NÓI THẲNG (TALKINGSTRAIGHT CỦA

AUGUSTINELOORTHUSAMY)

Giúp Bạn Nói TrướcCông Chúng Cách Rõ

Ràng Và Hữu Hiệu

Lm. Lê Công Đức dịchtừ TALKING STRAIGHT

A Guide To Clear And EffectivePublic Speaking của AugustineLoorthusamy do Cahayasuara

Communications Centre, KualaLumpur, Malaysia xuất bản

theo yêu cầu của AsianCommunication Network (ACN)

Bangkok, Thailand 2005

haian14_5@convert *prc

LỜI GIỚI THIỆU CỦA NGƯỜIDỊCH

Augustine Loorthusamy – hay Augy,như nhiều bạn hữu gọi ông cáchthân mật – là một trong nhữngngười nói trước công chúng tốt nhấtmà chúng tôi được biết. Ông là một

trong những diễn giả điều hànhkhoá Truyền Thông dành cho mộtsố giáo sư đại chủng viện Việt Namtổ chức tại Bangkok cách đây vàinăm, mà chúng tôi có may mắnđược tham dự. Những bài nóichuyện của Augy luôn luôn có sứcthu hút mãnh liệt từ đầu đến cuối.

Ông thu hút người nghe bằng tất cảnhững gì ông có: bằng chất giọng,bằng ánh mắt, bằng miệng cười,bằng thứ ngôn ngữ rất tự nhiênnhưng tinh tế, bằng những câuchuyện minh hoạ có duyên, bằngcách ông khéo léo sử dụng tấmbảng viết, những video clip hay

những trình bày PowerPoint thôngqua máy chiếu (projector). Ông biếtcách làm cho người nghe không chỉnghe mà còn tham dự cách tích cựcvào việc khai triển chủ đề ông trìnhbày. Nhất là, ông biết cách trao chongười nghe cái ấn tượng sâu đậmrằng ông thực sự xác tín mạnh mẽnhững gì ông nói.

Vào cuối khoá, Augy tặng mỗi thamdự viên một quyển TALKINGSTRAIGHT mà ông mới xuất bản.Lần giở qua các trang sách, chúngtôi thú vị nhận ra rằng ông đã thựchành cách tuyệt vời những gì ôngviết ở đây. Hay nói đúng hơn, tất cả

những gì được viết ở đây là kết tinhtừ chính kinh nghiệm riêng của tácgiả, một người gắn đời mình với‘nghiệp’ truyền thông và đã có 25năm làm diễn giả.

Chuyển quyển sách ‘nhỏ mà lớn’này sang Việt ngữ, chúng tôi vừamuốn bày tỏ lòng biết ơn đối vớiAugustine Loorthusamy và các đồngnghiệp của ông trong Mạng LướiTruyền Thông Á Châu (ACN), vừamuốn coi như một ‘phụ bản’ có thểdùng kèm với quyển Để Giảng LễTốt Hơn (Preaching Better) của ĐứcCha Ken Untener, mà bản tiếng Việtmới được giới thiệu cách đây ít lâu

và đã được rất nhiều độc giả nồngnhiệt đón nhận. Người giảng lễkhông phải cũng là một người nóitrước công chúng đó sao?

Ngày lễ Thánh Gioan Vian,Năm Thánh Linh Mục 2009,

Người dịch

LỜI CÁM ƠN

Tập sách này thành hình nhờ sựgiúp đỡ và ủng hộ nhiệt tình củanhiều bạn bè và đồng nghiệp.

Tôi đặc biệt tri ân tất cả những ai

đã cho tôi các cơ hội để thực hiệnnhững khoá giáo dục truyền thôngquan trọng cho nhiều giới khácnhau - như các phụ huynh, các nhàgiáo, phụ nữ, công nhân, các bạntrẻ. Nhờ những cơ hội ấy mà cáckinh nghiệm được rút tỉa và đúc kếttrong tập sách này. Đây là sự đónggóp nhỏ bé của tôi.

Cách riêng, tôi chân thành tri ân:

* Alfonso Deza, Philippines, ngườitừ ban đầu đã gợi ý tôi viết quyểnsách này.

* Jerry Martinson, JESCOMEAO,Đài Loan, đã không ngừng hỗ trợ tôi

trong công tác giáo dục truyềnthông.

* M. Nadarajah, Mạng LướiTruyền Thông Á Châu (ACN),Bangkok và Kuala Lumpur, đã trợgiúp biên tập và lo liệu cho quyểnsách này được xuất bản.

* G. Clare Westwood, KualaLumpur, đã đóng góp trong khâubiên tập.

* Canute Januarius, Trung TâmTruyền Thông Cahayasuara, KualaLumpur, đã sửa bản in.

* Adeline James, Trung TâmTruyền Thông Cahayasuara, KualaLumpur, đã trình bày và thiết kếquyển sách.

* Simone Anthony, Trung TâmTruyền Thông Cahayasuara, KualaLumpur, đã thực hiện tất cả cáchình minh hoạ.

Tôi chân thành cám ơn LawrenceJohn, Giám Đốc Trung Tâm TruyềnThông Cahayasuara, Kuala Lumpur,đã nhận xuất bản quyển sách nàycho Mạng Lưới Truyền Thông ÁChâu (ACN, Bangkok).

LỜI TỰA

Nói trước công chúng, đối với nhiềungười, có thể là một kinh nghiệm

khủng khiếp. Bạn có thể là một tríthức, một bác sĩ sáng giá, một nghệsĩ tài năng hay một doanh nhânthành đạt… nhưng khi đứng trướcmột cử toạ, bạn trở thành một kẻlúng ta lúng túng. Bạn ngượngnghịu và líu lưỡi; bạn hoang mangđến vã mồ hôi, và thậm chí bạnthấy mình tắc tị.

Nhưng tình hình có thể còn tệ hơnthế nữa. Bạn có thể làm cho ngườinghe mình lắc đầu ngao ngán vàhoàn toàn thất vọng.

Sách này bàn về việc nói trước côngchúng. Nó không dùng các thuật

ngữ chuyên môn kỹ thuật, nhưngmuốn trình bày khoa nói trước côngchúng bằng thứ ngôn ngữ sát mặtđất.

Sách này sẽ giúp bạn vượt qua nỗisợ nói trước công chúng, và giúpbạn ăn nói tốt hơn. Nó là một quyểnsách đơn giản, chứa đựng những ýtưởng gần gũi, dựa vào 25 nămkinh nghiệm diễn thuyết cho cácnhóm đủ mọi tầm vóc: lớn và nhỏ.>Tôi có bao gồm trong sách nàynhững phần bàn về việc điều hànhmột diễn đàn mở, về việc nóichuyện ứng khẩu, và về việc đối

phó với một cuộc phỏng vấn bấtngờ.

Chúc bạn đọc vui vẻ!

Augustine Loorthusamy,Thư Ký điều hành Mạng LướiTruyền Thông Á Châu (ACN),Bangkok; Phó Chủ Tịch SignisWorld, Brussels (2001-2005)

CHƯƠNG 1 : TẠI SAO NÓI?

Không gì tuyệt vời bằng một ýtưởng hay – và không gì bi đát bằng

một ý tưởng hay mà không thểtruyền đạt.

TRUYỀN THÔNG LÀ CHUYỆNSINH TỬ

Truyền thông, hay liên lạc, làmột tiến trình luôn luôn diễn ratrong thế giới con người, động vật,cây cỏ. Đó là một tiến trình tươngtác toàn vũ trụ, nối kết mọi dạngđời sống.

Trong tất cả những thứ màcon người làm, việc liên lạc vớinhau có tính đặc trưng con ngườinhất. Tôi trở thành một con ngườinếu tôi có thể liên lạc với ngườikhác. Không có con người cô lập.

Từ “truyền thông”(communication) có gốc ở từ LaTinh communis, có nghĩa là “cùng

chung với nhau.” Khi chúng ta ởtrong tình trạng communis, thìchúng ta cảm thông nhau; chúng tabình đẳng; chúng ta giống nhau;chúng ta hiệp nhất. Chính vì vậy màcó những từ như hiệp thông(communion), cộng đồng(community).

Nếu không có truyền thông thìsẽ không có tương quan, chẳng cógia đình hay cộng đồng, cũng chẳngcó ý niệm về dân tộc. Truyền thônglà chất kết dính xã hội. Đó là mộtnhu cầu thiết yếu của con người, vàvì thế đó cũng là một quyền cănbản của con người.

Nếu truyền thông gặp bế tắc

thì điều xảy ra là hiểu lầm, đố kỵ,khích bác. Tình trạng này táchchúng ta ra khỏi nhau và gây ranhững nỗi khổ cho con người.Truyền thông là cơ sở cho cả xungđột lẫn cảm thông, cả tàn phá lẫnhoà giải, cả chiến tranh lẫn hoàbình.

Truyền thông có mặt trongmọi khía c đời sống. Nó định nghĩavà định hướng chính đời sống.

MẪU THỨC TRUYỀN THÔNG

Thời đại Ánh Sáng ở Châu Âuđã đem lại một thay đổi lớn trong

cách hiểu về truyền thông. Truyềnthông được coi như phương tiện đểtruyền đạt các thông điệp, nghĩa làphổ biến, gửi, hay trao thông tincho người khác. Cái nhìn này cũngnối kết truyền thông với đường bộ,đường xe lửa, điện tín. Truyềnthông trở thành một công nghệtruyền bá các kiến thức, các ýtưởng, các thông tin xa hơn vànhanh hơn, nhằm kiểm soát khônggian và con người.

Mẫu thức SMCRE (source-message-channel-receiver-effect /t ức: nguồn - thông điệp - kênhtruyền - người nhận - hiệu quả) làtóm tắt cái nhìn về truyền thông

như sự truyền đạt. Mẫu thức nàyphản ảnh một cách hiểu ‘dâychuyền’ về truyền thông: Ai nói gì?Qua kênh nào? Nói với ai? Với hiệuquả gì? Định nghĩa này phản ảnhcấu trúc bề mặt của truyền thông,bao gồm lời nói, cử chỉ, nét mặt.Nhưng trái tim và linh hồn củatruyền thông vẫn chưa được nhắcđến. Truyền thông trở thành mộtbiểu thức toán học, một tiến trìnhmáy móc.

Rất lâu trước đó, Aristote rõràng nghĩ tương tự khi ông xemtruyền thông có quan hệ với thuậthùng biện, gồm ba yếu tố chính là:người nói, câu chuyện được nói, và

người nghe – trong đó mỗi yếu tốhoàn toàn phân biệt, thậm chí đứngtách rời khỏi các yếu tố kia. Ôngcho rằng mục tiêu của hùng biện làtìm kiếm mọi phương tiện có thể đểthuyết phục, nhằm gây ấn tượngđúng hơn là nhằm truyền thông chongười khác. Sự nhấn mạnh được đặttrên văn phong và kỹ thuật, chẳnghạn điệu bộ, chất giọng, và cảm xúcmãnh liệt.

Tuy nhiên, các học giả hiệnđại không đồng ý với định nghĩatruyền thông chỉ là truyền đạt.Dewey (1916) giải thích rằng xã hộitồn tại không chỉ nhờ truyền đạt màcòn nhờ truyền thông nữa. Quan

niệm của ông về truyền thông, hiểunhư một sự chia sẻ hay sự thông dựdựa trên một niềm tin chung, mở ranhững gốc rễ cổ xưa của ý niệmnày. Theo Dewey, truyền thông làtiến trình không phải nhắm mở cácthông điệp ra trong không giannhưng là nhắm bảo tồn xã hội trongthời gian; không nhắm phổ biếnthông tin nhưng là nhắm diễn tảnhững niềm tin được chia sẻ.

TÍNH THÁNH THIÊNG CỦATRUYỀN THÔNG

Tính thánh thiêngcủa truyền thông

kết hợp với cáinhìn Đông phươngvề truyền thôngvốn bao gồmnhững cột trụ cótính văn hoá vàsiêu hình học củachân lý và thựctại. Cái nhìn Đôngphương nhận thứcvị trí của cá nhântrong vũ trụ vàmối tương quancủa đương s vớicác yếu tố khác.Nó nhìn vào đờisống và lối sống

của con ngườiđang truyềnthông. Người nóikhông phải là mộtyếu tố phân biệthẳn với câuchuyện được nóihay với ngườinghe.

Ở Á Châu, chúng tathấy tính thánh thiêngcủa truyền thông trongsự giao tiếp đầy ýnghĩa biểu tượng vớingười khác. Chẳnghạn, ở Ấn Độ, SriLanka và Thái Lan, khi

hai người gặp nhau,họ chắp tay lại gầnchỗ trái tim và cúi đầunói lời chào:namaskaram haynamaste haysawasdee tuỳ từngnơi. Ở Hàn Quốc, NhậtBản và Trung Quốc,người ta cũng cúi đầuchào nhau khi gặp, vớicác tiếng chào tươngứng là:annyonghashimnhikkaohayo gozaimas, và hao. Ở Malaysia,Indonesia và các nước

Hồi Giáo khác, ngườita hoặc ôm hôn hoặcsiết tay nhau và nóiassala mulaikum (chúcbạn bình an). ỞPhilippines, khi trẻ emtừ trường về đến nhà,chúng chào cha mẹbằng cách nắm lấybàn tay cha mẹ và đặttrên trán mình để biểuhiện lòng tôn kính. Cửchỉ này gọi là mano

Khi làm những điều như thế,thực sự chúng ta đang hạ mìnhtrước bản tính thần thiêng nơi ngườikhác vốn hiệp nhất với chúng ta.

Những biểu tượng này là nhữngbằng chứng hùng hồn nhắc chúngta rằng chúng ta là một dân củaThiên Chúa được gắn kết với nhautrong cộng đồng, rằng sự sống cótính thánh thiêng, và rằng hoà bìnhvà hoà điệu là những mục tiêu tốihậu của truyền thông. Văn hoáĐông phương là một nền văn hoáhai tay ôm lấy sự sống.

Trái lại, vănhoá Tây phươngđã trở thành mộtnền văn hoá mộttay. Khi haingười gặp nhau,họ xoè bàn tay

ra để bắt taynhau, ngầmmuốn nói rằng“Hãy xem bàntay tôi đây nè.Không có daođâu nhé. Tôikhông gây hấn.”Thật khó trao vànhận sự nồngnhiệt với chỉ mộtbàn tay.

TRUYỀN THÔNG XÉT NHƯ LỄNGHI

Trải bao thế kỷ, hình thức

thông thường nhất của truyền thônglà bằng khẩu ngữ. Sự khôn ngoancủa các thời đại được lưu truyền từthế hệ này sang thế hệ khác quatiếng nói.

Quây quầndưới bầu trờiđêm đầy sao,xung quanh mộtđống lửa hoặcmột gốc cây, cáccâu chuyện vềđời sống và vềcái chết được kểđi rồi được kể

lại. Những ngườikể chuyện ở đâychính là nhữngngười đầu tiênnói trước côngchúng. Nhữngnét hóm hỉnh vànhững lẽ khônngoan của cácbậc tiền bốiđược trình bàymột cách saymê và cuốn hútcho một cphấnkhích, khơi gợitrí tưởng tượngcủa người nghe

và mở ra nhữngý nghĩa thâmsâu cho cuộcsống.

Truyền thôngxét như lễ nghicó mang nhữngtrách nhiệm lớnlao nơi chính nó.Những ngườiđược chọn để ănnói sẽ đảm nhậncông việc củamình với đầytrân trọng. Đó làmột vinh dự lớnlao, vì lời nói của

họ được coi nhưcái gì thiêngthánh. Người nóicũng chính là lờiđược nói; và lờiđược nói là sựtruyền thôngnhững niềm tincủa người nói.Đây là sự truyềnthông trọn vẹn –truyền thôngchính sự sốngchất chứa trongbản ngã củamình. Socrates,Đức Phật, Tiên

Tri Mohamét, vàĐức Giêsu Kitô lànhững ví dụ rõrệt của điều này.

SỰ CẠNH TRANH GIỮA CÁCHÌNH THỨC TRUYỀN THÔNG

Xuyên qua dòng thời gian, khảnăng truyền thông của chúng ta đãphát triển từ tiếng nói tới chữ viết,rồi kỹ thuật ghi hình, và rồi cả ghihình lẫn ghi âm. Ngày nay, với cácphương tiện truyền thông đại chúngvà với những công nghệ thông tinmới, chúng ta đang mở rộng chân

trời truyền thông ra vô hạn.Tuy nhiên, truyền thống

truyền thông trực tiếp bằng lời đangbị đe doạ nghiêm trọng bởi các hìnhthức truyền thông mới, nhất là máytruyền hình và máy tính. Chúng tathích nhìn màn hình TV hay mànhình ‘vi tính’ hơn là nhìn mặt nhau.

Cách chúng ta nhận hiểu thựctại, vì thế, được định hình khôngphải bởi những liên lạc trực tiếp vớinhau mà là bởi các phương tiệntruyền thông. Chúng ta thích mộtdạng truyền thông chủ yếu bằnghình ảnh và có tính giải trí trên TVhơn là từ một con người sống độngbằng xương bằng thịt. Thực tế là

khả năng lắng nghe nhau của chúngta đã bị suy giảm rất nhiều. Ngàynay, ít ai thích các bài nói chuyện.

Nói trước công chúng, vì thế,trở thành hình thức ít hiệu quả nhấtvà ít hấp dẫn nhất trong tất cả cáchình thức truyền thông. Các thầy côgiáo, các nhà giảng thuyết, cácdoanh nhân, các chính khách ...đang gặp nhiều khó khăn trong việcgiữ sự chú ý lắng nghe của ngườita. Tuy nhiên, chỉ xuyên qua việctruyền thông trực tiếp mà chúng tacó thể thực sự chuyển đạt conngười thực của mình. Thách đố đặtra cho chúng ta hiện nay là làm saođể tiếng nói của chúng ta được

nghe giữa những ồn ào của một thếgiới rộn rịp các phương tiện truyềnthông.

CHƯƠNG 2 : NÓI TRƯỚC CÔNGCHÚNG NGÀY NAY

Người ta không quan tâm bạnbiết mức nào cho tới khi họ biếtbạn quan tâm mức nào! (Krish

Dhanam)

NÓI TRƯỚC CÔNG CHÚNGNGÀY NAY

Nói trước công chúng đượcđịnh nghĩa là việc truyền thông cácý tưởng bằng cách sử dụng các lờinói và động tác để cho phép ngườita biết bạn cảm nghĩ gì. Nói trướccông chúng là truyền thông trựctiếp bằng lời với một cử toạ.

Các mẫu thức nói trước côngchúng ngày nay bắt nguồn từ khoahùng biện của Aristotle, trong đóphong cách thì quan trọng hơn lànội dung hay tính phù hợp. Người tađánh giá cao các cử chỉ, chất giọng,

cảm xúc mãnh liệt, kỹ thuật … hơnlà cái cốt lõi của điều được nói.

Như vậy, việc phát biểu sựthật và diễn tả điều bạn thực sựcảm nghĩ được gộp chung trong cáinỗ lực để gây ấn tượng, tách rờingười nói ra khỏi lời nói và tạo ramột vực thẳm giữa lời nói ấy vàthính giả.

Trong khi một bài nói chuyệndài ba tiếng đồng hồ hay hơn thế cóthể được chấp nhận trong quá khứ,giả định rằng một thời lượng nhưthế được dành cho việc suy tư vềchiều rộng chiều sâu của các ýtưởng mà diễn giả trình bày – thìngày nay tình hình công chúng đã

trở nên khác hẳn. Họ dễ mất kiênnhẫn. Thời gian của họ không cònrộng như xưa nữa.

Vì người ta ngập chìm trongthông tin từ nhiều nguồn đầy cảmkích, họ khó mà có thời giờ để lắngnghe một bài nói chuyện. Trườngđộ chú ý của họ đã bị giảm xuốngđến chỉ còn bằng chiều dài của mộtquảng cáo truyền hình, trong đómột câu chuyện được kể cho chúngta chỉ trong có 30 giây!

Chúng ta sống trong kỷnguyên thông tin CD-ROM, Internet,email, không gian ảo và cả thực tạiảo. Chúng ta lưu trữ và sử dụngnhững núi dữ liệu đồ sộ chỉ bằng

một cái nhấn nút. Một CD-ROM,chẳng hạn, có thể lưu trữ tất cảthông tin chứa trong 330.000 tờ vănbản được đánh máy theo chế độcách hàng đơn thông thường(single-spaced). Với sự phát triểncủa các CD-ROM nhiều lớp, thậm chítất cả các nội dung của một thưviện công cộng có thể được lưu trữtrong chiếc máy tính để bàn củabạn.

Với dòng chảy thông tin ngồnngộn, một cảm thức mới về ngônngữ bằng lời đã phát sinh. Người tamuốn người nói đi thật nhanh vàochủ điểm. Hơn thế nữa, họ mongđược nghe trực tiếp sự thật là cái

vốn thường bị lảng tránh. Ngày nay, nếu bạn muốn

người ta lắng nghe mình và nếu bạnmuốn tác động được họ, thì bạnphải nói thẳng. Người ta mong nghenhững kinh nghiệm thực sự riêng tưcủa người nóiờ đợi cả những tin vuilẫn tin buồn. Nói trước công chúng,vì thế, bao gồm cả việc làm chứng –tức truyền thông sự thật như đượcphát biểu từ một kinh nghiệmsống.

Bạn sẽ là một nhà truyềnthông hữu hiệu khi người ta tin bạn.Truyền thông bao gồm 10 phầntrăm kỹ năng cộng với 90 phầntrăm tín nhiệm – đó là khẳng định

của Linh mục Tiến Sĩ Miles O’BrianRiley, người đã đoạt giải thưởngEmmy (1989).

hãy đọc môi tôi!Việc tìm kiếm sự thật đã trở

thành cái gì thật tức cười. Khi cáctổng thống, thủ tướng và các chính

khách phát biểu, các chuyên giatruyền thông được yêu cầu phân

tích lời nói của họ để tìm xem họthực sự muốn nói gì.

Nói vậy không có nghĩa là xemthường các qui tắc và các kỹ thuậtdiễn thuyết hữu hiệu, bởi đó vốn làmột phần của công việc thông tin.Điều quan trọng là việc chuyển đạtthông điệp phải luôn luôn chiếmtầm quan trọng ít hơn tầm nhìn lễnghi, bởi truyền thông xét như lễnghi mới là truyền thông đích thực.Bạn hãy dùng kinh nghiệm mà nhấnmạnh sự thật (các dữ kiện,) và hãytruyền đạt sự thật ấy bằng các kỹnăng truyền thông hữu hiệu. Tôi

thấy đây là công thức hiệu quả nhấttrong kỷ nguyên thông tin củachúng ta hiện nay.

CHƯƠNG 3 : CÁC YẾU TỐ CỦABÀI NÓI CHUYỆN

Nhữngngườikhông nắmvữngthường sửdụng từ ngữđao to búalớn, còn

nhữngngười nắmvững thìdùng từ rấtđơn giản.

CÁC YẾU TỐ CỦA BÀI NÓICHUYỆN

Không vớ vẩn tí nào khi nói rằngmột bài nói chuyện được dọn kỹphải là một bài nói chuyện thực sự… được dọn kỹ!

Một trong những vấn đề thườngthấy nơi những người đăng đàn, đólà họ bắt đầu nói rất hay, đến nửađường thì đi lạc, và cuối cùng kết

thúc một cách tệ hại. Lời khuyênđáng được lắng nghe ở đây là hãybắt đầu chuẩn bị bài nói chuyện vớithính giả ở trong tâm trí mình.Một bài nói chuyện hay cần ít nhấtmột tuần chuẩn bị. Và trong tiếntrình chuẩn bị ấy có bao gồm cảviệc tập dượt. align="justify">Mụcđích của bài nói chuyện là gì nếukhông phải là tác động đến thái độsống của người ta bằng cách truyềnthông những ý tưởng cho một cửtoạ sẽ đón nhận cách suy nghĩ củadiễn giả.

Tại nhiều buổi nói chuyện về nóitrước công chúng, tôi thường yêucầu các tham dự viên cho biết họ

nghĩ đâu là yếu tố quan trọng nhấttrong mẫu thức truyền thôngSMCRE. Tôi gợi ý cho thính giả củamình rằng tất cả các yếu tố đềuquan trọng, nhưng có một yếu tốđóng vai trò trọng yếu đối với hiệuquả của truyền thông.

Nói chung, các tham dự viên nêunhững ý kiến khác nhau về yếu tốquan trọng nhất – có người cho đólà nguồn truyền thông (S), ngườikhác thì nghĩ đó là thông điệptruyền thông (M), kênh truyềnthông (C) hay những phản hồitruyền thông… Rất ít người nghĩ yếutố quan trọng nhất là người nhậntruyền thông, tức cử toạ. Chúng ta

quá loay hoay nghĩ về chính mìnhtrong tư cách là những người truyềnđạt; chúng ta gán quá nhiều tầmquan trọng cho thông điệp. Trongmôi trường ‘ai ti’ (IT: kỹ thuật điệntoán) hôm nay, chúng ta nghĩ rằngcông nghệ và kỹ thuật là nhữngchìa khoá giúp chúng ta có đượcmột bài nói chuyện tốt. Thính giảtrở thành những đối tượng hoàntoàn thụ động nghe chúng ta. Thảonào các bài nói chuyện của chúng tachẳng có hiệu quả bao nhiêu. Chỉ cómột qui luật thôi: Tất cả truyềnthông đều phải lấy người nhậnlàm định hướng. Ý nghĩa nằm ởngười ta, không phải ở trong các

thông điệp.

* CỬ TOẠ LÝ TƯỞNG

align="justify">Cử toạ lý tưởnglà một cử toạ tương đối đồngnhất. Nghĩa là, đó là một cử toạcó nhiều điểm tương đồng với

nhau – chẳng hạn, các nhóm phụhuynh, các thầy cô giáo, các sinhviên, các bà mẹ, nhóm nông dân,giới trẻ… Nói chuyện với mộtnhóm đồng nhất thì dễ hơn nhiềuso với nói chuyện với một cử toạđến từ những bối cảnh nghềnghiệp khác nhau, tuổi tác khácnhau, chủng tộc khác nhau… Nếubạn sắp nói chuyện với một cửtoạ đa loại, bạn càng phải chuẩnbị thật kỹ bài nói chuyện củamình. Chúng ta phải thông cảmnhững khó khăn của các vị giảngthuyết tôn giáo, vì các vị ấy phảinói chuyện với một cộng đoàn rấtđa dạng. Điểm chung duy nhất đó

là người ta cùng tin hay cùngmuốn tin vào Thiên Chúa. Nhưngngay cả cảm nhận về Thiên Chúacủa họ cũng khác nhau.

* HỒ SƠ THÍNH GIẢ

Càng nắm rõ thính giả của mình,bạn càng dễ chuẩn bị tốt bài nóichuyện của bạn. Vì thế bạn cầnnắm khái lược hồ sơ thính giả. Ởđây bao gồm những thông tin vềtuổi tác, giới tính, học vấn, bốicảnh kinh tế, nghề nghiệp, chínhkiến, tín ngưỡng, các nét vănhóa, các thói quen giải trí và cácphương tiện truyền thông mà họ

tiếp cận.Không có thông tin nào về

thính giả mà vô bổ cả. Nhữngngười làm việc trong công nghiệpquảng cáo hiểu rất rõ điều này.Họ bỏ ra đến 40 phần trăm lợitức để nghiên cứu khách hàngcủa họ. Trước hết họ tìm hiểukhách hàng; rồi họ mới bán hàng.

Tôi nhớ một kinh nghiệmriêng. Một nhóm nghiên cứu sinhnông nghiệp đi đến một vùngtrồng lúa để khích lệ các nôngdân trồng hai vụ mỗi năm. Cácnông dân muốn biết tại sao họphải trồng vụ thứ hai khi mà vớichỉ một vụ họ cũng đã có đủ lúa

gạo để ăn và hơn nữa còn cóphần dư ra để nấu rượu. Cácnghiên cứu sinh đầy thiện chí nàytrả lời rằng nếu bà con nông dânsản xuất thêm lúa, họ sẽ có thêmtiền và với số tiền ấy họ sẽ sắmđược áo quần tốt hơn, họ sẽ cónhà cửa đẹp hơn và nhiều thứ tốtkhác nữa. Đây là một câu trả lờirất vụng về. Các nông dân thấymình bị tổn thương. Họ muốnbiết có gì không ổn với áo quầnvà nhà cửa hiện nay của họ; họcũng muốn biết tại sao phải sắmthêm những thứ khác khi mànhững gì họ đang có cũng đủ rồi.Họ cám ơn các nghiên cứu sinh

và gửi trả lại trường.Các nông dân nói trên không

muốn trồng vụ lúa thứ hai vì mộtlý do rất cao quí. Họ thấy thươngcho đàn trâu của mình và khôngmuốn bắt chúng phải làm việcquá vất vả cho vụ lúa thứ hai.Đàn trâu cần được nghỉ ngơi đúngmức. Một nghiên cứu đơn giảncho thấy rằng có một mối tươngquan đặc biệt giữa bà con nôngdân với đàn trâu của họ. Nếu cácnghiên cứu sinh chịu khó tìm hiểutrước, họ hẳn sẽ biết điều đó. Họhẳ sẽ biết rằng nói chung cácnông dân không quá quan tâmđến quần áo hay nhà cửa kiểu

tây – đấy chỉ là hiện tượng ởthành thị. Họ có những mối ưutiên khác, chẳng hạn: dành dụmđể lo việc học cho con cái. Còn vềđời sống của mình, họ chủ trương“tri túc tiện túc.”

Cuộc gặp gỡ ấy có thể đã xảyra xuôi xắn hơn nếu các nghiêncứu sinh ngỏ lời kêu gọi bà connông dân vùng ấy giúp đỡ, vì đấtnước đang bị khủng hoảng lươngthực, nhất là ở các thành phố. Vìngười ta không thể trồng lúa ởthành phố, nên mọi sự phải nhờcậy bà con nông dân. Giải thíchnhư vậy là nhìn nhận sự đónggóp của giới nông dân cho đất

nước và qua đó làm cho họ cảmthấy mình có vai trò quan trọng,họ sẽ dễ sẵn lòng trồng thêm vụlúa thứ hai hơn.

Câu chuyện nói trên, thậtmay, đã kết thúc có hậu. Cuốicùng bà con nông dân vùng ấy đãđồng ý trồng vụ lúa thứ hai saukhi được cung cấp thêm cho‘quân số’ đàn trâu và được chobiết lý do thực, nghĩa là, đất nướcđang cần thêm lúa gạo.

Sự nắm rõ trước về cử toạ sẽgiúp cho diễn giả quyết địnhkhông chỉ về chiều dài của bài nóichuyện, về ngôn ngữ thích hợpcần dùng và về phương thế

truyền đạt, mà quan trọng hơn,sẽ giúp anh ta có sự nhạy cảm vềvăn hóa đối với những thính giảkhác nhau.

THÔNG ĐIỆP

Thông điệp là nội dung bài nóichuyện của bạn – nó là cái xươngsống. Thông điệp của bạn phảiquan trọng đối với người nghe.Nếu không, cớ gì họ phải lắngnghe bạn?Thông điệp phải phản ảnh các giátrị và các niềm tin tưởng của bạn.Đó phải là một thông điệp màbạn tin. Nếu không, bài nói

chuyện của bạn sẽ không thểđem lại ý nghĩa thực sự nào.

* TÍNH PHÙ HỢP CỦA THÔNGĐIỆP

Mục tiêu của thông điệp là giúpthính giả hiểu và có phản ứngtích cực. Bạn đừng bao giờ nghĩrằng đương nhiên người ta thíchthú với bài nói chuyện của mình.Trong tâm trí của thính giả, luôncó sẵn những dấu hỏi như “nói chuyện là ai vậy nhỉ? / Ông ấy(bà ấy) có kinh nghiệm thế nào?/ Tại sao mình phải lắng ngheông (bà) ấy đây nhỉ? / Bài nói

chuyện này sẽ dài bao nhiêu phútđây? / Liệu mình có phí thời giờcách vô ích không?”

Sự thích thú phải nằm ở thôngđiệp. Và bạn phải luôn tạo ra sựthích thú. Thính giả phải cảmthấy rằng bài nói chuyện của bạnphù hợp thiết thực với đời sốngcủa họ. Vì thế, bạn hãy chọn chấtliệu cho bài nói chuyện của mìnhtrong liên hệ với những câu hỏinày: Cử toạ này có thể làm gì vềvấn đề mà tôi trình bày? Làm saođể thông tin của tôi có thể soisáng, gợi cảm hứng và tỏ ra hữuích cho họ? Thông điệp này cóđem lại cho họ niềm hy vọng nào

không?

* NHỮNG THÔNG ĐIỆP ĐƠNGIẢN

-Chất lượngcủa tình thươngthì không khiêncưỡng…

-Uh?Uh?Uh?xin vui lòng nóithứ ngôn ngữnôm na, thưangài!

Để truyền thông có hiệu quả,

thông điệp của bạn phải đơngiản. Đừng dùng những thuậtngữ, những từ ‘đao to búa lớn.’Đừng dùng những cụm từ như “thức luận của từ ngữ” hay “chung học mạc khải rằng…” Đừngbắt người ta phải tra từ điển. Nếucần phải dùng các từ ngữ kỹthuật thì bạn phải giải thích rõchúng.

Đơn giản không có nghĩa làquá sơ sài. Một bài nói chuyệnđơn giản thì luôn luôn rõ ràngrành mạch. Nó mạch lạc và cóchiều sâu. Các ngụ ngôn, chẳnghạn, vừa rất đơn giản vừa chuyênchở ý nghĩa tâm linh và xã hội

sâu sắc. Các truyện ngụ ngôn củaAesop là một minh hoạ về điềunày. Thông điệp của bạn phảilàm cho người ta thốt lên: “thật! Trước đây mình chưa nghenói như thế về điều đó.” Phần lớncác chương trình truyền hìnhđược làm sao cho một cậu bé haycô bé 13 tuổi có thể hiểu dễdàng.

* THÔNG ĐIỆP NGẮN GỌN

Trong các hình thức truyền thôngthì hình thức bất lợi nhất là nóichuyện. Bộ não con người khôngthể tập trung lâu hơn vài phút

mỗi lần. Trong thời đại kỹ thuậtsố hôm nay, lại càng khó khănviệc giữ cho được sự chú ý củanhững người trẻ. Truyền hình,internet, điện thoại cầm tay vàtrò chơi điện tử đã làm cho conngười ngày càng xa lạ với hìnhthức truyền thông mặt đối mặt.Các bài nói chuyện là điều cuốicùng mà giới trẻ ngày nay tìmkiếm. Thầy cô giáo ở trường đangphải rất vất vả để giành và giữ sựchú ý của sinh viên học sinh.

Trong một môi trường phủngập truyền thông như vậy, bàinói chuyện trước công chúngkhông nên dài quá 10 phút. Nếu

trong bài nói chuyện có một câuchuyện hay hay, hoặc có sử dụngcác phương tiện nghe nhìn, thìchúng ta có thể giãn ra tối đa là15 phút.

Số điểm chính trong bài nóichuyện không nên vượt quá bốn.Ba điểm thì tốt hơn. Người nghekhó mà tập trung và ghi nhớ hơnba hoặc bốn điểm. Nếu bạn cầnphải trình bày nhiều hơn thế, hãychuẩn bị một tài liệu cầm tay vàphát cho thính giả để họ sẽ đọclại sau. Họ thích như vậy.

* KHÔNG ĐỒNG Ý Ư?

Một số người có thể không đồng ývới những gì nói trên. Họ bảorằng trong quá khứ sự việc đâucó như vậy. Họ bảo rằng thiên hạsẽ chịu khó nghe, miễn là bài nóichuyện hấp dẫn và thông điệpthực sự quan trọng. Tôi thấy cầnphải phân biệt ở đây. Trong quákhứ, các bài nói chuyện dài hơnngày nay, nhưng hồi ấy có rất ítnguồn thông tin: gia đình, trườnghọc, tôn giáo, chính phủ. Đó là hệthống truyền thông từ trên đixuống – truyền thông từ ngườibiết tới người không biết. Đó làthời của các nền văn hóa truyềnđạt bằng miệng và bằng sách vở.

Ngày nay, nền văn hóa ‘(IT) đã xuất hiện và cái kiểu thứcđã được chuyển đổi. Chúng tacảm nhận mọi sự một cách kháchẳn. Chúng ta có vô số nguồnthông tin trên cấp độ toàn cầu.Ta có thể làm rất nhiều thứ cùngmột lúc. Con gái tôi có thể vừanói chuyện trên điện thoại hay‘chat online’ vừa làm bài tập vềnhà trên máy tính, và đồng thờinó còn nghe nhạc nữa. Cách cảmnhận của người trẻ ngày nay rấtngộ. Họ ‘nhìn mọi sự bằng tai vànghe mọi sự bằng mắt.’ Họ dồnmọi thứ lại với nhau như một tròchơi xếp hình và họ nhìn ngắm

cái toàn thể. Họ chọn những gì cótốc độ và loại những gì rề ràchậm chạp. Các bài nói chuyệnthuộc số những thứ họ cho là rềrà. Điều quan trọng, đối với họ, làđi thẳng vào… điều quan trọng!

Bài nóichuyện tốt nhấtlà bài nói chuyệnngắn gọn. NgườiNhật bảo: “nhiều, phạm lỗinhiều; nói ít,phạm lỗi ít;không nói, không

phạm lỗi.” Thôngđiệp ở đây là:Hãy nói vắn gọn.

* CÁC THÔNG ĐIỆP HẤP DẪN

Bạn hãy kể chuyện. Hãy đưa vàotrong thông điệp của bạn một câuchuyện. Chuyện kể sẽ chuyển từngữ thành hình ảnh. Đừng đểngười ta chỉ nghe bài nói chuyệncủa bạn – phải làm cho họ nhìnthấy nó nữa. “Thứ Sáu vừa rồi,lúc 5 giờ chiều, tôi đã gặp mộtchuyện thú vị…” - khi bạn bắt đầumột bài nói chuyện như thế, bạnđã ‘nắm’ được thính giả của bạn

rồi đó.Chúng ta sống trong một nền

văn hóa hình ảnh. Có ai đó nóirằng: “Một hình ảnh tương đươngvới một ngàn từ ngữ, và mộtngàn hình ảnh có thể kể mộttriệu câu chuyện.” ó biết tại saotivi, xinê, rađiô được nhiều ngườiưa chuộng đến thế không? Bởi vìchúng là những nhà kể chuyệntuyệt vời. Các chuyện kể là lịchsử của chúng ta. Chúng ta sẽkhông biết gì về tổ tiên mình nếukhông qua các câu chuyện củacác vị ấy. Chuyện kể là một cửasổ vén mở cuộc sống người ta.Khi bạn kể một câu chuyện trong

bài nói chuyện của mình, bạnđang hé mở chính bạn. Thính giảsẽ thoáng nhận ra bạn là ai vàbạn làm gì. Thật quan trọng việcghi nhận rằng khi bạn vén mởchính mình và chia sẻ chính conngười mình, kể cả những nghinan của mình, thì thính giả cũngbắt đầu sẵn sàng cởi mở như vậy.Những ai không có câu chuyệnnào để kể thì đấy rất có thể là họđang che giấu con người thật củahọ.

* TRÍCH DẪN TRONG THÔNGĐIỆP

Một số diễn giả mải mê trích dẫnngười này người khác nhưng lạikhông nói ra những suy nghĩ củachính mình. Một bài nói chuyệnnhư vậy chỉ nhằm tạo ấn tượngcho người ta mà thôi. Bạn hãytrích dẫn từ các nguồn, nhưngkhông phải để tạo ấn tượng, màđể minh hoạ cho những tuyên bốvà quan điểm của chính bạn. Khibạn làm thế, bạn bày tỏ một lậptrường. Đừng quên rằng bạn chỉcó thể chọn một trong hai: hoặcbạn là chính mình, hoặc bạn chỉlà cái loa phát lại quan điểm củangười khác.

NGÔN NGỮ

Hãy sử dụng thứ ngôn ngữthường ngày của người ta. Nókhông quá trịnh trọng, cũngkhông rắc rối hay hoa hoè. Bạnhãy lắng nghe các kênh radio phổthông – người ta nói chuyệnchẳng cầu kỳ gì cả nhưng mà rấthiệu quả.

Ngôn ngữ tốt nhất nên dùnglà tiếng mẹ đẻ của cử toạ – thứngôn ngữ mà qua đó họ đã đi vàonhận biết và hiểu thế giới. Tuynhiên, điều này không phải luônluôn có thể trong một xã hội đasắc tộc và đa ngôn ngữ. Trong

những trường hợp đó, hãy dùngngôn ngữ mà đa số thính giả cóthể hiểu cách dễ dàng.

KÊNH TRUYỀN

* GIỌNG NÓI

Khi nói trước công chúng, giọngnói của bạn là yếu tố rất quantrọng. Một giọng nói được ‘chỉnh’vừa phải thật vô cùng thiết yếuđể bài nói chuyện đạt hiệu quả.Bạn phải tránh nói qua kẽ răng.Hãy phát âm từ cơ hoành chứđừng phát âm từ cuống họng. Đểtránh ‘mất giọng’, bạn hãy tập

dượt bằng cách hát trong phòngtắm hoặc nói chuyện lớn tiếngtrước một tấm gương. Hãy mởmiệng ra khi bạn nói, điều nàygiúp cho việc điều chỉnh âm vàgiọng. Diễn viên Richard Burtonđã cải thiện âm giọng của anhbằng cách vừa ngậm sỏi trongmiệng vừa tập nói lớn tiếng hếtmức có thể

Bạn cũng có thể luyện giọngbằng cách gia nhập một câu lạcbộ sân khấu hay một nhóm canhạc. Ở đó bạn có thể vừa họccác kỹ thuật phát âm vừa giải trí.Tôi đã làm thế và thấy có hiệuquả. Tôi chẳng bao giờ là ca sĩ, vì

tôi chỉ đủ khả năng để vào “vònggửi xe” thôi, nhưng tôi vẫn có thểtập luyện để làm chủ âm giọngcủa mình.

* MỘT SỐ ĐIỀU NÊN LÀM VÀKHÔNG NÊN LÀM

Đừng bao giờ nói chỉ với mộtcung giọng đều đều. Hãy biếnhoá âm giọng của bạn, lúc caolúc trầm, lúc chầm chậm lúc dồndập. Cũng cần biết có những lúcnín thinh, tạm dừng. Hãy tập nóivới nhiều âm vực, nhiều cunggiọng cao thấp khác nhau. Điềunày sẽ giúp bạn biến hoá giọng

nói của mình cách tự nhiên khiđang nói chuyện. Hãy điều chỉnhgiọng nói sao cho nó toả ra đượcsự chân thành của bạn.

Điều mà bạn đừng bao giờlàm, đó là cố bắt chước cáchngười khác nói. Làm vậy bạn sẽkhiến thính giả thất vọng đấy.Hãy là chính bạn. Bạn tập luyệnđể nói tốt hơn nhưng bao giờ bạncũng phải là chính bạn.

Đừng nói quá lớn tiếng, điềuđó chỉ gây khó chịu cho thính giảmà thôi. Giọng của tôi rất mạnh.Có lần tôi nói chuyện với mộtnhóm phụ huynh, và một trong sốhọ đứng lên phát biểu: “

Augy, giọng của anh mạnh thật.Chúng tôi chẳng thể nghe được gìcả.” Tôi hiểu điều người ấy muốnnói. Đôi khi, nói rất nhỏ trong hơithở lại có thể chuyển trao mộtthông điệp rất mạnh mẽ. Như cócâu nói rằng “Chân lý chỉ cầnđược nói thì thầm.” Bạn hãy nóikhoan thai và rõ ràng, dùngnhững khoảng lặng và nhữngngắt câu thích đáng. Hãy lưu ýcách phát âm của bạn, vì nhữngtừ phát âm không đúng sẽ ảnhhưởng đến cả bức thông điệpđấy.

Cũng hãy lưu ý đến nhữngthói quen như việc thường xuyên

lặp lại mấy tiếng “ờ,” “à,” “ùmm,”hay những tiếng đệm thừa thãikhác do mất kiểm soát. Tật xấuấy sẽ làm cản trở dòng chảy củabài nói chuyện. Một đồng nghiệpcủa tôi có lần đã đếm số lần tôinói “có nghĩa là…” và cho biết tôiđã nói thế đến 7 lần trong mộtphút. Bạn đừng xem thườngnhững thói quen không tốt nhưthế.

Đừng để giọng nói của bạnbộc lộ ra rằng bạn đang thiếunhiệt tình hay thiếu ‘lực’. Mộtdiễn giả thành công hao tốn rấtnhiều năng lực trong một bài nóichuyện. Một diễn giả uể oải thì

chẳng thể đem lại gì ngoài sựbuồn ngủ cho người nghe. Thínhgiả phải cảm nhận được nhiệthuyết của bạn. Nếu bạn nói vớigiọng ngái ngủ, thì người nghephải buồn ngủ thôi.

Giọng nói và bài nói chuyệncủa bạn có thể được hỗ trợ bởimột số công cụ, chẳng hạn micrô,cử điệu của thân thể, và nhữngphương tiện nghe nhìn phù hợp.Tuy nhiên, tất cả những sự hỗ trợấy không miễn cho bạn việc tậpluyện, tập luyện và tập luyệnkhông ngừng.

* MICRÔ

Micrô giúp

khuyếch đại tiếngnói của bạn. Đồngthời, nó cũng làmbiến đổi giọng nói.Biết cách sử dụng,micrô sẽ là trợ thủđắc lực cho bài nóichuyện. Song nếukhông biết cáchdùng micrô, nhiềukhi chẳng ai ngheđược bạn nói gì.(Xem phần nói vềcách dùng micrô!

Ngày nay, loạimicrô tốt nhất làloại không dâygắn ở ve áo. Nócho phép bạn cóhai tay và thânthể hoàn toàn tựdo.

* DÙNG CỬ ĐIỆU THÂN THỂ

Vị trí khó khăn nhất cho một diễngiả là khi bị dính cứng vào mộtchiếc bục với cái chân micrô ởphía trước mình. Bạn không thểlàm gì nhiều trong tình trạng đó,bởi vì bạn không thể di chuyển.

Để làm cho bài nói chuyện cómàu sắc phong phú thì điều duynhất phải làm là kết hợp lời nóivới điệu bộ của đôi tay, khuônmặt và những cử động thân thể.

Nếu biết dùng động tác củađôi tay cách thích hợp để nhấnmạnh một điểm nào đó, bạn sẽlàm cho bài nói chuyện của mìnhphong phú hẳn lên. Ở Á Châu,bạn đừng đưa một ngón tay, nhấtlà ngón trỏ, mà chỉ vào thính giảđấy nhé. Vì người ta cho đó là cửchỉ vô lễ. Hãy dùng cả lòng bàntay. Nhưng phải chú ý để đừng cửđộng quá nhiều, cũng không huơtay lung tung và không ngớt, vì

như vậy sẽ làm cho người nghechia trí.

biếtdùngđộng táccủa đôitay cáchthích hợpđể nhấnmạnhmộtđiểmnào đó,bạn sẽ

làm chobài nóichuyệncủa mìnhphongphú hẳnlên.Nhưngphải chúý đểđừng cửđộngquánhiều,cũngkhônghuơ tay

lungtung vàkhôngngớt, vìnhư vậysẽ làmchongườinghechia trí.

Quả là rất nên nhấn mạnh ýtưởng của bạn bằng những điệubộ của thân thể, của nét mặt vàcủa đôi tay. Tôi cho rằng trong bathứ điệu bộ ấy thì sự diễn tả trênnét mặt là có tiềm năng nhất,

mặc dù nhiều người ngại làmthếướn mày, nhíu trán, bặm môi,thậm chí một vài người còn cóthể cử động cả vành tai… đều cóthể là những cách ‘nói’ đầy hấplực. Người ta nói với tôi rằng họđọc được từ khuôn mặt tôi nhiềuhơn là từ những lời tôi nói. Hãynhớ rằng một khuôn mặt lạnhnhư tiền thì chỉ phù hợp cho mộttay chơi xì phé. Còn bạn, khi nóichuyện, hãy bảo đảm rằng bạnnhìn vào mắt người ta. Việc nhìnvào mắt sẽ xây dựng mối tươngquan giữa bạn với thính giả.Nhưng bạn đừng nhìn chỉ mộthướng. Hãy nhìn khắp cử toạ. Mỗi

người phải cảm thấy rằng bạnđang nói với chính họ. Tuy nhiên,đừng nhìn chằm chằm. Khuônmặt và đôi mắt của bạn nên lướttừ từ như ống kính camera – mởtầm nhìn ra, thu tầm nhìn lại,lướt qua, lướt lại – và tất cả đềuđược làm một cách tự nhiên.

Đừng ngoáymũi hay gãirâu; đừng cứmân mê đuôicà vạt; đừng cứcho tay vào túiáo hay túi

quần; đừng nóivới trần nhà,sàn nhà, hayvới ô cửa sổ;đừng cứ loayhoay lấy kính rarồi lại đeo kínhvào.

* TRÁNH KIỂU CÁCH

Khi nói chuyện, bạn hãy ý thứccung cách nói chuyện của bạn.Đừng cắn móng tay, đừng kéodái tai, đừng nhún nhảy, đừng lắcngười qua bên này rồi qua bênkia, đừng bới tóc, vv. Mọi sự ta

làm đều truyền thông. Sử dụngthân thể mình cách đúng đắn sẽthêm chiều sâu cho những lờimình nói. Trái lại, sử dụng thânthể cách không đúng đắn (= lạmdụng) thì sẽ làm thiệt hại đếnphẩm chất của bài nói chuyện.Hãy nhờ một người trong gia đìnhhay một người bạn nhận xét vềnhững điệu bộ của bạn khi nóichuyện.

NGUỒN (TỨC LÀ BẠN, NGƯỜINÓI)

Nói cho cùng,

trong tư cách làngười nói chuyện,bạn không truyềnthông cái gì khácngoài chính bạn –suy nghĩ của bạn, ýtưởng và cảm xúccủa bạn, lập trườngvà những niềm tincủa bạn. Khi bạn nóichuyện trước côngchúng, bạn đưachính mình ra chongười ta phán đoán.Như vậy, thật quantrọng cần phải ghinhớ một số điều cốt

yếu.

* HÃY BIẾT NHÚN NHƯỜNG

Trong một thế giới mà tổng sốkiến thức tăng gấp đôi chỉ trongchưa đầy hai năm, thật khó màcó thể gọi bất cứ ai là chuyên giav bất cứ chuyện gì. Nên kiêng kỵviệc giới thiệu một diễn giả nàođó là chuyên gia theo nghĩa làngười nắm biết hết. Thính giảngày nay rất thận trọng với cácchuyên gia. Nếu bạn được giớithiệu, bạn hãy thu xếp sao cho sựgiới thiệu thật đơn sơ. Nên giớithiệu “đây là một người có kinh

nghiệm về …” tốt hơn là nói “là một chuyên gia về…” Tốt nhấtlà bạn tự giới thiệu về mình, nhưthế bạn sẽ hoàn toàn làm chủtình hình và giữ được sự nhúnnhường cần thiết.

Bạn không nhún nhường khibạn nhập đề như sau: “đang học chương trình tiến sĩ ở…” hay “Khi tôi đang viết quyểnsách thứ ba của mình…” hay “thời gian tôi nghỉ hè ở LuânĐôn…” Những lối nói ấy dễ gâykhó chịu cho thính giả. Người tachỉ thích bạn vào thẳng vấn đề.Vì thế, tốt hơn bạn nên nói: “xin chia sẻ với các bạn kinh

nghiệm của mình về…” hoặc“Chúng ta hãy cùng nhau tìmhiểu…”

Dĩ nhiên, bạn có thể chia sẻcho người nghe về kinh nghiệmnhiều năm của bạn trong lãnhvực đang đề cập – điều đó rấthữu ích. Thậm chí bạn có thể chobiết rằng bạn đã viết sách về chủđề ấy. Cái đáng lưu ý không phảilà điều bạn nói, nhưng vấn đề lànói cách nào và nói lúc nào.

* NẮM VỮNG ĐIỀU MÌNH NÓI

Một diễn giả tốt thì phải có mộtnền tảng hiểu biết thật tốt. Bạn

không thể đòi người ta tin tưởnghay chấp nhận bạn duy chỉ bằngcác bằng cấp hay các chức danhcủa bạn. Bạn phải tranh thủ sựtín nhiệm bằng cách cho thấyrằng bạn nắm vững những gì bạnđang nói.

Không có con đường tắt nàođể đạt được kiến thức. Bạn phảikhông ngừng cập nhật chính mìnhvới những thông tin mới nhất liênquan đến chủ đề. Bài nói chuyệncủa bạn phải cho thấy rằng bạnrất thoải mái với đề tài bạn đangnói, và người nghe phải cảm thấyrằng bạn biết điều bạn nói. Sựhiểu biết như vậy, cùng với kinh

nghiệm thực tế của bạn tronglãnh vực cụ thể này, sẽ đem lạicho bạn sự kính trọng từ phíathính giả.

Đừng cố nói về những lãnhvực mà bạn chưa hề có kinhnghiệm. Chẳng hạn, thật khôngdễ trình bày vấn đề kế hoạch hoágia đình nếu bạn là người độcthân. Đàng khác, tôi thấy kháthoải mái nói về truyền thông vàvề giới trẻ, vì bốn đứa con của tôiđều là những học sinh tuổi “teen”rất quan tâm tới các phương tiệntruyền thông.

Đó là lý do tại sao tôi khôngluôn luôn nhận lời mời diễn

thuyết. Tôi chỉ nhận lời nóichuyện về những chủ đề mà mìnhnắm khá thấu đáo. Và đó chỉ làchuyện công bằng với thính giảcủa mình thôi. align="justify">* HÃY LÀ CHÍNH BẠN

Người ta thường yêu cầu tôi chỉcho họ những kỹ thuật để họ cóthể nói chuyện trước công chúngcách hiệu quả. Tôi luôn cảm thấylúng túng khi nghe yêu cầu nhưvậy, vì tôi tin rằng nói trước côngchúng không duy chỉ là vấn đề kỹthuật hay công nghệ.

Nói trước công chúng là chiasẻ các niềm tin và các ý tưởng

của bạn về một chủ đề cụ thểmột cách can đảm và cởi mở. Uytín của bạn phụ thuộc vào cácyếu tố ấy. Thật vậy, khi bạn ănnói một cách ‘có thẩm quyền’thực sự, người ta sẽ cảm nhậnđược ‘thẩm quyền’ đó ngay. Bạnkhông thể trở thành một ai khácngoài chính con người thực củabạn, và bạn không thể trao cho aicái gì bạn không có. Mọi cố gắngđóng kịch sẽ chỉ biến bạn thànhmột anh hề tội nghiệp trước mắtngười ta mà thôi.

Hãy thành thật. Và hãy làchính bạn. Đừng cố ‘copy’ phongcách hay ngôn ngữ của ai khác.

Hãy có lập trường của mình. Hãykhôn ngoan nhưng đừng ‘baphải’.

Bạn cần biết nhạy cảm vớithính giả của mình. Nếu họ trôngcó vẻ quá căng thẳng, bạn hãypha một chút hài hước – hãy làmcho họ thoải mái. Cách vàochuyện của bạn sẽ dựa vào bầukhí của thính giả mà bạn cảmnhận được: Thính giả đang hoangmang? Họ đang sốt ruột? đangmệt mỏi? chán chường?

* MÔI TRƯỜNG

Ngày nay người ta đang ngập

chìm trong các bài diễn thuyếtchính trị của vô số chính khách.Người ta cần cảm thấy được thưgiãn hơn. Bạn có thể nhận ra điềunày ở bất cứ ngóc ngách nào củaxã hội: trong chính quyền, trongcông việc kinh doanh, trong cáccơ chế tôn giáo… Xã hội có quyềnđược trao cho sự thật và được đốixử cách thành thật.

Và chỉ những nhà truyềnthông đích thực mới có thể cungứng sự thật và sự thành thật chongười ta. Người ta được thuyếtphục bởi chiều sâu xác tín củabạn hơn là bởi tầm cao lý luậncủa bạn. Người ta phải cảm nhận

được rằng bạn đang nói sự thậtvà rằng bạn đang cố gắng sốngsự thật ấy. Ta hiểu tại sao nhữngngười như Nelson Mandela và MẹTêrêxa luôn được người ta kínhtrọng và lắng nghe.

Bạn có ngạc nhiên tại saohàng triệu người trong nhữngnăm qua tại Ấn Độ, California, vàPhilippines đã bầu chọn các diễnviên điện ảnh vào các vị trí nắmgiữ quyền lực chính trị quan trọngkhông? Lý do cũng bởi vì họ nhận một điều gì đó. Họ đã ngaongán với những chính kháchtruyền thống mà họ cho rằng quálươn lẹo. Trái lại, họ nhìn thấy

chất ‘anh hùng’ nơi các diễn viêntrên phim ảnh, và họ cảm nhậnrằng đây có thể là những conngười tử tế.

Trong cái nhìn toàn diện,chính đời sống và lối sống củabạn sẽ có vai trò quan trọng. Mộtkhi người ta nhận thấy bạn ăn nóithẳng thắn, người ta sẽ khôngcòn bận tâm tới những khuyếtđiểm thể lý của bạn nữa. Bạn đẹptrai hay xấu trai, cao hay lùn,mập hay ốm đều không quantrọng. Nhân cách bên trong củabạn sẽ chiếu sáng và lấn át tấtcả. Nhưng nói vậy không có nghĩarằng bạn không nên để ý đến

dáng vẻ bên ngoài của mình đâunhé.

* MÁCH BẠN VỀ DÁNG VẺ BÊNNGOÀI

Truyềnthông là hiệndiện. Dáng vẻbên ngoài củabạn có thểkhông phải làyếu tố quantrọng nhất củabài nói chuyện,nhưng nó cũngcó vai trò đấy.

Một số nhà tâmlý hiện đại nóirằng có đến 30phần trăm sựtruyền thôngcủa chúng ta làxuyên quanhững biểutượng như yphục, kiểu tóc,đồ trang sức vàcách trang sức.Trong một xãhội in đậm tínhtruyền thông,những yếu tốnày có một ý

nghĩa nào đó.Chúng ta cầncó một số lưu ýnhư:

Ăn mặc tề chỉnh luôn luônđem lại ưu thế. Bạn hãytrông có vẻ sạch sẽ. Tốt nhấtlà tắm gội trước đó. Đừngđến nói chuyện trong tìnhtrạng thân thể bạn bốc mùi.Nhưng nhớ rằng nước hoakhử mùi cũng là một cái gìrất dễ gây dị ứng cho thínhgiả đấy.Nếu bạn là nam, có thể dùngmột chút dầu thơm sau khi

cạo râu. Một chút nước hoacologne cũng tốt. Nếu bạn lànữ, một chút trang điểmkhéo léo cùng với một chútnước hoa nhè nhẹ có thểthực sự giúp bạn ‘hấp dẫn’hơn.Hãy ăn mặc đúng mực. Đừngquá cầu kỳ cũng đừng quá sơsài. Y phục quá chật bó sátsẽ làm cho bạn ‘lòi thịt’ rađấy. Hãy tránh những móntrang sức rườm rà, đừng đeokhuyên to ở tai, ở mắt hay ởmũi. Hình xâm cũng khônghay ho lắm đâu. Chúng chỉ

gây chia trí và không chophép người ta tập trung vàobài nói chuyện của bạn.Bạn đừng đeo kính đen. Hãycho phép người nghe nhìnthấy đôi mắt của bạn. Kínhnâu nhạt thì có thể chấpnhận được.Nhớ chải tóc ngay ngắn. Nếubạn là nam thì râu ria cũngphải tỉa tót cho gọn gàng.Bạn hãy đi giày sao chothanh lịch. Người ta nhìn bạntừ đỉnh đầu tới bàn chân, vàhọ luôn luôn dừng lại ở đôichâ của bạn đấy.

Hãy tránh những gì hoàntoàn ‘nhân tạo’, chẳng hạntóc giả (thà trình làng mộtcái đầu hói hơn là một đầutóc giả trông không tựnhiên.) Cũng cần tránh lôngmi giả, móng tay giả, vànhững thứ giả khác. Đi giàygót quá cao sẽ chỉ làm thínhgiả lo âu về sự an toàn củabạn.Thể lực của bạn cũng quantrọng. Nói trước công chúnglà công việc đòi phải có sức.Và người ta phải cảm thấyrằng bạn đang ở trong phong

độ tốt. Điều tiết được sứccủa mình sẽ đem lại uy lựccho bài nói chuyện của bạn.Còn nếu bạn thiếu lực, ngườita sẽ nhận ra bạn yếu ớt vàđiều này sẽ làm thiệt hại chobài nói chuyện của bạn.Trong một thế giới mà ngườita rất ý thức về ngoại hình,sẽ là bất lợi nếu bạn thuộcloại quá béo phì hay quá gầygò.Hãy mỉm cười. Đừng bắtchước những người lúc nàocũng trình làng một bộ mặttối sầm và nhăn nhó. Nhăn

nhó là dấu hiệu của lo lắngvà bất an. Còn nụ cười là dấuhiệu rõ rệt của sự tự tin vàthái độ nồng nhiệt. Bạn hãybiết mỉm cười để đem lạiniềm vui cho người khác.

NHỮNG NHẬN XÉT PHẢN HỒI

Nhận xét phản hồi là nhận xétđược đưa ra bởi thính giả sau mộtbài nói chuyện. Rất cần có nhữngnhận xét phản hồi nghiêm túc đểchúng ta dựa vào đó mà cải thiệnchính mình. Tất cả chúng ta đềumong muốn có những nhận xét

tích cực, nhưng cũng hãy nhớrằng những nhận xét tiêu cực rấthữu ích để giúp ta làm tốt hơn.

Cử toạ đứng lên hoan hô, kểcả xuýt xoa, thì đó là dấu chothấy rằng bạn đã có một bài nóichuyện tuyệt vời. Còn nếu khibạn chấm dứt bài nói chuyện, cửtoạ la ó và huýt gió, thì đó cũnglà một nhận xét phản hồi rất rõràng – nó có thể mang một tronghai nghĩa: hoặc bài nói chuyệncủa bạn quá mơ hồ và người takhông hiểu gì, hoặc họ hoàn toànkhông đồng ý với bạn.

Hầu như tất cả các diễn giảđều nhận được một tràng pháo

tay ở cuối bài nói chuyện củamình. Vấn đề là: tràng pháo tayấy có nghĩa gì vậy? Phải chăng nócó nghĩa rằng bài nói chuyện củabạn thực sự tốt?

Chúng tôi không đồng ý, nhưng dù sao chúng tôi cũng vỗtay…

Lần nọ tôi có mặt tại một chiếndịch vận động bầử ở một nước ÁChâu. Người bạn ngồi kế bên tôiđã nhiệt tình vỗ tay tán thưởng

sau bài nói chuyện của ứng cửviên mà anh ủng hộ. Rồi sau đóanh ta cũng vỗ tay khi ứng cửviên phe đối thủ kết thúc bài nóichuyện. Tôi hỏi tại sao anh vỗ taycả cho người mà anh không ủnghộ. Anh trả lời: “À, người ta đãmất công nói chuyện suốt nửatiếng đồng hồ, ít ra mình cũngnên thưởng họ bằng vài tiếng vỗtay vậy mà.” Rõ ràng là ở đâytiếng vỗ tay của anh ta không nóilên điều gì xác thực.

Dân chúng ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương (cả ở Phi Châuvà Nam Mỹ nữa) có những cáchphản hồi khác với người tây

phương. Ở vùng chúng tôi, khibạn hỏi ai đó rằng “Anh / chị nghĩgì về bài nói chuyện của tôi?câu trả lời sẽ luôn luôn tích cực.Đó là một nét văn hóa. Họ khôngmuốn làm mích lòng bất cứ ai. Họkhông muốn làm người khác mấtmặt. Họ sẽ nói thực điều họ suynghĩ sau lưng bạn chứ họ khôngmuốn nói thẳng trước mặt bạn.Họ khen một bài nói chuyện là“tuyệt vời” khi họ nghĩ rằng nó“tốt.” Còn khi họ nói “tốt” thì ýcủa họ là “cũng tạm được,” khi họnói “cũng được” thì đấy là họmuốn nói rằng bài nói chuyệnkhông tốt lắm. Vì thế, chúng ta

phải luôn luôn đọc cho ra cái ýđằng sau điều họ nói.

Tốt nhất là bạn điều tra cáchgián tiếp. Nếu bạn muốn ai đónhận xét về phong cách nóichuyện của mình, bạn đừng hỏitrực tiếp. Hãy yêu cầu một ngườibạn mà bạn tín nhiệm nhận côngviệc thăm dò nhận xét của thínhgiả. Và mọi sự phải được làmcách kín đáo. Loại phản hồi giántiếp này thường rất đáng tincậy.

CHƯƠNG 4 : CHUẨN BỊ BÀINÓI CHUYỆN

Đừngbao giờđứng lên đểnói điều gìđó. Hãyluôn luôn cóđiều gì đóđể nói rồihãy đứnglên.

Thật quan trọng việc bạnxác định rõ bài nói chuyện củamình thuộc loại nào. Nói chungnhững bài nói chuyện trước côngchúng có thể được chia thành 3loại chính:

- Loại thông tin- Loại truyền cảm hứng- Loại chỉ dẫn

NÓI CHUYỆN ĐỂ THÔNG TIN

Ở đây, bạn trình bày các sựkiện và các hàm ý của chúng.Chẳng hạn, bạn nói về mức lạm

phát và tác động của nó trênngười tiêu thụ. Hoặc bạn nói vềkế hoạch 5 năm của công ty mìnhvà giải thích tại sao bạn cần thuêmướn thêm hay đào tạo lại nhânviên. Hoặc bạn có thể nói về ảnhhưởng của các khu công nghiệpđối với môi trường.

Một bài nói chuyện loại nàysẽ cần nhiều thứ chứ không chỉtoàn lời nói. Bạn sẽ cần cácphương tiện nghe nhìn để giớithiệu các dữ liệu. Chẳng hạn, bạnkhông nên nói “Nợ nước ngoàicủa chúng ta đã gia tăng và nayđang ở mức 21 tỉ USD.” Thay vàođó, bạn nên cho thính giả xem

một biểu đồ minh hoạ mức nợ đãdiễn biến thế nào để đến tìnhtrạng hiện nay. Hãy dùng mộtmáy chiếu (projector) hoặc mộthình minh hoạ.

Thông tin trình bày phải rõràng và gọn gàng. Tốt hơn nênnói “Chúng ta sẽ cần thêm 12chuyên viên kỹ thuật” thay vì nói“Đội ngũ chuyên viên của chúngta cần phải được tăng thêm 14phần trăm.” Nói kiểu đó là bắtngười nghe phải làm toán. Cũngvậy, đừng nói “Thu nhập thực tếđã tăng 10,08 phần trămnên nói “Thu nhập bình quân mỗicông nhân đã tăng 4 USD mỗi

ngày.” Một bài nói chuyện nhằm

mục đích thông tin phải liệu saođể không làm khó cho thính giả.Đừng tọng vào đầu người ta quánhiều những ý niệm trừu tượngvà những con số mà họ khôngthể tiếp thu.

Các nông dân, chẳng hạn,thường phàn nàn rằng các bài nóichuyện của các viên chức ngànhnông nghiệp thường quá chuyênmôn và chán ngắt. Họ không thểliên hệ những bảng thống kê vànhững dữ liệu lạnh lùng kia vớiđời sống hằng ngày của mình.

Xin đơn cử một bài nói

chuyện về lý do tại sao chúng tanên dùng thuốc trừ sâu một cáchcẩn thận. Thay vì chỉ liệt kênhững nguy hiểm của thuốc trừsâu và những hiểm hoạ đối vớisức khoẻ, tôi có thể nói chuyệnkiểu như sau:

Các bạn thân mến,Thứ Sáu vừa rồi, lúc 5 giờ

chiều, con trâu của Ahmadđã chết. Con trâu ấy đã chếtdo uống nước. (Thính giả xônxao ngạc nhiên tại sao mộtcon trâu lại chết vì uốngnước!)

Nước mà con trâu ấy

uống được chứa trong cáithùng đã từng chứa thuốc trừsâu.

Chỉ năm ngoái thôi, hơn2.000 con trâu trên cả nướcđã chết vì ngộ độc thuốc trừsâu. So với năm trước đó,con số đã gia tăng đến 500.Mà không chỉ trâu, thuốc trừsâu cũng đã làm chết 300con gà, 40 con ngỗng và rẻem nữa. (Thính giả nhận ratầm nghiêm trọng của tìnhhình!)

Các bạn thân mến,Đề tài tôi nói chuyện hôm

nay là “Việc Sử Dụng

Thuốc Trừ Sâu KhôngĐúng Đắn và Làm ThếNào Để Chúng Ta GiảmThiểu Các Mối NguyHiểm.” Tôi sẽ phác hoạ 4cách tránh ngộ độc do thuốctrừ sâu. (Thính giả cảm thấynhẹ nhõm khi biết rằngngười nói chuyện sẽ chỉ bàn4 điểm thôi!)

Thứ nhất, sau khi dùnghết thuốc trừ sâu trongnhững thùng chứa lớn, cácbạn hãy rửa thật sạch, ítnhất hai lần, với xà bông. Rồicác bạn đem phơi thùngngoài nắng. Nếu không sử

dụng, các bạn nhớ lật úp cáithùng, để nước mưa khôngchứa lại trong đó. Làm nhưthế, sẽ phòng tránh đượcmối nguy súc vật uống phảinước nhiễm độc.

Thứ hai, những hộp các-tông đựng thuốc trừ sâu –sau khi đã dùng – cần đượcđốt đi, và các bạn chôn trocủa nó thật kỹ.

Thứ ba, các lon thuốc trừsâu bằng thiếc – sau khidùng xong – cần được chônsâu ít nhất sáu tấc.

Cuối cùng, và quan trọngnhất, đó là câu hỏi “Chúng ta

Diễngiả chobiết tôicần điềugì? Điềuđó cóthực tiễnkhông?Có ích lợikhông?Tôi phảilàm gì?

Trong

giữ thuốc trừ sâu như thếnào?” Những lon và nhữnghộp các-tông đựng thuốc trừsâu phải được đặt trongthùng hay tủ khoá cẩn thận,để phòng tránh trẻ em sờ tới.

Để kết luận, tôi muốn lặplại rằng chúng ta có thể cứunhiều mạng sống nếu thựchiện 4 bước đơn giản trongviệc kiểm soát thuốc trừ sâu:rửa, đốt, chôn, và khoá kỹđây, tôi có làm một hìnhminh hoạ 4 bước ấy. (hình minh hoạ ra cho thínhgiả!)

Xin các bạn lưu ý rằng

tất cảcác yếutố củamột cuộcnóichuyệntrướccôngchúng,thính giảlà yếu tốsố một.Thínhgiả là tấtcả.Truyềnthông

việc sử dụng cách cẩn thậnthuốc trừ sâu không chỉ cứusống trâu bò và các loại giasúc, mà chúng ta còn bảo vệchính con em của mình nữađó.

Cám ơn các bạn!

NÓI CHUYỆN ĐỂ TRUYỀN CẢMHỨNG

Mọi loại thính giả đều có thểđược truyền cảm hứng. Một bàinói chuyện truyền cảm hứng làmột bài nói chuyện nhằm đánhthức người ta. Mục đích của nó là

khôngthể đạthiệu quảnếukhônglấy thínhgiả làmđịnhhướng.Bạn hiệnhữu ở đócho thínhgiả.Không cóthínhgiả,không có

làm cho thính giả đứng dậy, đi vàlàm một cái gì đó trong một tìnhhình nào đó. Đây là một bài nóichuyện có tính thúc đẩy; nóthường ngắn thôi và chỉ có mộtchủ điểm. Truyền cảm hứng cónghĩa là làm cho người ta phảicảm, phải nghĩ. Bài nói chuyệnloại này thường có chứa một câuchuyện thành công hay một câuchuyện thực. Nó có thể làm chongười ta cười hay khóc, buồn haygiận, hay bức xúc… Nó bắt đầumột cách kịch tính và kết thúccách cô đọng,

Sau đây là một ví dụ:

cuộc nóichuyện.Bạnkhôngquantrọng,thính giảmớiquantrọng. Vìthế bạncần phảibiếtthính giảcủamình.

Mục

Kính thưa quí vị, tôi xin kểmột câu chuyện.

Steven và Sheila đã kếthôn được 25 năm, nhưngtrong sáu tháng vừa rồi, haingười rất khó khăn trong việctrò chuyện với nhau. Thực tếlà hai người đã ngủ riênggiường; Sheila ngủ giườngcủa con gái, còn Steven dùnggiường của con trai. Hai concủa họ đã kết hôn và dọn điở riêng cách đây hai năm.Căn phòng ngủ lớn nhất nhàtrên tầng hai, với một giườngđôi, ở trong tình trạng bị bỏphế, như chứng tích của bầu

đích củatruyềnthông làđể đeml ạ i sựthay đổi.Sự thayđổi ấyliên quantới kiếnthức, cáckỹ năng,các giátrị, vàcác hànhvi ứngxử. Bạn

khí căng thẳng trong nhà.Mọi sự đã bắt đầu từ một

cuộc cãi vã vụn vặt về mộtchương trình truyền hình. Đólà một chương trình thể dụcnhịp điệu, và Steven đã buộtmiệng nói rằng Sheila nêntham gia một khoá thể dụcnhịp điệu như thế. Sheilađùng đùng nổi giận, nghĩrằng Steven chế nhạo dángngười không còn thon thảcủa mình. Giận mất khôn, chịđã ném một chiếc gạt tànthuốc và – chẳng may – làmvỡ cái tivi. Để trả đũa,Steven cương quyết không

muốntác độngthính giảsao chosau câuchuyệncủa mìnhthính giảsẽ cóthêmkiếnthức,thêm kỹnăng,thêmcảmhứng.

sửa cái tivi, và Sheila chấmdứt nói chuyện với Steven.Chị bảo rằng trừ phi anh sửacái tivi, chị sẽ không ngủ vớianh nữa.

Một hôm, một trận mưabão dữ dội ập đến, kéo dàikhông ngớt. Vì nhà họ nằmtrong thung lũng nên luôn cónguy cơ bị lũ quét. Mà thật,nước dâng lên rất nhanh. Chỉtrong 3 tiếng đồng hồ, tầnghầm bị ngập hoàn toàn; mộttiếng sau đó, đến lượt tầngtrệt. Steven và Sheila phảibò lên tầng hai – hai ngườikhông còn cách nào khác

Nói tắt,bạnmuốnbài nóichuyệncủa bạncó sứcthúc đẩyngười ta.Vậy,chúng taphải bắtđầu từchỗ màngười tađang ở.

ngoài việc ngồi chung trênchiếc giường đã bỏ phế khálâu của họ.

Họ ngồi đó chờ mưa dứt.Cả hai đều cảm thấy lo lắngvà khổ sở, nhưng vẫn khôngnói gì với nhau. Thêm mộttrận mưa ầm ầm trút nước,và nước tiếp tục dâng lên,cuốn chiếc giường trôi rakhỏi cửa. Cả thung lũng trởthành một biển nước, vàchiếc giường ấy trở thànhchiếc xuồng cứu sinh của haingười. Họ không còn cáchnào khác là níu lấy nhau đểsống sót.

Sau cái đêm có vẻ nhưdài nhất đời họ ấy, cuối cùngmưa cũng dứt. Buổi sáng,mặt trời lại mọc lên, đem lạimột cảm giác nhẹ nhõm.

Steven nhìn Sheila và nói:“Em có nhận ra rằng sáutháng rồi, đây là lần đầu tiênmình chung giường với nhaukhông?” Thế là băng tan, vàcả hai cùng phá lên cười. Mộttrận bão đã đem họ lại vớinhau và chữa lành vếtthương giữa họ.

Bài học cho chúng ta là:Đừng để những chuyện vớvẩn phá hỏng mối tương

quan. Cuộc sống có kíchthước lớn hơn những chuyệnvớ vẩn ấy nhiều. Nếu bạn cóvấn đề phiền trí, hãy nói ra.Mà quí vị cũng đừng quênrằng âu chuyện thật đó. Chỉcó tên người được thay đổithôi.

NÓI CHUYỆN ĐỂ CHỈ DẪN

Bài nói chuyện loại này cũngđược gọi là bài giảng, thườngdiễn ra trong lớp học hay tronghội trường. Nó không phải là mộtbài nói chuyện 10 phút, nhưng

dài hơn thế nhiều – thường ởkhoảng giữa 45 và 90 phút. Mộtbài giảng, để có hiệu quả, cầntránh hình thức cầu kỳ. Bầu khítốt nhất để học tập là một bầukhí thân thiện và thoải mái.

Một giảng viên ưu tú cần cónhững thứ sau đây:

- một kiến thức toàndiện về chủ đề, cùng vớikinh nghiệm trong đờisống thực;

- niềm tin vào chủ đềmình giảng;

- có khiếu hài hước vàcó khả năng khơi gợi cảmxúc;

- có sự tham dự tíchcực của thính giả;

- và có những phươngtiện nghe nhìn thích hợp

Nếu bạn có 90 phút, hãyphân chia như sau: 20 phút thamdự của người nghe thông quamột bài tập; 40 phút trình bàybằng miệng, xen kẽ 10 phút dùngphương tiện nghe nhìn; 15 phútcho hoạt động hỏi đáp; cuối cùnglà 5 phút đúc kết.

Một cử toạ đông đến 150người vẫn có thể được sắp xếp đểtiếp thu một bài diễn giảng cáchhiệu quả. Các phương tiện nghenhìn có thể bao gồm trong những

thứ như: một màn hình lớn, mộthệ thống âm thanh với băng cát-xét hoặc đĩa CD. Đối với cử toạdưới 100 người, có thể dùng cácposters khổ lớn hay một tấmbảng trắng. Trong thời đại máytính hôm nay, bạn có thể dùngc á c phần mềm trình bàyMicrosoft PowerPoint, Corel Showhay Lotus Freelane Graphics.

Sau đây là một ví dụ vềcách tôi sắp xếp một bài diễngiảng về ý thức truyền thông:

Cử toạ: 100 sinh viên đạihọc;

Nơi chốn: hội trường;

Đề tài: Tác Động CủaTruyền Thông Trên GiớiTrẻ;

Thời gian: 90 phút;Mục tiêu: Cho thấy cách

mà truyền thông, nhất làtruyền hình, ảnh hưởng đếnlối sống của giới trẻ;

Dụng cụ:- 5 phiếu gợi ý, mỗi

phiếu chứa 3 câu hỏi liênquan tới truyền thông;

- Một video clip 5 phútvề các ngôi sao nhạc pop;

- Một video âm nhạc(MTV) hay một sưu tập 5phút quảng cáo các sản

phẩm tiêu dùng;- Các mẩu tin trên báo,

biếm hoạ, tạp chí điện ảnhvà băng đĩa liên hệ;

- Một tivi màn ảnh lớn;- Một đầu VCD/DVD.

Hiểu rằng người trẻ khôngthích giới thiệu dông dài, tôi yêucầu MC chỉ giới thiệu về tôi mộtcách ngắn gọn.

Rồi tôi nhanh chóng vào đềtài. Người trẻ thường không thểtập trung chú ý lâu; họ khôngnhiệt tình lắm trong việc lắngnghe các giáo sư hay các vị cao

niên nói chuyện. Tôi phân bàidiễn giảng của tôi thành 4 phần.

Phần I

Tôi yêu cầu 5 người tình nguyện,mỗi người trả lời 3 câu hỏi mà tôiđã chuẩn bị sẵn trong các phiếu.Những câu hỏi này sẽ cho thấy rõrằng phần lớn các câu trả lời màhọ biết đều đến từ các phươngtiện truyền thông đại chúng.

Loạt câu hỏi 1:

-Ai đanglà tổng

Những câu hỏisẽ có câu trả lời lậptức và chính xác

thống HoaKỳ?

-Madonna làai?

Những câu hỏisẽ có tính đánh đốhơn

-Ai đanglà thủ tướngThái Lan?

Loạt câu hỏi 2:

Những câuhỏi sẽ có câutrả lời lập tức vàchính xác

-CristianoRonaldo đangchơi cho câulạc bộ nào?

-Ai nói “Tôi có

một giấc mơ”?Những câu

hỏi sẽ có tínhđánh đố hơn

-Bạn chobiết ngân sáchquốc gia?

Những câu trả lời mà họkhông biết thường là những nộidung không được đề cập nhiềutrên truyền thông.

Tôi giải thích cho họ rằngtruyền thông đại chúng, vốn tácđộng vào các giác quan, dườngnhư là một ông thầy hiệu quảhơn nhiều so với các thầy cô ở lớphọc. Cái gì truyền thông thấy,chúng ta thấy. Cái gì truyền

thông không quan tâm, chúng takhông quan tâm.

Phần II

Tôi cho xem một đoạn videoclip 10 phút về các ngôi sao nhạcpop và các mẩu quảng cáo. Sauđó các tham dự viên khảo sáthiện tượng quảng cáo trên cáckênh truyền thông khác, chẳnghạn, các CDs, phim tấu hài, tạpchí và nhật báo. Mục đích là đểnhận ra thông điệp chính trongđoạn video và nhận ra các giá trịmà nó quảng bá. Tới đây, các

sinh viên bắt đầu ý thức rằngnhiều sản phẩm được quảng cáorất rộng rãi nhưng thật sự chẳngcần thiết chi cả và thậm chí cóhại.

Phần III

Một giải thích chi tiết vềcách mà tivi ảnh hưởng đến cácgiá trị của chúng ta và chi phốithói quen mua sắm của chúng ta.

Phần IV

Phần cuối cùng này đề cậpvai trò và chức năng của truyềnthông và của việc quảng cáotrong xã hội. Một cuộc thảo luậnngắn sẽ nêu rõ nhu cầu giáo dụctruyền thông để giúp giới trẻ trởthành những người đọc, nghe,nhìn một cách khôn ngoan –nghĩa là biết đánh giá, biết phânbiệt và biết phê bình.

Kinh nghiệm của tôi chothấy rằng việc vận dụng cácphương tiện truyền thông trongdiễn giảng sẽ đem lại kết quảtuyệt vời. Khi diễn giảng, tôi luônsử dụng một cách phối hợp cáccông cụ nghe, nhìn. Và tôi gọi

đây là phương pháp trực quan, vìnó giúp cử toạ nghe thấy, nhìnthấy và cảm nghiệm được nộidung diễn giảng. Cử toạ càngtham gia bao nhiêu thì bài diễngiảng càng có hiệu quả bấynhiêu.

Dĩ nhiên, phương p sử dụngđa phương tiện truyền thông nóitrên cần rất nhiều thời gian đểchuẩn bị. Nhưng kết quả của nóthì rất đáng công đấy.

CHƯƠNG 5 : CHUẨN BỊ VÀTRÌNH BÀY BÀI NÓI CHUYỆN

Những gì

nằm đằng sauchúng ta vàđằng trướcchúng ta chỉ lànhững“chuyện nhỏ”khi so sánhvới những gìnằm bên trongchúng ta.(Oliver

WendellHolmes)

DANH MỤC KIỂM TRAMột bài nói chuyện tốt cần ít

nhất một tuần lễ để chuẩn bị. Tôibiết có những người chỉ chuẩn bịvào tối hôm trước. Nhưng làmvậy là không công bằng với ngườinghe. Một tuần phải là mức tốithiểu.

Hãy bắt đầu việc chuẩn bịcủa bạn bằng một danh sách cácmục kiểm tra.

THÍNH GIẢ

-

-

-

-

HOÀN CẢNH- Tôi sẽ nói chuyện ở

đâu?- Trong bao nhiêu thời

gian?- Thời gian có giới hạn

nghiêm ngặt không?- Có sẵn những phương

tiện hỗ trợ nào?MỤC TIÊU- Đâu là mục đích của

bài nói chuyện của t

- Tôi muốn thính giảlàm gì sau khi nghe tôi nóichuyện?

DỮ LIỆU- Tôi hiểu biết thế nào

về chủ đề?- Tôi có những kinh

nghiệm liên quan nào?- Tôi phải nghiên cứu

những gì?- Tôi sẽ dùng những

phương tiện nghe nhìnnào?

Lần vaøọ tôi được mời nóichuyện với một nhóm cảnh sát.Đề tài là “Hình Ảnh Của Cảnh SátVà Những Việc Cần Làm Để Cải

Thiện Hình Ảnh Ấy.”Thật là gay go cho tôi. Tôi

không phải là một nhân viên cảnhsát và tôi cũng chẳng biết nhiềuvề cảnh sát. Vì thế tôi phải làmmột số nghiên cứu.

Tôi nhờ một số bạn hữu vàngười nhà mình giúp thu thậpthông tin bằng các cuộc phỏngvấn ngẫu nhiên và kín đáo. Việcthu thập thông tin này nhằm giúpnhận ra hình ảnh của cảnh sátthế nào trong suy nghĩ của dânchúng và dân chúng muốn cácnhân viên cảnh sát phải thế nào.Dĩ nhiên những kinh nghiệm cảtích cực lẫn tiêu cực đều được thu

thập.Tôi cũng tiến hành việc

nghiên cứu của riêng mình. Tôiđọc bất cứ bài vở nào viết vềcảnh sát, kể cả cẩm nang củacảnh sát. Tôi cũng phỏng vấnmột nhân viên cảnh sát.

Tất cả các dữ liệu được tậptrung lại và phân loại. Tôi làm haibảng. Một bảng liệt kê những gìngười ta nghĩ về cảnh sát. Bảngkia gồm những gì mà người tatrông đợi nơi cảnh sát. Các dữliệu được thu thập theo cách nàylàm cho bài nói chuyện của tôiđầy tính thực tiễn.

XẾP ĐẶT BÀI NÓI CHUYỆNCỦA BẠN

MỞ ĐẦU BÀI NÓI CHUYỆN

Bạn cân nhắc để chọn câunói đầu tiên của mình. Hãy nóisao cho thính giả phải chồm dậyvà chú ý lắng nghe. Hãy nhập đềmột cách đầy sáng tạo, chẳnghạn, bằng một câu chuyện haymột lời nói nào đó.

Có nhiều cách để bạn bắtđầu bài nói chuyện và lôi cuốnđược sự chú ý của người nghe.Bạn phải làm được điều này trong

30 giây đầu tiên, rồi nội trong 3câu bạn phải đi thẳng vào đề tài.

Hãy có một bố c rõ ràng vànêu nó ra cho mọi người biết đểhọ có thể theo dõi câu chuyệncủa bạn. Bố cục rõ ràng cũng giúpngười ta nắm được ý chính củabạn tốt hơn. Bài nói chuyện cóthể được bắt đầu bằng một đoạnvideo hay PowerPoint ngắn. Nóphải tạo ra được bầu khí cần thiếtvà lôi kéo được sự chú ý đối vớiđề tài.

Nếu bắt đầu bằng một hoạtcảnh, bạn đừng làm lộ đề tàingay từ đầu. Đề tài chỉ nên đượccông bố sau khi hoạt cảnh ấy bắt

đầu.Bạn có thể bắt đầu bài nói

chuyện của mình bằng cách quátlên “Đồ khốn kiếp!” – rồi bạn giảithích rằng trong một cơn nónggiận, bạn đã có lần quát như thếvới một đồng nghiệp. Rồi bạn giớithiệu đề tài: “Làm Sao Để KhôngMất Bình Tĩnh.”

Một số diễn giả hơi quá lạmdụng sự diễn xuất để thu hút sựchú ý của người nghe. Bạn khôngnên đi quá đà trong chuyện này.

Sau đây là một số ví dụkhác về việc mở đầu bài nóichuyện cách kịch tính.

VỀ MA TUÝ …

Thưa quí vị, nội trong thángGiêng năm nay, 50 chiếcquan tài đã được giao choToà Thị Chính. Trong thángSáu, 70 chiếc quan tài khácđã được mang tới. Đây lànhững quan tài được dùng đểchôn những tử thi gầy guộccủa các cậu trai và các cô gáiở độ tuổi từ 18 đến 21. Tấtcả họ đều đã chết vì dùngquá liều ma tuý.

Tới cuối năm nay, thêm100 chiếc quan tài nữa sẽđược bổ sung vào danh sách.

Con số này tăng lên 60 sovới năm ngoái. Vấn đề nhưhoàn toàn bỏ ngỏ. Và chúngta chưa nhắc đến những conngười sống mà như đã chết:150.000 người nghiện ma tuýđang đi lại trên các đườngphố của cái thành phố vốntừng rất yên bình này.

“Tại sao điều đó xảy ra?”và “Ta có thể làm gì trướctình hình này?” – đấy hẳn lànhững dấu hỏi mà quí vị bănkhoăn. Cho phép tôi chia sẻvới quí vị 3 nguyên nhânchính của vấn đề ma tuý và 2giải pháp khả dĩ…

VỀ MÔI TRƯỜNG VÀ SINH THÁI…

Thưa quí vị,nước trong chiếcly này là nước lấytừ Sông Pasig.Nước này đã đượcxét nghiệm vàđược kết luận làkhông thể uốngđược. ỞPhilippines này có57 con sông lớn,nhưng không một

con sông nàotrong số đó có thểcho bạn mộtngụm nước đểuống một cách antoàn được. (cao ly nước sônglên, vì hình ảnhnày sẽ tạo một ấntượng sâu đậm!

i>VỀ TÌNH TRẠNG NGHÈO ĐÓI …

Mỗi ngày, trên khắp thếgiới, 35.000 trẻ em chết vìđói, vì bệnh và vì suy dinh

dưỡng. Và mỗi ngày, thế giớitiêu 2 tỉ đô la cho vũ khíchiến tranh…

Bạn cũng có thể làm cho phầnmở đầu của mình thâm trầm sâusắc, chẳng hạn:

NGỤ NGÔN VỀ CÂY XOÀI …Đã bắt đầu có mưa đầu

mùa; và người ta thấy mộtông lão cặm cụi đào nhữnghố trong vườn ông.

“Ông cụ làm gì vậy?”Người hàng xóm hỏi.

“Tôi trồng xoài.” Ông lãotrả lời.

“Ông hy vọng sẽ được ănquả của những cây này à?”

“Không. Tôi sẽ khôngsống lâu đến vậy đâu. Nhưngnhững người khác sẽ đượcăn. Tôi nghĩ cả đời mình đãăn xoài do những người kháctrồng. Và đây là cách để tôitỏ lòng biết ơn.”

Hôm nay các bạn đãtrồng cây xoài nào chưa?

KẾT THÚC BÀI NÓI CHUYỆN

Việc kết thúc một bài nóichuyện cũng quan trọng như việcbắt đầu nó vậy. Nếu phần bắtđầu đã thu hút được sự chú ý của

thính giả, thì phần kết thúc sẽthúc đẩy họ quyết định và hànhđộng.

Người ta thường nhớ nhữngđoạn kết. Bạn có thể kết thúcbằng nhiều cách khác nhau. Hoặcbạn tóm tắt các điểm chính;người nghe sẽ ghi nhớ khi bạnnhấn mạnh các ý chính của bạn.Ở phần này, bạn hãy nói thấpgiọng một chút để người nghephải chồm tới mà lắng nghe mấycâu đúc kết ấy.

Hoặc bạn có thể kết thúcbằng một câu chuyện ngắn, mộtbài thơ hay một đoạn phim. Hãykết thúc sao cho thính giả cảm

thấy muốn nghe thêm và xemthêm nữa.

Bạn cần lập trình trước phầnkết thúc của mình. Đừng kết thúckiểu “Thưa quí vị, đó là tất cảnhững gì tôi muốn nói về đề tàinày. Vì vậy, bây giờ tôi xinngừng.” Bạn ngừng, dĩ nhiên –nhưng đừng nói về việc ngừng.Đừng kéo lê bài nói chuyện thêmhơn một phút sau khi đã nói“Tóm lại, …” đấy nhé. Bạn phảibiết trấn áp mọi cám dỗ kéo lêbài nói chuyện, dù nảy ra nhữngý tưởng hay ho gì chăng nữa.Nhất là bạn phải để ý nhìn đồnghồ. Đừng vượt quá thời lượng cho

phép. Kết thúc sớm một phút thìvẫn tốt hơn là trễ một phút.

BUỔI TỐI TRƯỚC HÔM NÓICHUYỆN

Bạn đã bỏ ra cả một tuầnđể chuẩn bị cho bài nói chuyệncủa mình. Giờ đây, bạn rà soát lạinhững điểm sau:

- Tôi đã nắm đầy đủthông tin về thính giả củamình chưa?

- Các mục tiêu của tôicó rõ ràng chưa?

- Tôi đã thu thập tất cả

các dữ liệu cần thiết chưa?- Những nội dung nghe

nhìn đã sẵn sàng chưa?- Tôi đã chuẩn bị xong

phần giới thiệu chưa?- Tôi đã xác lập những

điểm chính chưa? Có vượtquá 4 điểm không?

- Tôi đã có phần kếtthúc chưa?

Bạn xem qua toàn bộ danhmục một lần nữa. Sau khi đãkiểm tra đâu đó xong xuôi, bạnchuẩn bị y phục, giày và ‘cặp táp’cho ngày mai.

Bây giờ bạn thư giãn – xemTV hay đọc vài trang tiểu thuyết.

Hãy quên bài nói chuyện đi, ngaycả dù bạn nghĩ mình chưa hoàntoàn sẵn sàng. Có thể bạn cảmthấy một chút căng thẳng. Nhữngdiễn giả cự phách nhất cũng cảmthấy như vậy thôi. Bạn đừnghoang mang.

Rồi bạn đi ngủ sớm để cómột giấc ngủ ngon.

TRƯỚC KHI NÓI CHUYỆN

Tốt nhất là bạn đến sớmtrước giờ nói chuyện. Bạn sẽ cóthì giờ để quan sát nơi chốn –bục, micrô, … và sự xếp đặt của

hội trường. Một số hội trường cónhiều cột; nếu vậy thì tốt hơnbạn nên dùng loại micrô gắn veáo, hoặc micrô có dây dài. Mộtmicrô có chân sẽ bất tiện đấy.Thật quan trọng việc bạn và thínhgiả có thể nhìn thấy nhau rõràng.

Việc đến sớm cũng giúp bạncó những điều chỉnh cần thiết vàophút cuối, nếu cần. Bạn có cơ hộiđể đánh giá thính giả và gặpnhững người có thể cung cấp chobạn thêm thông tin về thính giả.

Đến sớm, bạn cũng có thìgiờ để ôn lại những điểm chínhtrong phiếu ghi ‘nốt’ của mình.

Còn nếu bạn đến trễ thì sẽ cónhững hệ quả ngượ– và có khilàm hỏng cả bài nói chuyện củabạn đấy.

Diễn thuyết là một hànhđộng truyền thông sâu sắc. Dànhvài phút thinh lặng suy ngẫm haycầu nguyện, bạn sẽ thấy mình ởtrong tư thế sẵn sàng nhất.

Do căng thẳng, đôi khingười ta thở dồn dập trước khinói chuyện. Điều này có thể làmgia tăng đáng kể lượng ôxy vàlàm giảm lượng điôxít cacbontrong phổi. Nghĩa là máu của bạnphóng thích ít ôxy hơn. Cần có đủđiôxít cacbon để ôxy có thể được

phóng thích từ máu và điều hoàdòng năng lượng. Dành ít phút hítthở sâu, bạn sẽ lập lại sự ‘cânbằng’ của ôxy và điôxít cacbontrong phổi. Trong thực tế, khi bạn‘tĩnh nguyện,’ bạn có thể thở đềuđều từ bụng và như vậy bạn đãgiúp cân bằng lượng ôxy và điôxítcacbon rồi.

Đến sớm, bạn cũng có thìgiờ để gặp người dẫn chươngtrình và dàn xếp một cuộc giớithiệu vắn gọn. Một số MC thích‘nói linh tinh’, vì thế tốt hơn chínhbạn nên viết nội dung giới thiệura giấy và trao cho MC. Làm thế,bạn giữ cho phần giới thiệu được

ngắn gọn và phù hợp. Đôi khi tôithêm chút thông tin dí dỏm sauphần giới thiệu ngắn gọn chínhthức. Điều đó giúp cho thính giảđược thư giãn và đồng thời cũnggiúp tạo một bầu khí gần gũi hơn.

ỨNG XỬ TRÊN KHÁN ĐÀI

Khi bạn đã vào chỗcủa mình trên khánđài, trước khi giớithiệu, bạn hướng mắtnhìn thính giả. Hãynhìn họ, đừng nhìn vàosổ tay của bạn, cũng

đừng nhìn sàn nhà,tường nhà hay trầnnhà. Đừng trông có vẻmệt mỏi, chán chường.Mọi người đang nhìnbạn đấy. Cũng đừng lộvẻ quá trịnh trọng.Không phải người tađến đây để cho bạn‘nhát ma’ họ đâu. Khibạn được MC giớithiệu, hãy đĩnh đạcbước tới phía trướckhán đài. Đừng đi kiểu‘yếu xìu’ hay đi ‘lạchbạch’ như vịt xiêm.

Bạn giữ thinh lặng một chút

trước khi bắt đầu vào bài nóichuyện. Điều này sẽ làm chothính giả ổn định và bắt đầu chúý. Hãy tránh mọi kiểu thưa chàokhách sáo như “Tôi xin chânthành cám ơn các nhà tổ chứcđáng kính đã cho tôi cơ hội đượchân hạnh nói chuyện với cử toạtuyệt vời này.” Người ta sẽ thấymột cái gì thiếu tự nhiên trong lờiấy của bạn.

Một số diễn giả bắt đầubằng một lời xin lỗi như “lỗi cho tôi nếu tôi nói điều gìkhông đúng. Vì tôi không phải lànhà diễn thuyết chuyên nghiệp.Tại nhiều nước Á Châu, bắt đầu

bằng một lời xin lỗi là dấu hiệucủa khiêm nhường. Tuy nhiên, tôikhông khuyến khích bạn bắt đầucách tiêu cực như thế.

Hãy xin lỗi chỉ khi bạn cólỗi, như nói “Good morningra phải nói là “Good eveningNếu bạn đến trễ, bạn phải xin lỗi.

Điều quan trọng là bạn vàobài nói chuyện ngay lập tức. Hãybắt đầu với một phần mở đầu độcđáo, có duyên.

DIỄN ĐÀN MỞ (OPENFORUM)

Đôi khi, sau một bài nóichuyện, có một diễn đàn mở –tức thời gian dành cho thính giảđặt câu hỏi. Diễn đàn mở cho bạncơ hội để nhắc lại thông điệp củamình.

Tuy nhiên, một diễn đàn mởcó thể làm thính giả mệt mỏi nếunó không được tổ chức tốt. Khôngnên kéo dài diễn đàn mở quá 10phút. Nói chung, bạn nên trả lờikhoảng chừng 5 câu hỏi khácnhau là đủ.

Cần nhớ là khôngphải ai cũng thích hỏi,trong khi mọi người đềubị buộc phải nghe câu

trả lời. Tốt nhất là bạnthảo luận với người dẫnchương trình trước khinói chuyện. Hãy yêucầu người MC không chỉgiới hạn số câu hỏi màcòn liệu sao để tránhlặp lại các câu hỏi nữa.Một MC tốt sẽ có khảnăng lo liệu việc này.

Khi có người đặt câu hỏi,bạn hãy lắng nghe cẩn thận. Phảikiên nhẫn để nghe cho hết câuhỏi. Đôi khi có hai hay thậm chíhơn hai câu hỏi chứa trong chỉ‘một’ câu hỏi đấy!

Các câu trả lời của bạn phải

ngắn gọn và đúng trọng tâm. Nếubạn không biết câu trả lời, hãythành thật nói rằng mình khôngbiết. Một số diễn giả chu đáo đếnnỗi dù không trả lời được lúc ấy,họ vẫn sẵn lòng tìm hiểu thêm vàgửi thư trả lời về sau.

CHƯƠNG 6 : CÁC TRƯỜNGHỢP ĐẶC BIỆT

Ý nghĩa ở nơi người ta, không ởnơi thông điệp. Truyền thông

thực sự xảy ra nơi thông điệp màngười ta nhận, chứ không phảinơi thông điệp mà ta muốn trao

BÀI NÓI CHUYỆN ỨNG KHẨU

Hãy tưởng tượng bạn đangcó mặt tại một sự kiện nào đó,chẳng hạn, một buổi mừng sinhnhật, một tiệc cưới, một lễ tốt

nghiệp, hay một tiệc chia tay.Lấy ví dụ một tiệc chia tay:

Một bữa tiệc được tổ chức để chiatay ông trưởng phòng của bạn,Tiến Sĩ Max Menon. Bữa tiệcdiễnra, và bạn đang vừa lắng nghecác bài phát biểu vừa suy nghĩlan man những chuyện gì đókhác. Thình lình, tên của bạnđược người dẫn chương trình gọi.Người ấy nói: “Và bây giờ, kínhthưa quí vị, tôi tin rằng quí vịmuốn nghe cảm tưởng của ông…” (tức là bạn đó!)

Chuyện gì vậy? Bạn sẽ làmchi đây? Làm sao để đáp ứng tìnhhình cấp bách này khi mà:

- bạn hơi hoảng vì bạnkhông chờ đợi điều này?

- bạn chẳng biết nóigì?

- trái tim bạn đangđánh trống trong ngực, cổhọng bạn khô rốc và trí ócthì trống rỗng?

- bạn thấy chóng mặt,hai bàn tay bạn lạnh ngắt,còn hai gối thì như muốnkhuỵu xuống?

Bạn có thể cảm thấy hoặctất cả hoặc một số trong các triệuchứng trên.

Chúng ta hãy xem thửnhững điều gì bạn không nên

làm trong tình huống này:

- Đừng bổ nhào khỏighế ngồi hay chạy biếnkhỏi phòng.

- Đừng cãi với ngườidẫn chương trình và baibải từ chối bước ra sânkhấu.

- Đừng đưa hai tay chemặt và rên rỉ.

- Đừng lê bước mộtcách miễn cưỡng ra sânkhấu.

- Khi đã ra sân khấu,đừng nhìn chằm chằm vàongười dẫn chương trình,đừng trề môi hay thè lưỡivới cử toạ, đừng nhìn lêntrần nhà, và đừng cứ xoayxoay mãi cái dây micrôtrong tay.

- Đừng xin lỗi khán giảvì mình bị bất ngờ, khôngchuẩn bị trước. Đó là điềuai cũng thừa biết rồi mà.

- Đừng bắt đầu với “à… / Ờ, ờ… / Hmm…

Vậy thì bạn nên làm gì?Nếu bạn cả căng thẳng,

chóng mặt… - đừng quá lo. Đó là

điều rất bình thường thôi. Hãy tựtrấn tỉnh mình, cứ ngồi yên trongmột chốc lát. Rồi một cách chậmrãi, và kín đáo, bạn kiểm soát hơithở của mình. Hãy thở ra, nín hơi,rồi hít vào. Điều này sẽ giúp đưaôxy vào, làm bạn tỉnh táo và cóthể suy nghĩ nhanh nhạy. Vâng,bạn phải suy nghĩ thật nhanh, dùmuốn hay không. Người ta gọiđây là “vừa đi vừa nghĩ” đấy!

Bạn mỉm cười thật tươi,bước ra khỏi ghế ngồi và khoanthai bước về phía sân khấu. Đâylà những bước chân thuộc loạicam go nhất đời đấy. Không sao,bạn cứ bình tĩnh. Vừa bước đi bạn

vừa tự hỏi những câu hỏi này:Mình đang ở đâu đây? Tại saomình đang ở đây? Người ta đangchờ nghe mình nói gì? Mình sẽ nóithế nào đây?

Đừng quên rằng bạn khôngphải làm một bài nói chuyện ởđây. Người ta không đòi bạn điềuđó đâu. Bạn bước lên đó chỉ đểnói vài lời ứng khẩu thôi. Mọingười đều biết bạn được mời cáchbất ngờ, nên họ thông cảm vàsẵn sàng bỏ qua cho sự lúng túngcủa bạn. Hơn nữa, họ đang thấynhẹ nhõm vì họ không bị lôi lênsân khấu như bạn. Nhưng ngườita sẽ không tha thứ cho bạn nếu

bạn làm một bài ‘diễn văn’ dài lêthê ở đây. Không ai thích nghephát biểu dông dài, nhất là tạicác bữa tiệc. Vì thế, qui tắc là:Bạn hãy nói trong khoảng 2 phútthôi nhé.

Việc đầu tiên bạn nên làmtrên sân khấu là hướng về vịkhách danh dự, mỉm cười và gậtđầu chào. Bạn cũng mỉm cườinhìn về phía cử toạ. Bạn thấy gìvậy? Bạn thấy mọi người cũngđang mỉm cười nhìn bạn. Một vàingười bạn của bạn có thể đangnhìn xuống đất, nhưng chắc chắnlà họ đang mong điều tốt đẹpnhất cho bạn. Họ không muốn

bạn bị ‘bể dĩa’ chút nào.Bạn hãy bắt đầu cách chậm

rãi, nhưng ngay lập tức, và khôngrào đón dông dài. Đừng bắt đầubằng cách nói rằng bạn muốncám ơn MC vì cơ hội này. Vì sựthật là bạn không muốn điều nàycơ mà. Sự thật là bạn ước giá chiquỉ tha ma bắt cái anh chàng MCấy đi vì anh ta ‘chơi ác’ mình cơmà. Đừng bắt đầu bằng việc thưachào các khách quí hay trịnhtrọng chào cử toạ. Tất cả nhữngđiều đó đã được làm trong cácbài phát biểu chính thức rồi. Vậy,bạn có thể nói, chẳng hạn:

----------------------------

--------------“Thưa Tiến Sĩ Max, tôi có

những cảm xúc lẫn lộn trướcviệc ông ra đi. Ông đã làmviệc với chúng tôi 10 nămrồi. Đối với tôi, đó là nhữngnăm tuyệt vời. Nhưng tốinay, tôi không thấy vui lắmkhi nghĩ sắp phải xa ông.Ông đi rồi thì ai sẽ thúc giụctôi hoàn thành kế hoạch bánhàng? Tôi tự hỏi không biếtngười sếp mới có luôn mởtoang cửa để mình có thểvào uống cà phê và tròchuyện không. Ai sẽ tổ chứcnhững chuyến đi chơi có leo

núi đá? Rồi những buổi họcbồi dưỡng ban tối nữa, vànhững giờ liên hoan hằngtuần?i>

Tôi biết ông sẽ nói “Đừnglo, một người tốt hơn sẽ đảmnhiệm.” Ông luôn luôn lạcquan như thế. Vâng, tối naychắc hẳn cũng là một dịp vui.Tôi rất vui vì năng lực củaông cuối cùng đã được nhìnnhận. Ông chuyển đến BộThương Mại để đảm nhậnchức giám đốc điều hành, đólà một sự thăng tiến thực sự.Điều này có nghĩa là đấtnước sẽ có được cái mà

chúng tôi bị mất. Thưa TiếnSĩ Max, xin cám ơn ông vàchúc ông thành công trongvai trò mới.”

---------------------------------------

Bây giờ, bạn nhanh chóngrời sân khấu và trở về chỗ ngồicủa bạn.

Như vậy, bạn đã trả lời cáchtốt đẹp cho những câu hỏi: đâu? Tại sao? Ai? Thế nào?đang ở tại một tiệc chia tay; bạnở đây để nói lời chia tay; và lờichia tay ấy được nói với ngườitrưởng phòng sắp thuyên chuyển;và bạn đã chọn cách nói lời chia

tay một cách thân tình. Thế đó.Khi bạn phải nói về ai đó

một cách công khai, hãy luônluôn nói nhân danh chính mìnhmà thôi (nghĩa là xưng “tôi”). Bạnđừng nói “Chúng tôi tiếc vì mấtông” – vì rất có thể có ngườitrong cử toạ không thấy tiếc nhưvậy. Đừng nhân danh hết mọingười, trừ phi bạn hoàn toàn nắmchắc rằng một cảm nghĩ nào đólà phổ quát. Hãy luôn luôn nóinhân danh chính mình mà thôi.

Bài nói chuyện ứng khẩukhông phải là điều duy nhất bạncó thể được yêu cầu làm cách độtxuất. Đôi khi bạn cũng được

người ta mời bước lên hát mộtbài nữa đó. Vì thế, hãy luôn luôn‘thủ sẵn’ một bài hát nào đó(ngay cả dù đó là bài hát duynhất mà bạn biết.) Tại nhữngbữa tiệc chia tay, việc hát mộtbài thích hợp có thể có ý nghĩanhiều hơn là một bài nói chuyệnđầy ắp những từ sáo rỗng tẻnhạt.

Luôn luôn nhớ rằng khi phảinói ứng khẩu thì chúng ta phảiluôn luôn nói ngắn gọn.

TRẢ LỜI PHỎNG VẤN ĐỘTXUẤT

Phỏng vấn đột xuất là cuộcphỏng vấn xảy ra khi bạn khônghề chờ đợi nó. Một nơi nào đó,một lúc nào đó, bỗng bạn nghetiếng gõ cửa – và khi mở cửa,bạn thấy một micrô hay một ốngkính camera đang chĩa vào mình.

Trong thế giới truyền thônghôm nay, rất nhiều tay săn tinlàm việc ngày đêm – và những vụ‘phỏng vấn đột xuất’ đã trở thànhngày càng phổ biến. Bạn đừngnghĩ rằng sẽ không có ai đến gặpmình. Qui luật của Murphy phátbiểu điều ngược lại đấy: Nếu bạnlà người tạo ra cái gì đó, thì bạn

sẽ là ứng viên để nhiều kẻ tìmgặp. Những người săn tin xuấthiện khi họ ‘đánh hơi’ thấy mộtcâu chuyện. Và câu chuyện sẽcàng hấp dẫn nếu có dính líu tớimột xì căng đan. Xì căng đan sexhay bạo lực thì những tay săn tincàng thích!

Khi bạn bị ‘phục kích’ bởimột phóng viên (báo chí, radio,truyền hình), thì có một số điềubạn nên làm và một số điềukhông nên làm.

- Luôn luôn lịch sựnhưng thẳng thắn vớingười phỏng vấn. Bạn cóquyền yêu cầu người ấy

xuất trình giấy tờ chứngthực rằng anh ta / cô tathuộc cơ quan hay tổ chứcnào đó. Nếu bạn nghi ngờ,hãy gọi cho cơ quan củangười ấy. Ngày nay có quánhiều phóng viên ‘ma’ trôinổi lùng sục các tin sốtdẻo.

- Nếu đó là một phóngviên nhật báo, bạn có thểhẹn một lúc khác để trả lờiphỏng vấn, nếu lúc nàybạn không rảnh. Bạn cũngcó quyền đặt một số câuhỏi trước. Đừng nhát sợcác phóng viên. Bạn cũng

có thể yêu cầu ngườiphóng viên đọc lại cho bạnnghe các câu trả lời củamình, để bảo đảm rằngchúng được ghi chính xác.Nên nhớ rằng việc ‘cắtghép’ lời nói của người tađang ngày càng thịnhhành trong thế giới truyềnthông hôm nay đó.

- Hãy trả lời các câuhỏi cách chậm rãi và rõràng. Nếu cần, bạn yêucầu lặp lại câu hỏi. Điềunày cũng giúp bạn có thờigiờ để suy nghĩ.

- Hãy nói sự thật. Nếu

bạn không biết câu trả lời,cứ nói rằng mình khôngbiết. Và hãy sẵn sàng chỉcho phóng viên biết ai cóthể trả lời cho những câuhỏi chuyên biệt nào đócủa anh ta.

- Hãy giữ một phongthái thoải mái. Nếu ngườita quay phim, bạn hãymỉm cười và biểu lộ sựnồng nhiệt.

- Hãy luôn luôn cậpnhật kiến thức chuyênmôn của bạn. Người đọc,người nghe hay người xemphải cảm nhận được năng

lực và sự tự tin của bạn.- Nếu gặp một câu hỏi

không sáng sủa, hãy yêucầu phóng viên lặp lại.

- Đừng nói quá lớntiếng trong một phỏng vấnradio hay truyền hình. Nếucuộc phỏng vấn được quayphim, bạn hãy cất kínhrâm đi và tháo gỡ nhữngđồ trang sức rườm rà.

- Câu trả lời của bạnphải ngắn gọn v hướngthẳng vào câu hỏi. Khôngnên có quá nhiều chỗdừng. Hãy nhớ rằng thínhgiả sốt ruột nghe bạn nói,

và nếu lời nói của bạnkhông rõ ràng và mạchlạc, họ sẽ chán bạn.

- Đừng cung cấp nhữngthông tin mà bạn khôngđược hỏi.

- Nếu bạn bị tấn cônghay chỉ trích vì người tacho là bạn đã xao lãngkhông làm những bổnphận nào đó, hãy nhìnnhận khuyết điểm củamình nhưng cũng hãy nêurõ những việc tốt mà bạnđã làm bấy lâu nay. Luônluôn kết thúc bằng việcchia sẻ thông tin về những

dự tính của bạn trongtương lai hay những gìbạn sắp làm đối với vấnđề. Các câu trả lời của bạnphải rõ rệt. Đừng nói“Chúng tôi sẽ xem xét vấnđề.” Nói như vậy rất lờmờ. Bạn phải nêu rõ cácthời điểm.

- Trong trường hợpphỏng vấn truyền hình,bạn đừng nhìn chòng chọcvào ống kính. Cũng đừnglàm dáng. Bạn cứ tựnhiên. Hãy tưởng tượngbạn đang nói chuyện trựctiếp trước mặt một người

bạn. Đừng bận tâm vớimicrô và camera. Hãy ýthức các cử điệu của thânthể bạn. Đừng lúc lắcngười từ bên này qua bênkia hay tỏ ra những dấuhiệu bất an.

- Đừng nói quá gầnmicrô. Cũng đừng cầmmicrô. Bạn cứ để chophóng viên giữ micrô.

- Hãy nói từ suy nghĩriêng của mình và hãy nóinhân danh chính mình (=xưng ‘tôi’).

- Nếu bạn có một nụcười tươi tắn, hãy vận

dụng nó. Nếu bạn muốncười ồ, cứ việc. Không aimuốn nhìn bạn trên TV vớikhuôn mặt căng thẳng haynhăn nhó từ đầu đến cuối.Nhớ rằng truyền hình ‘ác’ở chỗ nó ghi hết mọi sắcthái biểu cảm của bạnngay cả dù bạn khôngnhận ra điều đó.

- Đừng tranh cãi vớimột phóng viên hay đóngsầm cửa lại trước mặt anh/ cô ta. Một vài phóngviên có thể không chuyênnghiệp và thậm chí ‘batrợn’. Bạn phải giữ bình

tĩnh. Hãy để cho khán giảphán xét – khán giảthường là những thẩmphán không sai lầm vềtính cách con người.

- Hãy tránh những cụmtừ như “miễn bình luận“không ý kiến,” “vân vânvà vân vân”…

- Nếu ở cơ quan củabạn có được một chuyênviên PR (quan hệ côngchúng) được huấn luyệnkỹ thìốt. Có một chuyênviên như thế thì giớitruyền thông sẽ không thểphỏng vấn lung tung mọi

người. Cần nhắc các nhânsự khác trong cơ quanmình không tự tiện trả lờicác nhà báo, thay vào đónên giới thiệu nhà báođến gặp phát ngôn viênchính thức của cơ quan.Đây là biện pháp an toàn,chứ không phải là nhằmche giấu thông tin.

- Bạn hãy sẵn sàng đểtrả lời những câu hỏi nhạycảm và thậm chí có tínhriêng tư. Thật vậy, cầnphải dự liệu điều này, vìnhững tay săn tin thườngtập dượt kịch bản trước,

và sẽ thường gài bạn nếubạn mất cảnh giác. Bạnhãy đáp lại bằng cách nóisự thật đúng mức.

- Ghi nhớ rằng khônggì có thể thay thế cho sựthật, dù sự thật đôi khinhức nhói.

CHƯƠNG 7 : SỬ DỤNG CÁC

PHƯƠNG TIỆN NGHE NHÌN

Trăm nghe không bằng một thấy(Ngạn ngữ Nga)

Nói chung, hình thức yếunhất của truyền thông là chỉ sửdụng tiếng nói suông. Nếu bài nóichuyện của bạn được khuyếch đạibởi một micrô hay được hỗ trợ bởicác phương tiện nghe nhìn khác,nó có thể lôi cuốn thêm sự chú ýrất nhiều và ‘nắm’ được thính giả.Thật vậy, người ta nói rằng nếubạn vừa nói vừa cho xem, cử toạcủa bạn sẽ học được gấp đôi.

NGHE – MICRÔ

Micrô là một thiết bị tuyệtvời để khuyếch đại và ngay cả đểđiều chỉnh tiếng nói của bạn. Tuynhiên, để sử dụng micrô cáchhiệu quả, cần lưu ý một số điều.

* NHỮNG ĐIỀU NÊN LÀM VÀNHỮNG ĐIỀU KHÔNG NÊN

LÀM

Đừng thử micrô trước mặtthính giả. Tôi thấy nhiềudiễn giả thổi phù phù vào

micrô, gõ gõ đầu micrô,búng ngón tay lách táchvà thậm chí phát ra nhữngâm ‘cục cục’. Có người thìbắt đầu bằng cách nói “2… 3… 4 … 5… thử máyĐây là điều tối kỵ cho mộtdiễn giả. Mọi sự kiểm tramicrô phải được làm trướckhi thính giả đến. Hơnnữa, việc thổi vào micrôhay gõ đầu nó có thể làmhỏng sự liên kết tinh thểrất mỏng mảnh bên trongmicrô.

- Đừng giữ micrô quá gầnmiệng. Làm thế, tiếng củabạn sẽ bị nghẹt và sẽ cónhững âm ‘phù phù’ khiếnthính giả khó chịu. Cáchchung, nên giữ micrô ởkhoảng cách 15 cm và chếchmột góc 45 độ.

- Thính giả phải luôn luôncó thể nhìn thấy miệng củabạn. Đừng ép micrô sát vàongực, cũng không để dướimôi và ấn vào cằm. Một sốngười thậm chí vung micrônhư hiệp sĩ vung gươm. Bạn

hãy luôn luôn nói vào micrô,đừng bao giờ bỏ micrô mànói ‘chay’.

- Đừng cầm micrô bằngcả hai tay. Điều này chỉ đôikhi được làm bởi các ca sĩnhạc pop.

- Đừng múa micrô từ bênnày sang bên kia. Hãy giữchặt nó trong một tay. Taykia giữ lấy dây của micrô -nhưng bạn đừng bao giờ đùanghịch với dây micrô, nếukhông muốn làm thính giảmất tập trung.

- Nếu bạn muốn nói thìthầm một điều gì đó, hãy

đưa micrô vào sát gầnmiệng hơn; rồi nếu bạnmuốn cất cao giọng lên, hãykéo micrô ra xa hơn.

- Nếu bạn gặp một micrôcó chân, hãy thử gỡ micrô rakhỏi chân đế của nó. Mộtmicrô gắn chặt vào chân sẽgiới hạn không gian của bạnrất nhiều – nhất là khi bạnđứng sau một chiếc bục.

- Điều rất quan trọngphải lưu ý là khi sử dụngmột micrô có chân đế, bạnphải bảo đảm rằng nó ở cáchmiệng bạn 15 cm, với mộtgóc 45 độ. Nhiều khi tôi thấy

có diễn giả phải rụt vaixuống hay gập đầu gối lại đểđưa miệng đến vừa tầm vớichiếc micrô. Nhiều ngườikhác, dáng thấp bé, phảirướn lên đứng trên mũi giày,mới có thể với tới tầm chiếcmicrô. Bạn hãy dành thì giờđể điều chỉnh trước, sao chomicrô vừa tầm của bạn. Vànhớ rằng đó cũng là bổnphận của bạn đấy.

BĂNG CÁT-XÉT, ĐĨA CD

Những công cụ này có thểđược sử dụng để hỗ trợ cho bài nóichuyện của bạn, khi bạn muốn giớithiệu một clip tiếng nói, một mẩuquảng cáo hay một bài hát… Quitắc là: phải liệu sao cho ngắn.

NHỮNG PHƯƠNG TIỆN NGHENHÌN

Các phương tiện nghe nhìn

làm cho một bài nói chuyện đạthiệu quả hơn. Chúng phụ giúp cholời nói. Có rất nhiều loại phươngtiện nghe nhìn mà những người nóitrước công chúng ngày nay có thểsử dụng. Việc chọn phương tiện nàotuỳ thuộc vào qui mô và loại thínhgiả.

Đối với những cử toạ nhỏ (từ 15 tới30 người), thì bảng viết, bộ tranhminh hoạ, đèn chiếu, biểu đồ,

posters, máy chiếu LCD, các videoclip ngắn … có thể được sử dụng.

Hiện nay,việc trình bàybằngPowerPointngày càng trởnên phổ biếnhơn. Kỹ thuật đanăng này, sửdụng một máychiếu LCD nốivới một máytính xách tay, cóthể là công cụ

đắc lực nhất chomột người nóitrước côngchúng. Máychiếu LCD cũngcó thể được nốivới một đầuvideo hay mộtcamera.Đối với những

cử toạ đông đảo,nên dùng một mànhình cực lớn đểtrình bày bằngPowerPoint haychiếu phim.

Bạn luôn luônphải liệu sao đểviệc trình bàybằng các phươngtiện nghe nhìndiễn ra ngắnthôi. Và phải biếtdùng đúng lúcthích hợp nhất.

Điều quan trọng là đừng quálạm dụng nó. Chẳng hạn, với 30phút của bài nói chuyện thì bạnkhông nên dùng các phương tiện hỗtrợ nói trên quá 10 phút.

Cũng đừng bao giờ để cho cácphương tiện nghe nhìn ấy lấn át bài

nói chuyện của bạn. Thính giả đếnđể nghe bạn nói chứ không phải đểxem video.

Đối với những cử toạ khôngđng đảo lắm, tôi thường dùng tối đalà 3 loại phương tiện hỗ trợ trongmột bài nói chuyện – bảng viết,máy chiếu và VCR-TV. Việc dùngcác phương tiện truyền thông đanăng là một phương pháp trựcquan. Nó cho phép thính giả nghe,thấy và cảm xúc. Bạn càng kíchthích được nhiều cảm quan, bài nóichuyện của bạn càng đạt hiệu quả.

Ngày nay bạn có thể dùngcông nghệ tiên tiến để trình bày cácchương trình PowerPoint. Bạn có

thể thay thế bảng, biểu, màn hìnhTV… với chỉ một máy chiếu LCD nốivào máy tính của bạn.

Tuy nhiên, công nghệ mới nàychưa phổ biến rộng tại những nướcđang phát triển. Nó vẫn còn khágiới hạn trong các đô thị. Bảng viết(trắng hay đen), posters, biểu đồ…vẫn còn được dùng rộng rãi ở nhiềunơi.

Nhưng nói cho cùng, tất cảnhững công cụ nói trên không thaythế được cho chính người nóichuyện.

HƯỚNG DẪN CÁCH DÙNGCÁC PHƯƠNG TIỆN NGHE

NHÌN

* BẢNG VIẾT

Tôi thíchbảng đen hơnbảng trắng, vì lýdo thân thiện vớimôi trường.Bảng trắng đòiphải có nhữngbút ‘marker’ vốndùng hoá chấtvà không tốt chomôi trường.Chúng cũng đắt

tiền hơn phấn.Bút ‘marker’ dễhoá khô và nhiềukhi phải vứt bỏsớm. Thật rấtkhó chịu cho bạnkhi cây bút bỗngdưng không ramực hay bắt đầukêu rít rít trênmặt bảng. Hơnnữa, bảng trắngthường sớm bị ốbởi những vếtbẩn do nét mựcđể lại. Vì thế, cólẽ chúng chỉ tốt

để làm bảngthông cáo màthôi.

Tấm bảng đen truyền thống

rất ích dụng. Phấn thì tương đối vôhại và giá lại rẻ. Một số ngườikhông thích phấn vì nó làm bẩn tayvà vấy bụi trên áo quần. Tuy nhiên,so với việc làm ô nhiễm môi trườngthì nó vẫn tốt hơn.

Có nhiều qui tắc để sử dụngbảng đen cách hiệu quả. Tôi sẽ nêura 7 điểm. Đa số những điểm nàycũng được áp dụng cả cho bảngtrắng nữa.

Bảy “Điều Răn” Để Dùng BảngViết:

- Ngoài phấntrắng, hãy dùngphấn màu nữa, ítnhất là để gạchđít hay nhấnmạnh.

- Các con chữphải đủ lớn đểnhững người ởhàng ghế sau cùcó thể đọc được.

- Viết rõ ràng

và bằng nhữngcâu ngắn. Nóichung, hãy viếtđầy đủ các từ.Chỉ dùng dạngviết tắt theo quiước chung mà aicũng nhận ra.

- Đừng nói với tấm bảng. Đâylà một lỗi thường xảy ra cho nhiềudiễn giả. Khi nói, bạn hãy nhìnngười nghe.

- Đừng nói và viết cùnglúc. Cử toạ sẽ lúng túng không biếtnên lắng nghe bạn nói hay là nênđọc những gì bạn viết.

- Đừng đứng ở chỗ táchđôi tấm bảng. Hãy đứng một bênkhi bạn hướng chỉ bất cứ từ nào đãđược viết ra. Đưa tay đến gần bảngkhi bạn chỉ, ngay cả khi bạn có cầmmột chiếc que.

- Khi xoá những từ đã viếttrên bảng, hãy xoá sạch hoàn toàn,để mọi người không bị chia trí bởinhững vết còn sót rải rác trên bảng.

Khi bạn đã có ý định dùngbảng, thì hãy dùng chứ đừng nấn nálâu quá. Tôi từng trông thấy nhiềudiễn giả cầm viên phấn lên nhưngrồi sau nhiều phút vẫn chưa thấycái gì trên bảng cả. Họ bước lại chỗtấm bảng như thể để viết gì đó,

nhưng rồi quay lại và nói tiếp… Tôichắc rằng thính giả sẽ thầm tự hỏi:“Khi nào thì ông ấy sẽ viết lên bảngđây nhỉ?” Như vậy thì thật là bấttiện.

* BỘ TRANH MINH HOẠ

Bộ tranh minh hoạ là một hìnhthức truyền thông rất gần gũi. Nóđược dùng sát gần, hầu như mặtđối mặt. Bạn phải ý tứ khi sử dụngcác loạt tranh minh hoạ. Tốt nhất làchỉ dùng khi số người tham dựkhông nhiều, tối đa là 20. Dùng bộtranh minh hoạ cho các cử toạ đông

đảo thì những người ở phía saukhông thể nhìn thấy rõ.

Bộ tranh minh hoạ thường kểmột câu chuyện bằng các bức tranhnối tiếp nhau, trong hình thức nhưxấp lịch tháng của chúng ta vậy.Chẳng hạn, Các Nguyên Nhân SốtRét hay Tầm Quan Trọng Của ViệcNuôi Con Bằng Sữa Mẹ… là những‘câu chuyện’ có thể dùng bộ tranhđể minh hoạ. Câu chuyện được giớithiệu bằng cả hình ảnh và bản văn.Mỗi hình không nên quá rườm rà chitiết. Các chữ phải đủ lớn để đọc;các hình hay biểu đồ phải đủ rõ vàcó sử dụng màu sắc. Thường thìhình ảnh phải ưu tiên hơn bản văn.

Câu chuyện được ‘kể’ bằng khoảng7 hình ảnh lần lượt nối tiếp nhau.

Hai vấn đề thường xảy ra khidùng các bộ tranh minh hoạ. Hoặclà số lượng tranh quá nhiều, hoặc làdiễn giả dừng lại ở branh nào đóquá lâu. Điều này sẽ làm cho cử toạhoang mang. Họ tự hỏi khi nào bạnsẽ lật sang tranh kế tiếp…

* BĂNG CÁT-XÉT VÀ ĐĨA CD

Cần phải dán nhãn trên cácbăng và đĩa để khỏi lẫn lộn. Vàcũng phòng tránh trường hợp dánnhầm nhãn, để rồi nhãn nói một

đàng nội dung của băng đĩa đi mộtnẻo. Nếu là băng cát-xét, bạn phảicho chạy tới chỗ mình cần trước.Máy cát-xét cũng phải được kiểmtra kỹ trước. Đầu CD cũng vậy. Chấtlượng đĩa CD cũng phải được kiểmtra. Có lần tôi đã không coi trướckỹ, đến khi sử dụng thì gặp phảichuyện dở khóc dở cười.

* ĐÈN CHIẾU

Một hệ thống đèn chiếu cầnmột đèn chiếu, những tấm phim inmang nội dung trình bày, và mộtmàn ảnh trắng. Có người sử dụng

một đèn pin điện tử để chỉ trỏ,thuyết minh – xem ra rất tiện lợi.Nhiều người cũng có một bút‘marker’ để khi cần thì viết lên cáctấm phim khi trình chiếu. Đèn chiếurất thuận lợi cho các cuộc họp hộiđồng cũng như trong các phòng lab.Nó cũng rất hữu ích trong các lớphọc và các hội trường. Trong mộthội nghị, bạn có thể tự làm chomình các tấm phim trình bày tómlược bản báo cáo của bạn, để giớithiệu cho mọi người. Làm như vậysẽ tốt hơn là chỉ báo cáo suôngbằng miệng.

Sau đây là một số điều bạn cần nhớ

khi sử dụng công cụ này.

NHỮNG ĐIỀU NÊN LÀM … - Hãy bắt đầu bằng việc

cho chiếu tựa đề và một bốcục chung. Điều này cũng sẽcho thấy rằng phần trình bàysẽ không quá dài.

- Khi bạn bắt đầu trìnhbày, hãy dùng một tờ giấyhay một tấm bìa cứng chetấm phim và hé mở ra lầnlượt các thông tin. Điều nàysẽ giúp kiểm soát tiến độ vàgiúp cử toạ tập trung chú ý.Hãy cẩn thận để đừng dùngquá nhiều thời gian cho chỉ

một điểm nào đó.- Hãy nhìn người nghe

mà nói chứ đừng nhìn vàomàn hình.

- Bảo đảm rằng ánh sángtrong phòng thích hợp đểmọi người có thể nhìn rõbạn. Nếu đèn chiếu đủ côngsuất, không cần phải tắt hếtđèn trong phòng. Một sốdiễn giả tắt đèn chiếu mỗikhi muốn tạm dừng để nóivới cử toạ – nhưng làm vậycó thể gây nhiễu cho mắt vàphần trình bày sẽ kém mạchlạc.

- Hãy dùng màu sắc cho

các tấm phim.- Sử dụng các câu ngắn

gọn thay vì những câu dàidòng (trên các tấm phim).

NHỮNG ĐIỀU KHÔNG NÊN LÀM…- Tránh dùng cỡ chữ nhỏ

trên các tấm phim. Chữ phảiđủ lớn để có thể đọc được từkhoảng cách 10 mét – nghĩalà từ cuối phòng lớp.

- Tránh đi qua đi lại làmche luồng ánh sáng của đènchiếu. Làm thế cử toạ sẽ khóchịu.

- Tránh dồn nhét quánhiều thông tin vào chỉ một

tấm phim.- Hãy trông chừng tấm

phim khi đang chiếu. Trongkhi bạn nói, tấm phim có thểbị di dịch vị trí (do nhiệthoặc do gió) và lệch đi. Nhưthế sẽ phiền phức cho ngườixem. Để tránh điều này, tôithường dùng một vật nặngchặn trên tấm phim đang sửdụng.

- Đừng dùng quá nhiềutấm phim cho chỉ một phầntrình bày. Bạn có thể phânthành những phần nhỏ hơn,với những chỗ tạm dừngđược xen vào. Đối với mỗi

chủ đề, nên dùng khoảng từ7 đến 10 tấm phim là vừa.Tuy nhiên, đôi khi chỉ 5 tấmphim cũng ngốn của bạn cảtiếng đồng hồ đấy. Vấn đềkhông phải là số lượng tấmphim cho bằng là cách bạnchuyển tuần tự đều đều từtấm phim này sang tấmphim khác. Không nên mấthơn 5 phút cho một tấmphim.

- Đừng nói trong khi bạnđang đổi tấm phim.

Hãy nhớ kiểm

tra mọi thứ trướcbuổi nói chuyện.Tôi đã từng bị kẹtnhiều lần. Một lầnbóng đèn bị vỡ vàkhông có sẵnbóng đèn thaythế. Lần kháckhông đủ dây điệnkéo tới ổ cắm. Tệhại nhất là có lầntôi đã mang nhầmnhững tấm phimđến với buổi nóichuyện!

Thêm nữa, tất cả các tấmphim phải được xếp đúng thứ tự vàđược để trong tầm tay khi bạn nóichuyện. Tôi đã từng thấy nhữngdiễn giả vừa loay hoay tìm một tấmphim vừa lảm nhảm những lời như“T giới thiệu với các bạn cái này …”hay “Chắc nó nằm ở đâu đây thôi”hay “Có lẽ tôi bỏ quên nó trong xerồi, dù sao…” Tình hình như vậy thìthật là phiền cho thính giả.

* VIDEO

Hãy chuẩn bị mọi thứ cẩnthận. Bảo đảm rằng bạn mang đúng

những băng, đĩa cần dùng. Máytruyền hình phải được chuyển quakênh video. Bạn kiểm tra các đầuVCD/DVD xem chúng có chạy tốtkhông. Kiểm tra thiết bị điều khiểntừ xa (remote control). Bạn nên chochạy thử. Và mọi sự phải được làmtrước khi cử toạ bước vào phòng đểnghe bạn nói chuyện.

* TRÌNH BÀY BẰNG POWERPOINT

Để sử dụng hệ thống này, bạncần một máy tính (để bàn hoặcxách tay) và một máy chiếu LCD.Các máy xách tay loại mới có sẵn

đầu VCD/DVD trong đó. Bạn cũngcó thể nối một đèn chiếu hay mộtcamera vào máy chiếu LCD và máytính. Đó quả thực là một hệ thốngtruyền thông đa năng. Hệ thốngmới này đã trở thành vô cùng lợi hạicho các diễn giả. Không giống nhưcác tấm phim dùng đèn chiếu, ở đâybạn có thể thường xuyên hiệu chỉnhnội dung trình bày của bạn bằngcách sửa chữa và cập nhật dữ liệutrong máy tính của bạn. Bạn cũngcó thể làm cho hình ảnh chuyểnđộng. Nói chung, PowerPoint cónhiều khả năng to lớn mà các tấmphim dùng đèn chiếu không thể cóđược. Khi đã làm xong một tấm

phim, bạn không thể xoá nó; bạnchỉ có thể làm một tấm phim khácthôi.

Nhưng PowerPoint cũng dễ bịlạm dụng. Hãy nhớ rằng bạn đangnói chuyện. Một số người thựchiện những trình bày PowerPointquá công phu, tỉ mỉ và quá dài.Nhưng như vậy có thể quá mức cầnthiết và có thể làm lấn át thôngđiệp chính của bài nói chuyện.

Quá nhiều hình ảnh, quá nhiềukỹ xảo trên bản văn hay trên âmthanh… đều là những điều nêntránh. Bạn hãy thực hiện một trìnhbày PowerPoint tương đối đơn giảnthôi.

Một lần nữa, phần trình bàyPowerPoint phải ăn khớp với bài nóichuyện và thực sự hỗ trợ cho bàinói chuyện. Nó không được lấn átbài nói chuyện.

CHƯƠNG 8 : HỎI / ĐÁP

H: Làm sao để tôi có thể vượtqua được nỗi sợ hãi sân khấu,sự căng thẳng và tình trạng timđập nhanh?

Đ: - Dần dần rồi quen thôi. Đólà những triệu chứng thông thường,ngay cả đối với những diễn giả lànhnghề. Sự căng thẳng gia tăng vànhịp tim dồn nhanh trước khi đăngđàn là cơ chế phản ứng của cơ thể -và điều đó là bình thường.

- Bạn càng có kinh nghiệm,

bạn càng tự chuẩn bị cho mình sẵnsàng hơn, và những triệu chứng ấysẽ trở nên ít hơn.

- Giữ nhịp thở chậm trongchốc lát trước khi lên sân khấu, bạnsẽ thấy đỡ hơn. Bắt đầu bài nóichuyện một cách khoan thai, bạncũng sẽ thấy giảm căng thẳng.

H: Làm sao để khơi lên và giữđược sự chú ý của cử toạ?

Đ: - Hãy nhìn vào mắt của ngườita.

- Đừng nói nếu có ai đó đangđi lại trong lối đi hay nếu có sự xônxao giữa cử toạ.

- Có những lúc tạm dừng nói

để người nghe có thì giờ hấp thu nộidung sâu hơn.

- Hãy sử dụng các phươngtiện nghe nhìn.

- Hãy nói từ kinh nghiệm vàđừng quên kể những câu chuyệnriêng của bạn.

- Bài nói chuyện của bạn phảingắn chứ đừng quá dài.

H: Làm sao tôi biết thính giảcủa mình đang chán và khôngđang lắng nghe?

Đ: Dễ biết lắm. Bạn hãy xemnhững dấu hiệu sau đây:

- Nhiều người trong cửtoạ ngồi dựa hẳn ra phía sau

và khoanh tay lại.- Có những ánh mắt đờ

đẫn. Không ai mỉm cười cũngchẳng ai gật gật đầu.

- Người ta ngủ gục.- Những tiếng đằng hắng

mỗi lúc một nhiều hơn.- Và những dấu hiệu

không lời khác, như: ngườita liên tục nhìn đồng hồ, cắnmóng tay, đong đưa haichân, nhìn qua nhìn lại nhau,cựa quậy trong chỗ ngồi, vàtệ hại nhất là họ bắt đầuđứng lên bước ra ngoài.

H: Làm sao để tôi tự tin hơn?

Đ: - Câu trả lời là phải thựchành. Bạn tận dụng mọi trường hợpcó thể để làm một bài nói chuyện.Tôi tp tự tin bằng cách nói chuyệnvới các thính giả trẻ, chẳng hạn sinhviên hay những nhóm trẻ. Điều nàysẽ giúp bạn dần dần có can đảm đểnói chuyện với những cử toạ lớntuổi hơn.

-Càngđốidiện

vớithínhgiả,bạnsẽcàngtự tin.

- Hãybắtđầuvớinhữngcâungắngọntrong

haihaybaphút.Luônluônghinhớrằngmộtcâungắnthìkhómàsai.Bạn

sẽkhôngđi lạcrangoàiđiềuchínhyếumuốnnói.

- Những bài nói chuyện ứngkhẩu là dạng thực hành tốt để tậptự tin. Thực ra, chúng không phảiluôn luôn là ‘ứng khẩu’ đâu, vì bạncó thể tập dượt vài bài nói chuyện

ứng khẩu để dùng vào các dịp đámcưới, lễ tốt nghiệp, sinh nhật, vv. - Hãy tự nhiên. Đừng bắt chướcai khác.

- Hãy nắm chắc đề tài củabạn, rồi sự tự tin sẽ tự nó đến.

H: Tôi cần thu thập bao nhiêudữ liệu cho một bài nói chuyện?

Đ: - Không có qui tắc nhất địnhở đây. Kinh nghiệm sẽ hướng dẫnbạn. Một số người cần đọc tài liệutrong 60 phút để nói chuyện trong 5phút.

- Bạn cần đọc càng nhiềucàng tốt.

- Có thể bạn phải làm một

vài nghiên cứu tại chỗ. - Bạn cũng có thể truy cập

internet. Nhưng lưu ý đừng lấynguyên xi của người ta. Làm thế làđạo văn đấy, một việc bất chính!

H: Tôi có thể học thuộc lòng bàinói chuyện của mình không?

Đ: - Dĩ nhiên là được. Nhưngbạn đừng làm thế. Đừng bao giờhọc thuộc lòng một bài nói chuyện.Lỡ bạn quên mất một hay hai giòngthì sao? Tệ hơn nữa, nói thuộc lòngsẽ nghe rất là khô khan. Thính giảcủa bạn sẽ nhận ra ngay đấy.

- Khi nói thuộc lòng, bạnkhông còn tự nhiên nữa. Những thứ

duy nhất mà bạn có thể học thuộclòng, đó là một trích dẫn, một bàithơ hay một đoạn thơ.

H: Tôi có thể đọc bài nói chuyệncủa tôi không?

Đ: - Bạn có thể chứ. Nhưngđừng. Đó là cách tốt nhất để ru ngủ

- Trường hợp

duy nhất mà bạnđọc một bài nóichuyện, đó là khibạn làm điều nàynhân danh một

người khác, chẳnghạn bạn thay mặtcho giám đốc củamình… Ngay cảtrong trường hợpđó, bạn cũng hãytrình bày vắn tắtthôi. Có thể dùngPowerPoint hayđèn chiếu.

- Cuối phần trình bày tổnglược ấy, bạn phân phát cho người tabản văn đầy đủ trong hình thức tàiliệu cầm tay. Điều này sẽ phòngtránh việc người ta trích dẫn sai sau

này. - Văn viết và văn nói không

giống nhau. Nhiều khi văn viết rấthay, nhưng đem đọc cho thính giảnghe thì không còn hay như thếnữa.

H: Tôi có thể dùng các phiếughi ‘nốt’ trong khi nói chuyệnkhông?

Đ: - Vâng, bạn có thể. Nhưngliệu sao để việc nhìn vào phiếukhông gây chia trí cho người nghe.Điều tối kỵ là trước bài nói chuyện,bạn lôi ra quá nhiều xấp giấy ghi‘nốt’. Tôi thường không sử dụng quáhai phiếu ghi ‘nốt’ cho một bài nói

chuyện.

- Kích thước

của phiếu khoảng10 cm x 15 cm làvừa. Bạn nên liệusao để dùng khôngquá 7 phiếu.

- Một tờ giấyghi bố cục của bàinói chuyện cũng rấthữu ích. Nhưng kíchthước chữ phải đủlớn để nhìn thấy rõ.

- Nếu bạn làm một bài diễngiảng, có thể cần thêm một số tờghi chú khác nữa, nhưng đừng vượtquá 5 tờ.

- Điều quan trọng là phải biếtdi chuyển từ ‘nốt’ này sang ‘nốt’khác, từ phiếu này sang phiếu khác.Một số người có ‘tật xấu’ là dừng lạiquá lâu ở một phiếu. Đừng quênrằng thính giả đang quan sát mọichuyển động của bạn đấy, vì thế,bạn hãy … chuyển động!

H: Khi trả lời trong một diễnđàn mở (open forum), tôi nên

làm gì khi có ai đó bình luận dàilê thê như một… bài nói chuyện– và trường hợp tương tự là khingười ta hỏi một câu mà hoáthành 3 câu?

Đ: - Công việc của người điềukhiển chương trình là yêu cầu thínhgiả bình luận vắn tắt thôi và đặt câuhỏi phải rõ ràng, dứt khoát. Đôi khikhông có sẵn người điều khiểnchương trình, và bạn phải tự đảmnhận vai trò đó.

- Tại diễn đàn mở, cử toạđứng về phía bạn. Họ muốn ra vềđúng giờ. Họ khó chịu khi ai đó nóivòng vo, lạc đề, làm mất thì giờ.Bổn phận của bạn là can thiệp vào

và nói: “Xin lỗi ông / bà, câu hỏichính xác của ông / bà là gì ạ?”hoặc “Xin ông / bà cho tôi biết câuhỏi.”

- Nếu có hơn một câu hỏitrong ‘một’ câu hỏi, bạn hãy trả lờilần lượt, và bắt đầu với câu hỏi dễnhất.

H: Tôi phải làm gì khi có ngườikhông đồng ý với bài nóichuyện của tôi và thậm chíphản ứng gay gắt?

Đ: - Hãybình tĩnh.

Đừng đốiđầu. Bạnhãy trả lờicách lịch sự.Hãy mỉmcười và nói“Có thể tôitrình bàychưa đượcrõ” hoặc nói“Có thể bạnđã hiểunhầm ý tôi.”Rồi, bạntrình bày lạiquan điểmcủa mình.

Bạn cứ giữlập trường.Cử toạthườngđứng vềphía bạn.

LỜI KẾT

Các hình thức và các phươngpháp truyền thống nói trước côngchúng nay không còn thích hợp nữa.Kiểu thức đã chuyển đổi. Truyềnthông điện tử đã bỏ qua các tiếntrình truyền thông cổ xưa. Các

phương tiện truyền thông ngày nayđã làm thu hẹp rất nhiều tầm chú ýcủa người ta. Dù bạn thuyết giáo,giảng dạy trong lớp hay nói chuyệntrên diễn đàn, hãy chú ý đến thínhgiả. Thính giả đã thay đổi, vì thếchúng ta cũng phải thay đổi, nếuchúng ta muốn trở thành nhữngdiễn giả hữu hiệu và có khả năngsáng tạo.

Nếu bạn muốn cải thiện khảnăng nói trước công chúng, hãydành thời giờ để lắng nghe càngnhiều bài nói chuyện càng tốt. Mộtngười biết lắng nghe là một ngườibiết truyền đạt. Bạn đừng quên ghi‘nốt’ khi nghe các bài nói chuyện.

Hãy chỉ ra những bài nóichuyện nào bạn thích và những bàinào bạn không thích. Phân tíchnhững bài bạn thích, bạn sẽ nhận ranhững phương hướng cụ thể để cảithiện khả năng nói chuyện củachính mình. Suy nghĩ về những bàinói chuyện mà bạn không thích, bạnsẽ thấy đâu là những điều mình cầntránh.

Cuối cùng, khi nói chuyện, bạnhãy truyền thông chính mình – cảxác lẫn hồn.Tôi mong tập sách nhỏ này có thểgiúp bạn phần nào đạt được mụctiêu đó

Cùng một người dịch:

- Thức Tỉnh (Anthony de Mello)- Chạy Trốn (Anthony de

Mello)- Một Phút Tầm Phào

(Anthony de Mello)- Bước Quyết Định – để gặp

Chúa trong đời(James DiGiacomo và JohnWalsh)

- Sống Hết Mình (EarnestTan)

- Những Bài Học Cuối Cùng

(Mitch Albom)- Con Đường Chẳng Mấy Ai

Đi (M. Scott Peck)- Bước Tiếp Trên Con Đường

Chẳng Mấy Ai Đi (M. ScottPeck)

- Vũ Điệu Của Sự Mật Thiết(Harriet Lerner)

- Các Mẫu Thức Mạc Khải(Avery Dulles)

- Dẫn Vào Thần Học (ThomasP. Rausch)

- Tiếp Cận Thánh Kinh theoChủ Nghĩa Cơ Yếu –

những điều người CôngGiáo cần biết (RonaldD. Witherup)

- Tư Vấn Mục Vụ – những kỹnăng căn bản cho các nhà

tư vấn Kitô giáo (RichardP. Vaughan)

- Bên Kia Hội Nhập Văn Hoá– nhiều hoá thành một

được chăng? (MichaelAmaladoss)

- Hội Nhập Văn Hoá và ĐờiTu (Jesus Alvarez Gomez)

- Cẩm Nang Xây Dựng CácCộng Đoàn Giáo Hội Cơ

Bản (Ma. Alicia S.Gutierrez & Estela P. Padilla)

- Không Lối Thoát? - mục vụcho những người li dị và

các đôi bạn không chính

thức (Bernard Haring)- Giáo Hội Cần Loại Linh Mục

Nào? (Bernard Haring)- Linhc Thiên Niên Kỷ Mới

(nhiều tác giả)- Hãy Nâng Tâm Hồn Lên

(ĐGH. Gioan Phaolô II)- Thà Thắp Lên Một Ngọn

Nến (Christophers’)- Lễ Hiện Xuống Ở Á Châu –

một cách thế mới để thể hiện Giáo Hội (Thomas C.

Fox)- Để Giảng Lễ Tốt Hơn –

những đề nghị thiết thực cho người giảng lễ (Ken

Untener)

- Cẩm Nang Giám Mục -quyền và nhiệm vụ của giám

mục giáo phận theo BộGiáo Luật Mới (ThomasJ. Green)

- Nói Thẳng – giúp bạn nóitrước công chúng cách rõ

ràng và hữu hiệu(Augustine Loorthusamy)