STANDARDS SOUTH AFRICA Wysiging No 4 : April …zb.guaihou.com/stdpool/SANS 10142-1 2003.pdfICS 91.140.50 ISBN 0-626-16542-3 SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 en tegn corr 1, wys 2, wys

STANDARDS SOUTH AFRICA

Wysiging No 4 : April 2005

van

SANS 10142-1:2003 (Uitg 1.1)

DIE BEDRADING VAN PERSELE

DEEL 1: LAESPANNINGINSTALLASIES Goedgekeur ooreenkomstig prosedures van Standards South Africa. Bestek van wysiging Hierdie deel van SANS 10142 is gewysig deur a) normatiewe verwysings by te werk en by te voeg, b) tabel 4.2 te verander ten opsigte van stroombrekers, leipype,

skakelaardiskonnekteerders, transformators en watt-uur-meters, c) vereistes vir diskonnektering, deurverbinding, aarding en onder-

vloerverwarming duideliker te maak, en d) die vereistes vir installasies in landbougebiede en by swembaddens te

verander. --------------------------------------------------------------------------------------------- Instruksies vir die vervanging van bladsye Verwyder die volgende bladsye uit u eksemplaar van SANS10142-1:2003: voorblad, 1-2, 25-28, 31-34, 59, 68-71, 77, 82-83, 120, 121, 126, 151, 182,

192, 193, 202, 204-209, 215, 227, 237-238, 285, 295 en 309-310.

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 Voeg die volgende nuwe aangehegte bladsye in: voorblad, 1-2, 25-28, 31-34, 59, 68-71, 71(a), 71(b), 77, 82-83, 120, 121,

126, 151, 182, 192, 193, 202, 204-209, 215, 227, 237-238, 285, 295 en

309-310.

© Standards South Africa

ICS 91.140.50 ISBN 0-626-16542-3

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 en tegn corr 1, wys 2, wys 3 en wys 4

Enige verwysing na SABS 0142-1 word geag 'n

verwysing na hierdie standaard te wees (Goewermentskennisgewing No 1373 van

8 November 2002)

SUID-AFRIKAANSE NASIONALE STANDAARD

Die bedrading van persele Deel 1: Laespanninginstallasies

Uitgegee deur Standards South Africa dr lateganweg 1 groenkloof

privaatsak x191 pretoria 0001 tel: 012 428 7911 faks: 012 344 1568 internasionale kode + 27 12 www.stansa.co.za © Standards South Africa

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig Jan 2003, Mrt 2003, Aug 2003, Des 2003 en 2005) Tabel vir veranderings

Verandering- nommer

Datum Bestek

Wys 1 2003 Gewysig deur die nommer van hierdie deel van SANS 10142 en die nommers van verwysde standaarde te verander, deur 'n Reguleer-dersnakomingsertifikaat en spesiaal getoetste monterings as bewys van voldoening in te sluit, deur die vereistes vir verdeelborde duideliker te maak deur woordbepalings en 'n nuwe aanhangsel (aanhangsel S) by te voeg, deur die vereistes vir stuwingsbeveiliging te wysig en die vereistes te verander na aanbevelings (ingesluit in aan-hangsel L), deur die wysiging van die vereistes vir die deurverbinding van antennas, die skrapping van die vereistes vir elektriese heinings, die verandering van die vereistes vir ekstralaespanningsverligting en die skrapping van die bepaling van aardweerstand.

Tegn corr 1 2003 Verandering is slegs geldig vir die Engelse teks. Wys 2 2003 Gewysig deur die implementeringsdatum vir die

bewys van voldoening van verdeelborde te verwyder.

Wys 3 2003 Gewysig deur die implementeringsvereistes en verwysings na spesifieke nasionale wetgewing in die normatiewe gedeeltes van die standaard te skrap, die vereistes vir verdeelborde te herrangskik, die aanslagvereistes vir aardlekeenhede duideliker te maak, vereistes vir die verbinding van buigsame koorde en die aanduiding van die posisie van die hoofskakelaar by te voeg en normatiewe verwysings by te werk.

Wys 4 2005 Gewysig deur normatiewe verwysings by te werk en by te voeg, deur tabel 4.2 te verander tov stroom-brekers, leipype, skakelaardiskonnekteerders, trans-formators en watt-uur-meters, deur die vereistes vir diskonnektering, deurverbinding, aarding en ondervloerverwarming duideliker te maak en deur die vereistes vir installasies in landbougebiede en by swembaddens te verander.

SANS 10142-1:2003

Uitgawe 1.1 (Soos gewysig Jan 2003, Mrt 2003, Aug 2003 en Des 2003

Opsomming Is van toepassing op elektriese installasies van woonpersele, handelspersele, openbare persele, nywerheidspersele, voorafvervaardigde geboue, vaste bogrondse installasies op myneiendomme, konstruksie- en slopingsterreine, landbou- en tuinbougebiede, woonwaens, woonwaparke en soortgelyke terreine, marinas, plesiervaartuie en huisbote, mediese gebiede, tentoonstellings, kermisse en ander tydelike installasies, ekstralaespanning-verligtingsinstallasies, elektriese installasies vir straatverligting en straattoerusting en toerustingomhulsels (strukture wat fisiese beskerming en beskerming teen die omgewing aan telekommunikasietoerusting bied). Dek stroombane wat teen nominale spannings van tot en met 1 000 V WS of 1 500 V GS gevoer word. Sleutelwoorde aarding, bedradingskode, bedrading van persele, elektriese bedrading, elektriese installasies, elektriese isolering, elektriese toetsing, elektriese veiligheid, inspeksie, installasie, sertifikate van nakoming, stroombane. Voorwoord Hierdie Suid-Afrikaanse standaard is goedgekeur deur Nasionale Komitee StanSA SC 67F, Electricity distribution systems and components – Installations, in ooreenstemming met die prosedures van Standards South Africa, en deur voldoening aan aanhangsel 3 van die WTO/TBT-ooreenkoms. Hierdie uitgawe kanselleer en vervang SABS 0142:1993 en is van krag vanaf die datum van goedkeuring. 'n Vertikale lyn in die kantlyn dui aan waar die teks deur die nuutste wysiging verander is. In die eerste uitgawe van hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142-1:2001) is die standaard onderverdeel en dit bestaan nou uit die volgende dele onder die algemene titel Die bedrading van persele: Deel 1: Laespanninginstallasies.

Deel 2: Kraginstallasies hoër as 1 kV maar hoogstens 33 kV WS (word opgestel).

1

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003)

Voorwoord (einde) Tabel 4.2 bevat 'n lys van die toepaslike standaarde vir die komponente wat in 'n elektriese installasie geïnstalleer mag word. In die vorige uitgawe van SANS 10142 (SABS 0142:1993) het die ontwerp- en installeringsvereistes in twee afsonderlike klousules verskyn. As gevolg van die nou verband tussen hierdie klousules, is die vereistes gekombineer en word nou in klousule 6 as installeringsvereistes aangegee. Die tabelle vir kabels en korreksiefaktore is aansienlik uitgebrei om dit in ooreenstemming te bring met die huidige kabelspesifikasies en tersaaklike IEC-standaarde. Al die fundamentele vereistes is saam met die veiligheidsvereistes gegroepeer en word in klousule 5 as fundamentele vereistes aangegee. Spesiale installasies of gebiede word in klousule 7 aangegee. Die klousule oor mediese gebiede (kyk 7.7) is uitgebrei en vervang SABS 051-2. Inligting ivm nasionale wetgewing wat slegs in Suid-Afrika van toepassing is, word in die Inleiding (kyk bladsy 3(a) en 3(b)), in 8.1, 8.2.4 en in die Sertifikaat van Nakoming (kyk bladsy 291) as omraamde teks aangegee. Dit is die verantwoordelikheid van 'n werkgroep onder toesig van komitee StanSA SC 67F, Electricity distribution systems and components — Installations, om hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) op datum te hou. Ten einde te verseker dat hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) altyd op datum is, sal wysigings gereeld aangebring word. Elke verandering aan die teks as gevolg van 'n wysiging word in die kantlyn aangedui deur die nommer van die wysiging. Aanhangsel A is 'n integrerende deel van hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142). Aanhangsel B, C, D, E, F, G, J, K. L, M, N, O, P, Q en R dien slegs ter inligting.

2

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005) 2 Normatiewe verwysings Die volgende standaarde bevat aanhalings wat, op grond daarvan dat hulle in hierdie teks aangehaal word, bepalings van hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) uitmaak. Partye tot 'n ooreenkoms met hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) as grondslag word aangemoedig om stappe te doen om toe te sien dat die jongste uitgawe van die standaarde gebruik word. Inligting oor nasionale en internasionale standaarde wat tans geld, is by Standards South Africa verkrygbaar. Wys 4 2.1 Verpligte standaarde Compulsory specification for circuit-breakers, soos gepubliseer by Goewermentskennisgewing No 1090 (Staatskoerant 20461) van 17 September 1999. (VC 8036) Compulsory specification for earth leakage protection units, soos gepubliseer by Goewermentskennisgewing No 2286 (Staatskoerant 10987) van 16 Oktober 1987. (VC 8035) Compulsory specification for manually operated switches for fixed installations, soos gepubliseer by Goewermentskennisgewing No R438 (Staatskoerant 18779) van 3 April 1998. (VC 8003) Compulsory specification for plugs, socket-outlets and socket-outlet adaptors, soos gepubliseer by Goewermentskennisgewing No R442 (Staatskoerant 18779) van 3 April 1998. (VC 8008) Compulsory specification for the safety of electric cables with extruded solid dielectric insulation for fixed installations (300/500 V to 1 900/3 300 V), soos gepubliseer by Goewermentskennisgewing No R1169 (Staatskoerant 21759) van 24 November 2000. (VC 8075) Compulsory specification for the safety of flexible cords for electrical appliances, soos gepubliseer by Goewermentskennisgewing No 1212 (Staatskoerant 16598) van 11 Augustus 1995. (VC 8006) 2.2 Standaarde 2.2.1 Suid-Afrikaanse standaarde SANS 152 (SABS 152), Low-voltage air-break switches, air-break disconnectors, air-break switch-disconnectors, and fuse-combination units. (Vervang deur SANS 60947-3.) Wys 4

25

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) SANS 156 (SABS 156), Moulded-case circuit-breakers. SANS 164-1 (SABS 164-1), Plugs and socket-outlets for household and similar purposes – National modifications of international requirements – Part 1: Conventional system. SANS 164-2 (SABS 164-2), Plugs and socket-outlets for household and similar purposes – Part 2: National adaptation of IEC worldwide system (16 A, 250 V). SANS 529 (SABS 529), Heat-resisting wiring cables. SANS 556-1, Low-voltage switchgear – Part 1: Circuit-breakers. Wys 4 SANS 767-1 (SABS 767-1), Earth leakage protection units – Part 1: Fixed earth leakage protection circuit-breakers. SANS 780 (SABS 780), Distribution transformers. SANS 908 (SABS 908), Meter cabinets.

SANS 950 (SABS 950), Unplasticized polyvinyl chloride rigid conduit and fittings for use in electrical installations. SANS 1012 (SABS 1012), Electric light dimmers. SANS 1063 (SABS 1063), Earth rods and couplers. SANS 1065-1 (SABS 1065-1), Metal conduits and fittings (screwed-end and plain-end) for electrical wiring – Part 1: Metal conduits. (Vervang deur SANS 61386-1 en SANS 61386-21.) Wys 4 SANS 1065-2 (SABS 1065-2), Metal conduits and fittings (screwed-end and plain-end) for electrical wiring – Part 2: Metal fittings. (Vervang deur SANS 61386-1 en SANS 61386-21.) Wys 4 SANS 1085 (SABS 1085), Wall outlet boxes for the enclosure of electrical accessories. SANS 1195 (SABS 1195), Busbars. SANS 1213 (SABS 1213), Mechanical cable glands.

26

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig Jan 2003 en Des 2003)

SANS 1239 (SABS 1239), Plugs, socket-outlets and couplers for industrial purposes. SANS 1411-1 (SABS 1411-1), Materials of insulated electric cables and flexible cords – Part 1: Conductors. SANS 1418-1 (SABS 1418-1), Aerial bundled conductor systems – Part 1: Cores. SANS 1433-1 (SABS 1433-1), Electrical terminals and connectors – Part 1: Terminal blocks having screw and screwless terminals. SANS 1433-2 (SABS 1433-2), Electrical terminals and connectors – Part 2: Flat push-on connectors. SANS 1473-1, Low-voltage switchgear and controlgear assemblies – Part 1: Type-tested, partially type-tested and specially tested assemblies with a rated short-circuit withstand strength above 10 kA. Wys 3 SANS 1507-1 (SABS 1507-1), Electric cables with extruded solid dielectric insulation for fixed installations (300/500 V to 1 900/3 300 V) – Part 1: General. Wys 1 SANS 1507-2 (SABS 1507-2), Electric cables with extruded solid dielectric insulation for fixed installations (300/500 V to 1 900/3 300 V) – Part 2: Wiring cables. Wys 1 SANS 1507-3 (SABS 1507-3), Electric cables with extruded solid dielectric insulation for fixed installations (300/500 V to 1 900/3 300 V) – Part 3: PVC distribution cables. Wys 1 SANS 1507-4 (SABS 1507-4), Electric cables with extruded solid dielectric insulation for fixed installations (300/500 V to 1 900/3 300 V) – Part 4: XLPE distribution cables. Wys 1 SANS 1507-5 (SABS 1507-5), Electric cables with extruded solid dielectric insulation for fixed installations (300/500 V to 1 900/3 300 V) – Part 5: Halogen free distribution cables. Wys 1 SANS 1507-6 (SABS 1507-6), Electric cables with extruded solid dielectric insulation for fixed installations (300/500 V to 1 900/3 300 V) – Part 6: Service cables. Wys 1

27

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) SANS 1524-1 (SABS 1524-1), Electricity dispensing systems – Part 1: Single-phase electricity dispensers. SANS 1574 (SABS 1574), Electrical cables – Flexible cords and flexible cables. SANS 1607 (SABS 1607), Electromechanical watt-hour meters. (Vervang deur SANS 62053-11.) Wys 4 SANS 1619 (SABS 1619), Small power distribution units (ready boards) for single-phase 230 V service connections. SANS 1765, Low-voltage switchgear and controlgear assemblies (distribution boards) with a rated short-circuit withstand strength up to and including 10 kA. Wys 3 SANS 1777 (SABS 1777), Photoelectric control units for lighting (PECUs). SANS 1799 (SABS 1799), Watt-hour meters – AC electronic meters for active energy. SANS 10086-1, The installation, inspection and maintenance of equipment used in explosives atmospheres – Part 1: Installations including surface installations on mines. SANS 10089-2 (SABS 089-2), The petroleum industry – Part 2: Electrical installations in the distribution and marketing sector. SANS 10108 (SABS 0108), The classification of hazardous locations and the selection of apparatus for use in such locations. SANS 10198-4 (SABS 0198-4), The selection, handling and installation of electric power cables of rating not exceeding 33 kV – Part 4: Current ratings. SANS 10198-10 (SABS 0198-10), The selection, handling and installation of electric power cables of rating not exceeding 33 kV – Part 10: Jointing and termination of paper-insulated cables. SANS 10198-11 (SABS 0198-11), The selection, handling and installation of electric power cables of rating not exceeding 33 kV – Part 11: Jointing and termination of screened polymeric-insulated cables. SANS 10198-14 (SABS 0198-14), The selection, handling and installation of electric power cables of rating not exceeding 33 kV – Part 14: Installation of aerial bundled conductor (ABC) cables.

28

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2003 en 2005)

SANS 60947-5-1/IEC 60947-5-1 (SABS IEC 60947-5-1), Low-voltage switchgear and controlgear – Part 5-1: Control circuit devices and switching elements – Electromechanical control circuit devices. SANS 60947-5-2/IEC 60947-5-2 (SABS IEC 60947-5-2), Low-voltage switchgear and controlgear – Part 5-2: Control circuit devices and switching elements – Proximity switches. SANS 60947-5-5/IEC 60947-5-5 (SABS IEC 60947-5-5), Low-voltage switchgear and controlgear – Part 5-5: Control circuit devices and switching elements – Electrical emergency stop device with mechanical latching function. SANS 60947-6-1/IEC 60947-6-1 (SABS IEC 60947-6-1), Low-voltage switchgear and controlgear – Part 6: Multiple function equipment – Section 1: Automatic transfer switching equipment. SANS 60950/IEC 60950 (SABS IEC 60950), Safety of information technology equipment. (Vervang deur SANS 60950-1.) Wys 4 SANS 60950-1, Information technology equipment – Safety – Part 1: General requirements. Wys 4 SANS 61000-4-5/IEC 61000-4-5 (SABS IEC 61000-4-5), Electromagnetic compatibility (EMC) – Part 4: Testing and measurement techniques – Section 5: Surge immunity test. Wys 1 SANS 61000-4-7/IEC 61000-4-7, Electromagnetic compatibility (EMC) – Part 4: Testing and measurement techniques – Section 7: General guide on harmonics and interharmonics measurements and instrumentation, for power supply systems and equipment connected thereto. Wys 1 SANS 61008-1/IEC 61008-1, Residual current operated circuit-breakers without integral overcurrent protection for household and similar uses (RCCBs) – Part 1: General rules. SANS 61036/IEC 61036 (SABS IEC 61036), Alternating current static watt-hour meters for active energy (classes 1 and 2). (Vervang deur SANS 62053-21.) Wys 4 SANS 61084-1/IEC 61084-1 (SABS IEC 61084-1), Cable trunking and ducting systems for electrical installations – Part 1: General requirements.

31

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) SANS 61238-1/IEC 61238-1, Compression and mechanical connectors for power cables for rated voltages up to 30 kV (Um = 36 kV) – Part 1: Test methods and requirements. SANS 61312-1/IEC 61312-1 (SABS IEC 61312-1), Protection against lightning electromagnetic impulse – Part 1: General principles. SANS 61312-2/IEC TS 61312-2 (SABS IEC TS 61312-2), Protection against lightning electromagnetic impulse (LEMP) – Part 2: Shielding of structures, bonding inside structures and earthing. SANS 61312-4/IEC 61312-4 (SABS IEC 61312-4), Protection against lightning electromagnetic impulse – Part 4: Protection of equipment in existing structures. SANS 61347-2-2/IEC 61347-2-2 (SABS IEC 61347-2-2), Lamp controlgear – Part 2-2: Particular requirements for d.c. or a.c. supplied electronic step-down convertors for filament lamps. Wys 1 SANS 61386-1/IEC 61386-1 (SABS IEC 61386-1), Conduit systems for electrical installations – Part 1: General requirements. Wys 4 SANS 61386-21/IEC 61386-21, Conduit systems for cable management – Part 21: Particular requirements – Rigid conduit systems. Wys 4 SANS 61386-22/IEC 61386-22, Conduit systems for cable management – Part 22: Particular requirements – Pliable conduit systems. Wys 4 SANS 61386-23/IEC 61386-23, Conduit systems for cable management – Part 23: Particular requirements – Flexible conduit systems. Wys 4 SANS 61558-1/IEC 61558-1 (SABS IEC 61558-1), Safety of power transformers, power supply units and similar – Part 1: General requirements and tests. SANS 61558-2-2/IEC 61558-2-2 (SABS IEC 61558-2-2), Safety of power transformers, power supply units and similar – Part 2-2: Particular requirements for control transformers. Wys 4 SANS 61558-2-5/IEC 61558-2-5 (SABS IEC 61558-2-5), Safety of power transformers, power supply units and similar – Part 2-5: Particular requirements for shaver transformers and shaver supply units.

32

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1


SANS 61558-2-6/IEC 61558-2-6 (SABS IEC 61558-2-6), Safety of power transformers, power supply units and similar – Part 2: Particular requirements for safety isolating transformers for general use. SANS 61558-2-15/IEC 61558-2-15 (SABS IEC 61558-2-15), Safety of power transformers, power supply units and similar – Part 2-15: Particular requirements for isolating transformers for the supply of medical locations. SANS 61643-1/IEC 61643-1 (SABS IEC 61643-1), Surge protective devices connected to low-voltage power distribution systems – Part 1: Performance requirements and testing methods. SANS 62053-11/IEC 62053-11, Electricity metering equipment (a.c.) – Particular requirements – Part 11: Electromechanical meters for active energy (classes 0,5, 1 and 2). Wys 4 SANS 62053-21/IEC 62053-21, Electricity metering equipment (a.c.) – Particular requirements – Part 21: Static meters for active energy (classes 1 and 2). Wys 4 2.2.2 Internasionale standaarde BS 1363, Specification for 13 A fused plugs and switched and unswitched socket-outlets. IEC 60664-1, Insulation coordination for equipment within low-voltage systems – Part 1: Principles, requirements and tests. IEC 60695-2-10, Fire hazard testing – Part 2-10: Glowing/hot-wire based test methods – Glow-wire apparatus and common test procedure. IEC 60730-2-7, Automatic electrical controls for household and similar use – Part 2-7: Particular requirements for timers and time switches. IEC 60998-2-1, Connecting devices for low voltage circuits for household and similar purposes – Part 2-1: Particular requirements for connecting devices as separate entities with screw-type clamping units. IEC 60998-2-2, Connecting devices for low voltage circuits for household and similar purposes – Part 2-2: Particular requirements for connecting devices as separate entities with screwless-type clamping units.

33

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) IEC/TS 61312-3, Protection against lightning electromagnetic impulse –Part 3: Requirements of surge protective devices (SPDs) IEC 61557-8, Electrical safety in low voltage distribution systems up to 1000 V a.c. and 1500 V d.c. – Equipment for testing, measuring or monitoring of protective measures – Part 8: Insulation monitoring devices for IT systems. UL 508, Industrial control equipment. OPM Tabel 4.2 gee die standaarde aan wat op hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) van toepassing is. Wys 3

34

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005) 3.77 veiligheidstoevoer elektrisiteitstoevoer wat verkry word van a) die ongeaarde sekondêre stroombaan van 'n afsondertransformator met

beperkte leweringspanning soos deur die vervaardiger gespesifiseer word, of

b) 'n ander afsondertoestel wat ekwivalente veiligheid en dieselfde mate van

skeiding tussen die primêre en sekondêre stroombane voorsien, of c) 'n afgesonderde generator of 'n battery wat 'n niegeaarde toevoer verskaf. (safety supply, 3.67) 3.78 verbruiker persoon wat deur 'n kragvoorsiener (kyk 3.39) van elektrisiteit voorsien word (of voorsien gaan word), of 'n persoon wat sy eie elektrisiteit voorsien (consumer, 3.17) 3.79 verbruiker se aardterminaal terminaal wat doeltreffend en permanent geaard is en waarmee die aardkontinuïteitsgeleier van 'n installasie permanent verbind is (consumer's earth terminal, 3.18) 3.80 verbruikspunt uitgangspunt, of die toevoerterminaal van masjinerie wat nie met 'n uitgangspunt verbind is nie en wat elektriese energie in 'n ander vorm van energie omsit, met dien verstande dat, in die geval van masjinerie wat vir 'n spesifieke doel as 'n volledige eenheid geïnstalleer is, die verbruikspunt die toevoerterminale is wat vir dié doel op die masjinerie-eenheid voorsien is (point of consumption, 3.55) 3.81 verdeelbord skakelbord skakeltuig-en-beheertuigmontering omhulsel wat elektriese toerusting vir die verspreiding of beheer van elektriese krag van een of meer inkomende stroombane na een of meer uitgaande stroombane bevat Wys 4 (distribution board, 3.26)

59

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig Jan 2003 en Des 2003) 3.81.1 Geskrap by wysiging No 3. Wys 1 3.81.2 Geskrap by wysiging No 3. Wys 1 3.82 verligtingstelsel stelsel wat verligting verskaf (lighting system, 3.45) 3.82.1 noodverligting stelsel wat voldoende verligting verskaf om die bestaande veiligheid- en normale verligtingstelsel te vervang in geval van 'n kragonderbreking, sodat 'n plek van samekoms ontruim kan word (emergency lighting, 3.45.1) 3.82.2 normale verligting stelsel wat algemene verligting verskaf maar nie noodwendig verligting vir uitgangsroetes verskaf nie (normal lighting, 3.45.2) 3.82.3 veiligheidsverligting stelsel wat voldoende verligting verskaf sodat al die mense in 'n plek van samekoms tydens 'n opvoering duidelik genoeg kan sien om rond te beweeg en uit te gaan. Sodanige stelsel sluit verligte tekens in wat die uitgangsroetes vir al die persone in 'n plek van samekoms (met inbegrip van gebiede soos projektorkamers, beheerkamers en orkesruimtes) aandui (safety lighting, 3.45.3)

60

Tabel 4.2 (vervolg)

1 2 3 4

Kommoditeit Bestek Veiligheid-standaard

b

Aanbevole prestasie-

standaardb

Beslagpypies en ore Beslagpypies en ore vir koper- en aluminiumgeleiers

SANS 61238-1

Bogrondse gebundelde geleiers

< 1 000 V SANS 1418-1

Diskonnekteerders (nie-uitklink)

< 1 000 V WS of 1 500 V GS SANS 60947-3

Drukknoppe, aanwysligte, ens.

Elektromeganiese beheerstroombaantoestelle – < 1 000 V

SANS 60947-5-1

Elektrisiteitsoutomate (vooruitbetaalmeters)

Almal SANS 1524-1

Elektromediese toerusting

Algemeen SANS 60601-1

Geleistamme Koper, aluminium of aluminiumlegering (slegs suiwerheid en afmetings)

SANS 1195

Geleistamstelsels Almal SANS 60439-2

Kabelafdigters Uitgesonderd - heeltemal niemetaal - vir vlamdigte gebruik

SANS 1213

Kabels (buigsaam) Buigsaam, PVC- of rubbergeïsoleer < 600/1 000 V Geleiers < 185 mm2

SANS 1574

Wys 3 67

SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1

(Soos gewysig 2003)

Tabel 4.2 (vervolg)

1 2 3 4

Kommoditeit Bestek Veiligheid-standaard

b


standaardb

Kabels (buigsame koorde) Buigsame koorde Geleiers < 4 mm2 VC 8006

a

Kabels (eenaar, hitte-bestand)

Eenaar; Cu; < 300 V Aangeslane temperatuur < 250 °C

SANS 529

Kabels (hittebestand) Vas, buigsaam, PVC- of rubbergeisoleer < 600/1 000 V

SANS 1574

Kabels (vas, uitgedruk) Vaste uitgedrukte isolasie 300/500 V tot 600/1 000 V

VC 8075a

Kitsborde

Nie-uitbreibaar en uitbreibaar – aanslag 230 V

SANS 1619

Kontaktors Motoraansitters Oorlasrelê

Almal SANS 60947-4-1 UL 508 SANS 60947-4-2 SANS 60947-4-3

Leipype Leipyp en toebehore onbuigsaam buigbaar buigsaam Onbuigsame PVC-leipyp en toebehore: 20 mm tot 63 mm dia Metaalleipyp: 20 mm tot 50 mm dia Metaaltoebehore

SANS 61386-1 SANS 61386-21 SANS 61386-22 SANS 61386-23 SANS 950 SANS 1065-1d

SANS 1065-2d

Ligverdowwers Vir gloeilampe – – elektromeganies 250 V – elektronies – maksimum 3 kW

SANS 1012 SANS 60669-2-1

Wys 1; wys 3; wys 4

68 SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1

(Soos gewysig Jan 2003, D

es 2003 en 2005)

Tabel 4.2 (vervolg)

1 2 3 4

Kommoditeit Bestek Veiligheidstandaardb


standaardb

Mediese moniteertoestelle Mediese IT-stelsels IEC 61557-8 Meterkabinette Huishoudelike en soortgelyke persele –

krediettipe – Toevoer < 100 A Vir buitenshuise gebruik en blootgestelaan publiek

SANS 60439-5

SANS 908

Nabyheidskakelaars Nie met analoogwerking nie < 250 V

SANS 60947-5-2

Noodstoptoestelle Met meganiese grendelfunksie SANS 60947-5-5 Omhulsels IP-aanslag SANS 60529 Oorplaasskakelaars < 1 000 V SANS 60947-6-1 Sekerings (lae spanning) Aangeslane spanning < 1 000 V WS

Verbreekvermoë minstens 6 kA Aangeslane stroom < 1 250 A Aangeslane spanning < 690 V WS

SANS 60269-1

Skakelaardiskonnekteerders (uitklink)

Kyk stroombrekers wat as skakelaardiskon-nekteerders gebruik word.

Skakelaars (foto-elektries) < 1 800 VA; 230 V SANS 1777 Skakelaars (hand) 50 V – 440 V; 63 A VC 8003

a

Skakelaars en skakelaar-diskonnekteerders (nie-uitklink)

< 1 000 V WS of 1 500 V GS

SANS 60947-3

Wys 3; wys 4

69

SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1


Tabel 4.2 (vervolg)

1 2 3 4


Aanbevole prestasiestandaard

b

Skeermessoktransformators (afsondertransformators)

Inset: 250 V WS-toevoer Lewering: 110/230 V WS Afsonder: 20 VA tot 50 VA

SANS 61588-2-5

Sokke 6 A of 16 A, 3-pen; 250 V 16 A, 3-pen, 250 V IEC-stelsels vir VELS-proppe en sokke 13 A, plat pen met sekering

VC 8008a en SANS 164-1 VC 8008a en SANS 164-2 SANS 60906-3 BS 1363

Sokke (industriële tipe)

< 690 V; < 250 A SANS 1239

SANS 60309-1 en SANS 60309-2

Stoofverbinder Almal SANS 60309-1 met

afmetings soos in aanhangsel A

Stroombrekers In < 125 A en Icu < 10 kA VC 8036a Stroombrekers In < 125 A en Icu > 10 kA SANS 556-1, of

SANS 156e, of SANS 60947-2 (uitg 2c of later uitg)

Stroombrekers 125 A < In < 1 000 A SANS 556-1, of SANS 156e, of SANS 60947-2 (uitg 2c of later uitg)

Stroombrekers 1 000 A < In SANS 556-1, of SANS 60947-2 (uitg 2c of later uitg)

Wys 1; wys 3; wys 4

70 SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1


es 2003 en 2005)

Tabel 4.2 (vervolg)

1 2 3 4


Aanbevole prestasiestandaard

b

Stroombrekers wat as skakelaardiskonnekteerders gebruik word (afsonderskakelaars)

In < 125 A en Icu < 10 kA VC 8036a plus 4.8 van SANS 152d, of VC 8036a plus SANS 60947-2 (uitg 2.1 of later uitg)


In < 125 A en Icu > 10 kA SANS 556-1, of SANS 156e plus 4.8 van SANS 152d, of SANS 60947-2 (uitg 2) plus 4.8 van SANS 152d, of SANS 60947-2 (uitg 2.1 of later uitg)


125 A < In < 1 000 A SANS 556-1, of SANS 156e plus 4.8 van SANS 152d, of SANS 60947-2 (uitg 2) plus 4.8 van SANS 152d, of SANS 60947-2 (uitg 2.1 of later uitg)


1 000 A < In SANS 556-1, of SANS 60947-2 (uitg 2) plus 4.8 van SANS 152d, of SANS 60947-2 (uitg 2.1 of later uitg)

Stuwingsafleiers vir laespanningstelsels

< 1 000 V

SANS 61643-1

Transformators (afsonder)

Toets Beheer Skeermessokke Algemene gebruik Mediese gebiede Elektroniese omsetters (vir lampe)

SANS 61558-1 SANS 61558-2-2 SANS 61558-2-5 SANS 61558-2-6 SANS 61558-2-15 SANS 61347-2-2

Wys 1; wys 3; wys 4

71

SAN

S 10142-1: 2003 U

itgawe 1.1


es 2003 en 2005)

SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1


es 2003 en 2005)

71(a)

Tabel 4.2 (einde)

1 2 3 4

Kommoditeit Bestek Veiligheid- standaard

b


standaardb

Transformators (distribusie)

< 3 150 kVA Maksimum 36 kV

SANS 780

Tydreëlskakelaars Almal IEC 60730-2-7

Uitgangskaste Almal SANS 1085

Verbinders (terminale)

Terminaalblokke: – klamptipe: < 300 mm2 – skroeftipe: < 35 mm2

Plat aankniptipe: – 0,75 mm2 tot 10 mm2 – < 300 °C

SANS 1433-1 IEC 60998-2-1 IEC 60998-2-2 SANS 1433-2

Verdeelborde < 10-kA-kortsluitstroom laespanningskakeltuig en beheertoerusting Monterings > 10 kA Vir buitenshuise gebruik en blootgestel aan publiek Monterings vir konstruksieterreine

SANS 1765 SANS 1473-1

SANS 60439-5 SANS 60439-4

Watt-uur-meters Elektromeganiese induksietipe < 600 V Elektronies staties vir aktiewe energie < 600 V

SANS 1607d

SANS 1799 SANS 62053-11 SANS 61036d SANS 62053-21

a Kyk 2.1.

b Kyk klousule 2 vir ekwivalente SABS-nommers van SANS-standaarde.

C Ingesluit vir 'n beperkte tydperk om 'n gemaklike oorgang na SANS 556-1 te verseker. d Vervang.

e Sal in 2009 ingetrek word.

Wys 1; wys 3; wys 4

71(b)

SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1


es 2003 en 2005)

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003) 4.4 Geskrap by wysiging No 3. 4.5 Kennisgewings, etikette en aanslagplate Kennisgewings, etikette of aanslagplate wat ingevolge hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) vereis word, moet duursaam wees en mag slegs deur doelbewuste optrede verwyder kan word. Inskripsies moet leesbaar en onuitwisbaar wees. Besonderhede van die onderwerpe in kolom 2 van tabel 4.3 word in die betrokke subklousule in kolom 1 aangegee.

72

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005) 5.1.4 Plasing van toerusting Elektriese toerusting wat in normale toestande a) blootgestel sal wees aan vlambare of plofbare gas, damp, stof of

vloeistof, of aan eksterne invloede soos direkte sonlig, korroderende damp of olie, of

b) in 'n gevaarlike plek sal wees, moet só gekies word of só omhul wees dat dit teen skadelike invloede beskerm is, of moet aan die vereistes van 'n toepaslike standaard voldoen (of albei). 5.2 Basiese bepalings 5.2.1 Geraamde las 'n Geakkrediteerde persoon of elektriese konsultant moet bereken wat die geraamde las van 'n installasie sal wees om die tipe en vermoë van die vereiste elektrisiteitstoevoer te bepaal. OPM 1 Aanhangsel D gee 'n voorbeeld van hoe die las vir residensiële installasies geraam word, maar dié metode moet nie as akkuraat beskou word nie. OPM 2 Die kragvoorsiener kan spesiale vereistes stel vir groot installasies en vir installasies wat spesiale oorweging moet kry. 5.2.2 Spanningsval 5.2.2.1 As alle geleiers in 'n WS-installasie hul maksimum geraamde las dra, mag die verskil in spanning (spanningsval) tussen die toevoerpunt en enige uitgangspunt of terminale van vaste toestelle hoogstens 5 % van die standaardspanning of van die verklaarde fase-na-neutraal-spanning wees (kyk ook 6.2.7). Indien kragverspreiding deel van die elektriese installasie ná die toevoerpunt is, moet die 5 %-spanningsval só bereken word dat dit die kragverspreidingsdeel van die installasie insluit (bv in die geval van 'n behuisingskema waar submeting met 'n verdere beheerpunt vir individuele verbruikers geïnstalleer is). 5.2.2.2 As al die geleiers in 'n GS-installasie hul maksimum geraamde las dra, mag die verskil in spanning (die spanningsval) tussen enige toevoerpunt en enige verbruikspunt hoogstens 5 % van die nominale stroombaan-spanning wees of soos deur die spesifieke toerustingsvereistes bepaal word. Wys 4

77

SANS 10142-1:2003 Edition 1.1

78

5.2.3 Nominale dwarssnitoppervlakte van geleiers Die nominale dwarssnitoppervlakte van 'n geleier word bepaal aan die hand van die volgende veiligheidsoorwegings: a) die geleier se maksimum toelaatbare deurlopende temperatuur; b) die toelaatbare spanningsval van 'n installasie; c) die elektromeganiese spannings en termiese effekte wat waarskynlik as

gevolg van kortsluitings sal voorkom; d) die maksimum impedansie van die geleier met betrekking tot die

funksionering van die kortsluitbeveiliging; en e) meganiese spannings. OPM Nominale dwarssnitoppervlaktes wat groter is as wat vir veiligheid nodig is, kan vir praktiese werking nodig wees. 5.2.4 Tipe bedrading en installeringsmetodes Die tipe bedrading en installeringsmetodes word bepaal nadat die volgende in ag geneem is: a) die ligging (neem ook opsetlike of onopsetlike beskadiging in ag); b) die aard van die bou-elemente wat die bedrading moet steun; c) die toeganklikheid van die bedrading vir mense en diere; d) die spanning; e) die elektromeganiese spannings en termiese effekte wat waarskynlik as

gevolg van kortsluitings sal voorkom; en f) spannings wat tydens installering en in diens op die bedrading uitgeoefen

word. 5.2.5 Beveiligingstoerusting Beveiligers moet werk teen strome en spannings en binne tydperke wat verband hou met die eienskappe van die stroombaan wat hulle bedien. Die tipe beveiliger wat nodig is, moet volgens sy funksie bepaal word, wat kan wees om die stroombaan teen die volgende te beveilig:

SANS 10142-1:2002 Uitgawe 1.1

81

b) GS-stroombane

1) gewenste spannings: – 12 V – 24 V – 48 V 2) ander spannings: – 60 V – 80 V – 110 V – 220 V – 250 V – 500 V Die toleransie by bogenoemde GS-spannings word deur die

toepassing bepaal.

c) Spannings in beheerstroombane moet verkieslik nie hoër as 230 V WS of 110 V GS wees nie.

5.3.3 Stroom Die toerusting moet geskik wees vir werking teen die maksimum bestendige (WGK-) stroom waaraan dit waarskynlik onderwerp sal word. Dit moet ook die stroom wat waarskynlik in abnormale toestande sal vloei, kan dra vir die tydperk waartydens die stroom waarskynlik sal vloei. OPM Die tydperk waartydens 'n abnormale stroom sal vloei, is gelyk aan die inwerkingtredingstyd van enige beveiliger. 5.3.4 Frekwensie Indien die werking van die toerusting sensitief is vir frekwensiewisselings, moet die aangeslane frekwensie van die toerusting sodanig wees dat die toerusting veilig werk as dit onderwerp word aan die frekwensiewisselings wat waarskynlik in die stroombaan sal voorkom. 5.3.5 Krag As die toerusting op grond van die krageienskappe daarvan gekies word, moet dit geskik wees vir die diens wat dit moet verrig.

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) 5.4 Voorkoming van skadelike effekte 5.4.1 Voorkoming van wedersyds nadelige beïnvloeding 'n Elektriese installasie moet só ingerig wees dat daar die minimum wedersydse nadelige beïnvloeding tussen die installasie en enige ander installasie (met inbegrip van nie-elektriese installasies) op die perseel is. 5.4.2 Skadelike effekte deur elektriese toerusting Elektriese toerusting moet só ontwerp en ingerig wees dat enige beskadiging as gevolg van 'n fout sover moontlik tot een plek beperk word. Die toerusting mag nie tydens normale diens (met inbegrip van skakeling) 'n skadelike effek op ander toerusting of op die kragtoevoer hê nie. Faktore wat skadelike effekte tot gevolg kan hê, sluit in a) die kragfaktor, b) invloei-stustroom, c) asimmetriese las, en d) bofrekwensies. 5.4.3 Stuwingsbeveiliging Indien 'n stuwingsbeveiliger geïnstalleer word, moet dit ná die hoofskakelaar geïnstalleer word (kyk aanhangsel L). Wys 1 5.5 Omgewingstoestande 5.5.1 Elektriese toerusting moet bestand wees teen omgewingstoestande van die plek waar dit geïnstalleer is. Elektriese toerusting mag egter beskerm word sodat dit gebruik kan word in 'n omgewing waarvoor dit nie ontwerp is nie, mits die omgewing die normale verwarming en afkoeling van die toerusting toelaat. Wys 1 5.5.2 Hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) geld vir elektriese installasies wat nie hoër as 2 000 m geleë is nie. Waar spesifieke produkinligting met betrekking tot toepassing by hoë vlakke nie beskikbaar is nie, behoort die aanslag van produkte soos volg verminder te word: Wys 1 – 1 % van die termiese stroomaanslag vir elke 500 m, of gedeelte daarvan,

hoër as 2 000 m; Wys 1; wys 4

82

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1


– 1 % van die maksimum spanningsaanslag vir elke 100 m, of gedeelte daarvan, hoër as 2 000 m. Wys 1; wys 4

5.6 Mediese gebiede In mediese gebiede moet die veiligheid van pasiënte wat met elektromediese toerusting behandel word, verseker word. Vir elke aktiwiteit en funksie in 'n mediese gebied moet die besondere veiligheidsvereistes in ag geneem word. In die meeste gevalle kan veiligheid vekry word deur seker te maak dat die installasie veilig is. Die gebruik van elektromediese toerusting op pasiënte terwyl hulle in intensiewe sorg (van kliniese belang) is, noodsaak verhoogde betroubaarheid en veiligheid van elektriese installasies in hospitale deur die veiligheid en kontinuïteit van die toevoer te verbeter (kyk 7.7). 5.7 Ekstralaespanningstelsels (VELS en BELS) 5.7.1 Beveiliging teen skokgevaar deur ekstralae spanning 5.7.1.1 Beveiliging deur ekstralae spanning is 'n beveiligingsmaatreël wat uit die volgende twee verskillende ekstralaespanningstelsels bestaan: a) VELS (veiligheidsekstralaespanning), 'n ongeaarde stelsel, en

b) BELS (beveiligde ekstralaespanning), 'n geaarde stelsel. 5.7.1.2 Die gebruik van 'n VELS- of BELS-stelsel word in alle situasies as 'n beveiligingsmaatreël beskou en die beveiliging word verskaf deur a) die begrensing van die spanning in die stelsel tot 50 V WS WGK of 120 V

rimpelvry GS, b) beskermende skeiding van die VELS- of BELS-stelsel van alle

stroombane buiten VELS- en BELS-stroombane, en basiese isolasie tussen die VELS- of die BELS-stelsel en ander VELS- of BELS-stelsels, en

c) basiese isolasie tussen die VELS-stelsel en aarde slegs vir die VELS-

stelsels. OPM 1 Tipiese toepassings is ELS-verligting en noodknoppies in 'n badkamer. OPM 2 Bykomende veiligheidsmaatreëls is nodig as VELS- en BELS-stroombane in gevaarlike gebiede gebruik word (kyk 7.14.2).

83

SANS 10142-1:2003 Edition 1.1

84

5.7.2 Vereistes vir basiese beveiliging en foutbeveiliging 5.7.2.1 Daar word geag dat basiese beveiliging en foutbeveiliging verskaf is as a) die normale spanning nie die boonste grens van 50 V WS of 120 V GS

kan oorskry nie, b) die toevoerbron een van die bronne in 5.7.3 is, en c) daar aan die voorwaardes van 5.7.4 voldoen is. 5.7.2.2 Indien die stelsel sy toevoer van 'n stelsel met hoër spanning verkry deur toerusting wat nie minstens eenvoudige skeiding tussen daardie stelsel en die ekstralaespanningstelsel voorsien nie, soos in outotransformators, potensiometers, halfgeleiertoestelle, ens, word die leweringstroombaan as 'n verlenging van die ingangstroombaan beskou en moet dit beveilig word deur die beveiligende maatreël wat vir die ingangstroombaan gebruik word. OPM In 'n GS-stroombaan met batterye oorskry die batterylaai- en swewende spanning die nominale batteryspanning, na gelang van die tipe battery. Dit vereis nie voorsorg vir beveiliging bo en behalwe dié wat in hierdie klousule gespesifiseer word nie. Die laaispanning sal normaalweg nie 'n maksimum waarde van 75 V WS of 150 V GS oorskry nie. 5.7.3 Bronne van VELS en BELS 5.7.3.1 Algemene bronne Algemene bronne van VELS en BELS is die volgende: a) veiligheidsafsondertransformators wat aan die vereistes van

SANS 61558-2-6/IEC 61558-2-6 (SABS IEC 61558-2-6) voldoen; b) bronne wat 'n graad van veiligheid verskaf wat ekwivalent is aan dié van

die veiligheidsafsondertransformator wat in (a) gespesifiseer word (bv 'n motorgenerator met wikkelings wat ekwivalente afsondering verskaf);

c) elektrochemiese bronne (bv 'n battery) of ander bronne wat onafhanklik is

van 'n stroombaan met hoër spanning (bv 'n dieselgenerator); en

SANS 10142-1:2003

Uitgawe 1.1

119

Tabel 6.7(b) — Meeraar- PVC-geïsoleerde gepantserde kabels (SANS 1507 (SABS 1507))

Spanningsval (per ampère per meter) in aluminiumgeleiers

Geleierwerktemperatuur: 70 oC

1 2 3 4

Geleier-dwarssnit-

oppervlakteTweeaar-kabel GS

Tweeaarkabel, enkelfase WS

Drieaar- of vieraarkabel, driefase WS

mm2 mV/A/m mV/A/m mV/A/m

16 4,5 4,5 3,9

r x z r x z

25 35 50 70 95

2,9 2,1

1,55 1,05 0,77

2,9 2,1

1,55 1,05 0,77

0,175 0,170 0,170 0,165 0,160

2,9 2,1

1,55 1,05 0,79

2,5 1,80 1,35 0,90 0,67

0,150 0,150 0,145 0,140 0,140

2,5 1,80 1,35 0,92 0,68

120 150 185 240 300

– – – – –

– – – – –

0,53 0,42 0,34 0,26 0,21

0,135 0,135 0,135 0,130 0,130

0,55 0,44 0,37 0,30 0,25

SANS 10142-1:2003 Wys 1.1 (Soos gewysig 2005)

Tabel 6.8 — Meeraar- PVC-geïsoleerde gepantserde kabels direk in grond begrawe (SANS 1507 (SABS 1507))

Stroomdravermoë

Grondtemperatuur: 25 oC Maksimum geleiertemperatuur: 70 oC

1 2 3 4 5

Standaardaanslaga – Koperkabels A

Kabels direk in grond begrawe Kabels in pype of leibane in grond begrawe

Tweeaar Drieaar of vieraar Tweeaar Drieaar of vieraar

Nominale geleiergrootte

mm2

Cu Cu Cu Cu

1,5 2,5

29 37

24 32

23 31

20 26

4 6 10

50 62 83

42 53 70

41 51 68

34 43 58

16 25 35

107 142 171

91 119 143

88 116 139

75 96 116

50 70 95

203 249 299

169 210 251

165 203 244

138 171 205

120 150 185

339 380 430

285 320 361

278 311 354

234 263 298

240 300 400

496 554 624

416 465 522

410 459 517

344 385 441

OPM Kyk tabel 6.4(b) vir spanningsval.

a Standaardinstalleringstoestande: Begraafdiepte: 0,5 m Termiese resistiwiteit van grond: 1,2 K·m/W Elke kabel is termies onafhanklik.

Wys 4

120

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005) Tabel 6.8 (einde)

1 2 3 4 5

Standaardaanslaga – Aluminiumkabels A

Nominale geleiergrootte

mm2 Al Al Al Al

25 35

106 128

90 108

86 104

73 87

50 70 95

151 188 225

129 158 192

123 153 184

104 130 157

120 150 185

– – –

219 245 278

– – –

179 201 229

240 300 400

– – –

324 366

–

– – –

268 304

–

OPM Kyk tabel 6.7(b) vir spanningsval.

a Standaardinstalleringstoestande: Begraafdiepte: 0,5 m Termiese resistiwiteit van grond: 1,2 K·m/W Elke kabel is termies onafhanklik.

Wys 4

121

Tabel 6.9(a) – 85 °C- of 150 °C-rubbergeïsoleerde en silikonrubbergeïsoleerde buigsame kabels (SANS 1574 (SABS 1574))

Stroomdravermoë van kopergeleiers Omgewingstemperatuur: 30 °C Geleierwerktemperatuur: 85 oC of 150 oC

1 2 3 4

Geleierdwarssnitoppervlakte GS of enkelfase WS (een

tweeaarkabel, met of sonder beveiligingsgeleier)

Driefase WS (een drieaar-, vieraar-of vyfaarkabel)

Enkelfase WS of GS, twee enkelaarkabels, raak aan mekaar

mm2 A A A

4 6 10 16

41 53 73 99

36 47 64 86

– – – –

25 35 50 70 95

131 – – – –

114 140 170 216 262

– 192 240 297 354

120 150 185 240 300

– – – – –

303 348 397 467 537

414 476 540 645 741

400 500 630

– – –

– – –

885 1 017 1 190

122

SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1

Tabel 6.9(b) (einde) 1 2 3 4 5

Twee enkelaarkabels, raak aan mekaar Geleierdwars-

snitoppervlakte Een tweeaar- of

twee eenaarkabels GS

Tweeaarkabel, enkelfase WS Driefase WS (een drieaar-, vieraar- of vyfaarkabel)

Enkelfase WSa

mm2 mV/A/m mV/A/m mV/A/m mV/A/m

120 150 185 240 300

0,41 0,33 0,27 0,21

0,165

– – – – –

0,36 0,29 0,24

0,185 0,145

0,135 0,130 0,130 0,130 0,125

0,39 0,32 0,27 0,22

0,195

0,41 0,33 0,27 0,21

0,170

0,190 0,190 0,190 0,185 0,180

0,46 0,38 0,33 0,28 0,25

400 500 630

0,125 0,098 0,073

– – –

– – –

– – –

– – –

0,130 0,105 0,084

0,175 0,170 0,170

0,22 0,20 0,19

OPM Die spanningsvalsyfers hierbo is gebaseer op 'n geleierwerktemperatuur van 85 °C en is dus nie akkuraat as die werktemperatuur hoër as 85 °C is nie. In die geval van die 150 °C-kabels met 'n geleiertemperatuur van 150 °C moet die weerstandswaardes hierbo met 'n faktor van 1,2 verhoog word.

a Indien die kabels gespasieer word, sal die spanningsval groter wees.

125

SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2005) 6.2.7 Spanningsval 6.2.7.1 Verskil in spanning (spanningsval) 6.2.7.1.1 As al die geleiers van 'n WS-installasie hul ontwerplas dra, mag die verskil in spanning (die spanningsval) tussen die toevoerpunt en enige uitgangspunt of terminale van vaste toestelle hoogstens 5 % van die standaard- of verklaarde spanning wees. (Kyk 5.2.2 en 5.3.2.) In die geval van 'n 230/400 V-stelsel mag die spanningsval in enkelfasestroombane hoogstens 11,5 % (5 % van 230 V) wees en die spanningsval in driefasestroombane mag hoogstens 20 V (5 % van 400 V) wees. In die geval van enkelfasestroombane wat van driefasetoevoere met gebalanseerde belasting afgelei is, word die fase-na-neutraal-spanningsval bereken aan die hand van driefasewaardes gedeel deur 3 . OPM 1 Indien die fase-na-neutraal-spanning nie verklaar word nie, kan die waarde bereken word deur die fase-na-fase-spanning deur 1,73 te deel. OPM 2 In 'n geval waar kragverspreiding deel van die elektriese installasies ná die toevoerpunt is, moet die 5 %-spanningsval só bereken word dat dit die kragverspreidingsdeel van die installasie insluit (bv in die geval van 'n behuisingskema waar submeting met 'n verdere beheerpunt vir individuele verbruikers geïnstalleer is (kyk 5.2.2.1). 6.2.7.1.2 As al die geleiers in 'n GS-installasie hul maksimum geraamde las dra, mag die verskil in spanning (die spanningsval) tussen enige toevoerpunt en enige verbruikspunt hoogstens 5 % van die nominale stroom-baanspanning wees of dit moet voldoen aan die vereistes van die vervaardiger van die toerusting wat met die stroombaan verbind is. Wys 4 6.2.7.2 Spanningsvaltabelle OPM Die waardes in die tabelle vir WS-werking geld slegs vir frekwensies in die bestek 49 Hz tot 61 Hz. Die spanningsvalwaardes vir kabels wat teen hoër frekwensies werk, kan aansienlik hoër wees. 6.2.7.2.1 In tabel 6.2(b) tot 6.9(b) word spanningsvalwaardes gegee vir 'n stroom van een ampère oor 'n afstand van 1 m op die kabelroete en verteenwoordig die resultaat van die spanningsval in al die stroombaan-geleiers. Die spanningsvalwaardes berus op die aanname dat die geleiers by hul maksimum toegelate normale werktemperature is.

126

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig Jan 2003, Des 2003 en 2005)

behulp van kabelkoppelaars of vervaardigers se lasstelle gemaak word. Alle lasse moet toeganklik wees, moet teen spanning beskerm wees en beskerm wees volgens 5.1.1. Wys 1; wys 3; wys 4 6.3.7.2 Lasse en afhegtings mag nie a) die stroomdravermoë, isolasieweerstand of aardkontinuïteit van die kabel,

aar of geleier waarin hulle gemaak is nadelig beïnvloed nie, b) in 'n verbinder, buigstuk, elmboog of T-stuk in 'n leipyp gemaak word nie, c) toelaat dat die stringe van 'n stringgeleier sprei nie, of d) dit nodig maak dat die stringe van 'n stringgeleier weggesny moet word

om die geleiers (bv met terminale) te kan verbind nie. 6.3.7.3 Pantsering of bemanteling moet in of op toerusting afgeheg word. Pantserdraad moet op só 'n wyse met 'n klamp of afdigter afgeheg word dat a) daar nie druk op isoleermateriaal uitgeoefen word nie, en b) daar 'n aardoorwaster (of iets dergeliks) vir verbinding met die aard-

kontinuïteitsgeleier is. 6.4 Plasing en bevestiging van kabels 6.4.1 Plasing 'n Kabel mag nie op die volgende plekke gelê word nie: a) in dieselfde sloot of bedradingskanaal as 'n kragvoorsiener se kabel,

behalwe met die kragvoorsiener se toestemming; b) in dieselfde bedradingskanaal as die kabels of drade van tele-

kommunikasie-, radio- en seinstroombane wat nie deur hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142) gedek word nie;

c) waar dit waarskynlik deur vloeistowwe soos olie, suur, asetoon en alkali’s

of deur gasse soos swaweldioksied beskadig sal word; d) binne 150 mm van warm dienste soos warm pype en skoorsteenpype

indien die hitte waarskynlik die kabel sal beskadig, tensy die kabel verkoel of van die hitte afgeskerm word, of

151

SANS 10142-1:2003 Edition 1.1

152

e) op 'n plek waar dit waarskynlik beskadig sal word, tensy dit meganies beskerm word.

6.4.2 Skeiding In gevalle waar kabels en bedrading geskei moet word, soos in 6.4.1(b), moet versperrings by kruisings, aansluitings en afhegtings gebruik word. In dienstonnels en groot bedradingskanale hoef versperrings nie gebruik te word as die stroombane geskei gehou kan word nie, selfs nie as daar aan die bedrading gewerk word nie. 6.4.3 Bevestiging 6.4.3.1 Om beskadiging van die mantel van 'n kabel te voorkom, mag slegs geskikte klemme, saals en klampe gebruik word om 'n kabel te bevestig. 6.4.3.2 Kabels moet só bevestig word dat spanning op terminale en verbinders voorkom word. 6.4.3.3 'n Kabel mag nie meer gebuig word as wat die kabelvervaardiger aanbeveel nie. OPM Kyk aanhangsel F vir inligting oor buigstukke in kabels. 6.4.3.4 As 'n kabel nie op rakke of in pype of leibane gelê word nie moet dit stewig bevestig word om te voorkom dat dit deurhang of kruip. OPM 1 PVC-geïsoleerde meeraarkabels met ‘n kaal aardingsgeleier kan bevestig word met kleefmiddels wat die vervaardiger aanbeveel. OPM 2 'n Kabel wat in die ruimte bokant 'n plafon geïnstalleer word en op die plafon langs loop, hoef nie bevestig te word nie, behalwe by die ente om spanning op die geleiers en afhegtings te voorkom. OPM 3 'n Kabel kan beskadig word as dit onder sy eie gewig deurhang. 6.4.3.5 Elke WS-stroombaan moet só gerangskik word dat a) alle lewendige are in dieselfde bedradingskanaal is, en b) as lewendige geleiers deur magnetiese materiaal loop, almal deur

dieselfde opening gaan om te verseker dat daar nie werwelstroom-verhitting ontstaan nie.

SANS 10142-1:2003

Uitgawe 1.1

181

Hierdie spasie is doelbewys blanko gelaat 6.8 Stroombrekers 6.8.1 Stroombrekers wat as hoof- of lokale skakelaardiskonnek-teerders gebruik word 'n Stroombreker wat as 'n hoof- of lokale skakelaardiskonnekteerder gebruik word (kyk 6.9.4), moet voldoen aan die toepaslike vereistes van 'n standaard wat in klousule 4 vir skakelaardiskonnekteerders aangegee word, of so nie, moet 'n skakelaardiskonnekteerder aan die toevoerkant van die stroombreker geplaas word. 6.8.2 Stroombrekers wat as skakelaars gebruik word 6.8.2.1 'n Stroombreker wat as 'n skakelaar gebruik word (bv as 'n beveiliger vir 'n sok), moet aan die vereistes van standaarde vir sowel stroombrekers as skakelaars voldoen. 6.8.2.2 Met die uitsondering van 'n stroombreker wat gemonteer is langs die toestel of sok wat hy beheer, moet elke stroombreker geëtiketteer word om aan te dui watter stroombaan of toestel hy beheer. 6.8.2.3 Stroombrekers, diskonnekteerders en skakelaardiskonnek-teerders mag nie onderstebo gemonteer word nie. Horisontale montering word toegelaat tensy dit spesifiek deur die vervaardiger verbied word. Enige afwyking van die konvensie om lyn met die bokant en las met die onderkant van skakeltuig te verbind, word nie aanbeveel nie. Omgekeerde verbinding word slegs toegelaat indien

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2005) a) dit spesifiek deur die vervaardiger toegelaat word, b) "las" en "lyn" só gemerk is dat dit duidelik sigbaar is tydens instandhouding, en c) teenstrydige merke na installering nie sigbaar is nie. 6.9 Diskonnekteerders 6.9.1 Algemeen 6.9.1.1 Elke installasie moet een diskonnekteerder hê om die hele installasie te diskonnekteer, behalwe in die geval van meervoudige toevoere of van meer as een transformator wat die installasie voer, waar elke toevoer sy eie diskonnekteerder moet hê. Langs elke sodanige diskonnekteerder moet daar 'n kennisgewing wees wat aandui dat die installasie meer as een hoof-skakelaardiskonnekteerder het. 6.9.1.2 Indien 'n installasie uit afsonderlike dele bestaan, moet elke deel beheer word deur 'n sub-hoofskakelaardiskonnekteerder om a) daardie deel van die installasie, of b) individuele stroombane en toestelle te diskonnekteer. 6.9.1.3 'n Diskonnekteerder wat bedoel is om toerusting vir herstelwerk, instandhouding of inspeksie te diskonnekteer, moet minstens aan die veiligheidafsondervereistes vir 'n skakelaardiskonnekteerder voldoen. 6.9.2 Diskonnekteerders vir nulgeleiers 6.9.2.1 'n Nulgeleier mag nie 'n enkelpooldiskonnekteerder hê nie. 6.9.2.2 In die geval van 'n enkelfase stroombaan moet die diskonnekteerder lewendig en neutraal diskonnekteer. In die geval van 'n meerfasestroombaan moet die diskonnekteerder al die fasegeleiers diskonnekteer, maar dit hoef nie die nulgeleier in 'n installasie wat verbind is met 'n toevoerstelsel waarin die nulgeleier direk geaard is (kyk die TN-stelsel in aanhangsel M) te diskonnekteer nie. Wys 4 6.9.2.3 'n Diskonnekteerder wat gebruik word in 'n voorsieningstelsel waarin daar geen direkte verbinding tussen aarde en enige lewendige geleier is nie, moet al die lewendige geleiers diskonnekteer (kyk die TT- en IT-stelsel in aanhangsel M).

182

SANS 10142-1:2003

Uitgawe 1.1

191

OPM Dit kan nodig wees om 'n aardelektrode te beskerm teen elektrolitiese korrosie wat veroorsaak word deur swerfstrome wat bv van geëlektrifiseerde spoorlyne afkomstig is. 6.12.3 Aarding van blootgestelde geleidende dele 6.12.3.1 Die volgende geleidende dele moet geaard word: a) alle blootgestelde geleidende dele van 'n installasie, uitgesonderd dié wat in

6.12.3.2 beskryf word; OPM Metaalmantels op PVC-leipype moet geaard word indien hulle lewendig kan word en aangeraak kan word. b) alle geleidende kabelmantels en pantsering, bedradingskanale en drakabels; c) die aardterminaal van 'n sok; d) die sekondêre wikkeling van 'n transformator indien dit nie 'n

veiligheidstransformator is nie; e) aardterminale van alle permanent verbinde elektriese toerusting en toestelle; f) geleidende dele van ontladingsarmature en toerusting wat spesiale

aardingsamestellings nodig het; en g) alle klas I-toerusting; 6.12.3.2 Die volgende geleidende dele hoef nie geaard te word nie: a) kort toe lengtes metaalbedradingskanaal wat gebruik word om bedrading te

beveilig waar dit deur 'n bou-element gaan; b) blootgestelde geleidende dele van vaste elektriese toerusting wat 1) buite armbereik van die vloervlak (of loopvlak) is, 2) buite armbereik is van 'n struktuur wat met aarde deurverbind is, 3) nie blootgestel is nie aan die weer of die kondensering, drup, spat of

akkumulering van water, en 4) nie aan 'n geleidende oppervlak raak nie; c) geleidende dele wat nie met die standaardtoetsvinger aangeraak kan word

nie;

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2005) d) hegters soos klemme, knippe, saals en klampe; e) toerusting en toestelle wat permanent met veiligheidstoevoere verbind is; f) klein deeltjies soos skroewe of naamplate wat deur isoleermateriaal

afgesonder word; g) staalbouwerk, met inbegrip van items soos brandtrappe en katlere; en h) metaaltoebehore in badkamers indien hulle van aarde afgesonder is (kyk

7.1.5). 6.12.3.3 Metaalrame en metaalomhulsels van elektriese toerusting moet elektries deurlopend gemaak word. 6.12.4 Aarding van die nulgeleier van gekombineerde bronne As 'n installasie met 'n gemeenskaplike nulgeleier gevoer word vanaf 'n kombinasie van transformators en generators wat naby mekaar geleë is, moet die nulgeleierterminaal van elk van hierdie items met 'n enkele neutrale staaf verbind word. Hierdie neutrale staaf moet die enigste punt wees waar die nulgeleier van die installasie geaard is. 6.13 Deurverbinding OPM 1 Die doel van deurverbinding is om al die deurverbinde dele op dieselfde elektriese potensiaal te bring. Wys 4 OPM 2 Geen eksterne geleier is nodig indien voldoening aan die vereistes vir kontinuïteit deur die toets in 8.7.2 bewys kan word nie. Wys 4 6.13.1 Deurverbindingsgeleiers 'n Deurverbindingsgeleier moet a) 'n nominale dwarssnitoppervlakte hê van minstens 2,5 mm² koper of

ekwivalent, en Wys 4 b) só ingerig wees dat daar nie daarmee gepeuter kan word nie. Wys 4 c) Teks is ingesluit in 6.13.2.4. Wys 4

192

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1


6.13.2 Dele wat deurverbind moet word 6.13.2.1 Algemeen Die dele wat in 6.13.2.2 tot 6.13.2.5 aangegee word, moet deurverbind word. 6.13.2.2 Warm- en kouewaterstelels Warm- en kouewaterstelsels moet met mekaar deurverbind word en moet ook met die aardkontinuïteitsgeleierstelsel deurverbind word. 6.13.2.3 Antennes 'n Antenna (met inbegrip van 'n satellietskottel) moet met die installasie se aardingstelsel deurverbind word deur middel van 'n geleier van minstens 2,5 mm2 koper of ekwivalent. Wys 1; wys 4 6.13.2.4 Dakke, geute, geutpype en vuilwaterpype Indien 'n gebou met 'n elektrisiteitstoevoer verbind is, moet die dak(ke), geut(e), geutpyp(e) en vuilwaterpyp(e) deurverbind en geaard wees, en die weerstand van die aardkontinuïteitsbaan mag nie meer as 0,2 Ω wees nie, tensy Wys 4 a) die toevoerspanning nie hoër as 50 V is nie, b) die toevoer 'n ondergrondse diensverbinding het, c) die dak gemaak is van of bedek is met niegeleidende materiaal, d) die geut(e), geutpyp(e) en vuilwaterpyp(e) van niegeleidende

materiaal is of e) die geut(e) en vuilwaterpyp(e) bevestig is aan 'n metaaldak wat met

niegeleidende materiaal bedek is. 6.13.2.5 Waterpompe Alle toeganklike eksterne geleidende dele wat met 'n waterpomp geassosieer word, moet met die aardkontinuïteitsgeleier deurverbind word. Hierdie dele sluit die suigpyp, leweringspyp en pompomhulsel in.

193

SANS 10142-1:2003 Edition 1.1

194

6.14 Verligting OPM Kyk 7.9 vir ekstralaespanning-verligtingsinstallasies. 6.14.1 Verligtingstroombane 6.14.1.1 'n Enkelfasestroombaan wat net armature voer, kan krag aan enige getal armature voorsien. 6.14.1.2 Elke geïdentifiseerde groep enkelfase-armature wat gevoer word vanaf 'n meerfasetoevoer wat ook ander armature voer, moet deur 'n lokale meerfasediskonnekteerder beheer word. OPM Die diskonnekteerder moet alle lewendige geleiers wat die groep armature voer, diskonnekteer, met inbegrip van die nulgeleier, sodat instandhouding gedoen kan word sonder om al die ligte af te skakel. 6.14.1.3 'n Stroombaan wat twee fasegeleiers het en wat slegs armature voer wat tussen die fasegeleiers verbind is, kan enige getal punte voer indien a) die stroombaan deur 'n meerpool-skakelaardiskonnekteerder beheer

word, en b) bykomende skakelaars in die stroombaan meerpoolskakelaars is. 6.14.1.4 In 'n verligtingstroombaan kan 'n armatuur in 'n vals plafon of in 'n dakruimte 4 m bokant die vloer waar daar geen plafon is nie, of in 'n vloer- of muurholte of op 'n soortgelyke plek, gevoer word vanaf 'n sok wat sonder skakelaar kan wees en nie deur aardlekbeveiliging beveilig word nie, mits die sok a) aan SANS 164-1 (SABS 164-1) voldoen (6 A-aanslag) of, behalwe in die

geval van residensiële installasies, aan BS 1363 (13 A-aanslag vir proppe met sekerings),

b) net een armatuur voer en nie die sokaanslag oorskry nie, c) toeganklik is vir instandhouding, en d) binne 3 m is van die armatuur wat hy voer. 6.14.1.5 'n Verligtingstroombaan wat 6 A-sokke insluit, moet deur 'n 10 A-stroombreker beveilig word. Verligtingstroombane wat 13 A-sokke (met sekerings) insluit, mag nie in residensiële installasies geïnstalleer word nie en moet deur 20 A-stroombrekers beveilig word.

SANS 10142-1:2003

Uitgawe 1.1

201

OPM 2 Kyk 6.16.1.6 vir die toestande waarin 'n sok vir die verbinding van vaste toestelle gebruik mag word. 6.15.5 Stroombane wat enkelfasesokke met 'n aanslag van meer as 16 A of driefasesokke, of albei, voorsien 6.15.5.1 In 'n stroombaan wat enkelfasesokke met 'n aanslag van meer as 16 A of driefasesokke, of albei, voorsien, en wat meer as een sok voorsien, a) mag enkelfase- en driefasesokke van dieselfde stroombaan voorsien

word, en b) die aanslag van die stroombaanbeveiliging nie 125 % van die aanslag

van die sok met die laagste aanslag oorskry nie of, so nie, moet elke sok met 'n aanslag wat laer is as dié van die stroombaanbeveiliging, individueel teen oorstroom beveilig word.

6.15.5.2 ‘n Sok wat aan die weer (of aan water wat kondenseer, drup, spat of akkumuleer) blootgestel is, moet 'n aanslag van minstens IP44 oor-eenkomstig SANS 60529/IEC 60529 (SABS IEC 60529) hê. Die aanslag geld of daar 'n prop in is of nie. OPM Die IP-aanslae word in aanhangsel J verduidelik. 6.15.5.3 'n Vloergemonteerde sok (hetsy ingelaat of nie) moet só gemonteer word dat a) die vloer skoongemaak of gewas kan word sonder dat dit die

isolasieweerstand van die installasie beïnvloed, en b) daar geen risiko is dat lewendige dele kan raak aan enige vloerbedekking

wat gebruik word nie. 6.15.5.4 'n Sok mag nie binne 'n radius van 2 m van 'n waterkraan (in dieselfde vertrek) geïnstalleer word nie tensy die sok a) aardlekbeveiliging het, of b) met 'n veiligheidstoevoer verbind is. 6.15.5.5 'n Sok in 'n GS-stroombaan moet beheer word deur 'n skakelaar wat langs die sok gemonteer is. 'n Sok in 'n WS-stroombaan mag sonder 'n skakelaar wees.

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig Jan 2003, Des 2003 en 2005) 6.15.5.6 Elke sok wat in 'n ringstroombaan verbind is, moet as sodanig gemerk wees. 6.16 Vaste toestelle 6.16.1 Algemeen OPM Die algemene vereistes in 6.16.1.1 tot 6.16.1.13 geld, behalwe as daar in spesifieke gevalle anders vereis word. Wys 4 6.16.1.1 Vaste toestelle is nie deel van die elektriese installasie nie behalwe vir die plasing daarvan in verhouding tot die toevoer en die bedrading tussen verskillende dele. Wys 1 6.16.1.2 Geskrap by wysiging No. 4. 6.16.1.3 Die kragtoevoer na elke vaste toestel, met die uitsondering van armature, moet voorsien word deur a) 'n skakelaardiskonnekteerder wat beide lewendige geleiers in 'n

enkelfasetoevoer en alle fasegeleiers in 'n meerfasetoevoer verbreek, of Wys 3 b) 'n sok Wys 3 wat te alle tye direk toeganklik is wanneer 'n persoon blootgestel is aan sodanige toestel terwyl die toevoer aan is. In die geval van 'n toestel wat ver van die skakelaardiskonnekteerder geleë is, moet die posisie van die skakelaar-diskonnekteerder aangedui word deur 'n kennisgewing wat in die onmiddellike nabyheid van die toestel, of op die toestel aangebring is. Wys 3 6.16.1.4 As 'n waaier of 'n verwarmer by 'n armatuur ingesluit is, word die armatuur as 'n vaste toestel beskou. As die armatuurstroombaan deur aardlekbeveiliging beveilig word, is 'n diskonnekteerder nie nodig nie (kyk 6.9.3.1). Wys 1 6.16.1.5 Die skakelaardiskonnekteerder moet Wys 3 a) binne 1,5 m van die toestel af wees, of b) in 'n verdeelbord wees (mits die skakelaardiskonnekteerder in die oop stand

gesluit kan word). Wys 3 Selfs waar die skakelaardiskonnekteerder op die toestel is, moet 'n afsonderlike skakelaardiskonnekteerder in die vaste installasie voorsien word sodat die toestel heeltemal verwyder kan word. Wys 3

202

SANS 10142-1:2003

Uitgawe 1.1

203

6.16.1.7 Indien 'n sok wat aan die vereistes van SANS 164-1 (SABS 164-1), SANS 164-2 (SABS 164-2) of SANS 1239 (SABS 1239) voldoen deel van die toestel is (ingebou), moet die stroombaan oorstroom- en aardlekbeveiliging hê (kyk 6.15). 6.16.1.8 Oppervlakgemonteerde toestelle moet só gekies en geïnstalleer word dat termiese beskadiging van die monteeroppervlak voorkom word. 6.16.1.9 Tensy beheerkomponente van vaste toestelle deel van die toestel uitmaak of hul eie omhulsel het, moet beheerkomponente van vaste toestelle wat deel van die vaste installasie uitmaak, met inbegrip van hul ingangsafhegtings en bybehorende beveiligingskakeltuig wat nie in die verdeelbord gemonteer is nie, ingesluit word in ('n) geskikte omhulsel(s) wat aan die vereistes van 6.6.1 en 6.6.4 voldoen. Omhulsels moet a) nievlambaar wees, b) so na as moontlik aan die toestelle geplaas word, c) permanent geïnstalleer word, d) slegs met behulp van gereedskap oopgemaak kan word, en e) maklik toeganklik wees 6.16.1.10 Die verbindings tussen stroombaangeleiers en toestelgeleiers moet a) genoeg speling onmiddellik agter die basis van die toestel hê sodat dit

maklik gehanteer kan word, en b) in die geval van 'n voorafbedrade toestel, met behulp van 'n verbinder

gemaak word. OPM PVC-geïsoleerde geleiers moet nie gebruik word as die temperatuur van die geleier 70 °C kan oorskry nie, tensy die geleiers van hittebronne afgeskerm word. 6.16.1.11 Die bedrading tussen verskillende dele van 'n vaste toestel wat afsonderlik geïnstalleer is, is deel van die vaste installasie selfs as dit van 'n sok af gevoer word, tensy sodanige bedrading korter as 1,5 m is. Sodanige bedrading moet beveilig word deur afsonderlike oorlasbeveiliging tensy die stroomdravermoë van die bedrading sodanig is dat die stroom-baanbeveiliging van die sokstroombaan beveiliging sal voorsien of tensy deel van die toestel ingeboude termiese beveiliging teen oorlas het.

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2005) 6.16.1.12 Buigsame leipyp mag vir die eindverbinding na 'n vaste of stilstaande toestel gebruik word, maar mag nie as eindverbinding na 'n verplaasbare toestel gebruik word nie, tensy sodanige gebruik gemagtig word. Die aardkontinuïteitsgeleier moet verbind word met die aardterminaal van vaste elektriese toestelle wat a) aan die weer of aan water wat kondenseer, drup, spat of akkumuleer

blootgestel is, of b) water gebruik, soos kooktoestelle, wasgoed- of skottelgoedwasmasjiene,

waterverwarmers, afvalmeule en lugversorgingstoerusting. 6.16.2 Waterverwarmers OPM Waterverwarmers sluit in geisers, kitswaterverwarmers, met inbegrip van kookwatereenhede, en so meer (kyk ook 6.16.1). Wys 4 6.16.2.1 Alle waterverwarmers moet ooreenkomstig 6.13 deurverbind wees. 6.16.2.2 Toegewyde stroombane moet vir waterverwarmers voorsien word maar daar mag meer as een waterverwarmer in elke stroombaan wees. OPM Indien 'n waterverwarmer in 'n badkamer geïnstalleer word, kyk tabel 7.1 in verband met aardlekbeveiliging. 6.16.3 Kooktoestelle OPM Kooktoestelle sluit in ingeboude stowe, kookblaaie en so meer (kyk ook 6.16.1). Wys 4 6.16.3.1 Skakelaardiskonnekteerder 6.16.3.1.1 Die stroombaan wat 'n kooktoestel deur vaste bedrading voer, 'n stoofverbinder (kyk 6.16.3.3), of 'n industriёle tipe sok (kyk SANS 60309-1), moet 'n maklik toeganklike skakelaardiskonnekteerder hê. Die skakelaar-diskonnekteerder mag meer as een toestel voer. Wys 4 6.16.3.1.2 'n Skakelaardiskonnekteerder vir 'n kooktoestel moet a) in dieselfde vertrek as die toestel(le) wees,

204

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005)

b) minstens 0,5 m en hoogstens 2,2 m bo vloervlak wees, c) verkieslik nie bokant die kooktoestel(le) wees nie, d) binne 3 m van die toestel(le) af wees, maar binne 0,5 m van die

toestel(le) indien die skakelaardiskonnekteerder se doel nie duidelik aangedui word nie, en

e) nie aan die toestel vas wees nie. 6.16.3.2 Kooktoestelstroombane 6.16.3.2.1 'n Toegewyde stroombaan (stroombane) met 'n aanslag van meer as 16 A moet vir kooktoestelle voorsien word. 6.16.3.2.2 Een stroombaan mag nie meer as een permanent verbinde kooktoestel voer nie, tensy die toestelle in dieselfde vertrek is. 6.16.3.2.3 'n Kooktoestelstroombaan mag ook een sok voer indien die aanslag van die sok nie 16 A oorskry nie en as die volgende items almal in een beheereenheid ingesluit is: a) die sok; b) 'n aardlekeenheid, met inbegrip van oorstroombeveiliging om die sok te

beveilig; en c) die skakelaardiskonnekteerder wat vir die kooktoestel vereis word (kyk

6.16.1). OPM Die sok moet teen aardlekkasie beveilig word en tensy die beveiliger (kyk (b) hierbo) in die beheereenheid is, moet die hele kooktoestelstroombaan teen aardlekkasie beveilig word. 6.16.3.2.4 Indien 'n kooktoestel deur middel van 'n stoofverbinder (6.16.3.3.1(a)) of 'n industriële sok (6.16.3.3.1(c)) verbind is, moet die oop ent van die verbindbuis of sok ondertoe wys. Wys 4 6.16.3.3 Stoofverbinding 6.16.3.3.1 'n Stoof wat ontwerp is om 'n vrystaande toestel te wees met 'n aanslag van meer as 16 A moet verbind word deur Wys 4 a) 'n stoofverbinder wat aan SANS 60309-1/IEC 60309-1

(SABS IEC 60309-1) voldoen en wat afmetings het soos in aanhangsel A aangegee word (maksimum 45 A vir enkelfase en 16 A per fase vir driefase), of

205

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) OPM 1 Aardlekbeveiliging is nie 'n vereiste vir 'n stoofstroombaan as 'n stoofverbinder gebruik word nie. OPM 2 In die geval van 'n driefaseverbinder moet die aardverbinding spesiale aandag kry. b) Geskrap by wysiging No. 1. c) 'n sok wat aan SANS 60309-1/IEC 60309-1 (SABS IEC 60309-1)

(industriële tipe) voldoen met 30 A-aardlekbeveiliging; die gebruik van industriële sokke word nie vir stoofverbindings aanbeveel nie.

6.16.3.3.2 Teks is hernommer en verskuif na 6.16.3.2.4. Wys 4 6.16.4 Verwarmers, toestelle vir ruimteverwarming en vir verkoeling OPM 1 Verwarmers sluit in handdoekrelings en spieëlverwarmers, haar- en hand-droërs en so meer (kyk ook 6.16.1). Wys 4 OPM 2 Ruimteverwarmers sluit in vaste verwarmers (met inbegrip van lugversorgers), en ondervloer-, onderteël-, ondermat- en onderpleisterverwarming en so meer (kyk ook 6.16.1). Wys 4 OPM 3 Toestelle vir verkoeling sluit in suig- en ventilasiewaaiers, waaiers gekom-bineer met armature, lugversorging, verkoeling- en vrieseenhede, en so meer (kyk ook 6.16.1). Wys 4 6.16.4.1 Verwarming en verkoeling 6.16.4.1.1 Toegewyde stroombane moet voorsien word vir vaste ruimteverwarming en verkoeling (lugversorgingseenhede) wat teen meer as 16 A aangeslaan is. Daar mag meer as een eenheid in elke stroombaan wees en die kragtoevoer na elke eenheid moet deur 'n skakelaardiskonnekteerder beheer word. 6.16.4.1.2 In die geval van 'n ruimteverwarmer moet die skakelaar-diskonnekteerder op die ruimteverwarmer of in dieselfde vertrek gemonteer word. 'n Verwarmer met oop lewendige dele moet buite armbereik van die vloer af wees. 6.16.4.2 Ondervloerverwarming Wys 4 Die kabels wat gebruik word om ondervloerverwarming af te heg moet Wys 4

206

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2003 en 2005) a) metaalmantels hê, of b) dubbelgeïsoleer wees, of c) deur 'n aardlekeenheid beveilig word. 6.16.5 Motore OPM Motore sluit in motore in outomatiese deure en hekke, afvalmeule, pompe (swembad, fontein, spa, ens), en so meer (kyk ook 6.16.1). Wys 4 6.16.5.1 Motorbeveiliging en beheer Wys 1 6.16.5.1.1 Geskrap by wysiging No. 1. 6.16.5.1.2 Benewens die vereistes van 6.7, moet 'n stroombaan wat 'n motor voer oorstroombeveiliging hê, tensy die motor a) deel uitmaak van toerusting wat ingeboude oorstroombeveiliging het, of b) 'n integrerende termiese beveiliger met 'n toeganklike terugstelknop het,

of c) 'n termiese beveiliger het wat outomaties terugstel en dit onwaar-skynlik

is dat die motor meganies beskadig of mense beseer sal word as die motor weer in werking gestel word, of

d) van 'n tipe met hoë impedansie is wat kan staak sonder om te oorverhit

(soos die motor van 'n elektriese horlosie). 6.16.5.1.3 Die oorstroombeveiliger moet a) 'n uitklinkwaarde hê wat so na as moontlik aan die aangeslane

vollasstroom van die motor is, b) genoeg tydvertraging hê om toe te laat dat die motor in normale

toestande aansit en versnel, c) voorkom dat 'n meerfasemotor aanhou om onder las te werk as

enkelfasewerking intree, en d) in die geval van 'n outomaties beheerde motor, vereis dat die beveiliger

na werking met die hand teruggestel word voordat die motor outomaties heraansit.

207

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003) 6.16.5.1.4 Enige handbeheerde toestel wat gebruik word om 'n motor te beheer moet maklik toeganklik wees vir die persoon wat dit gebruik. 6.16.5.1.5 Elke motor moet gevoer word deur 'n handbeheerde diskonnekteerder of 'n ander handbeheerde diskonnekteerder soos 'n uittrekstroombreker, 'n verwyderbare skakel, 'n sekering of deur die uittrek van 'n prop uit 'n sok, wat veiligheidshalwe minstens dieselfde afsonderafstand bied as 'n diskonnekteerder wat Wys 3 a) maklik toeganklik is en op of langs die motor gemonteer is, of b) van die motor af sigbaar is, of c) in die oop stand gesluit kan word, of d) aangebring is in 'n sluitbare omhulsel, uitgesonderd 'n verdeelbord. 6.16.5.2 Dompelmotore en motore wat oorstroom kan word OPM Kyk 7.2.4.4 vir pompmotore wat in swembaddens, spa’s en fonteine gebruik word. 6.16.5.2.1 'n Dompelmotor moet a) gevoer word deur 'n geskikte marienetipe buigsame kabel wat stewig aan

die motor bevestig is, b) 'n kabelafdigter hê wat 'n doeltreffende waterseël het, en c) met die aardingstelsel van die installasie deurverbind word. OPM 'n Verplaasbare waterpomp kan 'n dompelmotor hê. 6.16.5.2.2 Geleidende dele wat by 'n waterpomp hoort (soos die suigpyp, die leweringspyp en die pomphulsel) moet met die aardkontinuïteits-geleier deurverbind word. In die geval van 'n boorgatdompelmotor moet die deurverbinding met die leweringspyp bogronds gemaak word binne 300 mm van die kraag wat die pyp steun.

208

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1


6.16.5.3 Motoraansitters Behalwe in die geval van regstreekse aansitting, moet 'n aansitter 'n onderspanningsklink hê wat die stroombaan verbreek as die toevoerspanning laag genoeg val om die motor te laat stop. Indien die toevoerspanning herstel word tot 'n waarde wat die motor weer sal laat begin en die operateur beseer kan word as die motor onverwags begin, moet die aansitter middele hê om te voorkom dat die motor weer begin, ongeag die tipe aansitter. 6.16.5.4 Waterpompmotore Alle toeganklike eksterne geleidende dele wat by 'n waterpomp hoort, moet met die aardkontinuïteitsgeleier deurverbind wees. Hierdie dele sluit die suigpyp, leweringspyp en pomphulsel in. Wys 1 6.16.6 Elektriese heinings OPM 'n Elektriese heining word geag 'n masjien of 'n toestel te wees en nie deel van die elektriese installasie nie. Wys 1 6.16.7 Elektrodewaterverwarmers, stoomontwikkelaars en stoomketels OPM Kyk 6.16.1. Wys 4 6.16.7.1 'n Elektrodewaterverwarmer, stoomontwikkelaar of stoomketel moet slegs met die WS-voorsieningstelsel verbind word. Die toevoer moet beheer word deur 'n meerpoolstroombreker wat alle fasegeleiers diskonnekteer en 'n skakelaardiskonnekteerder moet naby en binne sig van die waterverwarmer aangebring word, tensy Wys 1 a) die stroombreker naby en binne sig van die waterverwarmer is, of b) daar 'n beheerskakelaar naby die waterverwarmer is om die toevoer te

isoleer en twee aanwyslampe van die beheerskakelaar af sigbaar is, waarvan een die toe stand van die stroombreker en die ander die oop stand van die stroombreker aandui.

6.16.7.2 Elke blootgestelde geleidende deel moet met die kouewaterinlaat deurverbind wees en geaard wees. 6.16.7.3 Aardlekbeveiliging moet voorsien word vir die stroombaan wat 'n elektrodewaterverwarmer, stoomontwikkelaar of stoomketel voer. Hierdie beveiliging moet só gestel wees dat dit in werking tree ingeval 'n

209

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) lekstroom 10 % van die stroom oorskry wat die toestel in normale werktoestande verbruik. Die eienskappe van die stroombaan en die aardterugleibaan moet sodanig wees dat die aardlektoestel sal werk voordat die potensiaal tussen aarde en die omhulsel van die stoomontwikkelaar of stoomketel 50 V oorskry, selfs in kort-sluitfouttoestande.

210

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2003 en 2005) a) in sone 0 mag geen elektriese toerusting geïnstalleer word nie; b) in sone 1 mag slegs waterverwarmers geïnstalleer word; en c) in sone 2 mag slegs waterverwarmers en klas II-armature geïnstalleer

word. 7.1.4.4.2 Verwarmingseenhede wat in die vloer ingebou is en bedoel is om die gebied te verwarm, mag in alle sones geïnstalleer word mits hulle bedek is met 'n metaalmantel wat verbind is met die ekwipotensiaaldeurverbinding wat in 7.1.3.3 gespesifiseer word. Afhegtings moet aan 6.16.4.2 voldoen en moet buite sone 0, 1 en 2 gedoen word. Wys 4 7.1.5 Aarding 7.1.5.1 Met die uitsondering van afgesonderde toevoer, moet 'n aard-kontinuïteitsgeleier met die aardterminaal van klas 1- vaste toestelle in 'n badkamer verbind wees. Wys 1 7.1.5.2 Indien die volgende elektries van aarde afgesonder is, hoef dit nie geaard te word nie: a) metaalbaddens en -wasbakke; b) vuilwatertoebehore van metaal in baddens of stortbakke; en c) ander geïsoleerde metaaldele. OPM Daar word geag dat 'n bad of wasbak van aarde afgesonder is as die vuilwaterpype nie van metaal is nie en die krane a) teen die muur gemonteer is, of b) op die bad of wasbak gemonteer is en deur middel van niemetaalpype met die

watertoevoer verbind is.

215


Tabel 7.1 ― Voorwaardes vir die installering van elektriese

toerusting in 'n badkamer

1 2 3 4

Voorwaardes wat geld in Elektriese toerusting

Sone 1 Sone 2 Sone 3 Distribusie en beheer

X X

Normale bepalings van hierdie deel van

SANS 10142 (SABS 0142)

Klokdrukknop

B1 en C1 B1 en C1 Normale bepalings van

hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142)

Sok

X C2 Normale bepalings van


Muurskakelaar

X X Normale bepalings van


Trekskakelaar Normale bepalings van hierdie deel van SANS 10142 (SABS 0142)

Verdeelborde X X X

Vaste toestelle (ligarmature ingesluit)

(A en B1) of

(B2)

(A en B1) of

(B2)

Normale bepalings van hierdie deel van

SANS 10142 (SABS 0142)

Die volgende simbole word in hierdie tabel gebruik: A dui aan dat aardlekbeveiliging voorsien moet word; B1 dui aan dat die toerusting só deur isoleermateriaal omhul moet wees dat daar nie met

die standaardtoetsvinger aan die stroomdraende dele geraak kan word nie; B2 dui aan dat klas II-toestelle gebruik moet word; C1 dui aan dat die toerusting gevoer moet word deur 'n veiligheidstoevoer teen 'n

sekondêre spanning van hoogstens 25 V; C2 dui aan dat die toerusting gevoer moet word deur 'n veiligheidstoevoer met 'n

maksimum aanslag van hoogstens 50 VA. Skeermessokke moet aan SANS 61558-2-5/ IEC 61558-2-5 (SABS IEC 61558-2-5) voldoen.

X dui aan dat die toerusting nie geïnstalleer mag word nie.

Wys 1

216

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005) a) 'n veiligheidstoevoer wees, of

b) aardlekbeveiliging hê, of

c) 'n veiligheidsmaatreël hê wat goedgekeur is.

7.2.4.5 Armature

7.2.4.5.1 'n Armatuur wat 'n onderwaterarmatuur is of binne 2,5 m van die wateroppervlak af is, of só geleë is dat 'n persoon die water moet binnegaan om dit te versien, moet deur 'n transformator gevoer word wat buite armbereik van sone 1 geleë is en Wys 4 a) 'n klas II-afsondertransformator is met 'n maksimum leweringspanning

van Wys 4 1) 250 V indien die armatuur in 'n ornamentele vywer of fontein gebruik

word, of Wys 4 2) 12 V indien die armatuur op enige ander plek gebruik word, of Wys 4 b) 'n dubbelwikkelingtransformator is Wys 4 1) met 'n maksimum leweringspanning van 12 V, en Wys 4

2) beveilig wees deur 'n aardlekeenheid met 'n aangeslane aardlekuitklinkstroom (aangeslane residustroom) I∆n van hoogstens 30 mA, en Wys 4

c) in die geval van 'n EKS-armatuur, moet die installasie aan 7.9 voldoen.

Wys 4 7.2.4.5.2 In die geval van 'n armatuur wat onder of langs die watervlak van 'n swembad gemonteer is, Wys 4 a) moet die kabel in 'n niemetaalleibaan of -leipyp wees, en Wys 4

b) mag gepantserde kabels nie gebruik word nie. Wys 4

7.2.4.5.3 Onderwaterarmature moet aan SANS 60598-2-18/ IEC 60598-2-18 (SABS IEC 60598-2-18) voldoen. Wys 4 7.2.4.6 Toestelle 7.2.4.6.1 Sone 0 7.2.4.6.1.1 Elke toestel moet deur ‘n veiligheidstoevoer teen 'n nominale spanning van hoogstens 12 V gevoer word. 7.2.4.6.1.2 Geskrap by wysiging No 4.

7.2.4.6.2 Sone 1

Elke toestel moet

227

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003) a) deur 'n veiligheidstoevoer gevoer word, of b) indien vas, van klas II-konstruksie wees, of c) gevoer word deur 'n stroombaan wat beveilig word deur 'n aard-

lekeenheid wat buite armbereik van sone 1 is. 7.2.4.6.3 Sone 2 Tensy 'n veiligheidstoevoer gebruik word, moet elke toestel a) van klas II-konstruksie wees, of b) van klas I-konstruksie wees en beveilig word deur 'n aardlekeenheid met

'n aangeslane aardlekuitklinkstroom (aangeslane residustroom) I∆n van hoogstens 30 mA, of Wys 3

c) deur 'n afsondertransformator gevoer word. 7.2.4.7 Verhittingseenhede 7.2.4.7.1 Tensy die verhittingseenheid met 'n veiligheidstoevoer werk, moet 'n verhittingseenheid wat in die vloer van sone 1 of sone 2 ingebed is, bedek word deur a) 'n geaarde metaalrooster, of

b) 'n geaarde metaalmantel

wat met aanvullende ekwipotensiaaldeurverbinding verbind is (kyk 7.2.3.3). 7.2.4.7.2 'n Vaste waterverwarmer vir 'n swembad of spa moet geïnstalleer word a) op dieselfde wyse as 'n niedompelpomp,

b) in die watersirkuleerstelsel en nie in die swembad self nie, en c) met die toevoer na die elemente en die sirkuleerpomp vergrendel.

7.2.4.8 Ander toerusting 'n Item toerusting, uitgesonderd 'n pomp en 'n armatuur, mag nie gebruik word nie tensy dit en die installeringsmetode daarvan gemagtig is.

228

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005) 7.5 Landbou- en tuinbougebiede OPM 1 Landbougebiede is kamers en plekke waar lewende hawe gehou word en sluit hondeherberge, DBV-persele, bees-, skaap-, wilds- en bokkrale, perdestalle, vark- en hoenderhokke en soortgelyk in, met inbegrip van aangrensende kamers (bv waar voer verwerk word, waar melkmasjiene hanteer word en melk bewaar word). Wys 4 OPM 2 Tuinbougebiede is kweekhuise, kwekerye en soortgelyk. Wys 4 7.5.1 Algemeen 7.5.1.1 By die ontwerp van 'n installasie vir landbou- en tuinbougebiede moet behoorlike oorweging geskenk word aan omgewingstoestande en die noodsaaklikheid van aarding en deurverbinding. 7.5.1.2 In landbou- en tuinbougebiede moet sokke minstens 1 m bo vloervlak gemonteer word. 7.5.1.3 Behalwe in die geval van bedradingskanale, moet alle elektriese toerusting ontoeganklik wees vir of beveilig wees teen lewende hawe. Kabels moet vir ten minste 1,5 m bo vloervlak meganies beskerm wees (skoppype). 7.5.1.4 Op plekke waar diere gevoer word en daar waarskynlik knaagdiere sal wees, moet bedradingskanale rotdig wees en versperrings moet geïnstalleer word om die deurgang van knaagdiere te voorkom indien hulle in die bedradingskanaal sou beland. PVC-bedradingskanale en PVC-geïsoleerde geleiers moet ontoeganklik wees. 7.5.1.5 Hangende elektriese toerusting (bv armature, verwarmers, ens), met inbegrip van die kabels self, moet só gesteun word dat daar nie trekspanning op geleiers of kabels is nie. Indien sulke hangende toerusting minder as 1,5 m bo vloervlak is, moet dit 'n aanslag van IP35 hê. 7.5.1.6 Beesvoerstof is plofbaar en gebiede waar sulke stof ontstaan, word as gevaarlike gebiede geklassifiseer. Elektriese installasies in hierdie gebiede moet aan die vereistes van 7.14 voldoen. 7.5.2 Aanvullende ekwipotensiaaldeurverbinding In gebiede wat vir diere gebruik word, moet alle blootgestelde geleidende dele en eksterne geleidende dele waaraan gelyktydig geraak kan word, met aanvullende ekwipotensiaaldeurverbinding met die beveiligingsgeleier van die installasie verbind word. Indien 'n metaalrooster in die vloer ingelaat word, moet dit met die lokale aanvullende deurverbinding verbind word.

237

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 (Soos gewysig 2003 en 2005) 7.5.3 Beveiliging Wys 4 Outomatiese toevoerdiskonneksie in stroombane wat landbou- en tuinbougebiede van krag voorsien, moet by die oorsprong van die stroombaan voorsien word deur aardlekeenhede met 'n aangeslane aardlekuitklinkstroom (aangeslane residustroom) I∆n van hoogstens 300 mA. Deur gebruik van 'n vertragingsmeganisme in hierdie eenhede kan diskriminasie bewerkstellig word met aardlekeenhede wat eindstroombane, soos sokke, beveilig. Wys 3; wys 4 7.5.4 Grondverwarming Grondverwarmingstoerusting moet a) deur 'n veiligheidstoevoer gevoer word, of b) aardlekbeveiliging hê. 7.6 Woonwaparke, mobiele wonings en marinas 7.6.1 Algemeen Hierdie subklousule dek die toevoer na en die installering van sokke in woonwaparke, terreine vir mobiele wonings en marinas. 7.6.2 Kragverspreiding 7.6.2.1 Daar mag vir kragverspreiding in 'n installasie deurgaans slegs gebruik gemaak word van a) ondergrondse kabels, of

b) bogrondse gebundelde geleiers, behalwe in die geval van marinas, of

c) ander gemagtigde metodes.

7.6.2.2 Ondergrondse bedradingstelsels moet minstens 500 mm diep begrawe word en, behalwe as bykomende meganiese beskerming voorsien word, moet hulle geplaas word buite enige woonwastaanplek of buite enige gebied waar tentpenne of grondankers ingeslaan kan word. 7.6.2.3 Pale, ander steunelemente en die geleiers vir bogrondse bedrading moet só geplaas of beskerm word dat dit onwaarskynlik is dat hulle deur voertuie of vaartuie beskadig sal word.

238

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2005) 8.7 Toetse Sekere toetse mag nie in gevaarlike gebiede uitgevoer word nie. As gevolg van die eienskappe van die intrinsieke veiligheidskenmerke van toerusting, kan sodanige toerusting deur sekere toetse beskadig word. 8.7.1 Algemeen Raadpleeg die toepaslike standaarde vir die toets van installasies wat heeltemal of gedeeltelik in gevaarlike of gespesialiseerde gebiede is, en vul die aanvullende vorm in (kyk 8.8.2 vir mediese gebiede en 8.8.3 vir gevaarlike gebiede). Teken die ergstegeval-meting aan in gevalle waar veelvuldige toetse nodig is. Indien enige toets onsuksesvol is, moet die toets herhaal word nadat die fout reggestel is. Ander toetse wat deur die fout beïnvloed kon gewees het, moet ook herhaal word. Meetinstrumente moet akkuraat wees tot binne 5 % of beter. 8.7.2 Kontinuïteit van deurverbinding Wys 4 Toets die kontinuïteit van die deurverbinding tussen die verbruiker se aardterminaal en al die blootgestelde geleidende dele deur 'n toevoer met 'n nullas-GS- of -WS-spanning van 4 V tot 24 V, en 'n stroom van minstens 0,2 A te gebruik. In elke geval mag die weerstand hoogstens 0,2 Ω wees. Wys 4 8.7.3 Weerstand van aardkontinuïteitsgeleier Gebruik 'n weerstandsmeter om die weerstand van die aard-kontinuïteitsgeleiers tussen die verbruiker se aardterminaal en die aardterminale van alle verbruikspunte en skakelaars te meet. Die waardes mag nie dié in tabel 8.1 oorskry nie.

285

SANS 10142-1:2003 Edition 1.1

286

Tabel 8.1 — Maksimum weerstand van aardkontinuïteitsgeleier

1 2

Aangeslane stroom van beveiliger

A

Maksimum weerstand van

aardkontinuïteitsbaan

Ω 6,3 1,7

10 1,1 16 0,70 20 0,55 25 0,53 32 0,41 40 0,33 50 0,26 63 0,24 80 0,19 100 0,14 125 0,12 160 0,096 200 0,077 250 0,062 315 0,049

OPM In die geval van metaaldakke, -geute, -geutpype en -vuilwaterpype (kyk 6.13.2.4), mag die weerstand van die aardkontinuïteitsbaan hoogstens 0,2 Ω wees.

Alle sokke moet getoets word deur 'n prop in te steek en die weerstand van die aardpen by die metings in te sluit. 8.7.4 Kontinuïteit van ringstroombane Verwyder albei ente van elke lewendige geleier, skei hulle en toets die stroombaan se kontinuïteit. Maak seker dat die twee ente van die lewendige geleier na die toets met dieselfde terminaal verbind word (kyk 6.6.1.13). 8.7.5 Aardfoutlusimpedansie by die hoofskakelaar 8.7.5.1 By die hoofskakelaar moet die impedansie sodanig wees dat 'n aardfoutstroom wat twee maal (of meer) hoër as die aangeslane stroom van die die hoofbeveiliger is, die toevoer na die installasie outomaties diskonnekteer. Tabel 8.2 gee die aardfoutlusstroombane vir verskillende distribusiestelsels aan.

Sertifikaat van Nakoming (vervolg)

AFDELING 4– INSPEKSIE EN TOETSE (nuwe en bestaande installasies)

Inspeksie Bestaande installasie

Nuwe/veranderde/ tydelike installasie

1 Toeganklike komponente is korrek gekies 2 Alle beveiligers is korrek aangeslaan en bestand teen waarskynlike foutpeil 3 Geleiers het korrekte aanslag en stroomdravermoë vir die beveiligers en verbinde las 4 Komponente is korrek geïnstalleer 5 Diskonnekteerders is korrek geplaas en alle skakeltuig skakel die fasegeleiers 6 Verskillende stroombane is elektries geskei 7 Verbinding van geleiers en aarding en deurverbinding is meganies ongeskonde en elektries deurlopend 8 Stroombane, sekerings, skakelaars, terminale, aardlekeenhede, stroombrekers, verdeelborde is korrek en

permanent gemerk of geëtiketteer

9 Ten opsigte van die elektriese installasies is brandversperrings opgerig en voorsorg getref teen verspreiding van brand en effek van hitte

10 Veiligheids- en noodverligting en -tekens funksioneer korrek 11 Die installasie en alle toeganklike komponente voldoen aan SANS 10142-1 (SABS 0142-1) 12 Die installasie voldoen aan die algemene veiligheidsbeginsels van SANS 10142-1 (SABS 0142-1) en is

redelik veilig

Lesing/resultaat Toets Eenhede Instrument

Bestaande installasie

Nuwe/veranderde/ tydelike installasie

1 Kontinuïteit van deurverbinding Ω 2 Weerstand van aardkontinuïteitsgeleier Ω 3 Kontinuïteit van ringstroombane (indien toepaslik) – 4 Aardlusimpedansietoets: by hoofskakelaar Ω

Wys 4

295

SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1

(Soos gewysig 2005)

Sertifikaat van Nakoming (vervolg)

5 Verhoogde spanning in nulgeleier V 6 Aardweerstand (indien vereis) Ω

7 Isolasieweerstand MΩ 8 Spanning (hoof-VB) geen las V

9 Spanning (hoof-VB) onder las V 10 Spanning teen beskikbare las (ergste toestand) V

11 Werking van aardlekeenhede mA

12 Werking van aardlektoetsknoppie – korrek korrek 13 Polariteit van verbruikspunte – korrek korrek

14 Alle skakelaars, sluit-en-verbreekstroombane – korrek korrek Kommentaar: ..................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................... Kommentaar oor dele van die installasie wat nie deur hierdie sertifikaat gedek word nie: ..................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................................................................................

296 SAN

S 10142-1:2003 U

itgawe 1.1

SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1

(Soos gewysig 2003 en 2005) Aanhangsel C

(ter inligting) Installasiekomponente

C.1 Installasiekomponente ― Standaarde vir

diensverbindings

OPM Kyk klousule 2 vir ekwivalente SABS-nommers van SANS-standaarde. Wys 1; wys 4

Figuur C.1 ― Installasiekomponente tot by die hoofverdeelbord (Kyk tabel 4.2 – Hoëspanningtoerusting nie ingesluit nie)

309


C.2 Installasiekomponente ― Standaarde vir vaste elektriese installasies

OPM Kyk klousule 2 vir ekwivalente SABS-nommers van SANS-standaarde. Wys 4

Figuur C.2 — Installasiekomponente van die beheerpunt tot by die verbruikspunt

(Kyk tabel 4.2)

310

Documents

STANDARDS SOUTH AFRICA Wysiging No 4 : April …zb.guaihou.com/stdpool/SANS 10142-1 2003.pdfICS 91.140.50 ISBN 0-626-16542-3 SANS 10142-1:2003 Uitgawe 1.1 en tegn corr 1, wys 2, wys