36
SEPTEMBER 2017 1 www.mizoramsynod.org

SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 1

www.mizoramsynod.org

Page 2: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 2

www.mizoramsynod.org

Kristian Naupanga thu chhuahte hi Editor ngaih dan a ni vek kher lo.

A chhunga thu awmte Phek1. Editorial ................... 1

2. Kristian Naupang a ni ................... 2

3. Lalchhandama ................... 5

4. Siamtu ropui leh fing ber – Pathian ................... 10

5. Chhinga Vengthlang PNSS ................... 15

6. Tleirawlte Pual ................... 19

7. Naupangte tana zirna pawimawhzia ................... 23

8. Hriatzauna Huang ................... 26

9. Alice-i te chhungkaw chanchin ................... 28

10. Nu leh pa chawimawi .................... 29

11. Hmutheitua .................... 30

12. Chei chhuah .................... 32

Ka hmuh ang hmu thei rawh A kâwm chhungah

Kum 23-na September 2017 Bu 276-naEditorUpa C. LalbiaktluangaManaging EditorRev. Dr. C. ChawnghminglianaJoint EditorsLalremmawiaUpa B. LalhmunlianaJohn LalhruaitluangaUpa Dr. C. VanlalhruaiaCirculation ManagerLalfakzuala

K R I S T I A NN A U P A N G

A man pe duh leh a bu la duhchuan Circulation Managerhriattir tur a ni.Kum khat lak man ` 50.

Synod Office First FloorMission Veng, Aizawl – 796 001Phone - 0389-2324590e-mail:[email protected]

Page 3: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 3

www.mizoramsynod.org

NAUPANG SUNDAY SCHOOL HI

September, Naupang Sunday School inkhawmpui thlakan lo thleng leh ta. Pathian thu hmanga intihsiaknathianghlim kan nei a. Kohhran \henkhatah chuan intihsiaknakan nei ta lo thung. Hetiang taka Pathian thu zirna SundaySchool kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hlea, Mizo Kristian naupangte kan vannei hle.

Kohhranin zirtirtu min rawihsak a, chung chuan kanhriat thiam loh tur Pathian thu te, thu inchhang te, hla hartak tak, mawi taka kan sak theih turte a thlawnin min zirtir\hin a ni. Sunday School-a kan zir ang tluk zirna \ha hihmun dangah pawisa chawia pan tur a awm lo. Mahse, feepawh chawi lovin kum tluanin kan kal thei a ni. Hetiangzirtirna \ha a thlawna kan dawng thei hi Pathian leh akohhranhote vang a ni.

Hetianga kan naupan lai hun kan hmang thei hi vanneihnaa ni tih kan hriat a \ha ang. Hetianga intihsiakna neite chuanrilru zau tak kan put a pawimawh hle a ni. Pakhatna ni tlakinkan thiam a; mahse, pakhatnaah min puang lo a nih pawhinkan vui tur a ni lo.

Naupan lai hian Pathian thu leh hla thiam hnem a \ha êmêm a ni. Kan lo puitlin hnu pawhin Pathian thu kan byheard-te khan kan nun kawng a hruai ngil \hin a ni.

.....

EDITORKAMCHHUAK

Page 4: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 4

www.mizoramsynod.org

KRISTIAN NAUPANG A NI

– C. BiakveliChaltlang

Vanlalfeli chu naupang duhawm tak, nu leh pa thu awihtak a ni a. An chhungkua hi lo neiha ei zawng an ni. Unaupianpui dang a neih loh avangin a nu leh pate pawhin an duata. A dam chhung nun hruaitu atan Lal Isua an duh ber avanginan enkawl uluk hle a ni. ‘Lalpa \ih hi finna bul a ni,’ tih te hi ahriat theih tirh a\anga byheart a ni.

Zan mut hunah te a nuleh paten Bible thu, Isuachanchin te, Josefa chanchinte, Bible-a mi ropuitechanchin leh khawvel miropuite chanchin an hrilh

melh melh a, ngaihnawm titakin a ngaithla dauh dauh\hin. Zingah a tho va, lehkhaa zir a, sikul kal nuam a ti a, a

thiam thei pawl ni lo mah se,a taimak em avangin kumtawp exam result a lo chhuahmeuh chuan a ti \ha pawl a ni\hin. Inkhawm a taima a, Sun-day School kai kim lawmmana la fo \hin. Sunday Schoolban veleh inah an zirlaite anuin a lo zawt vat a, anthuvawn thlengin a byheartchu a nu a hrilh lehchhawng\hin. Bible chang tam tak abyheart a, ni tin chhunginkhawm an neih pawhin ahun a lo thlen chuan phurtakin a hmang a, a nu leh a papawh an lawm thei hle a ni.

Mafeli chu kum 14,pawl 8 zir lai a ni a. A pain,‘duty first’ pawimawhzia ahrilh fo chu a vawng reng a,lehkha zir chu a tih tur hmasa

Page 5: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 5

www.mizoramsynod.org

ber a ni tih a hria. Tlai khatchu a \hiante nen an sikulbanin an nu leh pate feh hawan hmuah fona \hin dai bulkhawthlirah an kal a. Mi nuleh pate an hawng zut zut a, anu leh pa an lo lang ve mai lo.Ni a tla dawn suar suar a, khuaa thim dawn ta mai si, a mittuia hru a hru a, putar pakhat fehhaw a lo zawt a. “Ka pu, kanu leh pate i hmu em?” tiin azawt a. Putar chuan, “E,Mami, ka hmu hauh lo mai,khua a thim a ni tawh si a, karualin hawng mai rawh, ihawng dun ang,” a ti a. Mafelichuan, “Engtin nge ka nu lehpa tel lovin ka awm ang?” tihleh \ah a rual ta a. Putar chuan,“Mami, Pathianin a awmpuidawn che alawm,” a ti a.

Putar rit phur nenchuan an hawng dun a, a niteinah a lut a, in chhung a lutfel chiah tih chuan, Mafeli nuchu a fehnaah a pum a natavangin zawn haw tur tihtlangau a lo au ta a, a manganghle mai. A \hiante Sangbawihileh Numami an lo kal vat a,an awmpui nghal a. Vengchhung paho chuan a nu chuan rawn zawn haw a, a chau

hle mai a. Mafeli chuan, “Kanu,” a ti hman chauh va, danrual lohvin a mittui a sur zungzung a, a nu chuan, “Bawihte,ka thingremah kraws \hi aawm a, i lo nei ang a, i awmdan tur chu Lalpan rel rawhse,” a ti hman chauh va, ahnuk a chat ta mai a.

Mafeli chu a rilru a nahle mai, a \ap a \ap mai a, a\hianten hnem an tum pawhinan hnem zo lo va, a pa lahintihngaihna a hre bik si lo. Nua nei ta lo; mahse, a nuin,“Pathian thu awih zawngzawng vanramah kan awmdawn,” a tih kha a hriat rengavangin a thla a muang a ni.

Ni tin a nu thlanah a\hianten an kalpui \hin a, a\awng\ai a, a \ap zawih zawih\hin. |um khat chu, a nu hmelang deuh a hmu chu a insumzo lo; a \ap chhuak hawmhawm a, a \hianten an zawhpawhin a zak a, a sawi duh lo.An zirtirtute pawhin ankhawngaih a, a nu hriat rengnan a ngainat em em HolyBible an pe a, a lawm hle.Lehkha a zir dawn apiangin achhiar a, Pathian hnenahlawm thu a sawi a, finna te,

Page 6: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 6

www.mizoramsynod.org

lehkha thiam theihna te, rilruchakna te dilin a \awng\ai\hin.

Kum leh ni te a liamzel a, Mafeli pawh pawl 10 azir ve ta. A nuin a dam laia asikul chawlh chhunga alehkhabu chhiar tur a leisak tekha a la chhuak a, FlorenceNightingale-in, “Lehkhabuleh \hian chu tlem mah se an

\ha tur a ni,” a tih te chu dik ati em em mai a. Vanramlehkhabu te, missionarychanchin te chu ngaihnawm ati hle \hin.

Tin, a lehkhabu chhiara\anga a hriat reng \henkhatchu – Bible hi bu 66

(Thuthlung Hlui 39 lehThuthlung Thar 27) Biblebung zat 1,189, chang 31,102,thumal 7,73,693, hawrawp35,66,480, bung sei ber Sam119, bung lai ber 118, bungtawi ber Sam 117, hming seiber Isaia 8:1, chang sei berEsther 8:8, chang tawi berJohana 11:35, Pathian hmingchuan lohna - Estheri te hi a ni.

Mafeli chuan a lehkhazir lai chu theihtawpin a zir\hin a. A nuin a thih dawn \epaa pek, \hi (Kraws awmna) aawrh chu a khat tawkin a enzauh zauh va, a \hi awrhkraws chhung lama, ‘JesusLoves You’ (Isuan a hmangaihche) tih thu inziak chuan anunah thlamuanna mak tak aneihtir \hin. He khawvelahhian nu nei tawh lo mah se,pa a la nei a, a lawm em em\hin. Manganna leh harsatnate a tawh changin Sam 32:8,“Fing taka awmtir chein ikalna tur kawng chu ka entirang chia, Ka mita en rengchung chein rem ka ruatsakzel ang che,” tih hi a damchhung nun innghahna lung-phum pakhat a ni.

Page 7: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 7

www.mizoramsynod.org

LALCHHANDAMA– Benny Lalfakmawia

Secretary, NPSSChawnpui Kohhran

Khaw pakhatah hian mipa naupang pakhatLalchhandama (Chhantea) hi a awm a, nu leh pate thu awihthei tak mai a ni a. A nu leh pate zirtirna, \hiante laka \hatchhuah te, aia upate thu awih te, mi rinawm tak leh huaisentak ni turin an hrilh \hin a, chu chu a theihtawpin zawm a tum\hin a ni. Lalchhandama (Chhantea) chu unau pianpui nei lo ani a. A nu leh pate chuan zan tin mai hian Pathian hnenah anhlan \hin a. Thu awih tak leh fel taka a awm theih nan Pathianhnenah an hlan \hin a ni.

An chhungkua chu mivantlang, khawsak lamahpawh harsalutuk an ni lova, mi awmthei tia sawi turpawh an ni lo.A nu leh patechuan an faneih chhun anih avangin anduat em emmai a. Amahainkawm hlimna tur toys chihrang hrang a pa hian phaia azin te hian a hawnsak \hin a,amah pawhin nuam a ti hle\hin a ni.

An khuaah chuan arualpuiho zingah chuan toys

ngah ber a nia, a \hiantechuan an duhduh ankhalhsak vemai \hin a,nuam an ti theihle a ni. A nuleh paten\hiante bulauikawm lotura an zirtir

\hin avang chuan a \hiantechuan Chhantea chu kawmnuam an ti hle \hin a ni.

An sikulah hian a felem avangin an zirtirtute hian

Page 8: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 8

www.mizoramsynod.org

an duhsak thei hle a, amahpawh chuan sikul kal hi nuama ti thei hle \hin a ni. sikulahhauh ngaiin a awm ngai lo va,a nu leh pate zirtirna chu azawm \ha hle a ni. Naupang\hian kawm nuam ti mi tak nimah se a nu leh paten \hiankawm hun te, infiam hun te,lehkha zir hun te, TV en hunte an siamsaka, a nu lehpaten ansiamsak angthlap chuan ati \hin. Exam-naah te hianan pawlahpakhatna a ningei ngei \hina ni. A nu lehpate thu aawih avangapakhatna ni thei chauh a ni.

Zan mut dawnah lehzing thawh hlimin Pathianhnenah a \awng\ai \hin a, a nuleh pate thu a awih theih nante rilru \ha tak a neih theih nante, Pathian hnenah a \awng\aia, a dil \hin a ni. Naupang nunnem leh zaidam, kawm nuaman tih leh fel an tih ber chuChhantea a ni.

Sunday school kal hinuam a ti thei em em mai a,Bible-a mi Pathian mitechanchin Lal Davidachanchin te, Josefa chanchinte, Timothea chanchin te chungaihthlak nuam a ti a,Pathianni hi thleng vat vat\hin se a ti \hin a ni. Pathiannichawhnu inkhawma variety

programmeleh Pathianthu \ha takan zirtirtuten an sawi\hin te chungaihthlaknuam a tithei hle\ h i n .Inkhawmpuiaintihsiaknatur chang,

thu inchhang te, hla zir te hinuam a ti a, a thiam hmasa berpawlah a \ang reng \hin a ni.Kum tawpa MSSU-in exam abuatsaihah pawh naupangtê nichungin Zalawra medal adawng a, a lawm em mai a, alehkha zirna dawhkanah a daha, a thlir veng veng \hin a ni.

Mipa naupang harhrual mah ni se, a chhungte tan

Page 9: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 9

www.mizoramsynod.org

chuan malsawmna a ni a,zingah a tho a, tual a phiat faia, in chhung a phiat fai a,\hutthleng a hru fai a, Sundayzingah phei chuan an vengaK|P-in chanchinbu antihchhuah K|P Inleng chu asem ziah bawk \hin a, hah ainti ngai lo va, nuam a ti a,Pathian rawng a bawl vetheihna niin a hria a, nuam ati hle zawk \hin a ni.

Chutianga hun ahman mek lai chuan \um khatchu an sikul an sports a, nuaman ti hle mai a. Chutia hlimtaka an awm lai chuanruahpuivan^wn a rawn sur tathut mai a. Field-ah chuan ansports-na thil vel chu a letphung mai a, tu man lakkhawm an tum si lo va,Chhantea chuan vawt ti chungchungin a la khawm a, pavil-ion-ah chuan a dah \ha a.Ruah chu a bang duh mai lova, an zirtirtute chuan zirlainaupangho chu tlan hawngmai turin an ti a. Chhanteapawh chu Field thlang deuhchu an in a nih avangin a tlanhawng ta a.

Chumi zan dar 7:00vel a\ang chuan a khua a rawn

sik \an ta a. A khawsik chu asan em avangin an motorchuan Aizawl lam chu a ranglamin an pan ta nghal a,darkar thum vel an tlan hnuchuan Synod Hospital,Durtlang chu an thleng ta a.Casualty-a nurse leh doctornight duty-ho chuan rangtakin an lo buaipui nghal a, athisen te an la a, laboratory-ah an han exam zung zung a,a natna chu an hmuchhuakthuai a. Khawsikpui, thluakalut a lo ni a. ICU-ah an dahlut ta nghal a. Chutiangnaupang hmel\ha leh fel takeng mah hre lova ICU-a a hanmu bam mai chu nurse dutyleh doctor-te chuan an lainatem em a, an mittui a tla hiala. Damdawi an neih \hat berber hmang chuan Chhanteanunna chu chhan tumin doc-tor leh nurse duty-ho chuan anbei a; mahse, khawsikpuithluaka lut chi hi chu a chakem avangin inchhan hman ani ngai meuh lo tih chu an hrechiang tlang viau mai.

Zing dar nga a lo nihphei chuan ventilator hmangathawktir a lo ngai ta hial a, anu leh pate phei chu an

Page 10: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 10

www.mizoramsynod.org

mangang takzet tawh a, a nuphei chu lungchhe takin a \aprawih rawih reng tawh a.

Zing dar 7 a la ri lohret tihah chuan Chhantea chua rawn thaw ta kawk kawkmai a, a rawn meng a, a kaaventilator an vuah chu amahchuan a rawn phawi a. ‘Ka nu,ka pa,’ tiin chiang tak maihian a rawn \awng chhuak a,ICU-a awm nurse leh doctor-

te, a nu leh pa, a bula awmtechuan an rawn bial nghal tuauva. A nu chuan, “Bawihte, ithi dawn em maw ka ti hmanasin. Ka va lawm, aw Lalpa!”tih pahin Chhantea lu chu achulsak hauh hauh va.

Fiah takin, “Ka nu, kapa, tunah chuan ka kalsandawn ta che u. Ka natna hi katuar chhuak thei dawn lo, a naem mai. Lo tuar chhuak thei

Page 11: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 11

www.mizoramsynod.org

pawh ni ila, piangsual maitur ka ni a, chu chu min hrilh\hin Lal Isua khan a phal lova, a hnenah min hruai dawna ni. Hei tunah pawh kabulah hian a awm reng tawha ni. Ka nu, ka pi leh ka putepawh ka hmu, khi min lohui, ‘Lo kal rawh,’ min ti.Ka nu, ka pa, ka pi leh kapute nen vanramah hlimtakin kan lo hmuak ang cheu. Min rawn ngaihtuah suhu aw?” a ti a. A sawi zawhrual chuan a hnuk chu a chatta mai a. Chu naupangthusawi hre phaka awm,ICU-a mi te chu \ap lo pawhan awm lo.

An khuaa mite pawhnaupang fel Lalchhandama thihthu chuan a barakhaih hle maia, a hre tawh phawt chuChhantea te inah chuan an rawntlan khawm zung zung a.Naupang fel leh mite pawhin anfak rawn, kum 12 mi lek chuchawhnu dar 1:00-ah chuanPastor-in vuiin, thlanmualah anvui liam ta a ni.

A thlan lungah chuan‘Kan fapa duat, Lalchhandama,Pathian ̂ ngchhungah a chawl ta.I nu leh paten i bul thlen hlan kannghakhlel e,’ tih a inziak a.

(Kristian Naupang chhiar \hin zawng zawngten hei hi ihria ang u: “Kan Lal Isua hian min hre reng a, min

theihnghilh ngai lo va, min enkawl reng \hin a ni. Hekhawvela kan awm chung hian kan nu leh pate \anpuite, \hiante tana malsawmna ni tur te, Sunday Schoolngai pawimawh tur tein Lal Isua chuan min duh a,hetianga kan nun kan hman chuan nakin lawkah

kohhran enkawltu tur \ha tak kan ni thei dawn a ni tihhriain, nu leh pa thu awih turin \an la ila, kan thih

hnuah pawh Lal Isuan kan tan vanram nuam tak minbuatsaihsak a ni,” tih hi.)

Page 12: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 12

www.mizoramsynod.org

SIAMTU ROPUI LEH FING BER PATHIAN

– T.Upa Dr. Lalsaimawia SailoSenior Department Leader

Vaivakawn Kohhran

Pathian finna leh hriatna ngahzia chu a va thuk em! Arorelnate chu hriat theih rual leh, a kawngte chu chhui theih ruala va ni lo em! Amah a\ang leh, amah avang leh amah atan thilzawng zawng a lo awm a ni si a; ama hnenah chuan chatuaninropuina chu awm rawh se. Amen (Rom 11:33, 36).

Khawvelah hianmihringte thiamna leh finnate pawh a sang zel a. Kawngtinrengah leh technologyhrang hrang thil hmuhchhuahleh siam chhuah ropui taktakte pawh kum tin, ni tin,darkar tin hian a pung zel ani. Amaherawhchu, Pathianfinna a\anga teh chuanmihringin kan thlen chin hi ala beitham hle a ni. Eng tiklai maha mihringin Pathian aphak ngai lohna tur chumihring chuan thil awm saa\ang chauhvin thil dang asiam thei a, Pathian erawhchuan thil awm lo a\angin thila siam thei a ni. Tun \umahhian universe leh technologyburu pui pui chanchin kan

sawi dawn lo va, engkimsiamtu leh neitu Pathianin thilho te anga kan ngaih, a thilsiam \henkhat chu entir nanala chhuakin, kan thil, ho teanga kan ngaih pawh a lo hohlohzia leh ropuizia tlemazawng tar lan kan tum dawna ni. Lal Isua pawhin lal ropuitak Solomona meuh pawh aropuina zawng zawnga ainthuam khan tuktinparpakhat tluk pawha cheia aawm loh thu min hrilh bawk.1. Chabet a\anginVelcro:

Kum 1941 daihtawhah khan Switzerland-aengineer George de Mestralchu a ui nen an ramvak a,chutah chuan a ui hmulah leh

Page 13: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 13

www.mizoramsynod.org

thuamhnawahte chuan chabeta kai \euh mai a. Engtia kaithei nge tih hriat a chak ta tlatmai a; tichuan, enlennahmangin a han en chiang a.Eng vanga nghet taka bet theinge tih chu zir chiangin a enchhin ta a. Pathian thil siam,

thil ho te anga lang chabetavang chuan thil \angkai takmai Velcro (chabet/bantawn)a hmuchhuak ta der mai!Kum 1955 khan a thilhmuhchhuah chu amahmuhchhuah ngei a ni tihhauhna, US Patent 2717437-ah chhinchhiah a lo ni ta ani. Velcro hi hman \angkainaa tam avangin hemi hmanga

sumdawnna pawh a lianin,vawiin thlenga mihringtenkan hman \angkai em em a lani ta zel a ni.2. Rel tlan chakShinkansen Bullet Train:

Khawvel changkangzelah mihringtena kanmamawh chu inkalpawhna\ha a ni. Shinkansen BulletTrain chu Japan rama an reltlan chak hmingthang lehchhuanvawr a ni a, darkarkhatah km 240–320-a chakina tlan thei a ni. TokaidoShinkansen an tih, Japan ramkhawpui Tokyo leh Osakainkara tlan \hin phei chuankum khatah mihringmaktaduai 151 tehmeuh maia phur anga chhut a ni. Herel hi tlan chakin \angkai hlemah se, \hat lohna a neih chua lu pian fuh zan loh avanginchak taka boruak nena a innekkhan a thawm a bengchheng

Page 14: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 14

www.mizoramsynod.org

hle a. A bikin leiverh (tun-nel) chhunga a tlan luh hiana thawm a bengchhenglehzual a, a chuangte tanpawh hrehawm tham a tlinga, leiverh te pawhin a chhiatphah thei hial a ni. JR Westcompany-a an engineerpakhat Eiji Nakatsu-a an tihchuan chu an harsatna sutkian nan chuan kum 1990khan ngaihtuahna thar a neita a. Chu ngaihtuahna tharsiamsaktu chu eng dang nilovin, Pathian thil siam savachi khat kingfisher (Kai-kuangral, sangha ei chi sava)hi a ni. Chu ngaihtuahna tharhmang chuan rel lu chu king-fisher sava hmui pian anginfeet 50 vela seiin an handuang ta a. Chuta chinahchuan ri bengchheng vangaan harsatna chu a bo ta a, chumai bakah chuan a hma aia10%-a chakin a tlan theihphah a, a thahrui kawlphethahman pawh 15%-in a tlemphah a ni.3. Thlalera tui in turkhawl khawm dan:

Sephung chi khatNamibian Beetle an tih mai

hi thlalera cheng a ni a. Herannung Pathianin a duan danhi a makin a va ropui em! Herannung hian a nunkhawchhuah theih nana amamawh tui in tur a neih danchu thlalera zingkara dai tlathliin a ken tel te chu dawnkhawl tumin a lu chu leilamah a dah hniam a, amawng lam chu thlia dai awmdawng thei tur tawk velin atikâng bawk a. Tichuan, a

kâwrah chuan dai chu a betta \iam \iam a, luangkhawmin a ka lamah a luanglut ta \hin a ni. Seoul NationalUniversity of Technology-aPak Kitae chuan he rannunginboruak a\anga tui a lakkhawm dan hi entawnin,boruak a\anga tui thianghlimkhawl theihna hmanraw \hatak a siam chhuak ta a ni.4. Dumde a\anga ennaropui lo chhuak chu:

Page 15: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 15

www.mizoramsynod.org

Dumde hi kan hriain kan hmu\heuh tawh awm e. Zanahphei chuan dumdein eng anpek chhuah hi a lang chianglehzualin a mawi em em a ni.Scientist-te chuan hun rei takchhung an zir chian hnuadumdein eng a pek chhuahdan an sawi chu – oxygen te,calcium te, adenosinetriphospate (ATP) an tihte lehenzyme chi khat luciferase teinchawhpawlh a\anga eng loinsiam a ni. Scientist-te chuandumde hi ngun taka zirchiangin, hemi a\ang hianLight Emiting Diode (LED),a hma aia 55% aia eng pechhuak thei an siam theihphah ta a ni.

Chutiang zel chuangecko (Chawke), a letlingzawng pawha tla lova ceiling-a a kal theihna ke ban a\angathil ban \ha tak siam chhuah

a nih dan te, sava tam takindarthlalang an sut \hin avanganunna an chan phah \hin sutkian nan maimawm ril inzema\anga thil danglam takinsiam entawna, savaten sutchi a ni lo tih an hriat theihtur darthlalang siam te,nghapui (whale) pângparh kirvel dan a\anga turbine blade(virmep bân) vir chak tak ansiam chhuah dan te, sharkvun danglam bik a\anga natnahrik (bacteria)-in a bawmtheih miah loh thil anhmuhchhuah dan te pawhsawi tur tam tak a la awm.Heng kan han sawi tak tlemte leh ho te anga lang a\angringawt pawh hian Pathianfinzia leh ropuizia chiangtakin a hriat theih a ni.Mihringte finna hi sang vetawh hlein lang mah se,Pathian finna leh ropuinaengah chuan kan hriat theihchin hi khawvel \iauvaivutzawng zawng zinga pakhatpawh a la tling pha lo vang!Eng tikah mah mihringte hianPathian ropuizia hi kan hrefiah zo seng ngai hek lo vang.Amaherawhchu, keini Kris-tiante tan chuan thil siama

Page 16: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 16

www.mizoramsynod.org

Pathian inpuanna kan hriatchhun ang angte a ropuiziakan ngahtuah \hin apawimawh hle a, chu chuanPathian min hnaihtir thei a ni.

Sam 104:24-ah chuan, "AwLalpa, i thiltihte chu a va tamem! Finnain i siam vek a ni:leilung hi i hausaknain a khata nih hi," tih kan hmu a. Sam

147:5-na pawhin, "KanLalpa chu a ropui a,thiltihtheihna lamah pawhchak tak a ni a; a finna chuantawpintai a nei lo," a ti tawp

mai a ni.C h u v a n g i n ,Pathian ropuileh engkimsiamtu neitutekan nihavangin lawmila, thil siamdangte chungahp a w hn g i l n e i h n alantirin, Siamtu

ropui leh fing ber kan Pathianhi i fak ang u.

Page 17: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 17

www.mizoramsynod.org

CHHINGA VENGTHLANG NPSS

– LalhruaitluangaAsst. Secretary i/c NPSS

Chhinga Vengthlang Kohhran

Chhinga Vengthlang Kohhran hi VENGHLUN tihhming puin February ni 13, 1995 khan Chhinga Veng Kohhrana\angin kan indang a, remchan zawkna avangin June ni 1, 2001khan Chhinga Vengthlang Kohhran tia a hming thlakin vawiinthleng hian he hming hi kan la pu ta reng a ni.

Kan indan kum a\anghian Naupang Sunday Schoolpawh inkhawm hran nghal ani a. Biak In hmunhmain azir loh avangin a tir lamahchuan Intermediate a\angaSenior department thlenghian Govt. KVM HighSchool-ah inkhawm \hin a nia, Pathian kaihhruaina azarahvawiinah chuan biak in mawileh \ha tak mai kan nei ta a,department hrang hranginmahnia inkhawmna hmunhrang \heuh kan nei mek a ni.Kumin 2017-ah hian naupang950-1,000 vel Chawlhni tinan inkhawm \hin a; tin,zirtirtu 125 kan awm mekbawk a ni.

Ni pawimawh hranghrang – Tumkau Ni te, GoodFriday leh Easter Sunday te,Health Sunday te lehKhawvel Sunday School ni teleh NPSS ni pawimawh dangte hmang \hinin, thusawitutenasa taka inbuatsaihin kanzirlai hrang hranga thlalak tepho chhuakin ngaihnawmtakin an sawi \hin a, depart-ment hrang hrangin specialitem hmuhnawm, ngaih-nawm leh hlawkpuiawm takni bik apiangin an nei \hin ani. Tin, a remchan dan angin,a fiah leh chian zawk nan pro-jector te pawh hman \hin ani.

Page 18: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 18

www.mizoramsynod.org

NPSS enkawlnahnuaiah hian Naupang‘Chawhnu Inkhawm’ tihhming puin chawhnuah hiana hrangin an inkhawm \hin.Youth for Christ (TleirawlChawhnu Inkhawm) erawhK|P enkawl tura dah a ni.Naupang ChawhnuInkhawmah hian Beginnera\anga Intermediate depart-ment-te an inkhawm \hin a ni.

Hun kan hman dantlangpui chu – thuhril hi kanngai pawimawh em em a, atam thei ang Pathian thuhrilh \hin an ni a, an thlaraunun hi kan ngai pawimawhber a, an tan zirtirtuteChawlhniah kan \awng\ai\hin. Faina chungchang te kanngai pawimawhin inkhawm\an hmain an tin te,pheikhawk leh thawmhnawfai leh fai lo te kan endiksak\hin a, an sam te thlenginsiam \hat ngai awm tezirtirtuten an siam \hatsakmai bakah Bible changChawlhniah an thiamtir (by-heart) \hinin, ‘Awm danmawi’ hi a tlem berahinkhawm hruaitu apianginpakhat tal kan hrilh \hin a ni.

Hemi bakah hian a hnuaia miang hian hun kan hmang \hinbawk:

1) Movie show2) Summer show3) Winter show4) Quiz5) Games6) Talent hunt/show7) Fakna inkhawm8) Zai khawmpui9) Group hrang hranga

\hen \hin niin inelna hi wor-ship dance, group singing,solo leh item chi hranghranga hman \hin a ni bawk.

10) Indoor leh outdoorsport kum tin kan nei \hin.

11) LPS Naupangpuala hun hmang hmasa berkan ni bawk.

12) Hlapui zirpui \hin ani bawk.

13) Kohhran huamchhunga bawlhhlawh te chharkhawmin kan lo tifai tawh\hin a ni.

14) Kohhran dangNaupang Chawhnu Inkhawmte nen intlawh tawn \hin a nibawk.

15) Zai thiam lar kansawm thin bawk.

Page 19: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 19

www.mizoramsynod.org

16) Ni pawimawhbikah mi thiam – doctor teemaw sawm \hin a ni bawk.

17) Thu leh Hla Kutpuineih \hin a ni.

Heng bakah hianprogramme nuam an tih zawngni mah se, an thlarau tanahmasawnna \ha tur sia hun hihmanpui \hin a ni bawk.

Department hranghrangte chanchin tlangpui hantar lang leh ila.

Pre-Sunday School:Kum 2013 kum khan Pre-Sunday School hi din niin Be-ginner Department kai rualpha lote tana hemi hi buatsaiha ni a, kan hlawkpui hlein kanhria. Bible chang te an zir \hina, hla \ha tak takte an zirbawk. Tin, hemi bakah hiankohhranin an inkhawmapiangin ei tur sem tur anbuatsaihsak \hin a, zirlainaupangte pian cham aninkhawmna hmunah te lawm\hinin ei tur tuihnai tak takan sem \hin. Tin, hemi bakahhian anmahni leng tawk turin\hutthleng siamsak niin, tereuh tê tê rawng hrang hranga

cheiin mit la tak tura siam ani a, nuam an ti \hin hle.

Beginner-SeniorDepartment : Anni Depart-ment pawh hi inkhawmnahmun hrang \heuh neiin an zirlai zirtir tur tein zirtirtute aninbuatsaih \ha thei hle.

Inrinni zan inkhawmbanah zirlai en lawk \hinin,Naupangte tan an rilru zawngzawng an seng \hin a ni. Khaikhawm a \ul changin khaikhawmin, an hriat thiam turzawngin an zirlaia milemtezirtirtuten ziakin naupangtana fiah thei ang ber turinan inbuatsaih \hin a, on thespot drama te an chang \hinbawk a, a \ul dan angin pro-jector te pawh hman \hin a nia, hei hian an zirlai a tifiahhle \hin a ni.

Junior departmentchin chung lamah naupanginzai an hruai a, departmenthrang hrangin \ing\ang neiinnaupangin \ing\ang perhin zaian hruai \hin a ni.

Zirtirtuten an zirlaitean ngaihsakin, damlo an awmchuan an inah an tlawh

Page 20: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 20

www.mizoramsynod.org

chhuak a, damdawi ina admitan awm chuan an ngaihsakinan hmangaihna an lantir \hina ni.

Kan zirlaite zingah mi\hahnem takin medal hranghrang – Pi Zaii Medal, Pi ZaiiMedal Special, ZalawraMedal, Zalawra Medal Spe-cial te an dawng tawh a,dilpui mek eng emaw zat anawm bawk.

Pathian kaihhruainaazarah kum 2016 chhungkhan Kristian Naupangchanchinbu copy 200 lain, lakhnem lamah 13-na kan ni a.Naupangte Pathian thu leh thu\ha chhiar lama nasa taka hmakan sawn hi kan lawm hle ani. Hei hian Pathian rinna lehhriatna kawngah nasa takinhma a sawntir a ni.

Page 21: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 21

www.mizoramsynod.org

TLEIRAWLTE PUAL

John LalhruaitluangaJt. Editor

Krista model : Kristian tleirawlte hi khawvel modelni mai lovin, Krista model kan ni tih hi hriat thar fo a ngai.Brennan Manning-a chuan, “Khawvela Pathian awm ring loan pun zelna chhan lian ber chu Kristian, an hmui chauhvaIsua ringa, an nuna phat leh si \hintute vang hi an ni,” a tihial mai. Keimahni avang hian miten Isua an hnaih phah ngeIsua zuitu nih an chak loh phah?

Mahatma Gandhi-akha Kristian nun dan \hangaisang tak mai, Isuazirtirna ropui titute zinga mia ni a. Eng emaw lai phei khachuan Kristiannain a hneh emavangin Kristiana inpek arilruk hman hial a. Amah-erawhchu, a bul vela Kristianawmte nunah khan Kristahmel a hmuh hlawl si lohavangin a tum chu a \hulh lehta niin an sawi a, a pawi hle.

J.C. Ryle-a chuan,“Kristian chu sermon kal theia ni a. Pastor-te lehthuhriltute aiin thu a hril tamzawk daih a ni. A chhan chukar tluanin a nuna thu a hrilavangin,” a lo ti a. Kristiantechu Chanchin |ha bu ngana,

Chanchin |ha kal thei kan nia, sawi mai bakah nuna Isuahmel lantir zel tur kan nihnahi hriaa nun uluk pawh a ngaiem em a ni.

Isua i thlahlel em? Fakhla phuahtu ropui FannyCrosby-i chu kar ruk leka upaa niha a damloh a\angin a mita del a, a pasal pawh mitdelve bawk a ni a, an fa neihchhun a sên laiin an chân bawka. Khawvel danah chuanlawmna tur a nei lo ve hle mai.Amaherawhchu, kum 95-aupa a nih thlengin a dam a,fakna hla sangriat chuang laia phuah a, kan Kristian HlaBuah pawh hian a hla phuahhi sawmthum leh pakhat aawm nghe nghe a ni.

Page 22: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 22

www.mizoramsynod.org

Vawi khat chu Pastorpakhat hian a mitdel avangaa khawngaih thu a hrilh a.Fanny Crosby-i chuan, “Kapian tirh khan duh thlang theini ta ila, mitdela awm hi kathlang tho vang. A chhanchu, he ka mita ka hmuhhmasak ber tur chu vanramka thlen hunah ka tana thiIsua hmel a nih avangin,” tiina chhang a. Hmeichhe ropuia va ni tehlul em!Chhandamna changtute hianIsua hi an thlakhlelh ber a nizel a ni.

Spiritual dominoes :Kum 1854 khan Detroitkhawpuia pheikhawk dawrpakhatah tleirawl kum 17 milek hi a inhlawh \hin a.Pathian lam pawh a ngaihsaklutuk lo a ni awm e. Ni khatchu an Sunday School zirtirtuEdward Kimball-a chuan chutleirawl chu Isua chanchin ahrilh a, Isua neitu a lo ni veta a. Chu tleirawl chu a hmingchu D.L. Moody-a a ni.

D.L. Moody-a chukan hre vekin a rinawm a,khawvel history-a thuhrilturopui berte zinga mi a ni a.A chanchin an sawina

pakhatah phei chuan,“Moody-a chuan a kutlehlamin continent pakhat akeng a, a lehlamin continentdang a keng a, Isua hnen ahruai thleng \hin a ni,” an tihial a ni.

D.L. Moody-arawngbawlna avangin pastorpakhat FB Meyer-a chuanthlarau lama harh tharna achang a, Meyer-a rawng-bawlna chu J. Wilbur

Chapman-an a zar a lo zo va.Chapman-a rawngbawlna kalzelah a hun laia baseball khelthiam hmingthang Billy Sun-day-a chuan Pathian khaw-ngaihna a chang a, thuhrilin

Page 23: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 23

www.mizoramsynod.org

rawng a bawl ve leh ta a.Billy Sunday-a terawngbawlna follow-up ang

deuh atan Mordecai Ham-aan tih chu North Carolina-ahan sawm ta a. Chu MordecaiHam-a crusade-ah chuan kum1920 khan tleirawl kum 16miin Isua hnenah a nun a hlanve leh ta a. Chu tleirawl chuBilly Graham-a a ni. BillyGraham-a chanchin kan hria a,khawvela rawngbawltu ropuiberte zinga mi a ni a, amah hrelo chu an vang viau awm e.

Sunday Schoolzirtirtu Edward Kimball-arawngbawlna rah chu hmuhtheihin a ropui nghal viau loa ni mai thei a; mahse, anghawng kal zel ropuizia chua chiang awm e.

Krista rimtui : Mitenmin chhiar rengna khawvelah

hian huaisen leh nghet takarawng kan bawl zel a \ul a.Chutiang tura kan inbuatsaih

zel chu angai a ni.

M a h n ichhungkuaaringtu nihnalantir miahlo kan nipalh ang tiha hlauhawm

a, chhungkuaah hian Isua mikan nih a lang fo tur a ni. Kan\henawmte hian kan nunahIsua hmel hmu sela, Pathianan chawimawi ngei ngei ang.Texas-a Lometa khuaah khuanran vulhtu pakhat a awm a.An khuaa mi zawng zawng ahre vek a, a ngaihsak em em

Page 24: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 24

www.mizoramsynod.org

vek mai bawk a. Naupangdamlo an awmin a kan a,nupa nuna harsatna tawk anawmin a fuih a, a

\awng\aisak bawk \hin. Tumah Kristian ni turin a ti luihauh lo; mahse, a nun khana \henawmte chu a hneh a.Bible-in ‘Krista rimtui’ a tihkha a nunah hmuh theihin aawm a, a nunin mite hnenahthu a sawi\hin a ni.

L o n -don-a vengpakhat khu‘GodlimanStreet’ an tia, chu venghming lo

chhuah dan ngaihnawm takchu Our Daily Bread-ah hetihian an ziak a. London-aveng pakhatah Pathian mi,Pathian ring tlat mai hi aawm a. A nun leh a chetziazawng zawngah Lal Isuahmel miten an hmu \hin a.A chanchin an sawi rengreng pawhin, ‘Pathian thuawih deuh kha, Pathian mikha’ t i in an sawi \hin.Nikhua a lo rei chuan, aawmna veng pawh chu‘Pathian mi awmna vengkha’ tiin an sawi a, a hnuzelah chuan ‘Pathian miveng/Godliman Street’ tihhming a lo pu ta a ni, anti. Nuna rawngbawl hi a vapawimawh em!

Page 25: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 25

www.mizoramsynod.org

NAUPANGTE TAN ZIRNA PAWIMAWHZIA

– Rev. LalngaihawmaPastor i/c Phullen Bial

Tripura rama kan awm laiin zan khat chu mi sualinka bike min ruksak daih mai a. Tripura North Presbyteryhmanga Noagang-a kan zin \uma thleng a ni. Inkhawmpuitawp zanah zanlai velah a lo bo daih mai a, zawn ngaihnapawh kan hre lo. Police-ho chu Vai (Bengali) an nih avanginmin ngaihsakpui \ha duh lo hle lehnghal a. A tawpah kanmangang chuan District SP kan pan ta ngawt a. A hming chuLalhminga Darlawng, IPS a ni. Mizo \awng a lo thiam emem mai lehnghal a, min \anpui nasa hle. Chutih laia ka rilruaawm reng chu, ‘Lehkha thiam hi a hluin a va \angkai em veaw!’ tih chu a ni. Tun \umah hian naupang leh tleirawl tanazirna pawimawhzia sawi ka’n tum dawn a ni.

Mizote hmel timawituleh khawvel hriata min tarlangtu pakhat chu mission-ary-te an ni. Council ForWorld Mission (CWM)-ahhian Mizo missionary kan neinual a, a lawmawm hle.Hetianga hmun hla zawk lehram pawn thlenga an thawhtheihna chhan hi Pathian a ni.A dawt lehah chuan an lehkhathiam vang a ni kan ti theiang.||henkhat chuan zirtirtuhna an thawk a, \henkhatchuan doctor hna an thawkbawk. An thiamna avangin

Pathian rawng an bawl a,Mizote hming an ti\ha a ni.

Zirna pawimawh ememna chhan pakhat chu mipuitlinga min siamtu a nihnahi a ni. Naupang kum ruk mi,lehkha thiam thei lo tak hi aawm a. Vawi khat chu anzirtirtuten lehkha phek anhawntir a, a chhungten an hanchhiar nak chuan, “Henaupang hi lehkha zir chi ani lo,” tih hi a lo ni a. A thiamtheih loh êm avangin an sikula\angin a bang ta hial a.Mahse, chu naupang chuan

Page 26: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 26

www.mizoramsynod.org

tumruhna nen lehkha a zir zela. A tawpah chuan Americami thiam, thil siam chhuaktuleh hmuchhuaktu ropui a loni ta a ni. A hming chu Tho-mas Edison-a a ni. Atumruhna leh beidawn duh

lohna chuan mi ropuiah asiam ta a. Khawvel mamawhelectric bulb hmuchhuaktu a

lo ni ta a ni. Electric bulb ahmuhchhuah hma hian vawisingkhat lai a hlawhchhamhman an ti. Mahse, zirnakawnga a beidawn duh lohnachuan a siam puitling ta a ni.

Lei hipna (Theory ofRelativity) hmuchhuaktuAlbert Einstein-a kha kum1879 khan Juda chhungkawrethei tak a\angin a lo pianga. A naupan laiin anti-semiticfeeling avangin mahniinngaihhniamna nasa tak a nei\hin. A zahzum em avangina chhungten doctor an panpuihial a ni. Kum 1895 khanSwitzerland, Zurich-ah poly-technic zir a tum a, ahlawhchham a; mahse, atumruh em avangin a tawpahZurich University a\angindoctorate degree a nei tahlauh mai a ni. Zirna chuanmi beidawng, zakzum lehhlawhchham kha mi ropuiaha siam ta a nih chu.

Zirna hian rualbanlopawh mi ropui takah a siamthei. ‘Kum zabi 19-naa miropui pahnihte chu Napoleon-a leh Helen Keller-ite an ni,’tiin an sawi \hin. Ziaktupakhat chuan, “ Napoleon-ankhawvel a hneh thei lo va,Keller-i chuan khawvel ahneh,” tiin a ziak hial a ni.Helen Keller-i hi mitdel,bengngawng, \awngtheilo ani. Mahse, zirna kawngah a

Page 27: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 27

www.mizoramsynod.org

beidawng duh lo va, nasatakin a zir a, a tawpah chuanlehkhabu ziaktu ropui lehzirtirtu ropui a lo ni ta a ni.Zirna hi a lo va’n pawimawhtehreng em!

A tawp bera ka sawiduh chu – zirna pawimawhziakan hriata, kan teirei peih a\ul, tih hi a ni. Miin beidawnghauh lova a zir chuan thiamthei lo mah se, a tawpah mihlawhtling a lo ni \hin.Tlangval pakhat chu college-

a chemistry a zir laiin a thiamthei lo hle a. An professorchuan ‘Thiamtheilova’ tiin ako hial. Mahse, chu tlangvalchuan nasa takin a zir a, pempûn lohna (Antiseptic)damdawi te, TB damdawi te,kaw\halo damdawi te leh ui aseh damdawite a siam chhuakta a. ‘Lehkhathiamtheilova’tia an koh \hin chuan kum 26a nihin doctorate degree a neider tawh a ni. A hming chuLouis Pasteur-a a ni. Zirnahi mite siam puitlingtu, mi

ropuia siamtu a ni tih kanhriat reng a \ul hle. Eng pawhzir ila, theihtawp chhuaha,tumruhna nen kan beih chuanhlawhtlinna a awm. Bei-dawng lova, teirei peihnaneitute chu mi hlawhtling anni \hin.

Page 28: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 28

www.mizoramsynod.org

– Lalremmawia

* Khawvel lawng lian lehhmingthang, pil thei lo tur antih hial Titanic kha achanchin tlem han sawi ila:– A khawl khan ni tinlungalhthei tonne 800 aia tama hmang ziah zu nia!

– A sei zawng kha footballkhelmual pathum chen vel laia ni.– Titanic-ah khan tun hmaalawnga la awm ngai lo –pindan tinah telephone sys-tem leh electric light a awmvek a ni.– Thawktute leh michuangte ei tur a ken zingah

artui pum 40,000, apple pum36,000, purunsen kg. 1,588,alu tonne 40 leh chhang tamtawk, chi hrang hrang 1,000chuang te a tel.

* I thluakah khan encyclo-pedia set 20 aia tama thil hriattheihna a awm asin.* Thlaa han lawnte kehniak kha eng tikah mah a rehdawn tawh lo. A chhan chu –a chhem reh turin thli a thawngai tlat lo.* Thlawhna lian chi, Boeing747-400 an tiha electric hruian hman zawng zawng hi pawtmar ta ila, km. 275 ai mahasei a ni ang.

Tuipuia a zin chhuah hma (April 10, 1912)

A chhawng chung ber dawttua bathlar

Kum 1985-a tuifinriat chhungft. 30,000-a thuka lawng hma lam an hmuhchhuah thlalak.

Page 29: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 29

www.mizoramsynod.org

* Thil lem lai hian a thâwktheih miah loh.* America mi, khawtlangnun siam\ h a t n al a m at h a w knasa tak,mother ofs o c i a lworks antih hial, Jane Addams-i(1860–1935) khan, mi 91zetin kum 1916–1931chhunga a hming an rawthnuah kum 1931-ah NobelPeace Prize a dawng vechauh.* Mickey Mouse cartoonsiam chhuaktu Walt Disney-a (1901–1966) khan chaichim(Mice) a hlau tlat mai nia!

* Hmeichhia hian mipa aiinrawng thliar hran an awlsamzawk.* Olympic-a lawmmanatan gold, silver leh bronze

medal an sem chhan hi i hriaem? Greek thawnthuah hengthilte hian mihring kumchhiar dan, Golden Age,pathiante bula mihring anchen lai; Silver Age, \halaitepawh kum za mi an nih lai;leh Bronze Age, pasal\hatehun lai a entir vang a ni.Olympic-a gold medal hitangkaruaa siam a ni tlatbawk!* Coconut hi khawvelathlai chi lian ber a ni.* Mi tam ber hian kumthum an tlin hmaa an chungathil thleng an hre reng tawhngai lo.* Khawvel mihring zingathlaa lawn hmasa ber, NeilArmstrong-an Apollo11 hmangaJuly 20,1 9 6 9 - athlaa anlawn \umaa kawr hak( s p a c e -suit) khathuah 25-achhah a ni.

Page 30: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 30

www.mizoramsynod.org

Naupang thu ziak

ALICE-I TE CHHUNGKAW CHANCHIN– Lalramhluni

Intermediate Dept.Zemabawk

Hmanlai hian khaw te tak teah hian nupa pakhat hianfanu duhawm leh hmel\ha tak mai Alice-i hi an nei ve a.Alice-i chu naupang fel leh Pathian thu awih thei tak mai hi ani a. A nu leh pate chu a theih ang angin a pui ve \hin a.Tichuan, a lo \hang lian zel a, kum nga a lo tlin meuh chuanAlice-i chu a nu leh paten sikul an luhtir ve a.

A l i c e - ic h u a nPathian thu aawih ema v a n g i nlehkha pawha thiam theiem em a, ansikulah pawha pum puialehkha thiamber lawm-man a dawnghial a, lehkhaa thiam em avangin a nu lehpa chuan khawpuia lehkha zirchhunzawmtir an duh ta a. Ahma aiin an hna chu an thawkrim lehzual a; tichuan, Alice-i chu khawpuiah lehkha zir

turin an kaltirthei dawn ta a,k h a w p u i alehkha zir turchuan ainbuatsaih taa. A kal dawnchuan a nu lehpate chuanBible an pe a,tichuan, aninmang\ha taa.Alice-i chuan

a hma aiin lehkha a zir nasazual a, a thiltihna kawngengkimah Pathian a ring tlata, a thinlungah he thu hi a hrereng a,"I awm dan tur chuLalpa chungah nghat la, amah

Page 31: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 31

www.mizoramsynod.org

Naupang thu ziak

NU LEH PA CHAWIMAWI– K. Lalhmangaihzuali (10)

Junior Dept., Zonuam, Aizawl

Naupangte chu biak inah kan inkhawm dawnin kaninbual fai ang a, smart takin kan inchei \hin tur a ni. Kan hlabu leh Bible-te kan keng \hin bawk tur a ni. Biak ina kanluhin kan \awng\ai ang a, kan kut kan dah fel \hin tur a ni.Kan zirtirtute thusawi \ha takin kan ngaithla \hin tur a ni.

Thawhlawm atan te hianpawisa thar \ha \ha kan thawh\hin tur a ni. Naupang\henkhat chuan kanthawhlawmte kan hmang \henmai mai \hin a, he thil hi chindan \ha lo tak a nih avanginkan sim tur a ni. Inkhawmlaiin \hiante nen lo ninhlei tura ni lo. Chutianga fel taka kanawm chuan kan nu leh patekan chawimawi dawn a ni.

chu ring la, aman a ti vekang,” tih hi.

Kum tam tak hnuahchuan Alice-i chu mihlawhtling tak niin, ankhuaah chuan a haw leh ta a.A nu leh pa chuan hlim takinan lo hmuak a, Alice-i chuanan khuaah chuan sikul \ha tak

a din ta a. An chhungkuainPathian chu rin tlak a nihziachu a takin an hria a, hlimtakin an awm ho ta zel a ni.

Keini pawh kan thiltihna engkimah Pathian hiring tlat ila, anin min phatsanngai lo vang.

Page 32: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 32

www.mizoramsynod.org

HMUTHEITUA

Pathianni \um khat chu naupangte zîngah ka hawi vela, lâwmna deuh deuh ka hmu a, ka lâwm lutuk asin. Ih maw,ka thil hmuhte chu maw...

** Inkhâwm tura naupang lokalte chu an hmai a fai a, anthuamhnaw hâkte chu a manto leh to loh ka hre lo; a marnalh hlawm em em a, an kutte, an ke te, an hâ te, an sam

te a fai bawk si, hla bu te anrawn keng vek bawk si;hmuhnawm ka va han ti takem aw!

** Kristian Naupang, SundaySchool thawhlâwm atânpawisa thar deuh deuh thawh\hîn ka hmu a, ka lâwm tawp!

A chhan chu, Pathian hian a\ha \ha a duh a, Adama fapaAbela pawh khân a berâmvulh zînga a piang hmasa berchu a rawn kai a, a talh a, asa \ha lai ber chu Pathianhnenah a pe a, a chungah

Pathian a lâwm êm êm a. A\hen chuan, a thar \ha deuhthawh tur an neih loh avânginan neih ang ang an rawnthawh bawk a, chungho chuka en reng a, Pathian tâna anthawhlâwm thawh atâna athar \ha \ha leh an neih ang

Page 33: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 33

www.mizoramsynod.org

ang an rawn thawh khaPathian a lâwm dâwn ema kahriat avângin ka lo lâwm veem em a.

** Naupang fel deuh deuh,zirtîrtute thusawi ngun takangaithla \hîn, heng mîte hianmin tilâwm asin aw!

** An zirtîrtuten KristianNaupang chanchinbu an semleh a, lâwm em ema andawng lai ka hmu leh a. ‘He

chanchinbu \ha deuh hi ulukdeuhin an chhiar âwm si a, ava \ha em!’ tiin ka ngaihtuaha, ka lo lâwm veng veng a.

** Inkhâwm hruaitu chuanhla a’n thlang leh a, ring takmai hian naupangte zai tawntawn lai chu ka hmu leh a, anva han hmuhnawm em aw!

** Naupang felho chu SundaySchool Hall-ah chauh ni lo,

biak ina inkhâwmnaah pawh kahmu zui zel a, a \hen chu annute bulah an \hu a, a \hen chuan \hianhovin an \hu khâwma, fel takin biak inah pawhchuan an awm lai ka hmu.

** An in lama an awm dân teka en zui zel a, SundaySchool-a an zirlai tlângpui annu leh pate hnena sawichhâwng lai ka hmu bawk.

** A tuk lamah lehkha zir alo hun a, annu lehp a t e n“ L e h k h azir rawh,”tih pawh anngai lo, anhun âwlahchuan an

zirlai an zir leh mawlh mawlhmai nia.

Ka naute u, in awm dânfel tak ka hmuh hian ka lâwma, hetianga fel taka in awm zelphawt chuan, in fel zual zelang a, in nu leh pa, in unauteleh kohhran miten in fel zâran la zo vang a, mi dangtepawhin in zâr an la zo vang.‘Fel’ hi sim hauh suh u aw?

Page 34: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 34

www.mizoramsynod.org

CHEICHHUAHHan chei leh phawt mai teh le...

Chei dan tur1 = Sen, 2 = Eng, 3 = Var,

4 = pawl, 5 = Dum, 6 = Hring

Page 35: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 35

www.mizoramsynod.org

aA chunga lemziak chi hnih khi ngun takin en la, a inan lohna chi rukhmu thei rawh.

A hnuaiah hian a chhanna ziak la:1...................................................................................................2 ................................................................................................3.................................................................................................4..................................................................................................5.................................................................................................6.................................................................................................

KA HMUH ANG HMU THEI RAWH

Page 36: SEPTEMBER 2017 1 - mizoramsynod.org kaina tur nei pha lo hi khawvelah naupang an tam hle a, ... nem leh zaidam, kawm nuam an tih leh fel an tih ber chu Chhantea a ni. Sunday school

SEPTEMBER 2017 36

www.mizoramsynod.org