Upload
doancong
View
248
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
Useful Communication Tools in Kriolu
Hosted for free on livelingua.com
2
Cidade Velha, also known as Ribeira Grande de Santiago, has been placed on the list of World Heritage Sites on UNESCO’s website. The cradle of the Cape Verdean nation was declared a World Heritage Site on Friday afternoon and now sits alongside other great works of humankind on the list. “Cidade Velha has been inscribed on UNESCO’s World Heritage List, marking Cape Verde’s entry to the international community’s inventory of properties of outstanding universal value,” says the website.
SIDADI VÉLHA, PATRIMÓNIU MUNDIAL DI UMANIDADI
06-26-2009
19
Afasta Muda di li Bai bu kaminhu Bandidu Dexa‐m, Dexa‐m pasa dexa‐m en pás, Dexa‐m kétu Diskulpa ( kon lisensa ), bu pode fla‐m, undi ki ta fika Diskulpa‐m Ó ki afronta Dja N fronta Djuda‐m N kre ajuda Es sa ta ataka‐m Fronta, txiga na mi Ladron Larga‐m Leba‐m pa ospital Luta Nau! N ka kre Dja N fronta Nhos djuda‐m Nhos txiga na mi N ka gosta N ta txoma polisia Odja pirata Para Pur favor Roba, Roba‐m Sai di li Sukoru Sukoru, es sa ta furta‐m ô es sa ta roba‐m Tilifona polisia, Txoma polisia Tra mô, Tra‐m mô Txoma dotor Txoma Korpu di Pás N ka tene nada N ka tene dinheru Ami é voluntariu N sta li pa N djuda‐nhos Kasu‐bódi
Move out of here Move out of here Go away Bandit Leave me alone, Let me go Leave me alone Excuse me, can you tell me where is… I am sorry What a pain! I am in trouble Help me I need some help They are chasing me There’s a problem, help me Thief Let me go Take me to the Hospital Struggle, fight No, I don’t want I am in trouble Please, help me Come and help me I don’t like I will call the police Look! the burglar, robber, bandit Stop Please! Steal, Stole me Get out of here Help Help, they are stealing from me Call the police Get your hands off, Hands off me Call the doctor Call Peace Corps I don’t have anything I don’t have any money I am a PC volunteer I am here to help you Assault
SAFETY RELATED WORDS
Hosted for free on livelingua.com
18
What’s your nationality? I am Capeverdean What do you do? I am a teacher Where are you from? I am from the United States of America, and you? What’s your profession/occupation? I am a Peace Corps volunteer
3
MANTENHA GREETINGS
DISPIDIDA GOOD BYE
Hosted for free on livelingua.com
4
A [α]........................... Alerjia B [b] .......................... Bóka D [d] .......................... Diareia E [e] ........................... Érba F [f] ............................ Fébri G [g] ........................... Gana H [ ħ ] ......................... 5h I [i ]............................ Ijéni J [З] ........................... Jetu K [ĸ] ........................... Kasu‐bódi L [l] ............................ Ladron M[m] ......................... Medu N [n] ......................... Nega Ñ [ŋ]........................... Ñuli
O [o] ...........................Odja P [p]............................ Para R [r] ............................Roba S [s] ............................ Sangi T [t] ............................ Toma U[u] ............................Unha V[v].............................Violason X [ζ] ............................ Xuxu Y [ y ] .......................... Y bo Z [z] ............................ Zanga DJ [dз] ........................Djongo LH [ljə]........................ Ilha NH [ň].........................Nha TX [tζ] ......................... Txora
17
NUNBRU
UN DOS TRES KUATU SINKU SAIS SÉTI OITU NÓVI DÉS ONZI DOZI TREZI KATORZI KINZI DIZASAIS DIZASÉTI DIZOITU DIZANÓVI VINTI TRINTA KORÉNTA SINKUÉNTA SASÉNTA SATÉNTA OITÉNTA NOVÉNTA SÉN DUZÉNTUS TREZÉNTUS KUATUSÉNTUS KINHÉNTUS SAISÉNTUS SETISÉNTUS OITUSÉNTUS NOVISÉNTUS MIL
NUMBERS
ONE TWO THREE FOUR FIVE SIX SEVEN EIGHT NINE TEN ELEVEN TWELVE THIRTEEN FOURTEEN FIFTEEN SIXTEEN SEVENTEEN EIGHTEEN NINETEEN TWENTY THIRTY FOURTY FIFTY SIXTY SEVENTY EIGHTY NINETY ONE HUNDRED TWO HUNDRED THREE HUNDRED FOUR HUNDRED FIVE HUNDRED SIX HUNDRED SEVEN HUNDRED EIGHT HUNDRED NINE HUNDRED ONE THOUSAND
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 30 40 50 60 70 80 90 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
Hosted for free on livelingua.com
16
Prunómi Pesual
TXOMA MORA E STA TEN
Ami, mi, N Txoma Mora E Sta Ten Abo, bo, bu Txoma Mora E Sta Ten Ael, el, e Txoma Mora E Sta Ten Anos, nos nu Txoma Mora E Sta Ten Anhos, nhos Txoma Mora E Sta Ten Aes, es Txoma Mora E Sta Ten
KOR brumedju verdi azul prétu kor‐di‐róza branku kastanhu sinzentu
COLORS red green blue black pink white brown gray
Ex: Ami N txoma Samira Ael, el ta mora na Praia Ami e merkanu Ami N sta fixi Ami N ten txeu dinheru
VERBU
5
Modi ki bu (nhu/nha) sta? { N sta bon, obrigadu/a (dretu,fixi,sabi,kontenti). Ami, N txoma‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐(Ami, nha nomi e –
How are you? I am fine thank you ( well, satisfied, happy, glad). My name is‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐
Hosted for free on livelingua.com
6
Ami e di Kabuverdi(Merka, Angola, SanTome), y bo? Modi ki bu txoma? N ka ta papia Kriolu. Bu ta papia Inglês? Bo e di ki ilha? Bu pode djuda‐m? Modi ki e nomi di kel kuza li? N ka ta ntende/ N ka ntende Papia más divagar, pur favor N kre bai Kureiu N kre uza telefoni. Mostra‐m un telefoni publiku! Bu pode npresta‐m bu móvel, pur favor.
I am from Cape Verde (US, Angola, SanTome), and you? What’s your name? I don’t speak Kriolu. Do you speak English? Which island are you from? Can you help me? How do you call this thing here? I don’t understand. Speak slowly, please! I want to go to the post office I want to use a phone. Is there a public phone? May I use your cell phone, please?
KONSEDJU
Stajiáriu ka ta bebi agu kontaminadu pamódi e ta da diareia!
‐ DIAREIA STA NA BU MON ‐
15
MES DI ANU
Janeru Fevereru Marsu Abril Maiu Junhu Juliu/Julhu Agostu Setenbru Otubru Nuvénbru Dizénbru
January February March April May June July August September October November December
MONTHS OF THE YEAR
Dias di Simana
Sigunda‐fera Tersa‐fera Kuarta‐fera Kinta‐fera Sesta‐fera Sábadu (sabru) Dia Dumingu
Days of the Week
Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sunday
Hosted for free on livelingua.com
14
pon/pãu bread
mantega butter
asukra sugar
sal salt
pimenta pepper
sopa soup
karni meat
pexi fish
pexi grelhadu grilled fish
ben pasadu well done
mal pasadu rare
bebidas beverages
águ/a water
jelu ice
leti milk
dosi sweets
vinhu wine
serveja beer
faka knife
garfu fork
kudjer spoon
PALAVRAS KI TA UTILIZADU TXEU MOST COMMON WORDS (cont.)
7
Bu pode leba‐m ti Korpu di Pás? (Inbaxada di Merka, otel, restoranti). N kre konxe sidadi Kantu ta kusta un vólta pa sidadi? Más ó menus? Spera‐m un kuzinha(momentu, instanti) N ta ben gósi li
Can you take me to Peace Corps at Prainha? (American Embassy, hotel, restaurant). I want to get acquainted with the city. How much is a tour to the city? More or less? Wait a minute. I’ll be right back
BANKU BANK
Undi k’e banku? Nhos ta troka Traveler’s check? N kre faze un karton vintikuatu. Kal k’e kanbiu di oji? Ki óra ki banku ta abri? Ki óra ki banku ta fitxa?
Where is the Bank? Do you do traveler’s check exchange? I want to apply for a twenty four credit card. What’s today’s exchange? What time does the bank open? What time does the bank close?
TAXI
Hosted for free on livelingua.com
8
E modi? Modi ki bu sta? Modi ki bu txoma? Undi ki bu mora? Abo e di undi? Ami, N sta fixi! Dretu Sabi Kontenti Kanpion Y bo? N meste bai kuartu banhu Papel ijéni Sabon Agu Txau! Ti logu Ti manhan
SPEAK
What’s up? How are you? What’s your name? Where do you live? Where are you from? I am fine! Well Happy Glad Very good, excellent And you? I need to go to the rest room Tissue Soap Water So long! See you later Till tomorrow
13
sin/nau yes/no
pur favor please
obrigadu/a thank you/thanks
N ka ta ntende nada I don’t understand
Kantu? how many?
karu expensive
baratu cheap
tudu everything
nada nothing
un poku a little
mutu a lot
undi where
bon good
friu/kenti cold/hot
kalor hot
txuba rain
puera garbage
lixu dust
jornal newspaper
revista magazine
sigaru cigarrets
fós matches
Undi ta fika? Where is?
dinheru money
kafé breakfast
almosu lunch
janta/djanta dinner
sobrimenza dessert
PALAVRAS KI TA UTILIZADU TXEU MOST COMMON WORDS
Hosted for free on livelingua.com
12
BIBIDA
Grógu Pontxi Serveja Vinhu Uiski likor
STAJIÁRIU KA TA BEBI GRÓGU PAMÓDI E TA DA GATA
9
N tene fómi( sedi). Mostra‐m undi ta fika restoranti? N kre kume algun kuza. N kre rezerva un meza pa 4(5,6,7) pesoa. pa fumador ki ka ta fumadu kalker lugar, ka ten problema. Traze‐m ementa, pur favor. N kre vinhu ( tintu, branku, di Fogu. N kre serveja (strela N kre agu/a Trindadi. agu gazoza agu sen gás sumu di limon sumu di laranja sumu di papaia sumu di tanbarina sumu di kalbisera refrijeranti koka‐kóla sprite kaperinha sen asukra ku poku asukra ku txeu asukra ku txeu grogu ku poku grogu sen jelu ku jelu kafé kurtu ku dosanti sen dosanti pexi grellhadu undi e kuartu banhu? tudu inkluidu Traze‐m kónta, pur favor! Bu tene troku?
NA RESTORANTI
I am hungry (thirsty). Is there a restaurant around here? I want to eat something. I want to reserve a table for 4 (5,6,7) people. Smoking non smoking anywhere, no problem.The menue, please. I want some wine (red, white, from Fogo) I want some beer (strela) I want some water (trindadi) carbonated water regular water lemon juice orange juice papaya juice tamarindo juice kalbisera juice coke sprite kaperinha (Brazilian spirit) without sugar with little sugar with a lot of sugar with a lot of grogu with little grogu without ice with ice small coffee with artificial sugar without artificial sugar grilled fish Where’s the rest room? everything included The check, please! Do you have change?
AT THE RESTAURANT
Hosted for free on livelingua.com
10
11
KUMIDA DI KABUVERDI
Katxupa
Fixon
Sapatinha
Bongolon
Nbonji
Kongu
Fruta
Papaia
Mangi
Mansan
Laranja
Pera
Pesigu
Uva
Banana
INGRIDIENTI
Kobi
Batata
Mandióka
Sabóla
Adju
Pimenton
Tumati
Bóbra
Sinora
Rapodju
Longisa
Karni di porku/di bódi/di baka
Pexi
Galinha
Tosinhu di porku
Hosted for free on livelingua.com