36
February 2017 t AGAPE t 1 www.mizoramsynod.org

February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

  • Upload
    hacong

  • View
    233

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 1

www.mizoramsynod.org

Page 2: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 2

www.mizoramsynod.org

Page 3: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 3

www.mizoramsynod.org

LALPA MIT FÛKNA

Pathian khawngaihna leh hruainain January 2017 pawh a loral leh ta der mai a, February thla kan lo thleng leh ta. Kut chaktaka min chelhtu leh hei leh chen min hruaitu hi i fak mawlh mawlhang u. Kumin kum bul kan hman \an mêkah hian thinlung thar lehrilru thara Lalpa rawngbawl turin kan inhlan tawh hlawm ang a,kuminah hian kum tir a\anga a tawp thlengin Lalpa mit hi kan chungaha fu reng dâwn tih i hre thar leh ang u. Kan hma lâkna kawng hranghrang – chhûngkuaah te, kohhran leh khawtlângah te Lalpan minthlir reng dawn a ni tih hre chungin hma la ila, sualna chhumpui zîngkârah hian min awmpui leh \anpui min tiam a ni tih i hre reng ang u.

A khawngaih rawngbâwl hna kan kova a nghah apiangte hiama ropui nan hlen chhuah tum \heuh ila. A ram leh a felna zawnghmasa zelin kum thar a\anga a tâwp thlengin Pathian hi i au mawlhmawlh ang u. Ani chuan a lama rilru dik tak putute chungah a chakziatilang tûrin khawvêl zawng zawngah a mit a lên ruai ruai \hin a ni.Kum hluia kan tih dik loh leh fel lohte kalsanin, he kum thar kanhman mêkah hian theihtâwp chhuahin, rinawm takin a rawng i bawlzêl ang u.

He khawvêlin kawng hrang hranga changkânna kawng a zawhmêk lai hian keini Kristian nute pawh hi awm mai mai hman kan nilo tih hriain hmasâwn ve zêl pawh tum ila. Lalpa mit fûkna kan ni tihhre rengin dâwngdahna chhang ei lo ila; Diabola hi hmun i kian ngailo vang u.

Pathian mi hman \hinte hi amaha intulût \hin mite hi an ni.Chutiang mite chu a thlarauvin a thuam a, a chênchilh tlat \hin. Lalpamit fûknate hian nghet takin, tihchêt rual lohvin Lalpa hna\hahnemngai taka thawk fovin i awm ang u. Kan thawh rimnatechu Lalpaah chuan a thlawn ngai lo tih kan hre si a.

Page 4: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 4

www.mizoramsynod.org

Kristian Chhungkua

KAN MAMAWH – KRISTIAN CHHUNGKUA

– Rev. Dr. C. Chawnghmingliana

Tunlai khawvel han thlir vang vang hian eng nge kan mawmawhber ang aw? Kan hre theuhvin a rinawm.

Tunlai taka Family Guidance and Counselling Centre-a miteharsatna, an buaipui tam ber chu – nupa in\hen, inneih leh duh si, anchhûngten inneih an phal leh tawh si loh leh, nula leh tlangvalinngaizawng, an inneih hmaa lo che sual, rilru hah leh ngawltâwt,dam thlakhlelhna rêng nei tawh lo, thih chu la hreh angreng lawi sitehi an ni an ti. USA-ah khuan nupa in\hen lo fate aiin nupa in\henfate zîngah nupui pasal in\hen duhna hi a lêt li laiin a sâng an ti.

A nupui nghâwngah a zai,tubohin a pasal a chhu hlum, afanu nupuiah a nei, naupangkum tling lo a pawngsual a a thatzui, a nupui leh a fapa a vawhlum, a bialnu a that, a inâwkhlum, ruang an char leh tawh,etc. tih thawmthang te hi a vatam ta em!

Kan Mizo kût ropui ni \hinChapchâr Kût kan hman nia thilthlengte hi a va ngaihnawm lo \hinta ve! Hla siamtuin, “|hangtharnun ninga fam chang |hasiamangei kha, lo thovin han hawi vêlse, vawi 13 thi nawn hian ka ringngei e,” a tih kha a rei ta fu mai.Tûnah phuah leh ta sela, vawi 13mai chu a sawiin a rinawm ta lo.

Nula/Tlangval tam tak nu lehpa thu awih lova fawr kual maimai, nu leh pain tih tûr an sawihleka thinrim rum ûl mai, ei/in tûrtuihnai deuh an hawn chângaphûr leh hurh si, tih tûr ti peih angbar si lo, tih loh tûr tih lama taimaviau lawi si te, nupui fanau emaw,pasal leh fate emaw aia ruihhloleh thil dang ngai pawimawh zâwktam tak an awm laiin duat sualzawh loh khawpa fel tak tak, inchhûngah a \ul ang thawk bawrhbawrh chung sia khawtlâng lehkohhrana an tih ve theih tâwk tileh bawrh bawrh mai te, “Hei zethi chu mo/makpa atân ka va îttak êm!” an tih rûk ngawihngawih an tam hle bawk.

Page 5: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 5

www.mizoramsynod.org

Hetiang thawmthang hanhriat hian kan rilruah eng ngeawm ber \hin le? Eng nge ni kanmamawh tak chu ni ta ang? Karilrua awm \hin leh kan mamawhnia ka hriat \hin chu Kristianchhûngkaw \ha hi a ni. Hêng misual leh chimawmte hi khawia\anga lo chawr chhuak nge kantih chuan, Kristian chhûngkuaa\ang thova lo chhuak an ni \hin.Khawvêl mite chhûngkuain anneih ve theih loh Kristianchhûngkaw \ha nun hi kanmamawh tak chu niin a lang.

Dr. Kenneth Chaffin-achuan, “Chhûngkua hi khawvêlamite inhlâwm khâwmna hlun berleh tlo ber tûr a ni. Chhungkuaa hlawhchham chuan khawvêlapâwl dang zawng zawng hihlawhchham sa an ni; chuvângin,chhûngkaw \ha din hi khawvêlahna pawimawh ber a ni,” a ti a,a dik hle mai. Lal Hezekia khathih ngamin a na a, a chhûngkawthu a rel fel lo va, a hnêna Pathianthu lo thleng chu hei hi a ni, “Ichhûngte khawsak dân tûrrelsak rawh; dam chhuak lovin ithi ngei dâwn si a,” tih hi a ni.Chhûngkaw thu rel fel hi a vapawimawh tak êm! Hezekia

nuna entawn tlâk tak mai chukhatianga Pathian vaukhânnathu a hriat khân \ap zawihzawihin Pathian a au ta a. Lalpana \awng\aina a lo hria a, a damchhûng ni pawh kum sâwm lehpanga laiin Pathianin a pawhseisak leh ta a ni. Chhûngkhatpa, \ap zawih zawih chungaLalpa autu aw chu Lalpan ahawisan lo tih a chiang hle mai.

KRISTIAN CHHUNGKUAATHIL PAWIMAWH ZUAL

1. Inneihna: Inneihna hichhûngkaw bul \anna a ni a, apawimawh hle. Sap thufingchuan, “A bul \an \hat hi a zatvezawh tluk a ni,” tihna a ni âwme. Kan kohhran, ram leh hnamtlu chhe mêk hi kan vei tlâng\heuh va, a siam \hat dân tûrpawh kawng hrang hrangin kanngaihtuah \hin. Mahse, siam \hatkan tum dân hi mahnichhûngkaw thlawh khûminkhawtlâng leh pâwl hrang hranga\angin kan bei \hin a. Hei hi a\ha lo hulhual chu a ni hauh lo.Mahse, hei aia bul zâwk chuchhûngkua a\anga siam \hatna hia ni. Chhûngkua a\anga inzirtirnaleh kaihhruaina \ha kan mamawha. Chutianga chhûngkaw \ha nei

Page 6: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 6

www.mizoramsynod.org

tûr chuan chhûngkaw insiamnabul, ‘Nupui pasal zawn dân’a\anga kan \an \hat apawimawh. A bul kan \an \hatchuan a zâtve zo tluk kan niphawt dâwn a ni. Tûnlai\hangtharte hi puipunna lehfacebook vêla inchhar chawpainnei ta mai mai sawi tûr an tamta mai.

Kan fate hi nupui pasalinneih chungchângah nu leh patehian zirtirna (Education) \ha kanpe tûr a ni. |han thi an neihdâwn hnai a\angin uluk takin kanfate kan sawipui keuh keuh tûra ni. Tûnlai hian khawthlang ramchangkanghovah khuan inneihtak tak hmaa nupa anga awmchhin an chîng hle nia sawi a nia. Hetianga inneih tak tak hmaanupa anga in luah hranga loawm dûn ve ta mai hi Mizotezîngah pawh hian an awm nualtawh niin an sawi.

Hetiang chin dân \ha lo hi tive lo tûra kan fate kan hrilh keuhkeuh a pawimawh takzet a ni.Nupui pasal tûr hi chu Pathianremruat nghâk thiam tûr lehngaichâng thiam tûra zirtir anngai. Kum hnih khat leka kaninchhir leh vawng vawngna tûr

kawppui neih hi a hlauhawmtakzet a ni.

Hmân deuh khân Americaramah mi thiam rualten nupatuak 2,000 hnênah research anbei a, “Inneih hi a bul \an \haleh dâwn ta la, tûna i kawppuihi i nei leh duh ang em?” tihzawhna chu, mipa 60% lehhmeichhia 70% chuan, “Duhtawh lo vang,” tiin an chhânghem mai! An innin tawh hmêlhle mai. Kan Mizoram zîm têahpawh hian hetianga zir chiannahi nei ta ila eng tak ang ang imaw? Inneihna hi dam chhûngatâna awm dunpui tûr leh \hianbul ber, kawng tinrêngarinchhan tûr kawppui siamna anih avângin a zawn hun laiinfimkhur hle tûr a ni. Kanfimkhur loh rah kan seng meuhhi chuan phêngphehlepa khuaa tlai zo tawh \hin si a nih hi.

France ram President Na-poleon-III (1808-1873) khân ala belh chian hauh loh, a hmêl\hat êm avâng leh lal thisen kaipha chin a nih avâng ringawtinMary Eugenie (1853-1870)kha kum 1853 January thlakhân a nei thla rawk mai a. Reilo te chhûng chu an hlim ker ker

Page 7: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 7

www.mizoramsynod.org

viau. Mahse, Mary chu a phunreng avâng leh a thinrim reng tâkavângin an hlim zui thei ta hauhlo mai a. Napoleon III chuan,“Nupui hi nei \ha leh dâwn ilachuan, eng anga mi lian leh ropuipawh ni raw sek sek, ka hriatchian ngai loh mi neih ai chuan,mi naran pawh ni sela, ka hriatchian leh ka hmangaih ngeichauh neih ka duh zawk,”beidawng takin a ti chuai ta raihmai a nih kha.

2. Nupa inlaichinna \ha :Dr. Kenneth Chaffin-a chuan,“Chhûngkuaa nupa inlaichinnahian khawvêlah hian eng angmihring nge lo chêng dâwn tih ahril nghâl a ni,” a ti. Nupainlaichinna \ha chuan – nupanunah, fanauteah, chhûngkawzingah, kohhranah, khawtlângahram leh hnamah chi \ha tuhinboruak \ha a lêntir thei a, nupainlaichînna \ha lo chuan mihringawm khâwm theih lohna tûrboruak a siam thei reng bawk.Nupa inlaichinna tichhe tûrazawhna pawimawh tak chu, “Tunge thu zâwk?” tih hi a ni. Thuzâwk inchuhna a nasat zawh pohleh inlaichinna a chhe tial tial \hin.Nu thuneihna tûr chin te, pa thu

pawhchah tûr chin te pawhnupaa insiam fel a \ha. A theihchen chenah inrâwn tlâng zêlathutlûkna siam a \ha ber ang.Nupa inlaichinna \ha siam tûrchuan – mizia leh nungchanginsiam rem te, thuneihna lehmawhphurhna insem tlân te,chhûngte inngaihsak tawn te apawimawh êm êm a ni.

3. Chhûngkuaa mi dangtenêna inlaichinna : Chhûngkuaami dang – fa te, mo te, tar lehkum upa zawkte leh mi dangchêng vete nena inlaichinna \hasiam hi a pawimawh êm êmbawk. Fate nêna inlaichinna \hanei tûr chuan kawmngeih te, andinhmun leh an mizia hriat thiamte, hmangaihna lantir lehngaihsak a pawimawh. Tin, tartehi an naupang \ha leh tih hriat tûra ni a, an lâwmna ho tê, anthinurna pawh ho tê a ni \hin,ngaihsak an mamawh takzet.Tin, fa mote pawh mahni fanuteang tak taka en a pawimawh.Chhûngkuaa inlaichinna \ha neihnâna pawimawh ber chu Pathian\iha, inhmangaih tlan dial dial hia ni. “Hmangaihnain a dawhtheia, ngil a nei bawk \hin;hmangaihnain a itsik lo va;

Page 8: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 8

www.mizoramsynod.org

hmangaihna a infak lo va, a uanglo va, a che mawi lo lo va, mahnihma a sial lo va, a thinur duh lova, sual lamah a ngaihtuah lo va;fel lohnaah a lawm lo va, thutakerawh chu a lawmpui \hin a;engkim a tuar hrâm hrâm a,engkim a ring a, engkim a beiseia, engkim a tuar chhuak \hin,”tih a nih kha (1 Kor 13:4-7).

4. Naupangte Pathian thuachâwm : Kan Pathian thuchuan, “Nangni pate u, infate….Lalpa thununna lehzilhnaah chuan enkawl zawkrawh u,” a ti a. Lalpa thuaenkawl leh chawm hi nu leh pamawh liau liau a ni. Tûnlai hunahhian kan fate hi ei/bar tûr \hachuan kan châwm hneh viaumai; mahse, thlarau lam chaw\hain kan châwm hneh em? Kanfate hnênah hian chhandamnathu kan sawi tlêm chuan an lopuitlin hunah an buai \hin. An

mamawh ber chu Isua Krista hia ni. Tirhkoh Johana chuan, “Kafate thutakah an awm tih ka hriataliama lâwmna nasa zâwk rêngka nei lo ve,” a ti (3 Jn 4). FatePathian thua chawmnahmanraw dang leh chu biak inainkhâwmpui leh ni tin chhûnginkhâwm neihpui hi a ni.

5. Fate tâna hun pêk tam :Nu leh pate hian kan fate uap\ha hman lova kan chhuah tamlutuk hian naupangin an tuar a nitih mi thiamten an sawi hi a dikviau a ni. Hna avânga kanchhuah bosan bâk hi chunaupangte chiauau, uap lum, lehngaihsak nachang hriat a \ûlkhawp mai. Loh theih lohvachhuahsan a \ûl a nih pawhinpakhat zâwk tal hi chuan lo uaphrâm hrâm ila a \ha ber ang.

“I chhûngte khawsak dân tûrrelsak rawh; dam chhuaklovin i thi ngei dâwn si a.”

NAUPANG THUNUNNu leh pate hian kan fate hnênah thil pawimawh ber tih

loh chu kan pe phal vek, chu thil pawimawh ber chu hun a ni.An thusawi ngaihthlâk hun te, thil hriat thiampui hun te, \anpuihun te leh kawng dik kawhhmuh hun te ka nei thei meuh lo.Sawi maia a awlsam hmêl hle laiin a tak takah chuan thil harsaber leh inpêk ngaih nasatna ber a ni âwm e. – E.K. Hulbert

Page 9: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 9

www.mizoramsynod.org

Sermon

JEHOVA JIREGenesis 22:1-14; Rom 12:1,2

– P.C. Vanlalnghaki

Genesis bu pum puia mi mal chanchin kan hmuh langsar bertezînga mi chu Abrahama chanchin hi a ni âwm e. Thuthlung Hluiahchauh pawh ni lovin Thuthlung Tharah kan Lal Isua ngei pawhinvawi eng emaw zât chu Abrahama chungchâng hi a sawi a ni.Chutiang khawpa hming lâr, rinnaa fak lo hlawh tawh, rinnaa kanpa Abrahama chungchânga Pathian intum chawpna (Jehova Jire) alo chhuahna bul kan zir ho dâwn a ni.

Abrahama hi Pathianin, “Ikhaw lam ata leh i laichinteho zîngata leh, i pa in ata chhuak la, ramka la entir tûr che lamah kalrawh,” tiin a hrilh a. A kotuPathianah a rinna nghatin Aiguptaramah te kalin, mi ramah ‘hei chuka ram’ tih tûr hniak khat pawhnei lovin, ringlomite zîngah, milembeho kârah puan in kaihin a vachêng ve ta kha a ni a. A kotuLalpa khân, “Ram ka la entir tûrche lamah kal rawh, chutah chuanchi ropui takah ka siam ang chea, mal ka sâwm ang che,” tiin ako chhuak a; rinnain a koturinawmnaah innghatin a chhuakta a. Harsatna hrang hrang a tâwka, a hnêna Pathian thutiam lah chua lo thleng ta mai bawk si lo. Ramamah leh a thlahte tân a pe dâwntih a sawi a, ka ram tih tur alawi

a la nei der bawk si lo. Chu maichu ni lovin, a nupui Sari chhûlchu a la ping leh leh ta zêl a,chutiang harsatna kârah pawhchuan Lalpa chu a la ring tlat zela! A tâwpah chuan a rin Pathianchuan fapa duhawm tak maiIsaaka a pe ta a, chutia a lakaLalpan a thutiamte tihlawhtlingafapa duhawm tak mai a rîla rahngei a pêk, a enchim loh Isaakachu Lalpan a dil leh ta tlat mai anih chu! Hemi chungchângah hianzir tûr pawimawh tak mai kan neia. Ringlomite kârah, hmêl hriatlohte zîngah pawh a kotuPathianah chuan a rinna a nghattlat a, mihring lamah beisei bo anih tawh hnu pawhin rinnatlachhamin a kotu rinawmna chua ringhlel lo. Keini ngei pawh hiLalpa ka ring, ka hria kan tih

Page 10: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 10

www.mizoramsynod.org

tawh hnu hian keimahnia Pathianthil tum leh Pathian thil phût te,min hruai a tumna kawngte hi kanhmu fiahin kan hre thiam lo fo.Abrahama tân hian vuivaina tûra tam dâwnin, hriatthiam a vaharsa ngai dawn em! Hagari lakaa fa Ismaela hnawt chhuak tûrina lo hrilh tawh a, harsa ti hle mahse Lalpa thu chu thu awih takin alo zawm tawh a. Tûnah a fapaneih chhun, a innghahna, alâwmna ber chu inthawina atânhlan tûrin a ti ta! “Lalpa, kachunga i rorêl dân hi hriat thiama va har em! Ka tlin lo, hei chuka ti thei lo, ka ngaih dân pawh ani zozai lo,” han tih mai kha a awldâwn khawpin a lang.

Abrahama hian thil harsa taktak a lo pal tlang tawhin, hunkhirh tak tak kârah pawh Lalpaarinna nghatin a thu zawmin a loawm tawh \hin a; fiahna lehtuarna chi hrang hrang ka lo paltlang tawh a, “Tûnah chuanchungte chuan min liamsanin katân ni thar, hun thar a lo inherchhuak dâwn ta a nih hi le,” tihmai kha a âwm khawpin a hriata. Amaherawhchu, chutihahnehin hun harsa lehkhirhkhân, fiahna leh thlêmna

hautak pui pui a lo pal tlang tawh\hin aia nasa leh khirh zâwk chua hmaah a rawn inchhawp ta!Chu chu a fapa mal neih chhunIsaaka, a ro luahtu tûrmaichâma hlan tûr tih a ni. Sam30:6-ah chuan, “Kei zawngin kanun khaw nawm lai chuan, engtikah mah ka nghîng lo vang,”ka ti a, tiin Sam phuahtuin a sawiang mai kha Abrahama chungaha lo thleng ta a ni.

Pathian hian a mite tânkawng a buatsaih a, hruai thlentumna a nei a, chu chu kanmihring mihrinna hian a hmuthiam lo fo. Zau zâwka minhman theihna tûr te, mi dangtetâna nun chhenfakawm kan neihtheihna tûr te, nun tam kanneihna tûr tein kan nun hi amaduh dânin min chher \hin a. Chua mi chherna leh a mi buatsaihnakawng erawh chu a hautakinmihring tân hriat fiah leh hriatthiam a harsa hle \hin. Mahse,hla phuahtuin, “Thil eng pawh lothleng se ka him a ni, a kutphahropui chhûngah,” tia a lo phuahchhuah hi amah ring ngamtutetân chuan a lo dik zet mai.Rangkachak tihthianghlim nânmei an hmang a, rose par a

Page 11: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 11

www.mizoramsynod.org

rimtuina lang chhuak tûrin nuaisawm a ngai a, beraw chu arimtuizia hre tûrin hal ral a ngai.Chutiang chu keini a fate pawhhi kan ni tih kan van Pa, kanPathian hian min hre chiang êmêm a, min zirtirin chumi kawngahchuan min hruai \hin a lo ni.Rinna chak tak nei tûrin fiahnanamai lo tak tak pal tlang a ngai\hin. 1 Petera 1:7-ahrangkachak meia fiah hnupawha boral \hin aia hlu zâwkchu Isua Krista inlâr hunahchuan fakna leh chawimawinaleh ropuina tûr a lo nih theih nân,tiin Petera chuan min hrilh a.Joba kha Pathianin pa \ha tak,pa fel tak ni satliah tûrin a duhlo va, mi ropui tak a nih theihnatûrin fiahna harsa tak tak a kaltlang Lalpan a remti a ni.

Aw le, unau duh tak,harsatna leh fiahna hrang hrangkan tâwkin kan hmachhawn ani thei e. Hei hi i theihnghilh ngaisuh ang u. Chutiang thil harsa alo thlen lai pawh chuanImanuela chu kan hnênah aawm reng tih hi ringhlel ngai suhang che. Abrahaman Lalpakohna a chhân dân hi, “Heta hika awm,” tih a ni a. Bible-a kan

hmuh mi huaisen kal tate khaAbrahama ang bawk, “Heta hika awm,” tia Lalpa kohnachhângtute an ni. Tum \umaAbrahaman Lalpa aw a hriat chuni danga mi nên a inang ta hauhlo mai. Thil dang dangahAbrahama hian Lalpa lakarinawmna te, a inpêkna te, a thuawihna te, kawng hrang hrangina lo lantir tawh a. Tûn \umah zeterawh hi chuan a ngaihtuah thiamphâk bâk leh a hriat thiam theihpiah lam thil a ni ngei ang e. Afapa a neih chhun hlan tûrinLalpan a ti tlat mai le. Abrahamahian a laka Lalpan a thutiamtemihring lamah chuan a tâwp, tihngaihna a awm tawh loh hunahpawh rinnain Lalpa chu a lo vuantlat tawh \hin. Tûn \umah zeterawh hi chuan Lalpanmalsawmna a pêk a fa, a rila rahngei maia chu inthawina thilhlanatân a dîl ta tlat mai le!

He thuah hian eng nge kanzir chhuah tûr ni ve ta ang le? Engnge kan Isaaka, kan duat, kanhmangaih kan neih chhuna chu nive ta le? Mi tam tak chuan, “Kanupui, ka pasal, ka fate, kan sumleh pai, kan in leh lo, kanngaihzâwng, kan ei zawnna kan

Page 12: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 12

www.mizoramsynod.org

ti mai âwm e. Mahse, chûng chua pahnihna a ni. Chuti lo ni sekan Isaaka chu eng nge lo ni taang le? E le, keimaha keimah,ka duh zâwng, ka châk zâwng,ka ngaih dân titu keimah ngeiahi ka Isaaka chu a lo ni.Keimahni nun invui liama,inphata, inkalsana, chu mi hmuna\anga kan Pathian hi chibaibûka, inthawina nung, a lawmtlâk ni tûrin kei, keimah ngei hika ngaih dân, ka duh dân te, kaduh zâwngte thia Lalpa tânainhlan tûr kan lo ni e.

Sam 51:17-ah chuan,“Pathian duh zâwng inthawinachu thlarau lungchhia hi a ni,” tiha ni a. Lalpan keimahnia a duhtaka hi kan thil neihte a ni lo, kanthinlung, kan rilru, keimah titungei maia hi a ni Lalpan a duhchu ni. Abrahama hnênah, “Ifapa, i neih chhun, i hmangaih,”tia Lalpan a sawi ang khân.Mihringin harsa a tih ber chu angaih dân, a duh dân, a duhzâwng thia inphata Lalpa hnênainhlan hi a ni.

Heti hian i’n ti teh ang.Abrahama chhuanlam nei hauhlova a nupui pawh râwn chuanglova, a rawng a bâwl Lalpa duh

dân zawma a kal chhuah khankawnglakah hnutchhiah a neiasin! Chûngte chu achhiahhlawh tlangvâlte lehsabengtung an ni. Ni thum an kalhnu chuan, Lalpan inthawina turtlâng a sawi Moria chu hla taka\angin a hmu a, a chhiahhlawhtlangvalte hnênah, “Sabengtungnên hetah lo awm ula, naupangnên sawtah kan va kal ang a, kanlo kîr leh ang,” a ti a nih kha.

Lalpa hnênah inthawinakan hlân ve ngei ang. He lai thuahhian Abrahama, a fapa hal raltûra kal siin engati nge ‘Kan lokir leh ang’ a tih? Hebrai 11:1,2-ah hian Pathian thuin rinnachungchâng a sawi dân chiangtakin kan hmu a, chu a rinna chua felnaa ruat a ni ta rêng a ni.

Pathianin a dîl chin chiah –a fapa vih hlumna tûr chemte,hal ralna tûr mei leh thing a kenga ni. A fapa khân amah hâlhlumna tûr thing a pu a, an pafainan kal ta a. He laiah tak hian kanIsaaka, keimahni ngei kan tihkha a chiang hle a ni. Isaakakhân zâwlnei leh puithiam hna athawk a, Abrahama fapa a ni a,a pain Pathian hnêna maichâma siam dân leh beramnote a hlan

Page 13: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 13

www.mizoramsynod.org

\hin dân a hre chiang hle ang.Maichâm an siamna tûrkawngah a pawimawh berberâm a hmu tlat lo a ni! Amahkha halral thilhlan tûr a ni tih rênga la hre fiah lo a ni. A pa hnênah,“Ka pa, mei leh chemte a awma, khawiah nge Lalpa tâna halralthil hlan tûr beramno chu?” a tia. Fapa petu Pathian leh a lodawngtu Abrahama leh a dawnfapa Isaaka-te pathumah khâna petu duh dân a lal ber tûr a ni.

Engtin nge Abrahaman achhân? A petu rinnain a chhâng!“E! Ka fapa, Lalpa chuan amatâna halral thilhlan tûr beramnochu a la ngaihtuah chawp mai angchu,” tiin a chhâng a. A Pathianrinzia a lo lang ta. A hmun anthleng a, a fapa a \âwn hlawma, ama thing put ngei mai chhehkhâwm chungah chuan Isaakachu a phuar bet a, chemtêin atin ta mai a. Chutah chiah chuanPathian intum chawpna JehovaJire a lo thleng ta! Pathianin apêk tawh sa (a fapa kha)chhuhsak a tum a lo ni rêng rênglo va, Abrahama te pafa thinlunga dîl a lo ni zâwk.

Tah zet chuan Pathianrawn a \awng ta a, “Abraham,

Abraham, i fapa, i fapa neihchhun takmeuh pawh mi pêk ihnial loh avângin mi hmangaihtih ka hre ta,” a zu ti a. Tin,Abrahama chu a han dâk a, aen a, tin, ngai teh, a hnunglamah chuan berampa a kithing hnawka tâng tlat a vahmu a, a man a, chumi chu afapa aiah hâlral thilhlanah ahlân ta zâwk a.

A tâwp ber atân chuanAbrahama zin kawng hi kan zinkawngah lo dah ta ila.Khawngaihnain min chhandama, ringtu nun pawh hikhawngaihna a lo ni reng a! Chuchu miin a hmuh fuh loh chuanfa a nihna chhuan a awl a,rawngbâwltu, zir thiamna leh thildangte pawh a ni ang, chhuan aawl êm êm a ni. Hetah tak hiana tir lama kan sawi kan Isaakakeimahni ngei, entir nân – “Kankohhran a harh lo êm mai.Rawngbâwltu, Pathian mi hmani ruai ang u,” tih nachang hretu,khawtlâng veitu, Kohhran Com-mittee, Revival Speaker-te ngeipawh hian Jehova Jire awmhmang Pathian intum chawpnatak tak hi kan man tawh em?(Engtin nge a intum chawp?)

Page 14: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 14

www.mizoramsynod.org

Abrahaman a fapa Isaaka a vithlum lo; mahse, a thinlung zawngzawngin a vit hlum si. Chu takchu Pathian thiltum a ni.Pathianin vit hlumah a pawm ta.

Abrahama Pathiankawhhmuh angin a hnung lam aen. Berampa a ki thing hnawkatâng tlat mai a lo awm. A ki thinghnawka tâng khawp a nih chuana tuai a ni thei lo va, a chal, a\han kin tawh tihna a ni. Chu ngeiachu a hlan ta a nih chu. He laiahhian Pathian Fapa, sual nei lo,kan aiah suala siama awmin leileh van Lalber, engkim siamtuFapa, Pathian Beramno, Kalvarikraws ânchhe dawng thinghnawkah min rawn pe. A hmâwrbâwktu chu khawngaihna tho ani. Beram kha ralkhata thlirpawha a chalzia tilangtu chu a kia ni. A invênna, a ropuina a ni.

Chu lai tak chu thinghnawkah a tâng a, Pathian Fapaduat lai, a neih chhun, vân mitenan chawimawi nin loh, sual neilo chu tlâwm êm êmin khawvêlleh a chhûnga thil awm zawngzawng phuar bettu thihna dânânchhia ngei mai chu a ropuinahlip thlain, Fapa a nihna pawhlang lovin, Kalvari kraws thing

hnawk ber, ânchhe dawngtethihna hmunah kan sualin a \awnbet a. Hla phuahtuin, “Ka hrêngropui vânga ka Lal Isu” a tih kha.

Saruakin, a ropuina zawngzawng hlih thlaksakin a awm a,a ropuina kan lo chang ta! ‘Akin ta!’ a tih khân Pa thinlungahkan sualna zawng zawng a kina, ngaihdam kan lo ni ta! Lalpachu fakin awm rawh se -Halleluia! Chhûngkuaah,khawtlangah, nungchang dik lohavânga mi thinlung kulh pâwnlama awm, mahni pawhinngaidam thei lo kan ni em! Ihnuchhawn, i hnung lam hanhawi teh le.

Ânchhe dawng thinghnawk Lal Isua Krista krawsahkhân thiam i chan theihna tûrina lo tuarsak tawh che asin! Chuthing ânchhe dawng kraws thinghnawkah chuan, i aiawh atânPathian Beramno Lal IsuaKrista chu i tân leh ka tân hlanina lo awm tawh asin! Chu churingin a hnênah, a kutah inhlanve mai rawh le. Kalvari thingkrawsa hlana awma kha nangleh keia tân ngei a lo ni e.

Lalpan a thu malsawmrawh se.

Page 15: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 15

www.mizoramsynod.org

CHHUNGKAW CHHANCHHUAKTU ABIGAILI

– Lalremruati TlauMizoram Synod House, Agartala

Maon khuaa mi awm thei tak Nabala nupui Abigaili chanchinhi 1 Samuela bung 25 pum puiah hian kan hmu a. An chhûngkawchhiatna tûr leh thih mang vekna lo thleng tûr laka chhanchhuaktu anih dân hi a ropuiin a ngaihnawm hle a ni. Tûnlai khawvel hi medialeh electronic hmanrua hman sual vâng te pawh a ni thei ang, sualnachi hrang hrangin chhûngkua min nuai vêl hlawm a. Hêng sualnathlipui, ruih theih thil, hmeichhiat mipat hman sualna, Pathianhawisanna ten chhûngkaw tam tak na taka min chhêm pai awnawn lai hian, chhûngkaw nu, hmeichhe der dêp takte hi kanchhûngkaw chhanchhuak tûrin kan din ngheh a \ûl hle a ni. Sualthlipui nuai vêl chung chuan, Ropuia ngamtu kan ni tih hla lâmpuichu a nawm vak loh châng a awm \hin. Mahse Kan sual tlantuISUA zârah, Isua Krista chakna rinchhanin ropui taka ngamtu kanni zêl dâwn a ni. Davida leh Abigaili chanchin 1 Samuela 25:2-44a\ang hian lo thlir ila.

Lal Saula hlauva Davidaramhnuaia a râltlân lai khân,amah rawn bêltu harsatna chihrang hrang nei mi 600 vêl laiDavida bulah an awm khâwmtawh a. Ramhnuai pûkah teawmin an khawsa a, an ei leh intûr pawh hautak tham tak a nihtawh a rinawm. An hmuhphâkah Maon khaw pa nei nungtak Nabala ran rualte an tla \hina. Davida leh a hote hian ankhawihsak ngai lo va, an vênpuizâwk \hin a ni. Chutiang vâng

pawh a ni thei e, Davida hianNabala hnênah a mite a tîr a,hawihhâwm taka chibai bûkna\awngkam mawi nên ei tûr lo petûrin a diltîr a ni. Mahse, Nabalachuan a ran rualte chungangilneihna lantir \hintu leh, a tuka ral pawha chhuh tum lova \hataka rawn diltu Davida mite chuchapo takin a lo chhâng thla tamai a! Davida a tithinur hle mai.Nabala ran rual leh achhûngkua, a neih zawng zawngthat chimit vek tûrin a mite mi

Page 16: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 16

www.mizoramsynod.org

400 nên an thawk chhuak ta a,hmun nghâk mi 200 vêl an dahbawk a. Chumi chanchin chuNabala chhiahhlawh tlangvâlpakhatin a lo hre ru kar mai a, api Abigaili a hrilh a. Abigailichuan sipai huaisen Davida leha hote thinur rawn thawk chu lohmachhawna, a chhûngte lohumhim tûrin hma a lo la ta a ni.

Pasal innghahna tlâk lohNabala: Abigaili pasal Nabalahi mi khawsa thei tak ni mah se,\awngkam bung tak, biakhrehawm chi, a mi chhawrte tânpawh thil sawipui nuam lo takmi a ni tih kan hmu a, zu in mi ani bawk. A chapo leh a ât êmavângin an chhûngkua thatchimit tûrin Davida a lo thawktih pawh hre lo khawpin nuam atâwl a. Abigailin theihtâwpchhuaha an chhûngkawchhanhim nân a thawk chhuaktih pawh hre lovin zu a lo rui a,ruai a lo \heh hep hep mai a ni!Abigaili pawhin a hma lâknapawh hrilh tlâkah a ngai lo va, apasal hrilh kher lovin hma a lahmiah hmiah bawk a.

A bikin Mizote hian miparopui tak tak nei mah ila, Nabalaang vêl chhûngkaw pa ber ve si

nupui fanaute tân rinchhan tlâkloh kan ngah ta mai em aw? Paber nihna ang pawha râwn tlâkloh, hna thawk \ha peih bawk silo, nupuite châwma vin ve hlurte kan awm nual tawh mai thei ani. Tlangvâlte pawh hnathawhnei lêm lova bike nei nalh theihle, hmeichhe pangngai tân pasaltûra thlan ngamawm lohte pawhkan nei nual tawhin a rinawm.Bazar, dawrpui leh office-ahpawh mipa aiin hmeichhehnathawk kan ngah zâwk hialâwm e. Mipa, chhûngkaw tânarin tlâk lohte hi nu tân phurrit antling thei a, Kohhran lehkhawtlânga tel pawh a harsatphah a, inkil tawih phah awl taktûr a ni. Mahse, pa ber an fel loa nih pawhin Abigaili ang hian,hmeichhe \henkhat chuanmawhphurhna keng kawhngamin hma an la mêk a, anfakawm hle a ni. Tisa mamawhmai bâkah thlarau lamah pawhchhûngkua chhanchhuak tûrinhmeichhiate i \ang zêl ang u.

Chhûngkua an him theihnân Abigaili a thawk rim:Abigaili chuan hmanhmawhtakin Davida pêk tûr, chhanghlâwm 200, beram 5 chhum tûra

Page 17: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 17

www.mizoramsynod.org

peih sa diam nên, vai bûk 5,grep rah pho ro 100 leh theipuihlâwm 200-te sabengtung aphurhtir a, chhiahhlawhtlangvâlten an zui a, râlhmatâwngah Davida tâwk tûrina tlân thuai a. Davida leh a hotemi \hahnem tak ei tûr, hetiangzat hmanhmawh taka a buatsaihhi a hah hle a rinawm. A mi tawhtûr Davida chuan engtin nge alo dawnsawn ang tih chu thilhuphurhawm tak a ni bawk. Anintawh veleh chuan sabengtunga\angin a chhuk a, hmai lei siintlâwm takin Davida chibai a bûka. A pasal thiam lohna zawngzawng pha hauh lovin amasualnaah a inbel hmiah mai hiropui tak a ni! Bung 25:24-ah,“Keiman ka pu, keimahngeiin khawlohna chu kahlawh mai ang e....Ka pu,Beliala mi Nabala chu engahmah ngai suh khai...” Chang28-ah, “I chhiahhlawhnusualna hi khawngaih takinngaidam ang che,” a ti a. Athil sawi zawng zawngngaihthlâksak tûrin a ngên tê têa, a thilpêk kente nên Davidathinur a tinêm ta tlat mai! Davidachuan, “I remhriatna chu

malsâwmin awm se....nangchuan min lo hmuak thuai lolang chuan, Israel-te Pathiannunna chhâlin ka sawi e,naktûk khaw ên thleng chuanNabala chu naupang pakhatchauh pawh ka zuahsak tawplo vang,” a ti hial ta a ni!“Thlamuang takin i in lamahhaw chho la; tin, i thu chu kaawih a, i dil chu ka pawmsaka che aw,” a ti ta a. A vathlamuanthlâk ta êm!

Hmeichhe \henkhat chuanpasalte thiam lohna leh fel lohnamahni inbelte chu a hnai lo mai,an titi tui ber a ni zâwk \hin.|henkhat lahin an pasalte fel lohavânga ngaihzâwng dangneihsan taah an insawi ve bawka. Abigaili, pasal fel lo tak neituhian ngaihzâwng dang a neihsankan hre lo, a pasal nêp lutukvângin khaw dang a hawisanchuang lo va, hetiang pasal aneih avâng tak hian chhungkawchhanhim chu amawhphurhnaah a la ngam a,ngun taka ngaihtuahin rim takina thawk a, a chhûngte leh anneih zawng zawng an him phahta a ni. A pasal fel lohna zawngzawng inbel chungin,

Page 18: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 18

www.mizoramsynod.org

inngaitlâwm takin, indahhnuaihnung si lovin hma a langam hi a entawn tlâk hle a ni.

Kristian chhûngkua kan lodin \hat tâwk loh avânginchhûngkaw tam takin kan tuarmêk a. Mahse a la tlai lo ve,Nabala tluk vêl pasal nei kanawm a nih pawhin nuten \an lazêl ila, kan chhûngtechhanchhuak tûrin rim takathawk chungin, bâng lovin i\awng\ai zêl ang u. Kan belhPathian hian remhriatnain minthuam zêl ang a, min \anpui atiam tlat bawk a ni.

Thil thlir dân inang lotak nupa an ni: Nabala tenupa hi an thil thlir dân a inanglo hle mai! Davida tlangvâltenNabala hnêna ei tûr dila an vakal khân, Nabala chuan Davidchu tu nge a nih a hriat loh thuleh, chhiahhlawh, pute tlânbosan an tam thuin a lo chhângel vêl a. Davida hi a hre lo taktak niin a lang lo, a deusawh aang mah zâwk. Abigaili vethung chuan Davida chu ‘Lalpaindonate dopuitu’ a ti (25:28).Lalpan Davida hnêna a tiamanga Israel lala a siam hunahamah hre reng tûrin a chah thlap

mai! Tûnlai \awng takin Abigailihi a thlarau mit a meng tlat a, athil thlir dân a fing a ni. Lalpakut tuara Nabala a thih hnupawh khân Davidan a nupuiatân a chhiahhlawhte a vahruaitir ta a. Abigaili chu phûrtakin a tho va, hmai lei siinchibai a lo bûk a, “Inchhiahhlawhnu hi, ka puchhiahhlawhte ke sil tûrachhiahhlawh ka ni e,” tiin alo inpe ta a ni. Abigaili nunahhian \awng chapo rêng rêng kanhmu lo. Tlâwm takin a \awnga, huai takin ke a pên a, taimatakin a thawk mai niin a lang.Pathian chhiahhlawh Davidalakah a tlâwm a, a thu angaichâng hle a ni. Ngaihtuahnahrisêl pu chunga thil thlir kan zira \ûl hle a ni.

Pathian thu leh arawngbâwltute ngaihhlutnachang hriat hi a \ûl hle mai a,naupangte hriata an tlin lohna laisawite hi tih loh atân a \ha hle.Rawngbâwltute kan sawichhiatvak vak chuan miin kohhrana telan châk lo vang a, chuti a nihchuan kan hma lam hun chu athim tial tial dâwn a ni.Rawngbâwltute pawh ngaihhlut

Page 19: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 19

www.mizoramsynod.org

tlaka nung tûra beiseina sângtaka thlir kan nih avângin fîmkhura ngai ta hle a ni.

Abigaili nungchangvangin Pathian fakin a awm:Davida, thinur taka phuba lâktuma thawk chhuak chu Abigailiinpêkna leh rem hriatna avângina nêm ta ruai ruai mai a. Davidahi rilru inlam lêtin a kir ta mai ani lova, Pathian a fak phah hi aropui hle a ni. Chang 32-ahDavida chuan Abigaili hnênah,“Vawiina mi lo hmuak tûratirtu che Lalpa, Israel-tePathian chu fakin awm rawhse....thisen chhuah thiam lohchanna laka min humtu...chang 39-ah, A chhiahhlawhthil \ha lo ti lova mi khaptuLalpa chu fakin awm rawhse...” a ti bawk a ni. Phubalâkna thisen a chhuah tûr lodangtu atân Abigaili kha Pathiantirh a ni tih a pawm a, Abigailikal tlanga Pathian hnathawh lo

lan avângin Pathian a chawimawia, a fak thei ta a ni!

Kan bula miten keimahni vânginPathian an fak ve \hin ang em le!Keimahni avâng hian Pathian leh arawngbâwlna hi sawichhiat a ni fozâwk ang em? Kan nungchangmawi lo avângte hian miten kohhranmi nih ve an châk lo phah ang tihhlauhawm tak a ni. Kan awm dânavânga Lalpa faka a awm theih nânkan awmhmun \heuhah \an lâk a va\ûl em!

Chhûngkua, harsatnathlipui chi hrang hrangin a nuaimêkte chhanchhuak tûrinPathian hi a rinawm tâwk a, ahmanrua ni tûrin hmeichhiate minla hmang duh reng a ni. A duhloh zâwngin chhûngkua lo awmtawh mah ila, a lam hawi tûrinmin ko va, kan Lalpa Isuachakna rinchhanin hmeichhiateni bei zêl ang u.

Lalpan malsâwm rawh se.

Tunlai kohhranho mamawh ber chu khawl \ha lehchangkanna a ni lo va, \awng\ai mi a ni zawk. ThlarauThianghlim hi khawvel thilah a inpuang ngai lo,mihringah a inpuang zawk \hin. – E.M. Bonds

Page 20: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 20

www.mizoramsynod.org

HMANGAIHNA IN CHANCHIN

– Laldawnkimi, SuperintendentSynod Hmangaihna In

Hmangaihna In chungchang hi Agape-ah kan tar lang zeuh zeuhtawh \hin a, la chhiar fuh lo kan awm takin kan han tar lang nawn leh e.

A IN|AN DAN LEH |HAN ZEL DANKum 1980 Synod Inkhawmpui chuan, “Synod huapa nau

hnuchham enkawlna neih ni se, SEC-in chak zâwkin lo bawhzuirawh se,” tiin a rêl a, Sub-Committee siamin hma lâk zui nghâl a ni a,Durtlanga Synod Hospital compound-ah in sak a ni. February 15, 1986ah hawn a ni a. A building-in a zawh loh avângin kum 1999 thlenginnaupang 20 vêl enkawl a ni a, kum 2000 a\angin naupang 30 enkawltheihnaa siam a ni a. Kum 2011 a\angin naupang 50 awm theihna tûrasiam a lo ni ta a. A tîrah chuan kum hnih hnuai lam enkawl an ni a,kum 1998 a\angin kum li thleng enkawl theihnaa siam a ni leh a, kum2011 a\angin kum ruk thleng enkawl theihna a ni ta a ni.

A DIN CHHAN* Kristian nun dik an neih theih

nân hmangaihna nêna zirtir lehkaihhruai.

* Rilru leh taksa hrisêl an neihtheih nân enkawl leh zirtir.

* An phâk tâwk thiamna neitûra \anpui.

* An chhûngte hnên hlim takaan thlen theih nâna hma lâk leh\anpui.

NAU DAH LEH LÂKCHHUAH

Naupang hlamchhiah leh\anpui ngai, an chhûngten an

enkawl theih rih loh, hun engemaw ti chhûng awm tûra dahtheih a ni a, hnam leh sakhua,kohhran pâwlah inthliarna aawm lo. Naupang enkawlnahome te hi dân hnuaia awm veka nih avângin nau dah tumtechuan mahni awmna DistrictChild Welfare Committee (So-cial Welfare)-ah interview phawttûr a ni a, Aizawl District-ah kartin Thawhlehni apiangin interviewhi neih a ni a, an office chuLaipuitlangah a awm. Anninphalna an pêkte chauh admittheih a ni. Phalna pêkte chuan

Page 21: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 21

www.mizoramsynod.org

Synod Hospital-ah naute hrisêlnadinhmun en fiah hmasaktir leh tûra ni. Child Welfare Committee-a interview hman lo, \ûl bik takavânga home-a lût an awm chuana rang thei angin CWC memberpakhat tal hnênah report tûr a nia, hun remchâng hmasa berah in-terview tûr a ni.

Naupang enkawl theih zâtaia tlêm home-a an awmchungchângah eng vâng nge tihzawhna a awm \hin a. A chhanchu -

1) Naupangte hi home-asei len aiin harsa tak chungpawha an chhûngte hnêna awma \hat zâwk avângin sawrkar/ICPS hian a tlêm thei ang berhome-ah dah a tum.

2) Keimahni ang bawkanaupang enkawlna home danga awm nual avângin naupang ad-mit tûr an tam lo.

3) Loh theih loh, chhan \hatak a awm a nih loh chuan mahniDistrict chhûnga home zêlahchauh naupang dah an ni.

Nau dahtuten an dahdâwna CWC-ah interview an

nei ang bawkin, lâk chhuahdâwnah pawh lâk chhuahphalna dil leh tûr a ni a, hetahhian home-in lâk chhuah rem atihna lehkha lak tel a ngai.

ENKAWLTUA. Management Committee

A tirah Synod ExecutiveCommittee hnuaia Sub-Com-mittee-in a enkawl phawt a,June 20, 1987 a\angin SynodHospital Board-in a enkawl veleh a, August 22, 1992 a\angkhân Central KohhranHmeichhe Committee kutahdah a ni ta a, Central KohhranHmeichhe aiawhin ManagementCommittee-in a enkawl ta a ni.Chairman: Chairman, KohhranHmeichhe Inkhawmpui LianSecretary: Superintendent.Hmangaihna InMember-te: 1) Executive Sec-retary i/c Hmangaihna In2) Co-Ordinator, KohhranHmeichhia3) General Secretary, KohhranHmeichhia4) Director, Synod Hospital5) Pastor i/c Durtlang Bial6) Pastor i/c Leitan Bial7) Central Kohhran HmeichheCommittee aiawhmi pahnih.

Page 22: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 22

www.mizoramsynod.org

B. Home Management Com-mittee

Sawrkar ruahman anginHome Management Committeea awm bawk a. Hei hi chuinrelbâwlna lama thuneitu ni lovinhome \hatna tûra ngaihventu lehthurâwn petu tûr a ni.

Chairman: District Child Protec-tion OfficerVice Chairman: Chairman,Management Committee.Secretary: Superintendent,Hmangaihna InMember-te: Counsellor, Caseworker, Doctor, Home Mother,Protection Officer, CWC aiawh.

4. THAWKTUTE: Thawktuawm mêkteSuperintendent : 1Staff Nurse : 1Office Assistant : 1Counsellor : 1Case Worker : 1Peon-cum-Chowkidar : 1Puansu : 1Cook :1Nau awmtu :12Thawktu zawng zawng : 20ENKAWL DÂN: SEC-inInkaihhruaina Dân a siam angaenkawl a ni.

Naupangte ni tin hun hmandân tûr (Daily routine) siam a nia, ei leh in mumal tak an neihtheih nân ei leh in dân tûr (DietChart & Diet Scale) siam a nibawk. Synod Hospital-a doc-tor-ten thla tin Home-ah medi-cal check up an rawn nei \hin.Naupang kum li chung lamte chuni tin sikulah kaltir an ni a,Pathianniah Sande Sikul an kaibawk.

Home-a naupang awmtehi an chhûngte hnêna kir leh tûran nih avângin, inlaichînna \ha anneih theihna tûr leh anchhûngkaw dinhmun hre chiangtûrin an chhûngte tlawh chhuah(Home visit) \hin a ni a, aremchân angin naupangte pawhhruai tel \hin an ni.

PAWISA LAM: Kum tininSynod-in department dang angbawkin kum khat chhûng sumhmuh leh hman zat tûr (budget es-timate) a siam \hin a. Kum 2016-2017-a budget chu Rs.67,60,000/- a ni a, Nau châwmnaleh thil danga hmuh tûra beisei chuRs. 13,30,000/- a ni a, hemi bâkRs. 54,30,000/- chu Synod Granta\anga hmuh a ni ang.

Page 23: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 23

www.mizoramsynod.org

THILPÊK PÊK THEIHDAN: Hetiang hian \anpuinapêk theih a ni a, Hmangaihna InOffice-ah leh Synod Office(Kohhran Hmeichhe Depart-ment)-ahte pêk theih a ni. Henghi lo hria ila:

1. |anpuina pawisa emaw, thildang emaw pawh mahniremchân ang pêk theih a ni.

2. Nau châwm duhte tânchâwmna pêk theih a ni a,pakhat châwmna thla khatah Rs.500/- a ni.

Hmangaihna In tân thilpêk,\awng\aipuina leh thurâwn \hatak tak kan dawng \hin a, kanlâwm êm êm a ni.

ISU, KA THLA HMAGAIHTUKHB No. 275

He hla phuahtu Charles Wesley-a hi kum 1707khân a piang a. Kum 1736 khân USA a\angin Englandpanin lawngah a chuang a. Thlipui nasa takin a nuai a,tui a fâwn nasa hle mai a. An boral ngei ngei dâwn niina lang tawh a. Chutiang hun hlauhawm kârah chuan,“Ka thih hun ni thleng pawhin ka Lalpa, min hruai zêlrawh,” tiin he hla hi a lo phuah ta a ni. Dr. Bodine-achuan, “English hla \ha ber a ni,” a ti hial. America ramathuhriltu lar Henry Ward Beecher-a chuan, “Wesley-aanga hla phuah thiam nih hi lei chunga lal zawng zawnghmingthanna ai hian ka duh zâwk a. New York-a pahausa ber nih aiin he hla phuahtu nih hi ka châk zâwk.Khawvêl ropuina a ral ang a. Tawtawrâwt hnuhnung arîk hunah pawh he hla hi chu a la hlu fan ang,” a ti hial.

Source : Kristian Encyclopaedia

Page 24: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 24

www.mizoramsynod.org

WOMEN CENTRE-A PUANTHUI ZIR FIRST BATCHHLAWHTLING TAKIN AN CHHUAK TA

– R. LalrinpuiiSuperintendent, Women Centre

Mizoram Presbyterian Kohhran Hmeichhiaten thi leh thaupawlha kan thawh chhuah, Women Centre a taka kalpui a ni ta hia lâwmawm hle a, a bul \an tirh tê a\anga vawiin thlenga min hruaituleh enkawltu Pathian chungah lâwm thu awm rawh se.

Women Centre hi kan hriat\heuh angin, ‘Ei leh bâr zawnnakawnga rahbi tleu’-ten lei reman rah ve theihna atâna thiam thilzirna tûra din a nih angin, a bul\an nân puan\hui zirna buatsaiha ni a. Rin phâk bâkinkohhranhoten kan hlut a, firstbatch atân hian diltu mi 202 zetininterview hmachhawnin mi 40lâk an ni a, second batch atânmi 40 lâk nghâl niin waiting list-ah mi 10 dah an ni bawk. Firstbatch atâna lâk mi pangaten engemaw harsatna avânga an zawmtheih loh avângin second batchatâna lâk a\angin an hmun awlhi hnawh khah nghâl a ni.

Rev. P. C. Pachhunga, Ex-ecutive Secy. i/c. KohhranHmeichhe kaihhruaina hnuaiahCentral Kohhran Hmeichhehruaitute, thawktute leh zirlaitenên August 4, 2016 chawhnu dar

1:00 khân Pathian hnênainhlanna neiin Women Centrefirst batch chu \an a ni a.

August 8, 2016-ah classkal \an a ni a, first batch hi acourse a rei loh deuh avânginclass \an a nih phat a\anginzirtirtu leh zirlaiten an bei ngawrhhle a, chhûn lama regular takaclass kan neih piah lamah zanlamah class neih \hin a ni a,zirlaite pawhin an hlâwkpui hle.

Zirtirtu pahnihten zirlaitehneh taka vilin an zirtir a, zirlaitepawn hma an sâwn nasa a, alâwmawm takzet a ni.

Centre-ah hian zirlaite hiriak lût vek an nih avânginpuan\hui thiamna mai bâkahtaksa, rilru leh thlarau puitlinnakan ngai pawimawh hle a, dis-cipline khauh tak hnuaiah zirlaiteenkawl an ni. Tin, September 2-3, 2016 chhûng khân Pi P.C.

Page 25: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 25

www.mizoramsynod.org

Vanlalnghaki (Jehova Jire),Synod Revival Speaker hovinretreat hlawhtling tak kan hmanga, tisa leh thlarauvah kanhlâwkpuiin Pathianah lâwmnathar kan chang vek a ni.

Khêl lovin zîngah fianrialhun kan hmang \hin a, zan tindevotion kan hman bâkahInrinni zan leh Pathianni nilengleh zan hun hi PhunchawngKohhranah kan inkhâwm thung.Phunchawng Kohhranahtlangnel taka kan inkhawm \hinte hi nuam kan ti hle a, kohhranhruaitute chungah pawh kanlawm hle a ni.

Devotion hunah hian\awng\ai rualna te hmangin, tes-timony sharing-te kan neih \hinbâkah short sermon hunte kanhmang a, hnehna puangin zan tinkan au rual \hin a ni.

Faina kan ngai pawimawhhle a, mi mal faina mai bâkah nitin zîngkâr leh tlai lam hun âwlahbuilding chhûng leh pâwn kantihfai \hin bâkah, a \ul dân angzêlin compound chhûng lehpâwn kan tifai \hin.

Centre tâna mi \hahnemngaileh inphal tak takte Pathianin min

pe zêl a, kan zirlai \henkhattemess fee peksaktu mi eng emawzât kan nei a, chu mai piah lamahpawisa, Bible, thawmhnaw lehbungrua chi hrang hrang,kohhran leh mi mal hnen a\anginkan dawng reng a, in zavaiachungah kan lâwm êm êm a, alêt tam takin Pathian malsawmnain dawn ngei kan beisei tlat a ni.

First batch chhûng hianharsatna neuh neuh te tâwk vebawk mah ila, Pathian awmpuinakan chang nasa a, kan lâwmtakzet a ni. Chutih rual erawhchuan kan zirlaite zingah hrisêllohna avânga zir tluan ve thei lomi pathum kan nei a, pawi kanti hle a ni.

Puan\hui zir mi 37-tenhlawhtling takin course an zo theia, Dec. 15, 2016 chawhnu dar1-ah khân first batch khârna hunhi Central Kohhran Hmeichhehruaitute nên hman a ni. Closingfunction hi Pi Rinchawii, Chair-man-in a kaihruai a; Pi H.Lalpianthangi, Gen. Secretary-in thu a sawi a; Nl. R. Lalrinpuii,Superintendent-in report tawipein zirlaite a\angin zaipawlbâkah special item 2 neih a nibawk. Rev. H. Lalrinmawia,

Page 26: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 26

www.mizoramsynod.org

Synod Moderator kal chhuakincertificate semin, fuihna thu \hatak a sawi bawk a ni.

Women Centre hi kanhruaitute leh office lama kanhotuten min ngaihsak êm êm a,kan mamawh kan thlen apiangmin ngaihtuahsak a, vawi engemaw zât min tlawh bâkah anhnên a\angin fuihna thu \ha taktak kan dawng reng a, hei hianthawktute pawh chakna thar minpe nasa a, kan lâwm takzet a ni.

August 2016-a course \ana nih a\anga vawiin thleng hianPathian awmpuina lehkaihhruaina kan chang nasa êmêm a, kan mamawh ang zêla kanhnêna Pathian a inpuang \hin hikan lâwmna tizualtu a ni. Tluangleh hlawhtling taka first batchcourse kan zo thei hi\hahnemngai taka in \awng\ainarah a ni tih kan hre chiang hle a.Theihtawpa \awng\ainaa min lo\anpui zêl chuan Pathianhnathawh ropui tak kan hmu zêlang tih kan ring tlat a ni.

Presbyterian KohhranHmeichhiaten hmeichhe rahbitleu, lei rem rah ngaihna hre tawh

loten lei rem an rah ve theihnatura an hma lo lakna hi Pathianduh zawng tak a ni ang, Pathianinheti em ema mal a sawm hi. In\hahnemngaihna rah duhawmtak hmutu kan ni hi thawktutepawh kan lawm takzet a ni.

Kan hruaituten hma an la zelang a, puan\hui bak trade dangkan hawn theih hunah phei chuanmi tam zawk he lai hmunah hianan awm thei ang a, Pathianhnathawh kan hmu nasa lehzualturah kan ngai a, an kutthemthiamna mai bakah, annungchang leh an thlarau lamthlenga lei rem rahtir hi kanhruaitute duhthusam a ni a,chutiang ti thei tur chuanthawktute pawh \an lak zel kantum a ni.

Tin, January 10, 2017 khan2nd Batch atana zirlai lak mi 40-te an lut fel leh ta a, anni pawhintluang takin an zir turah ngai ila.Heng kan zirlaite leh thawktutetan hian bang lovin kohhrante i\awng\ai zel ang u.

“Lalpan thil ropui takte mintihsak a, kan lâwm hle a ni” (Sam126:3).

Page 27: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 27

www.mizoramsynod.org

I RAWN INKHAWMPUI VE DAWN LAWM NI

– Upa H. LalmuanpuiaSecretary

Information & Publicity Committee

Mizoram Kohhran Hmeichhe Inkhawmpui Lian vawi 47-naa lo hnai ta hle mai. A dawngtu tûr lam pawh kan phûrin,mawngvawmba ang sekin kan phe ta suau suau mai. He hun rawnhmang tûr hian engtin nge a tam thei ang ber an rawn kal ang tih hikan rilru luah lian bertu a ni ta. Rawn râlsai mai lovin, puanthuah telngeia rawn inkhawmpui tûrin kan sâwm che u a ni.

Serchhip khua hi....

Serchhip khua hi khawhlun tak, Mizo lal Lallula lo chenthinna, Mizo lal ropui tak,Lalpuithanga fapa Bengkhuaiakhua a ni a. Kum 1871-a MaryWinchester (Zoluti) an hawnnahmun, Kawlri tlâng bul\hutahtûnah hian a inzâr pharh thla zêla ni. Tûn dinhmunah SerchhipDistrict-ah hian mihring 64,875(2011 Census) awm anga chhûta ni. India ram pum huapa Dis-trict ziak leh chhiar thiam tamlam tehnaah pakhatna (98.76%)a ni. A sân zâwng hi metre 888(ft. 2,913) a ni a, Mesopotamiaram ang deuhva lui pahnihkârcheh, Mat lui leh Tuikumluiten an châwm khua a ni.Mizoram map hi chhuk zâwngleh phei zâwngin a lai tak ve veah

han rin ila, chuta rin pahnihinsutna lai tak chu Serchhip hi anih avângin Ramlai tiin kaninchhâl ve \hin. Zoram khawihmun a\ang pawhin kal pawh aawlsam a, mihring phur lirtheitân pawh ni khata ban hman veka ni.

Thlasik vawt vîn lutuk areha, nipui boruak sâng lutuk laawm hma si a ni a, ruah a sûr anih loh chuan boruak a nuamtawk hle tûrah ngai ila, mutbuleh thuamhnaw kenchungchangah pawh tih suallutuk a awm lo vang. Tin,Serchhip hi tui harsatna khua kanni lo va, inthlahrun lutuk a ngailo vang. Nûl an\am leh zikhlumthar vanglai tak a ni dâwn a,chawhmeh tlânglâwn ber pawhzikhlum a nih dâwn hmêl a ni.

Page 28: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 28

www.mizoramsynod.org

Aw le, Serchhip khua hidarh deuh nuaih a nih avânginkm. 10 huam chhûng vêla kaninmikhual a ngai dâwn a.Amaherawhchu, pandalawmna Leisekawt Field hikhawpui chhûnga hmun laili,chhim leh hmar zawng pawhakal pawhna nuam a nihavângin kan thleng zung zungthei zel dawn a. Pandal a\angachhim lama mikhual thlennaleh hmâr lama mikhual thlennahlat zâwng hi a inang vêl tûrangaih a ni. Town Bus, Taxi lehAuto Ricksaw tlân tawn zungzung thei tûr a awm avânginlirthei keng lo tân pawhharsatna a awm dâwn lo a ni.

Lo kal ngei ang che....

Inkhâwmpui hmang tûrai lo kal a nih chuan chhimlamah Sailiam Kawnah Ad-vance Counter a lo awm anga, hmâr lam Advance CounterKikawn-ah a awm bawk dâwna, Advance Counter a\ang hianin thlenna tûr counter-te chianglehzualin an lo kawhhmuhdâwn che u a ni. Tin, in thlennatûr counter chiang takin mo-tor-ah in rawn tar theih pheichuan kan awlsam phahlehzual ngei ang.

Aizawl a\anga Bus-aInkhawmpui lo kal turte tanSeling lam emaw, Thenzawl(World Bank Road)-ah lo kala \hat kan ring a. Motor têa lokal tur tan chuan Muallungthudai a\anga pena Khumtungachhuah chhoh emaw, Hmuifanga\anga pena Chhiahtlang khawdaia chhuak turin a kal theihbawk ang. Champhai leh achhak lam a\anga lo kal turtetan chuan East Lungdar lama\anga lo kal a fuh ber ang.

A tâwp berah chuan, heinkhâwmpui dawng tûr hiannasa takin kan inbuatsaih a,Serchhip khawpui chhûngaPastor Bial pathum (Serchhip,New Serchhip, SerchhipVengchung)-ten phûr takin kaninthlen \awm a, chhûng tintenasa takin kan inbuatsaihavângin rawn tel ve ngei tûrinkan sâwm che u a ni.

A thlengtu lamte hianthlarau lama hlâwkna pawhkan beisei a, chutiang tûr chuanpalaite pawh kan beisei a.Inkhawmpui hlimawm tak kanhman theih nân kan \awng\ai\hin a, nangni pawhin min lo\awng\aipui zêl dâwn nia.

Page 29: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 29

www.mizoramsynod.org

HRISELNA LEH SA THIANGHLIM EI

– Dr. Thang\huamaMVSc (Public Health)

Kan thupui hi ‘Hrisêl nâna sa thianghlim ei’ pawimawhzia leh\angkaizia târ lanna a ni ber a. Sa ei \hin chuan a tuizia leh kan puarpui\hinzia kan hre \heuh. A nih tûr anga a nih famkim theih nân kan sa ei\hin chu a thianghlim tûr a ni tih hi kan sawi zau deuh dâwn a ni.

Hriselna Huang

Aw le, kan thupui kanluhchilh thûk hmain a behbâwmsawi fiah ngai tlêm azawng hansawi fiah hmasa ila.

A hmasa berin ‘Hrisêlna’kan tih fo hi eng nge? Tun \umakan sawi hi chu ‘mihringtehrisêlna’ chungchâng a ni dâwna ni. ‘Hrisêlna’ awmzia chu heihi a ni: piansualna (pian\o fel lo)leh natna nei lo chauh ni mailovin, rilru, taksa leh hawiher/chevêla damna famkim hi a ni a(WHO, 1948); tin, chu bâkah(an belh thar leh chu), khawsakhona leh intodelhna kawnga rahchhuah thei nun/nun tam a nibawk tûr a ni (WHO, 1978).Chutiang chu WHO-in hrisêlnaa tih chu a ni (WHO – WorldHealth Organization).

Tin, sa hi eng nge ni han tileh ila. ‘Sa’ chu chaw chi khat a

ni, kan ti phawt mai ang. Mithiamte chuan chaw hi kandawnna hnâr azirin hlâwm hnihlian pui puiah an \hen a,pakhatnaah chuan, hêng – buhleh bâl, thei leh thlai leh anhnahhrang hrangte hi ‘Food of PlantOrigin’ an ti. Tin, a pahnihnaahchuan ran leh ramsa a\angachaw chi hrang hrang, hêng – sa,hnute, artui leh a dangte hi ‘Foodof Animal Origin’ an ti. Food ofAnimal Origin zînga pawimawhtak pakhat chu sa, ‘sa thiang-hlim’ hi a ni.

Sa thianghlim han tih lehkher hi eng nge a awmzia? Sathianghlim chu ‘bâl lo’ ni satliahmai lovin, engkima thianghlim,bawlhhlawh leh natna hrik kai lo,ran hrisêl sa, thianghlim takapuah leh buatsaih a ni tûr a ni.Chu chu Sap \awng chuan

Page 30: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 30

www.mizoramsynod.org

‘Wholesome meat’ an ti (‘Cleanmeat’ a ni mai lo).

Tichuan, sa thianghlim kansawi avâng hian a thianghlim lopawh a awm thei tih a lang. Achhan chu sa hrim hrim hi ei tûr\ha a nih avângin thil nungtinrêngin an duh a, an ngeih êmêm. Chuvângin, natna hriktepawhin an ngeih a, an pung chak\hin. Chumi a nih avâng chuan,ran hrisêl kan talh pawhin, kansawngbâwlna leh puah vêlna,hmunhma leh hmanruate, dah\hatna hmunte pawh thianghlimtheihtawpa enkawl leh buatsaihtûr a ni. A vawtah te pawh kandah \ha \hin; a chhan chu a vawhpoh leh natna hrik lo chambangpalh an awm pawhin an punchak loh vâng a ni. Chutiang chusa thianghlim kan neih theih dân\henkhat chu a ni.

Tichuan, kan thupui kanluhchilh tawh ang a. Tin, ka hansawi hmasak leh duh chu – kansawi tak ang taka mi hrisêl nihkan duh chuan, sa ei \hinten sathianghlim ngei ei kan tum tûr ani tih hi a ni. Sa hi ei tûr \ha a nikan ti leh ringawt \hin a, eng ngea chhan? Mihring taksa tân \hannân te, siam \hat leh siam thar

(repair/renew) zêl nân teatihrâwl leh timûrten an mamawhêm êm ‘protein’ \ha hi saah aawm vâng a ni. Chaw leh thlaileh thei dangah pawh protein chua awm tho mai. Be lampangahphei chuan protein hi a awm\hahnem hle. Amaherawhchu,saa protein awm hi ‘taksain amamawh ang taka \ha famkim(complete) a ni a, thlaiah chuana kim lo. Chuvângin, chawbâkah thlai leh thei chi hranghrang ei a lo ngai \hin a ni. Kansawi awmzia chu – protein-aawm, taksain a mamawhngawih ngawih, Essential AminoAcid (EAA) an tih hi saah chuana kim biaiin a awm a, a \angkaibik a ni. Thlaiah chuan EAA akim lo.

Tin, saah hian protein(EAA) chauh ni lovin taksain amamawh, heng – Vitamin B chihrang hrang te, mineral chi hranghrang (Zinc, Phosphorus lehIron)-te hi a awm nual bawk.Saa awm thir (Iron) hi thlaiaawm aiin taksaah a insem darhawlsam zawk a, a \ha hle. VitB12 & D phei hi chu heng saleh ran a\anga kan chaw dawnahchauh hian a awm. Sathin pawh

Page 31: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 31

www.mizoramsynod.org

hi vitamin leh thil \ha tinrengawmna kan ti thei hial ang. Eitur (chaw) \ha tak a ni.

Tichuan, heng kan han sawitak a\angte hian, hrisel nana sathianghlim ei pawimawhzia chukan hre thiam mai awm e. Kantaksa hmun ngaa \hen hmun khat(20%) hi protein a ni a, Protein\ha ber ber leh pawimawh berber chu saah a awm. Chuvangin,protein kan tlakchham chuankan taksa hi a nih tur ang a nithei lo vang.

Heti fakauva sa thianghlimei kan sawimawina chhan dangchu – India ram hi chawmna \hatawk lo dawng naupang (Mal-nourished children) tam bernaram a ni. Eng vang nge ni ang?Thlai leh thei ei tur \ha tinrengdawng phak si lovin, sa kan eitlem hle bawk si hi a nih hmelhle a ni. US (America)-ah chuanmi pakhatin kum khatah sa kg.100 vel ei ang an ni. E.U. ramahchuan mi pakhatin kum khatahkg. 90 vel an ei. India ramahchuan mi pakhatin kum khatahkg. 7.5 vel chauh kan ei. ICMRchuan mi pakhatin kum khatahkg. 12 tal eit urin a recommend.Mizoramah chuan A.H. & Vety.

Department, Statistical Cellchhut dan chuan kg. 14 vel kanei a. Mahse, thingtlang khawtam takah chuan an phak lo hleang. Aizawl mi lianho chuan anei tam ve fu mahna. Buh leh bal,thei leh thlai duhtawk ei tur neisi loten sa ei mumal bawk silovin, chaw leh chawhmeh chihnih khat chauhte an ei avanginan taksain a nih tur ang a ni lo\hin (malnourish an lo ni). (E.U.= European Union; ICMR =Indian Council of Medical Re-search).

Chutichuan, hrisel nan sathianghlim ei a \ul kan tih hian –chaw leh sa chauh i ei \hin ang ukan tihna a ni lo. Thei leh thlai,chawhmeh dang pawh kan ei\hin ang a. Sa hi ni khatah mipakhatin kezungpui tia nel nawl(grm 34) tal i ei \hin ang u kantihna a ni. Chumi awmzia chu –chhungkaw member 30-in ni tinsa kg. 1 ang vel ei ila tihna a ni.A tlem hle ang. Ni tin tak tak eichu a har ang. A khat tawkin,vawi khatah ei \awk lem lovin,kum khata mi pakhat ei chawhrualhi kg. 12 aia tlem lo ni thei se tihnaa ni. Chuvangin, ram chang-kangho chuan hrisel nan leh taksa

Page 32: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 32

www.mizoramsynod.org

mamawhna avangin sa an ei tamhlawm hle. e.g. US, China, etc.

India ramah chuan SouthIndian -ho khuan sa an ei taminka hria. Lehkha zirin kum hnihlai Kerala State-ah ka awm vea. Mi awmthei deuh chin chuanni tin Zirtawpni tih lohvah chuansa an ei \hin (Zirtawpni hi sa eiloh niah an hmang). Kerala Statehi mihring an tam hle a, an sumlak luh chawhrual pawh rampum chawhrual aia hniam a ni.Mahse, hriselna an ngaipawimawh hlein ka hria.Hriselna chungchanga tehfunghrang hrangah India ram entawnan tling a, a sang ber ber an ni.Ram inrelbawlna \hat vang te,

lehkhathiam tam vang te a ni theiang. Chu bakah an ei leh in phunghi a nih ka ring – sa thianghlim eitam pawh an ngaihthah lo hlebawk. Lehkhathiam tam lamahchuan Kerala dawttu kan ni \hina; mahse, inenfiahna tur kan langah hle.

Health for all (Mi zawngzawng tan hriselna) chung-changa campaign hla 8 zingapakhat chu ei tur \ha hi a ni a.Sa thianghlim hi ei tur \ha a nihnakan sawi zo chiah. Chuvangin,sa thianghlim hi a tawk chauhvamumal taka kan chawah ei tel\hin a pawimawh hle. Chu chuhriselna hnar pawimawh takpakhat a ni e.

Minister pali hi “Eng Bible lehlin nge \ha ber?” tihan zâwt a. Pakhat chuan, “King James Version. A chhanchu a English a hlui a, a nalh a, a zahawm bawk,” a ti a.A dang chuan, “New American Standard Bible. A chhanchu a original Greek leh Hebrew a hnaih ber,” a ti a. Adang leh chuan, “Living Bible. A chhan chu ka kohhranenkawlte an naupang a, hriat nuam an ti ber a,” a ti a. Apalina chu a ngawi vung vung a, “Kei chu ka pa Biblelehlin a \ha ka ti ber. A chhan chu a ni tin nunah a hmanga, Bible lehlin ka hmuh tawhah chuan mi a hneh ber,” ati a.

– Kristian Encyclopaedia

Page 33: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 33

www.mizoramsynod.org

Hruaitute chanchin

PI P.C. LALHMANGAIHI

Pi P.C.Lalhmangaihi hi PuP.C. Lalmawia leh Pi Lalliani,Kanan Vêngte fa pakaw zingapasarihna niin, ni 12.10.1960khan Ngopa khuaah a piang a.C. Hrangchhuana, RamtharVeng, Aizawl nen inneiin fapapakhat leh fanu pahnih an nei.Tunah hian Ramthar Vengah anawm a, Directorate of SocialWelfare-ah UDC hna a thawkmek a ni

Kum 2001 a\anginKohhran Hmeichhe Commit-tee-ah a tel \an a. Kum 2003a\anga tûn thlengin OfficeBearer-ah awmin, tûnah hianAsst. Secretary a ni mek.

Inrinni zan thuhriltu a ni a,Pangpar Sub-Committee-ah lehKristian Chhungkaw Commit-tee-ah member a ni a. Ramthar

rawngbawlna lam hi a tui hlebawk.

Kum 2010 a\ang khan Bialhruaitu, Office Bearer posthrang hrang chelhin, tûnah hianCommittee member a ni mêk a.Bial Buhfai\ham ziaktu te pawha lo ni tawh a ni.

Khawtlâng lamah chuantûnah hian MHIP Adviser a nia. Anganwadi Co-ordinationCommittee member a ni mêkbawk. Kum 2003 khân MUP,Ramthar Veng Unit chuan kumtam tak an member-te a lobuaipui \hin avângin Chawi-mawina Certificate an hlân a ni.

Kut hnathawh nuam ti mi ani a, tûn thleng hian puanbu kutatah chi neih loh lai a la nei meuhlo.

A hla duh chu KHB no. 23-na, ‘Kan Pathianin min hruai zel\hin’ tih hi a ni a, Bible chang arilru hneh \hintu chu Matthaia16:24-25 hi a ni.

“Phu loh hmangaihna lehkhawngaih rawngbawl hna minpetu Pathian hnenah lawm thu isawi \hin ang u” tiin chhiartutemin chah a ni.

Page 34: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 34

www.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM BOOK NEWS

1. Bible hriatna hlu : Bible bu pum awlsam taka zir theihnabu leh Bible hriatna exam hmachhawn tûr tâna lehkhaburâwn tlak tak chu Rev. Lalramliana’n a rawn peih fel ta.Bible hrilhfiahna ni lo mah se, chhiartu tâna fiahna tamtak thlen thei a ni e. A man Rs. 500/-

2. Kristianna leh Tûnlai Khawvêl vol. 3 : Kristianna lehTûnlai Khawvêl chhuak hmasate kha mipuiin kan duhinkan hmang \angkai em em a, hralh pawh a tla hle. Abuatsaihtu ngai, C. Lalnuntlinga bawk khân ziaktu ropuitak tak mi 10 lai thlang chhuakin, tûnlai khawvêla ringtuteharsatna mil thupui hmangin chaw tak min rawn hlui e.|awng\ai thiltihtheihna, khawvêla Kristiante tihduhdahna,networking connecting, purity ring leh \halaite, same sexmarriage leh tûnlai \halaite, pornography leh a nghawngtihte bâkah tûnlai issue ngaihnawm tak tak a awm. Aman Rs. 120/-

3. Fakna hla thlan khawm : Khawhar hla 82, \halai hla83, Fak hla chuam 68 leh Krismas hla 33-te lehkhabukhata khung khâwm hi khawhar in leh kohhran pâwl bîkawm lo puipun nikhuaa hman atân a îtawm khawp mai.He hla bu dangdai tak hi Khuma Memorial Foundationbuatsaih niin Rs. 150 man a ni.

4. Mizo la deh leh la thlan : Kan pi pute a\anga kan puantah leh ze thlan mawi leh hlu tak takte kha hlut nachangkan hre lovin kan tichhia niin Boichhingpuii, Art & CultureDept.-a Director hial lo ni tawh chuan a hria a. Humhalharo hlua chantir leh tumin lehkhabu hial a rawn tichhuakta. A man – hard bound Rs. 580, soft bound Rs. 450.

.....

Page 35: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 35

www.mizoramsynod.org

Page 36: February 2017 t AGAPE t 1 tling lo a pawngsual a a that zui, a nupui leh a fapa a vaw hlum, a bialnu a that, a inâwk hlum, ruang an char leh tawh, etc. tih thawmthang te hi a va tam

February 2017 t AGAPE t 36

www.mizoramsynod.org