Embed Size (px)
DESCRIPTION
Uploaded from Google Docs
Citation preview
e«ik¢ R‰¿ÍŸs
gU¥bghUŸfŸ
ntÂæaš
ntÂæašntÂæaše«ik¢ R‰¿ÍŸs
ntÂæaše«ik¢ R‰¿ÍŸs
gU¥bghUŸfŸntÂæašgU¥bghUŸfŸ
myF 9
©k« Âut« thÍ
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
108
9 ntÂæaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gl« 9.1 R©z¡f£o gl« 9.2 R©zh«ò öŸ
e«ik¢ R‰¿ ÏU«ò, ku«, Ú® ngh‹w gytifahd bghUŸfis¥ gh®¡»nwh«.
fh‰iw e«khš gh®¡f ÏayhJ, Mdhš czuKoÍ«. mid¤J¥ bghUŸfS« xU
F¿¥Ã£l ãiwia¥ bg‰WŸsd. Ïit F¿¥Ã£l Ïl¤ij mil¤J¡bfhŸS«.
m¿éaš cy»š, ãiw k‰W« F¿¥Ã£l Ïl¤ij mil¤J¡bfhŸS« j‹ik
bfh©lit gU¥bghUŸfŸ MF«. ãiwiaÍ«, Ïl¤ijÍ« bg‰WŸs všyh¥
gU¥bghUŸfS« xnu tifahdit mšy. Ï¥ghl¥gFÂæš gU¥bghUŸfë‹
Ïa‰Ãaš g©òfis¥ g‰¿ m¿ªJbfhŸnth«.
e«ik¢ R‰¿ÍŸs bghUŸfis¡ T®ªJ ftå¤J Ñœf©l m£ltizæš
g£oaèLnth«.
braš 9.1
ÅL
1.
2.
3.
éisah£L ikjhd«
1.
2.
3.
tF¥giw
1.
2.
3.
9.1. gU¥bghUŸfë‹ Ïa‰Ãaš g©òfŸ
eh« Áy brašghLfë‹ _y« gU¥bghUŸfë‹ Ïa‰Ãaš g©òfis¥ g‰¿
m¿nth«.
braš 9.2
xU R©z¡f£oia vL¤J bghoah¡fΫ. ÁW JfŸfŸ všyh« nr®ªJ
jh‹ R©z¡f£o v‹D« gU¥bghUshf kh¿ÍŸsJ. ÁW JfŸfŸ jh‹
gU¥bghUŸ cUthf mo¥gilahf cŸsd. Ϫj ÁW JfŸfŸ, mQ¡fŸ
mšyJ _y¡TWfshš Mdit.
mQ¡fS« _y¡TWfS«
äfΫ Á¿ad. Ït‰iw
nendhÛ£l® v‹D«
myfhš ms¡fyh«.
(1 nendhÛ£l® = 10-9 Û£l®)
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
109
e«ik¢ R‰¿ÍŸs gU¥bghUŸfŸ
braš 9.4
braš 9.3
• xU f©zho¡ Ftisæš Á¿jsÎ Úiu vL¤J¡bfh©L msit¡
F¿¤J bfhŸsΫ.
• Á¿jsÎ r®¡fiuia nr®¤J f©zho¡ F¢Áahš e‹whf fy¡fΫ.
f©zho¡ Ftisia¡ T®ªJ ftå¡fΫ.
• Úç‹ mséš k‰W« Ritæš VjhtJ kh‰w« bjç»wjh? r®¡fiu v¥go
kiwªjJ?kiwªjJ?
Ú®Ú®
_y¡TWfŸ
Ú®
_y¡TWfŸ
r®¡fiu
_y¡TWfŸ
r®¡fiuia¢
nr®¤jš fy¡F
gl« 9.3 j©Ù® k‰W« r®¡fiu _y¡TWfŸ 1 äšèa‹ msÎ
bgçajh¡f¥g£lit.
gl« 9.4 Úy ik Úçš guÎjš
9.2. gU¥bghUë‹ JfŸfë‹ g©òfŸ
nk‰F¿¥Ã£l brašgh£o‹ _y« Ú®k£l« khwhjijÍ« Mdhš Úç‹ Rit
kh¿ÍŸsijÍ« m¿aKo»wJ. Úçš r®¡fiu fyªJŸsjhšjh‹ Úç‹ Rit
Ïå¥ghf kh¿ÍŸsJ. r®¡fiu, Úçš fiuÍ« nghJ Úç‹ _y¡TWfS¡»ilna
cŸs Ïilbtëia r®¡fiu _y¡TWfŸ mil¤J¡ bfhŸ»‹wd. Ïjdhš
Ftisæš Ú®k£l« cauéšiy. Ϫj¢ brašgh£o‹ _y« _y¡TWfS¡F
Ïilna Ïilbtë cŸsJ v‹gij czuyh«.
• xU f©zho¡ Ftisia vL¤J¡ bfh©L, mš gh msÎ Úiu ãu¥g
nt©L«.
• vGJnfhèš ga‹gL¤J« Úyãw ikia f©zho¡ Ftisæš
bkJthf, nr®¡fΫ.
• Á¿J neu« mirahkš it¤J c‰W neh¡fΫ.
Ϫj braèèUªJ Úy ik bkJthf ÚUl‹ fy¥gij¡ fhzyh«. Ϫj¢
brašgh£o‹ _y« _y¡TWfŸ bjhl®ªJ ef®ªJ x‹nwhblh‹W fy¡»‹wd
v‹gij czuyh«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
110
9 ntÂæaš
braš 9.5
gl« 9.5
• j©Ù® FHhia¤ ÂwªJélΫ.
• FHhæèUªJ tU« Úiu c§fŸ
iffshš jL¤J ãW¤j Ko»wjh?
jL¤J ãW¤jKoaéšiyašyth?
• Ï¢braš, gU¥bghUŸfëš _y¡
TWfS¡»ilna <®¥ò éir cŸsJ
v‹gij¡ fh£L»wJ.
• Ï›éir _y¡TWfis¥ Ãiz¡»wJ.
_y¡TWfS¡F Ïilnaahd <®¥ò
éir gU¥bghUS¡F gU¥bghUŸ
khWgL»wJ.
gU¥bghUŸfëš fodkhdit, bk‹ikahdit, ãwKŸsit, ãwk‰wit,
Âut« k‰W« thÍ ngh‹w všyh g©òfS«, mt‰¿‹ mD¡fŸ k‰W«
_y¡TWfë‹ mik¥Ãid¢ rh®ªJŸsJ.
9.3. bghUŸfë‹ ãiyfŸ
bghUŸfŸ ©k«, Âut« k‰W« thÍ vd _‹W Ïa‰Ãaš ãiyfëš fhz¥
gL»‹wd.
bghUŸfë‹ ãiyfŸ
ghš
Ú®
gH¢rhW
N¥
Âut«
gl« 9.6 bghUŸfë‹ ãiyfŸ
©k«
bjh¥Ã
nkir
M¥ÃŸ
bg‹Áš
äÂt©o
gÿåš cŸs
fh‰W
ä‹éÁ¿æèUªJ
tU« fh‰W
thÍ
Áè©lçš
cŸs
M¡ì#‹
thÍ
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
111
e«ik¢ R‰¿ÍŸs gU¥bghUŸfŸ
gl« 9.8 ©k§fë‹
_y¡TWfS¡F
Ïilnaahd beU¡fkhd
mik¥ò
9.7.(m)9.7.(M)
gl« 9.7. ©k¥ bghUŸfS¡fhd Áy
vL¤J¡fh£LfŸ
gl« 9.9 gŠR
gl« 9.10
Ãsh°kh ãiy
©k«
F¿¥Ã£l tot«, msÎ k‰W« gUkdsÎ bfh©lJ ©kkhF«. ©k§fë‹
_y¡ TWfS¡F Ïilna cŸs <®¥òéir mÂf« v‹gjhš _y¡TWfŸ äf
äf beU¡fkhf mikªJŸsd. ©k§fis mG¤j KoahJ.
©k¥ bghUŸfS¡fhd Áy vL¤J¡fh£LfŸ gl« 9.7 (m) k‰W« (M)-éš
bfhL¡f¥g£LŸsJ. gl« 9.8 ©k§fë‹ _y¡TW mik¥ig és¡F»wJ.
ÁªÂ¡fΫ
gŠR xU Âl¥bghUŸ. MdhY«
mij mG¤jKo»wJ. V‹? gŠÁš cŸs
ÁW Jisfëš fh‰W ãu«Ã cŸsJ. mij
mG¤J«nghJ fh‰W btënaW»wJ. Mifahš
gŠir e«khš mG¤jKo»wJ. bghJthf
mG¤j¤Â‹ _y« Âl¥bghUŸfë‹
tot¤ij kh‰WtJ fod«.gl« 9.9 gŠR
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gU¥bghUŸfŸ nkY« Ïu©L ãiyfëš
fhz¥gL»‹wd. gU¥bghUë‹ eh‹fhtJ ãiy
‘Ãsh°kh’ - mÂf bt¥g¥gL¤j¥g£l thÍ ãiy.
gU¥bghUë‹ Iªjh« ãiy ‘ngh°-I‹°O‹
fh©l‹°nl£’ - mÂf Fë%£l¥g£l¤ Âl¥bghUŸ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
112
9 ntÂæaš
gl« 9.11 Âut« bfhŸfyå‹ tot¤ij¥
bgW»wJ.
gl« 9.12 Âut¤Â‹
_y¡TW mik¥ò
thÍ _y¡TWfŸ bfhŸfy‹
gl« 9.13 fh‰W
ãu¥g¥g£l
gÿ‹
gl« 9.14 thÍé‹ _y¡TW mik¥ò
Âut«
Âut« xU F¿¥Ã£l gUkdsÎ bfh©lJ. Mdhš mj‰F xU ãiyahd
tot« »ilahJ. Âut¤ij vªj bfhŸfyåš it¡»nwhnkh mªj tot¤ij¥
bgW« (gl« 9.11). Vbdåš Âut¤Âš cŸs _y¡TWfS¡»ilna cŸs
<®¥òéir ©k¥ bghUŸfëš cŸsij él FiwÎ. nkY« _y¡TWfŸ
beU¡fkhf Ïšyhkš mikªJŸsjhš, Âut§fŸ vëš mt‰¿‹
tot§fis kh‰¿¡ bfhŸ»‹wd. Âut¤ij Á¿jsnt mG¤j KoÍ«. Ú®,
v©bzŒ, gH¢rhW ngh‹wit Âut ãiyæš cŸs gU¥bghUŸfS¡fhd
vL¤J¡fh£LfshF«. Âut¤Âš cŸs _y¡TWfS¡F Ïilna Á¿J
Ïilbtë cŸsJ v‹gjid gl« 9.12 _y« m¿ayh«.
thÍ
thÍ ãiyæš cŸs gU¥bghUŸfëš
cŸs _y¡TWfŸ k‰W« mQ¡fŸ
bfhŸfyåš KGtJkhf¥ guéæU¡F«.
Ït‰¿‰F¡ F¿¥Ã£l gUkdsnth, totnkh
»ilahJ. thÍ¡fëš _y¡TWfS¡»ilna
cŸs <®¥òéir äfΫ FiwÎ. mjdhš
_y¡TWfS¡»ilna cŸs Ïilbtë
äfΫ mÂf«. ©k k‰W« Âut
ãiyfSl‹ x¥ÃL«nghJ thÍ¡fis
äfΫ vëjhf mG¤j KoÍ«.
e« Å£oš ga‹gL¤J« vçthÍ cUisæš
mil¡f¥g£l Ú®k bg£nuhèa thÍ (LPG) k‰W« kU¤Jtkidfëš ga‹gL¤J«
cUisæš mil¡f¥g£LŸs cæ®të
(M¡ì#‹) M»ait mG¤j¥g£l thÍ¡fŸ
MF«. nkY« Ï‹iwa fhy¤Âš mG¤j¥g£l
Ïa‰if thÍ (CNG) ngh¡Ftu¤J
thfd§fëš ga‹gL¤j¥gL»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
113
e«ik¢ R‰¿ÍŸs gU¥bghUŸfŸ
braš 9.6
ðl‹
Ú®
fh‰W
Âut
« Á
¿j
sÎ
mG
¤j
¤Â
‰F
c£
gL
«
thÍ¡fŸ
mG¤j¤Â‰F
c£gL«
1 2
gl« 9.15 Âut« k‰W« fh‰¿‹ Ûjhd mG¤j éisÎ
xU »ç¡bf£ gªij vL¤J
mG¤Â¥ghU§fŸ. mG¤j Ko»wjh?
mj‹ tot¤Ânyh mšyJ msényh
kh‰w« ÏU¡»wjh? Ïšiy. ©k¥
bghUis mG¤j KoahJ v‹gij
cz®ªJ bfhŸnth«.
Ï¥nghJ Âut« k‰W« thÍ¡fis
e«khš mG¤j Ko»wjh v‹gij x®
MŒé‹ _y« brŒJ gh®¥ngh«.
Ïu©L c¿ŠR¡FHhŒfis
vL¤J¡ bfh©L 1 k‰W« 2 vd¡
F¿¥ÃlΫ.
• mj‹ Kidia X® mil¥
ghdhš _o, x£L¤ jhshš
x£lΫ.
• c¿ŠR¡FHhæš cŸs ðlid
btëna vL¤J élΫ.
• KjyhtJ c¿ŠR¡FHhæš Úiu
ãu¥gΫ.
• Ïu©lhtJ c¿ŠR¡FHhia
m¥gona it¡fΫ.
• ðlid vëikahf c¿ŠR¡
FHhæš brY¤j thrèid¤
jltΫ.
Ï¥nghJ c¿ŠR¡ FHhŒfëš
ðlid it¤J mG¤jΫ.
Ú® cŸs c¿ŠR¡FHhæš (1)
ðlid éiuthf mG¤j KoahJ.
Mdhš fh‰W cŸs c¿ŠR¡
FHhæš (2) ðl‹ KGtJkhf
vëjhf mG¤j Ko»wJ.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
e« Å£oš czÎ rik¡F«nghJ, mj‹ thrid Å£oš ntfkhf guλwJ.
V‹ v‹W bjçÍkh? eh« czÎ rik¡F«nghJ mš cŸs third¤ JfŸfŸ
fh‰¿š vëš fyªJ ntfkhf guλ‹wJ. mj‰fhd fhuz§fŸ :-
1. thÍé‹ f£oyh _y¡TWfŸ mšyJ JfšfŸ. 2. thÍ _y¡TWfë‹
ca® ntf«. 3. thÍ _y¡TWfS¡»ilna cŸs mÂf Ïilbtë.
vdnt, Âut« k‰W« ©k bghUŸfë‹ JfŸfisél thÍ¡fë‹ JfŸfŸ
ntfkhf guλ‹wd.
nk‰f©l MŒéèUªJ,
Âut§fis Fiwthfnt
mG¤j KoÍ«. Mdhš
thÍ¡fis vëš
mG¤jKoÍ« v‹gJ
bjëth»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
114
9 ntÂæaš
braš 9.7
gå¡f£oia xU f©zho¡ FLitæš Ï£L bt¥g¥gL¤jΫ. v‹d
kh‰w« ãfœ»wJ v‹gij¡ ftå¡fΫ.
gl« 9.16 gU¥bghUŸfë‹ÛJ bt¥géisÎ
©k, Âut k‰W« thÍ¡fë‹ g©òfŸ
m£ltiz 9.1
t. v©. ©k« Âut« thÍ
1. F¿¥Ã£l tot«
k‰W« gUkdsÎ
bfh©lJ.
F¿¥Ã£l gUkdsÎ
c©L Mdhš tot«
»ilahJ.
F¿¥Ã£l totnkh
gUkdsÎnth
»ilahJ.
2. ghÍ« j‹ik
m‰wJ.
ca®ªj Ïl¤ÂèUªJ
jhœthd Ïl¤Â‰F
ghŒªnjhL«.
vëš všyh
ÂirfëY«
ntfkhf guΫ.
3. _y¡TWfS¡F
Ïilna cŸs
Ïilbtë äfΫ
FiwÎ.
_y¡TWfS¡F
Ïilna cŸs
Ïilbtë FiwÎ.
_y¡TWfS¡F
Ïilna cŸs
Ïilbtë mÂf«.
4. _y¡TW¡fS¡F
Ïilna cŸs
<®¥ò éir mÂf«.
_y¡TWfS¡F
Ïilna cŸs
<®¥òéir ©k
bghUisél FiwÎ.
_y¡TW¡fS¡F
Ïilna cŸs
<®¥òéir äfΫ
FiwÎ.
9.4. ©k«, Ú®k« k‰W« thÍ¥ bghUŸfë‹ bt¥g éisÎ
bghUŸfë‹ Ïa‰Ãaš ãiyfis kh‰w KoÍkh? ©k¤ÂèUªJ Âutkhf
mšyJ Âut¤ÂèUªJ thÍthf kh‰w KoÍkh? Áy brašghLfë‹ _y«
©k, Âut k‰W« thÍ¡fë‹ Ûjhd bt¥g¤Â‹ éisit bjçªJbfhŸnth«.
©k« (gå¡f£o) Âut« (Ú®) thÍ (Úuhé)
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
115
e«ik¢ R‰¿ÍŸs gU¥bghUŸfŸ
©k«
(gå¡f£o)
bt¥g« bt¥g«
Fë®é¤jš Fë®é¤jš
Âutãiy
(Ú®)
bt¥g« mÂfç¤jš
bghUŸfë‹ ÛJ bt¥g éisÎ
thÍ ãiy
(Úuhé)
gå¡f£oia (©k«) bt¥g¥ gL¤J« nghJ cU» ÚuhfΫ (Âut«), Úiu bt¥g¥L¤J«nghJ ÚuhéahfΫ (thÍ) khW»wJ.
Ú® _‹W ãiyfëš ÏU¡F«
• ©k« (gå¡f£o)
• Âut« (Ú®)
• thÍ (Úuhé)
gU¥bghUŸ xU ãiyæèUªJ k‰bwhU ãiy¡F kh‰w« milÍ« nghJ bghUŸfëš cŸs JfŸfëš (mQ¡fëš mšyJ _y¡TWfëš) v‹d kh‰w« ãfœ»wJ? Ϫj ãiy kh‰w« v›thW eilbgW»wJ? Ϫj¡ nfŸéfS¡F gš m¿a Kašnth«.
©k¥ bghUë‹ bt¥g ãiyia ca®¤J« nghJ ©k¥bghUë‹ cŸs JfŸfë‹ (_y¡TWfë‹ / mQ¡fë‹) Ïa¡f M‰wš mÂfç¡»wJ. Ïa¡f M‰wš mÂfç¥gjhš JfŸfŸ ntfkhf m®til»‹wd. bt¥g M‰w èdhš _y¡TWfS¡»ilna cŸs Ïilbtë mÂfç¡»wJ. Ïjdhš JfŸfŸ X® Ïl¤ÂèUªJ k‰bwhU Ïl¤Â‰F ef®»‹wd. xU F¿¥Ã£l ãiyia milªj ÃwF, ©k« cUf Mu«Ã¡»wJ. vªj bt¥gãiyæš xU ©k¥ bghUshdJ cU»,
Âut¥ bghUshf khW»‹wnjh, mJnt ©k¥ bghUë‹ cUF ãiy vd¥gL«.
Âut¤ij bt¥g¥gL¤J« nghJ Âut¤Âš cŸs JfŸfŸ (_y¡ TWfŸ / mQ¡fŸ) ntfkhf efu¤ bjhl§F»‹wd. xU F¿¥Ã£l bt¥gãiyæš _y¡ TWfS¡F Ïilna cŸs Ïilbtë mÂfkh»wJ. Ϫj bt¥gãiyæš Âut« thÍthf khW»‹wd. vªj bt¥gãiyæš ÂutkhdJ bfh¡f Mu«Ã¡»wnjh, mJnt mªj¤ Âut¤Â‹ bfhÂãiy vd¥gL«. Âut¤Âš cŸs _y¡TWfŸ mÂf bt¥g M‰wiy¥ bg‰W Méahf khW»‹wd.
nk‰T¿a és¡f¤ÂèUªJ bt¥g ãiyia kh‰¿dhš bghUë‹ ãiy khW»wJ v‹gJ bjëth»wJ.
ÁªÂ¤J éilaë!
Fë® fhy¤Âš F¿¥ghf
kiy¥ Ãunjr§fëš
nj§fhŒ v©bzŒ
©kkhf khW»wJ. V‹?
e©g®fnshL éth¤J
éil fh©Î«.
bt¥g¤ij Fiw¤jš
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
116
9 ntÂæaš
braš 9.9
braš 9.8
ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs ©k«, Âut, thÍ¥ bghUŸfis mt‰¿‹
j‹ik¡F V‰g m£ltiz¥ gL¤j knfR¡F cjé brŒaΫ.
fš
ÏU«ò¡ f«Ã
CJg¤Â òif
nj‹
j©Ù®
gå¡f£o
bg£nuhš
ghš
M¡ì#‹ Áè©l®
gÿ‹
m£ltiz 9.2
©k« Âut« thÍ
všyh¤ ©k¥bghUŸfS« xnu bt¥gãiyæš kh‰w« milÍkh?
c‹ål« gå¡f£o, bt©izŒ k‰W« bkGF bfhL¡f¥g£LŸsd.
gå¡f£oia xU f©zho Õ§fhåš Ï£L bt¥g¥gL¤J. Ï¥nghJ
gå¡f£o bkšy cU» Úuhf khW»wJ. Ï¥nghJ xU bt¥gãiykhå (bj®kh
Û£liu) bfh©L bt¥gãiyia msªJ msit Ñœf©l m£ltizæš
F¿¤J¡bfhŸ. ÏJnghy, bt©bzŒ k‰W« bkGF M»at‰iw¤
jå¤jåahf bt¥g¥gL¤Â, cUF« bt¥gãiyia¡ F¿¤J¡ bfh©L
m£ltiz¥gL¤Â x¥Ã£L¥ gh®¡fΫ. Ϫj braèèUªJ Ú m¿ªjt‰iw
k‰w khzt®fnshL g»®ªJ bfhŸsΫ.
m£ltiz 9.3
t.v© ©k« bt¥gãiy (ºC)1. gå¡f£o
2. bt©bzŒ
3. bkGF
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
117
e«ik¢ R‰¿ÍŸs gU¥bghUŸfŸ
kÂ¥ÕL
1. ›ahΡF gH¡fkhd Áy bghUŸfŸ ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsd. Ït‰iw
©k«, Âut«, thÍ vd tif¥gL¤J.
br§fš, k©bz©bzŒ, ghš, nj§fhŒ v©bzŒ, fh‰W, ò¤jf«, nkir,
M¡ì#‹, fh®g‹il M¡irL.
2. fhuz« f©l¿aΫ.
m) kšèif¥óé‹ thr« eh« öu¤Âš mk®ªÂUªjhY« czuKo»wJ.
M) xU f©zho¡ FLitæš ÚUl‹ Á¿jsÎ c¥ig¢ nr®¤jhš c¥ò¢
fiuryh»wJ. mj‹ msÎ khWtšiy.
3. thÍit e«khš vëjhf mG¤j KoÍ«. Mdhš ©k¤ij mG¤j KoahJ.
Vbd‹W és¡f« jUf.
4. bghU¤Jf
m) Âut¤ij bt¥g¥gL¤Âdhš - Âut«
M) ©k« - vëš mG¤jyh«
Ï) mQ¡fŸ k‰W« _y¡TWfŸ - Úuhé
<) ghš - ghÍ« j‹ik Ïšiy.
c) thÍ - gU¥bghUë‹ mo¥gil¡
f£lik¥ò
5. rçahd éilia nj®ªbjL¡fΫ.
m) _‹W ãiyfëš ÏU¡F« xnu bghUŸ ________ (Ú®, fš, f©zho).
M) _y¡TWfS¡F Ïilna äfΫ Fiwthd Ïilbtë cŸs gU¥bghUŸ
________ (©k«, Âut«, thÍ).
Ï) 1 nendh Û£l® v‹gJ ________ ( 10-10 Û, 10-9 Û, 10-12 Û ).
6. nfho£l Ïl¤ij ãu¥gΫ.
m) thÍ _y¡TW Ïilna cŸs éir ©k¤ijél ________
(FiwÎ, mÂf«).
M) ________ ãiy F¿¥Ã£l bfhŸssÎ bfh©lJ. Mdhš tot« »ilahJ
(©k, Âut).
7. Ñ®¤Âthr‹ ghš th§f fil¡F äÂt©oæš bršy KoÎ brŒjh‹.
äÂt©oæ‹ fh‰W¡FHhæš fh‰W Fiwthf ÏUªjij¡ f©L, fh‰W ãu¥g
äÂt©o fil¡F¢ br‹wh‹. fil¡fhu®, fh‰W mG¤J« ÏaªÂu¤ij¡
bfh©L fh‰iw ãu¥Ãdh®. fh‰W mG¤J« ÏaªÂu« v¥go ntiy brŒ»wJ
v‹W Ñ®¤ÂthrD¡F rªnjf« V‰g£lJ. éil bjça mtD¡F cjé
brŒÍ§fns‹.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
118
9 ntÂæaš
nkY« m¿tj‰F
üšfŸ
1. Chemistry matters – Richard Hari, Oxford University press, New Delhi2. Introductory Chemistry - M Katyal, Oxford University press,
New DelhiÏizajs§fŸ
http://chemistry.about.com/od/everydaychemistry.in.everyday-life htmhttp://www.classzone.com/books/earth-science/terc/content/visualizationshttp://chemistry.about.com/library/btacid.quiz.htmhttp://www.bbc.co.uk/schools/ks3bitesize/phys/html
m¿éaš rh®ªJ fhznt©oa Ïl§fŸ
îyh nfhsu§f« - »©o, br‹id kht£l«
8. bt›ntW bt¥gãiyæš bghUŸfŸ xU ãiyæèUªJ k‰bwhU ãiy¡F
kh‰w« mil»wJ.
ÑœfhQ« A,B,C,D kh‰w¤Â‹ bga®fis vGJf.
gå¡f£o Ú® Úuhé
A B
D C
9. ©k¤ij mG¤jKoahJ. fU«gyif Jil¡F« gŠir e«khš mG¤j
KoÍ«. Vbd‹W és¡f« jUf.
£l«
gntW tot¤ij bfh©l, ga‹gL¤Âa 5 mšyJ 6 xU è£l® bfhŸssÎ
bfh©l f©zho ò£ofis vL¤J¡bfhŸsΫ. mid¤J f©zho
ò£ofisÍ« Úuhš ãu¥òf. Ñœf©l nfŸéfS¡F éil fh©f.
m) Ú® ãu¥Ãa ÃwF všyh f©zho
ò£ofS« xnu bfhŸssÎ
bfh©ljh?
M) všyh f©zho ò£ofëš cŸs
Úç‹ tot« xnu khÂçahf
cŸsjh? 1 è£l® 1 è£l® 1 è£l® 1 è£l® 1 è£l®
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
gU¥bghUŸfŸ k‰W«
mj‹ j‹ikfŸ
ntÂæaš
ntÂæašgU¥bghUŸfŸ k‰W«
ntÂæašgU¥bghUŸfŸ k‰W«
mj‹ j‹ikfŸntÂæašmj‹ j‹ikfŸ
myF 10
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
120
10 ntÂæaš
braš 10.2
gl« 10.1 cilªj bg‹Áš
gl« 10.2 I°»ç«
(gå¡Tœ ) cUFjš
m‹whl thœéš gšntW m¿éaš kh‰w§fŸ e«ik¢ R‰¿ ãfœ»‹wd. Ϫj
kh‰w§fŸ x‹W¡F nk‰g£l bghUŸfshš eilbgW»‹wd. vL¤J¡fh£lhf
gå¡f£o cUFjš, Ú® Úuhéahf khWjš, Úçš r®¡fiu fiujš, ghš jæuhf
khWjš, ÏG¡f¥g£l u¥g® tisa¤Âš kh‰w¤ij¥ gh®¡»nwh«. bghUŸfëš
V‰gL« kh‰w« Áy ãgªjidfS¡F£g£L ãfG«. Ï¥ ghl¥ gFÂæš e«ik¢
R‰¿ ãfG« Áy kh‰w§fis¥ g‰¿ bjçªJbfhŸnth« . kh‰w§fis ÏU
tifahf¥ Ãç¡fyh«.
1. Ïa‰Ãaš kh‰w« 2. ntÂæaš kh‰w«.
kh‰w§fis¥ g‰¿ bjçªJ bfhŸnth«.
braš 10.1
xU bg‹Áiy cil¤J Ïu©L¤
J©lh¡F. nkiræ‹ ÛJ Ïu©L¤
J©LfisÍ« beU¡fkhf it¤jhš,
bg‹Ášngh‹w KGikahd njh‰w¤ij
bgW»wJ. Mdhš mj‹ mséš kh‰w«
cŸsJ. ntÂ¥g©òfëš vªj kh‰wK«
V‰gléšiy. Ïij eh« Ïa‰Ãaš kh‰w«
v‹wiH¡fyh«.
10.1. Ïa‰Ãaš kh‰w§fŸ
xU rJu tot fh»j¤ij
eh‹F J©lh¡F. J©lh¡»a
x›bthU fh»j¤ijÍ« Û©L«
eh‹F J©lh¡F. J©lh¡»a
všyh fh»j¤ijÍ« jiuænyh
mšyJ nkiræ‹ nknyh
beU¡fkhf it¤jhš, rJutot
fh»j¤Â‹ tot¤ij¥ bgW»wJ.
Mdhš K‹ò ÏUªj fh»j¤ij¥
nghynt eh« cUth¡f KoahJ.
Vbd‹whš mj‹ mséš kh‰w«
ãfœªÂU¡»wJ.
ÏJ xU Ïa‰Ãaš kh‰w«
MF«..
I°»ß« (gå¡Tœ) cUFjš
v‹gJ x® Ïa‰Ãaš kh‰w« v‹gJ
cd¡F¤ bjçÍkh?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
121
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
gl« 10.3 fhªj¤Â‹ _y«
kzèš ÏU¡F« ÏU«ig¥
Ãç¤bjL¤jš
gl« 10.4. gofkh¡Fjš Kiw
braš 10.3
braš 10.4
Á¿jsÎ kziyÍ« ÏU«ò¤ JfisÍ«
vL¤J, xnu j£oš ngh£L x‹whf¡
fyªJ, v‹d ãfœ»wJ v‹gij¡
T®ªJ ftå. vjhtJ òÂa¥ bghUŸ
cUth»æU¡»wjh? kzèèUªJ ÏU«ò
Jfis¤ jåahf¥ Ãç¤bjL¡f KoÍkh?
T®ªJ ftå¡F«nghJ vªj xU òÂa¥
bghUS« cUthféšiy v‹gJ bjç»wJ.
tèikahd fhªj¤ij¡ fyitæ‹ ÛJ
bfh©L bršY«nghJ, ÏU«ò JfŸ
fhªj¤Âš x£o¡ bfhŸ»wJ. Ϫj ÏU«ò¤
Jfis¤ jåahf xU j£oš nrfç¡fΫ.
Ϫj¢ braèèUªJ vªj xU òÂa¥ bghUS« cUthféšiy k‰W«
ntÂæaš kh‰wK« ãfHéšiy. Ïa‰Ãaš kh‰w« k£Lnk ãfœªÂU¡»wJ
v‹gJ bjëth»wJ. Ϫj¢ braèdhš V‰g£l kh‰w« j‰fhèfkhdJ. ÏJ
xU ÛŸéid kh‰w« MF«.
gofkh¡Fjš
xU Ód¤jfêæš Á¿jsÎ Úiu vL¤J, brçñ£L« msé‰F fh¥g®
ršng£ gof¤ij¢ nr®¡fΫ. Ïš Á¿jsÎ iA£nuhFnshç¡ mäy¤ijÍ«
nr®¤J, fh¥g® ršng£ e‹whf fiuÍ« tiu bt¥g¥gL¤jΫ. ÃwF Ϫj
fiuriy Fëu¢ brŒJ tojhëš tof£o, »il¤j toÚiu Û©L« Á¿J
neu« Fëu¢ brŒaΫ.
v‹d ãfœ»‹wJ v‹gij¡ T®ªJ ftå¡fΫ. Ϫj fiurèèUªJ
öŒikahd¥ gof« cUth»wJ. bgw¥g£l òÂa¥ gof« xU F¿¥Ã£l
totik¥ò« bt›ntW msitÍ« bg‰WŸsJ. Ï«Kiw gofkh¡Fjš vd¥gL«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
122
10 ntÂæaš
gl« 10.5 gj§fkhjš
gŠR
jiyÑHhf f霤J
it¡f¥g£l òdš
Ód¤ jfê
goÎ
f‰óu«
braš 10.5
gj§fkhjš
• xU Ód¤ jfêæš Á¿jsÎ
f‰óu¤ij vL¤J bfhŸsΫ.
• gl¤Âš fh£oÍŸsthW xU
òdiy¤ jiyÑHhf f霤J¤
jfêia _lΫ.
• òdè‹ fh«ig gŠir¡
bfh©L _lΫ. Ïj‹ _y«
f‰óu« Méahf btënaWtJ
jL¡f¥gL»wJ.
• Ód¤ jfêia¢ Nnl‰¿dhš,
f‰óu« Méah» f©zho¥
òdè‹ c£òw¤Âš ©kkhf¥
go»‹wJ.
f‰óu« mnj tot¤Âš cŸsjh?
Ïšiy, f‰óu¤Â‹ njh‰w¤Âš
kh‰w¤ij¡ fhzKo»wJ. Mdhš
Ïj‹ ntÂ¥ g©òfëš kh‰w« Ïšiy
v‹gjid m¿a Ko»wJ.
gl«10.6 (m) vçahj
ä‹åiH és¡Fgl«10.6 (M) vçÍ«
ä‹åiH és¡F
ÁªÂ¡fΫ!
xU ä‹åiH és¡»š
ä‹rhu« ghÍ«bghGJ
ä‹åiH Nnl¿, Ãufhrkhf
xëia cäG«nghJ
ä‹åiHæ‹ njh‰w¤Âš
kh‰w¤ij¡ fhzyh«.
ä‹rhu« ghŒtij
ãW¤Âdhš ä‹åiH
K‹ÃUªj njh‰w¤ij¥
bgW»wJ. ÏJ xU Ïa‰Ãaš
kh‰wkhF«.
©k¥bghUis (f‰óu«) bt¥g¥gL¤J« nghJ neuoahf thÍ ãiy¡F khW«
ãfœÎ¡F gj§fkhjš v‹W bga®.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
123
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
gl« 10.8 Úç‹ Ïa‰Ãaš kh‰w«
gj§
fk
hjš
RU
§F
jš
Mé
ahf
khW
jš
goj
š
cUFjš
©khfkhWjš ©k«
thÍ
Âut«
braš 10.6
xU f©zho¡ Kfitæš Á¿jsÎ
gå¡f£oia vL¤J bfhŸ. mij xU
K¡nfhz tot¤Âš cŸs jh§»æš
it¤J, bt¥g¥gL¤Âdhš gå¡f£o cU»
Úuhf khW»wJ. Û©L« Úiu gå¡f£oahf
kh‰w KoÍkh? kh‰w¡ Toa têKiw
x‹iw¡ TwΫ.
xU f©zho¡ Kfitæš Á¿jsÎ
Úiu vL¤J bt¥g¥gL¤J«nghJ v‹d
kh‰w« ãfœ»wJ v‹gij c‰Wneh¡»dhš,
Ú®, Méahf khWtij¡ fhzKoÍ«.
f©zho¡ Kfitæ‹ ÛJ xU j£il
it¤J _L. Úuhé j£oš g£L F뮢Á
milªJ Ú® Jëfshf kh¿ f©zho¡
Kfitæš éGtij¥ gh®¡fyh«.
Ϫj¢ braè‹ _y«
gå¡f£o cU» ÚuhfΫ, Ú®
ÚuhéahfΫ, Úuhé F뮢Á
milªJ ÚuhfΫ khWtij¡
f©nlh«. Mdhš Ïš vªj
nt kh‰wK« eilbgwéšiy.
©k¥ bghUis bt¥g¥gL¤J«
nghJ Âutkhf khW»‹wJ.
vL¤J¡fh£lhf, gå¡f£oia
bt¥g¥gL¤Âdhš Úuhf
khW»‹wJ. Ïj‰F cUFjš
v‹W bga®.
Úiu¤ bjhl®ªJ bt¥g¥
gL¤Âdhš Ú® bfh¤J
Úuhéahf khW»wJ. Ïj‰F
Méahjš v‹W bga®.
Úuhéia¡ Fëu¢ brŒjhš
Úuhf Û©L« khW»wJ.
Ϫj ãfœé‰F Fë®é¤jš
v‹W bga®. Úiu nkY«
Fë®é¤jjhš gå¡f£oahf
khW»wJ. cjhuzkhf Úiu
Fë%£L« rhjd¤Âš
it¡F«nghJ Ú®
gå¡f£oahf khW»wJ.
Ïj‰F ciwjš v‹W
bga®.
gl« 10.7 bt¥g¤Âdhš bghUë‹ ãiykh‰w«
bt¥g«
cUFjš Méahjš
bfh¤jš
RU§Fjš
Fë®jš
ciwjš
gå¡f£o Féaš
Fë®jš
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
124
10 ntÂæaš
gl« 10.9 (m) JU V¿a nghš£
gl« 10.9 (M) JU V¿a ÏU r¡fu thfd«
nk‰F¿¥Ã£l všyh¢ brašKiwfëèY« gU¥bghUŸfë‹ Ïa‰Ãaš
g©òfsh»a tot«, msÎ, ãw« M»at‰¿š k£Lnk kh‰w« ãfœ»wJ.
©k¥bghUis bt¥g¥gL¤J«nghJ mj‹ njh‰w¤Âš k£Lnk kh‰w«
bjç»wJ. Mdhš bghUë‹ ntÂg©òfëš vªj kh‰wK« eilbgwéšiy.
xU gU¥bghUë‹ Ïa‰Ãaš g©òfëš k£L« kh‰w« V‰gL¤JtJ Ïa‰Ãaš
kh‰w« vd¥gL«. Ïa‰Ãaš kh‰w« bghJthf ÛŸéidahF«. òÂa¥ bghUŸ
cUthfhJ.
10.2. ntÂkh‰w§fŸ
Ú§fŸ ÏU«ò JU¥Ão¤ÂU¥gij¥
gh®¤ÂU¥Õ®fŸ. ÏU«ò¤ J©L,
ÏU«ò¥ bghUŸfŸ ngh‹wt‰iw
kiHÚçnyh, fh‰¿nyh, Âwªj
btëænyh it¡F«nghJ br«gG¥ò
ãw mL¡F cUth»wJ. ÏU«ò
fh‰¿š cŸs M¡Á#‹ k‰W«
ÚUl‹ nr®ªJ ÏU«ò M¡irL
Mf khW»wJ. Ïij¤jh‹ eh« JU
v‹»nwh«. JU¥ Ão¡f Ú® k‰W«
M¡Á#‹ äfΫ mtÁa«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
125
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
braš 10.7
gl« 10.10 JUÃo¡f¤ njitahd fhuz§fŸ
fh‰W k‰W« Ú® Ú® k£L«
v©bzŒ
bfhÂÚ®
fhšÁa«
FnshiuL
fh‰W k£L«
1 2 3
• _‹W nrhjid FHhŒfis vL¤J 1, 2 k‰W« 3 v‹W F¿æ£L bfhŸsΫ.
• R¤j« brŒa¥g£l ÏU«ò Mâia x›bthU nrhjid¡ FHhæY«
nghlΫ.
• Kjš FHhæš Á¿jsÎ Ú® nr®¡fΫ.
• Ïu©lhtJ nrhjid¡ FHhæš fhŒ¢Á to¤j Úiu C‰¿ mj‹ nkš
jhtuv©bzia Á¿jsÎ nr®¡fΫ.
• _‹whtJ¡ FHhæš fhšÁa« Fnshiuil¢ nr®¡fΫ. _‹W¢ nrhjid¡
FHhŒfisÍ« _‹W mšyJ eh‹F ehŸfŸ fê¤J c‰W neh¡fΫ.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
bkGF vçjš v‹gJ xU nt kh‰wkhF«. bkGF vçÍ«nghJ mj‹ _y¡TWfŸ fçaäy thÍ k‰W« M¡Á#dhf kh‰w« mil»‹wJ.
bkGF _y¡TW
gl« 10.11 bkGF t®¤Â vçjš
Ïu©lhtJ k‰W« _‹whtJ
MŒÎ¡ FHhæš cŸs Mâ
JU¥Ão¡fhkY«, Kjš MŒÎ¡
FHhæš cŸs Mâ JU V¿
cŸsijÍ« gh®¡¡yh«. ÏÂèUªJ
JU¥Ão¡f Ú® k‰W« M¡Á#‹
njit v‹gJ bjç»wJ. JUitÍ«
ÏU«igÍ« x¥Ã£L¥ gh®¡fΫ.
JU v‹gJ vëš cila¡
Toa bghUshF«. nkY« ÏJ
ÏU«Ã‹ nkš gFÂæš cUth»
ÏU«ig tYéH¡f brŒÍ«.
ÏU«ò«, JUΫ bt›ntW
bghUŸfŸ MF«. JU v‹gJ òÂa
Ïurhaz¥ bghUshF«. Vdnt,
Ϫj ãfœÎ ntÂæaš kh‰w«
MF«.
fh®g‹
iA£u#‹
M¡ì#‹
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
126
10 ntÂæaš
braš 10.8
gl« 10.12 bk¡ÜÁa ehlh vçjš
gl« 10.13 g£lhR vçjš
xU Á¿a bk¡ÜÁa« ehlhit
vL¤J vç¡fΫ. Ãufhrkhf
bt©ik ãw xëÍl‹ vçªJ
rh«giy¡ bfhL¡»wJ. Ϫj¢
rh«gš bk¡ÜÁa« ehlhit¥nghy
ÏU¡Fkh? ÏU¡fhJ.
Ϫj éidia¡ Ñœf©l
rk‹gh£o‹ _y« és¡fyh«.
bk¡ÜÁa« + M¡Á#‹ bk¡ÜÁa« M¡irL
nkny »il¤j rh«giy Úçš fiu¤jhš òÂa bghUŸ »il¡F«.
bk¡ÜÁa« M¡irL + Ú® bk¡ÜÁa« iA£uh¡irL
bk¡ÜÁa« iA£uh¡iro‹ g©òfŸ bk¡ÜÁa¤ÂèUªJ khWg£lJ.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
1. fhŒf¿fŸ k‰W« gH§fëš cŸs thrid, ãw« k‰W« Rit M»at‰¿‹ fhuz« mt‰¿š ~Ãdhè¡ nr®k§fŸ ÏU¥gnj MF«. ~Ãdhè¡ nr®k§fŸ ÏjanehŒ k‰W« Áytifahd ò‰WnehŒfisÍ« jL¡F« j‹ikÍilaJ.
2. fhŒfisnah gH§fisnah bt£o Á¿J neu« fh‰¿š it¡F« nghJ gG¥ò ãwkhf khW»wJ. V‹ v‹W bjçÍkh?
3. fhŒ k‰W« gH§fëš cŸs ~Ãdhè¡ nr®k« v‹w ntÂ¥bghUŸ fh‰¿š cŸs M¡Á#Dl‹ éid òçªJ bkyhå‹ v‹w gG¥ò ãw bghUshf khW»wJ.
ÁªÂ¡fΫ!
Ôghtëæ‹nghJ
eh« gy tifahd
g£lhRfis bto¤J
FL«g¤Jl‹ k»œ¢Á
mil»nwh«. g£lhR KGtJkhf
bto¤j¥ÃwF mš v‹d
kh‰w« ãfœªÂU¡»wJ v‹W eh«
v©âaJ c©lh?
mJnghy, fh»j¤ijnah,
ku¤ijnah vç¡F«nghJ, Á¿jsÎ
rh«gYl‹ bt¥gK« xëiaÍ«
cUth»wJ. nk‰F¿¥Ã£l Ïu©L
brašfëY«, Û©L« g£lhirnah,
fh»j¤ijnah mšyJ ku¤ijnah
bgw KoahJ. Ïš v‹d
kh‰w« ãfœªÂU¡»wJ v‹W
m¿nthkh? nt kh‰w«
ãfœªJŸsJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
127
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
braš 10.10
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gl« 10.15 ghš
jæuhf khWjš
ghš
jæ®
braš 10.9
rikaš nrhlhÎl‹ vYä¢ir¢rhW éidòçjš
• xU nrhjid¡ FHhæš Á¿jsÎ vYä¢ir¢ rhW (Á£ç¡ mäy«) vL¤J¡
bfhŸsΫ.
• Á¿jsÎ rikaš nrhlhit¢ nr®¡fΫ.
• ‘°’ v‹w r¤j¤Jl‹ thÍ FäêfŸ tUtij¡ ftå.
• Ϫj thÍ FäêfŸ fçaäy thÍ (fh®g‹ilM¡irL) MF«.
vYä¢ir¢ rhW + rikaš nrhlh fh®g‹ilM¡irL + c¥ò + Ú®
(Á£ç¡ mäy«)
‘°’ v‹w r¤j« tUtj‰F fhuz« mÂèUªJ fçaäy thÍ btënaWtnj MF«.
btŸëæš brŒj gh¤Âu§fŸ k‰W« fu©ofŸ gs¥gs¥ghf ÏU¡F«. Áy
eh£fS¡F ÃwF ãwäH¥gij¡ fhzyh«. gl¤Âš cŸs Ïu©L fu©ofis¥ gh®. x‹W gs¥gs¥ghf cŸsJ, k‰bwh‹W gsgs¥ig ÏHªJŸsJ. Ïu©lhtJ fu©o, fh‰¿š cŸs ršgUl‹ éidòçªjjhš gsgs¥gig ÏHªJŸsJ. ntÂéidia¥ ga‹gL¤Â Û©L« fu©oia gsgs¥gh¡fyh«. ÏJ xU ntÂæaš kh‰w«.
m. gs¥gs¥ghf cŸs °ó‹ (fu©o)
M. gsgs¥ig ÏHªj °ó‹ (fu©o)
m
M
gl« 10.14
• ghiy e‹F bt¥g¥gL¤jΫ.
• äjkhf F뮪j ÃwF Á¿jsÎ nkhiu mšyJ
jæiu¢ nr®¡fΫ.
• Áy kâneu« fê¤J gh®¡F«nghJ ghš, jæuhf
kh¿ cŸsij¡ fhzyh«.
• ghš k‰W« jæ® Ïu©L« ntWg£l ntÂ¥
g©òfis¡ bfh©lJ. ÏJ xU ntÂkh‰wkhF«.
Ñœf©l nfŸéfS¡F éilfhz Ka‰ÁbrŒaΫ.
mÂfkhd ciwnkhiu nr®¤jhš jæ® v‹d
RitÍilajhf khW«? ghš mÂf Nlhf ÏU¡F«
nghJ ciw nkhiu nr®¤jhš v‹d kh‰w« ãfG«?
ghYl‹ ciw nkhiu nr®¤J, Fë® rhjd¥bg£oæš
it¤jhš jæuhf khw v›tsÎ neukhF«? btëæš
it¤jhš v›tsÎ neu« MF«?
ghš jæuhf khWjš
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
128
10 ntÂæaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gl« 10.16 òJ blšèæš
cŸs ÏU«ò¤ö©
gl« 10.17 br‹id JiwKf¤ÂYŸs f¥gš
nk‰f©l brašghLfëèUªJ x‹W mšyJ x‹W¡F« nk‰g£l òÂa
ntÂ¥bghUŸfŸ »il¡»‹wJ vd m¿ayh«. ntÂéid _y« »il¤j
éid éis¥bghUŸ éidgLbghUë‹ ntÂ¥g©òfëèUªJ ntWg£L
fhz¥gL»‹wJ. ÏJ Ûsh éidahF« Ϫj éidiana nt kh‰w« v‹»nwh«.
éidgL bghUŸfŸ éidòçªJ x‹W¡F nk‰g£l éidéis¥bghU£fis¡
bfhL¡»‹wd. Ïij nt kh‰w« v‹»nwh«.
Ϫj éid ntÂéid v‹W« miH¡f¥gL»‹wJ.
ntÂkh‰w§fŸ e« m‹whl thœ¡ifæš ga‹gL»wJ. vL¤J¡fh£lhf,
ntÂéidæ‹ Koéš »il¥gJ kUªJfŸ. nkY« ek¡F m‹whl« ga‹gL«
bghUŸfsh»a Ãsh°o¡, nrh¥ò, rha§fŸ (bgæ©£) ngh‹w gy bghUŸfŸ
ntÂéid _y« »il¡»‹wd.
nt kh‰w§fŸ el¡F« nghJ
• bt¥g¤ijÍ« xëiaÍ« btëéL« mšyJ
cŸëG¡F«
• xèia c©lh¡F«
• ãw« khW«.
• kz« khW«.
éa¡f it¡F« c©ik
òJ blšèæš cŸs FJ¥ädh® mU»š
mikªJŸs ÏU«ò¤ö© 7 Û£l® Ús¤ijÍ« 6000
»» vilÍ« bfh©lJ. ÏJ 1600 M©LfS¡F
K‹ f£l¥g£lJ. Ï›tsÎ fhy« flªJ« Tl,
Ϫj ÏU«ò¤ ö© Ï‹W« JU¥Ão¡féšiy.
cy»‹ gy gFÂæš cŸs MŒths®fŸ
Ïj‹ j‹ikia¥ g‰¿ MŒÎ brŒJŸsh®fŸ.
Ïj‹ _y«, ϪÂa®fŸ 1600 M©LfS¡F
K‹ÃUªnj cnyhf¤ bjhêšE£g¤ij¤ bjçªJ
it¤JŸsij¡ fh£L»wJ.
f¥gè‹ bgU«gF ÏU«ghš brŒa¥g£LŸsJ. flš Úçš f¥gš äj¡F«nghJ, mj‹ mo¥ghf« Úçš _œ»ÍŸsJ. flš Úçš mÂf mséš c¥ò cŸsJ. vdnt f¥gè‹ bgU«gF JU¥Ão¤J bghUshjhu¢ nrj¤ij éisé¡»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
129
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gl« 10.18
t©z« V‰w¥g£l r‹dš
10.2.1. Ïa‰æaš k‰W« ntÂæaš kh‰w§fS¡F Ïilnaahd
ntWghLfŸ
m£ltiz 10.1
t.v© Ïa‰æaš kh‰w« ntÂæaš kh‰w«
1. Ïa‰æaš kh‰w« xU ÛŸ
éidahF«
nt kh‰w« xU Ûsh
éidahF«
2. òÂabghUŸ cUthfhJ òÂabghUŸ cUthF«
3. _y¡TWmik¥ò khwhJ, _y¡TWmik¥ò khW«,
4. M‰wš kh‰w« ãfHhJ. M‰wš kh‰w« ãfG«
JU Ão¥gij¡ jL¡f
1. t©z¥ó¢R mšyJ
caÎ¥bghUŸ _y«
jL¤jš.
2. ehfKyh« óRjš
(ÏU«Ã‹ ÛJ
J¤jehf¤ij¥ óRjš).
3. Fnuhäa¤ij
ÏU«Ã‹ÛJ óRjš.
4. btŸÇa cnyhf¤ij
ÏU«Ã‹ ÛJ óRjš.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
130
10 ntÂæaš
m£ltiz 10.2
bghUŸRit ( Ïå¥ò / òë¥ò / fr¥ò /
k‰wit)
jæ®
MuŠR¢ rhW
Âuh£ir¥ gH«
vYä¢ir¢
rhW
òë
r®¡fiu
kh§fhŒ
bešè¡fhŒ
nrhlh c¥ò
éåf®
rikaš c¥ò
j¡fhë
g£oaèš cŸst‰¿š Áy òë¥ghfΫ, Áy fr¥ghfΫ, k‰W« Áy Ïå¥ghfΫ
ÏU¥gij czuyh«.
10.3. mäy§fŸ, fhu§fŸ k‰W« c¥òfŸ
xU Phæ‰W¡»Hik Ñ®¤Âthrå‹ m«kh kÂa czé‰fhf K£ilia
ntf it¤jh®. mJ Nlhf ÏUªjjhš, mt® Fë®rhjd bg£oæš ÏUªJ Úiu
vL¤J K£il it¡f¥g£l »©z¤Âš C‰¿dh®. Á¿J neu« fê¤J mt®
fil¡F¢ br‹Wé£lh®. K£ilia¥ g‰¿ kwªJé£lh®. mt® fil¡F¢ br‹W
tªj¥ ÃwF K£ilia vL¤J¥ gh®¤jhš mj‹ XL mç¡f¥g£L KGtJkhf
Ú¡f¥g£L ÏUªjJ. ÏJ mtU¡F M¢rçakhf ÏUªjJ. mt® mij Kf®ªJ
gh®¡ifæš jdJ jtW v‹d v‹W cz®ªjh®. mtru¤Âš mt® ÚU¡F gÂyhf
Úiu¥nghynt ÏUªj éåfiu(òëfho) K£il it¤ÂUªj »©z¤Âš
C‰¿é£lh®. v‹d elªjJ v‹W c‹dhš Tw KoÍkh? Ïšiybaåš c‹
m«khél« nf£L éilia¡ f©LÃo.
e«Kila m‹whl thœ¡ifæš eh« gy bghUŸfis¥ ga‹gL¤J»‹nwh«,
vL¤J¡fh£lhf vYä¢ir, òë, j¡fhë, c¥ò, r®¡fiu k‰W« éåf®(òëfho).
mit mid¤J« xnu Rit cilajh? ÏJ tiu ÚÅ® Rit¤J gh®¤jšiy
våš Ï¥bghGJ Rit¤J gh®¤J bghUŸfë‹ Ritia Ñœf©l m£ltizæš
ãu¥gΫ.
v¢rç¡if !
vªj¥ bghUisÍ« jFªj têfh£Ljš Ïšyhkš Rit¡f
nt©lh«.
vªj¥ bghUisÍ« jFªj têfh£Ljš
Ïšyhkš bjhlnt©lh«.www.er
rsm.or
g
www.errsm.org
www.errsm.org
131
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
gl« 10.19 mäy§fŸ mj‹ _y§fŸ
ghš
(yh¡o¡ mäy«)
Ïa‰ifæš
»il¡F«
mäy§fŸ
vW«ò
( gh®ä¡ mäy«)
M¥ÃŸ
(khè¡ mäy«)
éåf®
( mÁ£o¡ mäy«)
vYä¢ir
(Á£ç¡ mäy«)
j¡fhë
(M¡[hè¡ mäy«)
Âuh£ir
(lh®lhç¡ mäy«)
10.3.1. m‹whl thœéš mäy§fŸ, fhu§fŸ k‰W« c¥òfŸ
nfhil¡fhy¤Âš c‹ Å£oš
CWfhŒ jahç¡F« nghJ éåf® v‹w
mäy¤ij¢ nr®¥gh®fŸ. vj‰fhf¢
nr®¡»wh®fŸ v‹W nf£oU¡
»‹Ö®fsh? Ïšiybaåš Ï¥bghGJ
fhuz¤ij¡ f©LÃo¡fΫ.
jæ®, vYä¢ir¢ rhW, MuŠR
k‰W« éåf® òë¥ghf cŸsJ.
Ïj‹ Rit¡F mš cŸs mäynk
fhuzkhF«. Ïj‹ nt Ïašò mäy¤
j‹ikahF«. mäy« v‹w th®¤ij
‘mÁl°’ v‹w Ïy¤Ô‹ bkhê¢
brhšèèUªJ vL¡f¥g£LŸsJ. Ï¢
brhšè‹ bghUŸ òë¥ò v‹gjhF«.
mäy§fŸ ekJ m‹whl
thœéY«, czéY« neuoahfnth
kiwKfkhfnth K¡»a¥ g§F
t»¡»‹wd. bghJthf, mäy§fŸ
Ïl¥bga®¢Á brŒa¤j¡f
iA£u#id¥ bg‰WŸsJ.
mäy« ÏUtif¥gL«.
1. fçk mäy«
2. fåk mäy«
fçk mäy§fŸ
jhtu§fëèUªJ« éy§F
fëèUªJ« bgw¥gL« mäy§fŸ fçk
mäy§fŸ vd¥gL«. Ï›tifahd gy
mäy§fŸ Ïa‰ifæš »il¡»wJ.
MuŠR k‰W« vYä¢ir æš Á£ç¡
mäy« cŸsJ. ghèš ÏUªJ
cUthd jæ® òë¥ghf ÏU¡F«.
mš yh¡o¡ mäy« cŸsJ.
czÎfëš fhz¥gL« mäy§fŸ
Åça« Fiwªjit. Fë®ghd§fëš
fh®nghå¡ mäy« cŸsJ. M¥Ãëš
khè¡ mäy« cŸsJ. czÎ
brç¥gj‰F iA£nuhFnshç¡ mäy«
e« Ïiu¥igæš Ru¡»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
132
10 ntÂæaš
gl« 10.20 fåk mäy§fŸ
fåk mäy§fŸ
f©L m¿aΫ
ÅLfëš br«ò k‰W« äjis¥
gh¤Âu§fis v›thW öŒik¥
gL¤J»wh®fŸ v‹gij¡
ftå¡fΫ, mj‰F V‹ òëia¥
ga‹gL¤J»wh®fŸ?
fhu§fŸ
m‹whl thœéš fhu§fŸ k‰W«
mšfè°
buh£o¢ nrhlhé‹ Rit òë¥ò
mšy. mJ fr¥ghf ÏU¡F«. ÏJ
mäy« Ïšiy v‹gij¡ fh£L»wJ.
nrh¥ò k‰W« v©bzŒ gir ngh‹W
bjhLtj‰F tGtG¥ghf fhu§fŸ
ÏU¡F«. Ï›tif bghU£fŸ
fhu¤j‹ik thŒªjit. cnyhf
M¡irL k‰W« iA£uh¡irL
nr®k§fŸ fhu§fŸ vd¥gL«. fhu§
fë‹ g©ò, mäy§fë‹ g©Ã‰F
vÂuhdit. nrhoa« iA£uh¡irL
(vçnrhlh) k‰W« bgh£lhÁa«
iA£uh¡irL (vçbgh£lhR) ngh‹w
fhu§fŸ mç¡F« j‹ik cilait.
fhu§fŸ ÚUl‹ nrU«nghJ
iA£uh¡irL maåia¡ bfhL¡
»wJ. Úçš fiuÍ« fhu§fS¡F
‘mšfè°’ v‹W bga®. fhšÁa«,
nrhoa«, bgh£lhÁa« M»at‰¿‹
iA£uh¡irLfŸ mšfèR¡F
vL¤J¡fh£LfshF«. Ïit Úçš
fiuÍ« fhu§fŸ MF«.
všyh mšfèRfS« fhu§fshF«.
Mdhš všyh fhu§fS« mšfèRfŸ
mšy.
‘mšfè’ v‹w th®¤ij muhá
brhšèèUªJ tªjjhF«. Ïj‹
bghUŸ ‘ku¢rh«gš’. Ϫj¢ rh«gèš
nrhoa« k‰W« bgh£lhÁa¤Â‹
fh®gnd£LfŸ ÏU¡F«.
m‹whl thœéš eh« ga‹gL¤J«
Áy fhu§fŸ m£ltiz 10.3-š
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
v¢rç¡if
ntÂ¥bghUŸfis¢ Rit¡fnth,
ifahš bjhlnth TlhJ.
jhJ¥ bghUŸfëèUªJ
bgw¥gL« mäy« fåk mäy§fŸ
vd¥ gL»‹wd. vL¤J¡fh£lhf
iA£nuhFnshç¡ mäy« (HCl), fªjf
mäy« (H2SO4) k‰W« ie£ç¡ mäy«
(HNO3). Ï«_‹W« bgU«ghY«
MŒÎ¡ Tl§fëš (gl« 10.20)
ga‹gL¤j¥gL»‹wd. Ï›tif
mäy§fis¡ ftdkhf¥ ga‹gL¤j
nt©L«, Vbdåš mit, mç¡F«
j‹ik bfh©lit. Ϫj mäy§fŸ
njhiy mç¥gnjhL, cnyhf§fisÍ«
mç¡F« j‹ik thŒªjit. f©zho
k‰W« k©gh©l¤ij mç¡fhJ.
Mjyhš mit f©zho¡ Ftisæš
it¡f¥gL»‹wd.
všyh mäy§fëY« Ïl¥bga®¢Á
brŒa¤j¡f iA£u#‹ maå cŸsJ.www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
133
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
m£ltiz 10.3
fhu¤Â‹ bga® ntWbga®
fhšÁa« iA£uh¡irL R£l¢ R©zh«ò
bgh£lhÁa« iA£uh¡irL fh°o¡ bgh£lhZ
fhšÁa« iA£uh¡irL Ú‰W¢ R©zh«ò
nrhoa« iA£uh¡irL fh°o¡ nrhlh
bk¡ÜÁa« iA£uh¡irL mäyÚ¡»
m£ltiz 10.4
fhu¤Â‹ bga® fhz¥gL« bghUŸ
fhšÁa« iA£uh¡irL R©zh«ò Ú®
Mnkhåa« iA£uh¡irL f©zhoia¢ R¤j« brŒÍ« bghUŸ
nrhoa« iA£uh¡irL
bgh£lhÁa«
iA£uh¡irL
nrh¥ò
bk¡ÜÁa« iA£uh¡irL bk¡ÜÁa« ghšk«
fhu§fŸ k‰W« mäy§fis¡ f©l¿Í« gçnrhjid
xU bghUë‹ j‹ikia m¿a MŒths®fŸ, mij bjhlnth,
Rit¡fnth kh£lh®fŸ. Vbdåš mäy« k‰W« fhu« M»a Ïu©L« Ô§F
éisé¡f¡ToaJ k‰W« njhiy mç¡F« j‹ik cilaJ. ãw«fh£oia
ga‹gL¤Jtnj ghJfh¥ghdjhF«.
bghJthf ga‹gL¤j¥gL« Áy ãw§fh£ofŸ è£k°, Û¤ijš MuŠR k‰W«
~Ãdh¥jè‹. Ïij jéu, Áy Ïa‰if ãw§fh£ofS« cŸsd. mit kŠrŸ,
Át¥ò K£il¡nfhR rhW k‰W« Õ£%£ rhW MF«.
m£ltiz 10.5
ãw§fh£ofŸ mäy¤Âš mj‹ ãw« fhu¤Âš mj‹ ãw«
è£k° Át¥ò Úy«
~Ãdh¥jè‹ ãwk‰wit ÏsŠÁt¥ò
kŠrŸ kŠrŸ br§fšÁt¥ò
Õ£%£ rhW ÏsŠÁt¥ò kŠrŸ
Át¥ò K£il¡nfhR rhW Át¥ò g¢ir
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
134
10 ntÂæaš
gl« 10.21 è¢r‹°
gl« 10.22 Át¥ò è£k° jhŸ fhufiurèš
bjhL«nghJ Úyãwkhf khW»wJ.
gl« 10.24 khzt®fŸ
mäy, fhu« g‰¿ MŒÎ
brŒ»wh®fŸ
gl« 10.23 Úy è£k° jhis mäy¤Âš
bjhL«nghJ Át¥ghf khW»wJ.
Át¥ò è£k°jhŸ
Át¥ò
Úy è£k°jhŸ
fhu«
10.3.2. Ïa‰ifæš fhz¥gL« ãw§fh£ofŸ
è£k° - X® Ïa‰if rha«
bghJthf ga‹gL¤j¥gL« Ïa‰if ãw§fh£o
è£k° MF«. ÏJ è¢r‹°ìš (gl« 10. 21) ÏUªJ
jahç¡f¥gL»wJ. Úçš Ïj‹ ãw« Cjhthf
ÏU¡F«. mäy¤Âš nr®¡F« nghJ Ïj‹ ãw«
Át¥ghf khW«. fhu§fŸ è£k° ãw§fh£oÍl‹
Úy ãw¤ij¤ jU»‹wd. Ï›tif ãw§fh£ofŸ
fiuršfshfnth mšyJ ÁW fh»j¤ J©LfŸ
(è£k° jhŸfŸ) toényh ga‹gL¤jgL»‹wd.
bghJthf Át¥ò k‰W« Úy ãw¤Âyhd è£k°
jhŸfŸ ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
braš 10.11
xU nrhjid¡ FHhæš MuŠR rhWl‹ Á¿jsÎ
Úiu¢ nr®¤J¡ fy¡fΫ, »il¡F« fiurè‹ xU
Jëia, brh£LéL« fUé cjéÍl‹ Át¥ò ãw
è£k° jhë‹ ÛJ élΫ, jhë‹ ãw« kh¿ajh?
Ïnj braiy Úy è£k° jhŸ bfh©L brŒaΫ.
Ïnj nghš, ËtU« bghUŸfisÍ« nrhjid¢
brŒJ ãwkh‰w¤ij¥ g£oaèlΫ. Úy« k‰W«
Át¥ò ãw è£k° jhŸfë‹ ãw¤ij kh‰whj
fiurš eLãiy fiurš v‹W miH¡f¥gL»‹wd.
Ï›tif fiuršfS¡F mäy« k‰W« fhu¤j‹ik
»ilahJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
135
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
braš 10.12
gl« 10.25. thœ¤J m£il jahç¤jš
nrh¥ò¡
fiurš
kŠrŸ
fë«ò
m£ltiz 10.6
t.
v©
nrhjid¡F¥
ga‹gL« fiurš
Át¥ò ãw
è£k° jhë‹
ÛJ éisÎ
Úy ãw è£k°
jhë‹ ÛJ
éisÎ
mDkhd«
1. FHhŒ j©Ù®
2. nrh¥ò Ú®
3. õh«ò
4. r®¡fiu fiurš
5. c¥ò fiurš
6. R©zh«ò Ú®
7. ryit nrhlh fiurš
8. éåf®
9. bk¡ÜÁa« ghšk«
10. fh‰ù£lg£l
Fë®ghd«
kŠrŸ xU Ïa‰if ãw§fh£o
thœ¤J m£il jahç¤jš
xU nj¡fu©o kŠrŸ öis vL¤J¡bfhŸsΫ. Á¿jsÎ Úiu¢ nr®¤J
ÃirªJ fë«ò nghš brŒJ bfhŸsΫ. Ϫj¡ fë«ig btŸis¤ jhëš
jlé Nça xëæš fha it¡fΫ. cd¡F Ão¤jkhd tifæš nrh¥ò¡
fiuriy¥ ga‹gL¤Â mªj kŠrŸ jléa m£ilia my§fç¡fΫ.
Ï¥bghGJ c‹Dila mH»a thœ¤J m£il jah®.
kŠrŸ m£ilia¢ ÁW J©Lfshf bt£o¡ bfhŸsΫ. xU Jë nrh¥ò¡
fiuriy mj‹ ÛJ élΫ. VnjD« kh‰w« cŸsjh v‹W c‰W neh¡fΫ.
Ïnj nghš kŠrŸ m£ilia¥ ga‹gL¤Â Ñœf©l m£ltizæš
bfhL¡f¥g£LŸs gšntW bghUŸfë‹ fiuriy¢ nrhjid brŒJ ãw
kh‰w¤ij¥ g£oaèlΫ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
136
10 ntÂæaš
braš 10.13
gl« 10.26 ãw§fh£oia¤ jahç¡f ga‹gL« Ïa‰if¥ bghUŸfŸ
m£ltiz 10.7
v©nrhjid¡F¥
ga‹gL« fiurš
kŠrŸ jléa
jhë‹ ÛJ kh‰w«F¿¥ò
1. vYä¢ir¢ rhW
2. MuŠR¢ rhW
3. éåf®
4. bk¡åÁa« ghšk«
5.rikaš nrhlh¡
fiurš
6. R©zh«ò Ú®
7. r®¡fiu¡ fiurš
8. rhjhuz c¥ò¡ fiurš
fhà gG¥ò ãw¤Âš cŸsJ.
Ïj‹ Rit fr¥ò. ÏJ fhukh?
mäykh? Ritia it¤J
gš më¡fhkš nrhjid
brŒJ gh®¤J gš TwΫ.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
kåj clèš cŸs bršfëš
(DNA) o M¡ì¡ çngh ãÍ¡ë¡ mäy«
cŸsJ. Ïit bršfë‹ brašfis¡
f£L¥gL¤J»wJ. vL¤Jfh£lhf Ϫj¢
bršfŸ kåjå‹ clš mik¥ò, ãw«
k‰W« cau« M»at‰¿‰F¡ fhuzkhf
mik»wJ. òuj§fŸ clš f£lik¥ig¡F
cjλwJ. òuj¤Âš mÛndh mäy§fŸ
cŸsJ. bfhG¥Ãš bfhG¥ò mäy« cŸsJ.
ãw§fh£oia khzt®fŸ jahç¤jš
Át¥ò K£il¡nfhR, Õ£%£ k‰W« ãwKŸs br«gU¤Â ó¡fis vL¤J¡
bfhŸsΫ. jå¤jåahf cuèš ngh£L miu¤J¡ bfhŸsΫ. miu¤j
fë«Ãš mÁnlhidÍ«, v¤jdhiyÍ« fyªJ jå¤jåahf to¤jhis¥
ga‹gL¤Â tof£o jå¤ jå f©zho¡ FLitæš nrfç¤J it¡fΫ.
Ï¥nghJ c‹Dila ãw§fh£ofŸ jahuhf cŸsJ.
gl« 10.26 ãw§fh£oia¤ jahç¡f ga‹gL« Ïa‰if¥ bghUŸfŸ
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
137
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
ÏsŠÁt¥gh mšyJ Úykh? iA£uh§»ah nk¡nuhigyh, my§fç¡f¥
ga‹gL« xU bro MF«. Ϫj¢ bro k©â‹ j‹ik¡nf‰g bt›ntW
ãw¤Âš ó¡f¡ ToaJ. mäy¤j‹ikÍŸs k©âš tsU«nghJ Úy
ãw¤ÂY«, fhu¤j‹ikÍŸs k©âš tsU«nghJ Cjh ãw¤ÂY«, eLãiy¤
j‹ikÍŸs k©âš btŸis ãw¤ÂY« ó¡F«.
gl« 10.27 è£k°jhŸ
gl« 10.28 iA£u§»ah nk¡nuhigyh
mäy¤Â‹ g©òfŸ
• òë¥ò¢ Rit cilaJ.
• mç¡F« j‹ik cilaJ.
• bghJthf všyh mäy§fëY« iA£u#‹
ÏU¡F«. ÏU¥ÃD« iA£u#‹ cŸs
všyh nr®k§fS« mäy§fŸ mšy. v.fh.
Û¤nj‹(CH4), mnkhåah(NH3) k‰W«
FSnfh° (C6H12O6)
• mäy§fŸ cnyhf§fSl‹ éidòçªJ
iA£u#‹ thÍit btëna‰W»‹wd.
cnyhf« + mäy« c¥ò + iA£u#‹
• mäy§fŸ Úy è£k° jhis Át¥ò ãwkhf
kh‰W«.
• mäy§fŸ ~Ãdh¥jè‹ ãw§fh£oÍl‹
vªj éj ãwK« jUtšiy.
• mäy§fŸ Û¤ijš MuŠR ãw§fh£oÍl‹
Át¥ò ãw« jU»‹wd.
• mäy§fŸ ä‹rhu¤ij e‹F fl¤j¡
ToaJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
138
10 ntÂæaš
gl« 10.29 mäy§fŸ ga‹ghLfŸ
Jâbg£nuhèa«
v~F bjhê‰rhiy
bto¥bghUŸ
rha«
cu«
mäy§fë‹
ga‹ghLfŸ
mäy§fë‹ ga‹ghLfŸ
1. ntÂæaš MŒÎ¡Tl§fëš ga‹gL»‹wd.
2. rha«, kUªJ, cu«, btobghUŸ k‰W«
thrid¤ Âuéa§fŸ jahç¡F«
bjhê‰rhiyfëš ga‹gL»wJ.
3. cnyhf§fis¤ jhJ¡fëš ÏUªJ Ãç¤J
vL¥gj‰F« k‰W« vY«òfëš ÏUªJ
ÃÁid¥ Ãç¥gj‰F« ga‹gL»wJ.
4. mäy§fŸ, fçaäythÍ, iA£u#‹ ršigL,
iA£u#‹, ršg® il M¡irL ngh‹w
thÍ¡fis¤ jahç¥gj‰F« ga‹gL»‹wd.
5. bg£nuhèa« R¤Âfç¥gj‰F« ga‹gL»wJ.
fçk mäy§fë‹
ga‹ghLfŸ
1. czit¥ gj¥gL¤j
2. it£lä‹ C jahç¡f
3. rikaš nrhlh
jahç¡f
4. czÎ k‰W«
Fë®ghd§fë‹
Ritia¡ T£l
fåk mäy§fë‹ ga‹ghLfŸ
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
139
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
braš 10.14
gl« 10.30 fhu¤Â‹ ga‹fŸ
Milæš cŸs
fiuia Ú¡Fjš
MŒtf¡ fhuâfŸbg£nuhèa R¤Âfç¥ò
fh»j¤ bjhê‰rhiy
nrh¥ò jahç¤jš
kUªJ
jahç¤jš
fhu¤Â‹
ga‹fŸ
fhu§fë‹ g©òfŸ
1. fr¥ò RitÍilait.
2. tèik ä¡f fhu§fŸ mç¡F«
j‹ikthŒªjJ.
3. Áwªj ä‹fl¤ÂfŸ MF«.
4. nrh¥ò k‰W« v©bzŒ ngh‹W
bjhLtj‰F tHtH¥ghf
ÏU¡F«.
5. Át¥ò è£k° jhis Úy ãwkhf
kh‰W«.
6. iA£uh¡irL maåia¡
bfh©lit.
fhu§fë‹ ga‹ghLfŸ
1. ntÂæaš MŒtf§fëš
ga‹gL»wJ.
2. nrh¥ò, Jâ k‰W« Ãsh°o¡
jahç¡F« bjhê‰rhiyæš
ga‹gL»wJ.
3. bg£nuhèa« R¤Âfç¥ò
ãiya§fëš ga‹gL»wJ.
4. fh»j« k‰W« kUªJ jahç¥gj‰F¥
ga‹gL»wJ.
5. Milfëš goªJŸs fiw k‰W«
v©bzŒ ÃR¡fis mf‰w
ga‹gL»wJ.
mäy kiH g‰¿ c‹ tF¥Ãš k‰w
khzt®fnshL éthj« el¤Â mJ
v›thW R‰W¥òw¢ Nœãiyia¥
gh¡»wJ v‹gij vGJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
140
10 ntÂæaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
eLãiyah¡fš
mäy§fŸ Úy è£k° jhis Át¥ò ãwkhfΫ fhu§fŸ Át¥ò è£k°
jhis ÚyãwkhfΫ kh‰W« v‹W go¤ÂU¡»nwh«. mit Ïu©L« bt›ntW
nt¤j‹ik bfh©lit. xU mäy¤ij¡ fhu¤njhL fyªjhš v‹d MF«?
eh« ËtU« braè‹ _y« mij¡ f©l¿nth«.
braš 10.15
• xU nrhjid¡ FHhæš 5äè nrhoa« iA£uh¡irL vL¤J¡bfhŸ.
• 2-3 JëfŸ ~Ãdh¥jè‹ nr®¤jhš, fiurè‹ ãw« ÏsŠÁt¥ghf khW«.
• Ëd®, fiurèš Ú®¤j iA£nuhFnshç¡ mäy¤Â‹ Jëfis bkJthf
nr®¤J¥ gh®. mj‹ ãw« kiwªJéL«. ÏJ fhu§fŸ, mäy¤jhš
eLãiyah¡fgLtij¡ fh£L»wJ.
fhu¤j‹ik thŒªj fiuriy mäy¤j‹ikbfh©l fiurnyhL
nr®¡F« nghJ eLãiyah¡fš éid eilbgW»wJ. Ïj‹ _y« mäy¤Â‹
mäy¤j‹ikÍ« fhu¤Â‹ fhu¤j‹ikÍ« mê¡f¥gL»wJ. Ϫj éid¡F¥
ÃwF »il¡F« fiurš eL ãiy¤ j‹ikÍl‹ fhz¥gL»wJ. Ï›éid
elªjÎl‹ nrhjid¡ FHhia¤ bjh£L¥ gh®¡fΫ. c‹dhš bt¥g¤ij czu
Ko»wjh? eLãiyah¡fš éid eilbgW« bghGJ bt¥g« btëæl¥gL»wJ.
xU mäyK« fhuK« éidòçªJ K‰¿Ykhf eLãiyah¡fš el¥gjhš,
vëa c¥ò »il¡»wJ. c¥ò fhu¤j‹ikÍ«, mäy¤j‹ikÍ« Ïšyhkš eLãiy
j‹ik cilajhf ÏU¡F«.
mäy« + fhu« c¥ò + Ú® + bt¥g«
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
fªjf mäy« ntÂ¥
bghUŸfë‹ mur‹
v‹W miH¡f¥gL»wJ.
Vbd‹whš gšntW ntÂ¥
bghUŸfŸ jahç¡f
fªjf mäy« mo¥gil
_y¥bghUshF«. xU
eh£o‹ bghUshjhu«,
mªj eh£oš ga‹gL¤j¥
gL« fªjf mäy¤ij¥
bghU¤jjhF«. cy»š
mÂf tèik ä¡f mäy«
~òSnuh ršóç¡ mäy«
MF« (HFSO3).
ekJ t承š mäy«
Ru¥gJ cd¡F¤ bjçÍkh?
eh« czÎ mUªÂa Ë,
t承š mäy« Ru¡»wJ. mJ
czit¢ brçkhzkh¡f¢
brŒ»wJ. mäy§fŸ t承š
mÂf« Ru¥gjhš, ek¡F tæ‰W
nfhshWfŸ V‰gL»‹wd.
Áy czÎfŸ t承š cŸs
mäy¤j‹ikia¡ Fiw¡f
k‰W« eLãiyah¡f¥
ga‹gL»wJ. t承š
mäy¤j‹ikia¡ Fiw¡f
K¡»akhf¥ ga‹gL«
bghUëš x‹W ghš MF«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
141
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
c¥ò
bghJthf xU mäyK« fhuK« eLãiyah¡fš éidæš <LgL«nghJ
cUthF« maå¢ nr®k§fns c¥ò MF«.
c¥Ã‹ ga‹ghL
m£ltiz 10.8
mäy¤Â‹ bga® cUthF« c¥ò c¥Ã‹ bga®
iA£nuhFnshç¡
mäy«
FnshiuL nrhoa« FnshiuL
fh¥g® FnshiuL
bgç¡ FnshiuL
ie£ç¡ mäy« ie£nu£ nrhoa« ie£nu£
fh¥g® ie£nu£
bgç¡ ie£nu£
m£ltiz 10.9
c¥Ã‹ bga® ga‹ghL
kåj clY¡F
fhšÁa« gh°ng£
kåj clš Óuhf Ïa§ffhšÁa« yh¡nl£
bgu° ršng£
nrhoa« FnshiuL
Å£L¥ ga‹ghL
nrhoa« FnshiuL czit¡ bflhkš ghJfh¡f
k‰W« Ritia¡ T£l
nrhoa« ig fh®gnd£ Fë®ghd« k‰W« buh£o
Únu‰w¥g£l bgh£lhÁa«
mYäåa« ršng£.
j©Ùiu¤ öŒik¥gL¤j
bjhê‰rhiy¥ ga‹ghL
nrhoa« fh®gnd£ ryit nrhlh jahç¡f
fh¥g® ršng£ ó¢Á¡bfhšè
bgh£lÁa« ie£nu£ btokUªJ jahç¡f
nrhoa« iA£uh¡irL + iA£nuhFnshç¡ mäy« nrhoa« FnshiuL + Ú® + bt¥g«
(fhu«) (mäy«) (c¥ò)
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
142
10 ntÂæaš
10.3.3. eLãiyah¡fš ( m‹whl thœ¡ifæš fhz¥gLgit )
brçkhdä‹ik
ekJ t承š iA£nuhFnshç¡ mäy« Ru¡»wJ. ÏJ czÎ brç¡f
cjλwJ. mÂf mäy« Ruªjhš brçkhdä‹ikia c©L g©Q«. mJ
tæ‰Wtèia V‰gL¤J«. brçkhdä‹ikia¢ rç brŒa nk¡åÁah ghšk«
ga‹gL¤j¥gL»wJ.
vW«ò fo¤jš
vW«ò fo¡F« nghJ gh®ä¡ mäy¤ij¤ njhèDŸ brY¤J»wJ. Ïjdhš
tè k‰W« Å¡f« V‰gL»wJ. Ïš J¤jehf¡ fh®gnd£(fhyik‹) bfh©L
njŒ¥g‹ _y« njhèDŸ brY¤j¥g£l mäy« eLãiyah¡f¥gLtjhš
Fzkh»wJ.
bjhê‰rhiy¡ fêÎfŸ
Áy bjhê‰rhiy fêÎfëš mäy§fŸ cŸsd. Ïit Ú® Mjhu§fëš (MW,
flš) fy¡F« nghJ Û‹ k‰W« mt‰¿š thG« cæçd§fŸ mê¡f¥gL»‹wd.
Mifahš Ï›tif¡ fêÎfŸ fhu§fis it¤J eLãiyah¡fY¡F
c£gL¤j¥gl nt©L«.
k©iz¢ br«ik gL¤Jjš
étrha ãy§fëš mÂfkhd cu§fŸ ga‹gL¤Jtjhš k© mäy¤j‹ik
thŒªjjhf khW»wJ. mªj k©âš bro tsuhJ. Mifahš, fhu¤ij¥
ga‹gL¤Â eLãiyah¡f¥gl nt©L«. mnj nghš k© fhu¤j‹ik
cilajhf ÏUªjhš fçk bghUŸfëš cŸs mäy¤jhš k©â‹ fhu¤j‹ik
eLãiyah¡f¥gL«.
m£ltiz 10.10
Ñœf©l m£ltizia¥ ó®¤ÂbrŒ
mäy« fhu«
mäy§fŸ òë¥ò¢ Rit cilad
fhu§fŸ Át¥ò è£kR jhis Úykhf
kh‰W«.
mäy§fŸ iA£u#‹ bfh©lJ
fhu§fŸ Áwªj ä‹fl¤ÂfŸ MF«.www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
143
gU¥bghUŸfŸ k‰W« mj‹ j‹ikfŸ
kÂ¥ÕL
1. Ïa‰Ãaš kh‰w§fŸ Ûs¡ Toait (ÛŸéid) ntÂæaš kh‰w§fŸ Ûs Ïayhjit (Ûsh éid). Ñœf©l kh‰w§fŸ Ïa‰Ãaš kh‰wkh mšyJ ntÂæaš kh‰wkh v‹W tif¥gL¤jΫ.
m) K£ilia¥ bghç¤jš. M) bg£nuhš vçjš.
Ï) cilªj f©zho <) ghèš ÏUªJ jæ® cUthFjš.
c) RUŸ éšiy mG¤Jjš. C) xë¢nr®¡if v) brç¤jš
2. ó¢Á¤ bjhšiyia¡ f£L¥gL¤j Fkh® mªJU©ilia Õnuhéš it¤jh‹. Áy eh£fS¡F ÃwF, mJ Á¿jh» é£lJ. Ϫj kh‰w¤Â‰F¡ fhuz« v‹d? Ïj‹ Ë cŸs ãfœÎ ahJ?
3. ky®éêæ‹ jªij M¥ÃŸ th§» tªjh®. mij J©Lfshf bt£o mtS¡F¡ bfhL¤jh®. Á¿J neu¤Âš mJ gG¥ò ãwkhf kh¿aJ. mij¡ f©L mtŸ j‹ jªijæl« ÏJ v¥go ãfœªjJ v‹W nf£lhŸ. mtŸ jªijæ‹ gš v‹dthf ÏU¡F«?
4. njÜ¡ bfh£odhš äfΫ tè¡F«. c‹Dila e©gid¤ njÜ bfh£odhš v›thW cjé brŒthŒ?
1. vªj bghUis mt‹ ifæš jlÎthŒ? 2. mªj bghUë‹ ntÂ¥ g©ò ahJ?
5. fhuz¤ij¡ TW
m) brçkhdä‹ikia¡ Fz¥gL¤J« kh¤Âiufëš bghJthf fhu« ÏU¡F«. V‹?
M) fl‰fiu gFÂfëš éiuthf ÏU«ò JU¥Ão¥gJ V‹?
6. mdnuhá gh¡Oçah¡fŸ(fh‰¿šyh Nœãiyæš cŸs gh¡Oçah) éy§Ffë‹ fêÎfis brç¤J Ïa‰if thÍit btëæL»‹wd (kh‰w« m). Ï›thÍ¡fŸ vçbghUshf vç¡f¥gL»‹wd ( kh‰w« M ). Ϫj kh‰w§fis tif¥gL¤J. ÑœtUtdt‰WŸ rçahdij¤ nj®Î brŒ.
1) m – xU ntÂæaš kh‰w«
2) M - xU ntÂæaš kh‰w«
3) m k‰W« M Ïu©Lnk ntÂæaš kh‰w§fŸ
7. bghU¤Jf
m) éåf® - R£l¢ R©zh«ò
M) ghš - mÁ£o¡ mäy«
Ï) òë - bk¡ÜÁah ghšk«
<) fhšÁa« M¡irL - lh®lhç¡ mäy«
c) bk¡åÁa« iA£uh¡irL - yh¡o¡ mäy«
8. ku¡f£ilia J©Lfshf bt£LjY«, mjid vç¤jY« ÏU ntwhd kh‰w§fshF«. fhuz« TW.
9. xU JU¥Ão¤j MâiaÍ«, JU Ão¡fhj MâiaÍ« vL¤J Ïu©ilÍ«
R¤Âayhš mo¡fΫ. Ït‰WŸ vJ tèikahdJ? V‹?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
144
10 ntÂæaš
9. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.
1. mäy§fŸ ________ Rit bfh©lit (fr¥ò / òë¥ò).
2. bkGFt®¤Â vçjš ________ kh‰w¤Â‰F cjhuz« MF«
(Ïa‰Ãaš / ntÂæaš).
3. bghJthf fhu§fisÍ«, mäy§fisÍ« f©l¿a¥ ga‹gL« Ïa‰if
ãw§fh£o ________ ( è£k° / Ãdh¥jè‹ ).
£l«
I. c‹ Å£oš fhz¥gL« bghUŸfis¥ g£oaè£L mij mäy«, fhu« k‰W«
c¥ò v‹W Ñœ¡fhQ« Kiwæš tif¥gL¤J.
1. Fëayiw¥ bghUŸfŸ ( nrh¥ò, ryit nrh¥, »Uä ehÁå )
2. mHF rhjd§fŸ ( gÎl®, ¡ß« )
3. czÎ¥ bghUŸfŸ ( CWfhŒ, vYä¢ir, mídnkh£nlh, nrhlhÚ®)
4. Ïju¥ bghUŸfŸ (fh® ng£lç, Fë®rhjd¥ bg£o, ó¢Á¡bfhšè,
#‹dš Jil¥gh‹ )
II. Át¥ò K£ilnfhRit bfh©L xU Ïa‰if ãw§fh£oia¤ jahç. c‹ Å£L¥
gFÂæš ÏUªJ bt›ntW j©Ù® khÂçfis vL. ( FiwªjJ 5 khÂçfŸ ).
mt‰¿‹ mäy«, fhu« k‰W« eLãiy j‹ikia c‹Dila ãw§fh£oæ‹
_y« f©l¿. mij c‰Wneh¡» ËtU« m£ltizæš F¿¤J Koit
éth¡fΫ.
j©Ù® khÂç mäy« fhu« eLãiy
khÂç - 1 2
3
4
5
khÂçfis tifgL¤Âd ÃwF, vªj khÂçia m) Fo¥gj‰F M) fGÎtj‰F
Ï) ghrd¤Â‰F <) Fë¥gj‰F ga‹gL¤JthŒ v‹W vGjΫ.
nkY« mÂf« m¿tj‰F
ò¤jf«
1) Introductory Chemistry - M Katyal, Oxford University press, New Delhi2) Advanced Organic Chemistry – Bahl and Arun Bahl Johnson
Ïizajs§fŸ
http://chemistry.about.com/library/btacid.quiz.htmhttp://www. chem4kids.com/files/read-acidbase.htmlhttp://www funsci.com/fun3-en/acids/acids.htm
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
vçjš k‰W« Rl®
ntÂæaš
ntÂæašntÂæašvçjš k‰W« Rl®
ntÂæašvçjš k‰W« Rl®
myF 11
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
146
11 ntÂæaš
vçjš v‹gJ vça¡Toa bghUŸfŸ fh‰Wl‹ mšyJ M¡Á#Dl‹ nr®ªJ
vçªJ xëiaÍ« bt¥g¤ijÍ« bfhL¡»‹wd. vç¥gj‰F¥ ga‹gL« bghUŸfŸ
vçbghUŸfŸ vd¥gL«.
gl« 11.1 (m) gl« 11.1 (M)
f‰fhy kåjD¡F beU¥Ã‹ ga‹ghL bjçahJ. Mifahš rik¡fhj mšyJ
ntf it¡fhj czit c£bfh©lh‹. MÂfhy kåj‹ Ïu©L f‰fis¤
njŒ¤J / cuhŒÎ brŒJ beU¥ig cUth¡»dh‹. Ϫj ãfœ¢Á v®ghuhkš elªjJ.
beU¥ig¡ f©LÃo¤j ÃwF, MÂkåj®fŸ, beU¥ig¢ rik¥gj‰F«, xë juΫ
k‰W« fh£Léy§FfëläUªJ j§fis¥ ghJfh¤J¡ bfhŸsΫ ga‹gL¤Âd®.
beU¥ò v‹gJ ntfkhf eilbgW« xU M¡Á#nd‰w vçjš éidahF«. vçbghUis
vç¥gjhš xë, bt¥g« k‰W« gšntW ntÂ¥bghUŸfŸ »il¡»‹wd.
braš 11.1
e« Å£oš, bjhê‰rhiyæš, ngh¡Ftu¤J thfd¤Âš ga‹gL¤j¥gL«
vçbghUŸfis vGJf.
1. ÅL 2. bjhê‰rhiy 3. ngh¡Ftu¤J thfd«
11.1. vçjš k‰W« tiffŸ
gy bghUŸfŸ vçÍ« g©ig¥ bg‰WŸsd. vçÍ« bghUŸfë‹ Ïa‰Ãaš
ãiyfë‹ mo¥gilæš Â©k«, Âut«, thÍ vd _‹W tif¥gL«.
tu£o, cy®ªj kh£L rhz«, éwF, ãy¡fç ngh‹wit ©k vçbghUŸfS¡F
Áy vL¤J¡fh£LfŸ MF«. bg£nuhš k‰W« k©bz©bzŒ ngh‹wit
Âut vçbghUŸfŸ MF«. Ïa‰if vçthÍ, ãy¡fç thÍ, rhz vçthÍ, k‰W«
Ú®kkh¡f¥g£l bg£nuhèa thÍ (LPG) ngh‹w thÍ¡fŸ thÍ vçbghUŸfshF«.
10-M« ghl¥ gFÂæš eh« bk¡ÜÁa ehlhit vç¤J mš xëiaÍ«
bt¥g¤ijÍ« bg‰w¢ braiy Û©L« ãidÎ¥gL¤Â¡ bfhŸnth«. ÏJnghy
xU ÁW fç¤J©il vL¤J vç¤jhš v‹d kh‰w« ãfœ»wJ?
fç fh‰¿š vçªJ fçaäy thÍitÍ«, bt¥g¤ijÍ«, xëiaÍ« bfhL¡»wJ.
vçbghUŸ M¡Á#Dl‹ nr®ªJ vçªJ bt¥g¤ijÍ« xëiaÍ« bfhL¡F«
nt ãfœÎ¡F vçjš v‹W bgauhF«.
vça¡Toa bghUŸfŸ vçÍ« bghUŸfŸ vd¥gL«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
147
vçjš k‰W« Rl®
gl« 11.2 vçÍ« bghUŸ k‰W«
vçahj bghUŸ
ku«
fçfš
bg£nuhš
braš 11.2
všyh¥ bghUŸfS« vça¡ Toaitah?
xU ÏL¡»æš fhŒªj òšiy vL¤J vçÍ« mL¥ÃYŸs beU¥Ãš it¤J,
v‹d el¡»wJ v‹W T®ªJ ftå¤J Ñœ¡ f©l m£ltizia ãu¥gΫ.
m£ltizæš cŸs k‰w bghUŸfisÍ« mnjnghš brŒJ vçÍ« bghUŸ
vJ? vçahj¥ bghUŸ vJ? v‹gij¡ f©LÃo¤J m£ltizia¥ ó®¤Â¢
brŒaΫ.
m£ltiz 11.1
bghUŸ vça¡ Toa¥ bghUŸ vçahj¥ bghUŸ
fhŒªj òš
ku«
ÏU«ò
Mâ
k©bz©bzŒ
fš
ku¡fç
Ô¡F¢Á
f©zho
nk‰F¿¥Ã£l braèèUªJ fh»j«, òš, ku«, Ô¡F¢Á ngh‹w bghUŸfŸ
vça¡ Toad. f‰fŸ, f©zho, ÏU«ò, Mâ ngh‹w bghUŸfŸ vçahj
bghUŸfŸ vd tif¥gL¤j¥g£LŸsd.
vçtj‰F njitahd
ãgªjidfŸ
M¡
ì#
‹
vç
bt
¥gãi
y
vçjš
vça¡Toa bghUŸ
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
148
11 ntÂæaš
braš 11.3
gl« 11.3 vçtj‰F fh‰W mtÁa«
braš-1 braš-2 braš-3
j‰nghJ vçjY¡F V‰w Nœãiy v‹d v‹gij, ÑœfhQ« MŒé‹ _y«
f©l¿nth«.
Ï¢braš _y« vçjY¡F¡
fh‰W¤ njit¥g£ljh?
v‹gij rf khzt®fSl‹
éth¡fΫ.
m) Kjš braèš Kfitæš
vªjéj jilÍ« Ï‹¿
bkGFt®¤Â vçªjJ.
Vbd‹whš fh‰W j§F
jilæ‹¿ cŸns br‹wJ.
M) Ïu©lhtJ braèš
Kfitæš, ku¡f£ilia
Ú¡»a ÃwF, fh‰W ÏUªj
tiu vçªJ, mizªJ
é£L, òif btënaW»wJ.
Ï) _‹whtJ Kfitæš fh‰W
cŸns bršyéšiy.
mjdhš bkGFt®¤Â
mizªJ é£lJ.
Ϫj¢ braè‹ _y«,
vçjY¡F¡ fh‰W mtÁa«
v‹gJ bjëthf¤ bjç»wJ.
• vçÍ« bkGFt®¤Âia xU nkiræ‹
ÛJ it¡fΫ.
braš-1
• vçÍ« bkGFt®¤Âæ‹ÛJ xU
f©zho¡ Kfitia¡ f霤J
it¡fΫ. f©zho Kfitæ‹
moæš ku¡f£ilia it¤J fh‰W
cŸns bršYkhW it¡fΫ.
• vçÍ« bkGFt®¤Âia c‰W
neh¡fΫ.
braš-2
• Ï¥nghJ f©zho Kfit moæš
it¤JŸs ku¡f£ilfis Ú¡f
nt©L«.
• Û©L« vçÍ« bkGFt®¤Âia
c‰Wneh¡fΫ.
braš-3
• ÏWÂahf¡ f©zho Kfitæ‹ ÛJ
xU f©zho¤ j£il it¤J _L.
• Û©L« vçÍ« bkGFt®¤Âia c‰W
neh¡fΫ.
• _‹W ãiyfëš vçÍ« bkGF
t®¤Âæ‹ vçÍ« ãiyia MŒÎ
brŒaΫ.
ÑœfhQ« nfŸéfS¡F
éil f©L Ão¤J éth¡fΫ.
• Kfitæš bkGFt®¤Â
vçªjjh? mšyJ mizªJ
é£ljh?
• bkGFt®¤Â bkJthf vçªJ
òif btëtªjjh?
• vªj¤ jilÍ« Ï‹¿ bkGF
t®¤Â vçªjjh?
v¢rç¡if!
vçÍ« bkGFt®¤Âia¥
ghJfh¥òl‹ ga‹gL¤jΫ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
149
vçjš k‰W« Rl®
ÁªÂ¡fΫ
clèš Ô¥g‰¿¡ bfh©lhš,
cldoahf eh« f«gëia¡
bfh©L _L»nwh«. V‹?
braš 11.4
gl« 11.4 fh»j¡ Ftisæš
Úiu bt¥g¥gL¤Jjš
• xU fh»j¡ Ftisæš Úiu C‰¿ mL¥Ãš
it¤J bt¥g¥gL¤J.
• Ú® bt¥gkil»wJ. Mdhš fh»j¡ Ftis
vçtšiy.
• Vbd‹whš, ÚuhdJ fh»j¡ Ftisæš cŸs
bt¥g¤ij vL¤J¡ bfh©L, bt¥gkil»wJ.
vdnt, fh»j¡ Ftis Ô¥g‰w¤ njitahd
bt¥gãiy »il¥gšiy. mjdhš mJ
Ô¥g‰Wtšiy.
Ïj‹ _y« ÚuhdJ v›thW
Ô¤jL¥ghf¢ brašgL»wJ v‹gJ
bjëth»wJ. vçÍ« bghUŸ ÛJ Úiu
C‰W«nghJ, vçÍ« bghUëš cŸs
bt¥g¤ij Ú® c¿ŠÁ bfhŸ»wJ.
Ïjdhš vçÍ« bghUë‹ bt¥gãiy,
Ô¥g‰w njitahd bt¥gãiyia él
(vçbt¥gãiy) FiwªJ éL»wJ.
Mfnt vçjš ã‹W éL»wJ.
vçbt¥gãiy
vçÍ« Ô¡F¢Áæid bkGF
t®¤Âæ‹ Âç mUnf bfh©L
bršY«nghJ clnd bkGFt®¤Âæ‹
Âç vçtšiy, xU F¿Ã£l bt¥g
ãiyia milªj Ãwnf mJ vç»wJ.
xU vçbghUŸ vçtj‰F¡
F¿¥Ã£l msÎ bt¥gãiy njit.
x›bthU vçbghUS« bt›ntW
bt¥gãiyæš vçÍ«. Áy bghUŸfŸ
clnd Ô¥g‰¿ bfhŸS«. Áy
vç¥bghUŸfŸ Ô¥g‰w Ú©l neu«
vL¤J¡bfhŸS«. xU vçbghUŸ vça
njit¥gL« Fiwªj g£r bt¥gãiy
vçbt¥gãiy vd¥gL«.
vçbt¥gãiyæ‹ K¡»at¤J
t¤ij¡ Ñœ¡fh© brašfë‹ _y«
bjçªJ bfhŸnth«.
xU ku¤J©o‹ ÛJ vçÍ«
bghUis vL¤J¢ bršY«nghJ
ÔahdJ guªj Ïl¤Âš gL»wJ.
ãiw mÂfkhf ÏU¥gjhš, Ô¥g‰w¤
njitahd bt¥gãiyia mila
mÂf neu« vL¤J bfhŸ»wJ.
ku¤JfshdJ Á¿ajhf cŸsJ, ãiw
FiwthdjhfΫ ÏU¥gjhš Ô¥g‰w¤
njitahd bt¥gãiy Fiwthf¤
njit¥gL»wJ. Mfnt cldoahf¤
Ô¥g‰¿¡ bfhŸ»wJ. vdnt, mÂf
ãiw bfh©l bgça ku¤J©L Ô¥g‰w
mÂf neu¤ijÍ«, Fiwªj ãiw¡
bfh©l ku¤JfŸfŸ Ô¥g‰w Fiwªj
neu¤ijÍ« vL¤J¡ bfhŸ»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
150
11 ntÂæaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gl« 11.5 bk¡ÜÁa« ehlh vçjš
gl« 11.6 ÏU«ò¤ JU¥Ão¤jš
ntfkhf vçjš
vçÍ« Ô¡F¢Áia e« Å£oš cŸs
Âut bg£nuhèa mL¥Ã‹ mU»š
vL¤J bršY«nghJ, v‹d ãfœ»‹wJ?
cldoahf Ô¥g‰¿ bfhŸ»wJ. Ïj‰F
ntfkhf vçjš v‹W bga®. nkY« g£lhR
bto¤jš, f‰óu« vçjš, bk¡ÜÁa«
ehlh vçjš, k©bz©bzŒ mL¥ò
vçjš ngh‹wit ntfkhf vçjY¡F¢
rh‹whF«.
bkJthf vçjš
Fiwªj ntf¤Âš vçÍ« vçjY¡F bkJthf vçjš v‹W bga®. Ï›tifahd
vçjš Fiwªj bt¥g¤ijÍ« btë¢r¤ijÍ« bfhL¡»wJ. e« clèš eilbgW«
czÎ M¡Á#nd‰w« bkJthf vçjY¡F xU ešy vL¤J¡fh£lhF«.
FS¡nfh° + M¡ì#‹ fh®g‹ilM¡i[L + Ú® +M‰wš
K‰W¥bgwh vçjš
vçbghUnshL M¡Á#‹ v绋wnghJ vçjš éid ãfG«. nghÂa
msÎ M¡Á#‹ vçbghUS¡F »il¡fhé£lhš, vçtJ K‰W¥ bgwhJ. ÏJ
K‰W¥bgwh vçjš vd¥gL«. K‰W¥bgwh vçjè‹ nghJ fh®g‹, fh®g‹
nkhdh¡irlhf khW»wJ.
fh®g‹ + M¡ì#‹ fh®g‹ nkhdh¡irL
vçjè‹ tiffŸ
vçjš eh‹F tif¥gL«. mit j‹å¢irahf vçjš, ntfkhf vçjš,
bkJthf vçjš k‰W« K‰Wbgwh vçjš MF«.
j‹å¢irahf vçjš
Áy vçbghUŸfŸ vªj xU ö©LjYä‹¿, j‹å¢irahf Ô¥g‰¿¡
bfhŸS«. cjhuzkhf bt© gh°gu°, vªj xU bghUë‹ ö©LjYä‹¿
jhdhfnt Ô¥g‰¿¡ bfhŸS«. Ϥjifa vçjY¡F¤ j‹å¢irahf vçjš
v‹W bga®.
ÏU«ò JU¥Ão¤jš, bkJthf
eilbgW« vçjY¡F xU ešy
vL¤J¡fh£lhF«. ÏU«ò JU¥
Ão¤jè‹nghJ, ÏU«òl‹ ÚU«
M¡Á#D« nr®ªJ ntÂéid
òçªJ, M‰wiy btëæL»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
151
vçjš k‰W« Rl®
gl« 11.7 Ô jL¥ò
11.2. Ô jL¥gh‹fŸ
m‹whl thœéš bt¥g M‰wš
ek¡F bgçJ« ga‹gL»wJ. mnj
neu¤Âš, bt¥g¤ij eh« rçahf
ga‹gL¤jhé£lhš, bgU« nrj¤ij
c©lh¡F«.
Ô ég¤jhš cæ®nrj« (kåj
k‰W« éy§F) k‰W« gy K¡»a
bghUŸfS¡F« ÏH¥ò V‰gLtij
g¤Âçiffë‹ thæyhf m¿»nwh«.
Mfnt, Ô ég¤ij v¥go jL¥gJ
v‹gijÍ« gšntW têfëš Ô jL¥ò
k‰W« ghJfh¥ò KiwfŸ g‰¿ bjçªJ
bfhŸtJ« mtÁakh»wJ.
Ôia¡ f£L¥gL¤J« k‰W«
miz¡F« KiwfŸ
1. Ô¥g‰¿a Ïl¤Âš cŸs vça¡
Toa bghUŸfis m¥òw¥gL¤j
nt©L«.
2. Ô¥g‰¿aÎl‹, kzš mšyJ
f«gëia¥ ga‹gL¤Â
fh‰nwh£l¤ij¡ f£L¥gL¤jΫ.
3. Úiu¥ ga‹gL¤Â Ô¥g‰whjgo
bt¥gãiyia¡ Fiw¡fΫ.
bghJthf ÚU«, kzY« Ôia
miz¡f ga‹gL¤j¥gL»wJ. ÚU«,
kzY« fh‰nwh£l¤ij¡ Fiw¤J
Ôia¡ f£L¥gL¤J»wJ. F¿¥ghf
v©bzŒ, Ô g‰¿ vçÍ«nghJ
mij¡ f£L¥gL¤j j©Ùiu¥
ga‹gL¤j¡TlhJ. Vbdåš
v©bzahdJ Úiuél nyrhdJ,
j©Ùç‹ nkš äjªJ äf¥ bgça
ég¤Jfis V‰gL¤J«. Mifahš
v©bzædhš g‰¿ vça¡ Toa
Ôia Eiu¥ghid¡ (~ngh«ik£) bfh©L miz¡f nt©L«. ä‹rhu
rhjd§fŸ k‰W« mik¥òfëš V‰gl¡
Toa Ôia, Âl fh®g‹ ilM¡irL
mšyJ fh®g‹ bl£uhFnshiuL
Ôaiz¥gh‹ :-
gŸëfŸ, bjhê‰rhiyfŸ, kU¤J
tkidfŸ, Âiuau§FfŸ k‰W«
tâf tshf§fëš Át¥ò ãw¤Âš
cŸs Ôaiz¥ghid it¤ÂU¥gij
eh« midtU« m¿nth«. v¥bghG
bjšyh« Ô ég¤J V‰gL»wnjh
m¥bghGbjšyh« Ô miz¥ghid
ga‹gL¤Â Ôia miz¡f nt©L«.
ga‹gL¤Â miz¡f nt©L«.
ä‹ fÁédhš Ôég¤J V‰g£lhš
fh®g‹il M¡i[ilnah mšyJ
fh®g‹ bl£uhFnshiuLianah
ga‹gL¤jΫ. Ïj‰F khwhf Úiu¥
ga‹gL¤Âdhš ä‹ m®¢ÁÍ«,
Ô¡fhaK« V‰gL«.
gl« 11.8 Ôaiz¥gh‹
Jthu«
C¡F
if¥Ão
mÂf
mG¤j«
cŸs
jfu¥bg£ocy®
fh®g‹il
M¡i[L
mšyJ Ú®
Jthu«
FHhŒ
CÁ
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
152
11 ntÂæaš
gl« 11.9 bkGFt®¤Â Rlç‹ mik¥ò
Fiwªj bt¥g
gFÂ
äjbt¥gkhd
gFÂ
bt¥gkhd
gFÂ
GKtJkhf vçÍ«
btë¥gF (Úy«)
Fiwthf vçÍ«
k¤Âa gFÂ
(kŠrŸ)
vçahj bkGF
thÍit¡
bfh©l c£gFÂ
bkGFt®¤Â
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
c§fŸ Cç‹ mUfhikæš
cŸs Ôaiz¥ò ãiya¤Â‹
bjhiyngÁ v©iz¤
bjçªJ it¤ÂU¡f
nt©L«.
Ôaiz¥ò - 101
mtru C®Â - 108
11.3. Rl® k‰W« mj‹ mik¥ò
Âut bg£nuhèa thÍ Rliu¡ ftå¤J
mjDila ãw¤ij¡ TW. bkGFt®¤Â
Rlç‹ ãw« v‹d? Ï¥ghl¤Âš bk¡ÜÁa«
ç¥g‹ ehlh v›thW vç»wJ v‹gij
ãid¤J¥ gh®¡fΫ. m£ltiz 11.1š
bfhL¡f¥g£LŸs bghUŸfis vç¤J¥
gh®¤j mDgt« Ïšyhéoš, Ï¥nghJ
vç¤J¥gh®¤J m£ltizæš ãu¥òΫ.
m£ltiz 11.2
t. v© bghUŸ Rl® cUth¡F« Rl® cUth¡fhJ
1. bkGFt®¤Â
2. bk¡ÜÁa«
3. f‰óu«
4. k©bz©bzŒ
5. ku¡fç
Rlç‹ mik¥ò :-vçahj gFÂ (Zone of Non-Combustion)
ÏJ Âçia¢ R‰¿¡ fU¥ghf mikªJŸs gFÂ. ϧF vçahj thͤ JfŸfŸ
cŸsd, M¡Á#‹ Ïšyhjjhš vçjš eilbgwhJ.
Fiwthf vçÍ« gF (Zone of partial Combustion)
vçÍ« bkGFt®¤Âæš cŸs iA£nuh fh®g‹ vçªJ fh®g‹ k‰W«
iA£u#‹ jåk§fshf¥ Ãç»wJ.
Ï¥gFÂ kŠrŸ ãwkhf ÏU¥gj‰F¡
fhuz« vçahj fh®g‹ JfŸfns
MF«. ÏJ Rlç‹ Ãufhrkhd gFÂ.
KGtJkhf vçÍ« gF (Zone of complete Combustion) Úy¢Rl®
gFÂ
Ï¥gFÂ xë juhj bkšèa
gFÂ. ÏJ Rlç‹ bt¥g«
äFªj btë¥gFÂ. Ï¥gFÂæš
fh®gD«, iA£u#D« KGtJkhf
M¡Á#nd‰w« milªJ fh®g‹
il M¡irlhfΫ ÚuhéahfΫ
khW»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
153
vçjš k‰W« Rl®
gl« 11.10 gšntW
vçbghUë‹ ga‹ghL
11.4. vçbghUŸfë‹ vçÂw‹
vçbghUŸ v‹gJ vçÍ«nghJ bt¥g M‰wiy¤ jUtJ MF«. ku«, Ïa‰if
thÍ, bg£nuhš, k©bz©bzŒ, Orš (Diesel),ãy¡fç k‰W« Âut¥ bg£nuhèa
thÍ M»at‰iw vçbghUshf¥ ga‹gL¤J»nwh«. jhåa§» thfd«, òif
t©o, ngUªJ, f¥gšfŸ, ékhd§fŸ ngh‹w eÅd ngh¡Ftu¤J thfd§fis
Ïa¡f vçbghUŸ ga‹gL»wJ. bgU«ghyhd bjhê‰rhiyfë‹ M‰wš
njit¡F vçbghUŸ ga‹gL¤j¥gL»wJ. mdš ä‹ ãiya§fŸ, vçbghUis
äf mÂfkhf¢ rh®ªJ cŸsd. ekJ ga‹gh£o‰F« ekJ Å£oš rik¥gj‰F«
vçbghUis eh« ga‹gL¤J»nwh«.
fh®g‹ + M¡Á#‹ fh®g‹ nkhdh¡irL (Úy¢Rl®)
fh®g‹ nkhdh¡irL + M¡Á#‹ fh®g‹ il M¡irL + Ú® (Úuhé)
vçbghUë‹ g©òfŸ
gy bghUŸfŸ vçªJ bt¥g M‰wiy¡
bfhL¡»‹wd v‹gJ ek¡F¤ bjçÍ«.
Mdhš všyh¥ bghUŸfS« vçbghUshf¥
ga‹gL¤j¥gléšiy. ešy vçbghUë‹
g©òfŸ ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsd.
1. Fiwªj éiyæš, vëš »il¡f¡
Toajhf ÏU¡f nt©L«.
2. ifahStj‰F«, nrä¤J it¥gj‰F«
k‰W« ga‹gL¤Jtj‰F« vëikahf
ÏU¡f nt©L«.
3. vçÍ« nghJ e¢R thÍitnah, òifianah
mšyJ bghUisnah jUtjhf
ÏU¡f¡TlhJ.
4. vçÍ« nghJ Fiwthd msÎ fçiaÍ«,
rh«giyÍ« jUtjhf ÏU¤jš nt©L«.
5. vçbghUë‹ fnyhç kÂ¥ÕL mÂfkhf
ÏU¤jš nt©L«.
6. Ïj‹ vçbt¥g ãiy (Ignition temperature) Fiwthf ÏU¡f nt©L«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
154
11 ntÂæaš
fnyhç kÂ¥ò
vçbghUŸ iA£nuhfh®g‹fshš MdJ. mit vçÍ«nghJ iA£nuh
fh®g‹fŸ M¡Á#nd‰w« milªJ, fh®g‹ il M¡irL, Ú® k‰W« bt¥g
M‰wiy btëæL»wJ. ÏJ bt¥g cäœéid MF«.
iA£nuhfh®g‹ + M¡Á#‹ fçaäy thÍ + Ú® + bt¥g M‰wš
vçbghUë‹ tiffŸ
vçbghUŸfŸ _‹W tif¥gL«.
mit
m) ©k vçbghUŸ
M) Âut vçbghUŸ
Ï) thÍ vçbghUŸ
vçbghUŸ
vçbghUë‹ j‹ik mit
vçÍ«nghJ btëæL« bt¥g¤Â‹
msit¢ rh®ªJ cŸsJ. mÂf
bt¥g¤ij btëæL« vçbghUŸ
Áwªj vçbghUshF«. xU »nyh»uh«
mséyhd vçbghUŸ M¡Á#ndhL
vç¡f¥gL«nghJ »il¡F« bt¥g¤Â‹
msÎ mªj vçbghUë‹ fnyhç kÂ¥ò
MF«. Áy vçbghUŸfë‹ fnyhç
kÂ¥òfŸ ËtU« m£ltizæš
bfhL¡f¥g£LŸsd.
m£ltiz 11.3 - Áy vçbghUŸfë‹
fnyhç kÂ¥ÕL
vçbghUŸfnyhç kÂ¥ò
(Kcal/Kg)ku« 4,000
ãy¡fç 7,000
fšfç 8,000
k©bz©bzŒ 10,300
bg£nuhš 11,500
Ïa‰if thÍ 8,000 - 12,000
j©Ù® thÍ 3,000 - 6,000
iA£u#‹ 34,000
Û¤nj‹ 13,340
©k vçbghUŸ
ãy¡fç, ku«, ku¡fç, f‰fç k‰W«
bkGF ngh‹wit eh« bghJthf
ga‹gL¤J« ©k vçbghUŸ MF«.
©k vçbghUë‹ Áy FiwghLfŸ
1. Ïj‹ vçbt¥g« mÂf«
( Ignition temperature )
2. Ïit vçªj ÃwF mÂf mséš
rh«giyÍ«, fçiaÍ« bfhL¡F«.
3. Ïj‹ fnyhç kÂ¥ÕL FiwÎ.
Âut vçbghUŸ
bg£nuhš, k©bz©bzŒ k‰W«
Orš ngh‹wit Âut vçbghUshF«.
v¤Ôš MšfAhY« xU Âut
vçbghUshF«. jhåa§» ÏaªÂu«,
ngUªJ k‰W« ghu cªJ Âut
vçbghUis¥ ga‹gL¤J»‹wd.
thÍ vçbghUŸ
Û¤nj‹, fh®g‹nkhndh¡irL,
k‰W« iA£u#‹, M»ait thÍ
vçbghU£fshF«. nkY« Ïa‰if
thÍ, c‰g¤Â thÍ, ãy¡fç thÍ,
Ú®k thÍ, Âut¥ bg£nuhèa thÍ,
rhz vçthÍ ngh‹witfS« thÍ
vçbghUŸfshF«. Âl k‰W« Âut
vçbghUŸfisél thÍ vçbghUŸ
ÁwªjJ.
Ïj‹ Áw¥g«r§fŸ
• Ïj‰F vçbt¥g ãiy FiwÎ.
• Ïit KGtJkhf vç»wJ. Ïš
òif k‰W« fç äf¡Fiwthf
cUth»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
155
vçjš k‰W« Rl®
gl« 11.11 rhz vçthÍ
• ÏJ midtU« vëš ifahs¡
ToajhfΫ, nrä¤J it¡fΫ,
vL¤J brštj‰F vëjhfΫ
cŸsJ.
• Ïj‹ fnyhç kÂ¥ò mÂf«.
• Ïj‹ éiy FiwÎ.
Ïa‰if thÍ
bg£nuhèa »z‰¿èUªJ Ïa‰if
thÍ »il¡»wJ. ÏJ iA£nuhfh®g‹
fyitahš MdJ (Û¤nj‹ k‰W«
<¤nj‹) ÏJ äfΫ kèthd éiyæš
»il¡F« thÍ vçbghUŸ MF«.
c‰g¤Â thÍ, Ú®k thÍ k‰W«
ãy¡fç thÍ
c‰g¤Â thÍ, Ú®k thÍ k‰W«
ãy¡fç thÍ¡fŸ bjhê‰rhiyfëš
ga‹gL¤j¥gL»wJ. Ï›thÍ¡fŸ
ãy¡fç mšyJ fšfçæš ÏUªJ
bgw¥gL»‹wd.
Âut¥ bg£nuhèa thÍ (LPG)
ÏJ bgU«ghY« rik¥gj‰F¥
ga‹gL»wJ. Âut¥ bg£nuhèa
thÍ v‹gJ ònuh¥ng‹ (15%) k‰W«
Ãô£nlid (85%) fyitahf¢ nr®¤J,
mG¤j¤Âš Âutkh¡f¥g£l thÍ.
Ïj‹ fnyhç kÂ¥ÕL mÂf«. thÍ
fÁªJ btëahtij J®eh‰w¤Â‹
_y« f©l¿a Ïš v¤Ôš
bk®fh¥l‹ v‹w éidòçah thÍ
nr®¡f¥gL»wJ.
11.5. vçbghUŸfS« R‰W¢NHY«
1. mÂfkhd msÎ vçbghUis¥ ga‹gL¤JtJ R‰W¢NHY¡F ghÂ¥ig
V‰gL¤J»wJ. ku«, fç k‰W« bg£nuhèa« ngh‹w fh®gdhš Md
vçbghUŸfŸ vçÍ«nghJ, vçahj fh®g‹ JfŸfis btëna‰W»wJ.
ϤJfŸfŸ _¢RFHhŒ bjhl®ghd nehŒfis V‰gL¤J»wJ.
vL¤J¡fh£lhf M°Jkh.
2. K‰W¥bgwh vçjš _y« fh®g‹ nkhdh¡irL btëah»wJ. ÏJ e¢R¤j‹ik
bfh©l thÍ MF«. _oa miw¡FŸ Ïij vç¥gJ Mg¤J. Vbd‹whš
ÏÂèUªJ btënaW« fh®g‹nkhdh¡irL, miwæš cw§Fgt®fis
cæ® ÏH¡f¢brŒÍ«.
3. vç¥bghUŸfŸ vçÍ«nghJ fçaäy thÍit btënaW»wJ. Ï›thÍ
mÂfç¡F«nghJ óä bt¥gkil»wJ.
4. fç k‰W« Oriy vç¡F«nghJ fªjfilM¡i[L thÍ btënaW»wJ.
Ï›thÍ mç¡F« j‹ik thŒªjJ k‰W« _¢R¤ Âzwiy c©lh¡f¡
rhz vçthÍ (nfhg® thÍ)
Û¤nj‹ k‰W« <¤nj‹ fyªj vçthÍ
rhz vçthÍthF«. khLfŸ mÂfkhf
ÏU¡F« »uhk¥òw§fëš rhz vçthÍ
fy§fŸ mÂf« cUth¡f¥g£LŸsJ.
k‰w vçbghUŸfisél ÏJ äf
kèthdJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
156
11 ntÂæaš
gl« 11.12. mäy kiH cUthFjš
fªjf
M¡i[L
ie£u#‹ M¡i[L
mäy« kiH cUthFjš
mäy kiH
gl« 11.13 òébt¥gkiljš
òé bt¥gkiljš
thfd§fŸ k‰W« bjhê‰rhiyfëš ÏUªJ btënaW« fh®g‹il
M¡i[L, fh®g‹nkhdh¡i[L k‰W« Û¤nj‹ ngh‹w thÍ¡fŸ òéæ‹
bt¥gãiyia mÂfç¡f brŒ»wJ. Ïj‹ fhuzkhf JUt gåkiyfŸ
cU» btŸs mgha« V‰glΫ flš k£l« cauΫ fhuzkh»wJ. mjdhš
flnyhu¥ gFÂfŸ KœF« mgha¤Âš cŸsJ. òé bt¥gkiljiy¤ jL¡f
bjhê‰rhiy k‰W« thfd§fëš ÏUªJ btënaW« e¢R thÍ¡fis¡
f£L¥gL¤j Ka‰¢Á vL¡f nt©L«.
ToaJ. bg£nuhè‹ _y« brašgL« ÏaªÂu«, ie£u#‹ M¡i[L thÍit
btëna‰W»wJ. fªjfM¡i[L k‰W« ie£u#‹ M¡i[L thÍ¡fŸ kiH
Úçš fiuªJ mäy kiHahf cUth»wJ. Ïitfshš gæ®fŸ, f£ll§fŸ
k‰W« k©Q¡F ÔikfŸ V‰gL¤J»‹wd. jhåa§»fëš, bg£nuhš
k‰W« Orš ga‹gL¤Jtj‰F¥ gÂyhf, mG¤j¥g£l Ïa‰if thÍ(CNG) ga‹gL¤j¥gL»wJ. Vbdåš Ï›thÍ¡fŸ Fiwªj msnt e¢R¥
bghUŸfis btëæL»‹wd. mG¤j¥g£l Ïa‰if thÍ R‰W¢NHiy¥
gh¡fhj thÍthF«.
Nça
M‰wš
tëk©l
M‰wš
vÂbuhë¤jš
óä æèUªJ
nkšneh¡»¢ bršY«
M‰wš të k©ly¤Âš cŸs fçaäy
thÍédhš c¿Šr¥gL« bt¥g«
mdš ä‹
ãiya¤ÂèUªJ
btënaW« fçaäy thÍ
óäæèUªJ
btënaW« bt¥g«
flèèUªJ
btënaW«
bt¥g«
ku§fis
bt£Ljš
thfd¤ÂèUªJ
btënaW«
fçaäy thÍ
òij¥ got vç¥bghUŸ vç¡f¥gLtjhš
tëk©ly fçaäy thÍé‹ msÎ TL»wJ
braš 11.5
ËtUtdt‰iw Âl,
Âut, thÍ vç¥bghUŸfŸ
vd tif¥gL¤Jf.
bg£nuhš, ãy¡fç,
ku¡f£il, v©bzŒ,
F¥ig, Ïa‰if thÍ, rikaš
vçthÍ (LPG), f‰fç, Ú®thÍ,
ku¡fç, k©bz©bzŒ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
157
vçjš k‰W« Rl®
kÂ¥ÕL
1. ky®éê¡F ËtU« bghUŸfis vça¡ToaJ, vçahjJ v‹W tif¥gL¤j
cjé brŒaΫ.
fhŒªj Ïiy, bg£nuhš, u¥g® oô¥, R©zh¡f£o, ng¥g®
2. v©bzahš V‰g£l Ôia¡ f£L¥gL¤j Eiu¥ghid¥ (~nthik£)
ga‹gL¤j¥gL»wJ. Úiu V‹ ga‹gL¤j¡TlhJ?
3. fhuz« f©l¿aΫ - ä‹ rhjd§fŸ Ô Ão¤jhš, mij¡ f£L¥gL¤j Úiu
ga‹gL¤j¡TlhJ.
4. bghU¤Jf.
1. fªjf« k‰W« ie£u#å‹
M¡i[LfŸ
xëU« Rl®
2 Ïa‰if thÍ xëuh¢ Rl®
3.. v¤Âš MšfAhš mäy kiH
4. kŠrŸ ãw¢Rl® thÍ vçbghUŸ
5. Úy ãw¢Rl® Âut vçbghUŸ
5. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.
m) vçÍ« bghUŸfŸ ________ v‹W miH¡f¥gL»‹wd
(vçbghUŸ / vçahbghUŸ).
M) vçbghUŸ Ô¥Ão¤J v¿Í« Fiwªj bt¥gãiy ________ v‹W miH¡f¥gL»wJ (bghUë‹ bt¥gãiy / vç bt¥gãiy).
Ï) v©bzahš V‰g£l Ôia¡ f£L¥gL¤j ________ (j©Ù® / ~nghik£) ga‹gL»wJ.
<) xU »nyh»uh« vçbghUis vç¡F« bghGJ btë¥gL« bt¥g M‰wš
________ (fnyhç kÂ¥ò / Rl®).
6. knfZ k‰W« Ñ®¤Âthr‹ M»a ÏUtU« j©Ùiu¡ Ftisæš vL¤J
mjid NL gL¤Â MŒÎ el¤Âd®. knfZ Rlç‹ kŠrŸ gFÂæš it¤J
NL brŒjh®. Ñ®¤Âthr‹ Úy ãw¤Âš cŸs Rlç‹ btë¥gFÂæš it¤J
NL brŒjh®. ahUila Ftisæš Ú® éiuéš NlhF«.
7. ÑœfhQ« bghUŸfŸ Ô¥Ão¡F« bghGJ v¥go Ôia mid¡f nt©L«?
m) Nlhd v©bzŒ cŸs gh¤Âu« Ô¥g‰W« bghGJ.
M) gŠR jiyaiz¤ Ô¥g‰W«nghJ.
Ï) ku¡fjÎ Ô¥g‰¿dhš.
<) ä‹rhu¤Âdhš Ô¥g‰¿dhš.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
158
11 ntÂæaš
nkY« mÂf« m¿tj‰F
ò¤jf«
1. Chemistry Facts, Patterns and Principles - Kneen, Rogers and Simpson (ELBS), The language book society
2. Frame work of Science – Paddy Gennom, Oxford University press, New Delhi
Ïizajs§fŸ
http://www.einstrumentsgroup.comhttp://www.en.wikipedia.org/wiki/combsustionhttp://www.chem.csustan.edu./consumer/fuels
m¿éaš rh®ªJ fhznt©oa Ïl§fŸ
• »uhk¥òw¤Âš cŸs rhzvçthÍ fy‹
• Ôaiz¥ò k‰W« Û£ò¤Jiw
£l«
1. c‹ gFÂæš cŸs 5 ÅLfis¤ nj®Î brŒJ, Âut bg£nuhèa thÍ (LPG)
k©bz©bzŒ, ä‹rhu«, Ïa‰if thÍ k‰W« rhz vçthÍ ngh‹w
vçbghUŸfëš vij ga‹gL¤J»wh®fŸ v‹W f©l¿ªJ m£ltizia
ãu¥òf.
vçbghUŸ j‹ik
vçbghUŸ tif
k©
bz
©
bz
Œ
ä‹
rhu
«
ku«
Ïa
‰i
f t
hÍ
rhz
vç
thÍ
cUthd¥
òif
mÂf«
äjkhf
FiwÎ
Ûj¥bghUŸ
mÂf«
äjkhf
FiwÎ
rik¡f vL¤j
neu«
mÂf«
äjkhf
FiwÎ
vçbghUŸ
éiy
mÂf«
äjkhf
FiwÎ
2. m£ltizæš cŸs jftšfis MŒÎ brŒjË, c‹ Å£o‰F vªj
vçbghUis¤ nj®Î brŒant©L«? V‹?
Âut
bg
£n
uhè
a
thÍ
(LPG
)
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
msÅ£oaš
Ïa‰Ãaš
Ïa‰ÃašmsÅ£oaš
Ïa‰ÃašmsÅ£oaš
myF12
Ïa‰Ãašwww.er
rsm.or
g
www.errsm.org
www.errsm.org
160
12 Ïa‰Ãaš
gl« 12.1
mU© j‹ jªijÍl‹ mt®fŸ th§f éU«Ãa Å£Lkidia¥ gh®¡f¢
br‹wh‹. kidæ‹ cçikahs® kidæ‹ msit rJu moæš T¿dh®.
mUâ‹ jªij mjid rJuÛ£lçš TW«go¡ nf£lh®. Ús« Û£lçš
ms¡f¥gL« v‹gij mU© m¿th‹. Mdhš rJumo, rJuÛ£l® ngh‹w
brh‰fshš mt‹ FH¥gkilªjh‹. mt‹ FH¥g¤ij¤ Ô®¡f Kašnthkh!
gu¥ò x‹¿‹ msÎ gu¥gsÎ
vd¥gL«.
bghUŸ x‹¿‹ nk‰gu¥Ã‹ msÎ
mj‹ gu¥gsÎ vd¥gL«.
kid x‹¿‹ gu¥gsit¡ fhz
mj‹ xU g¡f¤Â‹ Ús¤ijÍ«,
k‰bwhU g¡f¤Â‹ Ús¤ijÍ« bgU¡f
nt©L«.
gu¥gsÎ = Ús« X Ús«
gu¥gsé‹ myF Û£l® X Û£l®
= Û£l®2. Ïjid rJuÛ£l® vd¥
go¡fnt©L«. Ïjid m2 vd¡
F¿¥ÃL»‹nwh«.
12.1. tê msÎfŸ
mo¥gil msÎfshd Ús«, ãiw,
fhy« Ïitfë‹ bgU¡fš mšyJ
tF¤jš _y« bgw¥gL« msÎfŸ
tê msÎfŸ vd¥gL«.
gu¥gsÎ v‹gJ mo¥gil
msthd Ús¤ij ÏUKiw bgU¡»¡
fz¡»Ltjhš mJ tê msthF«.
fdmsÎ k‰W« ml®¤Â v‹git
xU Áy tê msÎfshF«.
xU rJuÛ£l® v‹gJ xU Û£l®
g¡f« bfh©l rJu« x‹¿DŸ
milgL« gu¥ghF«.
1 Û
1 Û
1 Û2
bghUbsh‹¿‹ gu¥ò 10rJuÛ£l®
våš mJ 1 Û g¡f« bfh©l 10
rJu§fS¡F¢ rk« v‹gjhF«.
mfy«, cau«, MH«, bjhiyÎ,
jok‹, Mu«, é£l« v‹git Ús¤Â‹
bt›ntW msÎfshF«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
161
msÅ£oaš
msÅ£o‹ bt›ntW myFfŸ
t. v© Ús¤Â‹ myF gu¥gsé‹ myF
1. br‹oÛ£l®
( cm )br‹oÛ£l®2 mšyJ rJu br‹oÛ£l®
mšyJ brÛ2 (cm2)2. äšè Û£l®
( mm )äšè Û£l®2 mšyJ rJu äšèÛ£l®
mšyJ äÛ2 (mm2)3. mo ( ft ) mo2 rJu mo mšyJ (ft2)
éisãy§fë‹ gu¥gsit¡
F¿¡f V¡f® k‰W« bA¡nl® v‹w
myFfis¥ ga‹gL¤J»‹nwh«.
1 V¡f® = 4000 Û2 = 100 br‹£
1 bA¡nl® = 2.47 V¡f®
braš 12.1
bfhL¡f¥g£l gl¤Â‹
gu¥gsit¡ f©LÃo¡fΫ.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
Û£l® v‹gJ moiaél¥ bgçaJ.
xU Û£l® v‹gJ v¤jid mo¡F
rkkhf ÏU¡F« vd¤ bjçÍkh?
1 Û£l® = 3.28 mo
vdnt,
1 rJuÛ£l® = 10.76 rJu mo
braš 12.3
Ú§fŸ m‹whl« fhQ« ÑnH
F¿¥Ãl¥g£LŸs gu¥òfë‹
gu¥gsÎfis vªj my»dhš
F¿¥ÃLtJ trÂahf ÏU¡F«?
(mm2, cm2, m2, ft2, V¡f®)
1 Û
1 Û
braš 12.2
bfhL¡f¥g£LŸs gl¤Âš
g¢ir ãwäl¥g£LŸs gFÂæ‹
gu¥gsit¡ fz¡»L§fŸ.
x›bthU Á¿a rJuK« 1brÛ g¡f«
bfh©lJ.
t.v©
gu¥ògu¥gsé‹
myF
1. MÁçaç‹
nkiræ‹
nk‰gu¥ò
2. fU«gyif
3. m¿éaš
ghl¥ò¤jf«
4. msÎnfhš
5. mê¥gh‹
6. tF¥giw
7. éisah£L
ikjhd«
8. éisãy«www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
162
12 Ïa‰Ãaš
Ú§fns brŒÍ§fŸ
1 brÛ2 = ____ äÛ2
1 Û2 = ____ brÛ2
ftd¤Âš bfhŸf
gu¥gsÎ v‹gJ rJuÛ£lçš
F¿¡f¥g£lhY« gu¥ò rJukhf
ÏU¡f nt©oa mtÁa« Ïšiy.
gu¥ò v¥nghJ« rJu« k‰W« br›tfkhf ÏU¡fnt©oa mtÁa« Ïšiy.
xG§fhd tot« bfh©l bghUŸfë‹ gu¥gsit¡ fhz thŒghLfis¥
ga‹gL¤jyh«.
t. v©
tot« gl« gu¥ò thŒghL
1. rJu«
Ús« X Ús« ℓ2
2. br›tf«
Ús« X mfy« ℓb
3. K¡nfhz«
½ X mo¥g¡f« X cau«
4. t£l«
π X Mu« X Mu«
ℓℓ
ℓ
b
bh
r
braš 12.4
• tiugl¤jhŸ x‹¿š rJu«
x‹¿id tiuªJ mj‹
gu¥gsit äÛ2 k‰W« brÛ2š
fh©f.
• Ïnjnghy br›tf« x‹iw
tiuªJ mj‹ gu¥gsitÍ«
fh©f.
• thŒgh£il¥ ga‹gL¤Â c§fsJ
éilfis¢ rçgh®¡fΫ.
xG§f‰w tot« bfh©l
bghUŸfë‹ gu¥gsit v›thW
mséLtJ?
Ïj‰fhf eh« tiugl¤jhis¥
ga‹ gL¤jyh«.
gl« 12.2
bh12
r2
= mšyJ3.14
227
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
163
msÅ£oaš
braš 12.5
cilªj f©zho mšyJ
cilªj XL x‹¿‹ gu¥gsit¡
f©l¿ayhkh?
ËtU« têKiwfis¥
ga‹gL¤jΫ
1. bghUis tiugl¤jhë‹ ÛJ
it¤J mj‹ R‰W¡nfh£oid
tiuªJ bfhŸsΫ (gl« 12.2š
fh£oÍŸsJ nghy)
2. R‰W¡nfh£o‰FŸ ml§»ÍŸs
Á¿a rJu§fë‹
v©â¡ifia¡ fz¡»lΫ.
miu rJu¤Â‰F nkš R‰W¡
nfh£o‰FŸ ÏUªjhš mij
x‹whf¡ fUjΫ. Ïšiy
våš é£LélΫ.
3. tiugl¤jhëš xU ÁW
rJu¤Â‹ gu¥gsÎ 1äÛ 2MF«.
4. bghUë‹ gu¥gsÎ =
fz¡»l¥g£l Á¿arJu§
fë‹ v©â¡if X 1 äÛ 2
5. vdnt, xG§f‰w bghUë‹
gu¥gsÎ = ________ äÛ 2
= ________ brÛ 2
nrhjid
1. Ïiy x‹¿‹
gu¥gsit nk‰T¿a Kiwæš
f©LÃo¡fΫ.
2. 1 rJuÛ£l® k‰W«
1 rJu mo gu¥ò bfh©l
ÏU rJu§fis tiuf.
mt‰¿‹ gu¥gsÎfis
x¥Ã£L¥gh®¡fΫ.
c§fŸ Áªjid¡F
m) thiH¥gH¤Â‹ nk‰gu¥ò
k‰W«
M) c§fsJ cŸs§ifæ‹
gu¥ò M»at‰iw v›thW
f©l¿Å®fŸ?
gUk‹ (volume)Fkhç‹ FL«g« xU Á¿a Å£oš
tÁ¤J tªjJ. mt®fsJ Jâfis
it¡f jå mykhç vJΫ Ïšiy.
Fkh® j‹ jªijæl« mykhç x‹iw
th§F«go nf£lh‹. mJ mÂfkhd
Ïl¤ij mil¡F« v‹gjhš Å£oš
it¥gj‰F Ïl« nghjhJ vd¡ T¿
Fkhç‹ jªij th§f kW¤jh®.
bghUŸ x‹W mil¤J¡bfhŸS«
Ïl¤Â‹ msÎ gUk‹ vd¥gL«.
braš 12.6
ÑnH fh£l¥g£LŸs bghUŸ
fë‹ gl§fis¡ bfh©L
mt‰¿‹ msÎ k‰W« gUkid¥
g‰¿a fU¤J¡fis¥ bgWf.
äÂt©o
MâvGJnfhš
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
164
12 Ïa‰Ãaš
ÏUr¡fu thfd«
eh‰fhè
c£fhU« Ú©l gyif
ngUªJ
bghUŸfë‹ msÎfë‹ mo¥gilæš mt‰¿‹ bga®fis VW tçiræš
vGjΫ.
c§fsJ c‰W neh¡fèš ÏUªJ ËtUtdt‰¿‰F éilaë¡fΫ.
1. Ú§fŸ gh®¤jš äf¢Á¿a bghUŸ k‰W« äf¥bgça bghUŸ vJ ?
2. mÂf Ïl¤ij mil¤J¡ bfhŸS« bghUŸ k‰W« äf¢ Á¿a Ïl¤ij
mil¤J¡ bfhŸS« bghUŸ vJ?
3. nk‰f©lt‰¿èUªJ bgw¥gL« KoÎ ahJ?
Á¿a msÎila bghUŸfŸ Fiwªj gUkidÍ« bgça msÎila bghUŸfŸ
mÂf gUkidÍ« bfh©oU¡F«.
xG§fhd tot« bfh©l xU Áy bghUŸfë‹ gUkid¡ fz¡»lyhnk!xU Áy xG§fhd tot« bfh©l bghUë‹ gUkid¡ fhz mj‹
mo¥gu¥igÍ« cau¤ijÍ« bgU¡fnt©L«.
gUk‹ = mo¥gu¥ò X cau«
gUkid ms¡F« myF v‹dthf ÏU¡fyh«?
mJ Û2 X Û = Û3 MF«. Ïjid fdÛ£l® v‹W« Twyh« (m3). msÅLfë‹
myFfë‹ mo¥gilæš gUkid bt›ntW myFfëš F¿¥Ãlyh«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
165
msÅ£oaš
(a) (b)
xU Û£l® g¡f« bfh©l
fdrJu¤Â‹ gUk‹ xU fdÛ£l®
vd¥gL«.
1 Û 3
braš 12.7
gl¤Âš fh£l¥g£LŸs tot§
fë‹ gUkid¡ fz¡»lΫ.
x›bthU Á¿a fd¢rJuK«
1brÛ g¡f« bfh©lJ.
braš 12.8
1. gl¤Âš fh£l¥g£LŸs bgça
fd¢rJu« v¤jid Á¿a
fd¢rJu§fshš MdJ?
2. Á¿a fd¢rJu« x‹¿‹ g¡f« 1
brÛ våš bgça fd¢rJu¤Â‹
gUkid¡ fhzΫ.
ÏJtiu eh« go¤j fU¤J¡fë‹
mo¥gilæš gl¤Âš fh£l¥g£LŸs
cUt§fë‹ bga®fisÍ«
mitfë‹ gUkid¡ f©l¿a¥
ga‹gL« thŒghLfisÍ« vGJf.
(c)
Ús¤Â‹ myF
fd
msé‹
myF
äšè Û£l® (äÛ )
(mm)
fdäšè
Û£l® (äÛ 3 )
(m3)
br‹o Û£l® (brÛ)
(cm)
fdbr‹o
Û£l®
(brÛ 3 ) (cm3)
bghUbsh‹¿‹ gUk‹ 10 fÛ
våš mJ xU Û£l® g¡f« bfh©l 10
fd¢rJu§fS¡F¢ rk«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
166
12 Ïa‰Ãaš
gl« 12.3
Âut§fis mséLjš
c§fë‹ m«kh, ghšfhuçl« ÏUªJ ghšth§»tU«go TW»‹wh®.
ghšfhuçl« br‹W Ú§fŸ ghš C‰W«go¡ nf£lhš, mt® è£l® msitæš
msªJ jUth®. mjhtJ Âut§fë‹ fdmsit è£l® v‹w myfhš
ms¡»‹nwh«.
xU è£l® v‹whš v›tsÎ v‹W
bjçªJ bfhŸnthkh!
1 è£l® = 1000 brÛ3
xU fdbr‹oÛ£l® v‹gJ xU
äšèè£l® vd¥gL«. Ïjid äè
(ml) v‹W F¿¥Ãlyh«.
Âut§fë‹ fdmsit msél¥
ga‹gL« bt›ntW fy‹fis¡
Twyhkh?
gl« 12.4
gl« 12.5
Ã¥bg£
F¿¥Ã£l
fdmsΟs
Âut¤ij
msªJ vL¡f¥
ga‹gL»‹wJ.
msţL rho
Âut¤Â‹ fdmsit msél¥
ga‹gL»‹wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
167
msÅ£oaš
braš 12.9Ãôbu£
njitahd Fiwªj fdmsΟs
Âut¤ij btëna‰w¥ ga‹gL«.
gl« 12.6
gl« 12.7
msΡ FLit
F¿¥Ã£l fdmsΟs
Âut¤ij it¤J¡ bfhŸtj‰fhf
totik¡f¥g£lJ.
mséL« rhoia¡ bfh©L fš
x‹¿‹ gUkid¡ fhzΫ.
ËtU« têKiwfis¥
ga‹L¤jΫ.
1. msÎ rhoæDŸ xU F¿¥Ã£l
msÎ tiu Úiu C‰wΫ.
2. Ú® k£l¤Â‹ Mu«g msit¡
F¿¤J¡ bfhŸsΫ.
3. gUk‹ fhznt©oa fšiy üš
x‹¿dhš f£o msÎ rhoæ‹
g¡f§fis¤ bjhlhjthW
fšiy ÚçDŸ KGtJ« _œ»
ÏU¡F«go üèid¢ brY¤jΫ.
4. Ï¥nghJ Ú®k£l¤Â‹ ÏWÂ
msÅ£il¡ F¿¤J¡bfhŸsΫ.
5. ÏWÂ k‰W« Mu«g ms
ÅLfS¡F Ïil¥g£l ntWghL
(é¤Âahr«) fšè‹ gUk‹
MF«.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
miz¡f£Lfëš mšyJ
Ú®¤nj¡f§fëš nj¡» it¡f¥
gL« Úç‹ fdmsit v›thW
F¿¥ÃL»‹wh®fŸ?
Mæu« äšèa‹ fdmo ( t M c )
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
168
12 Ïa‰Ãaš
uhjh
u¥g® ghs« ÏU«ò F©L
Ójhgl« 12.8
ml®¤Â
Ï¥gl§fis¥ ghU§fŸ. Ïš ah®
k»œ¢Áahf ÏU¡»wh®fŸ? uhjhth?
mšyJ Ójhth?
Ójh f©o¥ghf k»œ¢Áahf
ÏU¡f KoahJ. Vbdåš mt®
fdkhd ÏU«ò F©il RkªJ
bfh©oU¡»wh®. uhjh Ïnyrhd u¥g®
ghs¤ij¢ RkªJ bfh©oU¥gjhš
k»œ¢Áahf¡ fhz¥gL»‹wh®.
bghUŸ Ïnyrhdjh mšyJ
fdkhdjh v‹gij¤ Ô®khå¡F«
msÎ ml®¤Â vd¥gL«.
rkkhd gUk‹ cŸs bghUŸfëš
mÂf ãiw Ââ¡f¥g£oUªjhš
mj‹ ml®¤Â mÂf«. vdnt, ÏU«ò
F©lhdJ mnj gUkDŸs u¥g®
ghs¤ijél ãiw mÂf« bfh©lJ.
vdnt, ÏU«Ã‹ ml®¤Â mÂf«.
xuyF gUk‹ bfh©l bghUë‹
ãiw mj‹ ml®¤Â vd¥gL«.
ml®¤Âia »»/Û3 (kg/m3) v‹w
myfhš F¿¥ÃL»‹nwh«.
braš 12.10
bt›ntW bghUŸfshš
(ku¡f£il, ÏU«ò, Ïu¥g®)
brŒa¥g£l xnu gUkDŸs _‹W
gªJfis¡ vL¤J¡bfhŸf.
Ït‰iw¤ jå¤jåahf ifæš
vL¤J¥ gh®¡fΫ. Ït‰iw Ú§fŸ
czU« ãiwæ‹ mo¥gilæš
Ïw§Ftçiræš vGjΫ.
1.
2.
3.
ÏÂèUªJ ku¡f£il k‰W«
Ïu¥giuél ÏU«Ã‹ ãiw mÂf«
vd m¿ayh«. vdnt, ÏU«ò
ml®¤Â mÂkhdJ.ãiw
gUk‹ ml®¤Â =
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
169
msÅ£oaš
braš 12.11
gl¤ij¡ ftdkhf¥ gh®¤J
ËtUtdt‰iw¡ f©l¿aΫ.
1. Úiu él ml®¤Â mÂfkhd Âut«
____________ .
2. Úiu él Ïnyrhd Âut«
____________ .
Ú®
ghjur«
v©bzŒ
Úiu él nyrhd bghUŸ Úçš
äj¡F«. Mdhš Úiuél fdkhd
bghUŸ ÚçDŸ _œF«.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
Úç‹ ml®¤Â 1000 »»/Û3
mjhtJ 1 Û Ús«, 1 Û mfy«, 1 Û
cau« bfh©l bjh£o KGtJ« Ú®
ãu¥g¥g£lhš mj‹ ãiw 1000»»
ÏU¡F«.
mnj bjh£oahdJ ghjur¤jhš
ãu¥g¥g£lhš mj‹ ãiw 13600 »»
ÏU¡F«.
Ï›éU ml®¤ÂfisÍ«
x¥Ã£lhš bgw¥gL« KoÎ ahJ?
ghjur¤Â‹ ml®¤Â Úç‹
ml®¤Âia¥ nghy 13.6 kl§F.
Ú§fns brŒÍ§fns‹
1. ÏU«Ã‹ ml®¤Â 7800 »»/Û 3. ÏJ
ghjur¤Âš _œFkh? äj¡Fkh?
2. 5Û Ús«, 3Û mfy« k‰W« 2Û cau«
bfh©l bjh£o KGtJ« Ú®
ãu¥g¥g£lhš mj‹ ãiw v›tsÎ
ÏU¡F«?
c§fŸ Áªjid¡F
fh‰whš ãu¥g¥g£l gÿ‹
gw¥gšiy. Mdhš Ëèa«,
thÍthš ãu¥g¥g£l gÿ‹
gw¡»‹wJ. V‹?
Nlhd¡ fh‰W ãu¥g¥g£l Ϫj
gÿ‹ gw¡»‹wJ. V‹?
Nlhd¡ fh‰W ãu¥g¥g£l gÿ‹
12.2. fhy¤ij mséLjš
fhy¤ij msél nt©oa mtÁa« v‹d? v¥nghJ gŸë¡F¢ bršy nt©L«? v¥nghJ czÎ rh¥Ãl nt©L«? v¥nghJ bjhiy¡ fh£Á gh®¡fnt©L«? v¥nghJ ö§fnt©L«? ÏJ ngh‹w gšntW fhuz§fS¡fhf eh« fhy¤ij msél nt©oaJ mtÁakh»‹wJ.
K‰fhy¤Âš ga‹gL¤Âa Nça¡ fofhu«, Ú®¡ fofhu«, kzš fofhu« M»at‰iw¡ bfh©L fhy¤ij äf¤ Jšèakhf msélhKoahjjhš fhy¤ij¤ Jšèakhf mséLtj‰ fhd fUéæ‹ njit V‰g£lJ. Ï¡fhy¤Âš Crš fofhu§fŸ Jšèa khd msÅ£o‰F¥ ga‹gL»‹wd.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
170
12 Ïa‰Ãaš
gl« 12.9. CŠrš
jåCrš
Ú§fŸ CŠrèš MoæU¡
»‹Ö®fŸ mšyth? CŠrš K‹D«
ËDkhf bršY« Ïa¡f«, miyÎ
Ïa¡f¤Â‰F Áwªj vL¤J¡fh£L
MF«. Ïnjngh‹w Ïa¡f¤ij Crš
fofhu§fëY« fhzyh«. Crš
fofhu« jåCrš j¤Jt¤Â‹ mo¥
gilæš brašgL»‹wJ.
bf£oahd Á¿a cnyhf¡
F©oid Û£Áa‰w üèdhš
f£o¤ bjh§fél¥g£l mik¥ng
jåCrš vd¥gL«. F©lhdJ
xUòw« r‰W ÏG¤Jél¥gL«nghJ
mJ K‹D«Ã‹D« miyÎW«.
F©lhdJ xU KidæèUªJ
fèènah
fèènah v‹w Ãugy éŠPhå Ϥjhèæ‹ igrh efu¤Âš cŸs Ϥjhè »¿¤Jt¡ nfhæY¡F
br‹wnghJ, Úskhd r§»èahš f£o bjh§fél¥g£l és¡F Óuhf miyÎWtij¡ f©lh®. mt® jdJ eho¤Jo¥ig¡ bfh©L és¡»‹ miyÎfis¡ fz¡»£lh®. és¡»‹ miyÅ¢R FiwªjnghJ« neu« khwhkš ÏU¥gij¡ f©lh®. és¡»‹ miyéid¡ T®ªJ neh¡»aj‹ _y« miyÎfhy¤Â‹ khwhj j‹ikæ‹ K¡»a¤Jt¤ij cz®ªjh®. mt® 1642M« M©L Ïw¥gj‰F K‹ Crš fofhu« x‹¿id totik¡f £lä£lh®. ÏUªjnghÂY« bt‰¿fukhf KjyhtJ Crš fofhu« l¢R eh£L m¿P® »¿°oa‹ iA#‹° v‹gtuhš 1657M« M©L totik¡f¥g£lJ.
gl« 12.10. jåCrš
Cr
è‹
Ús
«
Crš bjh§f
él¥gL« òŸë
bjhiyÎ
Å¢R
kWKid¡F br‹W Û©L« mnj
Kid¡F ÂU«Ãdhš mJ xU
miyÎ vd¥gL«. xU KG miyé‰F
vL¤J¡bfhŸS« neu« miyÎ neu«
vd¥gL«.
Crš bjh§fél¥gL« òŸë¡F«,
F©o‹ ika¤Â‰F« Ïil¥g£l öu«
Crè‹ Ús« vd¥gL«. XŒÎ ãiyæš
ÏUªJ F©lhdJ ÏG¤Jél£ggL«
bjhiyΠŢR vd¥gL«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
171
msÅ£oaš
braš 12.12
20miyÎfS¡fhd neu«_______________________20
miyÎ neu« = xU miyΡfhd neu« =
c§fŸ tF¥Ãš, 60 br.Û. Ús« bfh©l xU jåCriy mik¡fΫ.
F©oid miyÍ«go¢ brŒJ, 20 miyÎfS¡fhd neu¤ij éehoæš
fz¡»lΫ.
brŒJ ghU§fns‹
nk‰T¿a nrhjidia
1. Ús¤ij kh‰whkš bt›ntW msÎila F©Lfis¡ bfh©L«
2. 80brÛ, 100brÛ ÚsKŸs Criy¡ bfh©L« ÂU«g¢ brŒf
3. bt›ntW Å¢RfS¡F« ÂU«g¢ brŒf.
miyÎ neu¤Âš VnjD« kh‰w¤ij¡ fh©»‹Ö®fsh?
F©o‹ msÎ k‰W« Å¢R khWgL«nghJ miyÎneu« khWgLtšiy
Mdhš Ús« khWgL«nghJ miyÎneu« khWgL«.
vdnt, jåCrè‹ miyÎneu« Ús¤ij¥ bghW¤jJ. Mdhš
F©o‹ ãiw k‰W« Å¢ir¥ bghU¤jJ mšy vd m¿ayh«.
12.3. thåaš bjhiyÎfŸ
ÛuhΫ RªjU« mt®fsJ khkhΡF ϪÂa é©btë MuhŒ¢Á
fHf¤Âš(ISRO) ntiy »il¤jij m¿ªJ äfΫ k»œ¢Á milªjh®fŸ. mt®
ntiyæš nrU« Ïl¤Â‰F¢ br‹W Ïuh¡bf£LfisÍ«, Jiz¡ nfhŸfisÍ«
fhz M®tkhf ÏUªjh®fŸ. mt®fŸ khkhÎl‹ el¤Âa ciuahliy¡
fh©ngh«.
Ûuh : khkh! Ú§fŸ é©btë Åu® Mf éU«ò»Ö®fsh?
khkh : Ïšiy, Ûuh. Jiz¡nfhŸfis VΫ bghW¥òila FGéš
nru¥ngh»‹nw‹.
Rªj® : khkh, Ïuh¡bf£LfŸ é©btëæš gy Mæu« »nyhÛ£l®fŸ
cau¤Â‰F bršYkšyth?
khkh : Mkh« Rªj®. Ïuh¡bf£LfŸ Jiz¡nfhŸfis t£l¥ghijæš
brY¤jΫ, é©btë¡ fy‹fis é©btë¡F mD¥gΫ
brŒ»‹wd. é©btë¡fykhdJ gy y£r« »nyhÛ£l®fŸ
gaz« brŒ»‹wJ. Ϥjifa äf¥bgça bjhiyÎfis¡ F¿¥Ãl
ntW Áy myFfŸ njit¥gLtij cz®»‹nwh« mšyth?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
172
12 Ïa‰Ãaš
Ûuh k‰W«
Rªj® : v‹bd‹d myFfŸ ga‹gL¤j¥gL»‹wd v‹gij v§fS¡F¡
TW§fns‹.
khkh : ftåͧfŸ. óäæèUªJ Nça‹, e£r¤Âu§fŸ k‰W« nfhŸfë‹
bjhiyÎfis msél thåaš myF k‰W« xë M©L v‹w
myFfis¥ ga‹gL¤J»‹nwh«.
thåaš myF v‹gJ òé¡F« NçaD¡F« Ïil¥g£l ruhrç¤ bjhiyÎ
MF«.
1 thåaš myF = 150 äšèa‹ »nyhÛ£l® (15nfho »Û)
xë M©L v‹gJ bt‰¿l¤Âš xëahdJ xU tUl¤Âš fl¡F«
bjhiyÎ MF«.
1 xë M©L = 9.46 X 1012 »Û (9,46,000 nfho »Û)
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
xë xU édhoæš _‹W Ïy£r« »Û öu« bršY«.
gl¤Âš fh£l¥g£LŸs iga‹ xëæ‹ Âirntf¤Âš brštjhf¡
bfhŸnth«. mt‹ xU édhoæš cyf¤ij 7½ Kiw R‰¿ tªJéLth‹.
mt‹ NçaåèUªJ òéia tªjila 8 ãäl« 20 édho (500 édho)
fhy« MF«.
kâ¡F 1000 »Û ntf¤Âš bršY« gªja¡fh® x‹W Ïnj gaz¤ij
Ko¡f 17 M©LfŸ MF«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
173
msÅ£oaš
kÂ¥ÕL
1. MdªÂ‹ m¥ghél« 60 mo ÚsK«
40mo mfyK« bfh©l Å£L kid
x‹W ÏUªjJ. mš mt® ÅL
f£oaJ nghf vŠÁÍŸs gFÂæš
gl¤Âš fh£oÍŸsthW njh£l«
x‹iw mik¤jh®.
njh£l¤Â‹ gu¥gsit¡ fhz
MdªÂ‰F cjtyhkh?
2. bghUŸ nyrhdjh mšyJ
fdkhdjh v‹gij¡ F¿¥gJ
ml®¤Â vd¥gL«.
Ú®, nj§fhŒ v©bzŒ Ït‰¿š
vj‹ ml®¤Â FiwthdJ v‹gij
fkyh m¿ªJ bfhŸs éU«ÃdhŸ.
mtsJ rnfhjç khyh Á¿a
gh¤Âu¤Âš ÚiuÍ«, Á¿jsÎ
nj§fhŒ v©bziaÍ« vL¤J
tU«go fkyhél« T¿dhŸ. khyh
v›thW fkyhé‹ rªnjf¤ij¥
ngh¡»æU¥ghŸ?
3. ÑœtU« gl¤ij¡ ftå¤J
nf£LŸst‰iw¡ F¿¡fΫ.
m) Âut¤Â‹ ãiw = _______ »uh«.
M) Âut¤Â‹ gUk‹ = _______ cc.
Ï) Âut¤Â‹ ml®¤Â = _____gm/cc
4. fªjjhä, j‹ål« cŸs
ntèæl¥g£l rJutot taèš
jdJ kh£il nkŒtj‰fhf 7 Û
ÚsKŸs fæ‰whš taè‹ ika¤Âš
cŸs f£ilæš f£odh®.
fªjrhäæ‹ kf‹ uh#&, bgU«ghyhd
gFÂia khL nkŒªÂU¥gij¡
f©lh‹. xU ÁWgFÂia k£L«
nkahkš ÏU¥gij¡ f©L
M¢rçakilªjh‹. v›tsÎ ãy¥
gu¥ò nkahkš él¥g£LŸsJ
v‹gij uh#& v›thW
f©l¿th‹?
14 m
14 m
100cc
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
174
12 Ïa‰Ãaš
brŒJ ghU§fŸ
1. gh¤Âu« x‹¿š ÚiuÍ«, msÅLfŸ brŒa¥g£l 25ml KfitiaÍ«
vL¤J¡bfhŸsΫ. Kfitahš c§fsJ e©g®fS¡F 100 ml, 125 ml, 175 ml k‰W« 200 ml vd Úiu¥ g»®ªJ më¡fΫ. x›bthU e©gU¡fhd msÅ£o‹
nghJ« Kfitia v¤jidKiw ga‹gL¤ÂÜ®fŸ?
2. ãW¤J fofhu¤ij¡ bfh©L xU ãäl fhy¤Âš ËtU« brašghLfŸ
v¤jidKiw ãfœ»‹wJ v‹gij¡ f©l¿aΫ.
3. _¡Fl‹ Toa nkštêÍ« rho k‰W« cUis tot msÎ rho M»at‰iw¡
bfh©L bt›ntW msÎila f‰fë‹ gUkid¡ fhzΫ.
c§fsJ msÅLfis
m£ltiz¥gL¤jΫ.
fš fdmsÎ
1.
2.
3.
4.
nkY« m¿a
ò¤jf«
1. Frame work of Science - Paddy Gannon, Oxford University Press, New Delhi
Ïizajs§fŸ
http://www.kidastronomy.comhttp://www.bbc.co.uk/schools/ks3bitesize/phys/html
t.
v©.braš
v©â¡if
(ãäl¤Â‰F)
1. cdJ e©gç‹ c£Rthr«, btëRthr«
2. cdJ e©gç‹ Ïja Jo¥ò
3. cdJ e©gç‹ f© Ïik¤jš
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
Ïa¡féaš
Ïa‰Ãaš
Ïa‰ÃašÏa‰ÃašÏa‰ÃašÏa¡féaš
Ïa‰ÃašÏa¡féaš
myF13
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
176
13 Ïa‰Ãaš
braš 13.1
äÂt©o th}®Â
kh£Lt©o
k»GªJ
gl« 13.1
13.1. ntf« (SPEED)
éisah£L¥ ngh£ofëš 100 Û k‰W«
4 X 100 Û X£l¥gªja§fŸ äfΫ mÂfkhd
ntf¤ij btë¥gL¤Jgitahf mik»‹wd.
všyh Åu®fS« xnu bjhiyit¡ flªjhY«,
FW»a fhy¤Âš mªj bjhiyit¡ fl¥gtnu
bt‰¿ bg‰wtuhth®. mjhtJ mÂf ntf¤Jl‹
mšyJ äf éiuthf XLgtnu bt‰¿ bgWth®.
Ïa§F« bghUŸ x‹¿‹ K¡»a¥ g©ò ntf«
MF«. ÏJ xU bghUŸ v›tsÎ éiuthf mšyJ
bkJthf¢ brš»‹wJ v‹gij mséLtjhF«.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
2008M« M©L Õí§»š eilbg‰w xè«Ã¡ ngh£oæš cir‹ nghš£
100 Û. bjhiyit 9.6 édhofëY«, 200 Û. bjhiyit 19.19 édhofëY«
Xo rhjid gil¤jh®. Ït® 4 X 100 Û bjhl® X£l¤ÂY« FGédUl‹
bt‰¿ bg‰WŸsh®. ÏtuJ mÂntfkhdJ mtiu "ä‹dš nghš£"
v‹wiH¡f¡ fhuzkhdJ.
rhiyæš bršY« k»GªJ,
äÂt©o, kh£Lt©o M»a
t‰iw¡ ftå¤J¥ gh®¡fΫ.
Ït‰¿š F¿¥Ã£l bjhiyÎ
bršy vJ Fiwthd neu¤ij
vL¤J¡ bfhŸS«?
k»GªJ Fiwthd neu¤ij
vL¤J¡ bfhŸtjhš mJ
éiuthf¢ brš»‹wJ vdyh«.
kh£L t©o mÂf neu¤ij
vL¤J¡ bfhŸtjhš mJ
bkJthf¢ brš»wJ vdyh«.
äÂt©o Ïit Ïu©L¡F«
Ïil¥g£l ntf¤Âš brštij
m¿ayh«.
éiuthf¢ bršY« bghUë‹
ntf« mÂf« vdΫ bkJthf¢
bršY« bghUë‹ ntf« FiwÎ
vdΫ Twyh«.
th}®Âia¥ g‰¿ v‹d
ãid¡»‹Ö®fŸ?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
177
Ïa¡féaš
braš 13.3
braš 13.2
eh‹F e©g®fŸ bfh©l xU FGél« »ç¡bf£ gªJ x‹iw¡
bfhL¡fΫ. F¿¥Ã£l Ïl¤ÂèUªJ x›bthUtuhf gªij ÅR«go¢
brŒaΫ. x›bthUtU« ÅR« gªJ bjhL« òŸëfis¡ F¿¤J¡
bfhŸsΫ. x›bthUtU« gªJ ÅÁa bjhiyÎfis msªJ mij¡
bfh©L ntf¤ij¥ g‰¿ éth¡fΫ.
13.2. ntf« v‹whš v‹d?
bghUbsh‹¿‹ ntf« vd¥gLtJ
mJ xU édhoæš fl¡F« bjhiyÎ
MF«.
ntf« = flªj bjhiyÎ
vL¤J¡ bfh©l neu«
bjhiyÎ Û£lçY« neu«
édhoæY« msél¥gLtjhš,
ntf¤Â‹ myF Û£l® / édho
MF«. Ïjid m/s vd¡ F¿¥Ãlyh«.
ntf¤ij »nyhÛ£l® / édho [km / h] v‹w myfhY« F¿¥Ãlyh«.
k»GªJ x‹¿‹ ntf« 50 km/h
v‹gj‹ bghUŸ v‹d?
k»GªjhdJ xU kâ neu¤Âš
50 ».Û. bjhiyÎ bršY« v‹gjhF«.
1 ».Û. = 1000 Û£l®
1 kâ = 60 ãäl« = 60 x 60 édho
= 3600 édho
vdnt,
1 ».Û. / kâ = 1000 Û / 3600 é
= 5 / 18 Û/é
vL¤J¡fh£L
m) 2 ».Û. / kâ = 2 x 5/18 Û/é
M) 3 ».Û. / kâ = 3 x 5/18 Û/é
bghUë‹ ntf« bjçÍkhdhš, mJ
F¿¥Ã£l neu¤Âš flªj bjhiyit¡
fz¡»£Lélyh«.
bjhiyit¡ fz¡»l ntf¤ijÍ«,
neu¤ijÍ« bgU¡f nt©L«.
flªj bjhiyÎ = ntf« x fhy«.
Ú§fns brŒÍ§fns‹
m) 36 »Û / kâ = --------- Û/é
M) 72 »Û / kâ = --------- Û/é
Ï) 180 »Û / kâ = --------- Û/é
<) 15 Û/é = ------- ».Û/kâ
c) 25 Û/é = ------- ».Û/kâ
C) 35 Û/é = -------- ».Û/kâ
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
178
13 Ïa‰Ãaš
gl« 13.2. khWgL« ntf«
20 »Û
0 1 kâ 2 kâ 3 kâ 4 kâ 5 kâ
35 »Û 15 »Û 60 »Û 40 »Û
ntf¤ij¥ g‰¿ m¿a xU bgh«ik k»GªJ gªja¤ij el¤Jnth«!
tF¥ò khzt®fis IªJ FG¡fshf¥ Ãç¡fΫ. bjhl§F« Ïl¤Âš xU
ne® nfhL tiuaΫ. x›bthU FGéèUªJ« xUtiu jiuæš k»Gªij
cU£l¢ brhšyΫ. k‰bwhUt® nfh£il¡ flªJ k»GªJ brštÂèUªJ
mJ ã‰gj‰F MF« neu¤ij¡ fz¡»lnt©L«.
nfh£oèUªJ k»GªJ ã‰F« tiu cŸs bjhiyit ms¡fΫ. x›bthU
KiwÍ« fhç‹ ntf¤ij¡ fz¡»£L F¿¤J¡ bfhŸsΫ.
t. v©. FGk»GªJ flªj
bjhiyÎ
vL¤J¡
bfh©l neu«ntf«
01. I02. II03. III04. IV05. V
KoÎ v‹d?
1. vªj¡ FG k»Gªij äf ntfkhf¢ brY¤ÂaJ?
2. vªj¡ FG k»Gªij äf bkJthf¢ brY¤ÂaJ?
khWgL« ntf«
ngUªJ¥ gaz¤Â‹ nghJ ngUªÂ‹ ntf« khWglyh«. ngUªJ ãW¤j¤ij
beU§F«nghJ mj‹ ntf« FiwÍ«.
beLŠrhiyfëš ngUªJ mÂf ntf¤Âš bršY«. Mdhš efu§fëš
mšyJ kheuf§fëš bršY«nghJ ngh¡Ftu¤J mÂfkhf ÏU¥gjhš
bkJthf¢ bršY«.
ngUªÂ‹ ntf« bt›ntW neu§fëš bt›ntwhf ÏU¡F«. vdnt ngUªJ
khWg£l ntf¤ij¡ bfh©LŸsJ vdyh«.
ÏJ ngh‹w bghUŸfS¡F ruhrç ntf« fz¡»l¥gL»‹wJ.
ruhrç ntf« =flªj bkh¤j¤ bjhiyÎ
vL¤J¡ bfh©l bkh¤j neu«
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
179
Ïa¡féaš
gl« 13.3. Óuhd ntf«
0 1 kâ 2 kâ 3 kâ 4 kâ 5 kâ
40 »Û 40 »Û 40 »Û 40 »Û 40 »Û
gl« 13.4. »ç¡bf£ gªja tiugl«
Overs
Runs
0
1.00
2.00
3.00
4.00
5.00
6.00
7.00
8.00
9.00
10.00
20105 15
ntfkhå -
xnlhÛ£l®
bghUbsh‹W všyh neu§fëY« xnu ntf¤Jl‹ bršYkhdhš mJ Óuhd
ntf¤ij¡ bfh©LŸsJ vdyh«.
tiugl¤Âš F¿¥ÃLjš
bjhiy¡fh£Á¥ bg£oæš
»ç¡bf£ gªja« gh®¤J¡
bfh©oU¡F« nghJ
tiugl« fh£l¥gLtij¥
gh®¤ÂU¡»‹nwh« mšyth! tiugl¤ÂèUªJ mt®fŸ
vL¤j X£l§fë‹ (runs) étu« k‰W« mt®fë‹
brašghLfis x¥Ã£L m¿a
Koͫ.
tiugl Kiw ga‹gL¤j¥
gLtJ V‹?
x‹Wl‹ x‹W bjhl®òila gy v©fŸ nr®ªj xU bjhF¥ig¡ bfh©L
mt‰¿‰F Ïil¥g£l bjhl®ig bjëthf m¿a KoahJ. mnj v©fis
tiugl¤Â‹ _y« F¿¥ÃL« nghJ mt‰¿‰F Ïil¥g£l bjhl®ig bjëthf¥
gh®¤J czuyh«. vdnt fhy¤ij¥ bghW¤J bghUŸ fl¡F« bjhiyit,
bjhiyÎ - fhy« tiugl« _y« F¿¥Ãlyh«.
Ï‹iwa m¿éaš
ÏUr¡fu thfd§fë‹ K‹gFÂæš bghU¤j¥g£LŸs mséL« fUéia¥
gh®¤ÂU¥Õ®fŸ mšyth?
Ïnj ngh‹w mséL« fUé ngUªJ k‰W« k»GªJfëY«
bghU¤j¥g£LŸsij¡ fhzyh«. Ï¡fUéahdJ ntf«
k‰W« bjhiyit mséL«go mik¡f¥g£oU¡F«.
Ï¡fUéæ‹ xU gFÂæš Km/h vd vGj¥g£oU¡F«.
ÏJ ntfkhå (speedometer) vd¥gL«. ÏJ vªj xU
rka¤ÂY« thfd¤Â‹ ntf¤ij mséL«. k‰bwhU
gFÂæš thfd« flªj bkh¤j bjhiyit mséLkhW
fUé mikªÂU¡F«. ÏJ XnlhÛ£l® (Odometer) vd¥gL«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
180
13 Ïa‰Ãaš
bj
hiy
Î (»
Û)
0 5
25
30
35
20
15
5
10 15 20 25 30
Y
Xfhy« (ãäl«)
10
gl« 13.5 öu« - fhy« tiugl«
13.3. bjhiyÎ - fhy« tiugl«
Ë tU« têKiwfis
ga‹gL¤jyh«.
m¢RfŸ k‰W« msΤ£l«
tiugl¤jhŸ x‹iw vL¤J¡
bfh©L mj‹ xU òŸëæèUªJ
x‹W¡bfh‹W br§F¤jhf cŸs ÏU
nfhLfis tiua nt©L«.
»ilk£l¡ nfh£il OX vd¡
F¿¥Ãlyh« (X – m¢R)
t. v©. fhy«
ãäl§fëš
bjhiyÎ
».Û. š
01. 0 0
02. 5 5
03. 10 10
04. 15 15
05. 20 20
06. 25 25
07. 30 30
br§F¤J¡ nfh£il OY vd¡
F¿¥Ãlyh« (Y – m¢R)
neu¤ij X – m¢ÁY«,
bjhiyit Y - m¢ÁY« vL¤J¡
bfhŸs nt©L«. bjhiyÎ k‰W«
fhy¤Â‰fhd jFªj msΤ
£l§fis¤ Ô®khå¡f nt©L«.
cjhuzkhf
X m¢Áš 1 br.Û. = 5 ãäl« k‰W«
Y m¢Áš 1 br.Û. = 5 ».Û.
vd msΤ£l¤ij vL¤J¡
bfhŸsyh«.
tiugl« tiujš
msΤ £l¤Â‹ go X - m¢Á‹
ÛJ fhy¤Â‰fhd kÂ¥òfisÍ«,
Y- m¢Á‹ÛJ bjhiyΡfhd
kÂ¥òfisÍ« F¿¡fnt©L«.
eh« vL¤J¡bfh©l fhy«,
bjhiyÎ Ït‰¿‹ kÂ¥òfë‹go
òŸëfis¡ F¿¡fnt©L«.
òŸëfis Ïiz¡f nt©L«. ÏJ
ne®nfhlhf miktij¡ fhzyh«.
Óuhd ntf¤Â‰F bjhiyÎ – fhy«
tiugl« ne®nfhlhf mikÍ«.
khWgL« ntf¤Â‰F bt›ntW
tot§fis¥ bgW«.
uhn#Z j‹ jªijÍl‹
<nuh£oèUªJ nfha«ò¤öU¡F
k»GªÂš br‹W bfh©oUªjh‹.
5 ãäl§fS¡F xU Kiw k»GªJ
bršY« bjhiyit¡ F¿¤J¡
bfhŸtš mt‹ ftdkhf ÏUªjh‹.
Kjš 30 ãäl§fS¡F mt‹
F¿¤j bjhiyÎfŸ m£ltiz¥
gL¤j¥g£LŸsJ.
uhn#Z F¿¤j msÎfis tiugl«
x‹¿‹ _y« F¿¥Ãlyh«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
181
Ïa¡féaš
gl« 13.6
ntf« mÂfç¡F« nghJ tiugl¤Â‹ V‰wK« mÂfkhf ÏU¡F«.
braš 13.4
A, B k‰W« C v‹w _‹W k»GªJfŸ kJiuæš ÏUªJ nry¤Â‰F
brš»‹wd. bt›ntW neu§fëš mitfŸ flªj bjhiyÎfŸ
m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsd.
t. v©.vL¤J¡ bfh©l
neu« kâæš
flªj bjhiyÎ ».Û.-š
A k»GªJ B k»GªJ C k»GªJ
1 1 20 50 402 2 40 100 803 3 60 150 1204 4 80 200 1605 5 100 250 200
xnu tiugl¤ jhëš _‹W k»GªJfS¡Fkhd bjhiyÎ - fhy
tiugl¤ij tiuaΫ.
m) tiugl¤ÂèUªJ bgw¥gL« KoÎ ahJ?
M) vªj k»GªJ mÂf ntf¤Âš br‹wJ?
fhy« (kâæš)
bj
hiy
Î (»
.Û.)
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
182
13 Ïa‰Ãaš
(a) (b) (c) (d)
bj
hiy
Î
bj
hiy
Î
bj
hiy
Î
bj
hiy
Î
fhy« fhy« fhy« fhy«
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
månkhÛ£l® (Anemometer) v‹gJ fh‰¿‹
ntf¤ij msél¥ga‹gL« fUéahF«.
Ïš RHY« j©L x‹Wl‹ mYäåa
»©z§fŸ Ïiz¡f¥g£oU¡F«. fh‰¿‹
ntf« mÂfç¡F«nghJ »©z§fŸ mÂf
ntf¤Jl‹ RHY«.
gl« 13.7
Ka‰Á brŒf:
ÑœfhQ« tiugl§fŸ vij¡ F¿¡»‹wd?
a) k‰W« (d) khWgL« ntf¤ij¡ F¿¡»‹wJ.
b) bghUŸ ãiyahf cŸsij¡ F¿¡»‹wJ.
c) Óuhd ntf¤ij¡ F¿¡»‹wJ.
13.4. Âir ntf« (VELOCITY)
ÂdªnjhW« Ú§fŸ Å£oèUªJ
gŸë¡F¢ brš»‹Ö®fŸ. gŸë¡F
bt›ntW ghijfëš bršyyh«.
gl¤Âš cŸsJ nghy _‹W
bt›ntW ghijfëš bršY«
bjhiyÎfŸ rkkhf ÏU¡Fkh?
bjhiyÎfŸ rkkhf ÏU¡fhJ.
ÏJ bršY« ghijia¥ bghW¤J
khWgL«.
c§fsJ Å£oèUªJ gŸë¡F
ne®nfh£oš brštjhf¡ bfh©lhš
- ÏJnt mitfS¡F Ïilg£l äf¡ Fiwªj
bjhiythF«. ÏJ Ïl¥bga®¢Á vd¥gL«.
gl¤Âš ÏJ òŸë¡ nfh£odhš fh£l¥g£LŸsJ.
ÏU òŸëfS¡F Ïil¥g£l ne®¡nfh£L¤
bjhiyÎ Ïl¥bga®¢Á vd¥gL«.
gŸë
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
183
Ïa¡féaš
RnuZ Aæš
ÏUªJ B¡F
br‹W Û©L«
BæèUªJ C¡F
brš»‹wh‹.
A
C
B
Ú§fns brŒÍ§fns‹
m) RnuZ flªj bjhiyÎ ahJ?
M) RnuZ milªj Ïl¥bga®¢Á
ahJ?
Âirntf« vd¥gLtJ bghUŸ
xU édhoæš milÍ« Ïl¥bga®¢Á
MF«.
Âirntf« =Ïl¥bga®¢Á
vL¤J¡bfh©l fhy«
Âirntf¤Â‹ myF Û/é (m/s)
Âirntf« v‹gJ F¿¥Ã£l
Âiræš bršY« bghUë‹
ntfkhF«.
13.5. KL¡f« (ACCELERATION)
gŸë¡F äÂt©oæš bršÅ®fŸ
mšyth? gŸë¡F¢ bršy
neukh»é£lJ våš v‹d brŒÅ®fŸ?
rçahd neu¤Â‰F gŸëia mila
äÂt©oia ntfkhf brY¤JÅ®fŸ
mšyth? mjhtJ äÂt©oæ‹
Âirntf¤ij mÂfç¥ngh« mšyJ
äÂt©oia KL¡Fnth«. vdnt
KL¡f« v‹gJ Âirntf kh‰w¤ij¡
F¿¡F«.
xU édhoæš Âirntf¤Âš
V‰gL« kh‰w« KL¡fkhF«.
KL¡f« =ÂirntfkhWghL
vL¤J¡bfh©l neu«
Ïj‹ myif¡ Twyhkh?
KL¡f¤Â‹ myF Û/é2 (m/s 2)
òép®¥ò KL¡f«
gªJ x‹W br§F¤jhf nkšneh¡»
v¿a¥gL«nghJ v‹d ãfG« v‹W
gh®¡fyhkh?
gªJ nkšneh¡» bršY«nghJ
mj‹ ntf« go¥goahf FiwªJ
RêahF«. mjhtJ gªJ v®KL¡f«
mil»‹wJ. mj‰F¥ÃwF gªjhdJ
Ñœneh¡» éG«. Ï¥nghJ mj‹ ntf«
go¥goahf mÂfç¡F«. mjhtJ gªJ
KL¡f¥gL»‹wJ.
gªÂ‹ v®KL¡f« mšyJ
KL¡f¤Â‰F fhuz« òéæ‹ <®¥ò
éirahF«. vdnt, mJ òép®¥ò
KL¡f« vd¥gL»‹wJ. Ïj‹ ruhrç
kÂ¥ò 9.8 Û/é2. ÏJ ‘g’ v‹w vG¤jhš
F¿¡f¥gL»‹wJ. g = 9.8 Û/é2
mjhtJ bghUŸ nkšneh¡»
v¿a¥gL«nghJ mj‹ ntf«
x›bthU édhoÍ« 9.8Û/é FiwÍ«.
ÑnH éG«nghJ mj‹ntf« x›bthU
édhoÍ« 9.8Û/é mÂfç¡F«.
c§fë‹ Áªjid¡F
nfhè¡F©L x‹W« bgça fš
x‹W« F¿¥Ã£l cau¤ÂèUªJ
ÑnH él¥gL»‹wd. Ït‰¿š vJ
Kjèš jiuia milÍ«?
k»GªJ x‹¿‹ KL¡f« 5 Û/é2
våš mj‹ Âirntf« x›bthU
édhoÍ« 5 Û/é mÂfç¡F« v‹gjhF«.
vL¤J¡fh£L
Ïa§F« bghUë‹ Âirntf«
FiwÍkhdhš mJ v®KL¡f«
bfh©LŸsJ vdyh«. Ïuæš
ãiya¤Âš Ïuæiy ãW¤Jtj‰fhf
Ïuæš t©oæ‹ ntf« bkJthf¡
Fiw¡f¥gL«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
184
13 Ïa‰Ãaš
13.6. Ï‹iwa m¿éaš
rhfr éisah£LfŸ
Ú§fŸ gwitfis¥ nghš gw¡fΫ nkbyG«Ã¢ bršyΫ ãid¤jJ
c©lh? mitfSl‹ nr®ªJ gw¡f nt©L« v‹w V¡f« bfh©lJ c©lh?
bjh§»ago gw¤jš (Hang Gliding)
ÏJ äf nyrhd ÏaªÂuk‰w fhèdhš brY¤j¥gL«, äjitæèUªJ
bjh§»ago gw¡F« éisah£L MF«. eÅd fhy äjit C®ÂfŸ mYäåa
cnyhf¡ fyitahš cUth¡f¥gL»‹wd. äjit C®Âæ‹ r£l¤ÂèUªJ
bjh§fél¥g£LŸs fæ‰W mik¥ÃDŸ gw¥gt® ghJfh¥ghf ÏU¡fyh«.
gw¤jš rh®ªj éisah£L
(para gliding)
ÏJ eÅdfhy Mfha
éisah£L MF«. Ϫj
gw¡F« C®Â, ÏaªÂuk‰wJ.
fhèdhš brY¤j¡ToaJ.
ÏJ fh‰¿dhš bgçjh¡f¡
Toa Ïw¡ifia¡ bfh©lJ.
ÏJ vL¤J¢ brštj‰F«,
brY¤Jtj‰F«, ÑnH Ïw§F
tj‰F« vëjhdJ.
ÏJ jåtif ieyh‹
mšyJ ghèa°luhš cUth¡
f¥g£l ghuhN£ MF«. gw¥gt®
ÏjDl‹ Ïiz¡f¥g£LŸs
fæ‰W mik¥ÃDŸ trÂahf
mk®ªJ bfhŸsyh«.
ÏJ bjh§F« äjit
C®Âia (Hang Glider) él
äfΫ nyrhdJ k‰W« vëjhf
Ïa§f¡ ToaJ.
jäœeh£o‹ ntÿ® kht£l¤Âš
cŸs Vy»ç kiy nyrhd rçÎfis¡
bfh©LŸsJ. vdnt, ÏJ gw¤jš
éisah£o‰F V‰wjhf mikªJŸsJ.
jäœehL R‰Wyh¤JiwahdJ
x›bthU tUlK« Mf°£-br¥l«g®
khj§fëš, Vy»çæš bjh§»¥ gw¤jš
éisah£L éHhit el¤J»‹wd®.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
185
Ïa¡féaš
A
kÂ¥ÕL
1. bršé jdJ Å£L¡F mUfhikæš cŸs ó§fhé‰F eil¥gæ‰Á¡fhf
br‹whŸ. mtŸ A v‹w òŸëæèUªJ el¡f Mu«Ã¤J 7 Û MuKŸs
t£l¥ghijæš elªJ Û©L« A òŸëia mil»‹whŸ.
m) mtsJ Ïl¥bga®¢Á ahJ?
M) mtŸ elªj bjhiyÎ ahJ?
2. kâ jdJ Å£oèUªJ ghij 1‹ têahfΫ r§f® jdJ Å£oèUªj ghij
2 -‹ têahfΫ br‹W 20 ãäl§fëš rªijia mil»‹wd®.
m) mt®fsJ ntf¤ij¥ g‰¿ Ú§fŸ m¿tJ v‹d?
M) mt®fëš ahç‹ Âirntf« mÂf«? V‹?
3. kâ¡F 72 »Û ntf¤Âš bršY« Ïuæš t©oæš uh#& gaz« brŒjh‹.
t©oia ãW¤Jtj‰fhf X£Le® mj‹ ntf¤ij¡ Fiw¤jh®. xU édhoæš
ntf¤Âš V‰gL« FiwÎ v®KL¡f« vd¥gL«.
Ïuæš t©oæ‹ v®KL¡f« 10 Û/é2 våš t©o ã‰f v›tsÎ neu«
vL¤J¡bfhŸS«?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
186
13 Ïa‰Ãaš
4. bfhL¡f¥g£LŸs tiugl« ngUªJ
x‹¿‹ Ïa¡f¤ij¡ F¿¥gjhF«.
Ïij¡ bfh©L ngUªÂ‹
Ïa¡f¤ij és¡Ff.
A
B
D
C
bj
hiy
Î
fhy«
nkY« m¿a
ò¤jf§fŸ
1. Physics for higher Tier - Stephen people, Oxford University Press, New Delhi.
2. Fundamentals of Physics - Halliday, Resnick and Walker, Wiley India Pvt.Ltd.
Ïizajs§fŸ
http://www.sciencemadeeasy.com
brŒJ ghU§fŸ
1. tiugl¤jhis vL¤J¡ bfhŸf. ËtU« msÎfis¡ bfh©L öu«-neu«
tiug¤ij tiuf.
fhy« (ãäl¤Âš) 10 15 20 25 30
bjhiyÎ (»Û) 10 20 30 40 50
2. c§fsJ e©g®fS¡F Ïilna X£l¥gªja« x‹iw el¤Â mt®fëš
ntfkhf XLgt® ah® vd¡ f©l¿aΫ.
eh‹F e©g®fis x›bthUtuhf 50 Û bjhiyÎ Xl¢brŒJ mj‰fhd
neu¤ij¡ fz¡»lΫ. ÑœtU« m£ltizia¥ ó®¤Â brŒaΫ.
t.v© e©gç‹ bga®vL¤J¡bfhŸS« neu«
(édho)
ntf«
(Û/é)
m) AB gFÂ F¿¥gJ _________
M) BC gFÂ F¿¥gJ _________
Ï) CD gFÂ F¿¥gJ _________
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
Ïa‰Ãaš
Ïa‰ÃašÏa‰ÃašÏa‰Ãašä‹åaš k‰W« bt¥géaš
Ïa‰Ãašä‹åaš k‰W« bt¥géašä‹åaš k‰W« bt¥géaš
Ïa‰Ãašä‹åaš k‰W« bt¥géaš
myF14
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
188
14 Ïa‰Ãaš
fšgh¡f« mdš ä‹ãiya«
xU ehŸ fiy K¤Jé‹ m¥gh v®ghuhj Ïåikahd brŒÂia¤
j‹ FHªijfël« bjçé¤jh®.
jªij : FHªijfns, Ó¡»u« jahuhF§fŸ. eh« fšgh¡f¤Âš
cŸs ϪÂuhfhªÂ mQ MuhŒ¢Á ika¤Â‰F bršy¥
ngh»‹nwh«.
K¤J : m¥gh, fšgh¡f¤Âš mQ¡fU ciy cŸsjh?
jªij : Mkh«. flªj éLKiwia nk£^® miz k‰W« m§FŸs
Ú® ä‹ãiya¤Â‰F c§fis miH¤J¢ br‹nw‹
mšyth? mj‰F Kªija éLKiwæš v©û® mdš
ä‹ ãiya¤Â‰F¢ br‹nwh«. vdnt, ϪjKiw c§fis
ä‹ c‰g¤Â brŒÍ« k‰bwhU Ïl¤Â‰F miH¤J¢
bršyyh« vd KoÎ brŒJŸns‹.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
189
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
ÿæ fhšthå
gl« 14.1 lh®¢
Kj‹ Kjyhf ÿæ fhšthå v‹w Ϥjhèa
éŠPhåahš ä‹fy« cUth¡f¥g£lJ.
myrh©nuh nthšlh v‹gtuhš nk«gL¤j¥g£lJ.
ÏJ nkY« nk«gL¤j¥g£L j‰fhy ä‹fy§fŸ
cUth¡f¥gL»‹wd. j‰nghJ eil Kiwæš
Û©L« Û©L« ä‹dh‰wiy¤ ju¡Toa
fhuä‹fy§fŸ, Nça ä‹fy§fŸ cŸsd.
Nça ä‹fy§fŸ xëah‰wiy ä‹dh‰wyhf
kh‰W»‹wd.
jäœehL KªJ»wJ
fh‰wh‰wš v‹gJ
òJ¥Ã¡f¤j¡f öŒikahd,
khr‰w K¡»akhd M‰wš
_y« MF«. fh‰whiyfëš
äf¥ bgça fh‰whofŸ _y«
fh‰W M‰wš ä‹dh‰wyhf
kh‰w¥gL»‹wJ.
ϪÂahéš fh‰W M‰wš
_y« ä‹c‰g¤Â brŒÍ«
khãy§fëš jäœehL Kj
èl« t»¡»‹wJ. ÏJ
5000 bkfh th£ ä‹dh‰wiy
c‰g¤Â brŒÍ« Âw‹
bfh©lJ.
j ä œ e h £ o Y Ÿ s
ö¤J¡Fo, f‹åah¡Fkhç
k‰W« ÂUbešntè kht£
l§fëš bgU«ghyhd
fh‰whiyfŸ mikªJŸsd.
Ϫehëš, ä‹rhu« Ïšyhkš m‹whl
thœ¡ifæš vªj xU ntiyÍ« brŒa
ÏayhJ v‹w ãiy cŸsJ. ÅLfëèUªJ
bgça bjhê‰rhiyfŸ tiu ekJ ntiyfis
vëjh¡fΫ trÂahf thHΫ ä‹rhu¤ijna
e«ÃÍŸnsh«.
vL¤J¡fh£L
ÅLfis xëô£l, nkh£lh®fŸ k‰W«
ä‹ö¡»fis Ïa¡f, MœJis¡ »zW
k‰W« »z‰¿èUªJ Úiu nkny‰w.
ä‹rhu¤ij eh« v§»UªJ bgW»‹nwh«?
ä‹ c‰g¤Â
ã i y a § f ë š
ÏUªJ ä‹rhu«
bgw¥gL»‹wJ.
våD«, Áy
r k a § f ë š
ä‹rhu« jil
glyh«. xU
Áy Ïl§fëš
ä ‹ r h u «
»il¡fhkš ÏU¡fyh«. ÏJngh‹w
Nœãiyfëš Áy rka« lh®¢ir¥ ga‹gL¤Â
xëia¥ bgW»‹nwh«.
lh®¢ x‹iw Ïa¡F«nghJ v‹d
ãfœ»‹wJ? mÂèUªJ xë btë¥gL»‹wJ.
mJ v›thW xë®»‹wJ. ä‹fy§fëš
nrä¡f¥g£LŸs ä‹dh‰wš ä‹és¡fhš
xëah‰wyhf kh‰w¥g£L xë®»‹wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
190
14 Ïa‰Ãaš
braš 14.1
bfhL¡f¥g£LŸs gl§fis MuhŒªJ m£ltizæš bfhL¡f¥
g£LŸsgo tif¥gL¤jΫ.
Fë®gjd¥ bg£o
E©ziy mL¥ò
if fofhu« fâå ä‹rhu¥ bgh«ik
ä‹rhu bjhl® t©o fâ¥gh‹
bjhiy¡fh£Á ifngÁ Rt® fofhu«
t. v©.ä‹fy§fshš
bra‰gLgit
ä‹dh‰wyhš
bra‰gLgit
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
191
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
gl« 14.2
gl« 14.3
14.1. ä‹fy« (Electric cell)
ä‹fy« v‹gJ nt M‰wiy ä‹dh‰wyhf
kh‰¿¤ jU« mik¥ò MF«. ä‹fy¤Âš ÏU ntWg£l
cnyhf¤jfLfŸ cŸsd. x‹W ne®Kid vdΫ,
k‰bwh‹W v®Kid vdΫ Tw¥gL«.
cnyhf¤jfLfŸ ä‹gF¥bghUŸ vd¥gl«
ntÂ¥ bghUëDŸ it¡f¥g£LŸsd. ä‹fy«
ä‹ndh£l¤ij¤ jU« _y« MF«. ä‹ndh£l« v‹gJ
ä‹}£l§fŸ mšyJ vy¡£uh‹fë‹ Ïa¡f« MF«.
14.2. ä‹R‰W v‹whš v‹d?
ä‹R‰W v‹gJ ä‹fy¤Â‹ ne®Kidæš ÏUªJ v®Kid¡F
ä‹ndh£l« bršY« _oa ghijahF«.
xU ä‹fy« k‰W« xU ä‹és¡F Ïiz¡f¥g£l R‰W gl¤Âš
fh£l¥g£LŸsJ.
ä‹R‰W v‹gJ bghJthf ËtUtdt‰whš cUth¡f¥gL«.
m) ä‹fy« mšyJ ä‹fy mL¡F. - ä‹ndh£l¤ij¤ jU« _y«.
M) Ïiz¥ò¡f«ÃfŸ - ä‹ndh£l¤ij vL¤J¢ bršy.
Ï) ä‹és¡F ngh‹w ä‹dh‰wiy ga‹gL¤J« mik¥ò.
<) rhé - ä‹ndh£l¤ij¤ njitahd nghJ brY¤jnth mšyJ ãW¤jnth
ga‹gL« mik¥ò. ÏJ ä‹R‰¿‹ v¥gFÂæY« Ïiz¡f¥glyh«.
F¿pLfŸ vj‰fhf?
xUtU¡F ä‹R‰iw és¡F«nghJ mij tiua nt©oa f£lha«
V‰gL»‹wJ. ä‹R‰iw tiuÍ«nghJ mÂf neukhF«. nkY«, ä‹fy mL¡F,
ä‹és¡F ngh‹witfis x›bthUtU« bt›ntW éj§fëš tiuth®fŸ.
ÏJ FH¥g¤ij V‰gL¤J«. Ïjid ãiyahd F¿pLfis¥ ga‹gL¤Â ä‹
R‰Wfis tiutj‹ _y« Ô®Îfhzyh«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
192
14 Ïa‰Ãaš
t.
v©
bghUë‹
bga®gl« F¿pL és¡f«
1. ä‹fy«
(Cell)ÚskhdnfhL
ne®KidiaÍ«,
Á¿a nfhL
v®Kidiaͫ
F¿¡F«.
2. ä‹fy
mL¡F
(Battery)
Ïu©L mšyJ
mj‰F nk‰g£l
ä‹fy§fŸ nr®ªj
mik¥ò.
3. bjhL rhé
(Switch)bjhL rhé brašglh
(OFF) ãiyæš
cŸsJ. ä‹R‰W
ó®¤Âahféšiy.
ä‹ndh£l«
bršyhJ.
bjhL rhé brašgL
(ON) ãiyæš
cŸsJ. ä‹R‰W
ó®¤ÂahF«.
ä‹ndh£l«
bršY«.
4. ä‹és¡F
(Bulb) ä‹és¡F
xëuéšiy.
ä‹és¡F
xë®»‹wJ.
5. Ïiz¥ò¡
f«Ã ä‹ bghU£fis
Ïiz¡f¥ ga‹gL«.
14.3. ä‹ bghU£fë‹ F¿pLfŸ
ä‹R‰¿š bghJthf¥ ga‹gL¤j¥gL« ä‹ bghU£fë‹ F¿pLfŸ
m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsd.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
193
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
14.4. ä‹ Ré£R
ä‹éÁ¿ia ãW¤jnth mšyJ Ïa¡fnth mšyJ ä‹és¡if
xëuit¡fnth mšyJ ãW¤jnth vij¥ ga‹gL¤JÅ®fŸ?
Ïj‰fhf¥ ga‹gL¤j¥gL« mik¥ò Ré£R vd¥gL«. Ïjid bjhL rhé
vdΫ Twyh«. Ré£R, ä‹R‰¿š ä‹ndh£l¤ij mDk¡fnth mšyJ
jL¤J ãW¤jnth ga‹gL»‹wJ.
rhé k _l¥gL«nghJ (ON) ä‹R‰W ó®¤ÂahF«. Ï¥nghJ R‰¿š ä‹ndh£l«
bršY«. vdnt ä‹és¡F xëU«.
rhé k Âw¡f¥gL«nghJ (OFF) ä‹R‰W ó®¤ÂahfhJ. Ï¥nghJ R‰¿š
ä‹ndh£l« bršyhJ. vdnt ä‹és¡F xëuhJ.
F¿pLfis¥
ga‹gL¤Âa ä‹R‰W
(ON)
F¿pLfis¥
ga‹gL¤Âa ä‹R‰W
(OFF)
rhé _l¥g£l ãiyæš cŸs ä‹R‰W
rhé Âwªj ãiyæš cŸs ä‹R‰W
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
ä‹és¡»DŸ l§°ldhš brŒa¥g£l
RUŸtot¡ f«Ã cŸsJ. ÏJ ä‹åiH
vd¥gL«. ä‹ndh£l« Ïj‹ têna
brY¤j¥gL«nghJ Nlh» xë®»‹wJ.
ϧF ä‹dh‰wš xë M‰wyhf
kh‰w¥gL»‹wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
194
14 Ïa‰Ãaš
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
braš 14.2
ä‹fy« x‹Wl‹ bt›ntW Kiwfëš ä‹és¡F
Ïiz¡f¥g£LŸsij¡ fhQ§fŸ. v›éjkhd Ïiz¥òfëš ä‹és¡F
xë®»wJ? Ïj‰fhd fhuz¤ij¡ TW§fns‹.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
195
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
braš 14.3
c§fSila vëa nrhjidfS¡fhd
vëa rhé x‹iw Ú§fns cUth¡fyhnk!Ïj‰fhf¤ njit¥gL« bghUŸfŸ:
1. bk‹ikahd Á¿a ku¥gyif
2. ng¥g® »ë¥.
3. ÏU CÁfŸ (Drawing board pins)
4. x›bth‹W« 25 brÛ ÚsKŸs
_‹W Ïiz¥ò¡ f«ÃfŸ.
5. jh§»æš bghU¤j¥g£l ä‹és¡F.
6. ä‹fy«.
• CÁfSl‹ jå¤jåahf ÏU
Ïiz¥ò¡f«Ãfis Ïiz¡fΫ. xU
CÁia ku¥gyifæš bghU¤jΫ.
• k‰bwhU CÁia ng¥g® »ë¥Ã‹
xUKidæš cŸs tisa¤Â‹ têna
brY¤Â gyifæ‹ ÛJ bghU¤jΫ.
ÏU CÁfS¡F« Ïilna Rkh® 1
brÛ Ïilbtë ÏU¡F«go gh®¤J¡
bfhŸsΫ.
• Ïiz¥ò¡ f«Ãfë‹ x‹¿‹
Kidia ä‹fy¤Â‹ ne®KidÍl‹
Ïiz¡fΫ.
• k‰bwhU Ïiz¥ò¡ f«Ãia
ä‹és¡»‹ xU KidÍl‹
Ïiz¡fΫ.
• ä‹és¡»‹ kWKidia ä‹fy¤Â‹
v®KidÍl‹ Ïiz¡fΫ.
• ng¥g® »ë¥ Ïu©L CÁfisÍ«
bjhL«go ÂU¥g¥g£lhš ä‹ és¡F
xëU«. Ï¥nghJ rhé jhahuh»é£lJ.
Ka‰Á brŒayhnk!
ÁªÂ¡fΫ
ä‹és¡»DŸ
cŸs ä‹åiH
mWªJéL«nghJ
ä‹és¡F
xë®tšiy. V‹?www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
196
14 Ïa‰Ãaš
braš 14.4
Ú§fŸ vL¤J¡ bfhŸs nt©oait: xU ä‹fy mL¡F, rhé, ä‹és¡F,
Ãsh°o¡ msÎnfhš, ku msÎnfhš, jhäu¡ f«Ã, cnyhfrhé, cnyhf¥ Ë,
f©zho¤ j©L.
(B)
(A)
Ïiz¥ò¡ f«Ãfis¡ bfh©L gl¤Âš cŸsij¥nghš ä‹R‰W x‹iw
cUth¡fΫ. Ú§fŸ vL¤J¡ bfh©l bghUŸfis x›bth‹whf A k‰W«
B¡F Ïilæš Ïiz¡fΫ. rhé _l¥gL«nghJ ä‹és¡F xë®»‹wjh
vd¡ ftå¡fΫ.
Ú§fŸ ftå¤jt‰iw¤ jFªj f£l¤Â‰FŸ ( ) F¿æ£L¡ fh£lΫ.
t.
v©.bghUŸ
ä‹és¡F
xë®»‹wJä‹és¡F xëuéšiy
1. cnyhf rhé
2. ku msÎ nfhš
3.Ãsh°o¡
msÎnfhš
4. cnyhf¥ Ë
5. jhäu¡ f«Ã
6.f©zho¤
j©L
nk‰f©l MŒéèUªJ Ú§fŸ bjçªJ bfhŸtJ v‹d?
jhäu¡f«Ã, cnyhf¥ Ë, cnyhf rhé ngh‹w xUÁy bghUŸfŸ
Ïiz¡f¥gL«nghJ k£Lnk ä‹és¡F xë®tij¡ fhz Ko»‹wJ.
mjhtJ R‰¿š ä‹ndh£l« brš»‹wJ. ku«, Ãsh°o¡, f©zho ngh‹wit
ä‹ndh£l¤ij mDkÂ¥gJ Ïšiy. Ϫj¥g©ig mo¥gilahf¡ bfh©L
bghUŸfis¡ fl¤ÂfŸ, ä‹fh¥ò¥ bghUŸfŸ vd tif¥gL¤jyh«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
197
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
jhäu« ku«
14.5. fl¤ÂfŸ k‰W« ä‹fh¥ò¥ bghUŸfŸ
fl¤ÂfŸ (Conductors) ä‹fh¥ò¥ bghUŸfŸ (Insulators)
j‹ têna ä‹ndh£l¤ij
mDk¡F« bghUŸfŸ.
vL¤J¡fh£L:
jhäu«, ÏU«ò ngh‹w všyh
cnyhf§fŸ k‰W« kåj clš.
j‹ têna ä‹ndh£l¤ij
mDk¡fhj¥ bghUŸfŸ.
vL¤J¡fh£L:
Ãsh°o¡, ku«, u¥g®, f©zho.
u¥g® ifÍiw
ÁªÂ¡f
ä‹ntiy brŒgt®fŸ
u¥g® ifÍiw k‰W«
fhyâfis mâªJ
bfhŸtJ V‹?
ä‹ éyh§F Û‹ v‹gJ ä‹rhu¤ij cUth¡ftšy ÛdhF«. ÏJ j‰fh¥ò¡fhfΫ jdJ Ïiuia¥ Ão¡fΫ tèikahd ä‹rhu¤ij cUth¡f¡ ToaJ. Ï›tif Û‹fŸ mnkrh‹ eÂæ‹ öa ÚçY« k‰W« bj‹ mbkç¡fhéš cŸs Xçndh¡ bfh e gLifæY« thœ»‹wd.
ä‹ éyh§F Û‹
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
198
14 Ïa‰Ãaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
14.6. ä‹ndh£l¤Â‹ bt¥géisÎ
ä‹ndh£l« brštij e«khš gh®¡f KoÍkh? f«Ãæš ä‹ndh£l«
brštJ f©fS¡F¤ bjçahJ. Mdhš mjdhš cUthF« éisÎfis¥
gh®¤J czuKoÍ«.
braš 14.5
bkšèa f«Ã x‹iw ä‹fy¤Â‹ ÏU KidfS¡»ilna Ïiz¡fΫ.
Áy édhofŸ fê¤J f«Ãia¤ bjh£L¥ gh®¡fΫ. v‹d cz®»‹Ö®fŸ?
mJ Nlhf ÏU¡»wJ mšyth? ÏÂèUªJ ä‹ndh£l« f«Ãæš
bršY«nghJ bt¥g¤ijÍ« cUth¡F»‹wJ vd m¿ayh«.
ä‹ndh£l¤Âdhš cUthF« bt¥géisit mo¥gilahf¡ bfh©L
Ïa§F« xU Áy rhjd§fis¡ TW§fŸ.
ä‹ btªÚ®
bfhÂfy«
(Electric kettle)
Úiu¡ bfh¡f
it¡fΫ,
njÚ®
jahç¡fΫ
ga‹gL«.
ä‹ buh£o RL«
mL¥ò
(Electric toaster)
buh£o RLtj‰fhf
ga‹gL«.
ä‹ ryit¥ bg£o (Electric iron)
Jâfis
njŒ¡f¥
ga‹gL»wJ.
ä‹és¡F
(Electric bulb)
ä‹és¡»š cŸs
ä‹åiHæ‹ têna
ä‹ndh£l« brY¤j¥gL«
nghJ e‹whf
Nnl‰w¥g£L Ãufhrkhd
xëia¤ jU»‹wJ.
ä‹ bt¥g rhjd§fŸ mid¤ÂY«
ä‹ndh£l¤Âdhš bt¥g¤ij
cUth¡F« f«Ã x‹W ÏU¡F«. ÏJ
bt¥gnk‰W« bghUŸ vd¥gL«. ÏJ
jåtif¥ bghUshš brŒa¥g£l f«Ã¢
RUŸ MF«. ä‹ndh£l« bršY«nghJ
mÂf msÎ bt¥gkilÍ«. Ϫj
bt¥g« czÎ rik¡f (ä‹ mL¥Ãš)
Úiu Nlh¡f (ä‹ btªÚ® bfhÂfy«)
ngh‹witfS¡F¥ ga‹gL»‹wJ.
ã ¡ n u h «
v‹gJ ã¡fš
k‰W« Fnuhäa«
nr®ªj cnyhf¡
fyit
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
199
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
braš 14.6
»¿°oa‹
xa®°bl£
gl« 14.7.
14.7. ä‹ndh£l¤Â‹ fhªjéisÎ
l¢R eh£il¢ rh®ªj m¿P® »¿°oa‹ xa®°bl£
1820M« M©L tF¥giwæš ghl« el¤Â¡ bfh©L
ÏUªjh®. m¥nghJ nkiræ‹ ÛJ it¡f¥g£oUªj
fhªjCÁ tl¡F-bj‰F Âiræš Ïšyhjij¡ ftå¤J
M¢rçakilªjh®. ftdkhf¥ gh®¤jnghJ fhªj
CÁahdJ ä‹ndh£l« bršY« f«Ã¡F mUfhikæš
ÏUªjij¡ f©lh®. fhªj CÁia ä‹ndh£l« bršY«
f«ÃæèUªJ r‰W bjhiyΡF vL¤J¢ bršY«nghJ
mJ tl¡F-bj‰fhf ã‰gij¡ f©lh®. Û©L« fhªj
CÁia ä‹ndh£l« bršY« f«Ã¡F mUfhikæš
bfh©LtU«nghJ mJ ÂirkhWtij¡ f©lh®.
ÏÂèUªJ ä‹ndh£l« bršY« f«Ãia¢ R‰¿ fhªj¥òy«
ÏU¥gij cWÂ brŒjh®.
fhªj CÁ¥bg£o
fhªj CÁ¥bg£oia¥ gh®¤ÂU¡»‹Ö®fsh? fhªj
CÁ¥ bg£oæDŸ fhªj CÁæ‹ ika« T®Kidæ‹
ÛJ bghU¤j¥g£LŸsJ. Ϫj fhªj CÁahdJ v¥nghJ«
tl¡F-bj‰F Âiræš ã‰F«.
fhèahd Ô¥bg£o x‹¿‹ cŸns cŸs Á¿a bg£oia vL¤J mjDŸ
Á¿a fhªj CÁia it¡fΫ. bg£oæ‹ ÛJ ä‹f«Ãia Áy R‰WfŸ R‰wΫ.
f«Ãæ‹ ÏUKidfisÍ« ä‹fy« k‰W« rhéia¡ bfh©L gl¤Âš
cŸsJnghy ä‹R‰iw cUth¡fΫ. ä‹ndh£l« bršyhkš ÏU¡F«nghJ
fhªjCÁ¡F¥ g¡f¤Âš r£lfhªj« x‹iw¡ bfh©LtuΫ. Ï¥nghJ fhªj
CÁ j‹ãiyæš ÏUªJ éyF»wJ. fhªj¤ij Ú¡F«nghJ fhªjCÁ
Û©L« giHa ãiy¡nf ÂU«òtij¡ fhzyh«.
ä‹ndh£l¤ij¢ brY¤J«nghJ, fhªj CÁ éyF»wjh?
M«. éy¡fkil»‹wJ.
ä‹ndh£l¤ij ãW¤J§fŸ. fhªjCÁ Û©L« giHa ãiy¡F¤
ÂU«ò»wjh? M«. giHa ãiy¡F¤
ÂU«ò»wJ.
Ï¢nrhjidæš ÏUªJ bgw¥gL«
KoÎ ahJ?
ä‹ndh£l« bršY« f«Ãia¢
R‰¿ fhªj¥òy« njh‹W»wJ v‹gij
m¿a Ko»wJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
200
14 Ïa‰Ãaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gl« 14.9.
14.8. ä‹fhªj« (Electromagnet)
ä‹ndh£l¤Â‰F« fhªj¤Â‰F« Ïilna bjhl®ò cŸsjh?
braš 14.7
ä‹ndh£l« bršY«nghJ bghUŸ fhªjkh¡f¥g£lhš,
mJ ä‹fhªj« vd¥gL«.
ä‹nkh£lh®, jªÂ¡fUé, bjhiyngÁ, ä‹rhukâ
ngh‹w rhjd§fëš ä‹fhªj§fŸ ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
gy bgh«ikfëš ä‹fhªj§fŸ ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
f©fëš jt¿ éG« ÏU«ò¤öŸ ngh‹w
fhªj¥bghUŸfis btëna vL¡f kU¤Jt®fŸ Á¿a
ä‹fhªj§fis¥ ga‹gL¤J»‹wd®.
14.9. ä‹rhu kâ (Electric bell)
rÛg¤Âš c§fSila e©gç‹
Å£L¡F¢ br‹Ö®fsh? c§fsJ
tUifia mtU¡F v›thW
bjçé¤Ô®fŸ? fjit j£oÜ®fsh?
mšyJ m§FŸs kâia xè¤Ô®fsh?
kâia xè¥gJ vëjhd braš
mšyth?
ä‹rhu kâæ‹ brašgh£il
m¿ªJbfhŸnthkh?
ä‹rhu kâ gl¤Âš fh£l¥g£LŸsJ.
Bt - ä‹fy mL¡F, K - rhé
T - ä‹Kid, H - R¤Âaš, G - kâ,
I - ÏU«ò¥g£il, E - ä‹fhªj«
ÏU«ò Mâ x‹¿‹ÛJ ä‹f«Ã x‹iw R‰wΫ. f«Ãæ‹ Kidfis
ä‹fy« k‰W« rhéÍl‹ Ïiz¡fΫ. ä‹ndh£l« bršY«go brŒJ,
Mâ¡F mUfhikæš Áy F©^Áfis bfh©LtuΫ. v‹d ãfœ»‹wJ?
ä ‹ n d h £ l ¤ i j
ãW¤Âé£L Û©L«
F©^Áfis Mâ¡F
m U f h i k æ š
bfh©LtuΫ. v‹d
ãfœ»wJ? Ú§fŸ
bgW« KoÎ v‹d?
Åzhd bghUŸfë‹ Féaèš ÏUªJ ÏU«ò Ãç¤bjL¡f ä‹fhªj§fŸ ga‹gL»‹wd.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
201
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
brašghL
gl¤Âš fh£l¥g£LŸs ä‹rhu kâæ‹ ä‹R‰¿š, rhé _l¥g£oU¡F«nghJ
f«Ã¢ RUë‹ têna ä‹ndh£l« ghŒ»wJ. Ïjdhš, ä‹fhªj« fhªjkh»wJ.
mJ ÏU«ò¥ g£ilia ÏG¡F«. mjdhš mjDl‹ Ïiz¡f¥g£l R¤Âaš
kâia¤ jh¡» xèia cUth¡F«. Ï¥nghJ ä‹ndh£l« J©o¡f¥gLtjhš
f«Ã¢ RUëš ä‹ndh£l« bršyhJ. vdnt ä‹fhªj« fhªj¤ j‹ikia
ÏH¡F«. Ïjdhš ÏU«ò¥ g£il Û©L« giHa ãiy¡F¢ br‹W ä‹ Kidia¤
bjhL«.
Ïjdhš Û©L« ä‹ndh£l« bršY«. Ïjdhš ÏU«ò¥g£il ÏG¡f¥g£L
xè cUthF«. ÏJ Û©L« Û©L« ãfG«nghJ R¤Âaš bjhl®ªJ kâia¤
jh¡» bjhl® xèia jU«.
nrhjid - vYä¢ir¥gH ä‹fy«
Ïj‰fhf¤ njit¥gL« bghUŸfŸ
vYä¢ir¥gH«, Rkh® 5 brÛ ÚsKŸs jhäu¡f«Ã, Rkh® 1 Û ÚsKŸs Ïiz¥ò¡
f«Ã, ÏU«ò Mâ k‰W« fhªj CÁ¥bg£o.
1. vYä¢ir¥gH¤ij nkiræ‹ ÛJ mG¤Â cU£o mjDŸ e‹whf rhW
cUthFkhW brŒant©L«.
2. Ïiz¥ò¡ f«Ãia fhªj CÁ¥bg£oæ‹ ÛJ gy R‰Wfshf¢ R‰wnt©L«.
3. Ïiz¥ò¡ f«Ãæ‹ xU Kidia jhäu¡f«ÃÍl‹ e‹whf Ïiz¡fΫ.
jhäu¡ f«Ãia vYä¢ir¥gH¤ÂDŸ brhUfΫ.
4. Ïiz¥ò¡ f«Ãæ‹ k‰bwhU Kidia ÏU«ò MâÍl‹ Ïiz¡fΫ.
ÏU«ò Mâia jhäu¡ f«ÃæèUªJ Rkh®
3brÛ bjhiyéš ÏU¡F«go vYä¢ir¥
gH¤ÂDŸ brhUfΫ.
Ï¥nghJ fhªjCÁia¡ ftå¡fΫ. mJ
éy¡fkil»‹wjh?
ϧF jhäu¡f«Ã ne® KidahfΫ ÏU«ò
Mâ v®KidahfΫ, vYä¢ir¢rhW
ä‹gF¥bghUshfΫ bra‰gL»‹wd.
Ïnjngh‹W vYä¢ir¥ gH¤Â‰F¥
gÂyhf cUis¡»H§F mšyJ
Õ£%£il¥ ga‹gL¤jyh«.
ÏitfëèUªJ« ä‹rhu«
cUth»‹wjh?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
202
14 Ïa‰Ãaš
gl« 14.10. Nça‹
gl« 14.11. vçjš
14.10. bt¥géaš
ÏU«ò nj¡fu©o x‹iw bfhÂ
ÚçDŸ it¡fΫ. v‹d fh©¡
»‹Ö®fŸ? xU Áy ãäl§ëš
mJ Ão¡fKoahj msÎ NlhF«.
Ï¥nghJ v‹d elªjJ? bfhÂÚuhdJ
jdJ bt¥g M‰wiy nj¡fu©o¡F
bfhL¤JŸsJ. gå¡f£oia¤ bjhL«
nghJ F뮢Áahf cz®»‹nwh«.
Ï¥nghJ ekJ clèèUªJ bt¥g«
gå¡f£o¡F kh‰w¥g£LŸsJ.
vdnt Nlhd bghUëèUªJ
F뮢Áahd bghUS¡F kh‰w¥
gLtJ«, Nlhd mšyJ F뮢Áahd
cz®it¤ jU« M‰wš bt¥g«
vd¥gL«.
14.10.1 bt¥g _y§fŸ
1. Nça‹
Nça‹ xëia¤ jU»‹wJ. mJ
bt¥g M‰wiy¤ jU»‹wjh?
m) ÁW cnyhf¤j©L x‹iw
Nça xëæš it¡fΫ. xUÁy
ãäl§fS¡F¥ÃwF mij¤ bjh£L¥
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
Nça‹ édho¡F 3.8 x 1026 #]š bt¥g M‰wiy btëéL»‹wJ. Ϫj
M‰wš mQ¡fU ÏizÎ v‹w ãfœédhš cUth»‹wJ. Nça‹jh‹ bt¥g
M‰wè‹ K¡»a _ykhf mik»‹wJ. Ϫj M‰wš Ïšyhkš
òéæš cæçd§fŸ thH ÏayhJ. Ï¥nghJ Nça M‰wš Nça
mL¥òfëY«, Nça bt¥g¥gL¤ÂfëY« ga‹gL¤j¥gL»‹wJ.
#&š v‹gJ M‰wiy msél¥ga‹gL« myF MF«.
gh®¡fΫ. vjhtJ kh‰w¤ij cz®
»‹Ö®fsh? M«. mJ Nlhf ÏU¥gij
czuKo»wJ.
M) Nça xëæš Á¿J neu«
ãšY§fŸ. c§fsJ jiyia¤
bjh£L¥ ghU§fŸ. Ï¥nghJ
bt¥g¤ij czu Ko»‹wjh? M«.
czuKo»wJ.
Ï) kÂa ntisæš brU¥ò mâ
ahkš el¡f ÏaYkh? ãy« Nlhf
ÏU¥gjhš el¥gJ fodkhf ÏU¡F«.
ÏitfëèUªJ Nça‹ xëia¤
jéu, bt¥g M‰wiyÍ« jU»‹wJ
v‹gij m¿ayh«.
2. vçjš
ãy¡fç, k©bz©bzŒ M»ait
vçªJ bt¥g M‰wiy¤ jU»‹wd.
gy äšèa‹ M©LfS¡F
K‹ ÏwªJ, ãy¤Âš òijÍ©l
éy§FfŸ k‰W« jhtu§fëš ÏUªJ
bgw¥gLtjhš Ïit òij tot
vçbghUŸfŸ vd¥gL«.www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
203
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
braš 14.8
gl« 14.13. ä‹ bfhÂÚ® fy‹
gl« 14.12. beU¥ò¥ bgh¿
3. cuhŒÎ
Fë®fhy¤Âš R‰W¥òw« F뮢Á
ahf ÏU¥gij cz®»nwh«. eh« ekJ
iffis njŒ¡F«nghJ bt¥gkiltij
cz®»‹nwh«. ntfkhf njŒ¡F«
nghJ mÂfkhf bt¥gkiltij cz®
»‹nwh«. ϧF cuhŒé‹ fhuzkhf
bt¥g« njh‹W»wJ. MÂkåj‹
cuhŒit¥ ga‹gL¤Â beU¥ò¥ bgh¿ia
cUth¡»dh‹. ÏUf‰fis x‹Wl‹
x‹W njŒ¤J beU¥ig cUth¡»dh‹.
4) ä‹ndh£l«
f«Ãæš ä‹ndh£l« bršY« nghJ bt¥g« cUth»‹wJ.
vL¤J¡fh£L : Ú® Nnl‰¿, ä‹
ryit¥ bg£o, ä‹ bfhÂÚ® fy‹.
bfhL¡f¥g£LŸsitfëš bt¥g«
njh‹w mo¥gil fhuz§fis¡ TWf.
1) fh£L¤ Ô
2) jhŸ vçjš
3) Ko cy®¤Â
4) vç e£r¤Âu«
5) Ïa§F« thfd¤Â‹ r¡fu«
bt¥gkiltJ
6) Jâfis cyu it¤jš.
14.10.2. Nlhd k‰W« F뮢Áahd bghUŸfŸ
braš 14.9
mfykhd _‹W gh¤Âu§fis vL¤J¡ bfhŸf. x‹¿š äf¡ F뮪j
ÚiuÍ«, k‰bwh‹¿š Nlhd ÚiuÍ«, _‹whtš rhjhuz FHhŒ ÚiuÍ«
ãu¥gΫ. xU ifia äf¡ F뮪j ÚçY« k‰bwhU ifia Nlhd ÚçY« Á¿J
neu« it¡fΫ. ÃwF ÏU iffisÍ« vL¤J FHhŒ Ú® cŸs gh¤Âu¤ÂDŸ
it¡fΫ.
FHhŒ Ú® Nlhdjh? mšyJ F뮢Áahdjh? bt¥g¤ij mséLtij¥
g‰¿ Ï¢nrhjidæš ÏUªJ bgw¥gL« KoÎ ahJ?
bt¥g M‰wš f©Q¡F¥ òydhfhJ. Mdhš mjid czu KoÍ«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
204
14 Ïa‰Ãaš
braš 14.10
1) f©zho gh£oš x‹¿š Á¿jsÎ Át¥ò ikia
C‰¿ mjid Úuhš ãu¥òf.
2) mil¥ghdhš mj‹ thia ÏW¡fkhf _lΫ,
mil¥ghåš cŸs Jistêahf c¿ŠR¡ FHhŒ
x‹iw brhUfΫ.
3) f©zho gh£oiy bfh¡F« ÚçDŸ it¡fΫ.
FHhæš Ú® nknyWtij¡ fhzyh«.
4) FHhæš Ú® k£l« ca®tJ V‹?
NlhF«nghJ Ú® éçtiltjhš FHhæš Ú®
nknyW»wJ.
5) Ú® caU« msÎ bt¥gãiyæ‹ msit¡ F¿¡F«.
14.10.3. bt¥g« k‰W« bt¥gãiy
bjh£L¥ gh®¤J cz®tj‹ _y« bghUŸ x‹W bg‰WŸs bt¥g M‰wiy
rçahf¡ fhz ÏayhJ. bt¥g M‰wiy msél eh« bt¥gãiy v‹w msit¥
ga‹gL¤J»‹nwh«.
bghUŸ x‹W v›tsÎ Nlhf cŸsJ? mšyJ v›tsÎ F뮢Áahf cŸsJ
v‹gij mséLtnj bt¥gãiy MF«.
bt¥gãiykhå (Thermometer)
Nlhf cŸsJ mšyJ F뮢Áahf cŸsJ v‹w cz®Î vjDl‹
x¥ÃL»‹nwh« v‹gij¢ rh®ªjJ Mifahš bt¥gãiyia msél
bt¥gãiykhå v‹w fUéia¥ ga‹gL¤J»‹nwh«.
bt¥gãiykhå vªj mo¥gilæš cUth¡f¥gL»wJ?
Âut§fŸ Nlh¡f¥gL« nghJ
éçtilÍ«. Fë®é¡f¥gL« nghJ
RU§F«.
Ϫj g©ng bt¥gãiykhåæ‹
mo¥gilahF«. mndfkhf všyh
bjhiy¡fh£Á ãiya§fS«
mt‰¿‹ brŒÂfŸ xë¥gu¥Ã‹
Koéš K¡»a efu§fëš m‹W
gÂthd mÂf¥g£r k‰W« Fiwªjg£r
bt¥gãiyfis¡ F¿¥ÃL»‹wh®fŸ.
xU Áy ãiya§fëš
bršÁa° v‹w brhšiyÍ« ntW
Áy ãiya§fëš ~ghu‹Ë£ v‹w
brhšiyÍ« ga‹gL¤J»‹wh®fŸ.
Ït‰¿‰»ilnaahd é¤Âahr«
v‹d?
bt¥gãiyia¡ F¿¥Ãl bršÁa°
k‰W« ~ghu‹Ë£ v‹w ÏU
myFfisÍ« ga‹gL¤jyh«.
b t ¥ g ã i y k h å æ š
ÏUéjkhd msÅ£L KiwfŸ
ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
1) br‹o»nuL mšyJ bršÁa°
msţL Kiw
2) ~ghu‹Ë£ msÅ£L Kiw
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
205
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
gl« 14.15.
bt¥gãiykhåæš ÏU £l msÅLfë‹
mo¥gilæš msÎfŸ F¿¡f¥gL»‹wd. Ïš
x‹W Ñœ £l msÅL v‹W« k‰bwh‹W nkš £l
msÅL v‹W« Tw¥gL«. ÏitfS¡F Ïil¥g£l
Ïilbtë rkghf§fshf¥ Ãç¡f¥g£L x›bthU
ghfK« 1 o»ç v‹W miH¡f¥gL«.
Ñœ £l msÅL : öa gå¡f£oæ‹ cUFãiy
nkš £l msÅL : öa Úç‹ bfhÂãiy
msţL
Kiw
nkš £l
msÅL
ќ£l
msÅL
ghf§fë‹
v©â¡if
bršÁa° 100o C 0o C 100~ghu‹Ë£ 212o F 32o F 180
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
SI msÅ£L Kiwæš bt¥gãiy bfšé‹ v‹w myfhš msél¥gL»‹wJ. ÏJ jå msit Kiw v‹wiH¡f¥gL»‹wJ.
bršÁa° msÅ£oèUªJ ~ghu‹Ë£
msÅ£o‰F kh‰w ga‹gL« bjhl®ò:
C100
(F-32)180
=
C bršÁa° bt¥gãiykhå fh£L«
msÅL
F ~ghu‹Ë£ bt¥gãiykhå fh£L«
msÅL
Ú§fns brŒÍ§fns‹
1. 86º F = ___ º C2. 122º F = ___ º C3. ___ º F = 37 º C4. ___ º F = 70 º C
bgU«ghyhd bt¥gãiykhå
fëš ghjur« ga‹gL¤j¥
gL»‹wJ. Vbdåš,
1) mJ gs¥gs¥ghfΫ, xë
òfh¥ bghUshfΫ cŸsJ.
2) f©zhoæš x£lhJ
3) bt¥g¤ij vëš fl¤J«.
3) Á¿a bt¥gãiy
kh‰w¤Â‰F« mÂf
mséš éçtilÍ«
4) Óuhf éçtilÍ«.
xU Áy bt¥gãiykhåfëš
MšfAhš ga‹gL¤j¥
gL»‹wJ.
14.10.4. bt¥gãiyia mséLjš
c§fS¡F fhŒ¢rš cŸsnghJ kU¤Jtçl« br‹¿U¥Õ®fŸ. kU¤Jt®
brŒj Kjš ntiy c§fsJ clš bt¥gãiyia¡ f©l¿ªjjhf¤jh‹
ÏU¡F«. Ïj‰fhf mt® kU¤Jt bt¥gãiykhåia¥ ga‹gL¤Â ÏU¥gh®.
Ïj‹ mik¥ig m¿ªJ bfhŸnthkh?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
206
14 Ïa‰Ãaš
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
gl« 14.16
gl« 14.17
MŒtf bt¥gãiykhå
ÏJ bf£oahd f©zho¡ FHhahš NH¥g£l äf¢Á¿a
Jis cila FHhŒ MF«. xU Kidæš cUis tot Fäœ
fhz¥gL«. Fäœ k‰W« Á¿a Jis¡ FHhæ‹ xU gFÂÍ«
ghjur¤jhš ãu¥g¥g£oU¡F«. fh‰W Ú¡f¥g£l ÃwF FHhæ‹
nkš Kid _l¥g£oU¡F«. Ïš msÅLfŸ -10º C Kjš 110º C tiu F¿¡f¥g£oU¡F«.
bt¥gãiykhåæ‹ Fäœ Nlhd ÚçDŸ _œF«go
it¡f¥gL«nghJ, FäêDŸ cŸs ghjur« Nlh» éçtilÍ«.
vdnt FHhæDŸ ghjur k£l« caU«. FHhæDŸ cŸd ghjur
k£l¤Â‹ msÎ bt¥gãiyia¤ jU«.
kU¤Jt bt¥gãiykhå
äf¢ Á¿a JisÍila xU f©zho¡FHhia¢ R‰¿
bf£oahd f©zho¡ FHhŒ ÏU¡F«. xU Kidæš cUis
tot¡ Fäœ fhz¥gL«. Fäœ k‰W« ÁW Jis¡ FHhæ‹ xU
gFÂÍ« ghjur¤Âš ãu¥g¥g£oU¡F«. FHhæš cŸs fh‰W
Ú¡f¥g£l ÃwF kWKid _l¥g£oU¡F«.
FäG¡F r‰Wnkš xU ÁW tisÎ fhz¥gL«. ÏJ
éçtilªj ghjur« Û©L« FäG¡FŸ bršyhkš jL¡f
cjΫ. Ïš 35º C Kjš 42º C tiu msél¥g£oU¡F«. ghjur
k£l¤Â‹ msÎ nehahëæ‹ bt¥gãiyia¤ jU«. kåjå‹
clš bt¥gãiyia¡ fhz k£Lnk ÏJ ga‹gL¤j¥gL«.
kåjå‹ ruhrç clš bt¥gãiy 36.9º C (m) 98.4º F MF«.
~ghu‹Ë£ msÅLfŸ F¿¡f¥g£l kU¤Jt bt¥gãiy
khåfS« ga‹gL¤j¥gL»‹wd. bršÁa° k‰W« ~ghu‹Ë£
msÅlfŸ F¿¡f¥g£l bt¥gãiykhåfS« eilKiwæš
cŸsd.
j‰nghJ oí£lš bt¥gãiykhåfis¡ bfh©L
bt¥gãiy msél¥gL»‹wJ. ÏJ f©zho k‰W« ghjur«
Ïšyhj xU ä‹dQ mik¥ò MF«. ÏJ vëš cilahJ
k‰W« ga‹gL¤JtJ ghJfh¥ghdJ. nehahëæ‹ ifæ‹
moænyh mšyJ thænyh it¤j xU ãäl¤Â‰F¥ ÃwF ÁW
r¥j¤ij V‰gL¤J«. mJ bt¥gãiyæ‹ msit neuoahf
v©fëš fh£L«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
207
ä‹åaš k‰W« bt¥géaš
kÂ¥ÕL
gl¤Âš fh£l¥g£LŸs eh‹F ä‹fy§fis v›thW ä‹fy mL¡fhf
kh‰wyh« v‹gij nfhLfŸ _y« Ïiz¤J¡ fh£Lf.
2. ÑœtU« ä‹R‰iw¡ ftå
3. ÑœtU« ä‹R‰iw¡ ftå. ä‹és¡fhdJ xë®tj‰F R‰¿š brŒa¥gl
nt©oa kh‰w§fis¡ f©l¿f. rçahd ä‹R‰iw F¿pLfis¡ bfh©L
tiuf.
MŒÎ¡ Tl¤Âš
K¤J
Ït‰¿š xUtç‹ brašghL rçahdJ. k‰bwhUtç‹ brašghL jtwhdJ.
és¡Ff.
4. kU¤Jtkidæš
mU©
1.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
208
14 Ïa‰Ãaš
nkY« m¿a
ò¤jf«
1. Know about Science - Electricity - Anju Chawla, Dreamland Publication
Ïizajs§fŸ
http://www.howstuffworks.comhttp://www.dmoz.org/kidandteens/schooltime/science.com
brŒJghU§fŸ
1. c§fël« _‹W ä‹fy§fS«, xU ä‹és¡F« ju¥g£LŸsJ. xU ä‹fy¤ij¡ bfh©L ä‹R‰iw cUth¡fΫ. Ïij¥nghynt Ïu©L k‰W« _‹W ä‹fy§fis¡ bfh©l ä‹R‰iw cUth¡fΫ. ä‹és¡»‹ xë®jèš V‰gL« khWgh£il¡ ftå¤J m£ltizæš vGJf.
ä‹fy§fë‹ v©â¡if xë®jè‹ j‹ik
x‹W
Ïu©L
_‹W
2. cnyhf¥ gh¤Âu« x‹¿š Á¿jsÎ Úiu vL¤J¡bfhŸsΫ. bt¥gãiykhåia ÚçDŸ it¤J xU Áy ãäl§fŸ fê¤J bt¥gãiyia¡ F¿¤J¡bfhŸf. gh¤Âu¤ij fhiy 10 kâ¡F Rkh® 20 ãäl§fŸ btæèš it¤j¥ÃwF Û©L« bt¥gãiyia¡ fhQ«. Ïij¥nghy kÂa« 12 kâ k‰W« Égfš 2 kâ M»a neu§fëš ÂU«g¢ brŒaΫ. c§fsJ msÎfis gÂÎ brŒaΫ.
neu«tF¥giwæDŸ
bt¥gãiy ºCbtæèš it¤j¥ÃwF
bt¥gãiy ºCfhiy 10 kâ
kÂa« 12kâ
Égfš 2kâ
3. c§fël« ÏU«ò Mâ, Úskhd jhäu¡f«Ã, _‹W ä‹fy§fŸ k‰W« ÏU«ò F©^ÁfŸ M»ait ju¥g£LŸsd.
50 R‰WfŸ bfh©l ä‹fhªj¤ij cUth¡fΫ. ϤJl‹ xU ä‹fy¤ij Ïiz¤J F©^Áfë‹ mU»š it¡fΫ. fhªj¤jhš <®¡f¥g£l F©^Á fë‹ v©â¡ifia¡ fz¡»Lf. Ïij¥nghy Ïu©L k‰W« _‹W ä‹fy§fis¡ bfh©L nrhjidia¤ ÂU«g brŒJ msÅLfis m£ltiz¥gL¤Jf.
ä‹fy§fë‹ v©â¡if <®¡f¥gL« F©^Áfë‹ v©â¡if
x‹W
Ïu©L
_‹Wwww.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
xëæaš
Ïa‰Ãaš
Ïa‰ÃašÏa‰ÃašÏa‰ÃašÏa‰Ãašxëæaš
Ïa‰Ãašxëæaš
myF15
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
210
15 Ïa‰Ãaš
gl« 15.1
Ïuéš vL¡f¥g£l efu« x‹¿‹ gl¤ij¤jh‹ ϧF gh®¡»‹Ö®fŸ.
všyh és¡FfS« miz¡f¥g£lhš mªj efu« v›thW ÏU¡F«
v‹gij f‰gid brŒJghU§fŸ. c§fshš vijahtJ gh®¡f KoÍkh?
xë ÏšyhjnghJ bghUis e«khš gh®¡f KoÍkh?
xë ÏšyhjnghJ e«khš vªj¥ bghUisÍ« gh®¡f ÏayhJ.
xë k‰W« ÏU£L v‹whš v‹d?
gh®¡F« cz®it¤ jU« M‰wš xë vd¥gL«. xë Ïšyhj ãiy ÏU£L
vd¥gL«. bghUŸ x‹iw eh« gh®¡fnt©L« våš bghUëš ÏUªJ
xëahdJ e« f©fis mila nt©L«.
15.1. vÂbuhë¥ò
öŒikahd f©zho ngh‹w bghUŸfë‹ têna xë òFªJ bršY«.
Mdhš nkir, eh‰fhè ä‹éÁ¿ bghUŸfë‹ têna xë òFªj bršyhJ.
mt‰¿‹ ÛJ éG« xëæ‹ xU gF ÂU¥Ã mD¥g¥gL«.
xë bghUŸfë‹ ÛJ g£L ÂU¥Ã mD¥g¥gL« braš vÂbuhë¥ò vd¥gL«.
ehŒ k‰W« vY«ò¤ J©L fij
xU ehŸ ehŒ x‹W jdJ thæš
vY«ò¤ J©Ll‹ ghy« x‹iw¡
flªJ br‹wJ. mJ ÑnH bršY« Úiu¥
gh®¤jJ.m¥nghJ ÚçDŸ
k‰bwhU ehŒ thæš
v Y « ò ¤ J © L l ‹
ÏU¥gij¡ f©lJ.
mªj nguhir Ão¤j
ehŒ Ïu©lhtJ vY«
ò¤J©ilÍ« bgw
ãid¤jJ.
ÚçDŸ bjçÍ« ehia gaKW¤Â
vY«ò¤J©il bg‰Wélyh« v‹w
v©z¤Âš mJ gykhf¡ Fiw¤jJ.
mŒnah ght«! ehæ‹ thæèUªj
vY«ò¤J©L ÚçDŸ éGªjJ.
nguhir bfh©l ehŒ
j‹Dila vY«ò¤
J©ilÍ« ÏHªjJ.
mªj ehŒ ÚçDŸ
vij¥ gh®¤jjhf Ú§fŸ
ãid¡»‹Ö®fŸ?
gl« 15.2
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
211
xëæaš
braš 15.1
jh{kAhš m‹d¥gwit
bkGFt®¤Â
ϧF¡ fh£l¥g£LŸs gl§fis¡ ftåͧfŸ.
ϧF bghUis¥ ngh‹w mnj njh‰w« bfh©l cUt¤ij¥ gh®¡fyh«. ÏJ bghUë‹ Ã«g« vd¥gL«.
ëg« v›thW cUth»wJ? xë vÂbuhè¥gjhš ëg« cUth»wJ.
15.2. Mo
Mo v‹whš v‹d?
ÂdªnjhW« eh« jiy ÓΫnghJ mšyJ
Kf« fGΫnghJ Kf« gh®¡F« f©zhoæš
ekJ cUt¤ij¥ gh®¡»‹nwh«. Kf« gh®¡F«
f©zhoæš e« cUt¤ij¥ gh®¡f KoÍ«.
Mdhš rhjhuz¡ f©zho ku¡f£il
mšyJ fš ngh‹witfëš Ã«g¤ij¥ gh®¡f
KoahJ. V‹?
Kf« gh®¡F« f©zhoæš éG«
bgU«ghyhd xë vÂbuhë¡f¥gLtjhš
ëg« njh‹W»‹wJ. Mdhš k‰w
bghUŸfŸ mªj msÎ xëia vÂbuhë¥gJ
Ïšiy.
j‹ÛJ éG« xëia Vw¡Fiwa
KGtJkhf vÂbuhë¡f¡ Toa gsgs¥ghd
gu¥ò Mo vd¥gL«.
bgU«ghyhd MofŸ f©zho bfh©L
cUth¡f¥gL»‹wd. Mo rkjskhf
mikªjhš mJ rkjs Mo vd¥gL«.
braš 15.2
všyh bghUŸfS« xnu
msÎ xëia vÂbuhë¡
»‹wdth? Ïjid ÁW
f©zho¤J©L, Mo,
btŸis¤jhŸ M»at‰iw¡
bfh©L f©l¿f.
x›bthU bghUë‹ ÛJ«
Nça xë gL«go it¤J
vÂbuhë¡F« xëia
Rtç‹ ÛJ éH¢ brŒa
nt©L«. Ï¥nghJ v‹d
fh©»‹nwh«?
Ï¥nghJ eh« v‹d
é¤Âahr¤ij cz®
»‹nwh«? c§fS¡FŸ
fU¤J gçkh‰w« brŒf.
rkjs Moæš cUthF«
ëg¤Â‹ j‹ikfis¡
f©l¿nthkh!
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
212
15 Ïa‰Ãaš
braš 15.4
braš 15.3
gh®¤J uÁ¡fΫ
g¡f¤J miwæš xëªÂU¡F«
c§fë‹ óid¡F£oia
miwæDŸ bršyhkš v›thW
fhzyh«?
xU rkjs Moia fjÎ Âw¥Ãš
it¤J Ão¤J bfhŸsΫ
c§fë‹ óid¡F£oia rkjs
Moæš gh®¡fyh«.
1. Moæ‹ K‹ bkGFt®¤Â x‹iw
it¡fΫ.
2. bkGFt®¤Âæ‹ Ã«g¤ij Moæš
fhzΫ.
3. Mo¡F¥Ã‹ xU Âiuia it¡fΫ.
4. Âiuæš bkGFt®¤Âæ‹ Ã«g«
njh‹W»‹wjh?
Âiuæš Ã«g« njh‹WtJ Ïšiy.
ÏJ ngh‹w Âiuæš Ão¡f Koahj
ëg« kha ëg« vd¥gL«.
kha ëg« v¥nghJ« neuhfnt mikÍ«.
KoÎ
rkjs Mo cUth¡F« ëg¤Â‹
msÎ bghUë‹ msé‰F rkkhf
ÏU¡F«.
1. Moæ‹ K‹ ã‹W c§fŸ ëg¤ij¥
ghU§fŸ. mJ c§fisél
bgçajhf¤ njh‹W»wjh? mšyJ
Á¿ajhf¤ njh‹W»wjh?
2. MoæèUªJ bkJthf Ëndh¡»
efuΫ. Ï¥nghJ ëg¤Â‹ msÎ
khWgL»‹wjh? bghUë‹
mséèUªJ khWgLtšiy.
rkjs Moæš njh‹W« ëg« v¥nghJ« neuhd khaëgkhF«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
213
xëæaš
braš 15.5
gl« 15.3. mtru C®Â
1. jokdhd btŸis¤ jhë‹ ÛJ VII vd vGjΫ.
2. mjid Mo¡F K‹ it¡fΫ.
3. Moæš njh‹W« ëg« IIV vd
mikͫ.
4. ϧF g¡f vÂçil kh‰w« V‰g£LŸsJ.
5. Moæ‹ K‹ ã‹Wbfh©L,
tyJ ifædhš c§fŸ _¡if¤
bjhlΫ. f©zhoæDŸ v‹d
gh®¡»‹Ö®fŸ?
6. Moæš bjçÍ« c§fŸ ëg«
ÏlJifædhš _¡if¤ bjh£L¡
bfh©oU¡F«. mjhtJ, MoahdJ
Ïl¥g¡f¤ij ty¥g¡fkhfΫ,
ty¥g¡f¤ij Ïl¥g¡fkhfΫ
cŸsJ nghy¡ fh£L«. Ï¥g©ò
Ïlty kh‰w« vd¥gL«.
7. ëg« jiyÑHhf¤ njh‹W»wjh?
Ïšiy. ëg« neuhf¤ njh‹W
»‹wJ.
rkjs Moæš njh‹W« ëg« v¥nghJ« Ïlty kh‰w« milªJ fhz¥gL«.
nehahëfis V‰¿¢ bršY« thfd¤Â‹ K‹
é¤Âahrkhf vGj¥g£LŸs M§»y vG¤J¡fis¡
ftå¤JŸÇ®fsh?
mJ AMBULANCE v‹w th®¤ijjh‹. Ïlty
kh‰w¤Jl‹ vGj¥g£oU¡F«. Ϫj thfd¤Â‹
K‹dhš bršY« thfd¤Â‹ X£Le®fŸ j§fŸ
thfd¤Âš cŸs Ëndh¡F Moæ‹ têna
gh®¡F«nghJ mjid rçahf¥ go¡f KoÍ«.
braš 15.6
1. Ϫj f©zho¥ ëg§fŸ v‹d
brhš»‹wd?
2. Ïij¥ngh‹w xUÁy th¡»a§fis Ïlty
kh‰w¤Jl‹ vGJf.
(i)(ii)
KEEP QUIETPLEASE SIT DOWN
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
Moæš KG
cUt¤ij¡ fhz
Moæ‹ cau«
FiwªjJ bghUë‹
cau¤Âš ghÂasÎ
ÏU¡f nt©L«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
214
15 Ïa‰Ãaš
braš 15.7
Fê Mo Fé Mogl« 15.4
braš 15.8
tF¥ò khzt®fël« bt›ntW
tifahd Mofis¡ bfhL¤J
mj‹ nk‰gu¥òfis MuhÍ«go¡
TwΫ.
xU Áy MofŸ rkjskhfΫ,
Áy Mofë‹ gu¥òfŸ nkšneh¡»
tisªJ«, Áy Mofë‹ gu¥òfŸ
cŸ neh¡» tisªJ ÏU¥gijÍ«
cz®th®fŸ. nkšneh¡» tisªj
gu¥òila Mo, Fé Mo vdΫ
cŸneh¡» tisªj Mo, Fê
Mo vdΫ miH¡f¥gL«. Ïit
tisªj MofŸ vd¥gL«.
1. ÁW rkjs Mo x‹iw tiugl¤jhë‹ xU
nfh£o‹ ÛJ bghUªJkhW it¡fΫ.
2. tiugl¤jhë‹ Ã«g« MoæDŸ njh‹W«.
3. bg‹Áš Óé mšyJ mê¥gh‹ x‹¿id
MoæèUªJ _‹whtJ f£l¤Â‹
Kidæš it¡fΫ.
4. MoæDŸ mj‹ ëg¤Â‹ ãiyia¡
F¿¤J¡ bfhŸsΫ.
5. bghUis bt›ntW gFÂfëš it¤J
x›bthU KiwÍ« mj‰fhd ëg¤Â‹
ãiyia¡ F¿¤J¡ bfhŸsΫ.
15.3. nfhsf MofŸ
(Spherical Mirrors)
f©zD«, fkyhΫ j§fŸ ÏuÎ
czΡfhf¡ fh¤ÂUªjd®. f©z‹
j‹Dila òÂa j£oš mtDila
ëg¤ij¡ fh©»‹wh‹. j£oš
vÂbuhë¥ò V‰gLtjhš mtDila
ëg« njh‹Wtjhf¡ fkyhél«
T¿dh‹. Ï‹Wjh‹ tF¥Ãš
Ïij¥g‰¿ m¿ªnjh« v‹wh‹.
fkyh xU òJ¡fu©oia vL¤J¡
fh©Ã¤J f©zh Ïš v‹Dila
ëg¤ij¡ fhz Ko»‹wJ v‹whŸ.
ϧF fu©oÍ« xU Moahf¢
brašgL»‹wJ.
vdnt, MoahdJ rkjskhf
ÏU¡f nt©oa mtÁaäšiy
tisªj gu¥ò« Moahf¢ brašglyh«.
gsgs¥ghd nkir¡fu©oæš
c‹Dila cUt¤ij¥gh®. fu©oæ‹
ÏUg¡f§fS« xnu khÂçahd
ëg¤ij cUth¡F»‹wdth?
Mo¡F K‹ bghUŸ v›tsÎ bjhiyéš cŸsnjh mnj bjhiyéš
Mo¡F¥Ã‹ bghUë‹ Ã«g« njh‹W«.
6. Ït‰¿èUªJ bghUŸ MoæèUªJ cŸs bjhiyé‰F« Mo¡F¥Ã‹
ëg« cUthF« bjhiyé‰F« VjhtJ bjhl®ig¡ fhzKo»wjh?
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
215
xëæaš
Fê Mo Fé Mo
m) rkjs Mo M) Fê Mo Ï) Fé Mo
Ïjid¢ brŒf
(M) k‰W« (Ï) v‹w tisªj
Mofis¥ gFÂahf¡ bfh©L
nfhs§fŸ tiunth«.
vªj xU tisªjgu¥ò« nfhs¤Â‹
xU gFÂahf mikÍ«. vdnt Fê
k‰W« Fé MofŸ nfhsf MofŸ
vd¥gL«.
braš 15.9
Fê Moia Nçaid neh¡»
ÏU¡F«go Ão¡fΫ. vÂbuhë¤J
tU« xëia btŸis¤jhŸ
x‹¿‹ ÛJ éG«go¢ brŒf.
btŸis¤jhis K‹D«
ËDkhf ef®¤Â bjëthd
x뮥òŸë cUthF«go¢ brŒf.
Ϫj x뮥òŸëna Nçaå‹
ëg« MF«.
nkY« m¿ªJbfhŸnth«
fy§fiu éy¡f§fëš MofŸ ga‹gL¤j¥gL»‹wd. Ú©l öu¤Â‰F mj‹ xëia vÂbuhë¤J flèš bršY« f¥gšfS¡F cjλwJ.
Ka‰Á brŒf
Ïu¥g® gªJ x‹iw vL¤J¡
bfh©L, f¤Âæ‹ cjéahš xU
ÁWgFÂia bt£o vL¡f. bt£o
vL¡f¥g£l gFÂæ‹ cŸg¡f«
FêthfΫ, btë¥g¡f« FéªJ«
mikͫ.
Ï¥nghJ Fê, Fé MofŸ
nfhs¤Â‹ gFÂfŸ v‹gij V‰W¡
bfhŸsyh« mšyth!
nfhsf Mofë‹ ÛJ xë éG«
nghJ v‹d ãfG«?
Fê Mo xëia vÂbuhë¤J xU
òŸëæš nr®¡F« (Fé¡F«).
Fé Mo xëia vÂbuhë¤J
éçªJ bršy it¡F«.
MofŸ v›thW tiugl§fëš F¿¡f¥gL»‹wd?
jhë‹ ÛJ mšyJ Âiuæ‹ ÛJ
éG« ëg« bkŒÃ«g« vd¥gL«.
kha ëg¤ij¤ Âiuæš
cUth¡f ÏayhJ.www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
216
15 Ïa‰Ãaš
braš 15.10
braš 15.11
Fé Moia¤ jh§»æš bghU¤Â nkiræ‹ÛJ it¡fΫ. mj‹ K‹
vçÍ« bkGFt®¤Âia it¡fΫ. Âiuia Mo¡FK‹ it¤J K‹D«
ËD« ef®¤Â ëg¤ij¥ bgw Ka‰Á¡fΫ. ëg« cUth»‹wjh?
ëg¤ij Âiuæš bgw ÏayhJ. Fé Mo xë¡f®fis éçªJ bršy
it¥gjhš Âiuæš Ã«g« cUthfhJ. Mdhš MoæDŸ bghUisél Á¿a
neuhd khaëg« njh‹W«.
Ú§fŸ bjçªJ bfhŸtJ v‹d?
Fé Mo v¥nghJ« bghUisél Á¿a khaëg¤ij k£Lnk cUth¡F«.
Fê Mo x‹iw¥ ga‹gL¤Â vçÍ« bkGFt®¤Âæ‹ Ô¢Rlç‹ (Flame) ëg¤ij bgwyhkh?
Fê Moia¤ jh§»æš bghU¤Â nkirÛJ it¡fΫ. 15 br.Û. x 20 br.Û.
msΟs m£il x‹¿‹ÛJ btŸis¤
jhis x£lΫ. ÏJ Âiuahf¥
ga‹gL«. vçÍ« bkGFt®¤Âia
Moæ‹ K‹ Rkh® 50 br.Û. bjhiyéš
it¡fΫ. Âiuia ef®¤Â Ô¢Rlç‹
bjëthd ëg¤ij¥ bgwΫ.
ÏJ bkŒÃ«gkh? khaëgkh?
ëg« Ô¢Rliuél bgçajhf cŸsjh?
Á¿ajhf cŸsjh?
bkGFt®¤Âia Moia neh¡»
ef®¤Â bt›ntW Ïl§fëš it¤J
x›bthU KiwÍ« Âiuæš bjëthd
ëg¤ij¥ bgwΫ.
Ú§fŸ gh®¤jt‰iw¥ gÂÎ
brŒaΫ.
Âiuæš njh‹W« ëg«
bkŒÃ«g«. ÏJ bghUisél
bgçajhfnth mšyJ Á¿ajhfnth
mšyJ bghUë‹ msÎilajhfnth
ÏU¡F«. Mdhš jiyÑHhf mikÍ«.
bghUŸ Fê Mo¡F äf mUfhikæš cŸsnghJ MoæDŸ bgça neuhd
khaëg« cUthF«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
217
xëæaš
nfhsf Mofë‹ ga‹fŸ
k»GªÂ‹ Kf¥ò és¡FfëY«,
bjhiy neh¡»fëY« vÂbuhë¥ò
Moahf¥ ga‹gL»‹wd.
Kf« rtu« brŒÍ« Moahf¥
ga‹gL»wJ.
gš k‰W« fhJ, _¡F¤ bjh©il
kU¤Jt®fŸ mt®fŸ gh®¡f
nt©oa gFÂfë‹ ÛJ xëia¡
Fé¡f¥ga‹gL»‹wd.
Nça mL¥òfëš rik¡f nt©oa
czÎ¥bghUŸfë‹ ÛJ Nça
xëia¡ Fé¡f¥ ga‹gL»‹wd.
Fê Mo
thfd§fëš Ã‹òw¤Âš
cŸst‰iw¥ gh®¡f¥
ga‹gL»‹wd.
mÂfkhd Ïl¤ij¡
f©fhâ¡F« Mofshf¥
ga‹gL»‹wd.
Fé Mo
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
218
15 Ïa‰Ãaš
braš 15.12
gl« 15.6. thdéš
15.4. Nçaxë - btŸisah mšyJ ãwKilajh?
thd¤Âš thdéšiy¥ gh®¤ÂU¡»‹Ö®fsh?
thdéšyhdJ kiHbgŒÍ«nghJ thd¤Âš gyt©z§fSl‹ bgça
éšnghy¤ njh‹W«. ÏJ btŸis xë v‹gJ gyt©z§fë‹ bjhF¥ò v‹w
M¢rçakhd c©ikia cW brŒ»‹wJ.
gh®itahsU¡F Ëòw¤ÂèUªJ xëahdJ Ú®¤ Jëfë‹ ÛJ éGtjhš
thdéš njh‹W»wJ. ÏÂèUªJ Nçaxë gy t©z§fshš M¡f¥g£lJ
vd m¿ayh«.
f©zho K¥g£lf« x‹iw vL¤J¡bfhŸf.
rkjs Mo x‹¿dhš Nça xëia Âiu mšyJ
Rtç‹ ÛJ éG«go¢ brŒaΫ.
K¥g£lf¤ÂèUªJ btëtU« xëia Âiu
mšyJ Rtç‹ ÛJ éG«go¢ brŒaΫ. Âiuæš
thdéšèš cŸs t©z§fis¥ ngh‹w
t©z§fis¡ fhzyh«.
ÏÂèUªJ Nçaxë gy t©z§fis¡ bfh©lJ v‹gij cWÂ
brŒayh«.
v¤jid ãw§fŸ cŸsd? všyh
ãw§fisÍ« vëjhf¥ Ãç¤j¿a
Koah é£lhY«, ftdkhf¥
gh®¡F«nghJ VG ãw§fŸ cŸsij
m¿ayh«.
mit : Cjh, fUÚy«, Úy«, g¢ir,
kŠrŸ, MuŠR k‰W« Át¥ò. Ïjid
VIBGYOR vd¡ F¿¥ÃL»‹nwh«.
M Á a h é n y n a
bgça vÂbuhë¥ò
b j h i y n e h ¡ » f ë š ,
x‹W jäœeh£oš cŸs
#›thJ kiyæš (ntÿ®
kht£l«) mikªJŸs
fhtÿ® MuhŒ¢Á
ika¤Âš cŸsJ.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
219
xëæaš
gl« 14.7
ãw¥Ãçif v‹whš v‹d?
btŸis xë v‹gJ VG ãw§fshš MdJ v‹gij m¿nth«. Ϫãw§fis
jå¤jåahf Ãç¡f ÏaY«. Ï›thW btŸis xëahdJ mjDŸ ml§»ÍŸs
VG ãw§fshf¥ Ãç¡f¥gL« ãfœÎ ãw¥Ãçif vd¥gL«.
ãw§fë‹ bjhF¥ò ãwkhiy vd¥gL«.
ãw§fis¢ nr®¤J btŸis xëia¥ bgw
ÏaYkh?
ÏaY«, Ïjid ãô£l‹ t£o‹ _y«
brŒJfh£lyh«.
ãô£l‹ t£oš, t£l« gy t£l¥
gFÂfshf¥ Ãç¡f¥g£L x›bth‹¿‰F«
x›bthU ãwäl¥gL»wJ. t£l¤j£L jh§»
x‹¿š bghU¤j¥g£LŸsJ. jh§»æš cŸs
if¥Ãoia RH‰¿ j£il RHy¢ brŒayh«.
j£il ntfkhf RH‰W«nghJ t©z§fŸ
kiwªJ, j£L Vw¡Fiwa btŸisahf¤
bjçÍ«.
nrhjid
eh« ãô£l‹ t£il cUth¡Fnthkh!
1. btŸis m£il x‹¿š t£l¤j£L x‹iw bt£o vL¡fΫ
2. ghifkhåia¥ ga‹gL¤Â, j£il VG rkghf§fshf¥ Ãç¡fΫ.
3. x›bthU gF¡F« ãwkhiyæš cŸs x›bthU ãwälΫ.
4. j£o‹ eLéš ÁWJisæ£L mj‹têna Úskhd bg‹Áš mšyJ
CÁia brhUfΫ.
5. j£il Koªjtiu ntfkhf RH‰wΫ. j£L ntfkhf RHY«nghJ
t©z§fŸ x‹W nr®ªJ j£L btŸisahf¤ bjçÍ«.
www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
220
15 Ïa‰Ãaš
nkY« m¿a
ò¤jf«
1. Young Scientist Vol-4 - World Book. Inc
Ïizajs§fŸ
http://www.arvindgupta.toys.comhttp://www.dmoz.org/kidandteens/schooltime/science.com
kÂ¥ÕL
1. f©zhoæš gh®¡F«nghJ Ïlty kh‰w¤jhš kh‰wkilahj IªJ M§»y
vG¤J¡fis vGJ. (cjhuz« H )
2. khzt‹ xUt‹ f©zhoæ‹ K‹ 1 Û öu¤Âš ã‹W bfh©LŸsh‹. mt‹
f©zhoia neh¡» 50brÛ öu« ef®ªJ brš»‹wh‹. Ï¥nghJ mtD¡F«,
mtdJ ëg¤Â‰F Ïil¥g£löu« ahJ?
3. Ú§fŸ ÏU£liwæš f©zhoæ‹ K‹ ã‹W bfh©oU¥gjhf¡ bfhŸf.
c§fsJ ëg¤ij lh®¢ iy£ bfh©L fhznt©L« våš mij v›thW
ga‹gL¤JÅ®fŸ?
4. c§fsJ k‰W« c§fsJ e©g®fŸ _‹W ngç‹ bga®fis jå¤jå
jhŸfëš vGjΫ. x›bth‹¿‹ ëg¤ijÍ« f©zhoæš fhzΫ. v¤jid
vG¤J¡fŸ Ïlty kh‰w¤jhš kh‰wkilªJŸsd?
5. MofŸ cUth¡F« ëg§fis¡ ftå¤J mit v›tif MofŸ vd
tif¥gL¤Jf.
(a) _____________ (b) _____________ (c)_____________brŒJ ghU§fŸ
1. Fê Mo x‹iw bjhiyéš cŸs bghUis neh¡»¥ Ão¡fΫ. Moia K‹D«
ËD« ef®¤Â mj‹ bjëthd ëg« Rt® mšyJ Âiuæ‹ ÛJ éG«go¢ brŒaΫ.
Mo¡F« Âiu mšyJ Rt‰¿‰F« Ïil¥g£l öu¤ij msé£L bt›ntW
bghUŸfS¡F nrhjidia¤ ÂU«g¢ brŒaΫ. msÅLfis¡ F¿¡fΫ.
bghUŸ öu«Ïªj¤ öu«
Moæ‹ Féa¤öu«
vd¥gL«.www.errsm
.org
www.errsm.org
www.errsm.org
![[XLS]deonizamabad.indeonizamabad.in/docs/content/Master_SPOT_LIST_NZB_2018.xls · Web viewSocial EM Social TM Bio. Science EM Bio. Science TM Phy EM Phy TM Maths EM Maths TM Hindi](https://img.pdfslide.us/doc/110x75/5b4909787f8b9a5e5f8d2aee/xls-web-viewsocial-em-social-tm-bio-science-em-bio-science-tm-phy-em-phy.jpg)
