Refarat Obgn Solutio Plasenta Annapo Edit 2

8/17/2019 Refarat Obgn Solutio Plasenta Annapo Edit 2

1/17

BAGIAN OBSTETRI DAN GINEKOLOGI REFARAT

FAKULTAS KEDOKTERAN MARET 2015

UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MAKASSAR

SOLUTIO PLASENTA

Oleh :

Rata!a"#$ S%Ke&%

105'2 00()0*

PEMBIMBING :

&"% H% U+a" Mal#ta$ S,%OG

DIBA-AKAN DALAM RANGKA TUGAS KEPANITERAAN KLINIK

BAGIAN OBSTETRI DAN GINEKOLOGI

FAKULTAS KEDOKTERAN

UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH MAKASSAR

201( . 201/

1


2/17

LEMBAR PENGESAHAN

Yang bertanda tangan di bawah ini menyatakan bahwa:

Nama : Rata!a"#$ S%Ke&%

Stambuk : 105'2 00() 0*

Judul Referat : Slt# Pla!eta

Telah menyelesaikan tugas dalam rangka kepaniteraan klinik pada bagianObstetri dan Ginekologi akultas !edokteran "ni#ersitas $uhammadiyah

$akassar%

$akassar& $aret '(1)

*embimbing

&"% H%U+a" Mal#ta$ S,%OG

'ii


3/17

KATA PENGANTAR

*u+i syukur atas kehadirat ,llah S-T karena segala limpahan rahmat dan

hidayah.Nya serta segala kemudahan yang diberikan dalam setiap kesulitan

hamba.Nya sehingga penulis bisa menyelesaikan Referat ini dengan +udul Slt#

Pla!eta . Syukur ,lhamdulillah ya ,llah% Tugas ini ditulis sebagai salah satu

syarat dalam menyelesaikan !epaniteraan !linik di /agian Obstetri dan

Ginekologi%

/erbagai hambatan dialami dalam penyusunan tugas Referat ini% Namun

berkat bantuan saran& kritikan& dan moti#asi dari pembimbing serta teman.teman

sehingga tugas ini dapat terselesaikan%

*enulis sampaikan rasa hormat dan terima kasih banyak kepada

&"%H%U+a" Mal#ta$ S,%OG& selaku pembimbing yang telah banyak meluangkan

waktu dengan tekun dan sabar dalam membimbing& memberikan arahan dan

koreksi selama proses penyusunan tugas ini hingga selesai%

*enulis menyadari bahwa Referat ini masih +auh dari yang diharapkan oleh

karena itu dengan kerendahan hati penulis akan senang menerima kritik dan saran

demi perbaikan dan kesempurnaan tugas ini%

Semoga Referat bermanfaat bagi pemba0a umumnya dan penulis se0ara

khusus%

$akassar& $aret '(1)

*enulis

iii


4/17

DAFTAR ISI

2,3,$,N S,$*"3 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% i

34$/,R *4NG4S,2,N %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ii

!,T, *4NG,NT,R %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% iii

5,T,R 6S6 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% i#

/,/ 6 *4N5,2"3",N %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 1

/,/ 66 *4$/,2,S,N %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% '

5efinisi %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% '

!lasifikasi %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% '

4tiologi%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

*atogenesis%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 7

Gambaran !linis %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% )

5iagnosis %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 8

Terapi %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 9

5eferensial 5iagnosis %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 1(

!omplikasi %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 1(

*rognosis %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 11

5,T,R *"ST,!, %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 1

i#


5/17

BAB I

PENDAHULUAN

*lasenta merupakan bagian yang sangat penting bagi pertumbuhan dan

perkembangan +anin% *lasenta memiliki peran sebagai tempat pertukaran ;at&

penghasil hormon yang berguna selama kehamilan& dan sebagai barier %1

$elihat pentingnya peranan plasenta& maka bila ter+adi kelainan pada

plasenta akan menyebabkan gangguan pertumbuhan +anin ataupun mengganggu

proses persalinan% !elainan pada plasenta dapat berupa gangguan fungsi dari

plasenta& gangguan implantasi plasenta& maupun pelepasan plasenta sebelum

waktunya yang disebut solusio plasenta%'

Solusio plasenta adalah terlepasnya sebagian atau keseluruhan plasenta

dari implantasi normalnya


6/17

BAB II

PEMBAHASAN

De##!#

Solusio plasenta adalah terlepasnya sebagian atau keseluruhan plasenta

dari implantasi normalnya


7/17

% Solusio plasenta yang perdarahannya masuk ke dalam kantong

amnion0% $enurut Aunningham dan Gasong masing.masing dalam bukunya

mengklasifikasikan solusio plasenta menurut tingkat ge+ala klinisnya& yaitu

1% Ringan : perdarahan kurang 1((.'(( 00& uterus tidak tegang& belum ada

tanda ren+atan& +anin hidup& pelepasan plasenta kurang 1@) bagian

permukaan& kadar fibrinogen plasma lebih 17( mg>%

'% Sedang : *erdarahan lebih '(( 00& uterus tegang& terdapat tanda pre

ren+atan& gawat +anin atau +anin telah mati& pelepasan plasenta B . '@

bagian permukaan& kadar fibrinogen plasma1'(.17( mg>%

% /erat : "terus tegang dan berkontraksi& terdapat tanda ren+atan& +anin

mati& pelepasan plasenta dapat ter+adi lebih '@ bagian atau

keseluruhan%'

Et#l#

*enyebab primer solusio plasenta belum diketahui se0ara pasti& namun ada

beberapa faktor yang men+adi predisposisi :

1% aktor kardio.reno.#askuler

Glomerulonefritis kronik& hipertensi essensial& sindroma

preeklamsia dan eklamsia% *ada penelitian di *arkland& ditemukan bahwa

terdapat hipertensi pada separuh kasus solusio plasenta berat& dan separuh

dari wanita yang hipertensi tersebut mempunyai penyakit hipertensi kronik

disebabkan oleh kehamilan% 5apat terlihat solusio plasenta 0enderung

berhubungan dengan adanya hipertensi pada ibu

'% aktor trauma

Trauma yang dapat ter+adi antara lain :

Trauma langsung seperti +atuh& kena tendang& dan lain.lain% 5ari

penelitian yang dilakukan Sla#a di ,merika Serikat diketahui bahwa

trauma yang ter+adi pada ibu dari seluruh kasus solusio plasenta di

RS"*NA$ dilaporkan 1&'> kasus solusio plasenta disertai trauma%7

% aktor paritas ibu

3ebih banyak di+umpai pada multipara dari pada primipara%

2olmer men0atat bahwa dari 9 kasus solusio plasenta yang diteliti

di+umpai 7 kasus ter+adi pada wanita multipara dan 19 pada


8/17

primipara%*engalaman di RS"*NA$ menun+ukkan peningkatan ke+adian

solusio plasenta pada ibu.ibu dengan paritas tinggi% 2al ini dapat

diterangkan karena makin tinggi paritas ibu makin kurang baik keadaan

endometrium%'&&7

% aktor usia ibu

5alam penelitian *rawirohard+o di RS"*NA$ dilaporkan bahwa

ter+adinya peningkatan ke+adian solusio plasenta se+alan dengan

meningkatnya umur ibu% 2al ini dapat diterangkan karena makin tua umur

ibu& makin tinggi frekuensi hipertensi menahun%1&'&

7%

aktor penggunaan kokain*enggunaan kokain mengakibatkan peninggian tekanan darah dan

peningkatan pelepasan katekolamin& yang mana bertanggung +awab atas

ter+adinya #asospasme pembuluh darah uterus dan dapat berakibat

terlepasnya plasenta% Namun& hipotesis ini belum terbukti se0ara definitif%

,ngka ke+adian solusio plasenta pada ibu.ibu penggunan kokain

dilaporkan berkisar antara 1.7>%'

)% aktor kebiasaan merokok

6bu yang perokok +uga merupakan penyebab peningkatan kasus

solusio plasenta sampai dengan '7> pada ibu yang merokok C 1 untuk setiap tahun ibu

merokok sampai ter+adinya kehamilan1&'%

8% Riwayat solusio plasenta sebelumnya

2al yang sangat penting dan menentukan prognosis ibu dengan

riwayat solusio plasenta adalah bahwa resiko berulangnya ke+adian ini

pada kehamilan berikutnya +auh lebih tinggi dibandingkan dengan ibu

hamil lainnya yang tidak memiliki riwayat solusio plasenta sebelumnya%

9% *engaruh lain& seperti anemia& malnutrisi@defisiensi gi;i& tekanan uterus

pada #ena 0a#a inferior dikarenakan pembesaran ukuran uterus oleh

adanya kehamilan& dan lain.lain%)


9/17

Patee!#!

Solusio plasenta dimulai dengan ter+adinya perdarahan ke dalam desidua

basalis dan terbentuknya hematom subkhorionik yang dapat berasal dari

pembuluh darah miometrium atau plasenta dengan berkembangnya hematom

subkhorionik ter+adi penekanan dan perluasan pelepasan plasenta dari dinding

uterus '&

Gambar 2 Plasenta normal dan solusio plasenta dengan

Hematom subkhorionik

,pabila perdarahan sedikit D hematom yang ke0il hanya akan sedikit

mendesak +aringan plasenta dan peredaran darah uteroplasenter belum terganggu

dan serta ge+ala dan tandanya pun belum +elas%!e+adian baru diketahui setelah

plasenta lahir dan yang pada pemeriksaan plasenta didapatkan 0ekungan pada

permukaan maternalnya dengan bekuan darah lama yang berwarna kehitaman%

/iasaya perdarahan akan berlangsung terus menerus atau tidak terkontrol karena

otot uterus yang meregang oleh kehamilan tidak mampu berkontraksi untuk

membantu dalam menghentikan perdarahan yang ter+adi%akibatnya hematom

subkhorionik akan men+adi bertambah besar dan kemudian akan medesak plasenta

sehingga sebagian dan akhirnya seluruh plasenta akan terlepas dari implantasinya

di dinding uterus% Sebagian darah akan masuk ke bawah selaput ketuban dan dapat

+uga keluar melalui #agina dan darah +uga dapat menembus masuk ke dalam

kantong amnion atau mengadakan ekstra#asasi di antara otot.otot miometrium%

,pabila ekstra#asasina berlangsung hebat akan ter+adi suatu kondisi disebut

dengan istilah Uterus Couvelaire& dimana pada kondisi ini dapat dilihat se0ara

makroskopis seluruh permukaan uterus terdapat ber0ak.ber0ak berwarna biru atau

7


10/17

ungu% "terus pada kondisi seperti ini (Uterus Couvelaire) akan terasa sangat

tegang& nyeri dan +uga akan mengganggu kontraktilitas


11/17

masih hidup& bunyi +antung sukar didengar% !elainan pembekuan darah dan

kelainan gin+al mungkin telah ter+adi& walaupun hal tersebut lebih sering

ter+adi pada solusio plasenta berat%'&7

% Solusio plasenta berat

*lasenta telah terlepas lebih dari '@ permukaannnya%Ter+adi sangat tiba.

tiba%/iasanya ibu telah +atuh dalam keadaan syok dan +aninnya telah

meninggal%"terusnya sangat tegang seperti papan dan sangat nyeri%*erdarahan

per#aginam tampak tidak sesuai dengan keadaan syok ibu& terkadang

perdarahan per#aginam mungkin sa+a belum sempat ter+adi%*ada keadaan.

keadaan di atas besar kemungkinan telah ter+adi kelainan pada pembekuandarah dan kelainan@gangguan fungsi gin+al%'&7

D#a!#!

• 5iagnosis solutio plasenta kadang sukar di tegakkan

• *enderita biasnya datang dengan ge+ala klinis

a% *erdarahan per#aginam

b% Nyeri abdomen atau pinggang dan nyeri tekan uterus

0% Gawat +anin

d% !elainan kontraksi uterus

e% !elainan premature idiopatik

f% !ematian +anin• Syok yang ter+adi kadang tidak sesuai dengan banyak perdarahan

• *emeriksaan laboratorium untuk meningkirkan diagnosis banding solutio

plasenta antara lain :

a% 2itung sel darah lengkap

b% ibrinogen

0% -aktu protrombin@waktu tromboplastin parsial terektifasi untuk

mengetahui ter+adinya 56A

d% Nitrogen urea @ kreatinin dalam darah

•*emeriksaan penun+ang ultrasonografi "SG membatu menentukan lokasi

plasenta


12/17

• *enemuan lain yang mungkin adalah adanya ekstra#asasi darah ke

miometrium yang nampak sebagai ber0ak ungu pada tunika serosa uterusyang dikenal sebagai uterus 0oun#elaire

• Se0ara klinis di ketahui dari adanya nyeri dan tegang pada uterus

• 5iagnosis banding lain perdarahan pada trimester ketiga selain plasenta

pre#ia adalah #asa pre#ia& trauma #agina serta keganasan


13/17

bertu+uan untuk memperbaik ikontraksi uterus yang mungkin sa+a

telah mengalami gangguan%&

*ersalinan diharapkan ter+adi dalam ) +am se+ak berlangsungnya

solusio plasenta% Tetapi +ika itu tidak memungkinkan& walaupun sudah

dilakukan amniotomi dan infus oksitosin& maka satu.satunya 0ara

melakukan persalinan adalah seksio sesaria%7

Dee"e!#al D#a!#!

Slt# ,la!eta Pla!eta ,"e7#a

Pe"&a"aha

• Nyeri

•

Segera di susul partus

• Tanpa nyeri

•

/erulang sebelum partus

Pal,a!# /agian anak sukar di

tentukan

bagian terendah masih

tinggi

B8# 9at aa4 /iasnya tidak ada /iasanya +elas

Pe+e"#4!aa &ala+ • Tidak teraba

plasenta

• !etuban menon+ol

• Teraba +aringan

plasenta

e4a ,la!eta ada impresi pada +aringan

plaseta karena hematom

Tidak ada

Sela,t 4et6a Robekan normal Robekan marginal

K+,l#4a!#

!omplikasi bisa ter+adi pada ibu maupun +anin yang di kandung dengan

kriteria :

1% !omplikasi pada ibu

• *erdarahan yang dapat menimbulkan: #ariasi turunnya tekanan

darah sampai keadaan syok& perdarahan tidak sesuai keadaan

penderita& anemis sampai syok& keadaan ber#ariasi dari baik

sampai syok%

?


14/17

• Gangguan pembekuan darah: masuknya trombosit kedalam

sirkulasi darah menyebabkan pembekuan darah intra#askuler dandisertai hemolisis& ter+adinya penurunan fibrinogen sehingga

fibrinogen dapat menganggu pembekuan darah%

• Oligouria menyebabkan ter+adinya sumbatan glomerulus gin+al dan

dapat menimbulkan produksi urin makin berkurang%

• *erdaraan post partum : pada solutio plasenta sedang sampai berat

ter+adi infiltrasi darah ke otot rahim&sehingga menganggu kontraksi

dan menimbulkan perdarahan karena atonia uteri& kegagalan

pembekuan darah menambah perdarahan%

• ,popleEi uteropla0enta


15/17

preeklamsia& tersembunyi tidaknya perdarahan& dan selisih waktu ter+adinya

solusio plasenta sampai selesainya persalinan% ,ngkakematian ibu pada kasus

solusio plasenta berat berkisar antara (&7.7>% Sebagian besar kematian tersebut

disebabkan oleh perdarahan& gagal +antung dan gagal gin+al% 2ampir 1((> +anin

pada kasus solusio plasenta berat mengalami kematian%Tetapi adaliteratur yang

menyebutkan angka kematian pada kasus berat berkisar antara 7(.9(>% *adakasus

solusio plasenta ringan sampai sedang& keadaan +anin tergantung pada luasnya

plasentayang lepas dari dinding uterus& lamanya solusio plasenta berlangsung dan

usia kehamilan% *erdarahan lebih dari '((( ml biasanya menyebabkan kematian

+anin% *ada kasus.kasus tertentu tindakan seksio sesaria dapat mengurangi angka

kematian +anin7%

11


16/17

1'


17/17

DAFTAR PUSTAKA

1% *rawirohard+o S& 2anifa -% !ebidanan 5alam $asa 3ampau& !ini dan !elak%

5alam: 6lmu!ebidanan& edisi 666% Jakarta: Yayasan /ina *ustaka Sarwono

*rawirohar+o& '(('F .'1%'%

'% Aunningham G& $a0donald *A& Gant N& 3e#eno !J& Gilstrap 3A%

Obstetri0al2aemorrhage% -iliam Obstetri0s '1thedition% *renti0e 2all

6nternational 6n0 ,ppleton% 3ange "S,% '((1F 91?.1%%

% *rit0hard J,& $a05onald *A& Gant N% -illiams Obstetri0s& '(th ed% R

2ariadi& R *ra+itno*rabowo& Soedarto& pener+emah% Obstetri -illiams% 4disi

'(% Surabaya: ,irlangga "ni#ersity *ress& '((1F 7).8(%%

% -2O% $anaging Aompli0ations in *regnan0y and Ahildbirth% Gene#a: -2O&

'((% 719.'(%7%

7% Ra0himhadhi T% *erdarahan ,ntepartum% 5alam: 6lmu !ebidanan& edisi 666%

Jakarta: Yayasan /ina *ustaka Sarwono *rawirohar+o& '(('F )'.97%)%

)% Gasong $S& 2artono 4& $oerniaeni N% *enatalaksanaan *erdarahan

,ntepartum% /agian Obstetri dan Ginekologi ! "N2,SF 1??8% .9

1

Documents

Refarat Obgn Solutio Plasenta Annapo Edit 2