22
SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, June 27 , 2008 k[i7 @$ d"No ?= *÷– jif{ !$ c+s & sf7df8f}+, z'qmaf/, c;f/ !#, @)^% lnO®x]sf 5g\ . o;ÂL ljleGg ;+3–;:yfdfkm{t\ tflnd lng]afx]s cfkm"v';L tflnd lng]x¿ klg afSn} b]lvG5g\ . o'jfx¿sf] Pp6} ;kgf 5 nfx'®] x'g] ® w]®} k};f sdfpg] t® clxn] nfx'®] ;kgf a'Gg] o'jfx¿sf] ®x® w®fkdf kg]{ ;Defjgf a9]sf] 5 . lsg < hjfkm ;xh 5, dfcf]jfbLsf] 3f]if0ffkqdf uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug]{ Ph]G8f cl3 ;fl®Psf] 5 . dfcf]jfbLsf] of] Ph]G8fn] nfx'®] kl®jf®nfO{ tLtf] cg'ej u®fPsf] 5 . clxn] nfx'®] kl®jf®df o;}sf] rrf{–kl®rrf{ ?Zdf /fO{ lzj zdf{ kf]v®f– a]nfotL ;]gf tyf l;+ufk'® k|xÂLdf etL{sf nflu clxn] kf]v®f ®+uzfnfdf sl®a @ xhf % ;o o'jf k|lzIf0f a9L 5 . dfcf]jfbLsf] 3f]if0ffkqdf uf]vf{ etL{s]Gb|sf af®]df n]lvPsf] 5– …g]kfnL gful®sx¿ ljb]zL ;]gfdf etL{ x'g] uf]vf{ etL{ s]Gb|h:tf nHhf:kb k®Dk®fsf] cGTo ul®g'k5{ ® pgLx¿ ;a}nfO{ :jb]zleq} ;Ddfgk"0f{ ® pTkfbgl;n ®f]huf®Lsf] Joj:yf ug{'k5{ . o; ljifodf b]zleq hgdt ® ;xh jftfj®0f lgdf{0f u®]® cfjZos sbd rflng]5 .Ú pNn]v uÂ]h:tf] s'®f Jojxf®df ptfg{ o'jfx¿nfO{ ljb]zdf kfpg] tna ;'ljwf lbg ;Sg'k5{ eGb} yfkf yK5g\– …o:tf] eP csf{sf] d'n'sdf sfd ug{ sf] hfGYof] <Ú nfx'®] etL{ aGb ug]{ dfcf]jfbLsf] Ph]G8fn] nfx'®] aGg k|of;®t o'jfx¿nfO{ lg®fz t'NofPsf] 5 . nfx'®] tflnd lnO®x]sf Ps o'jfn] s]xL cfqmf]lzt x'“b} eg]– …uf]vf{ dWok[i7df ;dL/f u}/]n af“sL k[i7 % df dfcf]jfbLn] uf]vf{ etL{ s]Gb| aGb uÂ] cfGbf]ngdf pqg] e"tk"j{ ;}lgsx¿n] atfPsf 5g\ . pgLx¿n] etL{ s]Gb| aGb ug]{ clk|o lg0f{o ePdf To; lj?4 ;a} e"tk"j{ ;}lgs ;8s ;+3if{df pqg] r]tfjgL lbP . etL{ s]Gb| aGb ug{ ] cleofgsf] ljÂf]w sfo{qmdsf] klxnf] lbg e"tk"j{ ;}lgs ;+3n] ut laxLaf a'6jndf kqsf ;Dd]ng uÂL etL{ aGb ug] { dfcf]jfbLsf] r'gfjL k|lta4tfkq  s]xL lbgcl3 oxL ljifodf efÂtLo k"j{Âfhb"t ZofdzÂ0fn] lbPsf] cleJolStn] cfkm"x¿ cfGbf]lnt ePsf] atfP . e"tk"j{ ;}lgs ;+3sf s]Gb|Lo pkfWoIf wgaxfb' df:sL Âfgfn] etL{ s]Gb| aGb ug]{ r'gfjL k|lta4tf uÂ]sf] dfcf]jfbLn] ;ÂsfÂsf] g]t[Tj ug{] lglZrtk|foM ePsf] cj:yfdf ljb]zL ;]gfdf etL{ x'g] uf]vf{nL ;d'bfo lrlGtt ePsf] atfP . Âfgfsf cg';f k'vf{s} ;dob]lv efÂt tyf a]nfotdf axfb'ÂL k|bz{g uÂ]sf] If]q tyf o'jf hdftn] Âf]hufÂLsf] 7"nf] lx:;f cfu6\g] etL{ s]Gb| x6fpg] sNkgf klg ug{ ;ls“b}g . b]znfO{ ;'gsf] c08f lbg] etL{ s]Gb| aGb ug{' s'g} xfntdf o'lQm;+ut gx'g] atfp“b} Âfgfn] eg], …olb x6fpg] lg0f{o eP e"tk"j{ ;}lgs ;8s ;+3if{df pqg]5g\ .Ú aGg] ;kgf w/fkdf nfx'/] etL{ aGb u/] cfGbf]ng x'g] w®fg, kf]v®fh:tf ;x®sf] cy{tGq nfx'®] k]G;gn] g} rn]sf] 5 . dfcf]jfbLn] Ph]G8fdf pNn]v u®]h:t} uf]vf{ etL{s]Gb| aGb uÂ] ;a} o'jfnfO{ of]Uotfcg';f®sf] sfd lbnfpg Tolt ;lhnf] eg] b]lv“b}g . b'O{ k6s;Dd kmflnP® t];|f] k6s etL{sf nflu tflnd lnO®x]sf kf]vÂf, Go'®f]8sf @) jifL{o sdn yfkf g]kfndf of]Uotfcg';f®sf] ®f]huf®Lsf] Joj:yf gePs} sf®0f nfx'®] ;+:sf® ljsl;t ePsf] atfp“5g\ . dfcf]jfbLn] 3f]if0ffkqdf etL{s]Gb| aGb ul®of] eg] d'n'sdf a]®f]huf®Ln] ljs®fn ¿k lng]5 . sltnfO{ s] ®f]huf®L lbg] < o;n] cj:yf yk hl6n x'g]5 . dfcf]jfbLsf] of] Ph]G8fnfO{ sltn] plrt ¿kdf klg lnPsf 5g\ . Ps y®L eG5g\– …:jb]zd} ®f]huf®Lsf] Joj:yf u®]® etL{s]Gb| ®f]Sg'k5{ .Ú a]nfotL ;]gf tyf l;+ufk'® k|xÂLdf etL{ eP® hfg] g]kfnLx¿nfO{ Toxf“sf :yfgLosf] t'ngfdf tna– eQf klg Go"g 5 . g]kfnLnfO{ :yfgLo gfulÂssf] t'ngfdf !) af“sL k[i7 % df

nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, June 27 , 2008 k[i7 @$ d"No ?= *÷– jif{ !$ c+s & sf7df8f}+, z'qmaf/, c;f/ !#, @)^%

lnO®x]sf 5g\ . o;ÂL ljleGg ;+3–;:yfdfkm{t\ tflnd lng]afx]s cfkm"v';L tflnd lng]x¿ klg afSn} b]lvG5g\ . o'jfx¿sf] Pp6} ;kgf 5 nfx'®] x'g] ® w]®} k};f sdfpg] t® clxn] nfx'®] ;kgf a'Gg] o'jfx¿sf] ®x® w®fkdf kg]{ ;Defjgf a9]sf] 5 . lsg < hjfkm ;xh 5, dfcf]jfbLsf] 3f]if0ffkqdf uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug]{ Ph]G8f cl3 ;fl®Psf] 5 . dfcf]jfbLsf] of] Ph]G8fn] nfx'®] kl®jf®nfO{ tLtf] cg'ej u®fPsf] 5 . clxn] nfx'®] kl®jf®df o;}sf] rrf{–kl®rrf{

?Zdf /fO{

lzj zdf{kf]v®f– a]nfotL ;]gf tyf

l;+ufk'® k|xÂLdf etL{sf nflu clxn] kf]v®f ®+uzfnfdf sl®a @ xhf % ;o o'jf k|lzIf0f

a9L 5 . dfcf]jfbLsf] 3f]if0ffkqdf uf]vf{ etL{s]Gb|sf af®]df n]lvPsf] 5– …g]kfnL gful®sx¿ ljb]zL ;]gfdf etL { x 'g ] uf ]vf { etL { s]Gb|h:tf nHhf:kb k®Dk®fsf] cGTo ul®g'k5{ ® pgLx¿ ;a}nfO{ :jb]zleq} ;Ddfgk"0f{ ® pTkfbgl;n ®f]huf®Lsf] Joj:yf ug{'k5{ . o; ljifodf b]zleq hgdt ® ;xh jftfj®0f lgdf{0f u®]® cfjZos sbd rflng]5 .Ú

pNn]v uÂ]h:tf] s'®f Jojxf®df ptfg{ o'jfx¿nfO{ ljb]zdf kfpg] tna ;'ljwf lbg ;Sg'k5{ eGb} yfkf yK5g\– …o:tf] eP csf{sf] d'n'sdf sfd ug{ sf] hfGYof] <Ú nfx'®] etL{ aGb ug]{ dfcf]jfbLsf] Ph]G8fn] nfx'®] aGg k|of;®t o'jfx¿nfO{ lg®fz t'NofPsf] 5 . nfx'®] tflnd lnO®x]sf Ps o'jfn] s]xL cfqmf]lzt x'“b} eg]– …uf]vf{

dWok[i7df

;dL/f u}/]n

af“sL k[i7 % df

dfcf]jfbLn] uf]vf{ etL{ s]Gb| aGb uÂ] cfGbf]ngdf pqg] e"tk"j{ ;}lgsx¿n] atfPsf 5g\ . pgLx¿n] etL{ s]Gb| aGb ug]{ clk|o lg0f{o ePdf To; lj?4 ;a} e"tk"j{ ;}lgs ;8s ;+3if{df pqg] r]tfjgL lbP .

etL{ s]Gb| aGb ug{] cleofgsf] ljÂf]w sfo{qmdsf] klxnf] lbg e"tk"j{ ;}lgs ;+3n] ut laxLaf a'6jndf kqsf ;Dd]ng uÂL etL{ aGb ug]{ dfcf]jfbLsf] r'gfjL k|lta4tfkq  s]xL lbgcl3 oxL ljifodf efÂtLo k"j{Âfhb"t ZofdzÂ0fn] lbPsf] cleJolStn] cfkm"x¿ cfGbf]lnt ePsf] atfP . e"tk"j{ ;}lgs ;+3sf s]Gb|Lo pkfWoIf wgaxfb' df:sL Âfgfn] etL{ s]Gb| aGb ug]{ r'gfjL k|lta4tf uÂ]sf] dfcf]jfbLn] ;ÂsfÂsf] g]t[Tj

ug{] lglZrtk|foM ePsf] cj:yfdf ljb ]zL ; ]gfdf etL{ x'g] uf]vf{nL ;d'bfo lrlGtt ePsf] atfP . Âfgfsf cg';f k'vf{s}} ;dob]lv efÂt tyf a]nfotdf axfb'ÂL k|bz{g uÂ]sf] If]q tyf o'jf hdftn] Âf]hufÂLsf] 7"nf] lx:;f cfu6\g] etL{ s]Gb| x6fpg] sNkgf klg ug{ ;ls“b}g . b]znfO{ ;'gsf] c08f lbg] etL{ s]Gb| aGb ug{' s'g} xfntdf o'lQm;+ut gx'g] atfp“b} Âfgfn] eg], …olb x6fpg] lg0f{o eP e"tk"j{ ;}lgs ;8s ;+3if{df pqg]5g\ .Ú

aGg] ;kgfw/fkdfnfx'/]

etL{ aGb u/] cfGbf]ng x'g]

w®fg, kf]v®fh:tf ;x®sf] cy{tGq nfx'®] k]G;gn] g} rn]sf] 5 . dfcf]jfbLn] Ph]G8fdf pNn]v u®]h:t} uf]vf{ etL{s]Gb| aGb uÂ]Â ;a} o'jfnfO{ of]Uotfcg';f®sf] sfd lbnfpg Tolt ;lhnf] eg] b]lv“b}g . b'O{ k6s;Dd kmflnP® t];|f] k6s etL{sf nflu tflnd lnO®x]sf kf]vÂf, Go'®f]8sf @) jifL{o sdn yfkf g]kfndf of]Uotfcg';f®sf] ®f ]huf®Lsf ] Joj:yf gePs} sf®0f nfx'® ] ;+:sf® ljsl;t ePsf] atfp“5g\ .

dfcf]jfbLn] 3f ]if0ffkqdf

etL{s]Gb| aGb ul®of] eg] d'n'sdf a]®f]huf®Ln] ljs®fn ¿k lng]5 .

sltnfO{ s] ®f]huf®L lbg] < o;n] cj:yf yk hl6n x'g]5 . dfcf]jfbLsf] of] Ph]G8fnfO{ sltn] plrt ¿kdf klg lnPsf 5g\ . Ps y®L eG5g\– …:jb]zd} ®f]huf®Lsf] Joj:yf u®]® etL{s]Gb| ®f]Sg'k5{ .Ú a]nfotL ;]gf tyf l;+ufk'® k|xÂLdf etL{ eP® hfg] g]kfnLx¿nfO{ Toxf“sf :yfgLosf] t'ngfdf tna–eQf klg Go"g 5 . g]kfnLnfO{ :yfgLo gfulÂssf] t'ngfdf !)

af“sL k[i7 % df

Page 2: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 @

nfOe zf]

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftfHof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

d]if

Hof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

of] ;ftfsf] k~rf·

/+ud~rUofn/L Sof;]6/+ud~r

c;f/ !# ut] M /fli6«o jg dxf]T;j, !% ut] k'iknfn hoGtL, of]lugL PsfbzL, /fli6«o wfglbj;, /f]kfO{+ dxf]T;j !* ut] bz{>f4, !( ut] M xnf] afg]{ cf}+;L .

sDkguflosf

cGh ' kGtn] ; b f j x f  u L t x ¿n f O { l  ldS; u ]  ; +u |x …sDkgÚ ;fj{hlgs uÂ]sL l5g\ . b lÂj]n lqmo;gn] ahfÂdf NofPsf] of] ;+u|xdf d Kof a]lrlbG5', j;Gt g} a:g vf]H5, jgdf km'Nof] km"n}km"n, psfnLdf klg xh'Â, ;fpg] vf]nf pn]{Â, Â]nL vf]nf auÂ, ss{nf] ufefh:tf ;'kÂlx6 uLtnfO{ lÂldS; ulÂPsf] 5 . ;+u|xdf zAb ;+uLt lsÂ0f vÂ]n, ;'Gb >]i7, kf08j ;'g'jfÂ, s';'d uhd]Â, s'df a:g]t  ÂlGht uhd]Âsf] 5 . ;+u|xsf] Pp6f lÂldS;sdf ufos ÂfdrGb| sfkm\n]n] uflosf kGtnfO{ ;fy lbPsf 5g\ .

z"Gotfdfufos ;'dg >]i7sf] Psn

uLlt;+u|x …z"GotfdfÚ >f]tfdfem cfPsf] 5 . Do'lhs j]a cl8of] PG8 lel8of]n] ahfÂdf NofPsf] of] ;+u|xdf zAb ;'dg > ] i 7 , e"k]Gb| v8\sf , ljh ' ah|, bLks kf7s tyf k|df]b >]i7sf] 5 . To;}uÂL ;+u|xsf] Pp6f uLtafx]s ;a}df ufos >]i7n] ;+uLt lbPsf 5g\ eg] Pp6f uLtdf ljh' ah|sf] ;+uLt 5 .

JoyfuLtsf Âfdxl >]i7sf]

klxnf] cfw'lgs Psn uLlt;+u|x … Joyf Ú >f ]tfdfem cfPsf ] 5 . zlQm aNnen] ; +uLt lbPsf] of] ;+u|xdf od aÂfn, Âfds[i0f 9sfn, cGh' kGt, :j¿kÂfh cfrfo{, lzlz of]uL, df08jL lqkf7L, ;'ldt v8\sf tyf hubLz ;dfnsf] :j/ ;'Gg ;lsG5 .

jftfjÂ0f ;+ÂIf0f l;lj -PSsf_ g]kfnsf] cfof]hgfdf ut z'qmaf b]lv ;f]dafÂ;Dd gf6s …ljBfno jftfjÂ0fafÂ] ;f]Rg';Ú lzif{ssf] gf6s k'Âfgf] afg]ZjÂl:yt u'¿s'ndf d~rg eof] . ljBfno hLjgdf ljBfyL{x¿n] ef]Ug] ljljw ;d:ofnfO{ ljifoj:t' agfPsf] of] gf6sn] cWoogsf lgDtL ljBfyL{nfO pko'Qm jftfjÂ0f ;[hgf ulÂlbg'kg]{ ;Gb]z k|jfx uÂ]sf] 5 . h]aL ¿jfnL  ÂljGb| l;+x aflgof“n] lgb]{zg uÂ]sf] of] gf6sdf lxdfnog lyo6Â, gd'gf dlR5Gb| dflj  k|eft dfljsf @) hgf snfsfÂn] clego uÂ]sf 5g\ . cfof]hssf cg';f of] gf6snfO d'n'ssf ljleGg :yfgdf d~rg ulÂg] of]hgf 5 .

gf6\o;d'x cfÂf]x0f–u'¿s'nn] ut cfufdL c;f !% ut];Dd gf6s …3grSsÂÚ d~rg ug]{ePsf] 5 . ;f]daf jfx]s cGo lbg a]n'sf % ah] pQm gf6s k'Âfgf] afg]Zj u'¿s'nl:yt lÂdfn lyo6Âdf d~rg x'“b} cfPsf] 5 . 3grSs b]zsf] kfunkg  To;n] c; ug]{ JolQmsf] kfunkgdf cfwflÂt 5 . 3grSs gf6s ;+:sÂ0fdf ;lnn ;'j]bL, lgzf zdf{, ljho lj:kmf]6, lbne'if0f kf7s  u'¿s'nsf cGo snfsfÂx¿n] clego uÂ]sf 5g\ . o;}uÂL gf6\osdL{ ;'lgn kf]vÂ]nsf cg';f c;f !* ut] b]lv aGohGt' ;+ÂIf0fsf] ljifodf tof ePsf] gf6s …u}+8fÚ d~rg x'g] ePsf] 5 .

g]kfnL snfsf 1fgdl0f tyf g]bÂNof08sf hf]nfGbf cs6sf] ;+o'Qm lrqsnf k|bz{gL ut a'wafÂb]lv l;4fy{ cf6{ UofnÂL aaÂdxndf k|fÂDe ePsf] 5 . g]kfn x]lÂ6]h ;f];fO6Lsf cWoIf lÂlb k|wfgn] pb\3f6g ug'{ePsf] pQm k|bz{gL cfufdL c;f @% ut];Dd ;+rfng x'g]5 .

;do lj36gslj s]zj l;Ub]nsf #)

j6f km'6s sljtfsf] ;+u|x ;do lj36gnfO{ Âfh]ZjÂL l;Ub]nn] k|sflzt uÂ]sL x'g\ . km';{bsf a]nf sljtf k9] ;do s6fpg rfxg]x¿sf nflu k7gLo b]lvPsf]  &@ k[i7df km}lnPsf] of] sljtf ;+u|xsf] d"No %) ?k}of“ 5 .

wr uf]tfd] M ;Demfgfsf kfOnfx¿

wg'ifrGb| uf}td g]kfnL ;flxTosf kf7sx¿sf nflu cklÂlrt gfd xf]Og . g]kfnL ;flxTodf cfVofg  cf~rlnstfnfO{ k|j]z uÂfpg] >]o kfPsf wg'ifrGb| uf}tddfly n]lvPsf n]vx¿sf] ;+ufnf] wr uf]tfd] M ;Demfgfsf kfOnfx¿nfO{ wr uf]tfd] :d[ltu|Gy k|sfzg ;ldltn] ;fj{hlgs uÂ]sf] 5 . gu]Gb|Âfh zdf{, Âf]rs l3ldÂ] tyf lzj Â]UdLåfÂf ;Dkflbt of] k':ts @ ;o $ k[i7sf] 5 . k':tssf] d"No % ;o ?k}of“ 5 .

vr{ Pj+ ljjfb a9\g]5 . sfddf ;kmntf kfpg uf¥xf] 5 . s'Âf sf6\g]x¿ ;lqmo Âxg]5g\ . ;dodf lg0f{o gx'“bf cfkm\gf] sfddf c¿n] g} clwsf hdfpg ;S5g\ . zlgafÂb]lv dfg;Ddfg kfOg]5 eg] ef]he]tÂdf ;fd]n x'g] cj; h'6\g]5 . kÂfqmd a9\g]5 . cw'Âf sfd aGg] tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 . wg cfh{g x'g;S5 .

wg cfh{g ug]{ cj; h'6\g]5 . dfg–;Ddfg kfOg] of]u 5 . ef]h–et]Âdf ;+nUg x'g] cj; ldNg]5 . c¿sf] ljZjf; lhTg ;lsg]5 . 7"nf JolQmn] ;xof]u k'¥ofpg]5g\ . laxLaf tyf z'qmaf vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g]5 . 3Â]n' ;d:ofn] klg ;tfpg ;S5 . uf]kgLotfdf hf]8 lbg'xf]nf .

:jf:Yo lau|g ;S5 . dg lrlGtt Âxg]5 . sfddf cjÂf]w cfpg]5 eg] s'Âf sf6\g]x¿ ;lqmo Âxg]5g\ . wgdfn xÂfpg ;S5 . g}ÂfZotf Pj+ pbf;Lgtfn] ;tfpg]5 . ;f]dafÂb]lv dfg–;Ddfg kfOg]5 eg] sfddf ;'wf cfpg] tyf wg cfh{g x'g] of]u 5 . cWoogdf ;kmntf ldNg]5 . Joj;fodf ;'wf cfpg]5 .

ofqf ug]{ cj; h'6\g]5 . e]63f6df dg Âdfpg]5 . wg cfh{g klg x'g;S5 . kÂfqmd a9\g]5 . c¿af6 ;xof]u kfpg'xf]nf . Joj;fodf ;kmntf ldNg]5 . zlgafÂb]lv d+unafÂ;Dd :jf:Yo u8a8 Âxg], sfddf cjÂf]w cfpg] tyf lrGtf a9\g] of]u 5 . ;jfÂL r9\bf– rnfp“bf ljrf k'¥ofpg'xf]nf .

cfkmGtx¿sf] ;xof]u kfOg]5 eg] ;f]Rg] zlQm a9\g]5 . klÂ>d ubf{ sfddf ;kmntf ldNg]5 . wg cfh{g x'g;S5 . Joj;foaf6 ;kmntf xft nfUg]5 . ofqf ug]{ cj;Â h'6\g]5 . e]63f6df dg Âdfpg]5 . kÂfqmd a9\g'sf ;fy} gof“ sfd kfOg] of]u 5 . :jf:Yosf] Vofn ug'{xf]nf

kÂfqmd a9\g]5 eg] sfddf ;kmntf ldNg]5 . c¿af6 ;xof]u gldn] klg cfkm\g} k|of;df ;kmntf k|fKt x'g]5 . cWoogdf ;kmntf kfpg s;Ât ug'{kg]{ b]lvG5 . wg cfh{g ug{ ;lsg]5 . zq'l;t s8f k|lt:kwf{ ug'{knf{ . ljZjf; uÂ]sfx¿n] wf]sf lbg ;S5g\ .

af]nLsf] k|efj a9\g]5 eg] ;lhn} c¿sf] dg lhTg ;lsg]5 . Joj;fodf ;kmntf xft nfUg]5 . kÂfqmd a9\g'sf ;fy} cw'Âf sfd aGg] tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 . dfg–;Ddfg klg kfpg'xf]nf . ;f]dafÂb]lv 3Â]n' ;d:ofn] ;tfpg] tyf unt ljrf Pj+ lrGtf a9\g] of]u 5 .

klÂ>d ug'{kÂ] klg sfddf ;kmntf ldNg]5 . wg cfh{g ug]{ cj;Â h'6\g]5 eg] kÂfqmd a9\g]5 . cw'Âf sfd aGg] tyf gof“ sfd xft nfUg] of]u 5 . ofqf ug]{ Pj+ wg cfh{g x'g;S5 . c¿sf] ljZjf; lhTg ;lsg]5 . ;f]dafÂb]lv :jf:Yo u8a8 Âxg], sfddf cjÂf]w cfpg] tyf lrGtf a9\g] of]u 5 .

dfg–;Ddfg ldNg]5 eg] sfddf ;kmntf kfOg]5 . s'Âf sf6\g]x¿ k|z+;f ug{ yfNg]5g\ . dg k|;Gg Âxg]5 . Joj;foaf6 nfe x'g] of]u 5 . ljb]z ofqfsf] ;Defjgf 5 . c¿sf] ljZjf; lhTg ;lsg]5 . ;f]daf  d+unaf vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g] tyf sfddf cjÂf]w cfpg] b]lvG5 .

efUon] ;fy lbg]5 . sfddf ;kmntf kfOg]5 . kÂfqmd klg a9\g]5 . wg cfh{g x'g ;S5 . c¿af6 ;xof]u kfpg'xf]nf . cw'Âf sfd k"Âf x'g]5g\ . af]Nbf ljrf k'¥ofpg'xf]nf . a'waf  ljxLaf vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g] tyf sfddf cjÂf]w cfpg] of]u 5 . em"6f cfÂf]k nfUg ;S5 .

;kmntfsf nflu ;+oldt Âxg'xf]nf . ;f]r]h:t} ;kmntf ldNg]5 . ofqf ug]{ cj; h'6\g]5 . e]63f6df dg k|;Gg Âxnf . wg cfh{g x'g;S5 . kÂfqmd a9\g]5 eg] cw'Âf sfd k"Âf x'g]5g\ . gof“ sfd kfOg] of]u 5 . a'waf / laxLaf :jf:Yodf u8a8 Âxg] tyf lrGtf a9\g] of]u 5 .

u|xbzf Âfd|f] 5 . ;fgfltgf ;d:of em]Ng'kÂ] klg dxŒjk"0f{ sfddf ;kmntf ldNg]5 . ef]h–et]Âdf ;+nUg x'g] of]u 5 . dfg–;Ddfg klg kfpg'xf]nf . kÂfqmd a9\g]5 eg] cw'Âf sfd k"Âf x'g]5g\ . gof“ sfd kfOg] ;Defjgf 5 . 3Â]n' ;d:ofn] ;tfpg ;S5 .

k':ts

n]vs M l;h{gf zdf{

lrq M af;' lIflth

k|hgg :jf:Yo;DaGwL s'g} hfgsf/L rflxPdf

!^^))!$%)))x6nfOg

cf] dfO u8\ ! cfO Pd k]mn ! d]/f] ;fyLx¿ ;a} km:6 l8lehgdf kf; ef’5g\ ddfq s;/L k]mn <

ca d ;fyLx¿sf]

cufl8 cg'xf/ s;/L b]vfp“m <

Sof af]/ !

dDdL–a'afn] klg slQ ufnL u¥of dnfO{ < b]Vof] ls ‘t“ d"v{sf] h'gL d/] t'Nof eof]’ eG5g\ .

;fyLx¿n] klg t dhlQs}

k9]sf t x'g\ pgLx¿ eg] kf; eP d]/f] t u|x lau|]/ k]mn eP“ .

s] ug]{, u|x lau|]sf] dfG5] hLjgdf ;w}“ k]mn x'G5, d af“Rg'eGbf dg'{ g} 7Ls x'G5 xf]nf .

hfG5' a? afO/f]8lt/, lqz"nL gbLdf

em\ofDd} xfdkmfn]/ d5'{, To;kl5 g kL/

g ;"tf{ !

hfaf] P;Pn;L klg kf; x'g g;Sg] dh:tf] dfG5] af“Rg'eGbf dg'{ /fd|f] .

lsg o:tf] gfsfd u¥of} afa' <

x\of, cfk"m of“ k]mn ePsf] lbSbf/Ldf dg{ dg nfu]/ xfd kmfn]sf] lsg len]g

ag]/ ;dfTof eGof dnfO{ <

lhGbuLsf] Pp6f hf“rdf t ltdL k]mn eof} t/ c¿ hf“rdf t kf; x'g

;S5f} lg !ltdL;“u lxDdt 5 eg] ltdLn] cfkm\gf

sdLsdhf]/LnfO{ ;Rofpm .

hLjg w]/} g} d"Nojfg\ s'/f xf] . ;fgf] s'/fsf] cefjdf hLjgsf]

cGt ug]{ k|of; ug'{ a'l4dfgL x'Gg .w}o{tf / k|of;n] hLjgsf w]/} /fd|f

s'/f ug{ ;lsG5 .

;fgf] s'/fdf xf/ vfP/ d[To' ;Demg'

sbflk x'Gg .

Page 3: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #;ftf ;+If]k;ftf ;+If]kc;f/ ^ ut] z'qmaf/• t®fO{ hgtflGqs df]rf{sf

sfo{stf{åf®f ;"o{ 6f]afsf] sDkgLdf sfo{®t nLnf nfld5fg]sf] uf]nL xfgL xTof .

• ljBfyL {åf®f d "Noj [ l4sf ] lj®f]wdf k|bz{g ® tf]8kmf]8, k|x®L;“usf] le8Gtdf # ljBfyL{ 3fOt] .

• jgdGqL dft[sf ofbjåf®f :yfgLo ljsf; clwsf®L 8G8'®fh l3ld®]nfO{ Ps 3G6f 6\jfOn]6df y'g]sf] lj®f]wdf :yfgLo b]ze®sf :yfgLo lgsfo 7Kk .

c;f/ & ut] zlgaf/• g ]k fnL sf +u | ]; tyf

g]skf -dfcf]jfbL_ aLr ;DaGw lrl;of], Pdfn]nfO{ ®fi6«klt lng dfcf]jfbLsf] k|:tfj .

• Onfddf hLk b'3{6gf, # sf] d[To' .

• ;®sf®åf®f ljBfyL{nfO{ ; fj {h lgs ;jf® L ; fwgdf $# k|ltzt 5'6 lbg] Joj:yf, ljBfyL{x¿åf®f %) k|ltzt 5'6sf] dfu ®fVb} cfGbf]ng .

• b}n]vdf eLif0f af9L, @ hgfsf] d[To', !@ kl®jf® lj:yflkt, s f ]; L gb Ld f a f9 L c fpg ] ;+s]t kfPkl5 ;Kt®Lsf @ ;o kl®jf® lj:yflkt .

c;f/ * ut] cfOtaf/ • dw];L d'lQm 6fOu;{ gfds

e"ldut ;+u7gsf s]Gb|Lo ;b:o ®fdrGb| dxtf] xltof®;lxt kqmfp .

• !) jif {cl3 rf® hgf dflg;sf] xTof u®]sf] cleof]udf dsjfgk'®sf wg lyª ® ®Tgaxfb'® lyªnfO{ ;j{:j;lxt %% jif{ s}b .

• st f ®d f l k m ln lkg f ] gful®ssf] xTof u®]sf] cleof]udf kmf“;Lsf] ;hfo ;'gfOPsL g]kfnL r]nL 8f]Ndfsf] hLjg®Iff x'g] ;Defjgf, lkmlnlkgf ] kl®jf®åf®f g]kfnaf6 k7fOPsf] …An8 dgLÚ :jLsf® .

• a]nfotåf®f ;8s lgdf{0fsf nflu g]kfnnfO{ # ca{ &! s®f]8 ?k}of“ ;xof]u lbg] lg0f{o .

c;f/ ( ut] ;f]daf/• @)^$ ;fndf lnOPsf]

P;Pn;L k®LIf fsf ] kl®0f fd ;fj{hlgs, clxn];Dds} a9L ljBfyL{ pQL0f{ . P;Pn;L k®LIffdf lgoldttkm{ ! nfv (% xhf® ^ ;o *( pQL0f{, of] ;ª\Vof k®LIffyL {sf ] ^# bzdnj &# k|ltzt ePsf] k®LIff lgoGoq0f sfof{nosf] egfO .

• af “s ]sf ] zdz]®uGhl:yt ;z:q k|x®L u0fdf hjfgx¿åf®f ljb|f]x, k|x®L pk®LIfs;lxt dflyNnf]

36]sf] 5}g pT;fx/fh' l3l;ª

w®fg– nfx'® etL{sf lglDt k|of;®t $ xhf®eGbf a9L k"j]{nL o'jf olta]nf w®fgsf uNnLuNnLdf 5\ofK5\ofKtL e]l6G5g\ . l;+ufk'® 8n® ® a]nfotL kfpG8df tna a'em\g] cfzfsf ;fy clxn]b]lv g} pgLx¿ xhf®f}+ ?k}of“ vr]{® lbg®ft cEof;df h'6]sf 5g\ . ;+ljwfg;ef lgjf{rgcufj} dfcf]jfbLn] etL{ aGb ug]{ 3f]if0ffkqdf pNn]v u®] klg ®fd|f] bfd, gfd ® OHht kfOg] ePsfn] pgLx¿n] nfx'® etL{sf lglDt hf]8bf® k|of; ul®®x]sf x'g\ .

…r'gfj lht] klg dfcf]jfbLn] tTsfn uf]vf{ etL{ aGb u5{ h:tf] nfUb}g,Ú –t];|f]kN6 etL{sf] tof®L ul®®x]sf s}nfz lnDa"n] eg] . w®fg–!! sf lnDa" eG5g\– …ljb]zL cg'bfg ® C0f ;xof]un] rln®x]sf] g]kfnsf] cy{tGqdf a]nfotL ® l;+ufk'®sf nfx'®]x¿sf] of]ubfg dxŒjk"0f{ 5 .Ú xfd|f] b]zd} bfd ® gfd sdfpg ;lsg] ®fd|f cj;® l;h{gf geP;Dd uf]vf{ etL{ aGb gx'g]df x]dGt ®fO{ 9'Ss 5g\ . ®fO{ eG5g\– …lzlIft ;a} g]kfnLn] :jb]zd} cf–cfkm\gf Ifdtfcg';f®sf] sfd kfpg sDtLdf klg b;–kGw| jif{ ;do nfU5 . To;kl5 dfq uf]vf{ etL{ aGb x'g;S5 .Ú ef]hk'®sf !* jifL{o ®fO{ klxnf]kN6 etL{sf nflu le8\b}5g\ .

dfcf]jfbLn] cfkm\gf] r'gfjL 3f]if0ffkqd} uf]vf{ etL{ aGb ug]{ pNn]v u®] klg etL{k|lt k"j]{nL o'jfx¿sf] cfsif{0f 36]sf]

5}g . xfn} j[l4 ul®Psf] a]nfotL gful®s;®xsf] tna, eQf, k]G;g ® a]nfot a:g kfOg] cj;®n] ubf{ uf]vf{ etL{k|lt o'jfx¿ cem pT;flxt ePsf 5g\ . …cfsif{s tna, w]®} ;'ljwf ® OHht kfOG5 eg] lsg ghfg] <Ú–b]zLnfOgsf gjLg ;'Aafn] eg] . o;kfln etL{sf nflu eL8\g] tof®L

ul®®xsf ;'Aaf xltof® rnfpg] df]xn] ;}Go If]qtkm{ cfslif{t ePsf x'g\ . b]zsf lglDt 7"nf] cfo;|f]t ePsfn] dfcf]jfbLn] rf“8} etL{ aGb ug{ g;Sg] o'jfx¿sf] a'emfO 5 .

w®fgsf @* j6f k|lzIf0f s]Gb|df cEof;®t $ xhf®eGbf a9L k"j]{nL o'jfsf] 3'O“rf]n] klg dfcf]jfbLsf] 3f]if0ffkqn] uf]vf{ etL{sf] qm]h g36]sf] :ki6 x'G5 . k'tnLnfOgl:yt Kof®fdfp06 OG6®g]g;n 6«]lgª ;]G6®sf Dofglhª 8fO®]S6® z®b of]~hg eG5g\– …Ps jif{d} @! j6f 6«]lgª ;]G6® ylk“bf klg k|lzIf0f lng cfpg] o'jfx¿sf] rfk 36]sf] 5}g .Ú :jb]zd} ®fd|f] cj;® k|fKt eP dfq uf]vf{ etL{sf] cfsif{0f 36\g ;Sg] pgn] atfP . of]~hg eG5g\– …g]kfndf a]®f]huf® o'jfx¿sf] afx"No ePsfn] clxn]sf lglDt

bhf{sf !@ ;xsdL{ aGbL . • ®fhwfgLdf Ps} lbg 5

;d"xsf] rSsfhfd, k]6«f ]lnod kbfy{sf] ;xt cfk"lt{sf] dfu ®fVb} k]6«f]n l8n® P;f]l;P;g, ;fj{hlgs ;jf®L ;fwgdf %) k|ltzt 5'6 kfpg'kg]{ dfu ®fVb} ljBfyL{, kof{Kt d"Noj[l4 x'g'kg]{ dfu ®fVb} oftfoft Joj;foL, kmf]xf]® Joj:yfkg gePsf] eGb} k'tnL;8ssf afl;Gbf, kf7\ok':ts gkfPsf ljBfyL{ cflbåf®f aGbsf] 3f]if0ff .

• dfcf]jfbLåf®f sAhf ul®Psf hUuf gof“ ;Qfsf ls;fgnfO{ lbg] dfcf]jfbL lg0f{o, v]taf6 x'g] cfDbfgL dfcf]jfbLnfO{ klg 5'6\ofpg'kg]{ .

c;f/ !) ut] d+unaf/• af“s]sf] zdz]®uGhl:yt

;z:q k|x®L u0fdf ljb|f]x ug]{ k|x®L hjfg ;®sf®n] bf]ifLnfO{ sf®afxL ug]{ jrg lbPkl5 sfddf kmls{P, u0fk|d'v kl®jt{g ul®of] .

• g]kfnsf PsltxfO dflg; sfnfhf®sf] hf]lvddf ®x]sf] :jf:Yo dGqfnosf] cWoog, @)!% ;Dd ®f]u Go"g ug]{ cleofg tLj| .

c;f/ !! ut] a'waf/• sf7df8f}+df kmf]xf]®sf] ;d:of

k]ml® alNemof], dfu k"®f gu®]sf] eGb} kmf]xf]® kmfNg] :yfgdf :yfgLo afl;Gbfn] k]m®L cj®f]w k'¥ofP .

• dfcf]jfbL sfo{stf{åf®f afh'®fsf x'nfs k|d'vdfly xftkft, cfkm \gf dflg;nfO { hflu®df gnufPsf] cf®f]k .

• ;+ljwfg ;+zf]wgsf nflu ;ft bnåf®f !( a'“bfdf ;xdlt, k|wfgdGqL tyf ®fi6«klt 5gf}6 ug{ ;fdfGo ax'dtsf] Joj:yf ul®g] .

• ;®sf® tyf oftfoft Joj;foLaLrsf] jftf{ ;kmn, nfdf] tyf dWob'®Lsf] ef8f @* k|ltzt a9fpg] lg0f{o, pkTosfleq Go"gtd ef8f !@ ?k}of“ .

uf]vf{ etL{sf] ljsNk 5}g .Úuf]vf{ etL{df a;]{lg

sl®a @) xhf® o'jf ;xefuL x“'b} cfPsf 5g\ . To;dWo] @ ;o #) hgf a]nfotL ;]gfdf ® ^$ hgf l;+ufk'® k|x®Ldf etL{ x'“b} cfPsf] 5 . xªsª ® a]nfotd} ®x]sf l;+ufk'® k|x®Ldf etL{ ePsfn] sDtLdf %) xhf® ?k}of“ ® a]nfotL ;]gfdf etL{ ePsfn] sDtLdf ! nfv ?k}of“ tna kfp“5g\ . l;+ufk'® k|x®Ldf emG8} @ xhf® ® a]nfotL ;]gfdf sl®a # xhf® % ;o g]kfnL sfo{®t 5g\ . pgLx¿sf] dfl;s tna dfq &) s®f]8 ?k}of“eGbf w]®} 5 . k]G;g kfO®x]sf ® lagf k]G;g k7fOPsf sl®a $) xhf® k"j{uf]vf{ g]kfndf 5g\ . pgLx¿sf ljleGg ;'ljwf ® k]G;gs} lglDt dfq} dfl;s ! ca{ ?k}of“ g]kfn lelq®x]sf] uf]vf{ e"tk"j{ ;}lgs ;+3sf sf]iffWoIf lhtaxfb'® ®fO{ atfp“5g\ . ®fO{ eG5g\– …To;}n] dfcf]jfbLn] uf]vf{ etL{ aGb u®]® 7"nf] cfDbfgLsf] >f]t u'dfpg]5}g .Ú

o;kflnb]lv a]nfotL ;]gfdf etL{ lng] cfZjf;g lbP/ ut jif{ 6«fondf kf]v/f;Dd o'jtLx¿nfO{ k|lt:kwf{ u/fOPsf] lyof], t/ a]nfot ;/sf/n] s'g} sf/0f gb]vfO{ g]kfnL oo'jtLx¿nfO{ cfkm\gf] ;]gfdf etL{ gug]{ hfgsf/L lbPsf] 5 . g]kfnLx¿nfO{ klg k|lt:kwf{sf cfwf/df a]nfotn] cfkm\gf] ;]gfdf etL{ ub}{ cfPsf] 5 . :jb]zaf6} etL{ eP/ uf]vf{ kN6gdf ;fd]n x'g] g]kfnL r]nLx¿sf] rfxgf eg] clxn]sf nflu cw'/} /xg] ePsf] 5 .

Page 4: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 $

c“Wof/f]af6 pHofnf]lt/ a9\g, g5'6fp“m ;fKtflxs k9\g.;f}hGo M ;fKtflxs–kflIfs klqsf /fli6«o ;~hfn

gLlt lgod

;DkfbsLo

olb s;}sf] :yfoL ;DklQ -3/–hUuf_ w/f}6L /flvPsf] /x]5 eg] w/f}6Lsf] d"NoeGbf sd d"Nodf x'g ;Sb}g . ;fx"sf] C0f r'Qmf x'gf;fy pQm 3/hUuf z'4 ¿kdf lkmtf{ ul/lbg'k5{ . olb s;}sf] w]/f }6Lj:t' c¿ s;}nfO { lbG5 eg ] To;sf ] gf]S;fgL lbg]jfnfn] a]xf]g'{k5{ . olb aGwsL lng]jfnfn] w/f}6L OGsf/ u5{ eg] w/f}6L /fVg]sf] ;fdflhs l:ylt tyf p;sf] rl/qaf6 To;sf] lg0f{o ug'{k5{ . w/f}6L bafP/ vfg vf]Hg]nfO{ rf]/Lsf] b08–;hfo lbg'k5{ . C0f, w/f}6L, u/uxgf cflbsf sfo{ pQd vfnsf ;fIfLx¿sf] /f]xa/df ug'{k5{ To;df s'g} ljjfb cfPdf ;fIfLx¿s} ;xfotfn] Gofok"j{s lg0f{o ug'{k5{ .

sfd ug]{ dhb'/n] cfkm\gf] hlt tna tf]lsPsf] 5 Tolt lng'k5{ . olb tna klxn] g} tf]lsPsf] 5}g eg] cfkm"n] sfd u/]sf] ;docg';f/ lng'k5{ . s[ifsn] cGg, Ujfnfn] l3p tyf Jofkf/Ln] cfkm\gf] j:t'sf] b;f}+ efu j]tgsf ¿kdf lng ;S5g\ . gf]s/af6 v]tL, kz'kfng, Jofkf/ cflb sfo { u/fpg ;lsG5 h;nfO { tna lbO “b }g . t/ o:tf b f;x¿nfO { cg ' lrt tj/af6 o;/L sfd u/fOg' wd{;Ddt x'“b}g .

…tLtf ] ;ToÚ :tDesf nflu cfkm"n] b]v]sf, ef]u]sf s6' ;To k7fpg xflb{s cg'Âf]w 5 .

—;Dkfbs

• s;}sf] ;'Gb Pj+ :jR5 cfTdfdf rf]6 gk'¥ofpm lsgls cfTdLo rf]6sf] cf}ifwL kfpg ;ls“b}g .

• km"n Âf]Hg]n] sf“8fnfO{ klg c“ufNg ;Sg'k5{ .

• ;"o{n] lgM:jfy{ ;]jf k|bfg u5{ . To;}n] ;"o{;“u s'g}k|sfÂsf] ;Demf}tf gu .

• s;}sf] k|tLIffdf ga; lsgls uGtJodf k'Ug l9nf e};s]sf] x'g]5 .

• kTy kUn“b}g 6'qmf6'qmf eP hfG5 . To;}n] kTyÂnfO{ slxNo} kufNg] k|of; gu .

• lagf ;+3if{ ;kmn aGg ;ls+b}g .

cfgGb v8\sf, sf7df8f}+• c¿sf] s'ÂfnfO{ aLr}df

sf6L cfkm\gf] s'ÂfnfO{ k|fyldstf lbg] k|of; ug'{ 3dG8 xf] .

• k | ]dsf ] dxŒj hlt ldngdf x'G5 To;sf] ;of}“ u'0ff a9L lj5f]8df x'G5 .

• xfdL ;a}n] JolQmeGbf JolQmTjnfO{ dxŒj lbg] afgL a;fNg' cfjZos 5 .

ljho k“u]gL, :ofª\hf• eljio hfGg rfxG5f} eg]

jt{dfgsf] cWoog u .• dflg;df ;a}sf] ePÂ

klg s;}sf] gx'g] Â s;}sf] gePÂ klg ;a}sf] x'g] u'0f x'g'k5{ .

• ;]jfsf lglDt k};fsf] cfjZostf kb}{g, k5{ cfkm\gf] ;+s'lrt ljrfÂsf] Tofu .

• O R5 f g } b ' M vs f ] h8 xf] .

ab|Luf]kfn l/;fn, O6x/L

lr7Lkq tLtf] ;To

d'vfn]

–sf}l6Nosf] cy{zf:qcg'jfb M /fdxl/ aGhf/f

Ps ;do ;lxb z'qm®fh zf:qLsf lktfn] cfkm\gf] 5f]®f]nfO{ x]b}{ eg]sf lyP ®]– …t“h:tf] 5f]®f]nfO{ hGd lbP® d wGo 5' .Ú z'qm®fh zf:qL jf:tljs ;lxb x'g\ h;n] d'n'snfO{ cGwsf®df ! ;o $ jif{ y'Gg] ®f0ffx¿sf] lj®f]wdf cfjfh p7fP ® b]zdf r]tgf km}nfpg …:ju{sf] b®af®Ú h:tf] s[ltnfO{ hGd lbP . ToxL eP® pgnfO{ kmf“;L lbPsf] rf}tf®Ldf cfh klg k"hf x'G5 ® dflg;x¿ Toxf“ k'Ubf gtd:ts x'G5g\ . To:t} u+ufnfnn] klg cfkm"lt® aGb's ;f]em\ofpg]nfO{ …t]®f] afa'sf] zlQm 5 eg] 5ftLdf uf]nL xfgÚ eg]sf lyP . s}og\ k|nf]eg b]vfOof], qf;sf s}og\ syf a'lgP t® ;lxbx¿ b]zdf pHofnf] Nofpg Ps sbd klg kl5 x6]gg\ . pgLx¿sf] hLjgL cWoog ubf{ cfkm\gf] ®ut klg To:t} pT;u{df kf]Vg xfd|f] dg cft'® x'G5 . Tolta]nfsf] ;®sf®n] pgLx¿sf] pT;u{nfO{ k'®:sf® lb“bf tL ;lxbx¿nfO{ ®fhfsf] kfpn] bafPsf] k|ltdf lbof] . gof“ g]kfndf To:tf] zf]if0f ® cGofo ljlDat x''g] k|ltdf z]if ®xg' x'“b}g . gof“ u0ftflGqs g]kfnsf] k|f®De sfnf Oltxf;sf ;flnsx¿nfO{ k|nosf®L wSsf lbP® ;'? ug'{k5{ . ;lxbeGbf dfly sf]xL x'“b}g, g O{Zj®, g s'g} ®fhf . g]kfnsf rf® ;lxbnfO{ ckdfg u®L agfOPsf] :df®sn], g]]kfnsf] ®fhtGqsf] k®Dk®fut s'l6n 5lj cf]sN5 . gof“ ;+3Lo u0ftflGqs g]kfndf ;lxbnfO{ kfpdf ®fVg] k®Dk®fnfO{ pN6ofpg'k5{ .

cfh o:tf ;lxbx¿sf] gfd Oltxf;df lj:d[t x'“b} uP® gof“–gof“ ;lxb ylkg] qmd a9\bf] 5 . clxn] t®sf®L lsGg uPsf] avt d®] klg ;lxb 3f]if0ff ug{ cfjfh p7fOG5 . g]tfx¿ klg ;lxbsf]

kb pkxf®df lbP® 36gfnfO{ 6fNg ;lsg] ljZjf;df 5g\ . g]kfnL g]tfx¿n] ;lxbsf] kl®efiff ga'em]sf]df b'Mv nfUg' :jfefljs xf] . xfn} s]xL lbgcl3 dfl®Psf Ps Jofkf®LnfO{ ;lxb 3f]if0ff ug{ tof® ePsf] dfcf]jfbL cWoIf k'iksdn bfxfnsf] l6Kk0fLn] ;lxbsf] k®Dk®fut kl®efiff g} 9ndnfPsf] 5 . ;lxb 3f]if0ff ug{'eGbf klxn] s] x]Ssf ®fVg'k5{ eg] ;lxb 3f]if0ff ug{ pgsf] ®fi6«k|ltsf] of]ubfg s] xf] <

;lxb ltgnfO{ elgG5, h;n] cfkm\gf] d'n'ssf nflu cfkm\gf] ®ut r'xfPsf]] xf];\ . dfcf]jfbLx¿n] JolQmut l®;OaLdf df®]sfx¿nfO{ ;lxb 3f]if0ff ug'{ t s] l6Kk0fL ug'{ klg ;'xfpg] s'®f xf]Og . o:tf] s'®fdf x®]s kIfaf6 lj®f]w

JolQmut Pj+ ;+:yfut l®;OaLsf sf®0f xTof u®]®, xTofpk|fGt ;lxbsf] ku®L u'yfOlbP® 36gfsf] cfqmf]znfO{ sd ug{ ;lsPnf t® o;n] jf:tljs ;lxbsf] ckdfgsf] Ifltk"lt{ ug{ ;ls“b}g .

Oltxf; vf]tNg] xf] eg] s}og\ ;lxbsf] gfd ® k|lti7f k'l®Psf] 5 . a? Oltxf; pTvgg u®L To:tf c1ft ;lxbx¿sf] ;flns agfpm“ . ;lsG5 eg] ®f0ffzf;g, k~rfotL zf;g ® c¿ sfnf sfnv08df a]kQf kfl®Psfx¿nfO{ ;lxb 3f]if0ff ug{ kxn u®f}“, ;lxbh:tf] ul®dfdo zAbsf] ckdfg gu®f}“ . hgcfGbf]ng efu–@ sf s}og\ lhp“bf ;lxb cfh klg z®L®sf ljleGg cËdf uf]nL af]s]® lx“l8®x]sf 5g\ . hf]sf]xLnfO{ ;lxb 3f]if0ff u®L Ifltk"lt{ lb“b} lx“8\g'eGbf Oltxf;sf uf}®j, tL lhp“bf

;x/ rr

f{

k®Dk®fut ldy af]s]sf] ldlynf snfsf] dxŒj 5'§} 5 . lxGb" wd{sf] bz{gzfZq;“u ;DalGwt ®x]® l;h{gf ul®g] of] snfnfO{ kl5Nnf] k':tfn] cg';®0f gubf{ clxn] ;du| ldlynf snf g} nf]kf]Gd'v cj:yfdf k'Ug yfn]sf] 5 . k':tfGt®0f x'“b} cfPsf] of] snfsf ;h{s d}lyn ;dfhsf dlxnfx¿ dflgG5g\ . k®Dk®fut z}nLdf ag]sf 3®nfO{ cfsif{s b]vfpg klg of] snfnfO{ dlxnfx¿n] k|of]u ub}{ cfPsf 5g\ . o;sf®0f klg d}lynL ;dfhdf of] snfdf k'?ifn] xft xfNg gx'g] wf®0ff ®x“b} cfPsf] lyof], t® snfsf® k|tLs ®fodfemLn] snf l;h{gfsf lglDt dlxnf jf k'?ifju{ cfjZos ge} lzNkL ;h{ssf xft cfjZos x'G5 eGg] s'®f k'li6 u®]sf 5g\ . ®f}tx6sf] uf}®df a:g] oL o'jf oltv]® ldlynf snfsf] k|j4{gdf ;lqmo e]l§G5g\ . l;®xfl:yt a8x®f uflj;df hlGdPsf k|tLsn] ;]e lb lrN8«]g kmG8sf] ;xof]udf ;g\ !((* b]lv @))@ ;Dd ldlynf snfcGtu{t ;Lkd"ns tflnd ;~rfng u®]sf lyP . of] tflndsf] k|ltkmncg'¿k g]kfnL ldlynf snf k|of]u ePsf klx®gx¿ cGt®f{li6«o ahf® vf;u®L cd]l®sfdf laqmL x'g yfn]sf lyP . …To;a]nf g} jflif{s kf}g] # s®f]8sf] Jofkf® x'g] u®]sf] lyof]Ú, k|tLs ;DemG5g\– …jN8{ 6«]8 ;]G6® Wj:t ePkl5 of] Jofkf®df sdL cfPsf] lyof] .Ú k|tLssf cg';f® clxn] o'®f]lkog ahf®df klg of] snfn] :yfg kfpg yfn]sf] 5 .

!* jifL{of zf]egf >]i7 xfn aLaLP; klxnf] jif{df cWoogÂt l5g\ . zflGtguÂ, sf7df8f}+sL afl;Gbf zf]egfsf] prfO % lkm6 # OGr 5 . df]8lnªk|lt ?lr ÂfVg] zf]egf g]kfnL ; fO6 86sdsf n f lu @))* sf] hgjÂL dlxgfsL ;'GbÂLsf ¿kdf k|:t't ePsL l5g\ . % lkm6 # OGr cUnL zf]egfn] PoÂxf]:6]h x'g] nIo lnPsL l5g\ . c¿sf] s'Âf sf6\g] dflg; pgnfO{ k6Ss} dg kb} {gg\ . g[To ug]{ tyf k':ts cWoog ug]{ zf ]egfnfO{ g]jfÂL klÂsfÂ

cToGt} dg k5{ . zf]egfnfO{ dgkg]{ ;+uLtsdL{ ;?g tfd|fsfÂ

 gfOlG6g ;]e]G6L kmf] P8L AofG8 x'g\ . g]kfnL km];g ljsf;s} qmddf Âx]sf] atfpg] zf]egfnfO{ dg kg]{ km];g df]8n ofgf u'Ktf x'g\ . dgfª, d':tfª 3'Dg] OR5f ÂfVg] zf]egf xofª\u cfp6sf nflu eQmk'ÂnfO{ Âf]lH5g\ . g]kfnL ePsf]df pgnfO{ cToGt} uj{ 5 . lrl6Ss kÂ]sf] klxÂgdf ;lhg ?rfpg] zf]egfnfO{ ;Eo Jojxf ug]{ dflg;x¿ g} dg k5{g\ . zf ]egf elG5g \– …sf ] df lg; s:tf] 5 eGg] s'Âf p;sf] JojxfÂaf6 b]lvG5 .Ú

zf]egf >]i7

ck]Iff ulÂPeGbf rf“8f] k|sfzg ulÂPsf] of] jif{sf] k|j]lzsf kÂLIff -P;Pn;L_ sf] klÂ0ffdn] cfddflg; tyf d'n'ssf of]hgfljb\x¿df pT;fx ylklbPsf] 5 . k"jf{g'dfg ulÂPsf] eGbf lgs} a9L ljBfyL{ pQL0f{ ePsf] of] jif{sf] P;Pn;L kÂLIffkmnn] Psflt cleefjsx¿ k|;Gg b]lvPsf 5g\ eg] csf{lt lghL If]qaf6 pRr dfWolds ljBfnox¿ ;~rfng ulÂÂx]sf JolQm tyf ;+:yfx¿ klg v';L 5g\ . Âf]hufÂsf] 7"nf] ahf ePsf] d'n'sdf P;Pn;L jf ;f] ;Âxsf] o:tf] klÂ0ffdn] lgs} dxŒj ÂfV5, t xfd|f]h:tf] ;fgf] Âf]huf ahf ePsf] tyf clwsf+z o'jf Âf]hufÂLsf nflu lab]l;g'kg]{ afWotf Âx]sf] d'n'ssf nflu clxn]sf] P;Pn;L kÂLIffsf] klÂ0ffdn] of]hgfljb\x¿nfO{ em:sfPsf] klg x'g'k5{ . kl5Nnf] Ps bzsdf g]kfnn] cjnDag uÂ]sf] pbf cfly{s gLltnfO{ k5\ofp“b} lghL If]qn] lzIff If]qdf Jofkfs nufgL uÂ]sf] 5 . o:tf] nufgLsf] klÂ0ffd:j¿k clxn] d'n'ssf] u|fdL0f If]qb]lv ;xÂL If]q;Dd lghL If]qsf] z}lIfs k|lti7fgx¿n] kof{Kt cj; l;h{gf uÂ]sf 5g\ . ;DejtM o:tf cj;Âx¿n] g} P;Pn;Lsf] klÂ0ffdnfO{ k|efljt uÂ]sf] 5 eGg] cfwfÂx¿ 5g\ .

tYof+scg';f of] jif{ lgoldttkm{ ^# bzdnu &# k|ltzt tyf PShfD6]8tkm{ #@ bzdnj @$ k|ltzt ljBfyL{n] P;Pn;L kÂLIff pQL0f{ uÂ]sf 5g\ . ;+Vofsf lx;fan] ubf{ of] jif{ lgoldttkm{ ! nfv (% xhf ^ ;o *( tyf PShfD6]8tkm{ %( xhf ( ;o ^# ljBfyL{ pQL0f{ ePsf 5g\ . ljBfyL{x¿sf] of] ;kmntfn] d'n'sdf pRr lzIff pknAw uÂfpg] bfloTj lnPsfx¿df h'g pT;fx b]lvPsf] 5 To:tf] pT;fx Âf]huf ahfÂdf klg 5 eGg] cfwf 5}g . clxn] ljZjJofkL ¿kdf b]vf kÂ]sf] cfly{s dGbL tyf sdhf] ljsf;b Pj+ ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgsf afah'b d'n'ssf] cfly{s cj:yfdf sfofkn6 x'g ;S5 eGg] cfwf clxn];Dd b]lvPsf] 5}g . o:tf] l:yltdf P;Pn;Lsf] o:tf] klÂ0ffdn] d'n'sdf a]Âf]hufÂLsf] cj:yfnfO{ yk hl6ntftkm{ 8f]¥ofpg ;S5, of] ljifodf xfdL ;a} ;r]t Âxg' cfjZos 5, cGoyf xfdLn] lgs6 eljiod} z}lIfs a]Âf]hufÂx¿sf] Pp6f 7"nf] hdftsf] ;fdgf ug'{kg]{ 5 . s'Âf P;Pn;L pQL0f{ x'g]x¿sf] dfq xf]Og, cg'QL0f{ x'g]x¿sf] klg xf] . sltko cj:yfdf pQL0f{ x'g]x¿eGbf cg'QL0f{ x'g]x¿n] ;dfhdf hl6ntf lgDTofp“5g\ t;y{ ;ÂsfÂn] P;Pn;L cg'QL0f{ x'g]x¿sf nflu, pgLx¿nfO{ lgÂfzftkm{ ws]lngaf6 Âf]Sg, tTsfn 7f];  klÂ0ffdd'vL sfo{qmd Nofpg'k5{ . To;f] x'g ;s]g eg] d'n'ssf] o'jfk':tfdf h'g lgÂfzf 5fpg]5 To;n] P;Pn;L klÂ0ffdn] lbPsf] pT;fxdfly ;fdflhs cj;fbsf] n]k nufOlbg]5 .

k|j]lzsf k/LIffsf] kl/0ffd

s]xL jif{otf hf]–sf]xLnfO{ ;lxb 3f]if0ff ug'{ km];g g} ePsf] 5 . o:tf] kl/kf6Ln] jf:tljs ;lxbsf] :yfgdf gSsnL ;lxbsf] k|ltdf 7l8g] t xf]Og eGg] z+sfsf] sfnf] afbn klg d8fl/g yfn]]sf] 5 . JolQmut Pj+ ;+:yfut l/;OaLsf sf/0f xTof u/]/, xTofpk|fGt ;lxbsf] ku/L u'yfOlbP/ 36gfsf] cfqmf]znfO{ sd ug{ ;lsPnf t/ o;n] jf:tljs ;lxbsf] ckdfgsf] Ifltk"lt{ ug{ ;ls“b}g . Oltxf; vf]tNg] xf] eg] s}og\ ;lxbsf] gfd / k|lti7f k'l/Psf] 5 . a? Oltxf; pTvgg u/L To:tf c1ft ;lxbx¿sf] ;flns agfpm“ .

x'g'k5{ . o:tfvfn] xTofdf Ifltk"lt{ lbP® kl®jf®sf] 3fpdf dNxd nufpg ;lsG5, ;lxb g} elglb“bf ;lxbx¿sf] pT;u{ ® alnbfgsf] cjd"Nog x'g]5 .

s]xL jif{otf hf]–sf]xLnfO{ ;lxb 3f]if0ff ug'{ km];g g} ePsf] 5 . o:tf] kl®kf6Ln] jf:tljs ;lxbsf] :yfgdf gSsnL ;lxbsf] k|ltdf 7l8g] t xf]Og eGg] z+sfsf] sfnf] afbn klg d8fl®g yfn]]sf] 5 .

;lxbx¿sf] pkrf®sf] Joj:yf ug'{ a9L Gofof]lrt x'G5 .

xfd|f bnx¿df s] sdhf]®L 5 eg] pgLx¿ ;lxbnfO{ bnLo Wjhf cGtu{t kl®lrt u®fpg rfxG5g\ . ;lxbnfO{ o;®L kf6L{ut efuaG8f gu®f}“, a? ;Dk"0f{ ;lxbnfO{ ®fi6«s} lje"lt dfg]® uf}®j ug{ ;Sg] jftfj®0f tof® ug{ cfjZos kxn u®f}+ .

—k|]ds[i0f >]i7, sf7df8f}+

gof“ g]kfndf ;lxbsf] :yfg

ldlynf snfdf

dfcf]jfbL ;]gfnfO{ ®fli6«o ;]gfdf ufe] uDeL® e"n Pj+ P]ltxfl;s q'l6 x'g] lglZrt 5 .

;"o{axfb'® yfkfcWoIf, ®fli6«o hgzlQm kf6L{

1fg]Gb|n] cfdfnfO{ cfkm";“u} gnu]® 5f]®fsf] C0f ltg{af6 jl~rt ePsf 5g\ .

gLnfDa/ cfrfo{, a'l4hLjL;'®Iff kl®ifb\df ljkIfL

bnsf] g]tf a:g] b'lgof“df sxL“ 5}g, o:tf] Joj:yf sf+u|];n] cfkm" cg's"n agfpg k|:tfj u®]sf] xf] .

8f= afa'/fd e§/fO{, g]tf, g]skf -dfcf]jfbL_

b; sIffsf] dfq k|Zg ;f]lwg yfn]kl5 P;Pn;Lsf] kl®0ffd ®fd|f] cfpg yfn]sf] xf] .

clDasfk|;fb /]UdL k/LIff pklgoGqs

;'®Iff kl®ifb\df ljkIfL bnsf] g]tf ®fVg' r]s PG8 afOn ] G;sf lx;fan ] k lg cfjZos 5 .

pk]Gb| ofbjcWoIf, dw];L hgclwsf/ kmf]/d

k|wfgdGqLn] sxf“ ®fhLgfdf lbg] < s] k|r08nfO{ ®fhLgfdf a'emfpg] <

z]/axfb'/ b]pjf®fhf uPkl5 klg ®fi6«sf]

lrGtf ug]{ ;]gfsf] sfddf s'g} km®s cfPsf] 5}g . km®s slt 5 eg] ca ;]gfsf] k®dflwklt eP® ®fi6«klt cfpg]5g\ . ?Sdf+ut s6'jfn, k|wfg;]gfklt

Page 5: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 %sflGtk'/ ;dfrf/ 8fo/L

jflif{s dTo'dWo] @^ k|ltzt d'6'/f]uL g]kfndf x'g] s'n jflif{s d[To'dWo] @^ k|ltzt d'6'Âf]usf sfÂ0f

x'g] uÂ]sf] 5 . g]kfndf !% k|ltzt cyf{t\ $) nfv d'6'Âf]uL 5g\ . g]kfndf pRr ÂQmrfkaf6 kLl8t @) k|ltzt, vfgkfgsf sfÂ0f d'6'df ;d:of b]vf kg]{ % k|ltzt  % b]lv !% jif{ pd] ;d"xsf k|lt ! xhf afnaflnsfdf d'6';DaGwL ;d:of 5 . ljZjdf jflif{s ! sÂf]8 &% nfv dflg;sf] d''6'Âf]usf sfÂ0f d[To' x'g] uÂ]sf]] 5 . *) k|ltzt d'6'Âf]uL ljsf;f]Gd'v d'n'sdf 5g\ . g]kfndf slÂa ^) hgf XboÂf]u ljz]if1 Pj+ !) hgf d'6' zNolrlsT;s 5g\ .

pkTosfleq cJojl:yt a:tL j[l4sf7df8f}+ pkTosfleq ;'s'Daf;L tyf cJojl:yt a;f]af; lbgk|ltlbg j[l4 e}®x]sf] Ps cWoogn] b]vfPsf] 5 . cWoog k|ltj]bgcg';f® pkTosfsf ljeGg gbLlsgf®df $& j6f cJojl:yt a:tL 5g\ . $& a:tLdf @ xhf® * ;o $$3® kl®jf®sf !# xhf® @ ;o $# hgf a;f]af; ul®®x]sf] ;f] k|ltj]bgdf pNn]v 5 . s'n a:tLdWo] @$ j6f a:tL afudtL, lji0'fdtL, xg'dGt], wf]aLvf]nf ® 6's'rfdf 5g\ . cWoogcg';f® ;a}eGbf a9L cJojl:yt a:tL afudtL lsgf®df 5 eg] 7"nf] cJojl:yt a:tL dgf]x®f lsgf®df 5 . o:tf a:tLdf a;f]af; ug]{dWo] @* k|ltztn] pRrlzIff cWoog u®]sf], $@ k|ltztn] dfWolds tx kf® u®]sf] ® #) k|ltztn] k|fylds tx cwoog u®]sf] tYof+s 5 . ;'s'Daf;L tyf cJojl:yt a:tLdf a;f]af; ug]{dWo] &* k|ltzt;“u gful®stf k|df0fkq 5 . tL a:tLdf ^$ k|ltzt hghflt, @* k|ltzt cGo, & k|ltzt blnt ® ! k|ltzt dw]zL tyf d';ndfg a;f]af; u5{g . o:tf a:tLdf a;f]af; ug]{dWo] %# k|ltzt b}lgs Hofnfbf®Ldf u'hf®f rnfp“5g eg] @^ k|ltzt ®f]huf®L ® !@ k|ltztn] cfkm\g} ;–;fgf Joj;fo ;~rfng u®]sf 5g\ .

lj:tflktsf] ;+Vof kRrL; xhf/ ;z:q åGbsf] ;dodf cfGtl®s ¿kdf lj:yflkt ePsf JolQmsf]

;+Vof @% xhf® 5 . lj:yflktsf] nut ;+sng ug{ ul7t sfo{bnn] ;®sf®nfO{ a'emfPsf] k|f®lDes ljj®0fdf lj:yflktsf] ;+Vof @% xhf® ePsf] pNn]v 5 . t® of] k|f®lDes tYof+sn] ePsfn] of] ;+Vof a9g ;S5 . lj:yflktnfO{ k|ltJolQm k|ltlbg ^) ?k}ofsf b®n] ! ;o @) lbgsf] e®0fkf]if0f ®sd, 3®, kmls{g b®Lcg';f®sf] oftfoftvr{, 3® dd{t ug{ ;f9] & xhf® ® lgdf{0f ug'{k®]df @) xhf® !^ jif{d'lgsf x®]s afnaflnsfnfO{ z}lIfs ®fxt:j¿k Pdd'i7 @ xhf® $ ;o ® @) xhf® ?k}of“;Dd lgAof{hL C0f lbg] ul®Psf] 5 .

g]kfndf n3' shf{ ;]jf pkef]ug]kfndf n3' shf{ ;]jf pkef]u ug]{ kl®jf®sf] ;+ªvof ( nfv 5 .

n3' shf{;DaGwL sfd ug]{ ;+:yfnfO{ yf]s shf{ ® tL ;+:yfsf] Ifdtf clej[l4df ;xof]u k'¥ofp“b} cfPsf] ?®n dfOqmf] kmfOgfG; 8]enKd]G6 ;]G6® -cf®Pd8L;L_n] pQm hfgsf®L lbPsf] xf] . cf®Pd8L;Lsf cg';f® & nfv 3®kl®jf® n3' shf{ lnP® Jofkf® Joj;fo ul®®x]sf 5g\ . o; If]qdf xfn;Dd sl®a @) ca{ ?k}of“ nufgL ePsf] 5 eg] sl®a % ca{ ?k}of“ shf{sf ¿kdf 5 . n3' shf{;DaGwL sfo{qmd xfn ^) lhNnfdf ;~rfng e}®x]sf] 5 . k|ltj]bgcg';f® ;g\ @))^ DFf ljZje® !# s®f]8 #) nfv kl®jf®ddf n3' shf{ sfo{qmd k'u]sf] 5 . ( jif{cl3 pQm cf“s8f ! s®f]8 #) nfv dfq lyof] .

k[i7 ! af6 hf/Lu'0ff sd tna kfp“5g\,

k"j{ l;+ufk'® nfx'®] ;Gtaxfb'® u'?ª eG5g\– …lrta'em\bf] ®f]huf®L :jb]zd} x'g] xf] eg] ljb]zsf] d'v s;n] tfSYof] <Ú

@)#& ;fndf l; +ufk ' ® k|xÂLdf etL{ ePsf u'?ªdf klg nfx'®] x'g] ;kgf lkml6Ss} lyPg . cfkmgf] of]Uotfsf] k|df0fkq af]s]® k6s–k6s b®vf:t lb“bf klg :jb]zdf st} ®f]huf®L gkfPkl5 dfq pgL etL{ x'g afWo eP . clxn] klg pgn] ;d:of p:t} kfPsf 5g\ . oxL eP® klg nfx'®]k|ltsf] cfsif{0f a9]sf] xf] . tflnd k|lzIfs tyf l;+ufk'®] nfx'®] od®fh u'?ª eG5g\– …nfx'®] x'g 7"nf] k|lt:kwf{ 5 .Ú ;'?df u'?ª tyf du®nfO{ dfq lnOg] u®]sf]df cfhef]ln ;a} hfltnfO{ lnOg yfn]kl5 nfx'®]sf nflu k|lt:kwf{ a9]sf] 5 . uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug]{ va® pgnfO{ klg lgsf] nfu]sf] 5}g . u'?ªn] ;fKtflxs;“u eg]– …k'vf{b]lvsf] ;+:sf®nfO{ ®f]s]® s] ug'{ <Ú ®fd|f]

w/fkdf nfx'/] aGg] ;kgf

tna ;''ljwf ® ;dfhdf k|lti7f a9\g] b]v]® g} k|To]s jif{ ;of}+ o'jf a]nfotL ;]gf tyf l;+ufk'® k|xÂLdf etL{ x'g] u®]sf 5g\ .

afa'–afh] g} nfx'®] ePsfn] ldng 6f]nsf !( jifL{o ls®0f u'?ª bf];|f] k6s etL{sf nflu k|of; ub}{5g\ . klxnf] k6s pgL ;]6ckdf aflxl®Psf lyP . k':tf}+b]lvsf] xfd|f] ;+:sf®nfO{ ®f]Sg ldNb}g, ls®0f eG5g\– …nfx'®sf] sdfOn] g} d+uf]n d"nsf g]kfnLx¿sf] hLjg:t® dfly p7]sf] xf] .Ú uf]vf{ etL{ s]Gb| aGb ug]{ xf] eg] a]nfotL ;]gfdf sfo{/t kfpg] tna ;'ljwf :jb]zdf pknAw u®fpg ;Sg'k5{, t® o:tf] ;Defjgf etL{ x'g nfu]sf o'jfx¿n] sd b]v]sf 5g\ . pgLx¿sf] ;fd"lxs egfO 5– …;a} o'jfnfO{ ®f]huf®Lsf] plrt cj;® geP;Dd s'g} klg xfntdf uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug'{ x'“b}g .Ú

O:jL ;+jt\ !*&! df g]kfn / c+u|]haLr ePsf] ;'uf}nL ;lGw;“u} g]kfnLx¿ nfx'®] x'g yfn]sf x'g . olt nfdf] ;+:sf® af]s]sf] nfx'®] rfxgfnfO{ pgLx¿sf k':tfn]

clxn];Dd klg k5\ofp“b} cfPsf 5g\ .Ú xf] t, k'vf{s} OHht wfGg klg o'jfx¿ nfx'®] x'g sl:;g] u®]sf] kfOG5 . cGo nfx'®]eGbf a]nfotL ;]gfdf cfly{s kIf alnof] x'G5 . a]nfotL ;]gfdf etL{ ePkl5 ;fdfGo tna ;'ljwf u®]® dfl;s ! nfveGbf a9L x'G5 . km]l® cjsfz k|fKt u®]kl5 klg To:t} ;'ljwf . b]zdf k9]cg';f® ®f]huf®L 5}g, Ps k"j{ nfx'®] eG5g\– …ToxL eP® t d 5f]®fnfO{ a]nfotL ;]gfdf etL{sf nflu k|of; u®fp“b}5'Ú t® ;+ljwfg;efaf6 7"nf] bnsf] x}l;ot kfPsf] dfcf]jfbLsf] Ph]G8fdf uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug]{ pNn]v ePkl5 pgdf klg lg/fzf 5fPsf] 5 .

pt f g ] k fns f n f lu k"j{®fhb"t Zofdz®0fn] g]kfnn] rfx] uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug]{ cleJolSt lbO;s ]sf 5g \ . dfcf]jfbLsf] uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug]{ Ph]G8f r'gfjL gf®f dfq ePsf] uf]vf{ e"tk"j{ ;}lgs ;+3sf] egfO 5 . uf]vf{ etL{s]Gb| ®f]s]® ®f]lsg] ;Defjgf 5}g, uf]vf{ e"tk"j{ ;}lgs ;+3 -u]O;f]_ sf s]Gb|Lo cWoIf kbdaxfb'® u'?ª eG5g\– …b'O{ ;o jif{ k'®fgf] ;+:sf® aGb u5'{ eGg' c;Dej 5 .Ú s;}n] aGb u5'{ eGb}df uf]vf{ etL{s]Gb| aGb gx'g] 7f]s'jf pgn] u®] . b}lgsh;f] xhf®f}+ o'jf vf8L d'n's pl8®x]sf 5g\, ltgLx¿nfO{ s;®L ®f]Sg] < pgsf] k|ltk|Zg lyof] . clxn] a]nfotL ;]gfdf # xhf® % ;o g]kfnL 5g\ eg] ef®tLo ;]gfdf $) xhf® g]kfnL sfo{®t 5g\ . xhf®f}+ o'jfn] a]nfotL ;]gfdf etL{sf nflu k|of; u®] klg jif{df sl®a ! ;ob]lv !

k[i7 ! af6 hf/Ls]Gb|Lo pkfWoIf df:sL

Âfgfn] etL{ s]Gb| aGb eP nfvf}+ klÂjf k|efljt x'g]  g]kfndf sNof0fsfÂL sfd aGb x'g] atfP . …uf]vf{ etL{ s]Gb| aGb ug{'k5{ eGg]n] b}lgs ! xhf/ # ;o g]kfnL o'jf Go"gtd kflÂ>ldsdf sfd ug{ d?e"lddf hf“bf lsg af]Nb}gg\ <Ú pgn] k|Zg uÂ] . e"tk"j{ ;}lgs s0f]{n uh]Gb|axfb' a:g]tn] cÂadf ljb]zLsf] rÂd oftgf ef]Ug afWo g]kfnL tyf efÂtsf uNnL–uNnLdf ckdflgt x'“bf g]kfnL o'jfnfO{ Âf]Sg'sf] ;f6f] ;Ddflgt k];fdf hfgaf6 Âf]Sg vf]Hg' lj8Dagf ePsf] atfP . ;Ddfghgs ;}lgssf] Âf]hufÂLn] s;nfO{ lsg 6fpsf] b'Mv]sf] 5 < pgsf] k|Zg lyof] .

;}lgs ;+3sf cg';f uf]vf{ etL{ s]Gb|;“u ;Âf]sf Âx]sf efÂtLo  la|l6; ;]gfdf xfn ! nfv #$ xhfÂeGbf a9L uf]vf{nL 5g\ . To:t} efÂtLo ;]gf  la|l6; ;]gfaf6 @ nfv cjsfzk|fKt e"tk"j{ ;}lgs 5g\ . k]G;g  cGo art uÂL pgLx¿af6 k|ltjif{ @# ca{eGbf a9L ?k}of“ g]kfn lelqg] uÂ]sf] 5 .

;o %) hgf;Dd dfq} etL{ eP® a]nfot k'Ug] u®]sf 5g\ . sf:sLsf] If]q gDa® @ af6 lgjf{lrt dfcf]jfbLsf ;ef;b ®fhsfhL u'?ª -s®0f_ n] eg] gLltut ¿kd} k"®} uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug{ vf]lhPsf] atfP . ljb]zL etL{s]Gb|n] g]kfnLsf] ckdfg u®]sf] 5, pgn] eg]– …gLlt agfP®} uf]vf{ etL{s]Gb| aGb ug]{5f}+ .Ú

etL{ aGb u/] cfGbf]ng x'g]

Page 6: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 ^

ljifo 5fgf}+ cfkm\g} lg0f{odf P;Pn;L k®LIffsf] kl®0ffd

cfO;s]sf] 5 . of] kl®0ffdn] s}og\ s0f {wf® pRr lzIffsf nflu of]Uo ;fljt ePsf 5g\ . clxn] pgLx¿sf] dgdf s'g ljifo 5fGg] eGg] k|Zg pAhg' :jfefljs ePsf] 5 . s}og\n] cfkm\gf] cle?lrsf] ljifodf x7 b]vfP® cWoognfO{ lg®Gt®tf lbg]5g\ eg] s}og\n] cfkm\gf ;kgf s'Nr]® cleefjssf] ;kgf k"lt{sf nflu kfOnf rfNg]5g\ .

ljBfyL{n] ;+sfo ® ljifo ®f]Hbf cfkm\gf] cle?lrsf] ljifonfO{ k|fyldstf lbg'k5{ . cfhsf] ;do :jtGqtfsf] o'u xf] . cfhsf] ;dodf sf]xL klg x:tIf]k rfx“b}g, t® s}og\sf cleefjsn] cfkm\gf] ;kgf k"®f ug{ 5f]®f5f]®Ldfly bafa lbG5g\ . o;®L kfl®jfl®s bafadf afWo eP® ljifo ®f]Hbf ljBfyL{x¿ cfkm\gf] clgR5fsf] ljifoaf6 lj®Qm x'G5g\ ® cfkm\gf nIoaf6 g} ljrlnt x'g k'U5g\ . To;sf®0f cleefjsn] cfkm\gf] ;Gtfgsf] rfxgf tyf cle?lrnfO{ a'em]® pgLx¿n] ®f]h]sf] ljifo k9\g lbg'k5{ . d}n] :jljj]sdf ®f]h]sf] ljifo 7Ls 5 eg]® pgLx¿sf] dgdf dgf]j}1flgs k|]®0ff k|jfx x 'G5 ® pgLx¿sf ] cWoogn] ;kmntfsf] l;+9L pSn“b} hfG5 . cleefjsx¿n] s] a'em\g'k5{ eg] P;Pn;L pQL0f{ u®]sf] ljBfyL{df :jljj]s x'G5 ® pgLx¿sf] pd]® To:tf] pd]® xf], h'g pd]®df s;}n] klg x:tIf]k rfx“b}g .

xfd|f] k'®fgf] k':tfsf] ;fdflhs b[li6sf]0f klg clnstf ;+sL0f{ 5 . xfd|f] k'®fgf] k':tfn] gof“ k':tfnfO{

…8fS6® eP;\, Olhlgo® eP;Ú eg]® cfzLjf{b k|bfg ug]{ k®Dk®f 5 . of] z'e]R5fsf] z}nLaf6 c¿ If]q pk]lIft x'g k'u]sf 5g\ eg] s]xL cf}“nfdf uGg ;lsg] If]q dof{lbt agfOPsf 5g\ . of] k];fk|lt k'®fgf] k':tfn] x]g]{ b[[li6e|d dfq xf] . of] s]xL k];fk|lt ;Ddfg ® af“sL k];fk|lt ckdfg klg xf] . xfd|f] k'®fgf] k':tfsf] gof“ k':tfnfO{ cflzif nfUof] ®], ca eGg';\ t, lrlsT;sn] sf]6 sxf“ l;p“5 < OlGhlgo®n] cfkm\gf] h'Qf sxf“ l;p“5 < t® klg cfkm\gf ;Gtfgk|lt x:tIf]k ug]{ k®Dk®f 6'+luPsf] 5}g . oxL ;dfhdf afa'cfdfsf] bafadf cfkm\gf ] cle?lrsf] ljifonfO{ ltnf~hnL lb“bf cfh s}og ljBfyL{ pRr lzIffsf] e'd®Ldf g t}l®g ;Sg] g t 8'Ag ;Sg] cj:yfdf k'u]sf 5g\ . cleefjsx¿ cfkm\gf

;GtfgnfO{ 8fS6® ® OlGhlgo® k9fP ;fdflhs k|lti7f pRr x'g] efjgfn] C0f lnP® eP klg k9fp“5g\ . o;®L 5f]®f5f]®LnfO{ afWofTds z}nLdf cfkm\gf] ;kgfsf] af6f] b]vfp“bf ;Gtfgsf] cle?lr s]df 5 < s;}n] ;f]Rb}gg\, ;f]4}gg\ . jf:tjdf sf]xL kqsfl®tf k9]® b]zsf] ;]jf ug{ rflx®x]sf x'G5g eg] sf]xL ®fhgLltzf:q k9]® . ®fhgLltzf:q k9]® s]xL x' “b}g eGg] vfnsf] e|d klg plQs} 5 . kmn:j¿k ®fhgLltzf:q c fh g ] k fnd f k l ® ToQ m 5 , p k ] l I f t 5 . l q e ' j g ljZjljBfnodf ;a}eGbf sd ljBfyL{ ®fhgLltzf:qd} 5g\ .

ljleGg ljifodf cWoog ug ] { ljBfyL {a Lr ; +VofTds ;Gt'ng cfhsf] cfjZostf xf] . Joj:Yffkg, dfgljsL ® k|ljlwsf]

t®fh'df clnstf dfq c;Gt'ng cfof] eg] To;n] b]zsf] l;Ëf] ®f]huf®Ldf c;® kf5{ . o;sf®0f cfhsf] lzIffdf k'®fgf] k':tfn] gof“ k':tfdfly yf]kg{] bafadf sdL cfpg'k5{ .

ha cfkm \g f ] ;Gtfgsf ] cle?lr ® ;kgfdf cgle1 eP® pgLx¿dfly bf;tf yf]kl®G5, To;n] pgLx¿sf] Xbodf 7"nf] rf]6 jf wSsf k'U5 . cfkm\gf] ;kgf anft \ s ' lNrPsf ]df pgLx¿sf ] Xbodf cfkm \g } cleefjsk|lt Ps k|sf®sf] cfqmf]z ® 3[0ff pTkGg x'g ;S5 . o:tf] cfqmf]zn] pgLx¿ cfkm\gf] pHHjn eljiolt® kfOnf 6]Sg 5f8]® ljs[ltsf] l;sf® x'g k'U5g\ . xfn} Ps u}®;®sf®L ;+:yfn] u®]sf] ;j]{If0fdf !^ k|ltzt afnaflnsf dBkfg ® w"dkfgdf km:g'sf] sf®0f kfl®jfl®s bafa lhDd]jf/ ePsf] b]lvof] . afnaflnsfsf] eljiosf] dfldnfdf pgLx¿nfO{ bafa lbg' eg]sf] of] k|ltzt a9fpg'l;jfo c¿ s]xL xf]Og .

afa'cfdfn] cfkm\gf] ;Gtfgn] h'g ljifo ® If ]qdf cle?lr k|bz{g u®]sf] 5, To;df ;dy{g hgfpg'k5{ . cfhsf] ;dodf gof“

k':tfdfly bf;tf yf]kg'{ s'g} klg sf]0faf6 plrt xf]Og . 5f]®f5f]®Lsf] cle?lr a'em]® pgLx¿sf] k|ltef h]df 5 To;df cl3 a9\g lbg'k5{ .

k|To]s dflg; k|ltefsf] b [ li6n] wgL x 'G5 . k |To ]s dflg;df s'g} g s'g} v'aL x'G5, IFdtf x'G5, t® To;sf] k|:km'6g ePsf] x'“b}g . k|ltef ® cle?lrsf] ;+uddf Pp6f 7"nf] l;h{gf x'G5, ®fi6«sf nflu klg cfkm\gf nflu klg . cleefjsn] cGwf] eP® gof“ ® gf}nf] If]qdf

pgLx¿nfO{ 8f]¥ofP eg] Toxf“ pgLx¿sf] cle?lrsf ;fy;fy} k|ltefsf] klg xTof x'G5 .

cfhsf] ;do s;}sf] ;kgfsf nflu cfkm\gf] ;kgf Tofu ug]{ ;do xf]Og . o;sf®0f cfkm\gf] ;s®fTds cle?lr ® p2]Zosf lj?4df bf;tf yf]kg]{ cleefjssf] ljkIfdf cfjfh p7fpg' klg plQs} cfjZos 5 . eljiosf af®]df cfkm"eGbf 7"nf;“u ;Nnfx ug'{ plrt xf], pgLx¿sf] lgb]{zgsf] bf; aGg'rflx“ ®fd|f] xf]Og .

pRr lzIffsf nflu z}lIfs k/fdz{ d]nf

Pp6} ynf]df NofP® cGtlq{mof ug{ kfpg] cj;® ;[hgf ePsf] cfof]hsx¿sf] ljZjf; 5 . k|To]s jif{ cfof]hgf x'“b} cfPsf] xfOo® Ph's];g PG8 Sofl®o® km]o® ljBfyL{sf] ;xof]usf lglDt e®kbf]{ z}lIfs d]nf ;fljt e};s]sf ] klg cfof]hsx¿sf] lhls® 5 . k|bz{gLdf g]kfnL tyf ljb]zL z}lIfs ;+:yf, k|fljlws ljifodf pRr lzIf f xf l;n u®fpg ] ;+:yf Pj+ z}lIfs k®fdz{bftf ;+:yfx¿n] ;xeflutf hgfPsf 5g\ . ljz]if u®L Kn; 6'df egf{ lng sn]hx¿n] cfkm\gf] l:sd ljBfyL{ tyf cleefjs;dIf k|:t't ul®®x]sf 5g\ .

c fk m \ g f ] I fdt f ljk® Lt cleefjs tyf ;fyLx¿sf] nx8 ® s®sfkdf ljBfyL{nfO{ hyfefjL z}lIfs ;+:yfdf egf{ ul®lbg] k|j[lQn] xhf®f}+ ljBfyL{sf] eljio cGof}nu|:t aGg k'u]sf a]nf k|bz{gLsf] cfof]hgf k|efjsf®L x 'g ] lgb ] {zs yfkfn ] atfP . …OR5fljk®Lt hah{:tL nflbPsf] lzIffn] ljBfyL{sf] dgf]ut tyf JolQmut ljsf;nfO { cj?4 t'Nofp“5 .Ú lgb]{zs yfkf eG5g\– …z}lIfs ;d:ofsf sf®0f lk®f]ln®x]sf o'jf ljBfyL{sf] eljionfO{ ;xL af6f] tkm{ 8f]¥ofpg d]nf k|efjsf®L x'g] ljZjf; lnPsf 5f}+ . %) xhf® ljBfyL{ tyf cleefjsn] cjnf]sg ug]{ ck]Iff ul®Psf] of] z}lIfs d]nfdf ^) eGbf a9L :6n 5g\ .

pRr lzIff xfl;n ug]{ qmddf ®x]sf ljBfyL{x¿nfO{ nlIft u®]® lxhf] laxLaf®b]lv …5}6f}+ xfOo® Ph's];g PG8 Sofl®o® km]o®–@))&Ú k|f®De ePsf] 5 . o'gfO6]8 jN8{ 6« ]8;]G6® lqk'® ]Zj®l:yt 8fO®]S;g PlShlj;g PG8 sGe]G;g ;]G6®df cfof]lht pQm z}lIfs d]nf cfOtaf®;Dd rNg]5 .

…k |j ] lzsf k®LIff pQL0f { ePkl5 ca s] ug]{ eg]® cGof}ndf k®]sf ljBfyL{x¿sf nflu of] k|bz{gLn] ;xL dfu{bz{g u5{ eGg] ck]Iff u®]sf 5f}+ .Ú cfof]hs 8fO®]S;g g]kfn k|f=ln=sf lgb]{zs bLks yfkfn] ;fKtflxsnfO{ eg]– …d]nfdf cfpg] ljBfyL{n] z}lIfs kf7\oqmd, z}lIfs ;+:yf Pj+ cfkm\gf] nIo lgwf{®0fdf kof{Kt hfgsf®L tyf ;xof]u kfpg]5g\ .Ú

z}lIfs k|bz{gLsf] cfof]hgfn] z}lIfs ;+:yf Pj+ ljBfyL{x¿nfO{

Page 7: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

g]kfn  hd{gLsf] ;fdflhs tyf ;f+:s[lts ;DaGwnfO{ k|uf9 agfpg] p2]Zon] g]kfnLl;r 8\o'6\;] h'u]gl8Nkm -Pg8Lh]_ sf] cfof]hgfdf ut h]7 #@ ut] hd{gLsf] P]ltxfl;s guÂL Do'g:6Âdf ;f+:s[lts sfo{qmd ;DkGg eof] . …g]kfn ;f“emÚ zLif{s ÂflvPsf] pQm sfo{qmdsf] k|d'v cfsif{0f g]kfnL zf:qLo ;+uLt 6f]nL …;'sd{Ú lyof] . g]kfn  g]kfnL ;+:s[ltnfO{ hd{gLdf klÂlrt uÂfpg] l;nl;nfdf of] sfo{qmd cfof]lht ulÂPsf] cfof]hs Pg8Lh]n] hgfPsf] 5 .

;'sd{sf] o'/f]kofqf

pQm ;f+:s[lts sfo{qmddf ;'sd{ AofG8sf 8f= w|'j]zrGb| Â]UdL, k|df]b pkfWofo  Zofd g]kfnLn] pkl:yt ;of}+ bz{snfO{ zf:qLo ;+uLt ;'gfPsf lyP . sfo{qmddf cfof]hs Pg8LPsf tkm{af6 ;'sd{ AofG8nfO{ ;Ddflgt klg ulÂPsf] lyof] . sfo{qmdsf k|d'v cltly Do'g:6 guÂsf cWoIf 8f= l;k|f]; dflÂgf];n] cfkm"n] o;cl3 olt eJo ;f+:s[lts sfo{qmd gb]v]sf] atfP . cWoIf dflÂgf];n] ;'sd{sf tLg} hgf snfsf ljZjsf pTs[i6 snfsfÂdWo] kg]{ s'Âf atfp“b} pgLx¿sf] k|:t'ltn] ylst

dflg;sf] dl:tisdf k'g{tfhuL elÂlbg] pNn]v uÂ] . w|'j]zrGb| Â]UdL  k|df]b pkfWofon] ahfPsf] l;tf  tanfsf] pgn] v'n] k|z+;f uÂ]sf lyP . ut h]7 !& ut] a]nfotdf sfo{qmd uÂ] o'Âf]kofqf yfngL uÂ]sf] ;'sd{n] ;fpg @@ ut];Dd ofqf hfÂL ÂfVg]5 . k|fKt hfgsfÂLcg';f ;'sd{n] hd{gLkl5 g]bÂNofG8, a]lNhod, k|mfG;, :jLhÂNofG8df cfkm\gf] k|:t'lt lbg]5 .

sfo{qmddf hd{gLdf a:b} cfPsf g]kfnL snfsfÂx¿n] klg ;xeflutf hgfPsf lyP . sfo{qmddf snfsf lzj >]i7n] nfv] g[To k|:t't uÂ]sf lyP . To;}uÂL g]kfnL rnlrq ;kgfsf] ;+;fÂsL gflosf sdnf bfxfnn] cfsif{s g[To k|:t't uÂ]sL lyOg\ . sfo{qmddf snfsfÂx¿ u0f]z 3n], nId0f hf]zL, ;lÂtf ÂfO{, t'n;L uf}rg, ddtf–dgLiff uf}td, PlGhnf >]i7 cflbn] cf–cfkm\gf] k|ltef k|:t't uÂ]sf lyP .

/fd|f] sn]hsf] 5gf}6&

k|bLk a:ofnP;Pn;Lsf] glthf;“u} ®fd|f]

sn]hsf] 5gf}6 s;®L ug]{ eGg] lrGtfn] klg plQs} lk®f]lnG5 . glthf ;fj{hlgs ePnut} emG8} @ nfv ljBfyL{ sn]hsf] vf]hLdf nfU5g\ . ljutsf cg'ejnfO{ x]bf{ ljBfyL{sf] 7"nf] hdft ±@ sn]htkm{ nfUg]5, af“sL ljBfyL{x¿ k|jL0ftf tx cWofkg x'g] sn]htkm{ nfUg]5g\ ® ;a}eGbf sd ;+Vofsf ljBfyL { …PÚ n]jn sn]htkm { nfUg]5g\ . ;fdfGo cf“sngsf cfwf®df x]bf{ dWodjuL{o kl®jf®sf ljBfyL{x¿ Kn; 6' sn]htkm{, lgDgjuL{o ljBfyL{x¿ k|jL0ftf txsf sn]htkm{ ® lgs} x'g]–vfg] dflgg] pRr ju{sf ljBfyL{x¿ …PÚ n]jn k9\g] u®]sf] kfOG5 . lbgfg'lbg vlr{nf] aGb} uPsf] z}lIfs jftfj®0fsf aLrdf klg cfkm"n] y]Ug ;Sg] cfly{s ef®sf] aLrdf ®x]® :t®Lo sn]h 5gf}6 ug'{ r'gf}tLk"0f{ ag]sf] 5 . cem To;aLrdf cfpg] sn]hx¿sf cfsif{s lj1fkg, ®fd|f kf]:6KofS6\;x¿x¿n] b ]vfpg] cg]sy®L k|nf]egsf aLrdf ljBfyL{nfO{ kg]{ ;d:of 36fpg lzIfs–lzlIfsf, cleefjs, ;~rf®dfWodnufot c Go ;® f ] s f ®s f l gs fon ] ;+j]bgzLn e} cfkm\gf] e"ldsf lgjf{x u®] dfq ljBfyL{sf] eljio ®fd|f] lbzftkm{ df]l8Psf] dflgg]5 . To;}u®L ljBfyL{x¿ :jo+n] klg c¿sf] nxnx}df nfu]® eGbf ;+j]bgzLn e} :jljj]sdf lg0f{o lng' g} a'l4dfgLk"0f{ x'G5 .

s] k9\g] <sn]h 5gf}6sf] d'Vo cfwf®

s] k9\g] eGg] g} xf] . P;Pn;Ldf lgs} ®fd|f ] c+s cfP lj1fg, dWod c+s cfP Joj:yfkg ® ;fdfGo c+s cfp“b}df dfgljsL jf cGo ;+sfotkm{ hfg] kl®kf6L xfdLsxf“ 5 . of] lgs} xflgsf®s ® cfTd3ftL ;fljt x'g;S5 . P;Pn;Lsf] glthf dfq To:tf] dfkg tŒj xf]Og, h;n] eljiosf]

df]8 g} ablnb]cf];\ . s] k9\g] eGg] s'®f ljBfyL{x¿sf] leqL OR5fdf e® k5{ . o;df nIo Pj+ em'sfj g} k|d'v lg0ff{os tŒj dflgG5g\, t® jt{dfg kl®k|]Iodf w]®} ®fd|f ;Defjgf af]s]sf ljifox¿ :jb]zd} k9\g ;lsg] cj:yfn] ljBfyL{nfO{ leGgleGg If]qdf nfUg dfu{ k|z:t ul®lbPsf] 5 .

lj1fg• OlGhlgol®ª -l;len,

On]S6«f]lgS; PG8 sDo'lgs];g, On] lS6 «sn PG8 On]S6 « f ] lgs, On]lS6«sn, sDKo'6®, OGkmd]{;g 6]Sgf]nf]hL, cfls{6]Sr®, afof]6]s_

• lrlsT;f -PdaLaLP;, gl;{ª, cfo'j] {b, klAns x]Ny, xf]ldof]Koflys, ®]l8of]u|fkmL, cflb_

• afof] s]d]:6«L, OGef®f]d]G6n ;fOG;, aLP:;L, e]6g®L, s[lif, jg, jfON8nfOkm sGh®e];g cflb .

Joj:yfkg• lahg]; P8ldlg:6« ];g,

lahg]; :6l8h, xf]6n Dofg]hd]G6, 6«fen PG8 6'l®Hd, xl:k6fln6L, OGkmd]{;g Dofg]hd]G6, 8]enkd]G6 kmfOgfG;, km];g l8hfOg cflb .

dfgljsL• ;dfhzf:q, dfgjzf:q,

;f];n js{, hgf{lnHd PG8 df; sDo' lgs];g, ;+uLt, lnj®n cf6{\; PG8 ;fOG;, nlntsnf, ®fhgLltzf:q, cy{zf:q, u|fdL0f ljsf;, ul0ft, Oltxf;, cGt®f{li6«o efiff cflb .

To;}u®L lzIf0f k];ftkm{ hfg rfxg]x¿sf aLr lzIff ;+sfo nf]slk|o aGb} uPsf] 5 eg] sfg'g ;+sfo k9]sfx¿ klg ca jsfnt dfq gu®]® 7"nf–7"nf Jofkfl®s Pj+ u}®Jofkfl®s ;+:yfdf …lnun P8efOh®Ú eP® ®fd|f ] hLjgofkg ug{ ;lsg] x'“bf sfg'g klg ljBfyL{sf ljifo 5gf}6sf] Pp6f ®fd|f] cK;g x'g ;S5 .

s;/L lrGg] /fd|f] sn]h <of] lgs} hl6n k|Zg xf] .

o;sf ] dfkb08 dflg;} lkR5 ] km®s–km®s x'g ;S5 . t® s]xL

;+j]bgzLn s'®fdf ;'?d} rgfvf] eP® oyfy { hfgsf/L a6 'Ng ;s] g®fd|f ] sn]hdf km:gaf6 hf]lug ;lsG5 . sn]hsf] ef}lts ;+®rgf k|d'v tŒj xf] . s'g} klg sn]hsf] :yfloTj p;sf] ef}lts ;+®rgfn] d'Vo ¿kdf lgwf{®0f u®]sf] x'G5 . cf®fdbfoL 8]S;–a]Gr, Wjlg k|lt®f]ws -zfGt_ sIffsf]7f ® ;Lldt ljBfyL{ c6\g] sIffx¿df dfq cy{k"0f{ ¿kdf cWoog–cWofkg x'g;S5 . sltko sn]hn] cfkm\gf lrgf®L k'l:tsfdf lgs} cfw'lgs sIffsf]7f b]vfP klg Tof] ;xL gx'g ;S5 . To;}n] ljBfyL{ tL sn]hdf :jo+ uP® cjnf]sg ug'{ a'l4dfgLk"0f{ x'G5 .

bf];|f] kIf lzIfs–lzlIfsfsf] xf] . sn]hn] ®fv]sf lzIfs–lzlIfsf slt u'0f:t®Lo 5g\ eg]® cfkm\gf cu|hx¿;“u hfgsf®L lng' ®fd|f] x'G5 . ljleGg ljifodf Voflt

sdfPsf lzIfsx¿sf] gfd dfq ®fv]® lj1fkg ug]{ rng klg 5 . To;}n] ljBfyL{x¿n] cfkm\g} dfWod nufP® oL s'®f hfGg' a'l4dfgL x'G5 . sn]hsf] k|of]uzfnf csf]{ dxŒjk"0f{ kIf xf] . To;kl5 dfq af]8{ k®LIffsf glthf ® ljleGg 5fqj[lQdf gfd lgsfNg] ljBfyL{sf] qmd x]g' { ®fd|f ] x'G5 . sn]hn] NofPsf] pRr k|lzIft x]g'{eGbf

klg ;du| glthfn] sn]hsf] u'0f:t®Lotfsf ;DaGwdf s]xL hfgsf®L lbg ;S5 .

To;}u®L sn]hn] lng] s]xL ®0fgLltn] klg sn]hsf] u'0f:t®Lotf emNsfO®x]sf] x'G5 . ;'?d} ;Lldt l;6 tf]s]® ;f]xLcg';f® egf{ lng] sn]h ®fd|f x'g\ . w]®} ljBfyL{ kfp“b}df cfkm\gf] Ifdtfaflx® uP® ljBfyL{ egf{ ug]{ sn]h a9L Jofkf®d'vL ® sd ;]jfd'vL dflgG5g\ . d'Vo s'®f t sn]h s;®L rln®x]sf] 5 eGg]df lge{® x'G5– s'g} JolQmljz]ifsf] e®df jf lglZrt l;:6ddf . l;:6ddf ®x]® rNg] sn]hn] ljBfyL{nfO{ ®fd|f] lbzftkm{ nfg ;S5 . s'g} sn]hn] a9L g} lrNnf s'®f ® lgodeGbf w]®} 6f9f uP® w]®} g} 5fqj[lQ lbP klg To;sf] u'0f:t®dfly k|Zg t]:of{pg] 7fp“ x'g;S5 . dWodvfn] jf cfkm"nfO{ s]xL sdhf]® dfGg] ljBfyL {n ] cfkm \g f ] Wofg w ]® } gfd rn]sf sn]htkm{ gnfg' g} a ]; x ' G5 . lsgeg] Toxf “ tL ljBfyL{dfly sn]hn] sd Wofg lbg] ;Defjgf x'G5 .

vr{ Pj+ 5fqj[lQcfhsfn sn]hx¿ lgs}

vlr{nf ag]sf 5g\ . pgLx¿ s]xL dfqfdf 5fqj[lQ klg lbG5g\, t® oL ljifodf klxn] g} :ki6 ¿kdf ga'em] kl5 ltg} s'®fn] ljBfyL{ Pj+ cleefjsdf dfgl;s tgfj pTkGg x'G5 . dx“uf sn]hdf dfq ®fd|f] k9fO x'G5 eGg] ljrf® klxn] g} TofUg'k5{ . ;j{;'ne sn]hdf klg ®fd|f] k9fO x'g;S5 . P;Pn;Lkl5sf] k9fO sn]h jf lzIfsdf eGbf klg ljBfyL{sf] d]xgtdf a9L lge{® x'G5, t® To;sf] jftfj®0f l;h{gf ug{

sn]h tyf lzIfs–lzlIfsfx¿sf] e"ldsf dxŒjk"0f{ x'G5 . OG6«fG; k®LIffdf ®fd|f] ug{ ;s] lgs} ®fd|f sn]hdf klg ;lhn} k9\g ;lsG5 . P;Pn;Lsf] k|ltzt ® OG6«fG;sf] k|ltzt b'j} x]®]® lbOg] 5fqj[lQsf] k|s[lt klg sn]h}lkR5] km®s–km®s 5g\ . s;}n] b'O{ jif{sf nflu, s;}n] Ps jif{sf nflu dfq ® s;}n] k|ltzt d]G6]g x'g'kg]{ ;t{df k|yd cfGtl®s k®LIff;Dd 5fqj[lQ lbPsf x'G5g\ . ;'?df 5fqj[lQ gkfPsfn] klg cfGtl®s k®LIffdf ®fd|f] c+s Nofpg ;s] 5fqj[lQ kfOg] x'“bf P;Pn;Ldf sd c+s cfp“b}df cflQg'kb}{g .

cGTodf,P;Pn; Lk l5s f ] k9 f O

dfWolds txsf] eGbf lgs} leGg x'G5 . ljleGg ljifosf ;fdfGo hfgsf®L lng] k9fOkl5 ltg} ljifodf uxg ¿kdf cWoog ug]{ u®L ljsl;t u®fOPsf] x'G5 . To;}n] ljBfyL{n] cfkm"nfO{ Tof] :t®sf] 1fg lng klxn] g} dfgl;s ¿kdf tof®L ug'{k5{ . ljBfnodf h:tf] lzIfs–lzlIfsfn] k9fPsf] dfq k9\g], lzIfs–lzlIfsfn] k9 eg] dfq k9\g] afgL TofUg'k5{, lsgeg] sn]hsf] sf];{ ljBfyL{s} d]xgtsf cfwf®df ;~rfng x'g] u®L to ul®Psf x'G5g\ . ljBfnodf t s'g ljBfyL{ s'g kIfdf sdhf]® 5 eGg] s'®f lzIfs–lzlIfsfnfO{ yfxf x'g] x'“bf p;n] ;f]xLcg';f® k9fp “5g \ , t® sn ]hsf ] b ' O { jif{df lzIfs–lzlIfsfn] ljBfyL{ lrGg g} gkfpg ;S5g\ . To;}n] cfkm\gf ;d:of lgw{Ss cfkm}“ JoQm ug{ ;Sg'k5{ . c¿n] s] eGnfg\ eg]® a;] k5'tfpg'kg] { l:ylt pTkGg x'g;S5 .

Page 8: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

Jo:t hLjgz }nL; “u } ljleGg On]S6«f ] lgs ;fdu|Lsf] k|of]u klg a9\bf] 5 . o;ÂL k|of]u ulÂPsf On]S6«f]lgs ;fdu|Ln] xfd|f] hLjgz}nL tLj|  ;xh t agfPsf] 5 t To;af6 x'g] gsfÂfTds c;Âsf ;DaGwdf ;f]Rg'ePsf] 5 < oL ;fdu|Lsf] k|of]u ubf{ pTkGg x'g] r'DasLo ljlsÂ0f, Wjlg  sDkgn] xfd|f] zÂLÂdf k|ToIf jf kÂf]If c; ulÂÂx]sf] x'G5 . log} c;ÂnfO{ Go'gLsÂ0f ub} { To;af6 af“Rg afof] l8S; jf rL OghL{ KofG8]6 k|of]u ug{ ;lsG5 . …;fy} xfdLn] vfg] vfBj:t'  kfgLklg k"0f{tM k|fs[lts 5}g, of] ljleGg sfÂ0fn] s]ldsno'Qm 5,Ú g]kfnL ahfÂdf o; ;fdu|Lsf] k|j4{gsf tofÂL ulÂÂx]sf SjfG6d OG6Âg];gnsf dLg 3n] eG5g\– …log} s]ldsno'Qm vfg]s'Âfaf6 aRg klg o;sf] k|of]u pkof]uL x'g ;S5 .Ú

jfof] l8S; Â rL OghL{

k]G8]6 SjfG6d OG6Âg];gnn] xfn} ;fj{hlgs uÂ]sf] xf] . o'gfO6]8 jN8{ 6«]8 ;]G6 lqk'Â]ZjÂdf $ ut] a'wafÂb]lv zlgafÂ;Dd rn]sf] Sofg ;km\66]sdf ;fj{hlgs ulÂPsf o:t} gf}nf k|ljlw cfjnf]sgstf{sf] dg lvRg ;kmn eof] . k|bz{gLdf :jb]zL tyf ljb]zL ;km\6j]o ljsf;stf{ sDkgLsf %) j6f :6n ÂflvPsf lyP . g]kfnL sDkgLn] ljsf; uÂ] ljZjahfÂdf Voflt sdfPsf ;km\6j]o k|bz{gLdf

cfs{if0f ag]sf lyP . k|bz{gLdf ;km \6j ]o ;f ]n 'zg, aLkLcf ] -lahg]z k|f];]l;ª cfp6;f]l;{ª_ ;le{;sf] If]qdf sfo{stf{x¿sf sfo{ljjÂ0f klg cjnf]sgstf{sf lgDtL gf}nf] ag] . cGtÂlqmofTds >Job[Zosf] dfWodaf6 lzIff lbg] Ph's]zgn l;8L klg w]Â}sf] ?lrsf] ljifo ag]sf] lyof] . of] ldbf; k|f=ln=n] pTkfbg uÂ]sf] g]kfnsf] kf7\oqmd ;dflji6 ulÂPsf] Psdfq Ph's];gn l;8L xf] . sDKo'6Âsf] dfWodaf6 lzIff lbOg] of] kf7\o l;8L sIff g;{ÂLb]lv sIff b; ;Ddsf ljleGg ljifo ;dfj]z ulÂPsf] 5 . afndgf]lj1fgnfO{ cfTd;ft\ uÂL dN6Lldl8of k|of]u uÂL tof kflÂPsf] of] ld6f OG;6«S6 cGtÂlqmofTds, JofVofTds  :jcWoognfO{ k|f ]T;flxt ug] { tyf Snf;?d l6lrªsf] klÂk"Âs ePsf] atfOG5 .

lzj d'lvof

*gof“ k|ljlw lj1fg ;dfrf/

Eof;]S6f]dLsf] ljsNk lrlgof“ lrlsT;sx¿n] ;Gtfg

pTkfbgsfo{nfO{ lgoGq0f ug]{ csf]{ k|ljlw ljsf; uÂ]sf 5g\ . o;sf nflu pgLx¿n] c08sf]ifdf ;fgf] Kjfn kf5{g\ . Toxf“ Pp6f ;fgf] 6\o'a ÂflvG5 . pQm 6\o'an] z'qmsL6 5fGg] lkmN6Âsf] sfd u5{ . ;Def]usf] ;dodf tÂn kbfy{sf ;fy cfPsf] z'qmsL6 oxL+ Âf]lsG5 . o;af6 ;Gtfg pTkfbg x'g] ;Defjgf x'“b}g . of] k|ljlw (& k|ltzt ;kmntf k|fKt x'g]5 . zNolqmof ;DkGg ug{ !) ldg]6 dfq nfU5 . of] k|ljlwsf] Ujfªemfp klÂjf lgof]hg k|ljlw s]Gb|sf lrlsT;sx¿n] ljsl;t uÂ]sf x'g\ .

of}g;DaGw / pd]/

cf };teGbf sd cyjf a9L pd]Âdf of}gsfo{ ;'? ug]{ dflg;x¿df ljleGg of }gÂf ]u nfUg] ;Defjgf a9L x'g] s'Âf Ps cWoogdf b]lvPsf] 5 . sf]nlDaof o'lgel;{6Lsf 8f= lyof] :ofgkmf]8{sf] g]t[Tjdf ulÂPsf] of] cWoogdf * xhf cd]lÂsL gfulÂs ;+nUg lyP . ;g\ !((^ b]lv @))^ ;Dd of] cWoog ulÂPsf] lyof] . cf};t !$ jif{ jf Tof]eGbf sd pd]Âdf of}gsfo{ ;'? ug]{nfO{ k|fÂlDes pd]  cf};t @@ jif{ jf Tof]eGbf kl5 ;'? ug]{nfO{ clGtd pd] dflgPsf] lyof] . o;f] x'“bf !$  @@ jif{aLrdf of] sfo{ ;'? ug]{x¿df eGbf k|fÂlDes  clGtd pd]Âsfx¿df a9L of}ghGo Âf]u nfu]sf] kfOof] .

lnlk:6s / SofG;/

lnlkl:6sdf aLaLkL gfds Â;fog x'G5 . nuftfÂsf] ;Dks{sf sfÂ0f of] zÂLÂsf ljleGg efudf km}nG5 . To;}uÂL o;sf] uGw gfs x'“b} zÂLÂsf ljleGg efudf k'U5 . of] :tgsf u|lGy;Dd klg k'U5 . To;kl5 o;n] :tgsf] ljsf;df cjÂf]w k'¥ofp“5 . o;af6 :tg SofG;Âsf] ;Defjgf klg a9\5 . cd]lÂsfsf] kmS; r]:6 SofG;Â ; ] G6Âsf 8f = hf ]; ¿;f ]sf ] g]t[Tjdf pQm cg';Gwfg ePsf] lyof] . lrlsT;sx¿n] d';fdf pQm k|of]u uÂ]sf lyP .

r'/f]6 a]Rg] d]l;gca hfkfgdf r'Âf]6 lsGg

e]lG8ª d]l;gdf l;Ssf l5Âfp“bf To;n] JolQm r'Âf]6 tfGg of]Uo jf cof]Uo s] 5 eGg] s'Âf hf“Rg]5 . of] d]l;gn] tkfO{+sf] cg'xfÂdf slt rfpÂL kÂ]sf] 5 eGg];d]t uGg]5 . hfkfgdf r'Âf ]6 tfGg j}w pd] @) jif{ xf ], Toxf“ % nfv &) xhf o:tf d]l;g 5g\ . cfufdL h'nfO{b]lv oL d]l;gn] r'Âf]6 tfGg] dflg; sd pd]Âsf] xf]–xf]Og klxrfg ug]{5 .

Ps sDkgLn ] u | fxssf ] cg'xfÂsf] cWoog ug]{ k|0ffnL l js l;t u ]s f ] 5 . pQ m k|0ffnLcg';f r'Âf]6 lsGg'cl3 u|fxsn] e]lG8ª d]l;gdf Âx]sf] l8lh6n SofdÂfdf x]g' {kg] {5 .

km ' lhtfsf sDkgLn ] ljsf; uÂ]sf ] of ] SofdÂfn] u|fxssf cf“vfjlÂkl slt rfpÂL kÂ]sf] 5, x8\8Lsf] agfj6 s:tf] 5 , cg'xfÂsf] 5fnf slt nlqPsf] 5 eGg] cWoog ug]{5 . sDkgLsf k |jQmf xf lhd ] ofdfdf ]tf ]sf cg';f d]l;gdf ! nfveGbf a9L JolQmsf] cg'xfÂsf] tYof+s Âflvg]5 . o;}sf cfwfÂdf r'Âf]6 lbg] glbg] lg0f{o x'g]5 .

hfkfgL cy { dGqfnon] pd] klxrfg ug]{ tf:kf] gfds :df6{ sf8{ k|of]u ug{ cg'dlt lbPsf] 5 . To;n] rfns klÂrokqdf ePsf] pd] k9\g ;Sg]5, t cg'xf klxrfgsf] k|0ffnLnfO{ ;ÂsfÂn] cg'dlt lbg eg] af“sL g} 5 .

zlQm arfp“5 sDKo'6/n]tkfO{ +n] ofb ug' {eof] ls

ePg, ;g\ @))& sf] cS6f]a dlxgfdf u'unn] cfkm\gf] xf]d k]hnfO{ sfnf ] Aofsu|fpG8df klÂjt{g uÂ]sf] lyof] . Tolta]nf cd]lÂsfsf] ;fgk|mflG;:sf]df ljB't\ ;+oGqdf vÂfaL x'“bf cGwsf ePsf] lyof] . u'unn] o;ÂL ;+;fÂeÂsf sDKo'6 k|of]ustf{x¿nfO{ l:qmgsf] Aofsu|fpG8af6 zlQm arfpg k|]lÂt ulÂÂx]sf] lyof] .

;+;fÂdf clxn] k|of ]udf cfOÂx ]sf slÂa @% k| ltzt sDKo'6Âsf] df]lg6Âdf Sofyf]8 Â ] 6 \o 'a k |of ]u ulÂPsf ] 5 . km:kmf ]Â ];]G6 ;txdf On]S6«f ]g lsÂ0fåfÂf tl:aÂx¿ k|jflxt ug{ Eofs'd 6\o'j k|of]u x'G5 . o;sf] k|of]u Sofyf]8 Â] 6\o'aåfÂf g} x'G5 .

; ]t f ]  +usf j ]ak ]hx¿ l8:Kn]sf nflu Sofyf]8 Â] 6\o'jn] &% jf6sf] zlQm vr{ u5{ . u'unsf afÂ]df dfq ljrf ug]{ xf] eg] u'unsf] xf]dk]hdfkm{t k|To]s lbg @ cÂa j]a;fO6 v'N5g\ . k|of]ustf{x¿dWo] @% k|ltztsf] df]lg6Âdf Sofyf]8 Â] 6\o'a ePsf] tYonfO{ dfq cfwf dfGbf klg sDKo'6Âaf6 k|To]s lbg %) sÂf]8 jf6 zlQm vr{ e}Âx]sf] 5 .

o;}sf cfwfÂdf clxn] sfnf] Aofsu|fpG8;lxtsf] xf]dk]h lgdf{0f ug{ k|]lÂt ug]{ cleofgdf ljleGg

;+:yf nflukÂ]sf 5g\ . sfnf] Aofsu|fpG8;lxtsf ;r{ OlGhg lgdf{0f ug] { qmd;d]t k|fÂDe ePsf] 5 . ANofs 86sd tyf ANofsj]a;r{ 86sd o:tf s]xL pbfxÂ0f x'g\ . oL j]a;fO6dfkm{t ;r{ ubf{ xfdLn] klg ck|ToIf ?kdf zlQm arfOÂx]sf x'G5f}+ .

o;afx]s cGo ;fwfÂ0f tlÂsfaf6 klg xfdL of] sfo{df of]ubfg k'¥ofpg ;S5f}+ .

nfdf] ;do;Dd sfd gug]{ xf] eg] sDKo'6Â Â o;sf] df]lg6ÂnfO{ ckm uÂf}+ .

df]lg6Âsf] rlDsnf]kgnfO{ ;s];Dd sd uÂf}+ .

gof“ sDKo'6 lsGg] xf] eg] OghL{ :6f $ bzdnj ) slDKnPG6 zAb n]lvPsf] x]Â] dfq lsgf}+ .

@) ldg]6;Dd k |of ]udf gcfPkl5 sDKo'6 cfkm}+ ckm x'g] agfcf} + . l:qmg ;]eÂsf] ;§fdf jfnk]k 5fg] Âfvf}+ . gof“ df]lg6 lsGbf kmNof6 Kofgn l:qmg 5fgf}+ .

of] ;fgf] k|of;n] JolQmut ¿kdf dfq kmfObf k'u]sf] x'“b}g, o;n] ;du| ljZjsf] jftfjÂ0fnfO{ arfpg ;xof]u k'¥ofOÂx]sf] x'G5 . xhfÂf}+ dflg;n] of] ;fgf] sfd ;'? uÂ] eg] slt 7"nf] pknlAw x'G5 xf]nf < xfdL cfkm}+ klg cg'dfg nufpg ;S5f}+ .

l8lh6n k'm6lk|G6k|lt ;r]t OG6/g]6 k|of]ustf{x¿ k|ljlwn] dflg;sf] JojxfÂdf

km]Âabn Nofp“5 . gof“ k|ljlwsf] cfudg  k|of ]u;“u} dfgjLo lqmofsnfk tyf cfrÂ0f qmdzM ablng] j}1flgs cg';Gwfgn] k|dfl0ft ulÂ;s]sf 5g\ .

kLo" OG6Âg]6 PG8 cd]lÂsg nfOkm k|f]h]S6sf] gof“ cWoog–k|ltj]bgn] OG6Âg]6 k|of]ustf{x¿ cfkm\gf] …l8lh6n k'm6lk|G6Ú k|lt lgs} ;hu  ;r]t ePsf] b]vfPsf] 5 . cWoogdf ;xefuLdWo] $& k|ltztn] cgnfOgdf cfkm\g} afÂ]df ;"rgf vf]Hg] uÂ]sf] b]lvPsf] 5 . clxn] dflg;sf km'6lk|G6 cgnfOg e ] l6G5g \ . ;Dk "0 f { JolQmut

hfgsfÂL ;xh?kdf cgnfOgdf :jod\ ÂfVg ;lsg] x'“bf k|of]ustf{ lbg k|ltlbg OG6Âg]6;“u glhls“b} uPsf] lgisif{ cWoogsf] 5 .

cWoogdf ;xefuL ^) k|ltztn] OG6Âg]6df ;+u|xLt ;"rgfaf6 cfkm"df s'g} ljrng gcfpg] atfP . ;r{ OlGhgdf cfkm\gf] gfd hf]l8PÂ cfPsf ;"rgf nueu k"0f{ ?kdf ;TotYodf cfwflÂt ePsf] ljZjf; *& k|ltzt ;xefuLn] JoQm uÂ]sf 5g\ . jo:s OG6Âg]6 k|of]ustf{sf] *@ k|ltztn] cfkm\gf] cgnfOg k|f]kmfOn hf]–s;}n] x]g{ ldNg] uÂL ÂfV5g\ .

c Woogn ] O G 6 Âg ] 6s f ]

k | o f ] ua f 6 x fn d f l g;s f ] hLjgz}nLdf s]–s:tf] klÂjt{g cfPsf] 5,:ki6 b]vfPsf] 5 . dflg;x¿ JolQmut s'Âf s;ÂL O G6Âg ] 6d fk m { t Pscsf {d f k'¥ofp“5g\  of] ;+:sfÂn] s;ÂL joisx¿df Pp6f a]Un} ;+:s[ltsf] lgdf{0f ulÂÂx]sf] 5, To;sf] P]gf ag]sf] 5 kLo"sf] cWoogk|ltj]bg . o" 6\o"a, lkm\nsÂ, km];a's, kmf]6f] as]6, xfOkmfOe  dfO:k];h:tf j]a @=) ;fO6n] OG6Âg]6 k|of]ustf{nfO{ cfkm\gf] xf]dlel8of], kmf]6f] tyf JolQmut hfgsfÂL cgnfOgdf ÂfVg a9fjf lbPsf] lgSof} {n cWoogsf] 5 .

hLg y]/fkLsf] gof“ k|ljlw cd]l®sfsf] lkmnf8]lNkmof

afnc:ktfnsf lj1x¿n] hgfj®df k®LIf0f u®L lhg y]®fkL;DaGwL gof“ k|ljlw cfljisf® u®]sf 5g\ . of] k|ljlw d'6'®f]usf] pkrf®sf nflu gof“ cfzfsf] ls®0fsf ¿kdf cfPsf] 5 . cg';Gwfg ;d"x rf]kn] of] k®LIf0f ;'“u'®df u®]sf] lyof] . pgLx¿n] dl;gf wft'ldl>t :6]G6\;sf] k|of]uaf6 lhgnfO{ d'6'sf] cf6{®Ldf k|Tof®f]k0f u®] . ®f]un] u|l;t oL cf6{®Ldf :6]G;sf] ®f]k0fn] d'6'sf] ®Qm ;~rfngdf ;'wf® cfPsf] s'®f j}1flgsx¿n] atfPsf 5g\ .

kz'df ul®Psf] j+z;"q :yfgfGt®0fsf] of] gof“ k®LIf0fdf j+zf0f' 8]lne®Lsf nflu :6]G6\;sf] k|of]u ul®Psf] of] klxnf] pbfx®0f xf] . lkmnf8]lNkmof afnc:ktfnl:yt d'6'®f]u;DaGwL cg';Gwfg

ug]{ k|of]uzfnfsf lrlsT;s ®f]a6{ h]= n]eLsf cg';f® lhg y]®fkLsf] of] gof“ k|ljlw sf]®f]g®L cf6{®L ®f]usf] pkrf®sf nflu gof“ cfzfhgs ls®0f xf] .

n]eLsf] ;d"xn] ljsl;t u®]sf] lhg 8]lnel®sf] k|ljlwdf s'g} Ps k|sf®sf] lhg cyjf w]®} k|sf®sf] lhg cyjf w]®} k|sf®sf ldl>t hLg k|of]u ul®GYof] h;n] cf6{®Lsf] sf]ifnfO{ clgolGqt ljsf; x'gaf6 ®f]s nufO{ ®utgnL Ifltu|:t x'gaf6 arfp“Yof] t® cem} gof“ ® cToGt ulx®fOdf 8'a]® cg';Gwfg ug'{ cfjZos 5 . o;sf pkof]uL kIfx¿ ® of] k|ljlwsf] ;'®lIft pkof]usf nflu cem} a9L cg';Gwfg ug'{kg]{ s'®fdf j}1flgs n]eLn] pNn]v u®]sf 5g\ .

lj1fg n]vfdfnf, gf:6

xf]d lyP6/ xfdLn] 3®df a;]® 6]lnlehg

x]®]sf 5f}+ . slxn]sfxL+ l;8L lel;8Lsf] k|of]u u®]® rnlrq klg x]5f}{+, t® oL rnlrq 6]lnlehgsf] ;fgf] l:qmgdf dfq x]g{ ;lsG5 . ltg} rnlrq 3®d} a;]® 7"nf] l:qmgdf x]g{ kfp“bf slt cfgGb nfUnf < of] ;kgf klg ca k"®f x'g] ePsf] 5 . On]S6«f] d]l;g®L OG6®g];gnn] xf]d lyP6® gfd lbOPsf] of] k|ljlwnfO{ g]kfnL ahf®df NofPsf] 5 . Go'lSno® k|f]h]S6®sf] k|of]uaf6 of] sfd ;Dej x'G5 . tfOafgL sDkgLsf] ;xsfo{df On]S6«f]d]l;g®Ls} cg'®f]wdf lrlgof“ sDkgLn] of] Go"lSno® k|f]h]S6®sf] lgdf{0f u®]sf] xf] . 3®sf] s'g} :yfgdf Pp6f 7"nf] l:qmgsf] Joj:yf u®]® of] k|f]h]S6®sf] ;xfotfn] rnlrqnufot cfkm"n] rfx]sf] cGo b[Zo x]g{ ;lsG5 . of] k|f]h]S6®sf] Ifdtf klg t'ngfTds ¿kdf a9L 5 . cGo k|f]h]S6® @ xhf® 306f dfq rNg ;S5g\ eg] of] * xhf® 306f;Dd rN5 . of] k|f]h]S6® #% xhf® ?k}of“df kfOG5 .

PkmP;Pnsf lrdlah'nLsf] lanaf6 kLl8t

u|fxssf nflu ®fxtsf ¿kdf PkmP;Pnsf lrd ahf®df cfPsf 5g\ . of] lrdsf] k|of]uaf6 *) k|ltzt;Dd ljB't\zlQm art x'g] bfaL sDkgLsf] 5 . lrlgof“ sDkgL eP klg a|fG8]8 ePsf sf®0f of] ljZj;gLo ePsf] atfOG5 . g]kfn 6«]8 g]6js{ k|f=ln=n] ahf®df NofPsf] of] lrdsf] d"No ! ;o ̂ ) b]lv ! xhf® @ ;o &% ?k}of“;Dd 5 . # b]lv *% jf6;Dd Ifdtfsf lrd clxn] ahf®df pknAw 5g\ . a]nfotsf] P;hLP; gfds u'0f:t® lgwf{®0f sDkgLn] of]

lrdnfO{ cfO{P;cf] k|df0fkq ;d]t k|bfg u®]sf] 5 .

;km\66]sdf gf}nf] k|ljlw

Page 9: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 (

lbj; u'/fufO{+k|To]s jif{em}+ @)^$ n]

klg 7"nf] ;+Vofdf snfsdL{ hGdfPsf] 5 . gof“ cfPsf ;a} snfsdL{n] cfkm\gf] :yfg ;'ÂlIft ÂfVg ;S5g\ eGg] 5}g . oBlk o;k6s b]lvPsf s]xL gof“ cg'xf cfzfnfUbf 5g\ . @)^$ sf] cGTolt k|bz{gdf cfPsf] rnlrq klv{a;]+af6 Ps hf]8L gfos–gflosf rrf{df cfP . tL rlr{t gof“ cg'xf lyP– Âfh aNne sf]OÂFnf  od'gf pk|]tL . od'gfn] ;f]xL jif{ k|bz{gdf cfPsf] rnlrq lqz"ndf klg cg'xf b]vfPsL lyOg\ . oBlk pgn] rrf{rflx “ …klv{a;] + Ú af6 kfOg\ . Âfd|f ] clego ug] { snfsfÂsf ¿kdf ulgg yfn]sf Âfh aNnen] gof “ ckmÂx¿ kfpg yfln;s]sf 5g\ .

s]xL ;do k|ltaGw nfu]sf] rnlrq cx+sfÂaf6 pbfPsL gflosf k|]Â0ff zdf{ klg ;Defjgf af]s]sL gflosf x'g\ .

s]xL 6]lnrnlrqdfkm{t\ bz{ssf] lk|o aGg yfn]sL k|]Â0ffnfO{ 7"nf] kbf{n] a9L cfslif{t uÂ]sf] 5 . rnlrq dof{bfn] tLg gof“ cg'xfÂsf] 3'D6f] vf]Nof] . o;ÂL ;fj{hlgs x'g] cg'xf x'g\– dof{bfsf lgb]{zs Zofd e§ÂfO{, gfos lbj; pk|]tL tyf gflosf Â~hgf zdf{ . Zofd xfn csf]{ rnlrq df};dsf] lgb]{zgdf Jo:t 5g\ eg] lbj;n] ld:6 d+un] nufot s]xL

@)^$ df ;a}eGbf cfznfUbf ls:dtsf gfos cfo{g l;Ub]n b]lvP . rnlrqsf lgdf{tf tyf lgb]{zsx¿sf cg';f pgL nfdf] Â];sf 3f]8f x'g\ . PS;g rnlrqsf] af9L cfPsf] of] a]nf cfo{g ne Ajfosf ¿kdf

cfzf nfUbf

rnlrq kfO;s]sf 5g\ .lrÂ~hLjL a:g]tsf] rnlrq

bfOsf] ;;'ÂfnLdfkm{t\ gfos ag]sf gfos–ufos k|sfz cf]emfsf] rrf{ oxL rnlrqaf6 eof] . cf]emf bfOsf] ;;'ÂfnLsf k|d'v kfq t x'g\ g} ;fy} pgL pQm rnlrqsf ;+uLtsf klg x'g\ . To;}uÂL k"j{ld:6 g]kfn hLjg n'O“6]n klg gfossf ¿kdf hDg] ;Defjgf af]s]sf o'js x'g\ . rnlrq 3ftsaf6 pbfPsf hLjgn] cfnf]s g]Djfªsf] ;fgf] ;+;f / ljsf; cfrfo{sf] gl;adf klg clego uÂ]sf 5g\ . pgL oL b'j} rnlrq k|lt lgs} cfzfjfbL 5g\ .

rnlrq sfuj]gLdf gof“ snfsfÂx¿sf] ax'dt 5 . of] Sj]i6 OG6Âg];gnsf] klxnf] rnlrq xf] eg] sfua]gL rlr{t Do'lhs lel8of] lgb]{zs e"if0f bfxfnsf] klg klxnf] rnlrq g} xf] . To;}uÂL of] rnlrqsf b'O{ tGg]ÂL gfos klg gof“ g} x'g\ . rlr{t kkufos lgdf

?Daf  gf6\osdL{ ;f}uft dNnn] o;cl3 gfos x'g] df}sf kfPsf lyPgg\ . To;}uÂL sfuj]gLdf ;~rfÂsdL{ k"hf u'?ª tyf Â+usdL{ lbof df:s] klg gflosfsf ¿kdf b]lvPsf 5g\ . lgdf, ;f}uft, lbof  k"hfn] rfx]sf] v08df jf dg uÂ] eg] yk rnlrq kfp“b} hfg] b]lvG5 . To;}uÂL lgb]{zs e"if0f bfxfnn] klg cfkm"leqsf] lgb]{zsLo 1fgnfO{ kSs} klg k"0f{ljÂfd nufpg]5}gg\ .

b]lvg]5g\ . ls:dtkl5 cfo{gn] km';{b kfPsf 5}gg\, pgsf xftel rnlrq 5g\ .

@)^$ n] s]xL gof“ lgb] {zs klg hGdfPsf] 5 . o;ÂL hlGdg] lgb] {zsdf dof{bfsf Zofd e§ÂfO{  sfua]gLsf e"if0f bfxfnsf

;fy} cx+sfÂsf lbg]z sfsL{, nfn;nfdsf lzjhL nfld5fg], ;k"tsf of]u]z l3ldÂ], t]hfasf bLks klÂsf]6L cflb 5g\ . oLdWo] w]Â }h;f] lgb] {zs bf]xf ]lÂg] cyf{t\ nfdf] ;do;Dd Âxg] k"j{cg'dfg ug{ ;lsG5 .

gof“ cg'xf/

;Defjgf af]s]sf gof“ snfsdL{snfsdL{ ljwf rnlrqcfo{g l;Ub]n clego ls:dtZofd e§ÂfO{ lgb]{zg dof{bfÂfhaNne sf]OÂfnf clego klv{a;]+lbj; pk|]tL clego dof{bfhLjg n'O“6]n clego 3ftsk|]Â0ff zdf{ clego cx+sfÂof]u]z l3ldÂ] lgb]{zg ;k"tod'gf pk|]tL clego klv{a;]“;f}uft dNn clego sfuj]gLk|sfz cf]emf clego÷;+uLt bfOsf] ;;'ÂfnLlbof df:s] clego sfua]gL

Page 10: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

kfPsfn] g} xf]nf , clwsf+z bz{s sfnf] klxÂgdf sG;6{df ;xefuL ePsf lyP . ;xefuL ;ft} AofG8sf ;+uLtsdL{x¿ t k"Â} sfnf] klxÂgdf b]lvGy] .

;km\6 Âs ufp“b} k|:t't ePsf k'Âfgf wÂfg] ;+uLtsdL{x¿ ljsf; lnDa", dg] ÂfO{, ;'bLk ÂfO{  k|1fg ÂfO{sf] ;d"xn] klg bz{s pkmfÂ]sf] lyof] . d]6nsf] afx'No Âx]sf] sG;6{sf] cGTodf 6f]g]{8f]n] e]g x\ofn]gsf] sfG6\; :6k nleª, l8k kk{nsf] :df]s cg b Po  af]Ghf]eLsf] lnleª cg c lk|o ufp“b} :nf] Âssf] :jfb rvfPsf] lyof] .

!)g]kfn / g]kfnL cToGt ;'Gb/ 5g\

e f ] h k '  L rn lrqs f ;'kÂ:6f gfos tyf ufos lbg]znfn ofbj lgÂx'jfnfO{ g]kfn  g]kfnL ;'Gb nfu] . lgÂx 'jfn ] eg ]— …g ]kfndf k|fs[lts ;'GbÂtfn] eÂLk"0f{ y'k|} :yfg Âx]5g\ .Ú g]kfndf klg ef]hk'ÂLefifLsf] ;+Vof pNn]Vo Âx]sf] s'Âf cfkm"n] oxf“ cfP dfq yfxf kfPsf] atfp“b} pgn] rnlrqsf] 5fofª\sgsf qmddf :yfgLo afl;Gbfx¿n] b]vfPsf] ;Ddfg tyf cg'zf;gaf6 cfkm" cToGt k|efljt ePsf] atfP . xfn;Dd !$ ef]hk'ÂL rnlrqdf cleog ulÂ;s]sf oL Jo:t gfos cfkm"nfO{ ef]hk'ÂLefifL eGbf uj{ dx;'; u5{g\ .

xfn;Dd efÂtsf] k|l;4 Sof;]6 sDkgL 6L l;lÂhaf6 ! ;o eGbf a9L ef]hk'ÂL PNad lgsfln;s]sf ofbjsf] xfn} k|blz{t ef]hk'ÂL rnlrq …lgÂx'jf lÂS;fjfnfÚ klg ;kmn ePsf] lyof] . ef]hk'ÂL rnlrqdf cZnLntf Âx]sf] cfÂf]k unt Âx]sf] atfp“b} ofbjn] s]xL

u}Â ef]hk'ÂLefifL JolQmn] agfPsf rnlrqdf cZnLntf b]lvP klg ca Tof] qmd :jfQ} 36]sf] Â cfkm\gf ;a} rnlrq klÂjfÂsf ;a} ;b:o Ps;fy a;]Â x]g{ ;lsg] vfnsf ePsf] bfaL uÂ] .

z°/

du/ rnlrqsL gflosf lszfuf]ÂL clg % lkm6 ̂ OGr cUnL

lszf k'gnfO{ lbbL lgzfn] df]8lnª If]qdf leœofOg\\ . lszf s'g} :yflkt df]8neGbf sd b]lvGgg\ . pgL ev{Â} k|j]lzsf kÂLIff lbP a;]sL lyOg\, To;}tfsf kqsf lzj zdf{ …r~rnÚ n] kmf]6f];];g ug{ pgnfO{ nEnLkf]vÂf 86sddf k'¥ofP . lhG; j]oÂdf ;fKtflxsdf pgsf] tl:a k|sflzt ePkl5 lszfsf] efUo g} rlDsof] . ToxL tl:aÂsf sfÂ0f :yfgLo ljSofK8 AofG8sf] …;“u} lhpg] ====Ú Do'lhs lel8of]df k|:tfj cfof]  pgL 5f]6f] ;dod} rrf{ a6'Ng ;kmn eOg\ . PsfPs du rnlrq …cfTdLoÚ df ;f]nf]

…lbjfgfkgÚ sf] ;'l6ªdf e]l6PsL gflosf c?l0fdf nD;fn o'lg6sf x]8s'snfO{ dL7f] vfgf agfpg] ljifodf k|lzIf0f lbO®x]sL lyOg\ . …uf]ne]+8fsf] crf®df ltnsf] 5f]k xfNg';\ t s:tf] dL7f] x'G5 .Ú To:t} pgL c¿ kl®sf®sf ljifodf klg hfgsf®L lb“b} lyOg\ . ljr®f s's ;fdfGo k|fljlwsn] xKsfp“bf t r'krfk ;xg'k5{, lx®f]Ogsf] s'®f g;'Gg] s'®} ePg . pgL …tkfO+{n] eg]sf] 7Ls xf]Ú eGb} ;xdlt hgfO®x]sf lyP . c¿nfO{ ctL{–pkb]z lbg ;Sg] c?l0fdf s] ;f“Rr} dL7f] vfgf agfpg ;lS5g\ < k|Zg emg{ gkfp“b} pgn] elgg\— …ksfpg] s'®fdf d;“u s;}n] klg ;Sg'x'Gg, d]®f] xft ;f¥x} dL7f] 5 .Ú km';{bsf] ;do 3® a;]sf] a]nf c?l0fdf k|foM cfkm}+ vfgf agfp“l5g\ . >Ldfg\nfO{ klg c?l0fdfn] ksfPsf] kl®sf® ;f¥x} dgkbf]{ ®x]5 . rf8kj{df t pgL ;f“Rr} Jo:t x'lG5g\ . …3®df s;nfO{ s] dg k5{, ;a} d}n] g} agfpg] xf],Ú pgn] elgg\ . kfl®jfl®s hd36x¿df t c?l0fdf 3®sL x]8s's g} x'lG5g\ .

gug'{sf k5fl8 w]Â} sfÂ0f xf]nf t ljjflxt  lgliqmox¿n] pd] n'sfPrflx“ To;sf] s] cy{ nfUnf < h] cy{ nfu] klg gflosf df};dL dNn klg oxL 8\ofªdf l5g\ .

clxn] rNtLdf Âx]sf w]Â} gflosf lzz' sIffdf k9\bf df};dL ;'GbÂL gflosfdf ulglGyg\ . cfheGbf @) jif{cl3 lgdf{0f ePsf] rnlrq ltnxÂLdf

km';{bsf] /dfOnf] M gfos /fh]z xdfn uDeL/ dfq 5}gg\, ;'l6ªsf qmddf /dfOnf] ug{ klg plQs} dg k/fp“5g\ . kf]v/fdf lgb]{zs Zofd e§/fO{sf] s]znfO{ cfÎgf] h'“uf agfp“b} gfos xdfn .

;f¥x} dL7f] ksfp“l5g\

cfkm\gf] pd]Â n'sfpg rnlrqsf gflosfx¿ c¿eGbf cl3 5g\ . rNtLdf Âx]sf s'g} klg gflosfn] pd]Â ;f]w]sf] dg kÂfp“b}gg\ . ;f]lwxfn] algagfpm pQÂ lbG5g\– …dlxnfsf] pd]Â g;f]Wg' eGg] yfxf 5}g <Ú cljjflxt jf rNtLdf Âx]sf gflosfn] cfkm\gf] pd]Â ;fj{hlgs

pgL gflosfsf ¿kdf b]lvPsL lyOg\, t Âhtk6df :yflkt dNn lgs} jif{ ljb]zlt xÂfOg\ . s]xL jif{cl3 pgL :jb]z cfP rnlrqj[Qd} rf;f] b]vfpg yflng\ .

pgL lgdf{qL ag]sf] rnlrq luÂkm\tfÂsf] lgdf{0f k"Âf ePsf] 5 . ;fob oxL rnlrqnfO{ wSsf

k'Unf eg] cfÎgf] pgL pd] atfpg rfxGgg\ . luÂkm\tfÂdf pgL plxn]sf] rnlrq em'dfdfem}“ sDd dsf{P gfr]sL l5g\ . df};dLsf] pd]Âcg';f pgsf] g[To bz{sn] gkrfpnfg\ eGg] kL xf] eg] eGg' s]xL 5}g t df};dLhL wGbf gdfGg';\ tkfO{+sf] pd] rfnL;} s6]sf] eP klg g[To cf}wL Âfd|f] 5 cyf{t\ tkfO{+sf] sDd dsf{Odf hfb' oyfjt\ 5 .

df};dLsf] hfb' oyfjt\gflosfsf] e"ldsfdf cg'alGwt ePkl5 pgsf] rrf{ csfl;Psf] 5 . g[Todf kfÂËt lszfnfO{ eljiodf u} du rnlrq tyf ljz'4 g]kfnL efiffsf] rnlrqdf v]Ng] OR5f 5 . 3–klÂjf  ;fyLx¿dfemsf] lgtfGt JolQmut hLjgaf6 ;fj{hlgs JolQmTj aGg] cj;Ân] lszfdf snfsflÂtfk|ltsf] em'sfj a9]sf] 5 .

wÂfg– Pskl5 csf]{ ub}{ Âs AofG8x¿n] zlgaf lgÂGt rf 306f Âs, kk  d]6n uLtx¿ k|:t't ulÂÂx] . wÂfg  O6xÂLsf ;ftj6f AofG8sf] k|:t'lt Ps} :yfgdf lgofNg kfp“bf l6gPh;{  tGg]ÂL k':tf k|km'Nn b]lvGYof] .

;f+uLlts ;d"x pkf;sn] Pskl5 csf]{ ub}{ rfÂj6f cfkm\g} d]6n gDa ufp“b} bz{g wÂfgåfÂf cfof]lht ;d Âs d]g'km]:6f] ttfpg yfn]sf lyP . To;kl5 cfOÂg d]8g, KofG6f]Âf, Nofd ckm u8sf d]6n uLtx¿ k|:t't ub}{ O6xÂLsf] g]S;;n] wÂfg]x¿nfO{ pkmf¥of] . klxnf]kN6 wÂfg] bz{s;fd' pkl:yt g]S;;sf] k|:t'lt pTs[i6 Âx\of] . To;kl5 wÂfg] o'jfx¿sf] ;f+uLlts ;d"x tk:jL, ANofs d]df]ÂL, lbJob[li6n] klg Ps–;] Ps d]6n gDaÂx¿ ufP .

la|l6; uf]vf{ ;fd'bflos ejgdf :6foln; cfw'lgs ;+uLtk|]dL bz{sx¿ d]6n uLtdf 6fpsf] xNnfp“b} lgÂGt xlNnÂx]sf lyP . bf];|f] jif{ cfof]lht ;d Âs d]g'km]:6f]df k|foM ;a} AofG8n] c+u|]hL  g]kfnL xf8{ Âs tyf d]6n uLt k|:t't uÂ]sf lyP . klxnf]kN6 :6]hdf plqPsf] l6g Ph;{x¿sf] ;f+uLlts ;d"x ANofs d]df]ÂLsf] k|:t'lt bz{sx¿n] v'a} ?rfPsf lyP . d]6n uLt w]Â} ufpg] ;+s]t

sf7df8f}+– zlgaf ljZj;+uLt lbj;n] ÂfhwfgL ;+uLtdo ePsf] a]nf hfjnfv]nsf] lrl8ofvfgf cufl8sf] d}bfgdf w]Â}kl5 ;+uLtk|]dL bz{sx¿sf] eL8 b]lvof] . aGbsf sfÂ0f ÂfhwfgL ;'g;fg eP klg df]6Â;fOsn, ;fOsn tyf k}bnofqf uÂ] ;of}+ bz{s d}bfgdf y'lk|Psf lyP . sfo{qmdsf] ;'?jft uÂ] ;~rfns ;'Âhl;+x 7s'ÂLn] clg d~rdf b]vf k¥of] ;+uLt ;d"x …dfp06 **$*Ú . ;d"xn] cfkm\gf rlr{t uLtx¿ …a'9];sfnsf] nf7LÚ, …d:sL–d:sLÚ cflb ;'gfPkl5 bz{sx¿n] k|tLIff uÂ]sf] efÂtsf] lj3l6t ;d"x …l;Ns ?6Úsf ufos df]lxt rf}xfg k|:t't eP . bz{sx¿;“u} lrRofp“b} pgnfO{ k5\ofpg yfn] . …8'af 8'af Âxtf x'“ ;f“;f]d] t]ÂLÚ, …t]Â] lagf gxLÚ nufot pgn] rnlrq Â+ub] j;GtL tyf ha jL d]6sf rlr{t uLtx¿ ;'gfP . g]kfnL rnlrq ;Demgfsf] uLt …ulxÂf] ulxÂf] ;fuÂh:t}Ú df]lxtn] bz{sx¿sf nflu …;Âk|fOhÚsf ¿kdf k|:t't uÂ] . sfo{qmdsf] cfof]hgf ofdfxfn] uÂ]sf] lyof] . sf7df8f}+– af6f] ;a}lt ;'g;fg lyof] . aGbsf sfÂ0f

df]6Â;fOsnx¿ kmf§km'§ rn] klg cGo ;jfÂL ;fwgx¿ rlnÂx]sf lyPgg\ . To;dfly zlgaf ÂfhwfgLsf ;8sx¿ ;fdfGotof vfnL g} ÂxG5g\ . ev{Â} k"j{Âfhfn] 5f8]sf] gfÂfo0flx6L bÂafÂsf] cl3lNtÂsf] ;8sdf eg] rxnkxn a9]sf] lyof] . bÂafÂkflÂkl§sf] c:yfoL kfls{ªdf ;of}+ df]6Â;fOsn ÂflvPsf lyP . ;8ssf] dWoefudf agfOPsf] :6]haf6 ;+uLtsdL{x¿ ljleGg Âs tyf An'h 3Gsfpg dUg lyP . …cGtÂf{li6o ;+uLt lbj;Úsf cj;Âdf cfof]lht sG;6{df ut h"g @! tflÂvsf lbg bÂaf dfu{ ;+uLtdo agfOof] . k'Âfgf] ;d"x sjj]e w]Â}kl5 bz{s ;fd'Gg] pkl:yt ePsf] lyof] eg] o'jfx¿sf] 9's9'sL ag]sf] ;d"x …b PS;Ún] klg cfkm\gf rlr{t uLtx¿ ;'gfof] . ufos lbJo ;'Aaf cfkm\gf] ;d"x;lxt d~rdf b]vf kÂ] eg] :of8f]hsf ufos :jlKgnn] klg ;a}nfO{ grfP . lbp“;f] b'O{ ah] cfÂDe ePsf] pQm sG;6{ Âftsf] gf} ah];Dd rn]sf] lyof] . ToxL lbg nlntk'Âsf] ondfof s]Gb|df lqsfnnufotsf ;d"xn] ;'dw' zf:qLo w'g ;'gfP cfPsfhlt bz{snfO{ ;+uLtsf] ;+;fÂdf ljrÂ0f uÂfP eg] uf}zfnfsf] g]kfn ;+uLt ljBfnodf ljleGg k"jL{o tyf klZrd]nL ;+uLt ;'gfOof] . u'?s'ndf afnaflnsfx¿n] ljleGg k|sfÂsf ;+uLt k|:t't ubf{ jo:sx¿ cf}+nf 6f]lsÂx]sf lyP . pgLx¿sf] k|ltefsf] k|z+;f ug{ sltkonfO{ zAbsf] cefj e}Âx]sf] lyof] . Tof] lbg aGb eP klg ;+uLt lbj;sf] af9L ÂfhwfgLdf htftt} pln{of] .

d]6ndo w/fg

aGbdf ;+uLtlbj;

df]lxtsf] df]xgL

Page 11: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 !!lkmNdL va/

ne u'? /]vf

–g]kfnL rnlrqsf] lxtsf nflu :yfkgf ePsf] rnlrq kqsf ;+3, kf]vÂfsf] bf];|f] clwjz]gn] lzj zdf{nfO{ cWoIfdf lgjf{lrt uÂ]sf] 5 . ;fKtflxssf kf]vÂf ;+jfbbftf zdf{ cWoIfsf k|TofzL gjLg 3fonnfO{ kÂflht ub}{ cWoIfdf lgjf{lrt ePsf x'g\ . ;ldltsf] pkfWoIfdf lje' e'iffn, ;lrjdf lji0f' ;'j]bL, ;x;lrjdf ljho g]kfn  sf]iffWoIfdf gjÂfh rfln;] lgjf{lrt ePsf 5g\ . To:t} ;b:ox¿df dgf]xl kf}8]n,

clDasf Âf0ff, tf]Â0f k'g, ljgf]b >]i7 tyf clkn lqkf7L 5g\ .

• lgb]{zs Âfh]Gb| pk|]tL tyf lgdf{tf uf]ljGb e§sf] rnlrq …l;nl;nfÚsf] 5fofª\sg clGtd rÂ0fdf k'u]sf] 5 . of] rnlrqdf ljÂfh e§, Â]vf yfkf, ldlynf zdf{ cflbn] clego ub}{5g\ .

• s'g} xNnfvNnflagf rnlrq lgdf{0f ug]{ qmd a9]sf] 5 . lgdf{tf xl kf7sn] cfkm\gf] Jofg ldl8of km sNr u|'ksf] k|:t'lt:j¿k xfn lgdf{0f e}Âx]sf] rnlrq …5fof“Úsf] klg xNnfvNnflagf $) k|ltzt 5fofª\sg ;DkGg ePsf] hfgsfÂL lgb] {zs dx]z aÂfnn] lbPsf

Â]vf yfkfhL, d Pp6f ;d:ofdf km;]sf] 5' . To;sf] ;fdfwfg kfP c¿ ;'emfj dfUg]x¿h:t} d klg tkfO{+k|lt cfefÂL x'g] lyP“ . d k"jL{ g]kfnsf] Pp6f ufp“df hlGdPsf] ulÂa o'js x'“ . ;fg}df ljBfno cWoog ug]{ qmddf deGbf wgL o'jtL;“u d]Âf] k|]d tyf zfÂLlÂs ;+;u{ eof] . o;n] xfdL b'j}nfO{ yk cfTdLo agfof] . ulÂa ePsf sfÂ0f ;w}+ ufp“df a:g ;Dej lyPg . d j}b]lzs Âf]hufÂLdf uP“ . b'O{ jif{kl5 d]ÂL k|]ldsfsf] ljjfx cfdf–a'afsf] sÂn] cGTf} eof] . pgsf] >Ldfg\n] klg d]ÂL k|]ldsfnfO{ 3Âdf 5f8]Â ljb]z lx“8]5 . 3Âdf b'MvL 5' eGg] pgsf] u'gf;f] 5 . pgL dnfO{ kq k7fPÂ ltdL;“u} ljjfx ug{ rfxG5' elG5g\ . o:tf] l:yltdf d}n] s] ug]{ <

k"j]{nL l76f]k"j]{nLhL, lszf]Â pd]Âdf tkfO{+ Â tL lszf]ÂLaLr h'g k|]d tyf

zfÂLlÂs ;Dks{sf] s'Âf ug'{eof], Tof] jf:tljs k|]d xf] ls hjfgLsf] hf];, Tof] 5'6\ofpg'k5{ . olb Tof] k|]d g} lyof] eg] Tof] k|]d bL3{sfn;Dd hLljt ÂxG5 . To;}sf] klÂ0ffd:j¿k pgn] tkfO{+nfO{ ljb]zdf klg lr7\7L k7fOÂx]sf] x'g;S5 . olb Tof] hjfgLsf] hf]; dfq lyof] eg] To;nfO{ ;fdfGo 36gf dfGg'k5{ .

tkfO{+sL k|]ldsfn] ljjfx ug'{cl3 cfdfa'af;“u cfkm\gf] k|]dsf ;DaGwdf s'Âf ulÂg\ ls ulÂgg\ < olb tkfO{+;“u ePsf] k|]dsf] rrf{ uÂ]sL lyOg\  haÂh:tL ljjfx ulÂPsf] lyof] eg] pgsf] p2f ug'{ tkfO{+sf] st{Jo x'g cfp“5 . hxf“;Dd d gfÂL dglj1fgsf] s'Âf a'em\5', dlxnfx¿ eljiodf cK7ØfÂf] kÂ]kl5 efjgfTds s'Âf uÂ] c¿nfO{ cfkm\gf] jzdf kfg]{ k|of; u5{g\ . tkfO{+ ljb]zaf6 kms]{ p;nfO{ ufnL ug'{x'g]5, p;sf] a]OHht ug'{x'g]5 eGg] 8Ân] tkfO{{+nfO{ efjgfTds Aofnsd]lnª ug]{ k|of; klg x'g;S5 . o;sf] Pp6} dfq pkfo s] 5 eg] tkfO{+ cfkm\gL k|]ldsfsf cfdf–a'af jf glhssf] cfkmGt;“u pgsf] cj:yf a'em\g'xf];\ . pgn] tkfO{+x¿sf] k|]dsf] rrf{ uÂ]sL lyOg\  clxn] klg tkfO{+nfO{ g} dg kÂfp“l5g\ eg] pgL;“u tkfO{+n] ljjfx ug{ 8Âfpg' x'“b}g . olb tkfO{+sf] 8Ân] oL s'Âf uÂ]sL x'g\ eg] pgnfO{ gof“ hLjg lhpg plrt jftfjÂ0f ldnfOlbg'xf];\, tfls eljiodf pgn] tkfO{+;“u 8Âfpg' gkÂf];\ .

kf7sx¿sf] k|]d lh1f;f Pj+ ;d:of ;dfwfg ug]{ p2]Zon] xfdLn] of] :tDe ;'? u/]sf xf}+. cfkm\gf k|]d;DaGwL ljleGg ;d:of xfdLnfO{ n]lvk7fpg' xf];\. tL ;d:ofsf] ;dfwfg ljleGg ljz]if1sf] /fo–;Nnfxcg'¿k gflosf /]vf yfkfn] vf]Hg] k|of; ug'{x'g]5. of] :tDesf nflu s'g} z'Ns nfUg]5}g. cfkm\gf] ;d:of ;fKtflxssf] 7]ufgfdf k7fpg'xf]nf.

5g\ . lgdf{0fsfo{sf] ;dflKtlt dfq rnlrqsf] k|rfÂk|;f ug]{ of]hgf Âx]sf] aÂfnn] atfP . rnlrqdf lbnLk ÂfodfemL, piff kf}8]n, ;f}hGo ;'Aaf, u0f]z pk|]lt, ljBf sfsL{, xl kf7s, ;"ÂjL kl08t cflbn] clego ulÂÂx]sf 5g\ . 5fof“df j;Gt ;fksf]6fsf] ;+uLt, lzj zdf{sf] g[To Pj+ ci6 dxh{gsf] åGå lgb]{zg Âxg]5 .

• 5fofª \sgsf nf lu l;lSsd uPsf] rnlrq …tf]8Úsf] o'lg6 ÂfhwfgL kmls{Psf] 5 . Âfhg >]i7sf] lgb]{zgdf lgdf{0f e}Âx]sf] pQm rnlrqsf] af“sL 5fofª\sg sf7df8f} + pkTosfd} ulÂb} +5 .

ljÂfh e§, ;'dg l;+x, Â ]vf yfkf, pdfa]aL cflb snfsfÂsf] d'Vo e"ldsf Âx]sf] of] rnlrqdf dx]z v8\sfsf] ;+uLt, lbg]z clwsfÂLsf] g[To tyf Âf]zg >]i7sf] åGå Âxg]5 .

• åGå lgb]{zs Âfh]Gb| v8\uL tyf pgsf 5 hgf ;xfosn] ;+o'Qm ¿kdf lgdf{0f ulÂÂx]sf] rnlrq …Â0f;+u|fdÚsf] ;Dkfbg sfo{ ;lsPsf] 5 . ;]e]g a|bz{sf] k|:t'ltdf lzj >]i7 km]l Psk6s …P+u|L DofgÚsf] e"ldsfdf b]lvg]5g\ . >]i7sf cltlÂQm rnlrqdf ;'dg l;+x, cd[t nfdf, piff kf}8]n, ;Demgf v8\sf cflb snfsfÂsf]

d'Vo e"ldsf Âxg]5 . rnlrqsf lgb]{zs 1fg]Gb| b]phf x'g\ eg] o;df Âfh ]Gb | v8\uLsf ] åGå lgb]{zg tyf j;Gt >]i7, zfGtf g]kfnL Â ljZjjGw'sf] g[To lgb]{zg x]g{ kfOg]5 .

• txNsf 86sd, t]hfa cflb rnlrqsf lgb]{zs bLks klÂsf]6L csf]{ rnlrq …wdfsfÚsf] lgdf {0fdf h'6 ]sf 5g\ . xfn } 5fof“ª\sg cfÂDe ulÂPsf] of] rnlrqdf tLghgf gfos Âfh]z xdfn, lglvn pk|]tL  ;'dg l;+x 5g\ eg] gflosf piff kf}8]n l5g\ . rnlrqdf åGå lgb]{zs Âf]zg >]i7 x'g\ .

Page 12: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 !$

d]Âf] Âf]hfO kmÂs 5, ;'Gb t x'g}k¥of], ;'GbÂ;“u} df]8g{ klg x'g' cfjZos 5 . df]8g{df clnslt nfh klg ldl;Psf] x'g'k5{ . o;afx]s af}l4s s'Âf lg:s“bf lsRr xf“;] d'G6f] csf{lt g3'dfpg], pQfpnL

tkfO{+nfO{ s:tL o'jtL dg kl5{g\ <

g/]Gb| yfkf, g]kfnL rnlrqsf k|l;4 vngfos . @)#( ;fndf rnlrq ‘;Gtfg’ af6 clegodf kbfk{0f u/]sf yfkfn] g]kfndf lel8of] lkmNdsf] sG;]K6 NofPsf x'g\ . pgn] klxnf] k6s lel8of] rnlrq ‘aGwg’ lgdf{0f u/]sf lyP . clxn];Dd yfkfn] $@ eGbf a9L g]kfnL rnlrqdf clego ul/;s]sf 5g\ . /+ud~r ;fgf] kbf{ x“'b} pgL 7"nf] kbf{df cfOk'u]sf x'g . cg'xf/n] eGbf klg cf“vfn] vngfos aGg ;fy lbPsf] 5 pgnfO{ . kl5Nnf] k6s pgn] rnlrq lgb]{zgdf xft xfn]sf 5g\ . lzj >]i7, e'jg s];Lsf ;dsfnLg yfkf;“u ;fKtflxssf] hDsfe]6 M

s]jn Ps k|Zg hDsf e]6

clegodf hd] klg kf“r jif{;Dd ljb]zdf x/fpg'eof], lg < Ps hd{g gfulÂs d]Âf] clego x]Â]Â km\ofg eP . To;kl5 d

hd{gL–g]kfn cf]xf]bf]xf]Â ug{ yfn]+ . hd{gLkl5 a]lNhod uP“ . a]lNhoddf sdfPsf] k};f rnlrqdf nufgL ug'{ePsf] xf] < d dWodjuL{o klÂjfÂsf] ;b:o x'“ . ljb]z guPsf] eP d}n]

rnlrq agfpg cfk\mgf] 3–hUuf g} a]Rg'kYof]{ . ljb]zdf sdfPsf] k};f c¿ If]qdf nufgL ug{ ;Sy]+, t snfsf] df]xn] d}n] rnlrqdf k};f vlr{P“ .

gxf];\ t sfd's b]lvg] o'jtL ;'Gb nfU5g\ .

bLks/fh lu/L, xf:osnfsf/

7"nf–7"nf cf“vf, Âftf]–Âftf] ufnf, cf]7 klg To:t}, nfdf] s]z b|f}kbLsf] h:tf] t >Ldfg\

kf“rj6f gePÂ d} dfq ePsf] . of] s'Âf tkfO{+nfO{ dfq ;'6'Ss eg]sf], 3Âdf >LdtLn] yfxf kfO{ eg] u]6cfp6 ulÂlbG5] .

/lj 8+uf]n, xf:osnfsf/-nfdf] xf“;f]==_ v} s:tf]

eGg] < s] eGg] < s:tf] k|Zg < cfkm\gf] ;+:s[lt  ;+:sf dfGg] t sGhÂe]l6e xf]Og . df]8g{ ljrfÂsf]  :jtGq wfÂ0ff ePsf], x]bf{ ;'Gb x'g' cfjZos 5 .

lgdf ?Daf, ufosÂfd|f] s]z, ;'Gb cg'xfÂ,

7"nf–7"nf cf“vfeGbf klg zLn:jefj Âfd|f], ;a}nfO{ dfof  ;Ddfg ug]{ o'jtL .

ls/0f s];L, xf:osnfsf/

ljb]zdf cfkm"n] ef]u]sf] ;d:ofnfO{ b]z–ljb]z rnlrqdf ptf{g'ePsf] t xf]Og <

vf; ef]u]sf] eGbf klg b]v]sf] s'ÂfnfO{ rnlrqdf ptfg]{ k|of; uÂ]sf] x'“ . ljb]zdf a:bf 3ÂklÂjf ;Dem] Âf]Psf w]Â} bfh'efO b]v]+ . dnfO{ klg 5f]Âf5f]ÂLsf] ;Demgfn] ;tfPsf] lyof] .

k};f sdfpg 5f8]/ lsg cfpg'ePsf] t <Toxf“ al;Âx]sf] eP gÂ]Gb| yfkf eg]Â dnfO{ ;Demg 5f8\y] . Âfi6«

 rnlrqsf] dfof nfUof] . rnlrq agfp“5'  clegonfO{ g} lgÂGtÂtf lbG5' eg] cfPsf] x'“ .

g]kfnd} a;]/ rnlrq agfpg ufx|f] 5 < lglZrt ¿kdf oxf“ a;]Â l;g]df agfpg hl6n 5 . oxf“ ljb]zL

rnlrqsf] lyrf]ldrf] 5 . uf¥xf] eP klg rnlrq If]qaf6} slÂa !$ xhfÂn] cfkm"  cfkm\gf] klÂjf kfn]sf 5g\ .

–lzj zdf{

a]lNhoddf g]kfnL d]nfa ] l N h od –

g]kfnL b"tfaf; a]lNhod tyf a ] l Nhod l :yt ljleGg ;+3;+yfsf] c f o f ] h g f d f a]lNhoddf g]kfn km]l:6an ;DkGg ePsf] 5 . pQm cj;Âdf cfsif{s g]kfnL j]ze"iff

k|bz{g ub}{ a]lNhod  g]kfnsf] Âfli6«o ufg ufOPsf] lyof] . km]l:6andf g]kfnsf] ko{6g ljsf;sf nflu tof kflÂPsf] 8s'd]G6«L klg k|bz{g ulÂPsf] lyof] .

jiff{ v8\sfåfÂf g[To k|bz{g ulÂPsf] dxf]T;jdf lgdf{tf cd[t nfdfsf] rnlrq emf“qmLsf] k|bz{g ulÂPsf] lyof] . ;f+:s[lts sfo{qmdsf ¿kdf :yfgLo snfsfx¿sf] g[To tyf ufogn] bz{sx¿nfO{ grfpg ;kmntf k|fKt uÂ]sf] lyof] eg] g]kfnL jfBjfbgsf ;fdfgx¿sf] klÂrosf ;fy} g]kfnL df}lns w'gx¿sf] k|:t'ltn] sfo{qmddf Âf}gs yk]sf] lyof] .

a]lNhs tyf g]kfnLx¿sf] pT;fxhgs pkl:ylt Âx]sf] pQm g]kfn km]l:6andf ljleGg ;+3–;+:yf, g]kfnL b"tfaf;, 6«fen Ph]G6nufot a]lNhs ;+3;+:yfx¿n] klg g]kfnLkg emNsg] :6n Âfv]sf lyP . ljleGg g]kfnL klÂsf tyf k]okbfy{, g]kfnL sk8f clg uÂuxgf pQm sfo{qmdsf] cfsif{0f lyof] . of] sfo{qmd @!  @@ h"g b'O{ lbg rn]sf] s'Âf cfof]hsx¿n] atfP .

Page 13: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 !%;fgf] kbf{rnlrq

ltd|f] dfofdf sn]h hLjgdf o'jf–

o'jtLaLr x'g] k| ]dsyfdf cfwflÂt g]kfnL syfgs rnlrq …ltd|f] dfofdfÚ k|bz{gdf cfPsf] 5 . ;'bLIff rnlrq lgdf{0f sDkgLsf] AofgÂdf lgld{t tyf Âfh]z ljssf] n]vg tyf lgb]{zg Âx]sf] rnlrq …ltd|f] dfofdfÚ df sn]h k9\g uPsf o'jf–o'jtLx¿ k|]d rSsÂdf km:bf s]–s:tf ;d:of cfOk5{g\  cWoogdf s:tf] k|efj k5{ eGg] s'Âf b]vfOPsf] 5 . k|]d ug'{ unt geP klg To;df cleefjssf] :jLs[ltnufot w]Â} s'Âf d]n gvf“bf k|]ddf ldng  ;'v xf]Og, la5f]8  b'Mv}b'Mv em]Nb} cGtdf k|]dLsf] d[To'  k|]ldsf ax'nfPsf] b]vfOg] of] rnlrq dfld{s  ljof]ufGt 5 . ¿kGb]xLsf a'6jn, n'lDagL, z+sÂgu tyf sf7df8f}+df ;'l6ª ulÂPsf] rnlrqdf pQd k|wfg, lbj; a:g]t, piff kf}8]n, 6Lsf kxf8L, c~hnL nfdf, :d[lt :j0f{sfÂ, dfgk|;fb ;'j]bL, s'nrGb| k'ÂL, Âfd Â0fkfn, uf}td sflnÂfh tyf z]Âaxfb' uf}td, d'lQm u}Â] cflbn] clego uÂ]sf 5g\ . rnlrqdf ;+uLtsf ;'Â]z ;]Gr'ÂLsf] ;+uLt  lk|of yfkf  jLÂ]Gb| cu|xÂLsf] :j 5 . lzjÂTg 9sfnsf] 5fof+sg, sdn ÂfO{sf] g[To tyf s'df PG8 s'dfÂsf] åGå lgb]{zg Âx]sf] of] rnlrqsf lgdf{tf k|]d ;]Gr'ÂL, nLnfw Gof}kfg], dfgk|;fb ;'j]bL  u0f]z e08fÂL x'g\ .

yf]8f Kof/ yf]8f DoflhsÂ0fjL tnjf cyf{t\ ;}km cln

vfg b]zsf Vofltk|fKt pBf]uklt x'G5g\, t pgsf] hLjgdf v';L x'“b}g . ;}kmn] h;nfO{ k|]d u5{g\ p;nfO{ u'dfp“5g\, To;sfÂ0f klg

pgsf] hLjgdf lgÂfzf 5fPsf] x'G5 . lhGbuL ef]ufOsf qmddf ;}kmn] ljleGg ck|Toflzt

36gf a]xf]g'{k5{ . oxL qmddf cbfntsf] Ps km};nf cg';f pgn] rf hgf cgfy afnaflnsfsf] eÂ0fkf]if0fsf] lhDdf lng'kg]{ x'G5 . ;}km;“u abnfsf] efjgf Âfv]sf cgfy afnaflnsfx¿ pgnfO{ b]Vg ;Sb}gg\ . ;}km klg pgLx¿;“u cf“vf h'wfP ukm ug{ ;Sb}gg\ . o;aLr pgLx¿n] ;'vb hLjgsf nflu eujfg\;“u k|fy{gf u5{g\ . eujfg\n] klg pgLx¿sf] k|fy{gf ;'g] ;}kmsf] klÂjfÂsf] v';Lsf nflu kÂL cyf{t\ ÂfgL d'vhL{nfO{ k7fp“5g\ . OGb|]0fLaf6 crfgs k|s6 ePsL ÂfgL cfofsf ¿kdf Tof] 3 l5Â]kl5 3Âsf] jftfjÂ0fdf klÂjt{g x'g yfN5 . ozÂfh AofgÂsf] k|:t'ltdf cflbTo rf]k8f  s'gfn sf]xnLn] lgdf{0f uÂ]sf] of] rnlrqsf] lgb]{zg s'gfn sf]xnLn] uÂ]sf 5g\ . rnlrqdf Clif sk'Â, cldzf k6]n, a]aL l>of zdf{, cfo'zL ad{g, Âlrt l;bfgf, cIft rf]k8f cflbn] clego uÂ]sf 5g\ . rnlrqsf] uLt k|z'g hf]zLn] n]v]sf x'g\ eg] ;+uLt z+s Px;fg nf]osf] 5 .

jfn–P cfh ;fj{hlgs x'g] rnlrq

…jfn PÚ Âf]af]6sf] syfdf cfwflÂt 5 . lj1fgsf rdTsflÂs ultljlwnfO{ kbf{df Nofpg] qmddf lgdf{0f kIfn] jfn P Âf]af]6nfO{ g} of] rnlrqdf d'Vo cleg]tfsf ¿kdf k|:t't uÂ]sf] 5 . olb dfgjhfltn] k[YjL 5f]8]Â hfg'kg]{ cj:yf l;h{gf eP s;}n] ljsf; ulÂ;lsPsf] Âf]af]6 ckm ug{ lal;{P s] x'G5 < eGg] syfaf6 of] rnlrq k|fÂDe x'G5 . jfn–P k|To]s lbg s]sf lglDt cfkm\gf] ljsf; ulÂPsf] xf] eGg] cg';Gwfgdf ;lqmo x'G5 . s]xL lbgsf] cWoogkZrft\ p;n] cfkm"nfO{ lgdf{0f ug'{sf] p2]Zo kQf nufp“5 . jfn–Pn] h'g lglb{i6 p2]Zon] p;sf] ljsf; ulÂPsf] xf], Tof]eGbf cem a9L e"ldsfdf cfkm"nfO{ k|:t't u5{ . jfn–P cGtlÂIfdf Âx]Â cfkm\gf ;kgfx¿ k"Âf ug{ ;kmn x'G5 . n; P~hn; Â Soflnkmf]lg{ofdf 5fof+sg ulÂPsf] of] rnlrqdf h]km ufln{g, a]Ghfldg a6{, lsd sf]km, k|m]8 ljnf8{ tyf l;ug]{ j]eÂn] d'Vo e"ldsfdf clego uÂ]sf 5g\ . hLd df]lÂ; Â lnG8;] s] sf]lnG;n] lgdf{0f uÂ]sf] of] rnlrqsf] lgb]{zg PG8«Ø' :6fG6f]gn] uÂ]sf x'g\ .

• x f:osnfsf uf ] k fn g]kfn …lkm:6]Ú cfkm\gf xf:osnfsf sfsf lht' g]kfnh:t} xf:o tyf lgb] {zg ljwfdf kf]Vt x' “b }5g\ . pgsf] lgb] {zgdf lgdf{0f ePsf] xf:o>[+vnf …nug h'nf{ h:tf] 5Ún] k|;fÂ0fsf] aL; efu k"Âf uÂ]sf] 5 . o;} cj;Âdf cfof]lht Ps e]63f6 sfo{qmddf >[+vnfsf snfsfÂx¿ tyf lgb]{zs lkm:6]n] cfkm\gf egfO ;~rfÂsdL{dfem JoQm uÂ]sf lyP . sflGtk' 6]lnlehgaf6 xÂ]s lalxaf Âflt ;f9] ;ft ah] k|;fÂ0f e}Âx]sf] pQm >[+vnfdf

ljjfx uÂfOlbg] Pp6f Ao'Âf]sf] syf ;d]l6Psf] 5 . ljjfx guÂ] klg Ps g Ps lbg nug h'5{ eGg] cjwfÂ0ffdf lgdf{0f ulÂPsf] pQm >[+vnfsL lgdf{qL …lhÂ] v';f{gLÚsL xfQL cyf{t\ c+z' dxh{g x'g\ . dxh{gsf cg';f >[+vnfn] xfn bz{sx¿sf] dg lhltÂx]sf] 5 . >[+vnfdf lgd{n zdf{ -u}+8f_, c+z' dxh{g -xfQL_, d~h' >]i7 -lah'nL_ nufot lzjxl cfrfo{, efg' clwsfÂL, Â]zd lkmlÂÂL cflbn] clego ulÂÂx]sf 5g\ .

• g]kfn 6]lnlehgaf6 xÂ]s z'qmaf ;f“em k|;fÂ0f x'g] xf:o>[+vnf …d]ÂL af:;}Údf pQm >[[+vnfsf rlr{t kfq …OSs'Úsf] k'gM k|j]z ePsf] 5 .

ut ;ftf …OSs'Ú cyf{t\ xf:osnfsf ;'n]dfg z+sÂnfO{ pgsf] bfO …7"nf] OSs'Úsf ;fy b]vfOof] . 7"nf] OSs'sf] rlÂq åGå lgb]{zs z+sÂn] lgjf{x ulÂÂx]sf 5g\ . pQm >[+vnfdf s]xL åGåsf b[Zosf] cfjZostf dx;'; uÂ]sf lgb]{zsåo s]bf l3ldÂ]  ;LtfÂfd s§]nn] xfn ;]No'nf]O8 rnlrqsf] åGå lgb] {zgdf Jo:t åGå lgb]{zs hf]8L z+s–ljsf;nfO{ 6]ln>[ +vnfdf åGå lgb] {zg ug{ nufpg] qmddf z+sÂnfO{ …7'nf] OSs'Úsf ] e " ldsf k |:tfj uÂ]sf lyP . cfkm "n ] clego uÂ]sf] efu k|;fÂ0f ePkl5 df]afOndf Âftel krf;f } + km f ]g cfPsf ] z+sÂn] atfP .

kn]+]6Ldf cf;fdsL uflosf rf}yf] jif{df rlnÂx]sf]]

g]kfnosf] ;fª\uLlts sfo{qmd kn]+6L >[+vnfdf dLÂf yfkf k|:t't x'g] ePsL l5g\ . cfÎgf afa' nLnfÂfd Âfgf uf]jfxf6L Â]l8of]sf rlr{t ufos ePsf sfÂ0f dLÂf ;fg}b]lv ;ª\uLtdo aftfjÂ0fdf x'ls{g\ . ÂjLGb| ;ª\uLtdf ljzfÂb uÂ]sL dLÂfn] y'k}| a+ufnL tyf c;dL uLt ufPsL l5g\ .

yfkf xlÂeQm s6'jfn  eljnfn nfld5fg]sf] k|]Â0ffn] g]kfnL cfw'lgs uLt  ;ª\uLtdf ;dlk{t ePsL lyOg\ . :yfgLo hbf{ k|fylds ljBfnodf k|WffgfWofkssf ¿kdf sfo{Ât yfkf a+ufnL Â

g]kfnL efiff k9fp“5g\ . :yfgLo snfsfÂx¿;“usf] ;xsfo{df pgL cf;fd  jlÂklÂsf If]qx¿df g]kfnL uLt ;ª\uLtsf]k|rf k|;fÂdf ;+nUg l5g\ .

xfn g]kfnosf] …cfÂÚ zfnfdf cEof;df Jo:t dLÂf elG5g\— … kn]+6Ldf ufpg kfp“bf d pT;flxt 5' . g]kfndf cfPÂ ufpg] of] cj;Â kfp“bf dnfO{ d}n] ;fg}b]lv ;ª\uLt l;s]sf] kmn cfh kfPh:tf] cg'e"lt e}Âx]sf] 5 .Ú dLÂf yfkfn] ufpg] xlÂeQm s6'jfnsf s]xL g;'lgPsf uLt o; k6ssf] cfsif{0f x'g] s'Âf kn]+6Lsf ;+of]hs cfef;n] atfP .

kn]+]6Ldf cf;fdsL uflosf

Page 14: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

– eb|sfnLl:yt cfdL{ clkm;;{ Snadf ef]ln zlgaf/ lbgsf] # ah]b]lv b;f}+ Od]h Pjf8{ sfo{qmd x'“b}5 . /]8 sfk]{6df b]zsf rlr{t ;+uLtsdL{x¿sf] pkl:yltkl5 rf/ ah] cf/De x'g] pQm sfo{qmddf ljleGg @% ljwfdf gfdfª\sg ePsf ;+uLt snfsf/x¿dWo]af6 pTs[i6nfO{ cjf8{ k|bfg ul/g]5 . sfo{qmddf ljleGg ufos, uflosf tyf ;+uLtsdL{x¿af6 ;f+uLlts k|:t'lt k|:t't ul/“b}5 . ;f“em ;ft ah];Dd rNg] pQm Pjf8{ sfo{qmddf k|j]z lgdGq0ffkq k7fOPsf cfuGt'sx¿n] dfq kfpg]5g\ . cGo bz{ssf nflu Od]h Rofgn tyf Od]h PkmPdn] sfo{qmdsf] k|ToIf k|;f/0f ug]{5 .

– cfh z'qmaf/ ;f“em ;ft ah] xf]6n ofs PG8 oltsf] b/af/ xndf 8fG;sf] Ps k[ys\ sfo{qmdsf] cfof]hgf x'“b}5 . …;fN;f PG8 df]/–8fG; Oelgª P6 b ofs PG8 oltÚ zLif{s lbOPsf] pQm sfo{qmddf ;fN;fsf ;fy} cGo g[To ug{ jf x]g{ kfOg] Joj:yf 5 . sfo{qmdsf] cfof]hgf ;fN;f 8fG; Ps]8]dLn] u/]sf] xf] .

– rLgsf] l;r'jfg k|fGtsf e"sDkkLl8tx¿sf] ;xof]ufy{ xªsªdf Âx]sf g]kfnL snfsfÂx¿sf] ;xeflutfdf cfp“bf] cfOtaf sfpn'g kfs{sf] v'nf d~rdf Ps a[xt\ ;f+uLlts sfo{qmd x'g] ePsf] 5 . …xfdL z"ÂjL dfq xf]Ogf},+ bfgjL klg xf}+Ú eGg] gfÂfsf ;fy Pg=cfÂ=Pg=  g]kfnL snfsf ;+3 xªsªsf] ;+o'Qm cfof]hgfdf x'g nfu]sf] pQm sfo{qmddf ufosx¿ lbg]z ;'Aaf, Âljg >]i7, ljqmd u'?ªnufot O:6nfOkm  zf:q AofG8sf ;fy} :yfgLo snfsfÂx¿sf] g[To klg k|:t't ulÂg]5 . ;a}nfO{ lgMz'Ns k|j]zsf] Joj:yf ulÂPsf] pQm sfo{qmddf bz{sx¿n] :j]R5fn] rGbf lbg ;Sg]5g\ . ;+slnt Âsd Â]8qm;dfkm{t rLgsf e"sDkkLl8tx¿nfO{ k|bfg ulÂg] s'Âf klg u'?ªn] atfP .

—lgd{n >]i7, xªsª

!^;ftfsf] :j/

nfOe zf]

;fof; AofG8tLg bfh'efOdf ;+uLtk|lt

?lr a9\b} uPkl5 ufpg]  ahfpg] qmddf s]xL ;fyLx¿;“u ldnL :yfkgf ulÂPsf] AofG8 xf]— ;fof; . @)^) ;fndf :yfkgf ePsf ] of ] AofG8n] clxn];Dd *) eGbf a9L :6]h ;f] ulÂ;s]sf] 5 . g]kfnsf] kf]vÂf, kfNkf, n'Snf, jLÂuGh, gf fo0 f3f6 , w fgnufot ljleGg 7fp“df cfkm\gf] kkm{d{]G; b]vfO;s]sf] ;fof; Aof08n] xfn;Dd ljb]zdf s'g} sfo{qmd ug]{ df}sf kfPsf] 5}g . AofG8sf] k|fÂlDes lbgx¿df kflÂjflÂsb]lv ;f+uLlts pksÂ0f h'6fpg  PNad ahfÂdf Nofpg;Dd w]Â} ;+3if{ ug'{kÂ] klg clxn] of] If]qdf lgÂGtÂtf lbg Tolt uf¥xf] gePsf] AofG8sf a]; lu6flÂ:6 ¿k]z nfdf atfp“5g\ .

clxn] AofG8sf] ufogdf clgn kflv|g, 8«d Âfh]z nfdf, lÂ8 lu6flÂ:6 ;Gb]z >]i7,

AofG8 aS;

Zofd u'?ª hLjgsf] klxnf] PNad lgsfNg] tofÂLdf 5g\ . xªsªdf cfof]hgf x'g] k|foM sfo{qmddf ljleGg uLt k|:t't ulÂÂxg] oL ufossf PNadsf uLtx¿sf] Â]sl8{ª xfn sf7df8f} +df e}Âx]sf] 5 . Ps–b'O{ dlxgfkl5 :jb]z kms]{ pgL To;df :j eg]{ atfp“5g\ . PNaddf zflGtÂfd ÂfO{ tyf lsÂ0f l3ldÂ] …dfOsnÚ sf] ;+uLt Âxg]5 .

lrtjgsf ufos ;"bg u}Â]n] klxnf] PNad ahfÂdf cfpg'cufj} :yfgLo sflnsf PkmPdaf6 ufossf] k'Â:sf kfO;s]sf 5g\ . dlxgf lbgleq Do'lhs 86sdaf6 PNad ahfÂdf Nofpg] tofÂL ulÂÂx]sf ufos u}Â]n] xfn} x\jfO6 Kn;af6 klxnf] Do'lhs lel8of] agfPsf 5g\ . pgn] cfkm\gf] PNadsf] zLif{s …l8kmfOgÚ Âfv]sf 5g\ .

;fdfGotof Pp6f PNaddf cf7j6f uLt c6fOG5 . Tof] kÂDkÂfnfO{ tf]8\b} ufos lzj klÂofÂn] cfkm\gf] bf];|f] PNad …:jo+Ú df hDdf 5 j6f uLt c6fpg] ePsf 5g\ . klxnf] PNad …df]IfÚ sf uLtx¿ …km]jftfndf ;fO“nLÚ, …sf]xLn] rf“bL Âfd|f] eG5g\Ú af6 lrlgPsf ufos klÂofÂsf] c;fÂsf] clGtd ;ftf ;fj{hlgs x'g] pQm PNaddf e"k]Gb| v8\sf, lgeL{d, bftfÂfd rfkfufO{+, hgs kf}8]n, 1fg' >Lz tyf Âl~ht 1jfnLn] Ps–Psj6f uLt Âr]sf 5g\ . ;a} uLtdf ufos :jo+sf] ;+uLt 5 .

uflosf ;'lSdt u'?ªsL 5f]ÂL cfÂtL u'?ªsf] PNad …OR5fÚ lÂa]n lqmo;gn] ahfÂdf Nofpg] ePsf] 5 . cfdf ;'lDdtn] s'g} a]nfdf ufPÂ rrf{df NofPsf uLtx¿ …cf] d]Âf ]

d]l8gf hf]zLp8\of] d]/f] dg=== s:tf] k|sf/sf] uLt xf] <

lk|otdÚ, …d egL af“r]sf]Ú, …cfpm d]Âf] glhsÚ, …dL7f–dL7fÚ cflbnfO{ 5f]ÂL cfÂtLn] l–Â]sl8{ª uÂfPsL l5g\ .

ufos Âfds[i0f 9sfnsf] gjf}+ Psn PNad …d]Âf] ;fyLÚ sf] k|a4{g sfo{ sflGtk'Â klAns]zG;, sflGtk'Â 6]lnlehg tyf sflGtk'Â PkmPdn] ug]{ ;Demf}tf ePsf] 5 . Do'lhs g]kfnn] ahfÂdf Nofpg nfu]sf] pQm PNaddf Gx\o' ah|frfo{sf] Psn ;+uLt tyf b'uf{nfn >]i7, g]q sf]OÂfnf, sdn >]i7 dNn, ;'zLn kÂfh'nL Pj+ e"if0f bfxfnsf] zAb Ârgf ;'Gg kfOg]5 .

ufos ldUdf z]kf{ olta]nfsf ;a}eGbf dfu ulÂPsf ufosx¿dWo] k5{g\ . pgsf] k|sflzt b'O{ PNaddWo] bf];|f ] PNad …lkmnÚn] pgnfO{ of] prfOdf k'¥ofPsf] xf] . t];|f] PNadsf] tofÂLdf nfUg'kg]{ a]nf e};Sbf oltv] pgL ljleGg lÂldS; uLtdf :j lbg Jo:t 5g\ . b]ljsf aGbgf;“u PNad …d'8Údf pgn] …cR5f n]lsgÚsf] lÂldS; ufP eg] l8h] Âfh'sf] ahfÂdf cfpg nfu]sf] PNaddf pgn] …ltd|f] Tof] x“l;nf] d'xfÂsf]Ú lÂldS;df :j lbPsf 5g\ . o;}uÂL ufos z]kf{n] ;+uLtsf tyf PÂ]Gh Âfh]z nfdfsf nflu …lhGbuLsf] s] e 5ÂÚ, …olt w]Â} dfof lbof}Ú, …lk|t ljgf of}jgÚ cflb lÂldS; uLtx¿ ufPsf 5g\ .

a'6jnsf ufos lxdfn >]i7 klxnf] Psn PNad ahfÂdf Nofpg] tofÂLdf 5g\ . pgsf] klxnf] PNadsf] zLif{s gh'ÂfOP klg s]xL ;ftfleq} Pp6f uLtsf] Do'lhs lel8of] agfpg] tofÂL ulÂPsf] >]i7n] atfP .

tl:a

/ M

gj/

fh

;w} kf]vÂf;efu[x ;+uLtn] ÂgSs x'GYof] t o;k6s eg] kf]vÂf pBf]u jfl0fHo ;+3sf] ;efxndf ;+uLtsf] a]Un} ÂGsf] b]lvof] . aflx emÂL kÂ] klg sfo{qmdsf] jftfjÂ0fn] eg] bz{snfO{ udL{sf] cfef; lbOÂx]sf] lyof] . kf]vÂf ;f+uLlts snfsf ;+3n] ljZj ;+uLtsf] k"j{;GWofdf uÂ]sf] sfo{qmddf o:tf] jftfjÂ0f ;[hgf ePsf] xf] . ;a}vfn] bz{ssf] dg ÂfVg cfof]hsx¿n] ;a} vfn] ;+uLtnfO{ sfo{qmdsf] cfsif{0f agfPsf lyP . kf]vÂf ;f+uLts snfsf ;+3sf] :jfut uLtaf6 k|fÂDe ePsf] sfo{qmddf hftLo ;+:s[lt emNsg] uLtx¿ klg plQs} 3lGsP .bf]xf]ÂLk|]dLx¿sf nflu Âfli6«o bf]xf]ÂL uLt k|lti7fgsf snfsfÂx¿sf] bf]xf]ÂLuLtsf] 3D;f3D;L sfo{qmdsf] ljz]if cfsif{0f aGg k'Uof] . sfo{qmddf ;f+uLlts If]qdf rf bzsb]lv ;dlk{t cu|h ufos tyf ;+uLtsf ÂfhsfhL u'?ªnfO{ jlÂi7 ;+:s[tsdL{ ;j{1dfg k|wfgfËn] bf];Nnf cf]9fP ;Ddfg ug'{ ePsf] lyof] .

ef]ln zlgaf ÂfhwfgLdf cfof]hgf x'g] b;f}+ Od]h Pjf8{eGbfcl3 cfOtaf cfof]lht Ps sfo{qmddf pQm Rofgnsf cWoIf cfÂs] dfgGwÂn] @% j6} ljwfdf gfdf+sgdf kÂ]sf ;+uLtsdL{nfO{ k|df0fkq ljtÂ0f uÂ] .

aGbsf sfÂ0f xÂ]s ljwfdf kf“r–kf“r hgfsf bÂn] gfdf+sgdf kÂ]sf ! ;o @% hgfdWo] ;a} pkl:yt geP klg sfo{qmddf pkl:yt snfsfÂx¿n] gfdf+sgdf kg'{ klg k'Â:sf kfpg';Âx ePsf] atfP .

ufos k|sfz >]i7 Âfli6«o uLtx¿sf] gof“ ;+u|xsf ;fy km]l em'lNsPsf 5g\ . …gof“ g]kfnÚ zLif{ssf] >]i7sf] PNad o;} ;ftf ;fj{hlgs ePsf] 5 . Od]h PkmPdsf] k|ToIf k|;fÂ0faf6 ;fj{hlgs ulÂPsf] pQm PNad >]i7sf] afx|f}+ Psn PNad xf] .

uf]kLs[i0f d'lehn] ut jif{ 3f]if0ff uÂ]sf ;ft rnlrqdWo] bf];|f] …;'Gb d]Âf] gfdÚ Â t];|f] rnlrq …hLjgd[To'Ú sf PNad Ps};fy ;fj{hlgs ulÂPsf] 5 . uf]kLs[i0f Do'lhs sDkgLaf6 pTkflbt pQm b'O{ rnlrqsf Sof;]6 tyf l;8LnfO{ Ps ;dfÂf]xdf b'j} rnlrqsf k|:t'tstf{ p4j kf}8]n, lgb]{zsåo Âd]z a"9fyf]sL  ljho yfkf, snfsfÂx¿ bLksÂfh luÂL, ulÂdf kGt, uLtsfÂåo ef]nf lÂhfn  lsÂ0f vÂ]n tyf ;ËLtsfÂåo cfnf]s>L  dx]z v8\sfn] ;+o'Qm ¿kdf ljdf]rg uÂ]sf lyP . ;fydf pkl:yt bz{s tyf ;~rfÂsdL{x¿nfO{ klg pgLx¿;“u} Sof;]6sf] se vf]n] PNad ;fj{hlgs uÂfOof] . o;}uÂL d+unaf ÂfhwfgLdf cfof]lht Ps csf]{ sfo{qmddf rnlrq …ld:6 d+un]Úsf] uLlt Sof;]6 ljdf]rg ulÂof] . pQm rnlrqsf ;+uLtsf Âfd sfsL{ tyf k|df]b vÂ]n x'g\ .

xªsªdf rrf{df Âx]sf ufos

c f w ' l g s k k u L t x f ] . lszf]Âfj:yf;“u} cfpg] zfÂLlÂs klÂjt{gn] NofPsf] dgsf cgluGtL efjgfnfO{ of] uLtn] k|ltljlDat uÂ]sf] 5 . o;nfO{ 6]Sgf]la6df cfwflÂt Âf]dflG6s ne ;ª klg eGg ;lsG5 . uLtsf] efj s:tf] 5 <Pp6f rn]sf ] ufosnfO{ dg kÂfPsL Ps lszf]ÂLsf] efjgf of] uLtdf 5 . leq}b]lv dg kÂfPsf] pQm o'jf ufos;dIf k|]dk|:tfj ÂfVg tL lszf]ÂL nfnflot x'lG5g\ . of] uLtsf] lel8of]df xfdLn] rn]sf] ufossf ¿kdf hljsnfO{ k|:t't uÂ]sf 5f}+ . uLtsf nlIft >f]tf sf] x'g\ <l6gPhÂx¿ g} x'g\ . ljBfnotxsf ljBfyL{x¿n] of] uLtnfO{ a9L dg kÂfp“5g\ . k|ltlqmof s:tf] kfpg'eof] t <Psbd} Âfd|f] 5, ldl8ofx¿df klg Âfd|};“u ah]sf] 5 . o;sf] Do'lhs lel8of] s:tf] 5 <JolQmut ¿kdf dnfO{ Âfd|f ] nfUof], t sltkon] cem Âfd|f] x 'g ;SYof ] ls eg]sf 5g\ . uLtnfO{ ;xL cy{df lel8of]df k|ltljlDat ug'{ePsf]df lgb]{zs ;+uLtf >]i7k|lt d cfefÂL 5' .

ln8 lu6flÂ:6 s'df u'?ª, a]; lu6flÂ:6 ¿k]z nfdf  AofG8sf Joj:yfks dgf]x v8\sf uÂL ^ hgf ;b:o 5g\ . AofG8s} gfd Âfv] lgsfn]sf] klxnf] PNad …;fof;Ú kl5 clxn] of] AofG8 cfkm\gf] bf];|f] PNadsf] tofÂLdf h'6]sf] 5 . b;} +sf] xfÂfxfÂLdf bf];|f] PNad lÂlnh ug{ nfu]sf] of]

AofG8nfO{ cfÎgf] uLt …klxnf] dfofÚ ljz]if dg k5{ . lx6\; Pkm Pd Do'lhs Pjf8{ @)^@ df a]:6 Go' cfl6;, a]:6 Âs sDkf]lh;g tyf a]:6 u|'k ljy ef]sn uÂL tLg ljwfdf k'Â:s[t ePsf] If0fnfO{ hLjgsf] ;'gf}nf] If0fsf ¿kdf lng] AofG8sf 8«d Âfh]z nfdfn] atfP .

c?0ff e§/fO{

Page 15: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

ls8\h Soflk6nafnaflnsfdf ePsf]

k|ltef phfu ug]{ p2]Zon] cfufdL cfOtaf k|ltof]ufTds sfo{qmd …ls8\; Soflk6n–@))*Ú x'g] ePsf] 5 . u|Lg PKkn OG6Â6]gd]G6 k|f=ln=sf] cfof]hgfdf x'g] pQm Oe]G6df ls8\; Soflk6n–@))* sf] tfh

a'6jn– %! hgf k|lt:kwL{nfO{ kl5 kfb}{ ¿kGb]xLsf] sÂlxofsf !$ jifL{o Âfd u'?ª  a'6jn sflnsfguÂsL !@ jifL{of ;'dL u'?ª qmdzM lnl6n lk|G;  lnl6n lk|G;]; 3f]lift eP . ^ jif{b]lv !$ jif{;Ddsf afnaflnsfdf cGtÂlglxt af}l4stf;“u} ufog, g[To, xf:o cflb k|ltef k|:km'6g uÂfpg] p2]Zon]] Uofn]S;L df]8lnª Ph]G;L sf7df8f}+ tyf l;4fy{ 8]enkd]G6 a}+ssf] ;+o'Qm cfof]hgfdf ;f]daf a'6jndf ;DkGg kmfOgn ;f]df pgLx¿ pTs[i6 x'“b} pkflw lhTg ;kmn ePsf x'g\ . k|ltof]lutfdf a'6jnsf !) j6f ljBfnosf @) hgf 5fq  #! hgf 5fqf 5gf}6 e} k|lt:kwf{ uÂ]sf lyP . k|ltof]lutfdf ;[li6 sfsL{  cgdf]n zdf{ km:6 ÂgÂck  s';'d yfkf tyf s'zn clwsfÂL ;]s]G8 Âg–ck eP . pkflw ljh]tf b'O{ hgfn] % xhf gub k'Â:sf klg k|fKt uÂ]sf 5g\ eg] pgLx¿ ÂfhwfgLdf x'g] Âfli6«o :tÂsf] afnk|ltef k|ltof]lutfdf efu lng kfpg] Ph]G;Lsf k|aGw lgb]{zs bLks l3ldÂ]n] ;fKtflxsnfO{ atfP . sfo{qmddf xf:osnfsf dfwj lqkf7L tyf :yfgLo snfsfÂn] bz{sx¿nfO{ uLt, g[To  SoflÂs]r k|:t't uÂ] bz{sx¿nfO{ dgf]ÂGhg k|bfg uÂ]sf lyP .

/fd lnl6n lk|G; / ;'dL lnl6n lk|G;];

sdnflbl:yt k|1fejgsf] kbf{ p3flÂPkl5 cfO{O{;L l8hfOlgª OlG:6Ro'6sf l8hfgÂx¿sf] l;h{gf ;d]l6Psf] Âftf]  gLnf] Â+usf] km\nf]Ân lk|G6 ePsf] ;]tf] Â+usf] ;6{–kfOG6 nufPsf ( b]lv !# jif{ pd]Â;d"xsf @$ hgf afnsn] ÂdfOnf] 9+uaf6 pT;fxk"j{s ;fd"lxs lxk–xk g[To k|:t't uÂ]kl5 k|fÂDe ePsf] lyof]— jfO{jfO{ df:6 :6fÂsf] k|ltof]lutf . g]klnh km];g xf]dsf] cfof]hgf tyf Âf]lxof dxh{g Pj+ ljj]s >]i7sf] ;+o'Qm sf]lÂof]u|fkmLdf ;~rflnt pQm k|lt:kwf{ klÂrofTds rÂ0f, 6\ofn]G6 ÂfpG8, j]:6 8«]; ÂfpG8, 6k 6]g  6k kmfOe uÂL rÂ0fa4 ¿kdf cl3 a9]sf] lyof] . cGttM 6k kmfOedf k'u]sf k|lt:kwL{n] Ps lbgsf nflu g]tf x'g] cj; kfP s] ug'{x'G5 < eGg] k|Zgsf] ;fdgf uÂ] . kmfOgln:6 ;a}n] cf–cfkm\g} ts{ lbP, t ;lk|g zfSosf] pQ pTs[i6 7xlÂof] . pNn]lvt k|Zgdf ;lk|gsf] pQ lyof]– …d Ps lbgsf nflu g]tf eP s]xL ug{ ;lSbg“, lsgeg] a'l4dfg g]tfx¿n] t jiff}{+;Dd s]xL ug{ ;s]gg\ . d t Ps hgf afns g x'“, d s] g} ug{ ;S5'  <Ú oxL hjfkmn] ;lk|gn] jfO{jfO{ df:6 :6fÂsf] pkflw;lxt o'Âf] ls8\;af6 ?= % xhf gub k'Â:sf klg k|fKt uÂ] . nfSkf nfdfn] bf];|f] :yfgdf lrQ a'emfP eg] t];|f] :yfgdf ;'l:dt Âhf}Â]

5gf}6 eP . nfSkf  ;'l:dtn] qmdzM

# xhf  @ xhf gub k'Â:sf klg k|fKt uÂ] . k|ltof]lutfdf ;'l:dtn] df:6 k;gf{ln6Lsf] Pjf8{ klg lht] . o;}uÂL k|tLs >]i7 Ogf];]G6, ÂLt dfgGw l8l;lKng, cG;'n k|hfklt kmf]6f]h]lgs, kf?xfª lnDa" x]oÂ, cld ÂfO{ k|m]G8l;k, ;'lGjt df:s] l:sg, ;'ljg v8\uL a]:6 8«];, ;Gh]z >]i7 rfld{ª, cho sjfª 6\ofn]G6 tyf lj;b >]i7 :dfOn pkflwsf ljh]tf 5gf}6 ulÂPsf lyP .

;lk|g eP df:6/ :6f/

kf]v/fdf ln6n ;g;fOg;f}Gbo{;“u ;DalGwt k|ltof]lutfx¿ kf]vÂfdf au|]NtL cfof]hgf

x'g yfn]sf 5g\ . ;fgf :s'n] gfgLx¿nfO{ nlIft uÂL o;k6s km]l kf]vÂfdf lht xfd|f] k|f=ln=n] ld; lnl6n ;g;fOg 6\ofn]G6 sG6]:6 ug{ nfu]sf] 5 . c;f @! ut] x'g] k|ltof]lutfsf] tofÂLdf cfof]hsx¿ h'l6;s]sf 5g\ . ;fgf gfgLx¿nfO{ ¥ofDkdf Sof6jfs ug]{b]lv jfs snfnufotsf afÂ]df !% lbgb]lv k|lzIf0f lbOPsf] 5 . g[To, :j:Yo kÂLIf0f, ln8Âl;k Snf;, JolStTj ljsf;, :6]h kÂkmd]{G; cflb sIff ;xefuL gfgLx¿nfO{ lbOÂx]sf] cfof]hs ;+:yfsf k|aGw lgb]{zs Âfh]z hf]zLn] atfP . ;+:yfn] o;cl3 ÂfhwfgLnufot b]zsf ljleGg efudf afnaflnsf;“u ;DalGwt bh{gf}+ sfo{qmd ulÂ;s]sf] 5 .

Âfh]z hf]zL  ÂjLGb| ah|frfo{n] sf]lÂof]u|fkmL ulÂÂx]sf] k|ltof]lutfdf & b]lv !@ jif{ pd]Â;Ddsf aflnsfx¿ ;xefuL 5g\ . k|ltof]lutfdf ld; ln6n ;g;fOg ljh]tf x'g]nfO{ gub k'Â:sfÂsf ;fydf 6«kmL k|bfg ulÂg]5 . cGo Pjf8{tkm{ km:6 ÂgÂck, ;]s]G8 ÂgÂck, 6\ofn]G6, kmf]6f]h]lgs, l8l;lklng, k;{gfln6L, kÂkmd]{G;, a]:6 8]«;, slGkm8]G;, Sof6jfs, a]:6 x]o tyf df]:6 k|]mG8nL cflb ljwfdf ;xefuLx¿nfO{ k'Â:s[t ulÂg]5 .

lhTg $) afnaflnsf le8\g]5g\ . k|lt:kwf{af6 Ps hgf afns  Ps hgf aflnsfnfO{ zLif{ pkflw k|bfg ulÂg] cfof]hs ;+:yfsL Oe]G6 Dofg]h hd'gf nfdfn] ;fKtflxsnfO{ atfOg\ .

k|ltof]lutfsf nflu klxnf] cl8;g ÂfpG8df %^ hgf afnaflnsfaf6 $) hgfnfO{ 5gf}6 ulÂPsf] lyof] . cfof]hsx¿sf cg';f 5gf}6df kÂ]sf $) hgfsf] ut zlgaf eLP; lgs]tg sn]hdf 6\ofn]G6 ;f] ulÂPsf] lyof] . nfdfsf cg';f cfOtaf x'g] d'Vo sfo{qmddf afnaflnsfn] :6]h kkm{d]G;;“u} lg0ff{osx¿sf] k|Zgsf pQ lbg]5g\ . g]kfn k|1fk|lti7fg, sdnfbLdf x'g] clGtd k|lt:kwf{df gfÂfo0f k'ÂL, k|zfGt tfd|fsfÂ, k|ef cdfTo, 8f= ljlgtf k|wfg, ljg' >]i7 tyf 1flgzf]ef t'nfw lg0ff{os Âxg]5g\ .

!&sljtf n3'syf76\of}nL k|sfz;“u

af]S;L

To;a]nf Âfddfof ;a} ufp“n]sf] b[li6df cfbÂ0fLo Pj+ ;Ddflgt lyOg\ . pgsf] cufl8 ;a}hgf >4fn] gtd:ts x'Gy] . cfkm\gf] kltsf] lgwgkZrft\ bfg–wd{df a9L ;+nUg Âx]g] Âfddfof ufp“sf c;xfo, ckf¨ Pj+ ulÂax¿sf nflu cfzfsf] s]Gb| g} lyOg\ . pgnfO{ ;a}n] O{ZjÂsf] ;fIft\ ¿k dfGy] .

;do qmddf Âfddfofsf] hLjgdf 7"nf] cf“wL–a]xÂL cfof] . pgsf] hLjgsf] Psdfq eÂf];f ;x k9\g uPsf] 5f]Âfsf] klg b'3{6gfdf kÂL d[To' eof] . Tof] 36gfn] pgL w]Â} lbg;Dd a]xf]; eOg\ . xf];df cfPkl5 klg Âfddfof dfgl;s kL8fn] ubf{ ljlIfKt l5g\ . clxn] pgnfO{ s;}n] kfun clg s;}n] af]S;Lsf] ;+1f lbG5g\ .

ufp“df crfgs emf8fkvfnfn] ubf{ 8f“8f3Â] ;fO“nfsf] 5f]Âfsf] d[To' ePkl5 ;a}n] d[To'sf] sfÂ0f Âfddfof g} x'g\ egL pgsf] zÂLÂdf l;:g'kfgL nufpg], kmnfdn] 8fDg], lb;f 3f]n]Â Vjfpg] cflb h:tf cdfgjLo oftgf lbPÂ h+unLkg b]vfP . clxn] ufp“df 36\g] xÂ]s 36gfsf] bf]ifL ÂfddfofnfO{ g} 7xÂfOG5 . cflvÂdf ÂfddfofnfO{ …af]S;LÚ ePsf sfÂ0f ufp“af6} nv]6\g] ;fd"lxs lg0f{o ulÂof] . pQm lg0f{osf] lj?4df s;}n] Ps zAb klg af]n]gg\ . ufp“sf a'l4hLjL, lzlIft Pj+ ;Eo egfp“bfx¿ s]jn d"sbz{s algÂx] .

–5q lIflth

lhGbuLÂft latfPkl5 5f]8] hfg}kg]{ lhGbuL a]sDdfsf] kf6L ef] ;Demg;Dd dg gnfUg] a}u'gL lgi7'ÂL ;fyL ef] st} k'u] dg 5f]8L lx+8\g'kg]{ ;'Âlagfsf] tfn ef] s;}nfO{ sfd gnfUg] 9'Ë x'“bfs;}sf] dlGbÂdf b]jtf ef] st} >Lv08 st} v'kf{sf] la+8 ef] s;}sf] cf“vfdf w"nf] ef]s;}sf] cf“vfdf km'nf] ef] st} au ef] st} axf ef];De“mbf–;De“mb} e'Ng'kg{]s:tf] bf]wfÂ] dfof ef] .

—tf/f s]=;L=

s] u¥of} s'lGg <cledfg s] u¥of} s'lGg e]63f6df ;f]Wg'knf{ 6f9f lsg cfhef]ln jftf{nfkdf ;f]Wg'knf{ k"l0f{dfsf] h"g ;DemL k"hf uy{]+ dg–dlGbÂdfx]bf{x]b}{ h"g 5}g afbndf vf]Hg'knf{ dlÂnfg' s]xL 5}g s]nfO{ k"“hL vf]Hof xf]nfdfu] a? HofGf} lbGy]+ sdL s]df ;f]Wg'knf{dgsf] cfzf cf]emn k¥of] axf Nofpg] ltdL 5'6\bfa]xf];L e} lkP5' Kofnf ca rflx“ 5f]8\g'knf{w]Â} dfof ug{' dfq clezfk d]Âf] lyof] eg]u¥of} cledfg s]df ltdLn] d]Âf] k|]ddf vf]Hg'knf{ .

—lji0f' l/dfn

lhTg] gfddflhTg] gfddf ltdL;“u xf vfP“ d}n]g;f]r]sf] wSsf clg df vfP“ d}n];“u–;“u} lhpg] jfrf stf xÂfof]cfkm}+b]lv cfkm}+ oxf“ dfG5] 8Âfof]ltd|} sfÂ0f v's'ÂLsf] wf vfP“ d}n]g;f]r]sf] wSsf clg df vfP“ d}n];f]rfOsf] e'dÂLdf kf] slt xÂfpg] <PsfGtdf PSn}–PSn} slt sÂfpg] <lhp“b} hf“bf sltkN6 vf vfP“ d}n]g;f]r]sf] wSsf clg df vfP“ d}n] .

—/];ds'df/ ;'g'jf/

Pp6f afns h;n] slxNo} klg rSs' b]v]sf] lyPg . Pslbg p;n] rSs' b]Vof] . w]Â} ;f]r–ljrf uÂ] p;n] rSs'sf ] ljifodf o:tf] wfÂ0ff agfof]– of] cfÂLsf] aRrf xf] h;sf] clxn];Dd bf“t lgl:sPsf] 5}g .

)))P8dG8 lxnfÂL Â t]l~hª

z]kf{n] ;“u} ;uÂdfyf cfÂf]x0f uÂ] . sf7df8f}+ cfPkl5 kqsfÂx¿dWo] Psn] t]l~hªnfO{ ;f]w]–

…vf;df ;fuÂdfyfsf] 6'Kkf]df klxn]rlx“ sf] k'Uof] eGg'xf];\ tÚ

…6'Kkf]df k'Ug] a]nfdf ;a}eGbf klxn] d r9] klg dflyaf6 l;+9L emflÂlbP“ To;kl5 l;+9Laf6 P8dG8 cfPÚ– t]l~hgn] pQ lbP . of] s'Âf P8dG8n] yfxf kfP To:tf] s'Âf gug{ t]l~hªnfO{ eg] t bf];|f] k6s klg k|Zg ubf{ t]l~hªn] ToxL pQ lbP .

carflx“ P8dG8 cln lÂ;fP, clg t]l~hªnfO{ eg]– …slt cfkm" dfq} km:6df lxdfnsf] 6'Kkf] r9]sf] eg]sf] < slxn]sfxL+ t ;]s]G8df r9+] eGg' lg, t]l~hªn] cf]s] eg] .

csf{ kqsfÂn] t]l~hª;“u

k|Zg uÂ]– …vf;df klxn] 6'Kkf]df sf] k'Uof] <Ú

…km:6df sf] k'Uof] Tof] t yfxf 5}g, ;]s]G8df d k'u]+ To;kl5 d}n] l;+9L emfÂ+ ] clg P8dG8 cfPÚ– t]l~hªn] pQÂ lbP .

)))Ps Jo lQm Pp6f k fg

bf]sfgdf uof] Â eGof]– ;fyL dnfO{ b'O{ ;o ;fk6L

b]pm g .Ú of x'g t t“ d]Âf] ;fyL xf];\

t klg d t“nfO{ k};f ;fk6L lbg ;lSbg“– kfgjfnfn] eGof] .

lsg of < cufl8 a}+s b]Vb}5;\ lg===, xf]

of] a}+s  d]Âf] kfg bf]sfg Ps} lbg pb\3f6g ePsf]  To;} lbg xfdL b'O{aLr Pp6f ;Demf}tf ePsf] 5 . s:tf] ;Demf}tf <– JolQmn] ;f]Wof] . a}+sn] kfg a]Rg kfpg]5}g clg d}n] nf]g lbg kfpg]5}g– kfgjfnfn] pQ lbof] .

)))d ] / f ] s ' / f ] M l a  fd L

;fyLefOx¿ † h'g bafO tkfO{+nfO{ dL7f] nfU5, a'em\g';\ Tof] bafOn] tkfO+{ slxNo} lgsf] x'g'x'Gg .

)))To:tf] s'g rLh xf] hf] hlt

w]Â} k};f eP klg lsGg ;ls+b}g < ulÂaL .

)))cfkm\gf ] aRrfnfO{ b}lgs

s'6\g'xf];\ . sfÂ0f tkfO{+nfO{ yfxf xf];\ of gxf];\ p;nfO{ cjZo yfxf x'G5 .

)))

|a;fO“ ;/f];\

k|e' ljGtL nfU5 eg], kfgL kÂf];\ eÂ] Âflt pgsf] u'Go" rf]nL sf6\g], d';f] dÂf];\ eÂ] Âflt c"WofÂf]df a:g'k5{, aQL klg 5}g cfh emndNn cf“ugLdf, h'g emÂf];\ eÂ] Âflt clt ;'Gb ltd|f] d'xfÂ, gf}gL l3p 3;]h:tf]ltDnfO{–dnfO{ cfOkg]{ ;+s6 6Âf];\ eÂ] Âfltw]Â} eof] ltd|f]–d]Âf], e]6 klg gePsf] ltd|f] d]Âf] ldngn], d':sfg 5Âf];\ eÂ] Âflt w]Â} b'Mv ef]u]sf 5g\, g]kfnL hgtfn] xTof, lx+;f, cft+sn] a;fO“ ;Âf];\ eÂ] Âflt .

–ab|L lzjfsf]6L

hxf“ a;“" ofb cfp“5otf a;“" ltd|f] ofb, km]l ptf lg cfp“5blGsP Xbo ;fy;fy} lrtf g} cfp“5htf x]¿“ ltd|f] dfq emns b]V5' dememNsf] hfUbf dfq xf]Og, ;'Tbf lg cfp“5;Demgfsf] l;tfÂdf tfÂx¿ k'Âfgf 5g\ cf}“nfn] 5f]OlbP km]l w'g dL7f] g} cfp“5emÂgfsf] PsfGtdf ha u'~hg ;'gL a:5'ltdLn] ;'gfp“Yof} hf] ToxL sljtf g} cfp“5j0f{dfnfsf] …;Ú sf] w]Â} w]Â} ;Daf]wg 5d]Âf lglDt …;Ú af6, …;lÂtfÚ g} cfp“5 .

—k|]ds[i0f >]i7

Page 16: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

gjbLk chgjL®;'jf— s'08}s'08n] el®Psf]

lhNnf ®;'jfsf dxŒjk"0f{ s'08dWo] kfj{tLs'08 klg Ps xf] . oxf“sf bh{gf}+ s'08dWo] kfj{tLs'08 w]®}n] ;lDemg] ® c¿eGbf s]xL ;lhn} k'Ug ;lsg] s'08 xf] . lhNnfsf] pQ®L If]qsf] uTnfª uflj;sf] j8f gDa®–% df kg]{ kfj{tLs'08 clxn] af]emf]sf sf®0f k'l®g] cj:yfdf 5 . a; ] { lg j®k® kxf8af6 cfPsf] df6f] s'08d} y'lk|g], 9n]sf ;Nnfsf ¿vx¿ gx6fO“bf ® af]emf] km}lnO®x]sfn] s'08 ;f3'l®“b} uPsf] 5 .

s'08df k'Ubf o:tf] nfU5, of] af]emf] v]tL ul®Psf] v]tsf] 7"nf] u®f xf] . af]emf]n] el®Psf] 7fp“df j®k®af6 au]® cfpg] df6f] ® u]u®n] ubf{ tfn 7d7DtL lx+8\g ;lsg] rf}® alg;s]sf] 5 . oxf“sf] af]emf] x6fP® s'08sf] ;+®If0f ug{ af]emf] lnnfdLsf] sfo{qmd Nofp“bf :yfgLojf;Ln] eujfg\ l®;fP® dxfk|no x'G5 eGb} glbPsf] nfSkf tfdfªn] atfP . oxL c;xof]usf sf®0f af]emf] ® 9n]sf ¿vx¿ x6fpg] of]hgf c;kmn ePsf] tfdfªsf] egfO 5 . b'O{ ju{lsnf]ld6®df km}lnPsf] s'08sf] tLg efusf] Ps efu ;tx k'l®O;s]sf] 5 .

:yfgLo jof]j[4x¿n] eg] af]emf] eujfg\sf] j:q ePsfn] To;nfO{ lgsfNg gldNn] atfp“b} cfPsf 5g\ . …s'08df hyfefjL u®] eujfg\ l®;fp“5g\, slxn] 7"nf] jiff{ x'G5 slxn] nfdf] v8]®L k5{,Ú :yfgLo j[4 xs{axfb'® tfdfªn]

!*;Gb]z

kfpg] M

k7fpg] M

;Gb]z M

s'kg ;Gb]z

;fKtflxs ;fyLsf nflu kmd{gfd M ==============================================================================

======

pd]Â M ========================================= prfO M =====================

==============

k];f M =================================== lzIff M ==========================

======

:jefj M===================================== j}jflxs l:ylt M

======================

cle?lr M ====================================j0f{ M ============================

=======

k|lt ;Gb]z ?= @)÷— clgjfo{

hLjgsf] uf]/]6f]df

d]/f] eGg'lhGbuL Ps ofqf, ofqfsf]

oxL bf}Âfgdf w]Â};“u klÂro eof], ldqtf uf“l;of] . s;}nfO{ d}n] c;n ldqeGbf Hofbf pkdf lbOg“, lbg ;lsg“ . cfh ltdLnfO{ b]v]“, ltdL;“u e]6 eof] . crDd nfU5, klÂro x'g'cufj} 9's9'sLdf ltd|f] gfd u'GhG5 . dgdf ltdL d':sfp“5\of} . cf“vfsf] n]G;n] ltd|} tl:a s}b u5{ . o:tf] lsg < k|Zg t]l;{G5 . d]Âf] dgn] eG5, ltdLnfO{ dfof eof] . d]Âf] dl:tis af]N5, ltdLnfO{ k|]dn] 5f]of] . d]Âf] dg  dl:tissf] cfjfhnfO{ gsfg{ ;lsg“ . To;}n] eG5' dnfO{ ;f“Rr} dfof eof] .

d ltdLnfO{ dfof u5'{ . oBlk rf]vf] clg lgM:jfy{ k|]d u5'{ eg] eGg ;lSbg“ . d]Âf] k|]d lgM:jfy{ 5 eg] bfjL ug]{ cf“6 ddf 5}g . d]Âf] k|]ddf klg s]xL :jfy{ kSs} 5 . dnfO{ nfU5, ltdLnfO{ rfxg' g} d]Âf] 7"nf] :jfy{ lyof] . :jtGq ¿kdf km'lnÂx]sf] km"ndf edÂfn] 58\s] cf“vf nufpg' kSs} :jfy{eGbf kÂsf] s'Âf x'g ;Sb}g . ltd|f ] :jtGqtfnfO{ nTofP ltdL;“u} af“Rg rfxg] d]Âf] Âx kSs} :jfy{ g} xf] . ltd|f] PSnf] hLjgdf cfkm\gf] b'Mv–;'v af“8\g rfxg] d]Âf] OR5fnfO{ :jfy{ xf]Og eg] d eGg ;lSbg“ t d]Âf] :jfy{ c¿ k|]dÂf]uLx¿sf] eGbf k[ys 5, cgf}7f] 5  pRr 5 . ltdLnfO{ c“ufnf]df a]g]{ Âx d]Âf] :jfy{af6 b" 5 . ltdLnfO{ r'Dag ug]{ rfx d]Âf] p2]Zoleq kb}{g . ltdLnfO{ d]Âf] Kof; d]6\g]

j:t'sf ¿kdf u|x0f ug'{n] d]Âf] :jfy{nfO{ d"t{ t'Nofpg ;Sb}g . olb d]Âf] :jfy{nfO{ oxL ¿kdf x]Â]sL 5\of} eg] ltdLn] unt a'em\of} . d]Âf] k|]dnfO{ unt 9+un] klÂeflift u¥of} Â d]Âf] k|]daf6 unt 1fg lnof} . lsgls, d]Âf] k|]d zfÂLlÂs cfsif{0f xf]Og, cGtÂcfTdfsf] efjgfTds pkh xf] .

d ltdLnfO{ dfof u5' { . ltdLn] k|df0f vf]Hof} eg] d}n] zL em'sfpg'kg]{5 . ;f“Rr} d]Âf] k|]dsf 7f]; k|df0fx¿ 5}gg\ . 5ftL lrÂ] 3fp agfpg] ;fx; ddf 5}g . gf8L Â]6] Âut aufpg] cf“6 dgn] ub}{g . afOsdf ;“u} 6f“l;P x'O“lsg] Ifdtf deGbf w]Â} dfly 5 . zAb–zAbdf k};fsf] jiff{ uÂfpg] cf}sft 5}g d;“u . To;}n] lk|o, olb ltdL dnfO{ dfof u5\of}{ eg] d]Âf] k|]ddf ljZjf; 5 eg] laGtL d]Âf] k|]dsf] k|df0f gvf]h lsgls d]Âf] k|]d ef}lts k|df0faf6 b" t cfTdf;“u glhs 5 .

d ltdLnfO{ dfof u5'{, ;“u} af“Rg] s;d vfG5' t ;“u} dg]{ s;d vfg ;lSbg“ . hLjg xfdLn] ;“u} lhP h:t} xfd|f] Ps;fy d[To' c;Dej 5 . ef]ln d dbf{ g ltdL d;“u} lrtfdf hNg ;S5\of}, g ltdL dbf{ d g} hNg ;S5' . oyfy{sf] wÂftneGbf k 6]s] cfj]udf d o:tf] jfrf ulb{g“ . ef]ln k"Âf ug{ g;Sg] jfrf cfh ub}{ lx“8\g'sf] cf}lrTo b]lVbg“ d . jfrf  s;dleqsf] k|]d ;To, lgM:jfy{  cd ÂxG5 eGg] wfÂ0ffsf] d v08g u5'{ . d t k|]d jfrf  s;dsf] ;fdLKodf eGbf ljZjf;sf] ue{df

x'ls{Âx]sf] b]V5' . d t k|]d jfrf  s;dsf] ;“ufnf]df eGbf ljZjf;sf] 5xfÂLdf df}nfOÂx]sf] kfp“5' . To;}n] jfrf ulÂg“, s;d vfOg“ t z+sf gu lk|o lsgls d]Âf] k|]d jfrf  s;dsf] bxleq emf“luPsf] n]p xf]Og, ljZjf;sf] au}+rfdf kmlqmPsf] Âftf] u'nfa xf] .

d ltdLnfO{ dfof u5' { . o;sf] cy{ ltdLn] klg dnfO{ dfof ug}{k5{ eGg] xf]Og . d]Âf] k|]d s'g} lgodleq af“lwPsf] 5}g . ltdL :jtGq 5\of} . OR5f eP x'G5 eg, OR5f 5}g t gfO“ eg . d]Âf] k|]d :jLsfo{ eP ;xdltsf] tfnL ahfpm, :jLsfo{ 5}g t ljÂf]wsf] 3G6L lk6 . d]Âf] k|]ddf ljZjf; eP cfTdfn] u|x0f uÂ, z+sf nfu] 3[0ffsf] em6fÂf] xfg . d]Âf] s'g} u'gf;f] Âxg]5}g t ;To oxL xf]— d]Âf] ltdLk|ltsf] k|]d ca slxNo} lanfpg]5}g, gi6 x'g]5}g .

–dsjfgk'/]

s}nfz, ltd|f] ;fdfg d;“u 5, lng cfpm . ltd|f] kmf]g klg p7\b}g, lsg < d}n] ltdLnfO{ w]Â} vf]h]“ t km]nf kfg{ ;lsg“ .

z]/axfb'/b"Â;~rfÂsf xflsdHo"x¿, s]

xf] tkfO{+x¿sf] rfnf < df]afOnsf] g]6js{sf] l:ylt t ;fx|} gfh's 5 lg < qmflGtsfÂL dGqLsf] ljefu ePÂ olt lahL ePsf] xf] ls <

kLl8t u|fxsO6xÂLsf ufos k |sfz

cf]emfnfO{ z'esfdgf 5 . tkfO{+sf] gof“ uLt, gof“ Sof;]6 rf“8} ;'Gg kfOof];\ . ;fKtflxssf] r'6\lsnf klg lgoldt k9\g kfOof];\ . tkfO{+sf] gof“ Do'lhs lel8of] slxn] cfp“5 <

k|of;sf]lknf, d ltdLlagf af“Rg

;lSbg“ elGbg“, lsgeg] d em"6f] s;d vfg rfxGg“ . dnfO{ a'em, d ltd|f] ;Rrf k|]dL x'“ . d ltdLnfO{ hgd–hgd ;fy lbg tof 5' . Psk6s d]Âf] k;ndf cfP cfkm\gf] dgsf] s'Âf eg x} .

ljdnsdf { AofG8sf a|f ]x¿df

xflb{s z'esfdgfsf ;fy} lgÂGt k|ultsf] sfdgf .

o" PG8 6Lk|]d To:tf] n8\8' xf] h;nfO{

vfg]x¿ k5'tfp“5g\, of] n8\8'n] k]6 u8a8 uÂfp“5, ;'uÂsf] ladf agfp“5 . t;y{ x] o'jf ;fyLx¿ xf], of] n8\8' vfg] nf]e guÂ, lsgls o;df lglZrt ¿kdf k5'tfpg'k5{ .

lzj/fhd]Âf ] df ]afOndf 3ÂL3ÂL

ld;sn lbg] ;'GbÂL, ltdL sf] xf} < ltdL daf6 s] rfxG5Øf} <

k|:6;“u eg . dnfO{ o;ÂL ld;sn uÂ]Â g;tfpm .

Zofd; D k " 0 f { u 0 f t G q j f b L

rnlrqsdL{x¿nfO{ u0ftGq g]kfnsf] xflb{s z'esfdgf . ca gof“ g]kfndf gof“ 9+un] rnlrq agfpg'xf]nf .

gj/fh sfkm\n]u0 ftGqj fb L g ]t f Pj +

hgtfnfO{ xflb{s awfO{ . g]kfnsf] k|ult tyf zflGtsf] z'esfdgf .

ljKnjdfg /fhe08f/Lgflosf od'gf pk| ]tLhL,

tkfO{+sf] lkmNd x]Â] “, ;fx|} Âfd|f] nfUof] . PlS6ª klg bfdL 5 . lgÂGt k|ult uÂ] g]kfnL lkmNd hut\df 5fpg', g]kfnsf] gDa jfg lxÂf]Og x'“b} xlnp8;Ddsf] ofqf ug'{, z'esfdgf .

hLt' -hLt_gfos cfo{g l;Sb]nnfO{ d]Âf]

;Demgf, k|]d clg pxf“sf] pQÂf]QÂ k|ultsf] xflb{s z'esfdgf .

kn{

;fKtflxs ;fyL

gxf“;L af]Ng ghfGg] k|]ds'df >]i7 @) jif{sf 5g\ . cfkm\g} Joj;fo uÂ] hLjg rnfOÂx]sf k|]dsf] prfO % lkm6 % OGr 5 . cfO{P8 cWoog ulÂÂx]sf k|]d kqldqtf Pj+ ;dfh;]jfdf ?lr ÂfV5g\ . b'Mv–;'vdf ;fy lbg] tyf wgL–ulÂaaLr e]befj gug]{ :jefj dg kÂfpg] k|]ds'df >]i7nfO{ a"9fy'd–*, wflbªdf kqfrf ug{ ;lsG5 . pgsf] O d ] n 7 ] u f g f shres [email protected] xf] .

af]emf]n] k'l/P/ cl:tTj u'dfp“b} kfj{tLs'08

eg]— …dxfdf®L km}lng], cl;gf kg]{, af9Lklx®f] cfpg]h:tf ljklQ ;fdgf ug'{k5{ .Ú

of] s'08 kQf nfu]sf] ljifodf klg ®dfOnf] ls+jbGtL k|rlnt 5 . :yfgLo 3n] b®af®df kfn]sf] s's'® x®fP5 . vf]Hb} hf“bf pQm s's'®n] vfgfsf] cefjdf s'08sf] kfgL vfP® k]6 eg]{ u®]sf] ®fhfsf ;]gfn] e]6]5g\ . ToxL qmddf of] s'08 kQf nfu]sf] egfO 5, t® oxf“ s'g ®fhfn] slxn] zf;g u®] ® pgsf] b®af® sxf“ lyof] eGg] ljifodf P]ltxfl;s k|df0fx¿ kfOb}g . s'08jl®kl® ®x]sf] ¿vaf6 em®]sf] kft r®f cfP® nfg] u®]sf] ljZjf; :yfgLo afl;Gbfx¿df kfOG5 . lxdfno kj{tdf a:g] lzjkfj{tLn] ljjfxkl5 hnljxf® u®]sf] x'gfn] lzjkfj{tLs'08 eGg yflnPsf] pQm s'08 kl5 uP® kfj{tLs'08 gfdn] kl®lrt ePsf] a'9fkfsfx¿sf] egfO 5 .

ls+jbGtL ® egfOx¿ h];'s} eP klg olt ;'Gb® s'08 k|s[ltn]

xfdLnfO{ lbg' g} uf}®jsf] s'®f xf] . ;d'b|L ;txaf6 @ xhf® % ;o $ ld6® prfOdf ®x]sf] of] s'08 cg'kd k|fs[lts b[Zon] el®k"0f{ 5 . s'08df x]bf{ xl®of h+un ® n]sfnL ;Nnf gflr®x]sf] b]lvG5, clg df3–kmfu'gsf] lxp“ kg]{ df};ddf hfg] xf] eg] t lxp“n] 9fs]sf j®k®sf cUnf kxf8x¿ ;a} s'08df cfP® kf}8L v]ln®x]h:tf] nfU5, —:yfgLo afl;Gbf k]Daf l5l®ªn] atfP .

ul®aL lgjf®0fsf nflu ko{6g sfo{qmd -6Lcf®kLPkL_ n] of] s'08 ;kmf ug{] k|of; gu®]sf] eg] xf]Og, t® ufp“n]x¿sf] c;xof]usf sf®0f clxn];Dd ;kmn x'g ;s]sf] 5}g\ . 6Lcf®kLPkL s'08jl®kl® sDkfpG8, ko{6s lj>fd:yn ® au}+rf agfpg] of]hgfdf klg ;kmn ePsf] 5}g . oxf “ cfOk'Ug] x® ]s cfGtl®s tyf afx\o ko{6s s'08 k'l®g nfu]sf]df b'vdgfp u®]® kms{G5g\ . …wfld{s lx;fan] dxŒjk"0f{, Tof] klg ko{6lso If]qdf ePsfn] o;sf] ;+®If0f ug{}k5{,Ú klxnf]

k6s lqz"nLaf6 3'Dg kfj{tLs'08 cfPsf bfdf]b® g]kfnn] eg]— …oxf“ kfj{tLs'08 gfd u®]sf] tfn lyof] eg]® af]emf]sf] rf}® x]®]® kms{g] lbg gcfpnf eGg ;ls“b}g .Ú

ko{6g If]qdf sfd ug]{ ;+3–;:yf Pj+ ;®sf®L lgsfon] a]n}df rf;f] glbg] xf] eg] of] s'08 k'l®g w]®} jif{ s'l®®xg'kb}{g . s'08sf] ;®;kmfO Pj+ ljz]if ;+®If0fdf hf]8 glbP !$–!% jif{df of] k"®} k'l®g] cg'dfg ul®G5 . s'08 k'l®“b} uPkl5 oxf“ cfGtl®s Pj+ afx\o ko{6s 36]sf] :yfgLo xf]6n Jofj;foL ;f]gfd nfSkfn] atfOg\ . lxGb" wd{df pNn]v ul®Psf] ! ;o * s'08dWo] uf];fO“s'08, ;"o{s'08kl5 kfj{tLs'08 k|l;4 dflgG5 . s'08sf] 5]j}df b'O{ bzscl3 g]kfnL ;]gfn] lzjkfj{tLsf] dlGb® agfOlbPkl5 k"hfcfhf ug{ cfpg]x¿sf] ;+Vof a9]sf] kfOG5 . oxf“ hg}k"lg{df, dxflzj®flq tyf afnfrt'b{zLdf d]nf nfU5 .

lqz "n L w ' ~r ] ;f ]db fª ;8ssf] 5]pdf kg]{ ePsfn] Toxf“ k'Ug klg ;lhnf] 5 . sf7df8f}+af6 :ofk|m'a];L;Dd a; rN5 . To;kl5 k}bn lx+8\g] xf] eg] ;ft 306fhlt nfU5 . ;jf®L ;fwg lnP® hf“bf @ 306fdf k'Ug ;lsG5 . ®fhwfgLb]lv sl®a ! ;o $% lsnf]ld6® 6f9f s'08 k'Ubf glhs}sf] ko{6sLo ufp“ uTnfª k'u]® z'4 u|fdL0f kl®j]zsf] cfgGb lng ;lsG5 . of] If]qaf6 b]lvg] u0f]z lxdfn, ;f~h]g lxdfnsf cf“v}df 6fl;®x"e}m+ nfUg] afbn'sf] 3'D6f]leq n'sfdf®L v]ln®xg] b[Zo, cfsif{s n]sfnL jgn] 9fs]sf kxf8x¿n] s;sf] dg gnf]Eofpnf <

Âf ]hufÂLsf ] l;nl;nfdf d'DaO{ k'u]sf u0f]z sfsL{ !( jif{sf 5g\ . % lkm6 % OGr cUnf u0f]z cf7 sIff pQL0f{ uÂ]kl5 d'DaO{ k'u]sf x'g\ . x“l;nf] :jefjsf u0f]z kqldqtf tyf e|d0fdf ?lr ÂfV5g\ . ux'“uf]Âf] j0f{sf u0f]z b'Mv–;'vdf ;fy lbg] tyf kqldqtfnfO{ lgÂGtÂtf lbg] JolQm;“u ldqtf uf“:g rfxG5g\ . pgnfO{ [email protected] df kqfrf ug{ ;lsG5 .

Page 17: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

k|Zg M d @^ jifL{o cljjflxt k'?if x'“ . cfk\mgf] of}grfxgf k"/f ug{ d}n] ljut !) jif{b]lv x:td}y'g ub}{ cfPsf] 5' . d]/f] ln· pQ]lht x'“bfsf] cj:yfdf km]bsf] df]6fO !! bzdnj & ;]lG6ld6/, aLr efusf] !! bzdnj % ;]lG6ld6/, 6'Kkfsf] efusf] df]6fO * bzdnj % ;]lG6ld6/ / k"/f nDafO !@ bzdnj ( ;]lG6ld6/ 5 . c? k'?ifx¿sf] ln· b]Vbf dnfO{ d]/f] ln· Hofb} ;fgf] ePsf] dx;'; x'G5 . ;fy} dlxnfx¿ df]6f] / 7"nf] ln·k|lt a9L cfslif{t x'g] / To;af6 a9L of}g;Gt'li6 k|fKt u5{g\ eGg] ;'g]sf], k9]sf] 5' . d]/f] ln· ;fg}b]lv x:td}y'g u/ ]sfn] ga9]sf] xf] ls h:tf] nfU5 . d]/f] ln·sf] cfsf/ a9fpg] s'g} ;lhnf] / 3/]n' pkfo tyf ;fO8 Okm]S6 gug]{ s'g} cf}ifwL atfOlbg'eP cfef/L x'g] lyP“ .

–8L=8L=8L=pQ/ M ln·sf] gfk slt

x'g'knf{ <xfd|f] zÂLÂsf] cGo cjojx¿

JolQm–JolQmcg';f kmÂkm gfk  cfsfÂsf] ePh:t} of}gfË klg kmÂs gfk  cfsfÂsf] x'G5 . JolQmcg';f s;}sf] lnË nfdf] x'g;S5 eg] s;}sf] 5f]6f] . To;}uÂL s;}sf] s]xL df]6f] x'g;S5 eg] s;}sf] s]xL kftnf] . ;+;fÂdf lnËsf] nDafO tyf df]6fO;DaGwL ljleGg cWoog klg ulÂPsf 5g\ . lsG;]n] # xhf % ;o k'?ifdf uÂ]sf] cWoogdf hDdf ulÂPsf tYofÍnfO{ kl5 Jamison tyf Gebard n] tYofÍnfO{ ;kmf uÂ] lnËsf] nDafOdf gof“ glthf k|sflzt uÂ] . ;fdfGotof pQ]lht lnËsf] ;fnfvfnf nDafO{ o:t} !% ;]lG6ld6 x'G5 . w]Â}h;f]sf] lnËsf ] nDafO !# b ] lv !^ bzdnj % ;]lG6ld6Âleq kÂ] klg o:t} & k|ltzthlt JolQmsf] lnË !! ;]lG6ld6Âsf] xfÂfxfÂLdf x'g] Ps cWoogn] b]vfPsf] 5 . s]xL dflg;sf] lnË ;f“lRrs} ;fgf] x'g;S5  To:tf] l:yltnfO{ c + u | ] h Ld f micropenis j f micro-phallus elgG5 .

c¿ k'?ifsf] s;/L b]Vg'eof] <xfdL dfgj;dfhs} eP klg

lnË 5f]k] ÂfVg] cË ePsfn] c¿sf] hgg]lGb|o b]Vg ;lhnf] 5}g  To;df klg pQ]lht cj:yfsf] lnË b]Vg t cem ufx|f] s'Âf xf] . tkfO{+n] s;ÂL c¿sf] ln+u b]Vg'eof], :ki6 5}g . olb tkfO{+n] of}glrq jf rnlrqsf] s'Âf ug'{ePsf] xf] eg] Toxf“sf ;a} s'Âf ;fdfGo hLjgsf jf:tljstfeGbf w] } kmÂs x'G5g\, To;}n] To:tf] s'ÂfnfO{ cfwf dfGg' a'l4dfgL xf]Og . To;n] cgfjZos rf;f]  lrGtf a9fp“5 . sltko JolQmn] lnËsf] nDafO jf df]6fO ;fdfGo eP klg ;fgf] eof] ls eg] kL -lrGtf_ u5{g\  o:tf] l:yltnfO{ c+u|]hLdf Small Penis Syndrome

klg elgG5 . dlxnfsf] /f]hfO s] xf]nf <cem} klg w]Â}h;f] k'?ifnfO{

cfkm\gf] ln+usf] cfsf tyf gfksf afÂ]df yfxf gePsf] klÂl:ylt 5 eg] To;dfly ;a} dlxnfnfO{ o; ljifodf Âfd|f ] 1fg xf]nf eGg ;ls“b}g . cem} klg ;fdfGo hg;d'bfodf w]Â}h;f] dlxnfnfO{ ljleGg k'?ifsf] lnËsf] nDafO jf cfsf n]vfhf]vf ug]{ cj; g} k|fKt x'“b}g . To;}n] s]xL ckjfbnfO{ 5f8] dlxnfx¿n] o:tf] k|Zg p7fpg ;Sg] klÂl:ylt x'“b}g . csf]{ oyfy{ s] xf] eg] cWoogx¿n] of}g;Dks{sf] a]nfdf dlxnfn] lnËsf] nDafO jf cfsfÂnfO{ vf;} rf;f]sf] ljifo klg agfp“b}gg\ eGg] b]vfPsf 5g\ . Âf]; tyf pgsf ;fyLx¿n] uÂ]sf] Ps cWoogdf k '? i fx¿nfO { k lg jf:tljs of}g;Dks{ ubf{sf] of}g;'v lbg] IfdtfeGbf a9L cGo k'?ifx¿;“u lnËsf ] g fk bf “ lhg ] l :y lt -h:t} ls ;fd"lxs ¿kdf n'uf km]g]{ :yfg_ df lnËsf] gfknfO{ lnP …kf}?iftfÚ vtÂfdf kg]{ lrGtfn] a9L ;tfPsf] x'G5 .

of}g ;'v k|fKt ug]{ s'/f s'g} klg JolQmn] of}g rÂd;'v

kfpg] s'Âf p;sf] zfÂLlÂs kIfsf ;fy} dfgl;s kIf;“u cGtÂË ;DaGw ÂfV5 . of}g;'v k|fKt ug{ JolQm dfgl;s ¿kd} tof x'g' cfjZos 5  pQ]hgfsf ;Gb]z p;n] zfÂLlÂs ¿kdf k|fKt ug{ afx\o s'Âfn] ;xof]u ug]{ xf] . o; cy{df csf]{ JolQmn] of}g rÂd;'v kfpg] gkfpg] s'Âfsf] lhDdf lng jf UofÂ]G6L ug{ ;ls“b}g, ;xof]u ug{ dfq ;lsg] xf] .

csf]{ s'Âf tkfO{+n] dlxnfsf] ;a}eGbf a9L of}g ;Da]bgzLn cË eufÍ' xf] eg] yfxf kfO;Sg'ePs} xf]nf . k|foMh;f] dlxnfn] oxL cËsf] 3if{0faf6 g} of}g;Gt'li6 k|fKt u5{g\ . dlxnf tn  k'?if dfly eP ulÂg] of}g;Dks{df lnËn] euf+s'ÂnfO{ 3if{0f ub}{g . lnËsf] nDafO jf df]6fO a9fP klg o;n] eufÍ'Âsf] 3if{0fdf vf;} kmfObf k'Ug] xf]Og, a? To;sf nflu Psflt tkfO{+sf] lnËeGbf cf}+nf g} a9L ;xof]uL ;fljt x'g ;S5 eg] csf{lt cf;g klÂjt{g o;df

k | e f js f  L x 'G5 . km ] l d l x n f s f ] o f ] l g s f ] aflxÂL -of]lgåf lgÂsf]_ efu of}g ;+j]bgzLn x'G5, g ls leqL efu .

s] ln· a9fpg] pkfox¿ xf]nfg\ <tkfO{+n] rfxg'ePh:tf] s'g}

s'c; gug]{  ;lhn} k|efjsfÂL ¿kdf glthf k|fKt x'g] pkfo ;fob} kfpg ;lsPnf, t ;+;fÂel k|of]u ulÂg] lnË a9fpg] pkfox¿nfO{ df]6fdf]6L ¿kdf rf k|sfÂdf ljeflht ug{ ;lsG5–

!= s;/t tyf xft}n] tGsfpg] ljlw M

b}lgs ¿kdf kof{Kt ;do lnË–bf ]xg -b'x 'g]_ h:tf] uÂL tGsfP lnËsf] gfk a9\g] bfaL ulÂPsf] 5 .

@= tf}n jf oGqsf] ;xfotfn] tGsfpg] ljlw M

s'g} jhgbf j:t' lnËdf e'mG8ØfO{ jf screw-extender ePsf oGq klg lnË a9fpg] ljlw xf] . sltkon] o:tf ljlwn] cgfjZos ¿kdf lnËdf rf]6k'Ug] s'Âfdf ;hu x'g'kg]{ s'Âfdf hf]8 lbPsf 5g\ .

#= kDk k|of]u ug]{ ljlw M bafa sd ug]{ kDk k|of]u uÂL

lnËdf ÂQm k|jfx a9fpg] ljlwn] cGo ;dodf eGbf lnËsf] pQ]hgf s8f  a9L x'g] s'Âf ulÂPsf] 5 . o;sf] bL3{sfnLg k|efjsf afÂ]df t k|Zg 5“b}5, 7Ls;“u k|of]u ug{ ghflgP lnËdf rf]6 k'Ug] ;Defjgf klg x'G5 .

$= zNolqmof M of] ljlwdf lnËnfO{ c8Øfpg]

tGt' (suspensary ligament) sf6\g], af];f] -fat_ tGt' eg]{ jf graft ug]{ jf cGo j:t' ÂfVg] -k|TofÂf ]k0f_ ug] { h:tf cg]s pkfo ulÂG5 . o:tf] zNolqmof s'zn zNo lrlsT;saf6 ulÂg' cfjZos 5 . o;sf afah'b sltko l:yltdf zNolqmof uÂfpg] JolQmsf ] cfzfcg'¿k glthf gcfPsf] s'Âf klg 5, h;n] c;Gtf]ifnfO{ g} yK5 .

cGtdf, olb Âfd|f];“u x:td}y'g ug{ nDafO{ k'u]s} 5 eg] cgfjZos ¿kdf lrGtf glng' g} a]; x'G5 .

a'6jn– lxGbL uLt Tolt ga'em\g] clg pQ]hs g[To t k6Ss} g?rfpg] a'6jnsf &% jifL{o u0f]zdfg ;}+h" zlgaf/ /flt eg] To:t} uLt / g[Todf /dfO/x]sf lyP . cf“vf c:ktfn ejgdf cfof]lht sfo{qmddf xnel/ vrfvr el/Psf pgLh:t} kfsf] pd]/sf hf]8Lb]lv ;ef;b, GofofwLz, ;'/Iff clwsf/L / cGo cltlyx¿ clg klg Toxf“ k|:t't lxGbL l/ldS; uLt / g[To clg g]kfnL cfw'lgs uLtdf /dfP . Sna ckm a'6jnsf] /ht dxf]T;jsf pknIodf cfof]lht ljz]if ;f+:s[lts sfo{qmd lyof] Tof] . …cfkm}+n] :yfkgf u/]sf] Snasf] sfo{qmd ePsfn] /dfP/ a;]+, ;do;“u} uLt;+uLtdf klg kl/jt{g cfp“bf] /x]5, /fd|} nfUof],Ú Snasf k"j{cWoIf ;}+h"n] eg] .

:t/Lo ;fpG8 / nfO6 l;:6dsf aLr /flt cf7 ah]b]lv !! ah];Dd rn]sf] sfo{qmddf e}/xjfsf] dgf]h PG8 u|'ksf dgf]h, sfhf]n, df]xg, k"gd, OR5f, l;Gw' lgZrn, ljsf;, uf]ljGb cflbsf] a]hf]8 g[Ton] ;xefuLnfO{ kof{Kt dgf]/Ghg k|bfg u/]sf] lyof] . To;df klg l;Gw' / sfhf]nsf] g[Ton] o'jf ;xefuLx¿sf] dg lht]sf] lyof] . pQm cj;/df a'6jnsf j;Gt >]i7 / jL/]Gb| cu|xl/n] qmdzM gf/fo0fuf]kfn / rf“bgL zfxsf uLt ufP/ cfw'lgs uLtsf kf/vLx¿sf] jfxjfxL a6'n]sf lyP .

–6f]k/fh zdf{

nfoG;sf] ;f+:s[lts sfo{qmd

!(

8f= /fh]Gb| eb|f

of}g lh1ff;f / ;dfwfg

ca xfd|f] kfnf]of] :tDedf xfdLn] Âfv]sf k|Zgsf] #) zAbdf ga9fO{ pQ k7fpg'kg]{5 . k|To]s pQÂsf ;fydf cfk\mgf] k"Âf gfd, 7]ufgf  pd] n]Vg glal;{g'xf]nf . k|Zg gDa Ps ;w}+ cfufdL k|Zgsf ¿kdf Âxg]5 . Pp6f kfgfdf Pp6f pQ dfq :jLsf ulÂg]5 .!= o'jsx¿ lsg o'jtL eg]kl5 dlÂxQ] u5{g\ <@= o'jfx¿nfO{ nfu"cf}ifwsf] b'Jo{;gaf6 d'Qm ug{ s] ug'{knf{ <#= k|]ddf lsg dg]{–dfg]{ s;d vfOG5 <$= ljjflxt k'?ifnfO{ s;ÂL lrGg ;lsG5 <%= tkfO{+ 6fOd kf; ug{ s] ug'{x'G5 <^= zfÂLlÂs ¿kdf alnof ;'ul7t k'?if cfsif{s x'G5g\ ls rsn]6L

cg'xfÂsf ;fwfÂ0f k'?if < lsg <&= of] ;+;f s:tf] 5 <*= tkfO{+nfO{ gof“ g]kfn s:tf] nfluÂx]5 <(= s:tf o'jtL Âfd|f x'G5g\ < lsg <!)= s:tf o'js Âfd|f dflgG5g\, lsg <

o'jtLx¿ lsg l:nd aGg rfxG5g\ <w]Â} s]6fsf] gh nfuf];\

eg]/ .;Gtf]if clwsf/L -@@_, cf]vn9'+uf

df]6L o'jtLx¿ cfw'lgs 8«];ckdf :df6{ b]lv“b}gg\, :df6{ b]lvg t l:nd g} aGg'k¥of] lg .

zdz]/ /fO{, cf]vn9'+uf;DkfbsHo", of] k|Zgsf] pQÂ

csf{sL k|]ldsf;“u ;f]w]sf] t ufnfdf 8fd a:g] uÂL rKkn g} vfP“ . gkTofP x]g{ cfpg';\ t & gDa sf] 8fd 5 .

k|jL0f 1jfnL -@)_, s/fbLo'jtLx¿ k'?ifx¿sf] bf“hf]df

xÂ]s :tÂdf ;dfg Âxg l:nd aGb}5g\ .

P=kL= -@@_, ?kGb]xL, a'6jnsk8f pBf]u aGb ug{ xf]nf .

hlt l:nd eP sk8f Tolt yf]Â} nfU5 clg sk8f pBf]u aGb x'“b}g t <

P;=s]= s'“j/ -@%_, yfgsf]6s:t f ] a ' e m kr f Ps f ]

;DkfbsHo" < cr]n n]l8h sk8f g} 6fO6 Â r'h cfp“5 . df]6fP eg] t nufpg} ldNb}g lg=== .

[email protected];df o'jtLsf] ljifodf

sd]G6 ug'{ plt hfoh gxf]nf, tyflk :jf:YonfO{ tGb'?:t  :km"lt{ ÂfVg x'g ;S5 [email protected]

o'jsx¿nfO{ cfsif {0f ug{ xf]nf, gq df]6} eP klg s] kmÂs kYof]{ Â <p4js'df/ yfkf -!(_, k'tnL;8s

o;sf ] hj fk m d d ] Â L k|]ldsf;“u ;f]w]/ n]v'“nf .

;'hg clwsf/L -@$_, u}+8fsf]6Rjf“s aGg vf]h]sf xf]nfg\

lg df]ÂLx¿ .bLlnk /fO{ -@!_, w/fg

Rjf“s b]lvg .

xl8Gb| sfsL{ -@$_, wgs'6fdf]6L s]6LnfO{ s]6fx¿n]

cf“vf g} nfp“b}gg\ . nufOxfn] klg e}+;L eg] lh:sfp“5g\ To;}n] ;'Gb b]lvg l:nd aG5g\ .

c1fgL ;ld/, sf7df8f}+df]6f]kgn] dflg;nfO{ e2f

b]vfp“5 . ;a}df r':t, :km"t{  ;'Gb b]lvg] rfxgf x'G5 .

k|ltdf l3ld/] e§/fO{, df]/ªl:nd geP t sxf“ k'?ifsf]

gh k5{  < k|lt:kwf{sf nflu cfwf 5fs vfP klg l:nd aG5g\ clg rf OGrsf] sk8f nufO{ cfxf=== Sof l:nd=== clg Sof===, ef] gaf]nf}“ .

;dn hf]Ol6+u|], s/fbLkf“r Âf]kgL zÂLÂdf rfÂ

cfgfsf] sk8f nufpg .;d/ ljof]uL

o'jsx¿nfO { k | ]dhfndf km;fp“b} sÂf]8klt aGg .

lht]Gb| >]i7 -@%_, l;kfhL

Page 18: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

tn lbOPsf] lrqdf s'g–s'g ;fdfgx¿ n's]sf 5g\ <

n's]sf ;fdfgx¿ M s's'Â, rÂf, a|;, 6f]kL, s}+rL, df5f .

tn lbOPsf] lrqdf sltj6f km/s 5g\ < kQf nufpm

km/sx¿ M skfn, k|ms, k'tnL, kfOG6, l;;L, n'uf, h'Qf, 3/, 5fgf, cf}+nf .

;laa dxh{g@)%( c;f/ !#

nSsL l;+x@)^! c;f/ !(

;ltz ;fksf]6f @)^! c;f/ !*

;f]lgs :d[t@)^$ c;f/ !$

k"hf kf]v/]n@)^! c;f/ !%

lk|G;L lwtfn@)%* c;f/ !#

zzf+s /]UdL@)^) c;f/ !(

hGdlbgsf] z'esfdgfhGdlbgsf] z'esfdgf

:jLs[lt uf}td@)^@ c;f/ !%

;fKtflxs zAbhfn k|ltof]lutf g+= !^ sf] ljh]tf

enfsfhL tfdfª, eLdky, kf]v/f

lgodx¿ M != of] k|ltof]lutf ;a}sf nflu v'nf 5 . @= of] zAbhfn ;fKtflxssf] kl5Nnf] c+sdf cfwflÂt 5 .#= k|ltof]uLn] cfkm\gf] gfd  7]ufgf :ki6 pNn]v uÂL k7fpg'kg]{5 . $= k'Â:s[t x'g]nfO{ ?= @ ;o ?k}of“ k'Â:sf lbOg]5 . %= s'g} klg ljjfbdf ;Dkfbssf] lg0f{o clGtd dflgg]5 .

k|ltof]uLsf] gfd M

7]ufgf M

;fKtflxs zAbhfn k|ltof]lutf – @$

7f8f] ! ‘hLjgsf] uf]/]6f]’ sf n]vs -$,@_

@ ‘3grSs/’sf snfsf/ -@,#,#_

# ‘gzf’ PNadsf uLtsf/ -#,$_

$ dx“uf gfos < -#,#_

% v]n g+= !% df :jL8]glj?4 -@_

^ v]n g+= !! df qmf]Pl;oflj?4 -#_

& v]n g+= !( df kf]NofG8lj?4 -$_

* v]n g+= !$ df k||mfG;lj?4 -%_

t];f]{! u0ftGqsf k|0f]tf -$,#,@_

@ rnlrq ‘gl;a’ sf lgdf{tf -@,#,@_

# ‘lu/km\tf/’ sf lgb]{zs -#,#_

$ ‘3grSs/’sL snfsf/ -@,@_

( Ps /flz -@_

!) df]Qmfg y/sL uflosf -#_

!! v]n g+= !# df O6fnLlj?4 -$_

!@ v]n g+= !) df 6sL{lj?4 -$_

!

@

#

$

% ^ &

(

af6f] kQf nufpm <

% *

!)

!!

;+3if{ / ;kmntf

PlGhnf lnDa"@)^@ c;f/ !%

l/jfh lg/f}nf@)^$ c;f/ !#

cK;/f e§/fO{@)%^ c;f/ !%

h:jfgL v/]n@)^) c;f/ !(

s' k

g gfd M==================================================hGd ldlt M==================================================:s'n M========================================7]ufgf M ========================================

tl:a/clgjfo{

hGdlbgsf] z'esfdgf

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

tl:a/clgjfo{

xfd|f lktfk'vf{

w|'jLo efn' gi6 x'g] Sofgf8fsf w| 'jLo efn'

vt®fdf k®]sf] rf® bzsleqdf ;d'n gi6 x'g] r]tfjgL ljZj jGohGt' sf]ifn] lbPsf] 5 . k[YjLsf] a9\bf] tfkdfg tyf df lg;x¿sf ] l;sf® ug ] { k|j[lQn] w'|jLo efn'nfO{ gi6 x'g] cj:yfdf k ' ¥o fPsf ] x f ] . Sofgf8fsf] lxp“n] 9flsPsf] pQ®L If ]qdf ;Dk"0f { w| 'jLo efn'sf] b'O{ltxfO{ ;+Vof 5 . t® k|b"if0f, a9\bf] udL{ tyf l;sf®sf sf®0f To;sf] ;+Vof b|'tultdf sd x'“b} uPsf] 5 .

s'/f ug]{ sDKo'6/

OGb|f g'O%@ jif L {o OGb | f g 'O {

ef®tsf] k]K;L sDkgLsL cWoIf x'g\ . pgn] ;g\ !(($ df of] sDkgLdf sfd ug{ yfn]sL lyOg\ . g'O {n ] cd]l®sfsf ] o fn ] o ' lgel; {6 L ckm Dofg]hd]G6af6 Joj:yfkgdf :gftsf]Q® u®]sL l5g\ .

nuftf®sf] d]xgtaf6 ;g\ @))^ df OGb|f sDkgLsf] cWoIf algg\ . pgsf] k|of;af6 sDkgLn] cGo If ]qdf klg nufgL a9fof] . clxn] k]K;Ln] ef®tdf 6fsf] a]n, s]Pkm;L ® lkHhf x6h:tf kmf:6km'8 Joj;fo;d]t ;~rfng u®]sf] 5 . ;g\ !((* df pgn] 6«lksfgf ® Sjfs® cf]6\;h:tf sDkgLnfO{ k]K;L;“u ljno u®]sL lyOg\ . oL ;a}sf sf®0f clxn] sDkgL w]®} cufl8 a9]sf] 5 ® pgsf] nf]slk|otf klg .

;g\ @))) df OGb|fn] w]®} clwsf®;lxtsf] ljz]if

lhDd]jf®L kfPsL lyOg\ . lahg]; ljs Dofu]lhgsf cg';f® To;kl5 sDkgLsf] jflif{s cfo &@ k|ltztn] a9\of ] . ;g\ @))^ df cfP® sDkgLsf] v'b d'gfkmf bf]Aa® j[l4 eP® % c®a ^) s®f]8 k'Uof] .

oL ;a}sf sf®0f pgn] ;+;f®sf k|ltli7t ;Ddfgx¿ kfPsL l5g\ . ljZjk|l;4 klqsf 6fOdn] ;g\ @))& df ;+;f®nfO{ k|efljt ug]{ ;o dlxnfsf] ;"rLdf pgnfO{ klg ;dfj]z u¥of] . k]K;Lafx]s pgL cGo w]®} ;+:yfdf lqmofzLn l5g\ .

dflg;x¿ Ps nfv jif{;Dd ;–;fgf ;d"x agfO{ a]Unfa]Un} ¿kdf a:g] u®]sf] cd]l®sfsf cfg'jf+lzs cg';Gwfgstf{n] a t f Ps f 5g \ . T o; ® L a:bf pgLx¿sf] hLjg si6s® dfq ge} emG8} ljgfz x'g] cj:yfdf k'u]kl5 PsLs[t eP® a:g] u®]sf] cg';Gwfgstf{sf] egfO 5 .

&) xhf® j i f { k l xn ] hnjfo'df ePsf] cs:dft\ kl®jt{gn] emG8} dflg;sf] cl:tTjnfO{ ;dfKt kf®]sf] ® Tof] k|fs[lts k|sf]kaf6 k[YjLdf dflg;sf] ;fgf] ;+Vof dfq af“Rg ;kmn ePsf] cg';Gwfgdf

;+nUgx¿sf] lgisif{ 5 . ;f] k |fs[lts ljgfzaf6 s]jn @ xhf®hltsf] ;+Vofdf dfq dflg; af“Rg ;s]sf] 8®nfUbf] egfO j}1flgsx¿n] cl3 ;f®]sf 5g\ . ;f] ar]sf] ;+Vofdf kl5 hg;+Vofdf Jofks j[l4 ePsf] ® clk|msf dxfb]zaf6 ljZjsf cGo dxfb ]zdf km } lnPsf ] cfg'jf+lzs cg';+wfgdf h'6]sf j}1flgsx¿n] atfPsf 5g\ .

a]nk|mf:6l:yt alNsG; ljZjljBfnosf] Ps l6d gof“ sDKo'6® l;:6d ljsl;t ug{ h'6]sf] 5 . pQm l;:6dsf] gfd ;]G;]l6e cfl6{lkml;on ln:g® lbOPsf] 5 . of] cWoog o'®f]lkog k|f]h]S; l;d]gsf] Ps lx:;f xf] . s'g} JolQm;“u ;+jfbdf ;fd]n ePkl5 of] sDKo'6® l;:6dn] cfkm\g} tl®sfsf] Jojxf® u5{ . olb sDKo'6® k|of]ustf{n] gsf®fTds Jojxf® u®] o;n] klg cnu Jojxf® ug]{5 . s]xL ;dod} sDKo'6®n] dflg;;“u s'®f;d]t ug{ ;Sg] atfOPsf] 5 . j}1flgsx¿sf cg';f® dflg;sf] af]nLsf] 6f]g ® cg'xf®sf] xfpefpsf] k|ltlqmof lbP® dflg;;“u sDKo'6®n] s'®f ug{ yfNg]5 .

@)

!@

lgt]z >]i7@)%^ c;f/ !*

s'zn g]kfnL@)^) c;f/ !%

:jLs[lt bf;@)^$ c;f/ !$

Page 19: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008������ ���� �����May 2, 2008 ��

�������������������� ��� ������������������ �� �������� ������������������ �������� ��������� �� � �� �������� �� � � ������������ ������� ���������������������������������������������� ����� ��������� �������������� � � �� ����� ����������������������������������������

�������� ���������� ��������� ������� ������ ���������������������������������������������������

�����

���������������������������������������������� ������������� ��� ����� ��� ������� ������ ��� � � ��������������� �������

������������������������������� ������������ ����� ������������������������������������������

��������������������������������� ���� ���� ������ ������� ������ ���������������� ������������ ����� ���������

�� ������ ����������� ����������� ������� �� ��� � � � � ������������������������������������������������

��������������������������������������� �������� ��������������������������������

�������

����������

�������� ���������������������������������������� ������������������������������������������� ����� ���������������������

��������� �������������������������� ������������� ����������� ��������� ������������������

������ �������������� �������������������� ���� ������� ���������������������������������������� �� � ������ ������� �� ���������������������������������������������������������������������������������������������������

��������������������������������������� ����������

�����������

������������������������������������������������������������������ ��������� �� ������ ���������������������������������������������� ������ ������ ������� ������������������ �� �� ��������������������

������������ ������ ������ ��������� ���� ������������������

����� �������� ������� ���������� ���� ������ ��������� ����� �� ���������������

��������

���������������������������������������������� ��������� ��������������������� ���� �� ����������������� �� ������� ������� ������ ��� ����������������� ����������

��� ����������� �������������� ������ ������������������� ����������������������������������������������������������������� ������ ���� ����������� ����������������������� �����������

�������������������������������������������������������������������� ���� ������������������

������������������������������������������������������������ ������ ���� ������������ ���������������������������������������������������������������������������

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Saptahik Dummy Color-50.pmd 6/25/2008, 8:49 PM1

kf}8L l;Sg]x¿sf nflu klg of] df};d TolQs} pko'St dflgG5 . :s'n] s]6fs]6Lb]lv kfsf;Dd :jLldª k'nx¿df k|lzIf0f lnO®x]sf] au|]NtL b]Vg kfOG5 . lxdfnL6f]nsf zDe' lnDa" eG5g\— …udL {n ] cTofPkl5 :jLldª k'ndf kmfn xflnxfN5' .Ú o'jtLx¿ cfkm\gf] z®L®nfO{ l:nd t'Nofpg :jLldª u5{g\ . :jLldªn] ef]s hufp“5 clg z®L®nfO{ tGb'?:t ®fVg d2t u5{ . ToxL eP® t udL{df :jLldª hfg'k5{ eGg] ;+:sf®sf] ljsf;

e}®x]sf] 5 . :j L ldªn ] ®d fOnf ]; “u }

zf®L l®s Jofofd Pj + km 'tL { k|bfg ug]{ x'gfn] x®]s cleefjs cfk\mgf afa'gfgLx¿nfO{ :jLldª k'n k7fpg cft'® b]lvG5 . kf}8L v]Ngfn] sDd® tyf 9f8 b'Vg] ®f]u lgsf] x'g'sf ;fy} dl:tis r':t ® Zjf;–k|Zjf;;d]t ®fd|f] x'g] wf®0ff kf}8Lafhx¿sf] 5 . ;vf®} ® ;f“emsf] :jR5 ;do kf}8Lsf nflu pQd dflgG5 . j }zfv dlxgfsf ] ; '?jft;“u }

c;f®;Ddsf] tLg dlxgf kf}8L v]Ng]x¿sf] n:s® nfU5 . :jLldª k'ndf l5®]kl5 kf}8Lkf®vLx¿ ;do lat]sf] kQ} kfp“b}gg\ . udL{df lr;f] kfgL ® hf8f]df tftf ] kfgLdf kf }8L v]Ng 'sf ] cfgGb g} a]Un} x'G5 . olta]nf lr;f] kfgLdf vnvnL kl;gf kvfNb} kfgLdf ®dfpg]x¿n] ;a} ysfg la;{G5g\ . kf}8Ln] dg g} r+uf agfp“5, df]8n s]bf® af:tf ]nf eG5g\– …:jf:Yo ® km'lt{nf] z®L®sf] t s'®} gu®f}+ .Ú

@!

j}jflxs hLjgsf

gof“ n's agfpg'xf];\ M cfkm"nfO{ gof“ n's lbg'xf];\ . g]6 jf ;fl6gsf] u'nfaL, Âftf] jf sfutL Â+usf] gfO6 8«]; nufpg'xf];\ . zÂLÂdf xNsf dL7f] kÂkm\o'd 5g'{xf];\ . s]z 5f]6f] 5 eg] 5f]8\g'xf];\, nfdf] eP h'Âf] agfpg'xf];\ . To;ÂL d]sck ug'{xf];\ h;n] ubf{ >Ldfg\n] tkfO{+df gof“ pT;fx  tfhfkg dx;'; ug'{x'G5 .

skmLsf] r':sL;“u rrf{ M SofG8n nfO6df cfkm"nfO{ dgkg]{ l8g ug{'xf];\ . l8gÂkl5 cfÂfdn] a}7s sf]7fdf a:g'xf];\ . skmL lkp“b} lbgelÂsf  sfo{Jo:ttfn] ubf{ eGg af“sL s'Âfx¿df v'n] rrf{ ug'{xf];\ . s'g} klg clk|o jf af]lemnf s'ÂfnfO{ rrf{sf] ljifo gagfpg'xf];\ . Ps–cfk;sf lgtfGt lghL s'Âfx¿ atfP cem} glhs x'g'xf];\ . cfkm\gf dfq xf]Og >Ldfg\sf s'Âf klg Wofgk"j{s ;'Gg'xf];\ .

k|z+;f ug'{xf];\ M cfkm\gf hLjg;fyLsf] k|z+;f ug'{xf];\ . xÂ]s kn >Ldfg\nfO{ of] dx;'; uÂfpgx'xf];\ ls pgLlagf tkfO{+ lgs} cw'Âf] x'g'x'G5 . xÂ]s dflg;df sdLsdhf]ÂLx¿ x'G5g\ t pgsf Âfd|f s'Âfsf] k|z+;f ug'{xf];\ . pgsf] tkfO{+k|ltsf] Wofg, pgsf] dfofn' s'Âfsf] k|z+;f ug'{xf];\ . jf:tjdf dfgjLo hLjgdf v';L  ;'vsf nflu k|z+;f Psbd cfjZos x'G5 .

;+uLt M ;+uLtlagfsf] hLjg z"Go x'G5 . To;}n] sf]7fsf] 9f]sf aGb uÂL em\ofnsf] kbf{ klg nufpg'xf];\, Â+uLg gfO6 aNa afNg'xf];\ Â la:tfÂ} cfkm"nfO{ dgkg]{ Âf]dflG6s uLt ahfpg'xf ];\ . To;kl5 lagf s'g} sfÂ0f tkfO{+x¿sf] dg pQ]lht x'G5 .

xNsf :kz{ M la:tfÂ}–la:tfÂ} Ps–csf{sf] s]z ;'d;'Dofpg'xf];\ . Ps–csf{leq ;+;f kfPsf] cg'ej uÂL ;fÂf ;+;fÂnfO{ la;{g'xf];\ . la:tfÂ} lgwfÂdf r'Dg'xf];\  eGg'xf];\ …cfO{ ne

dfofn' ;DaGwsf nflu

lzj zdf{kf]v®f– olta]nf udL{n]

;a}nfO{ x}®fg agfPsf] 5 . udL{s} sf®0f sfddf cN5Lkg tyf lgb|f nfUg] ;d:ofn] w]®}nfO{ ;tfPsf] kfOG5 . 3®aflx® lx+8\of], kl;gfn] z®L® g} nkSs} x'G5 . o:tf] a]nf kfgLdf k|km'Nn eP® ®dfpg kfPkl5 hf] klg km'?ª x'G5g\ . of] df};ddf :jLldª k'n ® vf]nfgfnfdf dg vf]n]® kf}8L v]Ng] ® l;Sg]x¿sf] em'G8 afSn} b]lvG5 . udL{n] cfTy'– cfTy' kf®]kl5 kfgLdf gv]nL ;'Vv} 5}g .

bLIff u'?ª k];fn] xa{n Ao'6Lkfn{®sL Ao'6Ll;og x'g\ .

:jLldª k'nd} e]l6PsL bLIffn] km'?Ss kb}{ elgg\– …zLtntf k|bfg ug'{sf ;fy} kf}8Ln] z®L® klg d]G6]g ubf]{ ®x]5 .Ú :jLldªn] cfgGbsf] cg'e"lt;“u} z®L®nfO{ klg km'lt{nf] ® tfhf agfp“5 .

df]6f] z®L® x'g]x¿ tf}n 36fpg lgoldt :jLldª k'n wfp“5g\ . cTolws udL{sf] a]nf kfgL ;a}sf nflu cfjZos k5{ . ToxL cfjZostfnfO{ kl®k"lt{ ug{ :jLldª klxnf] ®f]hfO aG5 . s]xL o'jfo'jtL s]jn ®dfOnf]sf nflu dfq klg :jLldª k'n hfg] u®]sf] kfOG5 . :jLldª k'ndf e]l6PsL yf]®} nhfp“b} Ps o'jltn] elgg\– …udL{df kf}8L v]Nbfsf] dHhf g}

a]Un} x'G5 .Ú xf] t, pgn] eg]em}+ kfgLdf gleemL of] df};ddf sf] yfldg ;S5 ® < h;nfO{ klg Psk6s kfgLdf 8'a'NsL df¿“–df¿“ agfOxfN5 . lr;f]sf] cg'e"lt ;“ufNg :jLldª cfpg]x¿sf] huhuL a9L 5, –:yfgLo :jLldª k'nsf k|lzIfsx¿ atfp“5g\ . oxf“ xf]6nb]lv ;fd'bflos ¿kdf klg :jLldª k'nx¿ ;~rflnt 5g\ . km]jftfndf kf}l8g]x¿sf] s'®f eg] a]Un} 5 . 8'Ëfsf] zo® ub}{ km]jftfnsf] kfgLdf 5fn dfg]{ ljb]zL ko{6sx¿ of] df};ddf p:t} b]lvG5g\ . ljb]zLx¿n] kf}l8gsf nflu :jLldª k'neGbf oxf“sf] km]jftfnnfO{ g} ®f]Hg] u®]sf 5g\ .

o' 6' dr .Úrnlrq M Âflt cfkm"nfO{ dgkg]{ rnlrq

x]g'{xf];\ . Ps–csf{aLr rNb}, lh:s“b} rnlrq x]g'{sf] dHhf g} a]Un} x'G5 . To;kl5 Ps–csf{nfO{ c“ufnf]df af“w]Â ;'Tg'xf];\ .

udL{df dHhf

Page 20: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

d}bfgaflx/

@@o'/f] @))* sf v]nx¿

o '  f ] l k o g k m ' 6 ans f ] l8km ] l G8ª RoflDkog hd{g km'6an P;f]l;P;gsf cWoIf cln cGwljZjf;L :jefjsf 5g\ . cWoIf lycf] jflGhuÂn] ut jif{ rLgdf ;DkGg dlxnf km'6ansf] ljZjskdf ;xefuL x'g] qmddf pgnfO{ :yfgLo 6\ofS;Lrfnsn] efUo a9\g] pkxf lbPsf lyP . lrlgof“ kÂDkÂfdf Âx]sf] pQm j:t'nfO{ cWoIf lycf]n] cfkm\gf] b]zsf] s'g} klg km'6an Dofr eof] ls ;fy} nfGy] . pgn] of] pkxf kfPb]lv clxn];Dd hlxn] klg af]s] nu]sf] lbg hd{gLn]

ldq;“u} k|lt:kwf{o'Âf]kdf Pp6} Snasf] k|lti7fsf nflu Jofj;flos k|ltof]lutf

v]lnÂx]sf v]nf8Lx¿ o'Âf] @))* sf nflu eg] cnu ePsf 5g\ . pgLx¿ clxn] cfkm\gf] b]zsf] k|lti7fsf nflu Snasf ldqx¿;“u} k|lt:kwf{ ulÂÂx]sf 5g\ . o'Âf]ksf] ;kmn Sna :k]gsf] lÂon Dofl8«8 Snaaf6 v]Ng] v]nf8Lx¿n] d}bfgdf Snasf] ldqtf Tofu] klg d}bfgaflx eg] pgLx¿aLr k'Âfg} ldqjt\ Jojxf b]lvG5 . lÂonaf6 v]Ng] 5 hgf v]nf8Ln] clxn] ljleGg Âfi6«sf] k|ltlglwTj ulÂÂx]sf 5g\ . h;df lqm:6f]k df6\h]N8 hd{gLsf] tkm{af6 d}bfgdf plqPsf lyP eg] j]l:n ;]H8Â, ?8 Eofg lg:6f]n Âf]o, ch]{g Âf]a]g g]bÂNofG8af6  Os sfl;nf;  ;u]{O{ Âfdf]; :k]gaf6  k]k] kf]r'{unsf tkm{af6 d}bfgdf plqPsf lyP . ;+of]ujz d}bfgdf k|lt:kwf{ ug'{kÂ] klg pgLx¿ Ps–csf{nfO{ lhtsf] z'esfdgf lbG5g\ eg] c¿ a]nf klg Ps–csf{sf] ;kmntfsf] sfdgf u5{g\ . a|flhlnog d'nsf k]k] eG5g\– xfdL d}bfgaflx c;n ldq xf}+, t dnfO{ hd{gLlj?4 v]Nbf df6\h]N8Â;“u s;ÂL ;+3if{ ug]{ eGg] s'Âfn] ;tfPsf] lyof] .

v]n gDa/ @#u|L;lj?4 :k]g

o'Âf ] @))* sf ] t ]O;f } + v]ndf -;d"x …8LÚ cGtu{t_ :k]gn] u|L;nfO{ ! sf lj?4 @ uf]nn] kÂflht uÂL ;d"x klxnf] x'“b} Sjf6ÂkmfOgndf k|j]z u¥of] . pQm k|lt:kwf{df u|L;sf tkm{af6 PGh]nf]; sflÂl:6of;n] ! uf]n uÂ]sf lyP eg] :k]gsf tkm{af6 8\oflgon u'Ohf  ?j]g l8nf Â]8n] !÷! uf]n uÂ]sf lyP .

v]n gDa/ @$¿;lj?4 :jL8]g

o'Âf] @))* sf] rf}aL;f} + cyf{t\ ;d"x …8LÚ sf] clGtd v]ndf :jL8]gnfO{ ¿;n] z"Gosf lj?4 @ uf]nn] kÂflht uÂL ;d"x bf];|f] x'“b} Sjf6ÂkmfOgndf k|j]z u¥of] . pQm k|lt:kwf{df ¿;sf tkm{af6 PG8]ÂL sf;f{leg  Âf]dfg kfen]gr]Gsf]n] !÷! uf]n uÂ]sf lyP .

v]n gDa/ @%kf]r'{unlj?4 hd{gL

o'Âf] @))* sf] kRrL;f} + tyf klxnf ] Sjf6ÂkmfOgndf kf]r'{unnfO{ hd{gLn] @ sf lj?4 # uf]nn] kÂflht uÂL ;]ldkmfOgndf k|j]z u¥of] . pQm k|lt:kwf{df ;d"x …PÚ af6 klxnf] ePsf] kf]r'{unsf tkm{af6 g'gf] uf]d]h  x]N8 kfl:6ufn] !÷! uf]n uÂ]sf lyP eg] hd{gLsf tkm{af6 afl:6og :jf;6]uÂ, ldÂf]:nfe Snf]h, dfOsn afnfsn] !÷! uf]n uÂ]sf lyP .

v]n gDa/ @^qmf]Pl;oflj?4 6sL{

o'Âf] @))* sf] 5AaL;f}+ tyf

bf];|f] Sjf6ÂkmfOgndf qmf]Pl;ofnfO{ 6sL{n] k]gfN6L ;'6 cfp6df ! sf lj?4 # uf]nn] kÂflht uÂL ;]ldkmfOgndf k|j]z u¥of] . pQm k|lt:kwf{df ;d"x …aLÚ af6 klxnf] ePsf] qmf]Pl;ofsf tkm{af6 Oefg Snfl:gs  ;d"x …PÚ af6 bf];|f] 6sL{sf tkm{af6 ;]ldx ;]G6'sn] !÷! uf]n uÂ]kl5 v]n cltlÂQm ;dodf k'u]sf] lyof] . b'j} kIfaf6 uf]n gePkl5 lg0f{osf nflu k]gfN6L ;'6 cfp6sf] ;xof]u lnOPsf] lyof] .

v]n gDa/ @&g]b/NofG8lj?4 ¿;

o'Âf] @))* sf] ;QfO;f} + tyf t ]; | f ] Sjf6Âkm fOgndf g]bÂNofG8nfO{ ¿;n] cltÂQm ;dodf ! sf lj?4 # uf]nn] kÂflht uÂL ;]ldkmfOgndf k|j]z u¥of] . pQm k|lt:kwf{df ;d"x …;LÚ af6 klxnf] ePsf] g]bÂNofG8sf] ?8 Eofg lg:6f]nÂf]on] ! uf]n uÂ] klg ;d"x …8LÚ af6 bf];|f] ePsf] ¿;sf tkm{af6 PG8«]O sf;f{leg, Âf]dfg kfen]gr]Gsf] Â lbldqL tf]ÂlalG;n] !÷! uf]n uÂ]sf lyP .

v]n gDa/ @*O6flnlj?4 :k]g

o'Âf] @))* sf] c¶fO;f}+ tyf rf}yf] Sjf6ÂkmfOgndf O6fnLnfO{ :k]gn] k]gfN6L ;'6 cfp6dfkm{t @ sf lj?4 $ uf]nn] kÂflht uÂL ;]ldkmfOgndf k|j]z u¥of] . pQm k|lt:kwf{df ;d"x …;LÚ af6 bf];|f] ePsf] O6fnL Â ;d"x …8LÚ af6 klxnf] ePsf] :k]gaLrsf] v]ndf cltlÂQm ;dodf ;d]t b'j} kIfaf6 uf]n x'g ;s]sf] lyPg .

; ' Âh > ] i 7 c f k m " n f O { dg kg]{ l6d xfÂ]kl5 Âf]P, b'O{ 3G6f;Dd cfkm\gf bfOx¿;“u ;d]t af]n]gg\ . bfOn] pgnfO{ w]Â} a]Â kmsfPkl5 dfq pgL clnslt …s'nÚ ePsf lyP Â] .

of ] c; h"gsf] klxnf] ;ftfb]lv ;'? ePsf] o'Âf] sk–@))* sf] xf] . ljÂf6gu :yfoL 3 ePsf ;'ÂhnfO{ dgkg]{ l6d kf]r'{un lyof]

t pQm l6dnfO{ hd{gLn] 3 kmsf{of] . …kf]r'{unn] Âfd|f] v]n] klg xf¥of] To;}n] lrQ} a'em]g, …Aof8 nsÚ, – ;'Âhn] eg] . sf7df8f}+df a;] la|hsf];{ ulÂÂx]sf ;'Âh kf]r'{unkl5 O6nLsf] kIfw ag] klg pgsf] of] l6dn] klg :k]gl;t xf dfGg'k¥of] .

Ps dlxgf lgoldt v]n x]g'{ Â cfkm\gf] sfd klg Eofpg' ;a}sf nflu ;lhnf] x'“b}g . To;}n] klg o;k6s o'Âf] sk lgoldt x]g] { bz{ssf] ;+Vof klxn]sf] eGbf sd 5 . …klxn]–klxn] 6f]ndf o:tf v]n x]bf{ w]Â} xf]xNnf ;'lgGYof], cfkm\gf ;fyLx¿nfO{ kmf]g ulÂGYof], gof“

;8ssL Âf]zgL k|wfgn] elgg\– …clxn] To:tf] xNn} x'b “ }g clg ;fyLx¿nfO{ kmf]g ubf{ pgLx¿ ;'lt;s]sf x'G5g\ .Ú km'6an dg kÂ]klg c¿h:tf] pgL aflx uP u]d x]g{ eg] kfp“lbgg\ . …aflx uP x]g{ ldNb}g, To;}n] 3Âd} lgoldt x]5' {,Ú– k|wfgn] elgg\ . ¿;sf] ;dy{g ug]{ k|wfg Âftsf] lgb|f lbp“;f];d]t k"Âf ug{ kfp“lbgg\ .

…sxf“ lgbfpg' < k;n s'g'{k5{, lbp“;f] t km';{b g} x'b}g,Ú pgn] ylkg\– …vfgf vfPÂ l56} ;'Tof] clg Dofr ;'? x'g]a]nf p7]Â x]5'{ .Ú k|wfgsf] Go'Âf]8 kfsf]df s:d]l6s k;n 5 .

o:tf km '6an d]nf x ]g ] { Joj:yf xf]6ndf ldnfOG5, …:kf]6{\; afÂÚ To;sf] pbfxÂ0f xf] . cGo ;doeGbf ;]ldkmfOgn  kmfOgndf o:tf 7fp“df km'6ank| ]dLx¿sf] eL8 b]lvG5 . …cfkm";“u}sf w]Â} ;fyL;“u a;] v]n x]g'{sf] dHhf a]Un} x'G5,Ú– ch'{g l;6f}nfn] eg] . Âftel v]n x]Â] pgL laxfgsf] b; ah] clkm; k'U5g\ . ch'{gn] cfkm\g} gfddf klAns];g vf]n]sf 5g\  To;sf] ;Dk"0f{ lhDd]jfÂL

pgd} ePsfn] sfd 5f8] a:g klg ldNb}g . t o'Âf] sksf] HjÂf]n] klg pgnfO{ plQs} ttfPsf] 5 . o'Âf]s} nflu pgn] cfkm\gf] sf]7fnfO{ ljleGg km'6an v]nf8L tyf l6dsf kf]:6Ân] ;hfPsf 5g\ . o;ÂL Âftel v]n

x'g] s'Âfdf ljZj:t Âx]sf] pgsf] of] egfOn] k'li6 u¥of]– …hd{gLn] lht]kl5 tkfO{+ d]/f] Uo|fG8 kf6L{df cfpg';\ x} .Ú

P ; Pn8 L O G 6  g ] ; gn sDkgLdf sfo{Ât ;'hg >]i7 klg glaÂfO{ o'Âf]sk x]lÂÂx]sf 5g\, t b'ef{Uo pgsf] dgkg]{ l6d xflÂ;Sof] . To;}n] ca pgL hd{gLsf] kIfdf 5g\ . Âftel v]n x]g'{  laxfg cfkm\gf] sfddf h'6\g' cGo km'6ank|]dLem}+ pgsf nflu klg gf}nf] s'/f xf]Og, t o;n] pgsf] sfdnfO{ s'g} c; gkfÂ]sf] >]i7 atfp“5g\– …l56} ;'Tg] afgL ePsfnfO{ t uf¥x} x'G5 t d hlxn] l9n} ;'Tg] ePsfn] vf;} kmÂs kb}{g, laxfg cf7 ah];Dd t ;'Tg kfOG5 lg †Ú

pgL v]n x]bf{ ÂdfOnf]sf

o'/f]sf] Hj/f]

Sjf6ÂkmfOgndf kf]r'{unnfO{ kÂflht uÂ]kl5 ;]ldkmfOgn;Dd nfdf] 5'§L ePkl5 hd{g l6dsf v]nf8L h]G; n]xDofg cfkm' a;]sf] xf]6]nsf] au}+rfdf Âx]sf] Â]:6 lroÂdf a;]Â ;fyLx?nfO{ d]n ub}{ .

x]Â] lbgel sfd ubf{ :jf:Yodf c; kb}{g t < pgsf] pQ o:tf] lyof]– …cx“ s]xL x'“b}g, a? cfkm"n] ;kf]6{ uÂ]sf] l6dn] lht]g eg] x\of¨ x'G5 .Ú k|ltof]lutfdf 6sL{  r]saLr ePsf] :kwf{ lgs} Âf]df~rs nfu]sf] ch'{g atfp“5g\ . hd{gLsf kIfw l;6f}nf o'Âf]sk ljh]tf pgs} l6d

nflu ;fyL;“u afhL klg yfK5g\ . clxn];Dd pgn] b'O{kN6 dfq afhL lht], …s] ug'{, d}n] Âf]h]sf] l6d hlxn] xf5{ t ÂdfOn} x'G5,Ú pgn] eg]– …afhL yfk] x]bf{ a9L pT;fxL eOG5, t k};f g} sdfpg] p2]Zon] eg] afhL v]Ng' x“'b}g .Ú

lznf kf08]

d}bfgdf ;kmntf xft kfÂ]s} x'GYof] . oxL sfÂ0fn] pgnfO{ of] pkxfÂk|lt ljZjf; lyof] . oxL qmddf hd{gL  qmf]Pl;ofaLr ePsf] Dofrdf klg pgn] Tof] pkxfÂnfO{ cfkm\gf] vNtLdf xfn] hd{gLsf] ljho xf];\ eGg] cfzfsf ;fy Â+uzfnfdf uPsf lyP, t d}bfgdf eg] hd{gL qmf]Pl;of;“u ! sf lj?4 @ uf]nn] kÂflht eof] . of] glthfn] lycf]sf] pQm pkxfÂk|ltsf] ljZjf; s]xL 8udufP klg k | lzIfs hf]lrd lncf] eg] cfkm" s'g} klg lsl;dsf] cGwljZjf;df ljZjf; gug]{ atfp“5g\ .

efUo ablnof] cf]R5\ofg lnnfddf7"nf k|s[ltsf v]ns'b k|ltof]lutf cfof]hgf uÂ]Â b]zn] k|lti7f dfq

kfp“b}g, k|z:t cfDbfgL klg u5{ . k|ltof]lutfsf] ;dodf clwsf+z dflg;sf] WofpGg k};f sdfpg] g} x'G5 . oBlk s;ÂL k};f sdfpg] eGg] s'Âf eg] kmÂs x'g ;S5 . csf]{ ;ftfkl5 o'Âf]sf] Ps ;+:sÂ0f ;dfKt x'g]5, To;kl5 cfof]hs Âfi6«sf JofkfÂLx¿ lx;fa–lstfa ug{ yfNg]5g\, t h'lQm ePsf JofkfÂLx¿ eg] o'Âf]sf] ;dflKtkl5 csf]{ JofkfÂdf xft xfNg] 5g\, Tof] xf]— o'Âf]df ;xefuL ePsf v]nf8Lx¿ ;'t]sf] cf]R5\ofg lnnfd ug]{ . klxnf] rÂ0fsf] k|ltof]lutfaf6 aflxlÂPsf] ;xcfof]hs cl:6«ofsf tkm{af6 o;k6s gfos ePsf Olesf efl:6s, sKtfg PlG8«of; OeflG;h  k|lzIfs hf];]km lxs;au{ ;'t]sf] cf]R5\ofgnfO{ cgnfOg lsgd]n j]a;fO6sf] cl:6«of ;+:sÂ0f Oa]n] lnnfddf Âfv]sf] 5 . cl:6«ofsf] Aofn]G; lÂ;f]6{ xf]6ndf a;]sf v]nf8Lx¿ ;'t]sf] pQm cf]R5\ofg lnnfd uÂ] p7]sf] Âsd ;fdflhs ;+:yfnfO{ lbg] 3f]if0ff ulÂPsf] 5 . ;xcfof]hs ePsf sfÂ0f pQm xf]6nn] cfkm"nfO{ ;fdflhs sfo{df ;dk{0f uÂ]sf] x'g;S5 .

Page 21: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

c;f/ !#, @)^% June 27, 2008

g]kfnL v]nf8LnfO{ cGtÂf{li6«o cg'ej lbnfpg] p2]Zosf ;fy ahfh l8S;se Aof8ldG6g k|ltof]lutf sf7df8f}+df ;DkGg ePsf] 5 . obfsbf x'g] cGtÂf{li6«o :tÂsf] Aof8ldG6g k|ltof]lutfsf ¿kdf ljutdf x'g] uÂ]sf] ;]6nfO6 Aof8ldG6g clxn] gof“ ¿kdf b]lvPsf] 5 . blIf0f Pl;ofnL :tÂdf Âx]sf] pQm k|ltof]lutfdf efÂt, kfls:tfg, >Ln+sf, a+unfb]z  g]kfnsf uÂL ̂ # v]nf8L ;xefuL lyP .

k|ltof]lutdf g]kfnn] Ps sf+:o kbs k|fKt u¥of] . g]kfnL dlxnf Aof8ldG6gsL zLif{ v]nf8L ;'ldgf >]i7sf] cg'kl:yltdf ;fÂfb]jL tfdfªnfO{ cfkm\gf] hf]8Lsf ¿kdf

kfPsL k"hf >]i7n] of] k|ltof]lutfdf klg t];|f] :yfg xft kflÂg\ . blIf0f Pl;ofnL :tÂsf] Aof8ldG6gdf k"hf  ;'ldgfsf] hf]8Ln] k|foMh;f] t];|f] :yfg xft kfb}{ cfPsf] lyof] .

k|ltof]lutfsf] ;]ldkmfOgndf efÂtLo hf]8L Hjfnf u'Ktf  >'lt s'lÂog;“u k"hf–;fÂfb]jLsf] hf]8L kÂflht ePkl5 t];|f] :yfgdf ;Lldt ePsf] xf] . u'Ktf  s'lÂogsf] hf]8L o'un v]ndf pTs[i6 dflgG5g\ .

k"hf  ;fÂfb]jLnfO{ 5f8\g ] xf ] eg] of ] k | ltof ] lutfdf g]kfnsf cGo s'g} klg v]nf8Ln] cfkm\gf ] cl:tTj;d]t b]vfpg ;s]gg\ . klxnf] k6s cGtÂf{li6«o k|ltof]lutfdf ;xefuL gfª;fnf

@#

tfdfªsf nflu Sjf6ÂkmfOgndf k|j]z ug'{ dxŒjk"0f{ x'g ;S5, t anÂfd yfkf  OGb| d]xtf klg Sjf6ÂkmfOgneGbf cl3 a9\g ;s]gg\ . @) g]kfnL v]nf8Lsf] dfemdf Sjf6ÂkmfOgndf k|j]z ug]{ cGo v]nf8Ldf k+sh rGb  ljzfn k|wfgsf] hf]8L Âx\of] . w]Â} v]nf8L eg] klxnf] rÂ0faf6} aflxlÂP .

blIf0f Pl;ofnL If]qdf ;'k kfjÂsf ¿kdf Âx]sf] efÂtn] of] k|ltof]lutfdf klg cfkm"nfO{ ;f]xL ¿kdf k|:t't ub}{ ;Dk"0f{ :kwf{sf] :j0f{ kbs xft kf¥of] . kf“rj6} :kwf{df :j0f{ kbs xft kfb}{ efÂtn] cfkm"nfO{ ch]o ¿kdf k|:t't uÂ]sf] xf] . k'?if Psndf zLif{ jlÂotf kfPsf r]tg cfgGbn] pkflw xft kfg]{ qmddf csf{ efÂtLo v]nf8L h] eLP; ljBfwÂnfO{ @!–!^,@!–!& sf] ;f]emf] ;]6df kÂflht uÂ] . o;} uÂL ldl>t o'undf klg efÂtLo hf]8L l8h' eL  Hjfnf u'Ktfsf] hf]8Ln] h]eLP; ljBfw  >'lt s'lÂogsf] hf]8LnfO{ @!–!@, @!–!% n] kÂflht u¥of] . dlxnf o'unsf] kmfOgndf Hjfnf u'Ktf  >'lt s'lÂogsf] hf]8Ln] efÂts} c~hnL slntf  kL Hof]T;gfsf] hf]8LnfO{ @!–^, @!–* n] kÂflht uÂ] .

oL tLgj6} :kwf{df efÂtLo v]nf8LaLr kmfOgn le8Gt eP klg cGo b'O{ :kwf{df eg] cGo b'O{ :kwf{df eg] b'O{ b]zLo k|lt:kwf{ ePsf] lyof] . k'?if o'unsf] kmfOgndf cIfo lbjfns  l8h' eLsf] efÂtLo hf]8Ln] alnof] cf“lsPsf kfls:tfgsf clts df]xDdb  lÂHjfg cfhdsf]

hf]8LnfO{ !(–@, @!–!), @!–!@ n] kÂflht u¥of] .

efÂtLo l6dnfO{ ztk|ltzt ljho lbnfpg] qmddf dlxnf Psndf ljef L a f; 'dtLn ] >Lnsf+sL lylngL hol;+3]nfO{ @@–@), @#–@! n] kÂflht ulÂg\ . b'j} ;]6 cToGt k|lt:kwf{Tds Âx]sf] pQm v]nsf] b'j} ;]6df >Ln+sfnL v]nf8L hol;+3 ljhosf] glhs k'u] klg lhtaf6 jl~rt eOg\ . % xhf 8n k'Â:sfÂÂflzsf] of] k|ltof]lutdf o'undf k|To]s ljh]tf v]nf8Ln] ! ;o %& 8n k|fKt uÂ] . o;} uÂL pkjh]tfn] &% tyf t];|f] :yfg k|fKt ug]{ v]nf8Ln] %) cd]lÂsL 8n k|fKt uÂ] .

o;} uÂL JolQmut :kwf{sf ljh]tf v]nf8Ln] # ;o &% cd]lÂsL 8nÂ, pkljh]tfn] @ ;o cd]lÂsL 8n  t];|f] x'g]n] ! ;o 8n k|fKt uÂ] . k|ltof]lutfn] g]kfnL v]nf8LnfO{ cGtÂf{li6«o :tÂsf] cEof; uÂfpg  cfkm\gf] :t dfkg ug{ dxŒjk"0f{ e"ldsf lgjf{x uÂ]sf] g]kfn Aof8ldG6g ;+3sf cWoIf k|sfzaxfb' zfxLn] atfP .

Aof8ldG6gdf ef/tLo jr{:j

sf:sL– k|lzIfssf] bIftf a9fP x \ofG8ansf ] ljsf; ug] { p2]Zon] g]kfnd} klxnf ] k6s ;~rflnt cf ]nlDks x\ofG8an ;f]nf8flÂ6L k|lzIfs tflnd kf]vÂfdf ;DkGg ePsf] 5 . tflnddf Âfli6«o v]ns'b klÂifb\, g]kfnL ;]gf, ;z:q k|xÂL an  g]kfn k|xÂLsf uÂL #$ k|lzIfs ;xefuL lyP . pgLx¿nfO{ x\ofG8ansf] ;}4flGts Pj+ JofjxflÂs kIfdf k|lzIf0f lbOPsf] lyof] . k|lzIfssf] e"ldsf cGtÂf{li6«o x\ofG8an dxf;+3sf hd{gL k|lzIfs pNkmUofª nf]j]sn] lgjf{x uÂ]sf lyP . pgn] v]n  v]nf8Lsf] ljsf;sf nflu k|lzIfssf] bIftf j[lå clgjfo{ ePsf] atfP . …c;n k|lzIfsljgf c;n

v]nf8L pTkfbg x'g ;Sb}g, Âfd|f] v]nf8L ghlGdP;Dd v]nsf] ljsf; x'“b}gÚ ;dfkgsf] k|df0fkq ljtÂ0f ub}{ nf]j]sn] eg]– …k|lzIfsx¿n] pT;fxk"j{s ;xeflutf hgfP, of] v';Lsf] s'Âf xf] .Ú

sf:sL lhNnf x\ofG8an ;+3 Pj+ cGtÂf{li6«o x\ofG8an dxf;+3sf] ;+o'Qm cfof]hgfdf

;~rflnt k|lzIf0f sfo{qmd Ps ;ftf rn]sf] lyof] . cfof]hssf cg';f o;cl3 g]kfnL 6f]nLn] o;;DaGwL cGtÂf{li6«o :tÂsf] k|lzIf0f -b'O{ bzscl3_ ;g\ !(*^ df kl6ofnfdf lnPsf] lyof] .

k|lzIf0fn] !! cf} + ;fkm Rof lDkogdf g ]kfnsf nflu lhtsf ] 9f ]sf vf ]Ng ] ljZjf; cfof]hsx¿sf] 5 . x\ofG8ansf jlÂi7 k|lzIfs hLjg a:g]tn] k|lzIf0faf6 x\ofG8an;DaGwL gof“ z}nL Â lgodx¿sf afÂ]df hfgsfÂL ldn]sf] atfP . pgn] o;n] v]nsf] ljsf;df ;xof]u k''¥ofpg ;Sg] cfTdljZjf; a9]sf] atfP .

k|]d g]kfnL

klxnf] k6s x\ofG8an k|lzIfs

nfu"kbfy{lj?4sf ;b\efjgf b"t Âfh]z xdfn gLnf] xfkm kfOG6  ;]tf] l6;6{ nufP bzÂy Â+uzfnfsf] d}bfgdf b]lvP . pgnfO{ csL{ ;b\efjgf b"t lg?tf l;+xn] ;fy lbOg\ . Toxf“ c¿ snfsf klg lyP . lzj >]i7, e'jg s];L, df};dL dNn, >Ls[i0f >]i7, Âfh]Gb| v8\uL, >j0f l3ldÂ], Â]lhgf pk|]tL, cfsfz clwsfÂL, czf]s zdf{, ch'{g sfsL{, s[i0f lzjfsf]6L cflb .

pgLx¿nfO{ lghL tyf cfjf;Lo ljBfnox¿sf] ;+u7g -KofA;g_sf ;b:ox¿n] ;fy lb“b} lyP, clg pgLx¿ le8\b}

lht'jf zDe'lht, x¿jf /fh]z

lyP, ;+uLtsdL{x¿;“u . ;+uLtsf zDe'lht af;sf]6fsf] g]t[Tjdf ;+uLtsdL{ tyf ufosx¿ cfgGb sfsL{, k|sfz >]i7, ;ToÂfh– :j?kÂfh cfrfo{, :of8f]hsf :jlKgn, gÂ]g lnDa", h'gf k|;fO{+, od aÂfn, k|fZgf zfSo, df08jL lqkf7L, Â]Zdf ;'g'jf cflb .

pgLx¿nfO{ klg Âfli6«o lghL tyf cfjf;Lo ljBfno ;+u7g -PgKofA;g_sf ;b:ox¿n] ;fy lb“b} lyP . v]n lgs} ÂdfOnf] eof] . an slxn] snfsf 6f]nLsf] v'§fdf t slxn] ;+uLtsdL{ 6f]nLsf] v'§fdf . ansf] k5fl8 cfkm"n] b]v]sf–lrg]sf snfsfÂx¿ bf}l8Psf] b]v] bz{s pQ]lht

x'“b} sÂfOÂx]sf lyP . o'Âf] sk km'6ansf] Âf}gsdf Â+luPsf] ÂfhwfgLdf o; k|sfÂsf] ÂdfOnf] km'6an v]nn] bz{sbL3f{df Âx]sf clwsf+z :s'n] ljBfyL{nfO{ dgf]Â~hg lbOÂx]sf] lyof] . Âfh]z xdfn, e'jg s];L, >Ls[i0f >]i7h:tf gfd rn]sf snfsfÂn] Pp6f klg uf]n ug{ ;s]gg\  d}bfgaf6 aflxlÂP . a? pd]Ân] cu|h eP klg zDe'lht af;sf]6fn] tfndfn ldnfP uf]n 7f]s] . ;+uLtsdL{n] snfsfÂx¿nfO{ cfwf bh{g uf]n VjfP . o;ÂL Pp6f ÂdfOnf] d}qLk"0f{ km'6an v]n ut z'qmaf ;DkGg eof] .

tl:j

/x?

M dx]z

k|wf

g

Page 22: nfx'/] ?Zdf /fO{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/saptahik/... · 2015. 10. 27. · c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 #

x]d/fh 1jfnLåfÂf sflGtk' klAns];G; -k|f=_ ln= sf nflu k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk' sDKn]S;, ;'ljwfguÂ, kf]=a=g++= ^)!(, sf7df8f}+, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*, email:[email protected] btf{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf M sflGtk' klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'ÂlIFt k|aGw lgb]{zsM s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zsM ljgf]b/fh 1jfnL tyf :jl:tsf l;/f]lxof, ;DkfbsM ;'jf; 9sfn .

c;f/ !# @)^% June 27, 2008c;f/ !#, @)^% June 27, 2008 @$clGtd kftf]

k|;+u sltko

ljqmd /fO{NofSd] a|fO8n d]sck

slDkl6;g ;DkGg ePsf] 5 . NofSd]  ;f}Gbo{ snf Joj;foL ;+3sf] ;+o'Qm cfof]hgfdf of] 5'§} vfnsf] k|ltof]lutf ut zlgaf ;DkGg ePsf] 5 . ;f]N6L qmfpg Knfhfsf] d]3fdNxf k|]Iffnodf eJo ¿kdf ;hfPsf] :6]hcufl8 a;]sf lg0ff{osx¿ :g]xf Âf0ff, k|hlg Âf0ff, l;h{gfl;+x of]~hg, Âfh]z wfVjf  d]lngf dfgGw d"Nof+sg ug{ Jo:t b]lvGy] . ! ;o %) hgf ;xefuL Ao'l6l;ogaf6 5flgPsf #) hgf kmfOgln:6 Ao'l6l;ogx¿n] a]x'nL >[+ufÂdf cfkm\gf] snf  ;Lksf] bIftf k|:t't uÂ] cf–cfkm\gf k|ltlglw df]8ndfkm{t . ;f+:s[lts

¥ofDkdf a]x'nL

Pj+ ef}uf]lns cfwfÂdf lxdfnog a]N6, hghflt, cfo{g, g]jf  tÂfO{ uÂL ljefhg ulÂPsf] lyd cGtu{t ;xefuL Ao'l6l;gx¿n] cfkm"nfO{ kÂ]sf] lydcg';f g} cfkm\gf] df]8nnfO{ d]sck, x]o :6fOn  a|fO8n klxÂgsf ;fy} ;'xfp“bf] uÂuxgf tyf cGo PS;];lÂhdf k|:t't uÂ]sf lyP . cGttM @* dlxnf Pj+ Ps hgf csf{ k'?if Ao'l6l;ognfO{ pl5Gb} emfkf 3 e} xfn Go'Âf]8df Ao'6L KjfOG6 Ao'l6kfn{ ;~rfng ulÂÂx]sf Âfh]z l3ldÂ]n] a]x'nL ;Hhf k|ltof]lutfsf] ;jf]{Ts[i6 Ao'l6l;ogsf] Pjf8{ xft kfÂ] . Âfh]zn] Pjf8{;lxt %) xhf gub k'Â:sf klg k|fKt uÂ] . Âfh]zn]

cfkm\gf] df]8n s[ltsf yfkfnfO{ ÂfO{ e]ifdf a]x'nL agfPsf lyP . xlÂof] Â+usf] agfÂ;L ;f8L, gF}u]8L  sDkgL dfnf;lxt ¥ofDkdf plqPsL s[ltsfnfO{ a]x'nLsf ¿kdf ;hfpg] qmddf pTs[i6 cfOd]scksf] Pjf8{ klg Âfh]zn] g} lht] . k|ltof]lutfdf df]8n s[lt >]i7nfO{ lxdfnog a]N6sf] a]x'nLsf ¿kdf l;+ufÂ]sL sf7df8f}+sf] lÂdf ah|frfo{n] km:6 ÂgÂcksf] Pjf8{ lhltg\ eg] kf6gsL lgzf zfSon] ;]s]G8 ÂgÂcksf] Pjf8{ xft kflÂg\ . lgzfn] cfkm\gf] df]8n k"hf zfSonfO{ g]jf b'nxLsf ¿kdf k|:t't uÂ]sL lyOg\ . k"hfsf] d'xfÂsf] d]scksf nflu lgzfn] qmdzM ?= @% xhf  !) xhf gub k'Â:sf klg k|fKt ulÂg\ . cGo pkflwtkm{ ef]hk'ÂsL ;'zLnf uf}tdn] a]:6 lnk d]sck, vf]6fªsL dLgf ÂfO{n] j]:6 x]o :6fOn tyf sf7df8f}+sf ¿kn 5]qLn] t?l0fsf lqmP;gsf] a|fO8n j]oÂsf nflu j]:6 c6foÂsf] Pjf8{ lht]sf lyP .

/f]lhg zfSo

olb tkfO{+df cfTdljZjf; 5 Â cfkm\gf] JolQmTjnfO{ k|lt:kwf{Tds jftfjÂ0faf6

cem lgvfg{ rfxg'x'G5 eg] ld; g]kfn–@))* k|ltof]lutfn] tkfO{+nfO{ lgdGq0ff ulÂÂx]sf] 5 . sf7df8f}+ h]l;hsf] ;xeflutf, b lx8]g 6«]hÂsf] cfof]hgf tyf

8fa jfl6sfsf] d'Vo k|fof]hg Âxg] ld; g]kfn k|ltof]lutfsf] !# cf}+ ;+:sÂ0fsf nflu OR5's g]kfnL o'jtLx¿af6 ;xeflutfsf nflu cfj]bg dfluPsf] 5 . cfof]hs ;+:yf b lx8]g 6«]hÂsf cg';f ld; g]kfn–@))* df ;xeflutf hgfpg ;xefuL g]kfnL gfulÂs x'g'k5{ . ld; g]kfndf ;xefuL x'g !* jif{ k"Âf e} @% jif{ pd] ;d"xldq x'g'kg]{, cljjflxt, b; hf]8 b'O{ jf ;f] ;Âxsf] cWoog k"Âf uÂ]sf] x'gfsf ;fy} sDtLdf % lkm6 $ OG5 prfO x'g'kg]{ cfwf lgod tf]lsPsf] 5 . ld; g]kfn–@))* sL ljh]tfn] qmf]Pl;ofdf ;DkGg x'g] ld; jN8{ k|lt:kwf{df g]kfnsf] k|ltlglwTj ug]{l5g\ eg] k'Â:sfÂsf xsdf ld; g]kfnsf] tfh ;lxt ! nfv gub k'Â:sf  sfOg]l6s gf]ef afOs k|fKt ug]{l5g\ . km:6 ÂgÂck ljh]tfn] gub k'Â:sf ^) xhf k|fKt ug]{l5g\ eg] pgn] ld; cy{ OG6Âg];gndf ;xeflutf hgfpg]l5g\ . ;]s]G8 ÂgÂck ljh]tfsf] k|ltlglwTj eg] Ao'6L ckm b jN8{ k|ltof]lutfdf Âxg]5  pgn] $) xhf gub k'Â:sf k|fKt ug]{ cfof]hs ;+:yfn] hgfPsf] 5 .

ce"tk"j{ ¿kdf clxn];Dds} pRr pQL0f{ k|ltzt Âx]sf] k|j]lzsf kÂLIffsf] glthf tTsfnLg Âl;og :6fOn h:tf] b]lvP klg k|sflzt e};s]sf] 5 . b; jif{;Ddsf] lgÂGt klÂ>dsf] kmnn] w]Â}nfO{ o; k6s g]kfn 6]lnsdsf] ;f]x| ;on] awfO k|bfg u¥of] . g]kfndf xfO l:k8 OG6Âg]6 ;'ljwf gePsfn] klg ;a} glthf ;'Gg 6]lnkmf]gd} em'lDdg'k¥of] .

nfvf+} ljBfyL{  ltgsf cleefjsx¿n] 6]lnkmf]gsf] ;f]x| ;o gDa 8fon ubf{ lbge g]6js{ hfd eP klg cg]sf}+ k6ssf] k|of;kl5 ;kmn x'“bf b"Â;~rf em'Â;~rf xf]Og kf] Âx]5 eGg] klg nfUof] . df]afOnsf];]jfn] s'VoftL sdfPsf] a]nfdf xfd|f] b"Â;~rf e'mÂ;~rf ePsf] ;a} df]afOnwfÂLnfO{ yfxf

ePs} xf] . tyflk uf“p–uf“pdf k'u]sf] ;~rf ;'ljwfn] l56f] 5lÂtf]  ;Ân ¿kdf jf egf}+ 3Âd} a;La;L cfk"mn] lbPsf] kÂLIffsf] glthf ;'Gg kf“pbf klxn]sf] h:tf] clxn] ;f:tL v]Kg' kÂ]sf] 5}g . c;kmn ljBfyL{x¿ klg df}sf kÂLIffsf] tofÂLdf h'6]sf 5g\ . To;f] t Ps–b'O{ k6s x'g] c;kmntfn] dflg;sf] hLjgdf vf;} c; ub}{g, JolQmn] cfk"mleq Âx]sf] cfTdljZjf; gu'dfpGh]n;Dd . 6]lnkmf]gaf6 klxnf] awfO ;'lg;s]kl5 gdflQg' jf c;kmntfdf gcflQg' g} ljBfyL{x¿sf nflu cfjZos rLh xf] .

xfd|f] ;dfh k'ÂftgjfbLx¿n] hÂf uf8]sf] ;dfh xf] . r}tdf kÂLIff lb+bfsf 5f]Âf5f]ÂLx¿ tLg dlxgfkl5 c;fÂdf glthf cfP;Dd

l5lKk;s]sf x'G5g\ . of] kÂLIff pQL0f{ uÂ]kl5 cfkm\gf ;Gtfg ;a} s'Âf a'e\mg]  klÂkSj ePsf] cleefjsx¿nfO{ nfU5 h'g Psbd} unt xf] . kÂLIff pQL0f{ ePkl5 ;xÂdf cfdfa'afn] lslglbg] df]6Â;fOsn pkxfÂn] klg ljs[ltsf] ;'?jft uÂ]sf] 5 h;n] ubf{ k9\gsf lglDt 5f]Âf5f]ÂLx¿n] afu]{lgª ug]{ ;+:sf a9]sf] 5 . klxn] sd ;fIfÂtf  yf]Â} hg3gTjsf sfÂ0f o; k|sfÂsf] kÂLIffdf ;kmn ePkl5 g} y'k|} cj; kfOGYof] . of] z}lIfs of]Uotf ePkl5 hflu vfg ;lhnf] lyof] . ca Tof] cj:yf 5}g . ljBfno lzIffsf] tx klg a9] sIff !@ ;Dd k'u]sf] 5 t sxL gePsf] hfqf oxL uf“pdf eg] e}+m ce}m klg ljZjljBfnox¿n] pRr dfWolds tx ;~rfng ulÂÂx]sf 5g\ . ljZj a}+ssf] cg'bfgn] s]xL sfd uÂ] klg Âfhg}lts bafasf ;fd' lg0f{o lgÂLx ;flat ePsf] 5 . g]kfn ;ÂsfÂsf] pRr dfWolds txnfO{ P n]enn] ;f}tf xfn]sf] 5 . z}lIfs txrf“lx Ps t lzIffsf k|sf cg]s ePsf] 5 . oBlk ljBfyL{x¿sf] nufj  lbg–k|ltlbg pRr dfWolds txsf] sIff !!  !@ sf] sfo{qmdk|lt ljZjf; a9\b} hfg'n] o;sf] nf]slk|otf a9fPsf] 5 . e"d08nLsÂ0fsf] sfÂ0fn] ubf{ klg b; hf]8 b'O{sf] dfu a9] uPsf] 5 .

clxn] ;kmn ljBfyL{x¿df sxf“ k9\g] eGg] g} 7"nf] cGof]n Âx]sf] kfOG5 . To;f] t ;a} pRr dfljx¿ Âfd|f] lzIff  To; k|sfÂs} jftfjÂ0f lbG5' egL v'n]sf x'G5g\  To;df klg lghL ljBfnox¿sf] lj1fkgn] ;a}nfO{ cfslif{t uÂ]sf] 5 . lzIffdf ahfÂzf:qn] sfd ulÂÂx]sf] l:yltdf lghL ljBfnox¿n] k|rf k|;fÂdf sÂf]8f+} vr{ uÂ]sf 5g\ . w]Â} sfÂ0fx¿dWo] of] Ps sfÂ0fn] klg lzIffdf JofkfÂLsÂ0fsf] cfÂf]k lghL ljBfno ;~rfnsx¿dfly nfUg] uÂ]sf] 5 .

cGtdf of] k|j]lzsf kÂLIffdf ;kmn ePsf ljBfyL{x¿nfO{ awfO tyf pgLx¿sf] pQÂf]QÂ k|ultsf] sfdgf ub}{ c;kmn ePsfx¿nfO{ csf]{ k6s cem a9L d]xg]t uÂL ;kmn x'g'xf];\, xflb{s z'esfdgf clg ho xf];\ ;a}sf] .

ld; g]kfn aGg] ls <