tempore Graeci mare, ubi Aegeus mortem invenit,"mare Aegeum" nominaverunt. Post Aegei mortem, Theseus rex Athenarum fuit multosque per annos magna sapientia patriam suam rexit.