1

2

Å ªI prmwœmny nm:Å ªI prmwœmny nm:Å ªI prmwœmny nm:Å ªI prmwœmny nm:

svyé Bvñqu suiKn: svyé sñqu inrwmXw: [svyé Bvñqu suiKn: svyé sñqu inrwmXw: [svyé Bvñqu suiKn: svyé sñqu inrwmXw: [svyé Bvñqu suiKn: svyé sñqu inrwmXw: [ svyé BdRwix p¤Xñqu mw ki¤cd` du:KBwg` Bvyq` ]svyé BdRwix p¤Xñqu mw ki¤cd` du:KBwg` Bvyq` ]svyé BdRwix p¤Xñqu mw ki¤cd` du:KBwg` Bvyq` ]svyé BdRwix p¤Xñqu mw ki¤cd` du:KBwg` Bvyq` ]

ªI md`Bgvd gIqwªI md`Bgvd gIqwªI md`Bgvd gIqwªI md`Bgvd gIqw (mo(mo(mo(mo––––dwiXnI)dwiXnI)dwiXnI)dwiXnI)

AwTvW AÎXwXAwTvW AÎXwXAwTvW AÎXwXAwTvW AÎXwX (A–rbRãããã Xog)

tIkwkwrtIkwkwrtIkwkwrtIkwkwr pRmod kumwr ggépRmod kumwr ggépRmod kumwr ggépRmod kumwr ggé

3

AwTvW AÎXwXAwTvW AÎXwXAwTvW AÎXwXAwTvW AÎXwX (A–rbRã Xog)

Ajuén avwcAjuén avwcAjuén avwcAjuén avwc ikN qd`bRikN qd`bRikN qd`bRikN qd`bRãããã ikmÎXwœmM ikM kmé pu{ÀoÄm [ ikmÎXwœmM ikM kmé pu{ÀoÄm [ ikmÎXwœmM ikM kmé pu{ÀoÄm [ ikmÎXwœmM ikM kmé pu{ÀoÄm [ AiDBUqM c ikM pRoËmiDdYvM ikmuçXqy ] 1 ]AiDBUqM c ikM pRoËmiDdYvM ikmuçXqy ] 1 ]AiDBUqM c ikM pRoËmiDdYvM ikmuçXqy ] 1 ]AiDBUqM c ikM pRoËmiDdYvM ikmuçXqy ] 1 ] Ajuén ny khw-hy pu{ÀoÄm ! vh b Rã #Xw hY ? AÎXwœm #Xw hY ? kmé #Xw hY ? AiDBUq nwm sy #Xw khw gXw hY ? AOr AiDdYv iksko khqy hYN ? ] 1 ] AiDXz: kQM koAiDXz: kQM koAiDXz: kQM koAiDXz: kQM ko····Z dyhyZ dyhyZ dyhyZ dyhy····iÆmñmDusUdn [iÆmñmDusUdn [iÆmñmDusUdn [iÆmñmDusUdn [ pRXwxkwly c kQM zyXopRXwxkwly c kQM zyXopRXwxkwly c kQM zyXopRXwxkwly c kQM zyXo····is inXqwœmiB: ] 2 ]is inXqwœmiB: ] 2 ]is inXqwœmiB: ] 2 ]is inXqwœmiB: ] 2 ] hy mDusUdn ! XhW AiDXz kOn hY ? AOr vh es SrIr myN kYsy hY ? qQw Xu#qicÄ vwly pu{ÀoN ùwrw Añq smX myN Awp iks pRkwr jwnny myN Awqy hYN ? ] 2 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----jIvn Br mnuÃX ky mn myN kuC n kuC jwnny kI eçCw bnI rhqI hY [ jñm lyqy hI bçcw pRœXyk vÆqu ky ivÀX myN jwnny kI koiSS krny lgqw hY ik Xh vÆqu #Xw hY ? kYsy bnI ? khW sy Aweé ? eœXwid [ jIvn ky Añq qk Xh eçCw bnI hI rhqI hY [ Ek swDwrx mnuÃX sNswr ky ivÀX myN jwnnw cwhqw hY [ jYsy Awjkl

4

log Apnw BivÃX jwnny ky ilE ^XoiqiÀXoN ky c#kr lgwqy njr Awqy hYN [ hr gWv, Shr, dyS, duinXw Br myN qQwkiQq ^XoiqiÀXoN kI ignqI BI bFæqI hI jw rhI hY AOr BivÃX ko jwnny kI eçCw rKny vwly ijzwsuAoN kI ignqI AOr BI qyjI sy bFæ rhI hY [ ±Xwpwr kYsw clygw ? mkwn kb bnygw ? bytw Xw bytI kI SwdI kb hogI ? puZ kb hogw ? suK BI dygw Xw nhIN ? prI–w kw nqIjw kYsw hogw ? eœXwid [ prñqu bhuq km log hoqy hYN jo Xh jwnny kI eçCw rKqy hoN ik mYN kOn hUÂ ? khW sy AwXw hUÂ ? pRÏiq #Xw hY ? prmwœm-qÈv #Xw hY ? kOn hY es jgq kw inXñqw ? eskw AwDwr #Xw hY ? mnuÃX SrIr CoVny ky bwd khW jwqw hY ? #Xw kwrx hY ik Ek ±Xi#q bhuq grIb Gr myN jñm lyqw hY AOr dUsrw rwjw ky ? Ek mUFæ pirvwr myN jñm lyqw hY qo dUsrw iksI pi&Vq AQvw ivùwn ky ? bhuq km log hYN Xh jwnny kI cyêw krny vwly [ prñqu Ajuén Ek Eysw ijzwsu hY jo Xh sb jwnnw cwhqw hY [ pRBu ªI ÏÃx ky apdyS myN khIN sy BI Eysw eéSwrw imlqw hY ijssy mnuÃX ko mo– kI pRwi‚q hoqI ho, qÈv zwn kI pRwi‚q hoqI ho, ijsky ùwrw mnuÃX kw k¬Xwx hoqw ho ; asy hI jwnny ky ilE Ajuén ApnI ijzwsw pRkt kr dyqy hYN [ pRBu sy smwDwn krwny ky ilE

5

nE-nE svwl KVy kr dyqy hYN [ Ab pRBu ªI ÏÃx ky muKwribñd sy swqvyN AÎXwX ky Aiñqm do ¤lok sunkr Ajuén ky âdX myN qUPwn sw KVw ho jwqw hY, mcl aTqw hY âdX Xy sb jwnny ky ilE ik:- 1-bRã #Xw hY ? 2-AÎXwœm #Xw hY ? 3-kmé #Xw hY ? 4-AiDBUq iksy khw gXw hY ? 5-AiDdYv iksy khw gXw hY ? 6-AiDXz kOn hY ? AOr vh es SrIr myN kYsy hY ? 7-Añq smX (mƒœXu ky smX) mnuÃX ko Awpkw ismrn kYsy ho skqw hY AQwéq` Awp iks pRkwr jwnny myN Awqy hYN ? pRBu ky crxoN myN invydn krny lgy Ajuén ik hy pu{ÀoÄm ! Ïpw Awp en sb ky ivÀX myN muJy BlI-BWiq smJweéE [ #XoNik en sbko bqlwny myN Awp hI s–m hYN [ dUsrw koeé nhIN [ ªI BgvªI BgvªI BgvªI Bgvwnuvwcwnuvwcwnuvwcwnuvwc AAAA––––rM brM brM brM b RRRRãããã prmM ÆvBwvo prmM ÆvBwvo prmM ÆvBwvo prmM ÆvBwvo····ÎXwœmmuçXqy [ÎXwœmmuçXqy [ÎXwœmmuçXqy [ÎXwœmmuçXqy [ BUqBwvoÛvkro ivsgé: kmési«zq: ] 3 ]BUqBwvoÛvkro ivsgé: kmési«zq: ] 3 ]BUqBwvoÛvkro ivsgé: kmési«zq: ] 3 ]BUqBwvoÛvkro ivsgé: kmési«zq: ] 3 ] ªI Bgvwn ny khw-prm A–r ‘bRã’ hY, Apnw Æv{p AQwéq` jIvwœmw ‘AÎXwœm’ nwm sy khw jwqw hY qQw BUqoN

6

ky Bwv ko aœpñn krny vwlw jo œXwg hY, vh kmé nwm sy khw gXw hY ] 3 ] AiDBUqM AiDBUqM AiDBUqM AiDBUqM ––––ro Bwv: pu{À>wiDdYvqm` [ro Bwv: pu{À>wiDdYvqm` [ro Bwv: pu{À>wiDdYvqm` [ro Bwv: pu{À>wiDdYvqm` [ AiDXzoAiDXzoAiDXzoAiDXzo····hmyvwZ dyhy dyhBƒqwM vr ] 4 ]hmyvwZ dyhy dyhBƒqwM vr ] 4 ]hmyvwZ dyhy dyhBƒqwM vr ] 4 ]hmyvwZ dyhy dyhBƒqwM vr ] 4 ] aœpiÄ-ivnwS Dmé vwly sb pdwQé AiDBUq hYN, ihr&XmX pu{À AiDdYv hYN AOr hy dyhDwirXoN myN ªyà Ajuén ! es SrIr myN mYN vwsudyv hI AñqéXwmI {p sy AiDXz hUÂ ] 4 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----ijqnI rhÆXmX AOr mhœvpUxé ijzwsw Ajuén ny kI aqny hI gUFæ v ÆpÃt S‹doN myN prñqu bhuq km S‹doN myN pRBu ny askw smwDwn ikXw hY [ Ajuén pUCqy hYN-bRã #Xw hY ? pRBu ny khw-AAAA––––rM bRrM bRrM bRrM bRãããã prm prm prm prm-prbRãããã vh qÈv hY jo kBI –r AQwéq` nê nhIN hoqw [ jo sdw sy hY AOr sdw rhygw [ prbRã prmy¤vr kI ±Xw$Xw nhIN kI jw skqI [ #XoNik vh AinévcnIX hY [ AinévcnIX AQwéq` jo vcnoN myN n Aw sky [ prbRã vwxI kI pkV sy bwhr kI bwq hY [ prbRã vh qÈv hY ijsy smJwny ky ilE koeé ikqnI BI koiSS kry vh isPé eéSwrw hI kr skqw hY [ esIilE qo prbRã prmwœmw ko ‘qq`’ nwm sy pukwrw jwqw hY [ qq` kw AQé hY vh prmwœmw [

7

(ªI rwmcirq mwns myN Bgvwn SNkr mwqw pwvéqI ko kh rhy hYN [) “Awid Añq koeé jwsu n pwvw [“Awid Añq koeé jwsu n pwvw [“Awid Añq koeé jwsu n pwvw [“Awid Añq koeé jwsu n pwvw [ miq Anumwin ingm As gwvw ] bwlkmiq Anumwin ingm As gwvw ] bwlkmiq Anumwin ingm As gwvw ] bwlkmiq Anumwin ingm As gwvw ] bwlkw&Vw&Vw&Vw&V----117/2/2 ] 117/2/2 ] 117/2/2 ] 117/2/2 ] ijskw Awid AOr Añq koeé jwn nhIN pwXw AOr vydoN ny BI ApnI bui) sy Anumwn krky es pRkwr gwXw hY [ “ibnu pd cle sune ibnu kwnw [“ibnu pd cle sune ibnu kwnw [“ibnu pd cle sune ibnu kwnw [“ibnu pd cle sune ibnu kwnw [ kr ibnu krm kre iviD nwnw ]kr ibnu krm kre iviD nwnw ]kr ibnu krm kre iviD nwnw ]kr ibnu krm kre iviD nwnw ] Awnn rihq skl rs BogI [Awnn rihq skl rs BogI [Awnn rihq skl rs BogI [Awnn rihq skl rs BogI [ ibnu bwnI bkqw bV jogI ]” ibnu bwnI bkqw bV jogI ]” ibnu bwnI bkqw bV jogI ]” ibnu bwnI bkqw bV jogI ]”----117/3 ]117/3 ]117/3 ]117/3 ] vh (bRã) ibnw hI pYr ky clqw hY, ibnw hI kwn ky sunqw hY, ibnw hI hwQ ky nwnw pRkwr ky kwm krqw hY, ibnw muÂh (ijhvw) ky hI swry (ChoN) rsoN kw Awnñd lyqw hY AOr ibnw hI vwxI ky bhuq Xo©X v#qw hY [ “qn ibnu prs nXn ibnu dyKw [“qn ibnu prs nXn ibnu dyKw [“qn ibnu prs nXn ibnu dyKw [“qn ibnu prs nXn ibnu dyKw [ gRhe GRwn ibnu bws AsyÀw ]gRhe GRwn ibnu bws AsyÀw ]gRhe GRwn ibnu bws AsyÀw ]gRhe GRwn ibnu bws AsyÀw ] Ais sb BWiq AlOikk krnI [ Ais sb BWiq AlOikk krnI [ Ais sb BWiq AlOikk krnI [ Ais sb BWiq AlOikk krnI [ mihmw jwsu jwe nihN brnI ]”mihmw jwsu jwe nihN brnI ]”mihmw jwsu jwe nihN brnI ]”mihmw jwsu jwe nihN brnI ]”----117/4 ]117/4 ]117/4 ]117/4 ] vh ibnw hI SrIr ky ÆpSé krqw hY, ibnw hI AWKoN ky dyKqw hY AOr ibnw hI nwk ky

8

sb gÂDoN ko gRhx krqw hY [ as bRã kI krnI sBI pRkwr sy EysI AwlOikk hY ik ijskI mihmw khI nhIN jw skqI [ vh prbRã prmwœmw kYsw hY ? esy hm ApnI eiñdRXoN ùwrw nhIN jwn skqy [ eiñdRXoN kI pkV sy bwhr kw ivÀX hY [ esIilE qo prmwœmw kw Ek nwm ‘Agocr’ hY [ ijsy koeé mnuÃX AWKoN ùwrw dyK nhIN skqw [ kwnoN ùwrw sun nhIN skqw, mn v bui)))) ùwrw ijskI k¬pnw nhIN ho skqI [ vh siçcdwnñdGn prbRã prmwœmw své±Xwpk, svéSi#qmwn, svwéDwr hY [ asI sy smÆq jgq kI aœpiÄ hoqI hY [ Xh swrI sƒiê jV-cyqnwœmk hY [ koeé BI vÆqu EysI nhIN jo jV hI jV ho AOr n hI koeé vÆqu EysI hY jo cyqn hI cyqn ho [ jIv-jñqu, pSu-p–I, mnuÃX eœXwid ijñhyN hm cr AQvw jNgm pRwxI khqy hYN vy sb cyqn pRDwn hYN [ AOr vnÆpiq, pyV-pODy, AOÀDI, pœQr Awid sb jV pRDwn hYN [ prñqu enmyN BI cyqn qÈv hY [ vh cYqñX hI sb kw AwDwr hY, kwrx hY, sb ko Dwrx ikE huE hY [ hmwry SrIr myN do hI qo qÈv hYN-Ek jV AOr Ek cyqn [ pWc BOiqk SrIr jV hY AOr asmyN cyqn qÈv hY Awœmw [ SrIr –r hY AOr Awœmw A–r hY AQwéq` AivnwSI hY [

9

‘své Ki¬vdM bR ‘své Ki¬vdM bR ‘své Ki¬vdM bR ‘své Ki¬vdM bRãããã’ ’ ’ ’ smÆq jgq bRã kw hI ivrwt Æv{p hY [ bRã ny hI jgq kw {p Dwrx ikXw hY, ijsmyN jV AOr cyqn donoN hYN [ bRã své±Xwpk hY ; Axu-Axu myN ±Xw‚q hY [ PUl myN sugñD, dUD myN m#Kn, pRÏiq myN sOñdXé kI BWiq vh prmwœmw svéZ ±Xw‚q hY [ ‘hir ±Xwpk svéZ smwnw [‘hir ±Xwpk svéZ smwnw [‘hir ±Xwpk svéZ smwnw [‘hir ±Xwpk svéZ smwnw [ pRym qy pRkt hoeé mYN jwnw ]’pRym qy pRkt hoeé mYN jwnw ]’pRym qy pRkt hoeé mYN jwnw ]’pRym qy pRkt hoeé mYN jwnw ]’----rwmcirq mwnsrwmcirq mwnsrwmcirq mwnsrwmcirq mwns Bgvwn qo sb jgh smwn {p sy ivrwjmwn hYN, ±Xw‚q hYN mgr ApnI eiñdRXoN v mn ko ivÀXoN kI qrP sy KIcÂkr, inrñqr asI ky ÎXwn myN iÆQq krnw hogw [ jb sNXm icÄ {pI dhI qYXwr ho jwE qo iPr pRym kI mQwnI sy as dhI ko mQnw hogw [ m#Kn AQwéq` prmwœmw pRkt ho jwEgw [ prbRã prmwœmw ^Xoiq Æv{p hY [ (2/2) mu&VkopinÀd myN mhiÀé ANigrw Apny iSÃX SOnk jI sy khqy hYN-hy sOµX ! jo prbRã prmy¤vr AiqSX dydI‚Xmwn pRkwS Æv{p hY AOr asI ky pRkwS sy smÆq lok v lokoN ky pRwxI pRkwS kw AnuBv kr rhy hYN [ vh prm pRkwS Æv{p hY [ Æv{p hI nhIN bi¬k ÆvXN pRkwS hI hY [ ªI md`Bgvd gIqw myN BI pRBu ny ÆvXN hI khw hY:-

10

Xdwid±XgqM qyjo jgÛwsXqyiKlm` [Xdwid±XgqM qyjo jgÛwsXqyiKlm` [Xdwid±XgqM qyjo jgÛwsXqyiKlm` [Xdwid±XgqM qyjo jgÛwsXqyiKlm` [ XçcñdRmis XçcgnO qÄyjo ivid mwmkm` ]XçcñdRmis XçcgnO qÄyjo ivid mwmkm` ]XçcñdRmis XçcgnO qÄyjo ivid mwmkm` ]XçcñdRmis XçcgnO qÄyjo ivid mwmkm` ]----15/12 ]15/12 ]15/12 ]15/12 ] “sUXé myN iÆQq jo qyj sµpUxé jgq ko pRkwiSq krqw hY qQw jo qyj cñdRmw myN hY AOr jo Ai©n myN hY-asko qU myrw hI qyj jwn [” es pRkwr prbRã prmwœmw pRkwS Æv{p hY, ^Xoiq Æv{p hY [ hmyN as Ek rs, smrs v Swñq ^Xoiq kw, AwnñdmX ^Xoiq kw hI ÎXwn krnw cwihE [ asI kw icñqn krnw cwihE, AñDyroN kw nhIN [ vh prmwœm-qÈv Agocr hY AOr guhŸcrm BI hY [ ‘Agocr’ jo eiñdRXoN kI pkV sy bwhr ho [ ijsy hm ApnI en AWKoN ùwrw dyK nhIN skqy, kwnoN ùwrw sun nhIN skqy, mn v bui) ùwrw ijskI k¬pnw nhIN ho skqI mgr bVI ivicZqw hY ik vh ‘guhŸcr’ hY [ AQwéq` vh cyqn-qÈv prmwœmw hmwry âdX {pI guhŸ myN ivcrx krqw hY [ esIilE askw nwm guhŸcrm pV gXw [ es duinXw ky pRiq ijqnw BI hm jwnqy hYN, jo kuC ±X#q dyK rhy hYN ; hmwrw mn v bui) ijqnI k¬pnw kr skqI hY, vh qo nw ky hI brwbr

11

hY [ hmwrw dwXrw hI ikqnw hY [ bwrh AÂgul kw pyt Brny, qn Fækny v sr pr Cq Vwlny myN hI AmU¬X jIvn ±XqIq kr dyqy hYN [ Xw iPr duinXwdwrI, ir¤qydwrI bs [ sO, do-sO, hjwr AwdimXoN myN ApnI ªyàqw is)))) krny Xw anmyN pRiqàw hwisl krny myN hI sNl©n rhqy hYN [ cÂd logoN ko Apnw bnwny v anko KuS krny ky ilE as svéSi#qmwn siçcdwnñdGn prmwœmw ko hI Apny sy dUr kr lyqy hYN [ mgr ivVµbnw qo Xh hY ik ijs sNswr ko Apnw bnwny v pRsñn krny ky ilE Kud prmwœmw sy BI dUr ho jwqy hYN mgr sNswr ko iPr BI KuS nhIN kr skqy, iksI ko Apnw bnw nhIM skqy AOr jIvn bIq jwqw hY [ mgr es jgq myN Anjwnw eqnw kuC pVw hY jhW qk hmwrI bui) k¬pnw BI nhIN kr skqI [ #XoNik hm bihémuKI hYN [ bRã ko jwnny ky ilE, ijsy jwnny ky bwd kuC BI SyÀ nhIN rh jwqw asy jwnny kI cyàw krnI cwihE [ Xid eé¤vrIX AnugRh Awpko pRw‚q hoqw jwEgw qo Awp BI bhuq kuC jwnny lg jwNEgy [ Añq:krx ijqnw inmél Su) ÆPitkvq pwrdSIé hoqw jwEgw aqnI hI AiDk qÈvzwn kI pRwi‚q hoqI jwEgI [ AQwéq` Añq:krx {pI ÆPitk pr jo hmny kwm, k®oD, AhNkwr Awid kI prqyN jmw rKI hYN jb vh swP ho jwNEgI qo vh inmél, Su)))) ÆPitk Ævq: hI cmkny lgygw [

12

ijsmyN Awœmw kw, bRã kw pRiqibµb pVny lgygw AQwéq` bã zwn kI pRwi‚q ho jwEgI [ mgr Añq:krx {pI ÆPitk ky åpr jo prqyN jmI hueé hYN vo swP hoNgI inÃkwm kmoéN ùwrw, Bgvwn kI Su)))) Bi#q v asI kI Srx gRhx krny sy [ prmwœmw kYsw hY ? #Xw hY ? askw Awid AOr Añq Awj qk koeé nhIN jwn skw [ apinÀdoN myN bhuq swry mhw§iÀXoNN, gu{AoN ny Apny-Apny AnuBv ùwrw bRã-qÈv ko smJwny kI AQwh koiSS kI hY [ mgr vy sBI eéSwrw hI kr sky [ #XoNik ijsny kBI guV KwXw nhIN, asy kYsy smJwXw jwE ik guV mITw hoqw hY [ Xh qo Awœm-AnuBv kw hI ivÀX hY [ bhuq swry XogI, sNq-mhwœmw prmhNs ijqnI aVwn Br sky, aqnI dUr aVy AiBpRwX: Xh hY ik ijqny BI mhwpu{À Apny Añq:ÆQl kI ghrweéXoN myN ijqnw fUb sky aqnw fUby AOr jo kuC añhoNny jwnw vh hmyN smJwny kI cyàw krqy rhy AOr Awj BI sNq-mhwœmw, sd`gu{ bhuq kuC smJwny kI cyàw krqy hYN [ mgr bRã #Xw hY ? Xh jwnw qBI jwEgw jb hm ÆvXM eskw AnuBv kryNgy [ ‘ªI rwmÏÃx vcnwmƒq’ myN ÆvwmI rwmÏÃx prmhNs Ek CotI sI kQw khqy hYN:-“Ek

13

mnuÃX ky do puZ Qy [ ipqw ny an donoN puZoN ko gu{ ky pws Byjw [ kuC vÀoéN bwd jb gu{kul sy pFækr donoN puZ Gr vwips AwE qo ipqw ko pRxwm ikXw [ donoN ky bRã-zwn kI ghrweé nwpny ky ilE ipqw ny phly Apny bVy puZ sy pR¤n ikXw [ bytw, qumny sb SwÆZ-vyd pFæ ilE, Ab muJy bqwAo ik bRã kw Æv{p #Xw hY ? lVky ny qurñq hI vyd-mñZoN kw açcwrx krky bRã kI ±Xw$Xw krnI pRwrµB kr dI [ ipqw kuC nhIN boly [ Ab añhoNny dUsry puZ sy XhI pR¤n ikXw [ ikñqu lVkw cup kr gXw AOr AWKyN mUÂd kr KVw rhw [ muÂh sy Ek S‹d BI nhIN inklw [ ipqw pRsñn ho gE AOr khny lgy “bytw ! qumny QoVw smJw hY ik bRã #Xw hY [ vh S‹doN myN vxén nhIN ikXw jw skqw [” es pRkwr Xh S‹doN kw nhIN bi¬k Awœm-AnuBv kw ivÀX hY [ esy jwnny kI cyàw kryN [ sdgu{ kI Srx myN jwEN jo Awpko sçcw rwh idKw sky mgr asy jwnny ky ilE pRXws hmyN ÆvXN hI krnw hogw [ es bwq myN koeé sNSX nhIN, jb Awp gIqw mW kI Srx myN hI Aw gE qo Awpko eé¤vrIX AnugRh j{r pRw‚q hogw, Xh myrw pUxé Brosw hY [ Ab Ajuén kw dUsrw pR¤n-ikmÎXwœmikmÎXwœmikmÎXwœmikmÎXwœm-AÎXwœm #Xw hY ? pRBu ªI ÏÃx ny khw-

14

ÆvBwvoÎXwœmmuçXqÆvBwvoÎXwœmmuçXqÆvBwvoÎXwœmmuçXqÆvBwvoÎXwœmmuçXqy-ÆvXN ùwrw ÆvXN ko pRkt krnw hI ÆvBwv hY [ Apnw Æv{p AQwéq` Awœmw hI ÆvBwv hY AOr vhI AÎXwœm hY [ AÎXwœm kw AQé hY-Apny BIqr as AivnwSI qÈv kI Koj krnw, asy jwn lynw jo sdw sy hY [ jo es SrIr ko Dwrx ikE huE hY [ AQwéq` Apny Æv{p ko jwn lynw hI AÎXwœm hY [ jo BOiqk qÈvoN ùwrw iniméq ho AQwéq` pirvqénSIl v n¤vr pdwQoéN ùwrw bnw huAw ho asy khw jwqw hY BOiqk [ jYsy hmwry v smÆq pRwixXoN ky SrIr, smÆq jgq ky pdwQé v jgq BOiqk khlwqw hY AOr es BOiqk pdwQoéN v BOiqk jgq ko jwn lynw v esky ivÀX myN zwn pRw‚q kr lynw-BOiqk zwn khlwqw hY [ prñqu jo Awœmw ko jwnnw hY, Apny Æv{p ko, ÆvXN ko jwnnw hY vh AÎXwœm hY [ es pRkwr jo BI koeé ±Xi#q Awœmw ko jwnny ky ilE pRXwsrÄ hoqw hY, Awœm-sw–wœkwr krny ky mwgé pr clny lgqw hY asy hm khqy hYN-AÎXwiœmk ; AÎXwiœmk ±Xi#q [ asI prbRã kw jo pRœXyk SrIr myN Añqr Awœm-Bwv hY askw nwm ÆvBwv hY, vh ÆvBwv (prw-pRÏiq) hI AÎXwœm (Awœmw) khlwqw hY [ prbRã prmwœmw hI ANSk®m sy jIv{p myN aœpñn hoqy hYN [ esilE añhyN AÎXwœm Xw jIvwœmw Xw jIv cYqñX khw jwqw hY [ esilE Awœmw ko jwn lynw, Awœm-sw–wœkwr

15

kr lynw hI qo prbRã prmwœmw ko jwnnw hY [ asI ky mwÎXm sy hmwry BIqr kuC jwnny kI eçCw pRkt hoqI hY, AçCy-bury kw inxéX krny kI Si#q AwqI hY [ Awœmw ky mwÎXm sy hI SrIr myN pRwxoN kI giq clqI hY [ mnuÃX asI ky mwÎXm sy kméSIl hoqw hY [ jb qk SrIr myN pRwxwDwr Awœmw hY qb qk hm khqy hYN ik mnuÃX (pRwxI) ijñdw hY vnwé mudwé [ sb bykwr [ vyd-apinÀdyN, §iÀ-muin, sNq-mhwœmw as Awœmw ko jo hmwrI eiñdRXoN, mn bui)))) v pRwxoN kw AwDwr hY, ijssy en sBI ko åjwé pRw‚q hoqI hY asy jwnny ky ilE hI AwgRh krqy hYN [ ijskw AnuBv krnw hI prbRã prmwœmw kw AnuBv hY AOr sq`+icÄ+Awnñd kI pRwi‚q hY [ Xdvwcwn™XuidqN Xyn vwg™XuÖqy [Xdvwcwn™XuidqN Xyn vwg™XuÖqy [Xdvwcwn™XuidqN Xyn vwg™XuÖqy [Xdvwcwn™XuidqN Xyn vwg™XuÖqy [ qdyv bRqdyv bRqdyv bRqdyv bRãããã œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ]----kynopinÀd` 1/4 ]kynopinÀd` 1/4 ]kynopinÀd` 1/4 ]kynopinÀd` 1/4 ] jo vwxI sy pRkwiSq nhIN hY ; ikñqu ijssy vwxI pRkwiSq hoqI hY (AQwéq` ijskI pyRrxw sy mnuÃX vwxI ko bolqy hYN [) asI ko qU jwn [ asy nhIN ijskI apwsnw log XhW krqy hYN [

16

Xñmnsw n mnuqy Xynwhu: mnomqm` [Xñmnsw n mnuqy Xynwhu: mnomqm` [Xñmnsw n mnuqy Xynwhu: mnomqm` [Xñmnsw n mnuqy Xynwhu: mnomqm` [ qdyv bqdyv bqdyv bqdyv b RRRRãããã œvM ivid nydN XiddM apwsqy œvM ivid nydN XiddM apwsqy œvM ivid nydN XiddM apwsqy œvM ivid nydN XiddM apwsqy ]]]]----kynopinÀd 1/5 ]kynopinÀd 1/5 ]kynopinÀd 1/5 ]kynopinÀd 1/5 ] ijskw mn ky ùwrw mnn nhIN ikXw jwqw bi¬k ijssy mn myN mnn krny kI Si#q AwqI hY ; asI ko qU jwn, asy nhIN ijskI apwsnw log XhW krqy hYN [ XçcXçcXçcXçc––––uÀw n p¤Xiq Xyn cuÀw n p¤Xiq Xyn cuÀw n p¤Xiq Xyn cuÀw n p¤Xiq Xyn c––––UniÀ p¤Xiq [ UniÀ p¤Xiq [ UniÀ p¤Xiq [ UniÀ p¤Xiq [ qdyv bRqdyv bRqdyv bRqdyv bRãããã œvM ivid nydM XiddM apwsqy ] œvM ivid nydM XiddM apwsqy ] œvM ivid nydM XiddM apwsqy ] œvM ivid nydM XiddM apwsqy ]----kynopinÀd 1/6 ]kynopinÀd 1/6 ]kynopinÀd 1/6 ]kynopinÀd 1/6 ] ijsy koeé nyZoN sy nhIN dyKqw, bi¬k ijskI shwXqw sy nyZ dyKqy hYN as Awœm-Æv{p ko qU jwn [ asy nhIN ijskI apwsnw log XhW krqy hYN [ XçCoZyx n ªƒxoiq XynªoZm` edm` ªqm` [XçCoZyx n ªƒxoiq XynªoZm` edm` ªqm` [XçCoZyx n ªƒxoiq XynªoZm` edm` ªqm` [XçCoZyx n ªƒxoiq XynªoZm` edm` ªqm` [ qdyv bRqdyv bRqdyv bRqdyv bRãããã œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ]----kkkkynopinÀd 1/7 ]ynopinÀd 1/7 ]ynopinÀd 1/7 ]ynopinÀd 1/7 ] ijsy koeé kwnoN ùwrw nhIN sun skqw bi¬k ijssy Xh ªoZyiñdRX sunny kI Si#q pRw‚q krqI hYN as cYqñXœm^Xoiq ko qU jwn [ asy nhIN ijskI apwsnw log XhW krqy hYN [

17

Xq` pRwxyn n pRwixiq, Xyn pRwx: pRxIXqy [ Xq` pRwxyn n pRwixiq, Xyn pRwx: pRxIXqy [ Xq` pRwxyn n pRwixiq, Xyn pRwx: pRxIXqy [ Xq` pRwxyn n pRwixiq, Xyn pRwx: pRxIXqy [ qdyqdyqdyqdyv bRv bRv bRv bRãããã œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ] œvM ivid nydN XiddM apwsqy ]----kynopinÀd 1/8 ] kynopinÀd 1/8 ] kynopinÀd 1/8 ] kynopinÀd 1/8 ] jo nwiskwrñDRÆQ pRwx ky ùwrw ivÀX nhIN ikXw jwqw, bi¬k ijssy pRwx Apny ivÀXoN kI Aor jwqy hYN AiBpRwX: Xh hY ik Awœmw hI sµpUxé SrIr v mn, bui)))), pRwxoN sihq sbko pRkwiSq krqw hY [ asy qum jwno, asy nhIN ijskI apwsnw log XhW krqy hYN [ kynopinÀd ky Xh pWc mñZ bRã ky AÎXwœimk Æv{p ko adGoiÀq krqy hYN [ mnuÃX kI Awœmw ko askI eiñdRXW, mn v pRwx pRkwiSq nhIN kr skqy bi¬k vh Awœmw hI en sbko pRkwiSq krqw hY [ hmyN Apny Awœm-Æv{p ko hI jwnnw cwihE vhI b RRRRãããã hY [ Ab Ajuén kw qIsrw pR¤n----‘ikM ‘ikM ‘ikM ‘ikM kméM pu{ÀoÄmM’kméM pu{ÀoÄmM’kméM pu{ÀoÄmM’kméM pu{ÀoÄmM’? Ajuén ny khw-hy pu{ÀoÄm ! kmé #Xw hY ? pRBu ªI ÏÃx ny khw----‘BUq BwvoÛvkro ivsgé: ‘BUq BwvoÛvkro ivsgé: ‘BUq BwvoÛvkro ivsgé: ‘BUq BwvoÛvkro ivsgé: kmési«zqkmési«zqkmési«zqkmési«zq: ]’ BUqoN ky Bwv ko aœpñn krny vwlw jo œXwg hY, vh kmé nwm sy khw gXw hY [ ivsgéivsgéivsgéivsgé: kw AQé hY œXwg [ AQwéq` mnuÃX ky BIqr kuC BI krny ky ilE jo Bwv aœpñn hoqy hYN an BwvoN ko (ivcwroN ko) pRœX– {p myN lwny ky ilE jo giqiviDXW hoqI hYN vhI œXwg Xwin kmé nwm sy khw jwqw hY [

18

kmé nwm hY sƒjnSIl Si#q kw [ Bgvwn ùwrw ho Xw eñswn ùwrw, jo Bwv mn myN pRkt hoqw hY asy pRœX– krny myN jo ik®Xw Si#q kwm krqI hY vhI kmé hY [ Bgvwn ny eçCw pRkt kI, AQwéq` Bwv pRkt ikXw ik mYN Ek sy Anyk ho jwå [ qo swrI sƒiê hueé [ Alg-Alg lokoN kw inmwéx huAw [ sUXé, cWd, isqwroN kI sƒiê hueé [ pƒŒvI bnI [ pyV, pODy, smudR, phwV, pTwr sb kuC bnw [ pSu-p–I aœpñn huE iPr mnuÃX kw jñm huAw [ swrI sƒiê kw jo k®m cl rhw hY, ijs ±XvÆQw sy cl rhw hY vhI kmé hY [ esIilE qo gIqw jI myN ik®Xw ko mhœv nhIN idXw gXw [ mhœv qo Awp ky Bwv kw hY [ iks Bwv sy Awp ik®Xw kr rhy hYN vhI kmé hY [ Ek AwdmI ªI gÂgw jI myN Ænwn kr rhw hY ; es Bwv sy ik gÂgw jI ky inmél jl kI Ek-Ek bUÂd myN sw–wq mW BvwnI iZlok gwimnI, ªI hir ky crxoM myN invws krny vwlI gÂgw meéXw kw vws hY [ qo koeé dUsrw asy isPé SIql jl smJkr asmyN Ænwn kr rhw hY [ ik®Xw qo donoN Ek hI kr rhy hYN [ mgr Bwv Alg-Alg hYN [ Ab ijs Bwv sy vh ik®Xw kI geé vhI kmé bn gXw [ es sƒiê myN swrI pRik®Xw qo pRÏiq ky qInoN guxoN ùwrw Apny Awp hI cl rhI hY mgr jb koeé jIv iksI BI pRik®Xw ky hony myN Apny Bwv joV

19

dyqw hY qo vh ankw kqwé ÆvXM bn jwqw hY AOr kmé bñDn myN PÂs jwqw hY [ an kmoéN ky Pl ko Bogny kw AiDkwrI ho jwqw hY, #XoNik vh kmé askw kmé bn gXw [ Agr hm kqwépn ky Bwv sy rihq hokr, inÃkwm Bwv sy prihq ky ilE kmé kryNgy AQwéq` hmwrI Bwvnw sdYv dUsroN kw, pRwxI mwZ kw ihÄ krny ky ilE hogI qo hm Apny kmoéM ko Akmé bnw skqy hYN, kmé bñDn sy mu#q ho skqy hYN AOr prm-Swiñq, prmpd v mo– ko pRw‚q kr skqy hYN [ XhI zwn hY AOr Xh rhÆX hmwrI bui)))) myN bYT jwE, XhI pRBu Ïpw hY [ œXwgI qo vo BI hYN ijñhyN hm BogI khqy hYN [ mgr ankw œXwg AzwnpUvék hY jo kWc ky tukVy ko pRw‚q krny ky ilE AmU¬X hIroN kI Kwn ko CoV rhy hYN [ pRdUiÀq jl sy Bry C‚pr ky ilE Amƒq sy Bry huE mhwswgr ko CoV rhy hYN [ Pké eqnw hY ik XoigXoN ny, mhwœmwAoN ny jwnw hY pRBu ko, askI mihmw ko AOr askI Ïpw ky pwZ bny hYN, Amƒqœv ko pRw‚q huE hYN [ mgr BogI kI dƒiê as myNFk kI qrh hY ijskI ingwh myN qo pRdUiÀq jl sy Brw C‚pr hI sb kuC hY [ XhI hmyN sb kuC pRdwn krny vwlw hY [ hmyN AnuBUiq hI nhIN as sq`+icq`+Awnñd kI [ es pRkwr Añq:krx kI Sui) ky ilE Apny eiñdRX {pI GoVoN ko prihÄ

20

(lokihÄwQé) {pI KyqoN myN joqyN AOr prmwQé kI KyqI kryN [ XhI pRBu pRswd hY, gu{ pRswd hY AOr k¬Xwx kw mwgé [ AOr Ab Ajuén pUCqy hYN:-“AiDBUq iksy khw gXw hY ?” pRBu ªI ÏÃx ny khw----‘AiDBUqM ‘AiDBUqM ‘AiDBUqM ‘AiDBUqM ––––ro Bwv:ro Bwv:ro Bwv:ro Bwv:’-jo nê hony vwlw pdwQé hY asy AiDBUq khw gXw hY [ smÆq jgq pWc BOiqk qÈvoN sy bnw hY [ es swrI sƒiê myN jo kuC BI hmyM ±X#q idKweé dyqw hY vh pirvqénSIl hY [ hr vÆqu, pdwQé v smÆq pRwixXoN ky SrIr pRiq –x –Ix ho rhy hYN [ sƒiê kI srNcnw myN esI pirvqén ky inXm ko hI AiDBUq khw jwqw hY [ pRœXyk sƒjnSIl, inéimq kI geé vÆqu kw AwDwr hY pirvqénSIl pRÏiq [ AOr iPr pRœXyk vÆqu v pRwixXoN ky SrIr –Ix ho rhy hYN AQwéq` ankw {p bdl rhw hY qÈv nê nhIN hoqy [ jYsy Ek bçcy ny jñm ilXw [ ikSor AvÆQw myN phuÂcw, jvwn huAw, bUFæw huAw AOr iPr Ek pirvqén hoqw hY ijsy hm mƒœXu khqy hYN [ Awœmw ùwrw purwnw SrIr CoVkr nXw SrIr Dwrx krnw [ vwÆqv myN Xh mƒœXu nhIN {pwñqrx hY [ pirvqén ky isðwñq kw hI Ek ihÆsw hY [ Ab jo SrIr rh gXw vh BI nê nhIN hoqw [ as SrIr kw {p nê ho jwqw hY AQwéq` pWc BOiqk qÈvoN sy bnw huAw vh SrIr Awœmw ky n rhny sy pWc BOiqk qÈvoN myN hI lIn ho jwqw hY [ AOr Awœmw nE {p vwlw

21

SrIr Dwrx kr lyqI hY [ es pRkwr Ajuén ! Xh swrw sNswr pRiq–x bdl rhw hY, purwny {p nê ho rhy hYN AOr nE iniméq hoqy jwqy hYN-es pRik®Xw ko hI AiDBUq khw jwqw hY [ ijn {poM ko dyKkr qU Apnw mwn rhw hY, sgy-sµbñDI mwn rhw hY vh BI nê ho rhy hYN ; mgr sb ky BIqr jo AivnwSI qÈv Awœmw hY, qU asy jwn AOr Apny Bwv ko Suð rKkr Apnw kÄé±X inBw [ Ab Ajuén kw pWcvw pR¤n-“AiDdYv iksy khw gXw hY ?” pRBu ny khw-Xh jo swrI sƒiê ho rhI hY, asmyN jo sƒjn kw kwXé krqy hYN vhI AiDdYv hYN [ AQwéq` prbRã prmy¤vr ùwrw swrI sƒiê kI rcnw krny ky ilE jo pRQm pu{À bnwXw, vhI AiDdYv hYN [ eñhyN hI SwÆZoN myN bRãw jI, sUZwœmw, ihr&XgBé, pRjwpiq Awid nwmoM sy khw gXw hY [ sBI dyvqw eñhIN ky ANg hYN [ XhI bRãw jI sBI ky aœpwdk, AiDpiq hYN esIilE eñhyN AiDdYv khw jwqw hY [ as prbRã prmwœmw kI eçCw ky Anu{p hI bRãw jI sƒiê kw sƒjn krqy hYN AOr Bgvwn kI Si#q (prw-pRÏiq) AQwéq` vh cyqn qÈv smÆq jgq ko Dwrx ikE huE hY [ ikqny suñdr FæNg sy ±XvÆQw kI geé hY smÆq jgq kI [ sƒiê kw sƒjn krny ky ilE sbsy phly bRãw jI ko pRkt ikXw gXw [ iPr anky ùwrw

22

smÆq jgq kI rcnw hueé [ sUXé, cWd, isqwry, gRh, n–Z v Alg-Alg lokoN kw inmwéx ikXw gXw [ mnuÃX ky rhny ky ilE iPr pƒŒvI bnweé geé [ pƒŒvI pr phwV, smudR v nidXoN kw jwl ibCwXw gXw [ Kinj pdwQoéM ky ilE pTwr Awid bny [ vnÆpiqXW v AOÀiDXW bnI [ pyV-pODoN ky jÂgl v pSu-pi–XoN kI sƒjnw hueé [ iPr jwkr mnuÃX kI sƒjnqw hueé [ mnuÃX ky Awny sy phly ikqny suñdr FæÂg sy (pyV-pODy, Kinj pdwQé, Suð jl sy BrI nidXW v qwlwb, AOÀiDXoN kI sƒjnqw krky) ikqnI AdBuq ±XvÆQw kI geé hY [ SwkwhwrI AOr mWswhwrI jIv bnwE gE [ ihrx, lomVI bñdr eœXwid jIv jÂgloN myN suri–q jIvn ±XqIq kr skyN v jÂgloN v pyV-pODoN kI sur–w ky ilE Syr jYsy BXwnk v mWswhwrI jIv kI aœpiÄ kI geé [ qwik mnuÃX Syr jYsy ihÂsk pSuAoN ky BX sy pyVoN ko kwtny ky ilE jÂgloM myN n jw sky [ lwKoM vÀoéN ky k®m sy Xh sb sµBv hoqw hY [ sI.En.jI. gYs jo Awjkl cl rhI hY, pYt‰ol kI jgh es gYs ko eÆqymwl ikXw jwqw hY [ vYzwink khqy hYN ik Xh sI.En.jI. gYs bnny myN qIn kroV vÀé lgqy hYN [ qIn kroV vÀoéN kI pRik®Xw sy bnI hY Xh sI.En.jI gYs [ AÆqu [ Xh as pRBu kI k{xw hI qo hY jo mnuÃX ky Awny sy phly asky ±XviÆQq FæÂg sy jIvn

23

jIny ky ilE, n jwny #Xw-#Xw qYXwrI kI jwqI hY [ bVI hI pu&XwœmwAoN ko mnuÃX jñm kw Avsr pRdwn hoqw hY [ #XoNik XhI Ek Xoin hY ijsmyN Awœm-k¬Xwx ho skqw hY [ mo– kI pRwi‚q ho skqI hY [ dyvqw, nwg, gñDvé smÆq XoinXW es mnuÃX coly ko pRw‚q krny ky ilE qrsqI rhqI hYN [ mgr Ajuén ! mnuÃX kI Azwnqw qo dyKo, vh es AmU¬X Avsr ko BI ±XQé hI gvwM lyqw hY [ prñqu qU qo dyhDwirXoN myN AQwéq` smÆq pRwixXoN v mnuÃXoN myN svéªyà hY [ ªyà hI qo hY Ajuén [ jo mnuÃX lokihÄwQé ky kwXoéN myN slN©n rhqy hYN, zwnI pu{À hYN, Bgvwn kw Æmrx v añhIN kI Srx gRhx krqy hYN, añhIN ky Brosy rhqy hYN, asI ky ÎXwn myN inœX Xu#q rhqy hYN Eysy mhwpu{ÀoN ko hm khqy hYN mhwœmw AQwéq` mhwn Awœmw [ mgr Ajuén ky Aiqir#q Awj qk Eysw koeé BI mnuÃX qo nhIN huAw ijsy sw–wq prbRã prmy¤vr ny sgux-swkwr Æv{p Dwrx krky Apny muKwribñd sy smÆq vyd-purwx-apinÀdoN kw swr qÈv AQwéq` ªI md`Bgvd gIqw ko sunwXw ho [ gIqw ko pRBu ny Apnw ân; khw hY [ pRBu ny ÆvXN khw hY----‘gIqw my ‘gIqw my ‘gIqw my ‘gIqw my ân;ân;ân;ân; pwQé’pwQé’pwQé’pwQé’ [(gIqw myrw ân; hY Ajuén [) pRBu ny Apny ân; {pI GVy myN ijqnw zwn {pI jl Brw huAw Qw vh sb kw sb Ajuén ky ân; myN plt idXw [ AOr iPr Bgvwn ny Ajuén

24

ko gIqw isPé sunweé hI nhIN pRXogwœmk qrIky sy vh sb kuC krky idKwXw ijssy hmyN qÈv-zwn kI pRwi‚q ho sky [ 11 AÎXwX myN Awp dyKyNgy ik pRBu ny Ajuén ko id±X-dƒiê pRdwn krky Apny ivrwt Æv{p ky dSén krwE [ AOr iPr as Æv{p ko dyKkr jb Ajuén BXBIq hony lgy qo añhIN ky khny pr pRBu Apny cquéBuj Æv{p (ivÃxu {p) myN pRkt ho gE [ cquéBuj {p myN dSén dyny ky bwd, pun: Ajuén ky khny pr iPr sy pRBu Apny ªI ÏÃx {p myN Ajuén ky sñmuK KVy ho gE [ #Xw Eysw Avsr Awj qk iksI ko pRw‚q huAw hY ? Ajuén dyhDwirXoN myN ªyà hNYN esIilE pRBu Ïpw ky pwZ bny [ pRBu ªI ÏÃx khqy hYN-hy dyhDwirXoN myN ªyà Ajuén ! es SrIr myN mYN vwsudyv hI AñqéXwmI {p sy AiDXz hUÂ [ vh inguéx-inrwkwr ^XoiqÆv{p siçcdwnñdGn prbRã prmy¤vr Apny B#qoN ko Awnñd pRdwn krny ky ilE, swDuAoN kI r–w, duêoN kw nwS v Dmé kI ÆQwpnw krny ky ilE v AOr BI AnykoN kwrxoN ky kwrx-‘kBI rwm bnky, kBI ¤Xwm bnky’ sgux-swkwr Æv{p Dwrx krqy hYN [ prñqu Bgvwn kw Ek AOr A±X#q, sU—m sgux-inrwkwr Æv{p hY jo hr iksI ky

25

ân; myN ivrwjmwn hY [ vhI AñqéXwmI prmwœmw hY asy hI AiDXz khw gXw hY [ vh AñqéXwmI prmwœmw hmwry ân; myN ivÖmwn hY [ hm jo kuC BI kmé kryN, mn ùwrw jo kuC BI mnn kryN vh svéz sb kuC jwnqw hY [ hmwry pRœXyk kmoéN kw sw–I hY vh [ prmwœmw kI ±XvÆQw qo dyKo [ bRãw&V myN AnykoN kwXoéN ky ilE Alg-Alg dyvqw bnwE gE AOr añhyN an kwXoéN ky ilE kwXérq ikXw gXw [ prñqu pRœXyk mnuÃX ky kmoéN kw Pl pRdwn krny ky ilE vh ÆvXM hI mnuÃX ky SrIr ky BIqr, asky ân; myN askw vhI-Kwqw ilE ivrwjmwn hYN [ hmwry kmoéN kw ihswb-ikqwb krny vwlw åpr koeé AOr nhIN bYTw hY [ vh sgux-inrwkwr, sU—m sy BI Aiq sU—m {p myN sb ky ân; myN ivrwjmwn hY [ mgr hm hYN qo asI ky ANS [ asI kI sñqwn hYN [ esIilE vh k{xwinDwn hmyN AœXñq pRym krqw hY [ hm ikqny BI gunwh #XoM n krqy rhyN, iPr BI hr gunwh sy phly, hr BUl sy phly vh hmyN Awvwj dyqw hY [ hmyN rokqw hY, pukwrqw hY ; myry ‚Xwry puZ ! qum Eysw mq kro [ es kwXé ky ilE quJy bhuq bVI sjw BugqnI pVygI [ #XoNik ijs jIv ko kwtkr qU Kwnw cwhqw hY, ijn logoM ko sqw kr qU iksI suK kI kwmnw kr rhw hY

26

an pRwixXoN myN BI qo mYN hI ivÖmwn hU [ vh BI qyrI hI qrh hYN AOr muJy aqny hI ipRX hYN ijqnw qU [ mgr Ajuén ! Azwn ky AñDkwr myN fUbw huAw AOr kwmnwAoN sy iGrw huAw mnuÃX myrI Awvwj sunqw hI nhIN [ prñqu jo sun lyqw hY vh pwp-kmoéN myN il‚q nhIN hoqw AOr prm-Awnñd ko pRw‚q ho jwqw hY [ Awœmw AOr AñqéXwmI prmwœmw iks qrh sy hmwry ân; myN invws krqy hYN;-mu&VkopinÀd myN mhiÀé ANigrw Apny prm iSÃX SOnk jI ko khqy hYN:- ùw supxwé sXujw sKwXw smwnN vƒùw supxwé sXujw sKwXw smwnN vƒùw supxwé sXujw sKwXw smwnN vƒùw supxwé sXujw sKwXw smwnN vƒ––––N pirÀÆvjwqy [N pirÀÆvjwqy [N pirÀÆvjwqy [N pirÀÆvjwqy [ qporñX: ip‚plN ÆvwdƒœX n¤bñnXo AiBcwkSIiq ] qporñX: ip‚plN ÆvwdƒœX n¤bñnXo AiBcwkSIiq ] qporñX: ip‚plN ÆvwdƒœX n¤bñnXo AiBcwkSIiq ] qporñX: ip‚plN ÆvwdƒœX n¤bñnXo AiBcwkSIiq ] mu&VkopinÀdmu&VkopinÀdmu&VkopinÀdmu&VkopinÀd----3333----1111----1111 vwÆqv myN Ævwœmw-prmwœmw qÈv{p myN Ek hI hYN [ bRã hI ivpirviqéq hoqy huE nwnw {poN myN idK rhw hY [ bRã hI smÆq nwm {p ko ±X#q kr rhw hY [ pRBu khqy hYN-“mYN jIv {p myN AiB±X#q hokr nwm-{p apwiD ko Dwrx krqw hU [” es pRkwr jIvwœmw prmwœmw sy iBñn nhIN hY prñqu donoN ky Æv{p l—x Alg-Alg hYN [ jYsy jl qÈv qo Ek hI hY mgr hm khqy hYN Xh vÀwé kw jl hY, gNgw jI kw jl hY, qwlwb kw Xw kuE kw jl hY, smudR kw jl hY [ Xh mwZ apwiD ky kwrx hY [ mhiÀé ANigrw khqy hYN-hy SOnk ! do

27

p–I hYN AOr anky suñdr pÂK hYN AOr sdw hI swQ rhqy hYN [ jhW jIv rhqw hY vhW eé¤vr BI rhqy hYN [ mu&VkopinÀd ky en CñdoN ko fw#tr apkwr swgr Bwrùwj ny Apny gRñQ ‘Anwhq nwd’ myN kw±X{pwñqrx krky es qrh sy ilKw hY [- Ek jIvwœmw, dUjw prmwœmw [ Ek jIvwœmw, dUjw prmwœmw [ Ek jIvwœmw, dUjw prmwœmw [ Ek jIvwœmw, dUjw prmwœmw [ donoN pdonoN pdonoN pdonoN p––––I hYN smnwm, Ekwœmw ] I hYN smnwm, Ekwœmw ] I hYN smnwm, Ekwœmw ] I hYN smnwm, Ekwœmw ] mnuÃX kI dymnuÃX kI dymnuÃX kI dymnuÃX kI dyh myN bYTy hYN, ek fwl pr [h myN bYTy hYN, ek fwl pr [h myN bYTy hYN, ek fwl pr [h myN bYTy hYN, ek fwl pr [ mn qQw bui mn qQw bui mn qQw bui mn qQw bui)))) ky vƒ ky vƒ ky vƒ ky vƒ–––– ivSwl pr ] ivSwl pr ] ivSwl pr ] ivSwl pr ] anmyN sy Ek kmoéN kw Pl Kw rhw [ anmyN sy Ek kmoéN kw Pl Kw rhw [ anmyN sy Ek kmoéN kw Pl Kw rhw [ anmyN sy Ek kmoéN kw Pl Kw rhw [ dUsrw dƒ¤X ko dyKqw jw rhw ] dUsrw dƒ¤X ko dyKqw jw rhw ] dUsrw dƒ¤X ko dyKqw jw rhw ] dUsrw dƒ¤X ko dyKqw jw rhw ] smwny vƒsmwny vƒsmwny vƒsmwny vƒ––––y pu{Ào inm©no nI¤wXw Sociq muhŸmwn: [ y pu{Ào inm©no nI¤wXw Sociq muhŸmwn: [ y pu{Ào inm©no nI¤wXw Sociq muhŸmwn: [ y pu{Ào inm©no nI¤wXw Sociq muhŸmwn: [ juêN Xdw p¤cœXñXmISmÆX mihmwnijuêN Xdw p¤cœXñXmISmÆX mihmwnijuêN Xdw p¤cœXñXmISmÆX mihmwnijuêN Xdw p¤cœXñXmISmÆX mihmwnimiq vIqSok: ]miq vIqSok: ]miq vIqSok: ]miq vIqSok: ] ----mu&VkopinÀdmu&VkopinÀdmu&VkopinÀdmu&VkopinÀd----3333----1111----2222 kmoéN myN il‚q p kmoéN myN il‚q p kmoéN myN il‚q p kmoéN myN il‚q p––––I hY jIvwœmw [I hY jIvwœmw [I hY jIvwœmw [I hY jIvwœmw [ Pl kI eçCw sy kmoéN kw kqwé bnw ] Pl kI eçCw sy kmoéN kw kqwé bnw ] Pl kI eçCw sy kmoéN kw kqwé bnw ] Pl kI eçCw sy kmoéN kw kqwé bnw ] esilE hr crx pr vh du:K pw rhw [esilE hr crx pr vh du:K pw rhw [esilE hr crx pr vh du:K pw rhw [esilE hr crx pr vh du:K pw rhw [ Sok swgr myN vh fUbqw jSok swgr myN vh fUbqw jSok swgr myN vh fUbqw jSok swgr myN vh fUbqw jw rhw ]w rhw ]w rhw ]w rhw ] prñqu jb jwn lygw mYN ÆvXM kuC nhIN [prñqu jb jwn lygw mYN ÆvXM kuC nhIN [prñqu jb jwn lygw mYN ÆvXM kuC nhIN [prñqu jb jwn lygw mYN ÆvXM kuC nhIN [

28

ibnw eé¤vr ky kmé kuC nhIN ] ibnw eé¤vr ky kmé kuC nhIN ] ibnw eé¤vr ky kmé kuC nhIN ] ibnw eé¤vr ky kmé kuC nhIN ] qo Ævq: kmoéN sy mu#q ho jwEgw [qo Ævq: kmoéN sy mu#q ho jwEgw [qo Ævq: kmoéN sy mu#q ho jwEgw [qo Ævq: kmoéN sy mu#q ho jwEgw [ Sok askw Ævq: lu‚q ho jwEgw ]Sok askw Ævq: lu‚q ho jwEgw ]Sok askw Ævq: lu‚q ho jwEgw ]Sok askw Ævq: lu‚q ho jwEgw ] Añqkwly c mwmyv Æmrñmu#œvw klyvrm` [Añqkwly c mwmyv Æmrñmu#œvw klyvrm` [Añqkwly c mwmyv Æmrñmu#œvw klyvrm` [Añqkwly c mwmyv Æmrñmu#œvw klyvrm` [ X: pRXwiq s mÛwX: pRXwiq s mÛwX: pRXwiq s mÛwX: pRXwiq s mÛwvM Xwiq nwÆœXZ sMSX: ] 5 ]vM Xwiq nwÆœXZ sMSX: ] 5 ]vM Xwiq nwÆœXZ sMSX: ] 5 ]vM Xwiq nwÆœXZ sMSX: ] 5 ] jo pu{À Añqkwl myN BI muJ ko hI Æmrx krqw huAw SrIr ko œXwg kr jwqw hY, vh myry sw–wq Æv{p ko pRw‚q hoqw hY-esmyN kuC BI sNSX nhIN hY ] 5 ] XM XM vwip ÆmrñBwvM œXjœXñqy klyvrm` [XM XM vwip ÆmrñBwvM œXjœXñqy klyvrm` [XM XM vwip ÆmrñBwvM œXjœXñqy klyvrm` [XM XM vwip ÆmrñBwvM œXjœXñqy klyvrm` [ qM qmyvYiq kwYñqyX sdwqM qmyvYiq kwYñqyX sdwqM qmyvYiq kwYñqyX sdwqM qmyvYiq kwYñqyX sdw qÛwvBwivq: ] 6 ] qÛwvBwivq: ] 6 ] qÛwvBwivq: ] 6 ] qÛwvBwivq: ] 6 ] hy kuñqI puZ Ajuén ! Xh mnuÃX Añqkwl myN ijs-ijs BI Bwv ko Æmrx krqw huAw SrIr kw œXwg krqw hY, as-asko hI pRw‚q hoqw hY, #XoNik vh sdw asI Bwv sy Bwivq rhw hY ] 6 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----myry Bweé Ajuén ! qU jo Xh pUC rhw Qw ik Añq smX AQwéq` mƒœXu ky smX mnuÃX ko muJ prmwœmw kw Æmrx kYsy hoqw hY ? Ab vh qU muJ sy BlI-BWiq sun [

29

jo mnuÃX myrw Æmrx krqw huAw pRwxoM ko œXwgqw hY vh muJko hI pRw‚q hoqw hY [ es bwq myN kuC BI sNSX nhIN [ mgr Ajuén ! Añqkwl myN myrw Æmrx qBI ho skqw hY jb mnuÃX Apny jIvn myN inrñqr myrw Æmrx krqw rhw hwy [ muJmyN Xu#q icÄ vwlw ho [ bVI sIDI sI bwq hY Ajuén ! mnuÃX Apny jIvn kwl myN ijs BI Bwv myN ^Xwdw Aws#q rhqw hY vhI Bwv asky Añqkwl myN asky sm– pRkt hoqw hY [ Agr koeé mnuÃX jIvn Br Dn myN Aws#q hY qo Añqkwl myN BI asy Dn kI hI Xwd sqwEgI [ Ab es Dn kw #Xw hogw ? jo mYNny bhuq myhnq krky kmwXw Qw [ QoVy sy Dn kI pRwi‚q ky ilE Apnw eémwn bycny ko BI qYXwr ho jwqw Qw [ Ab Xh sb bykwr pVw hY [ AOr iPr ijsny Dn ko khIN Cupw kr rKw ho, qo mƒœXu ky smX asy asI Dn kI Xwd AwEgI [ asI myN pRwx bsy hoNgy asky [ mƒœXu aprwñq asI kI r–w ky ilE sWp Awid Xoin myN jñm lykr asI kI r–w krqw hY [ khqy hYN n, ik jhW pr ijs jmIn myN Dn, sonw-cWdI Awid dbwE gE hoqy hYN vhW pr sWp j{r inklqw hY [ vwÆqv myN eskw XhI kwrx hY [ ijsny vh Dn CupwXw hoqw hY qo mƒœXu ky smX askI Awsi#q asI Dn myN bnI rhqI hY AOr vh vhIN askI r–w ky ilE sWp Awid kI Xoin ko pRw‚q hoqw hY [

30

bRãlIn ÆvwmI bRãwnñd jI mhwrwj bVy hI Awœm-inà zwnI mhwœmw Qy [ añhIN kI vjh sy muJy phlI bwr prm-pU^X ªI gu{dyv ÆvwmI ùwirkw Xiq jI mhwrwj ky dSén huE Qy [ 1996 myN hir eçCw snwqn Dmé pRcwr m&Vl sÂg{r (pÂjwb) ùwrw ªI md`Bwgvq mhwpurwx kw Anuàwn krwXw gXw [ es Anuàwn myN ÆvwmI b Rãwnñd jI mhwrwj ±XwspIT pr AwsIn Qy [ an idnoN myN muJy ÆvwmI jI ko Apny invws ÆQwn pr Thrwny kw sOBw©X pRw‚q huAw [ Ek idn mYNny ÆvwmI jI sy pUCw ik Awp sdYv Bgvwn kw Æmrx krqy rhqy hYN [ Kwqy-pIqy, soqy-jwgqy, aTqy-bYTqy asky nwm kw jwp krqy rhqy hYN [ es qrh inrñqr Æmrx kw #Xw lwB hY ? #Xw essy mnuÃX ky pwp kmé nê ho jwqy hYN ? ÆvwmI jI ny QoVw muÆkurw kr jvwb idXw [ “pwp kmé hI nhIN bi¬k kmé hI nê ho jwqy hYN pRmod [” mYN kuC smJw nhIN-mhwrwj [ ÆvwmI jI ny khw ik eskw phlw PwXdw qo XhI hY ik jo mnuÃX Bgvwn ko Xwd rKqw hY qo vh pwp kmoéN myN il‚q hI nhIN hoqw [ AOr askw inrñqr ÎXwn krny kw vwÆqivk PwXdw XhI hY ik jb es SrIr kw Añqkwl AQwéq` mƒœXu kw smX Awqw hY

31

qo as smX BI prmwœmw hI Xwd Awqw hY AOr Awœmw asI myN lIn ho jwqI hY [ Ek vÀé bwd hI pqw clw ik ÆvwmI jI ky SrIr ko kYNsr kw rog ho gXw [ as smX anky SrIr kI amR pYNqIs vÀé kI QI [ AwpRySn huAw AOr asky bwd ÆvwmI jI Ek mhIny qk iPr myry invws ÆQwn pr hI {ky [ Ek idn añhoNny iPr asI bwq ko dohrwXw [ pRmod ! qum khqy Qy n ik prmwœmw ky inrñqr Æmrx kw #Xw lwB hY ? Ab dyKo kuC hI idnoN myN mYN Xh SrIr CoV jwåÂgw [ Agr qo myry jIvn myN Xh A™Xws AiDk huAw (AQwéq` mYNny prmwœmw kw inrñqr ÎXwn ikXw hY) qo Añq smX BI myry muK sy hir Å hI inklygw AOr Agr myrw mn khIN Aor Aws#q huAw qo Xh nhIN hogw [ AOr Eysw hI huAw [ kuC idnoN bwd ÆvwmI bRãwnñd jI mhwrwj, ªI gu{dyv ÆvwmI ùwirkw Xiq jI mhwrwj ky swQ rwjÆQwn myN sNqoN ky fyyry myN cly gE AOr do idn bwd hI ÆvwmI bRãwnñd jI ny ÆvwmI ùwirkw Xiq jI mhwrwj ko khw ik ÆvwmI jI Ab lgqw hY XwZw pUxé hony ko hY [ Awp Apnw hwQ myry sr pr rKyN [ gu{ jI ny qIn bwr anky sr pr Apnw hwQ Pyrw AOr ÆvwmI bRãwnñd jI ny qIn bwr khw-hir Å-hir Å-hir Å [ AOr pRwx œXwgkr prbRã prmwœmw ko pRw‚q ho gE [

32

XhI inXm hY, isðwñq hY ijs BI vÆqu v pRwxI eœXwid myN mnuÃX kI Awsi#q hoqI hY vh asI kw icñqn krqw rhqw hY AOr ijs Bwv kw jIvn myN ^Xwdw icñqn krqw hY qo mƒœXu ky smX vh asI Bwv ko pRw‚q ho jwqw hY [ BwvwQé Xh hY ik hm Apny BivÃX ky inmwéqw ÆvXN hI hYN [ hm jo honw cwhqy hYN, bnnw cwhqy hYN AQwéq` ijsy pRw‚q krnw cwhqy hYN, asI kw icñqn krnw cwihE [ jo mo– kI eçCw rKny vwly hYN, prmwœmw myM hI lIn ho jwnw cwhqy hYN ; añhyN cwihE ik inÃkwm Bwv sy Apny kÄé±X kmoéN ko inBwqy huE sdYv prmwœmw kw hI icñqn krqy rhyN, asI kw ÎXwn kryN qwik Añqkwl myN BI pRBu kw hI Æmrx ho AOr pRBu ko hI pRw‚q ho jwEN [ qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu mwmnuÆmr XuÎX c [ qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu mwmnuÆmr XuÎX c [ qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu mwmnuÆmr XuÎX c [ qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu mwmnuÆmr XuÎX c [ m›Xipéqmnobuim›Xipéqmnobuim›Xipéqmnobuim›Xipéqmnobui))))mwémyvYÃXÆXsMSXm` ] 7 ]mwémyvYÃXÆXsMSXm` ] 7 ]mwémyvYÃXÆXsMSXm` ] 7 ]mwémyvYÃXÆXsMSXm` ] 7 ] esilE hy Ajuén ! qU hr smX inrñqr myrw Æmrx kr AOr Xu)))) BI kr [ es pRkwr muJ myN Apéx ikE huE mn-cqfð sy Xu#q hokr qU in:sñdyh muJko hI pRw‚q hogw ] 7 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----Ajuén qo phly hI Xu)))) CoVkr Bwgnw cwhqy hYN, sñXwsI ho jwnw cwhqy hYN AOr iPr Ab qo pRBu ky muK sy

33

BI sun ilXw [ inrñqr Bgvwn kw Bjn kro qwik Añq smX myN BI Bgvwn hI Xwd AwEN AOr Eysw krny sy Bgvwn ko hI pRw‚q ho jwAogy [ pRBu ªI ÏÃx ky muK sy Eysy vcn sunkr Ajuén ky mn myN Eysy Bwv aTny lgy ik muJy Xu)))) kI #Xw Awv¤Xkqw hY [ mYN Xu)))) krky pwp-pu&X kw AiDkwrI #XoN bnUN [ Xu)))) n krny kw myrw inxéX TIk hI qo hY, esI myN myrw k¬Xwx hY [ Ajuén ky mnoBwv ko dyKqy huE, Æmrx ky ±Xwpk AQé bqlwqy huE svéz pRBu ªI ÏÃx ny qurñq hI khw-hy Ajuén ! qU sb smX myN inrñqr myrw Æmrx kr AOr Xu)))) BI kr [ AQwéq` qU myrw Æmrx BI kr AOr jIvn myN Apny kÄé±X kmoéN ko BI inBw [ jYsy es smX qyrw kÄé±X kmé Xu)))) krnw hY esilE qU Xu)))) kr [ Æmrx sy AiBpRwX: hY, Xwd rKnw [ icÄ myN bswE rKnw [ pRBu khqy hYN ik hy Ajuén ! qU jo BI ik®Xw-kmé krqw hY, piriÆQiqXoN kw swmnw krqw hY, pRœXyk smX myN qU muJy Xwd rK [ #XoMNik Agr mnuÃX ky ân; myN Bgvwn kw Æmrx bnw huAw hY qo vh koeé BI burw kmé, iniÀ)))) kmé kr hI nhIN skqw [ es pRkwr hm jo BI kwXé kryN pRBu kw Æmrx hmySw bnw rhy [ Xh hr –x Xwd rhy ik jo BI pRwxI hmwry swmny hY Xw ijs BI iksI ky sµbñD

34

myN hm ivcwr kr rhy hYN vh BI prmwœmw kw hI ANS hY [ cwroN qrP Ek prmwœmw kw hI ivÆqwr hY [ es iviD sy mnuÃX Apnw kmé krqy huE BI hr –x pRBu kw Æmrx kr skqw hY [ Æmrx kBI {kwvt nhIN bn skqw [ ijs pRkwr moiqXoN kI mwlw myN Dwgw iproXw huAw hoqw hY asI qrh sy hm BI jIvn ky hr phlU pr, hr kmé krqy smX, pRœXyk piriÆQiqXoN myN Æmrx ko Dwgy kI qrh ipro lyN AQwéq` ijs pRkwr mwlw ky moqI Dwgy ùwrw bñDy rhqy hYN ; jIvn kw hr Ek –x Æmrx ky Dwgy sy juV jwE AOr EysI jIvn kI mwlw pRBu ky crxoN myN Aipéq kr skyN [ es pRkwr kw Æmrx hI ÎXwn hY AOr Eysw Æmrx krny vwly ko in:sñdyh Añqkwl myN BI pRBu kw hI Æmrx rhqw hY AOr pRBu ko hI pRw‚q hoqw hY [ A™XwsXogXuËyn cyqsw nwñXgwimnw [A™XwsXogXuËyn cyqsw nwñXgwimnw [A™XwsXogXuËyn cyqsw nwñXgwimnw [A™XwsXogXuËyn cyqsw nwñXgwimnw [ prmM pu{ÀM id±XM Xwiq pwQwénuicñqXn` ] 8 ]prmM pu{ÀM id±XM Xwiq pwQwénuicñqXn` ] 8 ]prmM pu{ÀM id±XM Xwiq pwQwénuicñqXn` ] 8 ]prmM pu{ÀM id±XM Xwiq pwQwénuicñqXn` ] 8 ] hy pwQé ! Xh inXm hY ik jo ±Xi#q inrñqr A™Xws ùwrw icÄ ko Xog myN lgwkr as prm pu{À kw ÎXwn krqw hY vh Av¤X hI as prm pRkwS {p id±X pu{À ko AQwéq` prmy¤vr ko pRw‚q hoqw hY ] 8 ]

35

qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----bVy hI AdBuq EvM rhÆXmX inXm kw pRiqpwdn krqy huE pRBu ªI ÏÃx kh rhy hyN ik hy Ajuén ! qum jIvn myN Aweé piriÆQiqXoN kw swmnw kro [ Apny kÄé±X-kmé ko CoVkr Bwgo mq [ Apny kÄé±X sy Bwg jwny ko vwÆqivk sñXws nhIN khqy [ es qrh sy Bwg kr sñXwsI ho jwnw qo mhwnrkoN ko hI dyny vwlw hY [ du:KdwXI hI hY [ Xh isPé qyry ilE hI nhIN bi¬k inXm hY ik jo koeé BI mnuÃX hr –x prmwœmw ko Xwd rKqw hY, AQwéq` bVI sy bVI swNswirk apli‹DXoN ko pRw‚q krky, hiÀéq hokr prmwœmw ko BUl nhIN jwqw AOr bVy sy bVy kêoN kw swmnw krqy smX BI Apny Dmé sy nhIN igrqw AQwéq` sdYv prmwœmw ko Xwd rKqw hY AOr inÃkwm Bwv sy Apny kÄé±X-kmoéN ko inBwqw huAw, icÄ sy prm id±X pu{À AQwéq` AñqéXwmI prmwœmw kw icñqn krqw rhqw hY, vh mnuÃX SrIr CoVny ky bwd ^XoiqÆv{p prbRã prmy¤vr ko pRw‚q ho jwqw hY [

36

kivM kivM kivM kivM purwxmnuSwisqwrmxorxIXwNsmnuÆmryÖ: [purwxmnuSwisqwrmxorxIXwNsmnuÆmryÖ: [purwxmnuSwisqwrmxorxIXwNsmnuÆmryÖ: [purwxmnuSwisqwrmxorxIXwNsmnuÆmryÖ: [ svéÆX svéÆX svéÆX svéÆX DwqwrmicñœX{pmwidœXvxéM qms: prÆqwq` ] 9 ]DwqwrmicñœX{pmwidœXvxéM qms: prÆqwq` ] 9 ]DwqwrmicñœX{pmwidœXvxéM qms: prÆqwq` ] 9 ]DwqwrmicñœX{pmwidœXvxéM qms: prÆqwq` ] 9 ] jo pu{À svéz, Anwid, sbky inXñqw, sU—m sy BI Aiq sU—m, sb ky Dwrx-poÀx krny vwly AicñœX Æv{p sUXé ky sdƒS inœX cyqn pRkwS {p AOr AivÖw sy Aiq pry, Suð siçcdwnñdGn prmy¤vr kw Æmrx krqw hY ] 9 ] pRXwxkwly mnswclypRXwxkwly mnswclypRXwxkwly mnswclypRXwxkwly mnswclyn B#qXw XuËo Xogblyn cYv [n B#qXw XuËo Xogblyn cYv [n B#qXw XuËo Xogblyn cYv [n B#qXw XuËo Xogblyn cYv [ B®uvoméÎXy pRwxmwvy¤X sµXk` s qM prM pu{ÀmupYiq id±Xm` ]10]B®uvoméÎXy pRwxmwvy¤X sµXk` s qM prM pu{ÀmupYiq id±Xm` ]10]B®uvoméÎXy pRwxmwvy¤X sµXk` s qM prM pu{ÀmupYiq id±Xm` ]10]B®uvoméÎXy pRwxmwvy¤X sµXk` s qM prM pu{ÀmupYiq id±Xm` ]10] vh Bi#q Xu#q pu{À Añqkwl myN BI Xog bl sy BƒkutI ky mÎX myN pRwx ko AçCI pRkwr ÆQwipq krky, iPr in¤cl mn sy Æmrx krqw huAw as id±X {p prm pu{À prmwœmw ko hI pRw‚q hoqw hY ] 10 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----Ab pRBu ªI ÏÃx as prm id±X pu{À AQwéq` prmwœmw ky sgux-inrwkwr Æv{p AQwéq` AñqéXwmI prmwœmw kw mhœv v anky Æv{p kw vxén krqy huE khqy hYN ik vh prm id±X pu{À prmwœmw kivkivkivkivM AQwéq` svéz hY sb kuC jwnny vwlw hY [ (BUq, vqémwn v BivÃX ko jwnny vwlw)

37

vh sb ky ân; kI bwq ko jwnny vwlw hY [ mnuÃX mn ùwrw jo kuC BI mnn krqw hY, cqfð ùwrw ivcwr krqw hY Xw koeé kmé krqw hY, prmwœmw sb kuC jwnqw hY [ Xh as AñqéXwmI prmwœmw kI ivSyÀqw hY [ prñqu askI ±XvÆQw myN essy BI bVI ivSyÀqw Xh hY ik asny hmyN AñqéXwmI nhIN bnwXw [ Ek mnuÃX dUsry mnuÃX ky ân; kI bwq ko nhIN jwn skqw [ Agr prmwœmw Xh gux mnuÃX ko pRdwn kr dyqw qo es sNswr myN jo QoVw bhuq pRym idKweé pV rhw hY vh BI n rhqw [ purwxmpurwxmpurwxmpurwxm-Anwid AQwéq` prmwœmw sdw sy hY, sdw Qw AOr sdw rhygw [ jgq myN sb kuC pirvqénSIl hY prñqu prmwœmw myN koeé pirvqén nhIN [ AxuSwisqwrNAxuSwisqwrNAxuSwisqwrNAxuSwisqwrN-sbkw Swsk AQwéq` sbkw inXñqw hY [ hm jo BI kmé krqy hYN, vh svésw–I hmyN an kmoéN kw Pl pRdwn krqy hYN [ sbky ilE as ñXwXwDIS kw inXm Ek hI hY [ jIv ky kmoénuswr ivDwqw asky Pl kw ivDwn krqy hYN [ Axo:AxIXwNsmAxo:AxIXwNsmAxo:AxIXwNsmAxo:AxIXwNsm`-Axu sy BI Aiq sU—m [ vh id±X pu{À prmwœmw sU—m sy BI Aiq sU—m hY [

38

svéÆXDwqwrm``svéÆXDwqwrm``svéÆXDwqwrm``svéÆXDwqwrm``----sbkw pwln-poÀx krny vwlw-prmwœmw sb pRwixXoN ky ân; myN ivrwjmwn hokr sbkw pwln-poÀx krny vwlw hY [ AicñqX{pmAicñqX{pmAicñqX{pmAicñqX{pm`-AicñqX Æv{p-vh sgux-inrwkwr AñqéXwmI prmwœmw AicñqX-Æv{p hY AQwéq` mn AOr cqfð sy pry hY [ mn v cqfð ùwrw asky XQwQé Æv{p kw icñqn nhIN ho skqw bi¬k mn AOr cqfð myN jo icñqn AOr ivcwr krny kI Si#q AwqI hY vh asI sy AwqI hY [ vh inrñqr en sbko dyKqw rhqw hY prñqu Xh mn AOr cqfð asy nhIN dyK skqy [ esilE vh AicñqX Æv{p hY [ AwidœXvxémAwidœXvxémAwidœXvxémAwidœXvxém`-sUXé kI qrh pRkwS Æv{p [ prmwœmw sUXé kI qrh sb ko pRkwiSq krny vwlw hY [ XhW pr sUXé kI adwhrx dI geé hY isPé smJwny ky ilE [ jYsy es sOr m&fl myN ijqny BI gRh-n–Z hYN, pƒŒvI v pƒŒvI pr smÆq vÆquE hYN, sb ky sb sUXé ùwrw hI pRkwiSq hYN [ sUXé ky pRkwS sy hI sb pRkwiSq ho rhw hY prñqu prmwœmw sbkw pRkwS Æv{p hY [ Xh sUXé BI prmwœmw sy hI pRkwS pRw‚q krqw hY [ Xh sUXé hmwrI pƒŒvI sy swT hjwr guxw bVw hY [ prñqu bRãw&V myN n jwny ikqny sUXé hYN AOr es sUXé sy BI hjwroN guxw bVy [ vy sb ky sb prmwœmw sy pRkwS lykr swry bRãw&V ko pRkwiSq kr rhy hYN [ prñqu prmwœmw ÆvXN pRkwSvwn hYN AOr añhIN ky pRkwS sy smÆq sUXé v skl

39

bRãw&V pRkwiSq ho rhw hY [ AOr vh inœX cyqn pRkwS Æv{p prmwœmw sU—m sy BI Aiq sU—m {p myN hmwry âdXyS myN invws krqw hY [ ÆvwmI rwmÏÃx prmhNs khqy hYN ik hjwroN-lwKoN sUXoéN ko BI ekt`Tw kr lo qb BI vy aqnw pRkwS nhIN kr skqy ijqnw prbRã prmy¤vr myN AnuBv hoqw hY [ sUXé ky pRkwS myN qo gmIé BI hY [ jb hm sUXé ko dyKny ky ilE ApnI AWKyN aTwqy hYN qo AWKyN cuÂiDXW jwqI hYN ; prñqu prmwœmw AœXñq SIql hY [ jb koeé XogI, mhwpu{À smÆq sUXoéN ky pRkwS-ÆZoq, pRkwS-Æv{p prbRã prmwœmw ko Apny ân; myN dyKqw hY qo vh prmwnñd ky mhwswgr myN fUbny lgqw hY [ vh Awnñd Æv{p, pRkwS Æv{p prmwœmw kYsw hY ? Xh hm BI jwn skqy hYN, asy pRw‚q ho skqy hYN prñqu pRBu ny khw hY [- qms:prÆqwqqms:prÆqwqqms:prÆqwqqms:prÆqwq`-vh AivÖw sy AQwéq` mwXw sy dUr hY [ prmwœmw hmwry AœXñq inkt hoqy huE BI, hm assy AœXwiDk dUr ho jwqy hYN [ #XoN ? #XoNik hm AñDyroN sy, AivÖw AQwéq` moh-mwXw ky jwl ùwrw iGry rhqy hYN jbik prmwœmw AivÖw sy Aiq pry hY [ prmwœmw AivÖw myN igr nhIN skqw AOr hm AivÖw ko pwr krny myN kiTnweé mwnqy hYN [ jb qk hm es mwXw kw a¬lNGn nhIN kr

40

jwqy qb qk vh kx-kx myN mOjUd hoqy huE BI, Adƒ¤X hI rhqw hY [ qb qk askw imln AsµBv hY [ pRBu qo bwr-bwr khqy hYN, hr –x hmyN Awvwj dyqy hYN ik CoV dy Ab qU Xy sb AvDwrxwEN ik qU AzwnI hY, prqNZ hY [ sb CoV dy Xh $Xwl jo qUny Anwid kwl sy Apny icÄ myN ibTw rKy hYN [ jwn ly qU Apny-Awpko [ qU qo bRã hY [ myrw hI qo ANS hY [ sb DwrxwAoN ko CoVkr myrI Srx myN Aw jw [ myrw Bjn kr [ Apny kÄé±X ko inBwqy huE Apny icÄ ko muJ myN Xu#q kr [ qb qU prmwnñd, prm Swiñq, mo– ko pRw‚q ho jwEgw [ hmwry k¬Xwx ky ilE vh qo AñqéXwmI {p myN sb ky ân; myN bYTkr sbko pukwrqw hY AOr kBI sgux-swkwr Æv{p Dwrx krky hmyN zwn dyqw hY [ sw–wq prbRã prmy¤vr sgux-swkwr Æv{p Dwrx krky pRBu ªI ÏÃx ky {p myN pRkt hokr Ajuén ko inimÄ bnwkr, smÆq mwnv jwiq ko zwn pRdwn krny ky ilE ikqnI cyàw kr rhy hYN [ as k{xwinDwn kw qo ÆvBwv hI hY sb pr Ïpw krnw prñqu hmny BI jñm-jñmwñqroN sy Apnw ÆvBwv hI bnw ilXw hY, ksm hI Kw lI hY, askI qrP muVkr n dyKny kI [ AivÖw ky kwrx hI (prm ÆvqNZ hoqy huE BI) prqNZ ho gE hYN [

41

prmwœmw ky Brosy ko qo jwnw nhIN Xw iPr jwnkr BI Tukrw idXw prñqu sNswr ky AwªX ho gE [ hmny Apnw pRœXyk suK v Awnñd dUsroN pr CoV idXw [ sNswr ky pdwQoéN pr inBér hony lgy [ Agr Amuk vÆqu iml jwEgI qo suKI vnwé du:KI ho gE [ Agr Amuk pd pRw‚q hogw, Dn kI pRwi‚q ho geé qo suK mhsUs krny lgy vnwé du:KI [ Agr Amuk ±Xi#q nwrwj hY, askI {ic ky Anuswr Awpny kwXé nhIN ikXw qo Awp BI du:KI ho gE [ kwXé krny sy phly hm Apny BIqr kI Awvwj nhIN sunqy, askI qrP ib¬kul BI ÎXwn nhIN dyqy bi¬k hmwrI swrI åjwé esI kwm myN Aws#q rhqI hY ik log #Xw khyNgy ? XhI AivÖw hY, Azwnqw hY jo hmyN as pwr nhIN jwny dyqI jhW prmwœmw bYTw huAw hY [ pRBu ªI ÏÃx khqy hYN ik jo koeé BI mnuÃX AivÖw sy pry, S))))-siçcdwnñdGn prmy¤vr kw Æmrx krqw hY, askI Awvwj ko sunqw hY, Apny icÄ ko asI myN lIn rKqw hY Eysw Bi#qXu#q pu{À Añqkwl myN BI Apny Xogbl sy BƒkutI ky mÎX myN pRwx ko ÆQwipq kr lyqw hY AOr as smX myN vh Apny mn ùwrw prmwœmw kw Æmrx krqw huAw SrIr ko œXwgkr prm pu{À prmwœmw ko pRw‚q ho jwqw hY [

42

XdXdXdXd––––rM vydivdo vdiñq ivSiñq XÖqXo vIqrwgw: [rM vydivdo vdiñq ivSiñq XÖqXo vIqrwgw: [rM vydivdo vdiñq ivSiñq XÖqXo vIqrwgw: [rM vydivdo vdiñq ivSiñq XÖqXo vIqrwgw: [ XidçCñqoXidçCñqoXidçCñqoXidçCñqo bR bR bR bRããããcXéM criñq qÄy pdM s|`gRhyx pRvcXéM criñq qÄy pdM s|`gRhyx pRvcXéM criñq qÄy pdM s|`gRhyx pRvcXéM criñq qÄy pdM s|`gRhyx pRv————Xy ] 11 ]Xy ] 11 ]Xy ] 11 ]Xy ] 11 ] vyd ky jwnny vwly ivùwn ijs siçcdwnñdGn {p prm pd ko AivnwSI khqy hYN, Awsi#q rihq XœnSIl sñXwsI mhwœmwjn ijsmyN pRvyS krqy hYN AOr ijs prm pd ko cwhny vwly bRãcwrI log bRãcXé kw Awcrx krqy hYN, as prmpd ko mYN qyry ilE sN–yp myN khUÂgw ] 11] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----phly qIn ¤lokoM myN pRBu ªI ÏÃx AiDXz AQwéq` id±X pu{À AñqéXwmI prmwœmw (sgux-inrwkwr Æv{p) kw Æmrx krny vwloM kI Añqkwl myN kYsI giq hoqI hY Xh smJwqy hYN AOr Ab qIn ¤lokoN ùwrw inguéx-inrwkwr pr-bRã prmy¤vr prm A–r Å kI apwsnw krny vwly, Å kw ÎXwn krny vwly XoigXoN kI AñqkwlIn giq kw vxén krqy hYN [ hy Ajuén ! vydwñq ko jwnny vwly AQwéq` an mhwn gRñQoN kw zwn rKny vwly ijnky mwÎXm sy prmwœm qÈv kw zwn pRw‚q hoqw hY ; anko jwnny vwly ijn sihNqwAoN kw AwDwr hI prmwœmw ky zwn kI pRwi‚q hY AQwéq` an sihNqwAoN kw zwn rKny vwly ijs A–r kw ÎXwn krqy rhqy hYN, ijskw jwp EvM ÎXwn krny sy mo– kI pRwi‚q hoqI hY ; Ab mYN quµhyN as A–r-pu{À Xwin A–r-bRã ky ivÀX myN bqwåÂgw [ kOn AiDkwrI hY as

43

Anwhq nwd ko sunny kw ? kYsy, iks pRkwr AOr kOn asmyN pRvyS kr skqw hY ? qq` pdMqq` pdMqq` pdMqq` pdM-as prmpd ky sµbñD myN bqlwqy huE pRBu ªI ÏÃx khqy hYN ik as prmpd ko (Xiq log) (sñXwsI) AQwéq` Awsi#q rihq XœnSIl pu{À pRw‚q krqy hYN [ pRBu khqy hYN-Awsi#q rihq XœnSIl mhwpu{À prmpd ko pRw‚q hoqy hYN [ vwÆqv myN ªI md`Bgvd gIqw kw AQwéq` pRBu ªI ÏÃx ùwrw khw gXw hr Ek ¤lok, vcn v S‹d Ad`Buq AOr AwlOikk hY prñqu iPr BI khIM-khIN pr qo ân; ivBor ho aTqw hY [ iks pRkwr Ek-do S‹doN myN hI bhuq bVI-bVI pirBwÀwEM BrI pVI hYN, smÆq iv¤v kw zwn, gRñQoN kw swr Brw pVw hY [ pRBu khqy hYN-Awsi#qrihq XœnSIlAwsi#qrihq XœnSIlAwsi#qrihq XœnSIlAwsi#qrihq XœnSIl-prm sœX, prm Awnñd prbRã prmy¤vr ko pRw‚q hoqy hYN vo log jo Awsi#q rihq hYN [ sNswr myN iksI BI pdwQé, pRwxI pd-pRiqàw ko pRw‚q krny kI kwmnw nhIN rKqy [ XhW qk ik mo– pRwi‚q kI BI eçCw nhIN [ mgr lokihqwQé ky ilE, Apny kÄé±X-kmoéN kw pwln krny ky ilE pUxé pRXœn krqy hYN [ hr –x qœpr-qYXwr rhqy hYN [ kuC BI pRw‚q krny kI ib¬kul BI cwh nhIN mgr sPr ikE jwnw hY [ as prmwœmw kw hI ÎXwn krnw hY ; añhIN ky crxoN kI Bi#q krnI hY [ esI myN Awnñd hY [ mgr hm sNswrI v

44

ivÀXws#q log kuC BI kwXé krny sy phly, assy hony vwlI pRwi‚q ko phly dyKqy hYN [ Amuk kwXé krny sy #Xw lwB hogw, askI smI–w krny ky bwd hI kwXé ko hwQ lgwqy hYN [ miñdr, gu{ùwry, sœsNg, kQw Awid myN BI kwmnwAoN kI pUiqé ky ilE hI jwqy hYN [ XhW qk ik bhuq swry qo v#qw, kQwvwck mhwœmw sœsNg krny ky ilE BI qBI jwqy hYN Agr añhyN pRœX– myN Dnwid kw lwB idKweé dy [ XhW qk ik dUsroN ky pRiq SuB-Bwv pRkt krny ky ilE BI qYXwr nhIN hoqy, ijssy hmwrw kuC BI qo nhIN jwqw [ qo iPr kYsy imlygI Swiñq ? kYsy hogI Bgvd` pRwi‚q ? pRBu khqy hYN ik jo pu{À jgq myN kuC BI pRw‚q krny kI eçCw ikE ibnw, kméSIl rhqw hY ; prihÄ ky kwXoN myN slN©n rhqw hY ; sdYv muJy Xwd rKqw hY ; Eysw Awsi#q rihq XœnSIl pu{À siçcdwnñdGn prmwœmw ko AQwéq` prmpd ko pRw‚q ho jwqw hY [ as prmpd ko cwhny vwly bhuq swry mhwpu{À bRãcXé kw Awcrx krqy hYN [ bRbRbRbRããããcXé:cXé:cXé:cXé:-sIDw sw AQé hY, bRã jYsI cXwé ho ijskI [ AQwéq` bRã jYsw Awcrx [ vwÆqv myN hr pRwxI ky BIqr vhI bRã hY [ mgr AivÖw ky kwrx, AzwnvS huAw mnuÃX Apny Æv{p ko jwnny myN AsmQé ho jwqw hY [ hmwrw mUl ÆvBwv, hmwrw

45

vwÆqivk Æv{p bRã hI qo hY [ qo iPr asmyN vhI gux #XoN n hoNgy jo prbRã prmwœmw myN hYN [ jYsy mhwswgr myN sy Ek iglws pwnI kw inkwl lo [ qo as Ek iglws pwnI myN ijqnw nmk, jl Awid ky imªx kw Anupwq hogw ; swgr myN BI qo vh imªx TIk asI Anupwq myN hI hogw [ jIv Awœmw BI prmwœmw kw hI qo ANS hY [ jo prmwœmw hY vhI Awœmw hY [ j{rq Apny vwÆqivk Æv{p ko jwnny kI hY [ as Æv{p kI jo cXwé hY asy hI bRãcXé khw jwqw hY [ asI qrh sy Awcrx krnw, Apny ân; myN koeé ivkwr aœpñn n hony dynw hI bRãcXé hY es pRkwr jo mnuÃX Apny mUl ÆvBwv myN iÆQq hY, vhI bRãcwrI hY [ es pRkwr Ajuén ! bhuq swry log as prmpd ko pwny ky ilE bRãcXé kw Awcrx krqy hYN [ Ab pRBu ªI ÏÃx vcn dyqy hYN ik Xh prbRã-prmy¤vr S‹d-bRã #Xw hY ? AOr Añqkwl myN iks pRkwr mhwœmwjn asmyN pRvyS krqy hYN AQwéq` as prmpd ko pRw‚q hoqy hYN ; Ab mYN quJy sN–yp myN khUÂgw [ swry vyd, apinÀd, SwÆZ Ek hI Ævr myN ijs S‹d-bRã kw qÈv sy vxéén krqy hYN ; smÆq apwsnwAoN kw qwœpXé BI asI myN hI hY [ smÆq DIr pu{À ijskw dSén ikXw

46

krqy hYN AQwéq` ijsmyN pRvyS pw jwqy hYN as qÈv kI pRwi‚q ky ilE jo swDn hYN, asy Ab mYN sN–yp sy khUÂgw [ svéùwrwix sMXµX mno svéùwrwix sMXµX mno svéùwrwix sMXµX mno svéùwrwix sMXµX mno ââââid in{ÎX c [id in{ÎX c [id in{ÎX c [id in{ÎX c [ mUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo XogDwrxwm` ] 12 ]mUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo XogDwrxwm` ] 12 ]mUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo XogDwrxwm` ] 12 ]mUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo XogDwrxwm` ] 12 ] AAAAoimœXykwoimœXykwoimœXykwoimœXykw––––rM brM brM brM b RRRRãããã ±XwhrñmwmnuÆmrn` [ ±XwhrñmwmnuÆmrn` [ ±XwhrñmwmnuÆmrn` [ ±XwhrñmwmnuÆmrn` [ X: pRXwiq œXjñdyhM s Xwiq prmwM giqm` ] 13 ] X: pRXwiq œXjñdyhM s Xwiq prmwM giqm` ] 13 ] X: pRXwiq œXjñdyhM s Xwiq prmwM giqm` ] 13 ] X: pRXwiq œXjñdyhM s Xwiq prmwM giqm` ] 13 ] sb eiñdRXoN ky ùwroN ko rokkr qQw mn ko âÌyS myN iÆQr krky, iPr as jIqy huE mn ky ùwrw pRwx ko mÆqk myN ÆQwipq krky, prmwœmw sµbñDI XogDwrxw myN iÆQq hokr jo pu{À ‘Å’ es Ek A–r {p bRã ko açcwrx krqw huAw AOr asky AQé Æv{p muJ inguéx bRã kw icñqn krqw huAw SrIr ko œXwg kr jwqw hY, vh pu{À prmgiq ko pRw‚q hoqw hY ] 12-13 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----myry ipRX iSÃX Ajuén ! Ab mYN quµhyN vo nwm bqlwny lgw hU ; vh A–r, vh pRqIk bqlwny lgw hU ijskw ÎXwn krny sy XogI log prmwnñd ko pRw‚q ho jwqy hYN [ X: pRXwiqX: pRXwiqX: pRXwiqX: pRXwiq œXjñdyhœXjñdyhœXjñdyhœXjñdyhM-jo koeé BI mnuÃX es nwm kw Æmrx krqw huAw, ÎXwn krqw huAw Apny SrIr ko œXwgqw hY-s Xwiq prmwM giqms Xwiq prmwM giqms Xwiq prmwM giqms Xwiq prmwM giqm-vh prmgiq ko AQwéq` bRã giq ko pRw‚q ho jwqw hY [ vh A–r “AoamAoamAoamAoam----ÅÅÅÅ” hY [

47

“qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [ “qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [ “qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [ “qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [ gwE gwE gwE gwE----gwE ÎXwEgwE ÎXwEgwE ÎXwEgwE ÎXwE----ÎXwE, gE muin sb hwr [ÎXwE, gE muin sb hwr [ÎXwE, gE muin sb hwr [ÎXwE, gE muin sb hwr [ sq` hI icÄ Awnñd Æv{p [ ibnw hI rNg ky qyrw hY {p [sq` hI icÄ Awnñd Æv{p [ ibnw hI rNg ky qyrw hY {p [sq` hI icÄ Awnñd Æv{p [ ibnw hI rNg ky qyrw hY {p [sq` hI icÄ Awnñd Æv{p [ ibnw hI rNg ky qyrw hY {p [ qU AnUp jgq BUp qU hY inivékwr [qU AnUp jgq BUp qU hY inivékwr [qU AnUp jgq BUp qU hY inivékwr [qU AnUp jgq BUp qU hY inivékwr [ gwEgwEgwEgwE----gwE ÎXwEgwE ÎXwEgwE ÎXwEgwE ÎXwE----ÎXwE gE muin sb hwr [ÎXwE gE muin sb hwr [ÎXwE gE muin sb hwr [ÎXwE gE muin sb hwr [ qU hI AByd qU hI AçCyd [ khq své SwÆZ vyd [qU hI AByd qU hI AçCyd [ khq své SwÆZ vyd [qU hI AByd qU hI AçCyd [ khq své SwÆZ vyd [qU hI AByd qU hI AçCyd [ khq své SwÆZ vyd [ hm mumuhm mumuhm mumuhm mumu––––uAoN kIuAoN kIuAoN kIuAoN kI hY pukwr [ gIqw jI kw ho pRcwr [ hY pukwr [ gIqw jI kw ho pRcwr [ hY pukwr [ gIqw jI kw ho pRcwr [ hY pukwr [ gIqw jI kw ho pRcwr [ gwEgwEgwEgwE----gwE ÎXwEgwE ÎXwEgwE ÎXwEgwE ÎXwE----ÎXwE gE muin sb hwr [ÎXwE gE muin sb hwr [ÎXwE gE muin sb hwr [ÎXwE gE muin sb hwr [ qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [” qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [” qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [” qyrw nwm Aoamkwr, kOn pwE pwr [” SrIr CoVqy smX pRwx ijs BI kyñdR sy gujr kr inklqy hYN, jIv vYsI hI giq ko pRw‚q hoqw hY [ XogSwÆZ khqw hY ik ijs BI jIv ky pRwx ân; sy suÀuµnw nwVI myN sy hokr isr myN iÆQq bRãrñDR (shÆZwr) qk phuÂcqy huE vhW sy inklqy hNY qo vh prmwœmw ky swQ EkIkwr ho jwqy hNY [ Ab svwl qo Xh hY ik Añqkwl myN Awœmw shÆZwr ky rwÆqy sy inkly kYsy ? kOn sI vh iviD hY ijssy hmwrI prmgiq ho sky ? asky ilE pRBu khqy hYN ik Å A–r kw hI ÎXwn kro, açcwrx kro, esI kw jwp kro [ XhI Anwhq Îvin hY ijsy XoigXoN ny Anwhq nwd khw hY [ smÆq jgq myN hr –x XhI Îvin gUÂj rhI hY [ XhI bRãnwd (Anwhq nwd) hmwry BIqr gUÂj rhw hY AOr XogI log ijsy Apny ân; myN

48

sunw krqy hYN, asy sunny kw A™Xws kro [ jgq kI smÆq ÎvinXW do cIjoN ky tkrwny sy pYdw hoqI hYN [ es pRkwr do cIjoN ky tkrwny sy, ÆpSé sy Xw iPr sNGÀéx sy jo Îvin, jo nwd pYdw hoqw hY asy khw jwqw hY Awhq-nwd [ prñqu ibnw do cIjoN ky tkrwv sy pYdw huAw S‹d, pYdw hueé Îvin AQwéq` nwd ko hI Anwhq nwd khw gXw hY AOr vh Anwhq nwd hY Aoam [ Ab A–r-bRã kw açcwrx ÎXwn v jwp kYsy ikXw jwE ijssy Añqkwl myN hmwrI Awœmw shÆZwr ky rwÆqy inklkr prmwœmw myN, Å myN AQwéq` pr-bRã prmy¤vr myN hI pRvyS pw jwE ? asky ilE pRBu khqy hYN-svéùwrwix sNXµX mno svéùwrwix sNXµX mno svéùwrwix sNXµX mno svéùwrwix sNXµX mno ââââid in{ÎX c [id in{ÎX c [id in{ÎX c [id in{ÎX c [ sb eiñdRXoN ky ùwroN ko rokkr AOr mn ko ân; myN iÆQr krky AQwéq` phly Apny mn pr kwbU pwAo AOr iPr as jIqy huE mn ky ùwrw----mUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo XogmUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo XogmUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo XogmUÎñXwéDwXwœmn: pRwxmwiÆQqo Xog DwrxwmDwrxwmDwrxwmDwrxwm````----pRwxoN ko mÆqk myN ÆQwipq krky AQwéq` AWKoN ky åpr donoN BOhoN ky bIc Dwrx krky Awœm-ÆmwiD {p Xog myN iÆQq hokr Ekw–r S‹d-bRã AQwéq` Å kw ÎXwn kryN, jwp kryN [ hmwrI nwiB AOr k&T, en donoN ky mÎX myN jo ÆQwn hY, asy khqy hYN ân; kml [ âdX-dyS, âdyS [ XhI invws ÆQwn hY mn, cqfð, AhN-Bwv,

49

icÄ AOr pRwxoN kw [ mgr mn bVw hI cNcl hY ; Apny invws ÆQwn myN rhqw hI nhIN [ kBI eDr-kBI aDr Btkqw hI rhqw hY [ jb-jb hmwrI eiñdRXW bwhrI ivÀXoN sy pRBwivq hoqI hYN qo añhyN pwny kI eçCw sy eiñdRXW mn ko pRloBn dyqI hYN qo kBI iksI eiñdRX ùwrw pRloiBq ho jwqw hY qo kBI iksI sy [ jIvn Br sNswr myN ivcrqw huAw, ivÀX-BogoN ko dyK-sunkr añhyN pwny ky ilE sNk¬p aTwny lg jwqw hY AOr Btkqw rhqw hY [ kYsy AOr iks FÂg sy Amuk vÆqu ko pRw‚q ikXw jwE, bs XhI sMk¬poN-ivk¬poN myN Btkqw rhqw hY [ pRBu khqy hYN ik mn ko Btkny nhIN dynw AOr esy eiñdRXoN ky ùwroN ùwrw bwhr nhIN jwny dynw [ AiBpRwX: Xh hY ik eiñdRX suK ky ilE hI qo ivÀX-BogoN ko pRw‚q krnw cwhqw hY mn [ en ivÀXoN myN vwÆqivk suK nhIN hY, Eysy ivvyk ùwrw Apny mn ko smJwkr, Btkny sy rokkr asy Apny invws ÆQwn myN bYTwEN [ –x-BNgur, AinœX AOr Añqq: du:KoN ko dyny vwly ivÀX-BogoN kI pRwi‚q ky ilE Btk rhy mn ko Apny ân; kI qrP moV dyN, vhIN pr vh as prmwnñd ko pwEgw [ esy hI mn ko jIqnw khqy hYN [ jb-jb hmwrI eiñdRXW bwhrI ivÀXoN sy pRBwivq hony lgyN qo ivvyk ùwrw as ivÀX ky BwvoN ko Apny BIqr pRvyS n hony dynw AOr ApnI cyqnw ko, åjwé ko ankI qrP AwkiÀéq n

50

hony dynw hI eiñdRXoN ky ùwroN ko roknw hY [ #XoNik eñhIN ùwroN ky jirE hI hmwrI swrI cyqnw Si#q, åjwé pRvwihq hoqI rhqI hY [ es pRkwr Å myN pRvyS pwny ky ilE ApnI eiñdRXoN ky ùwroN ko rokkr AQwéq` Apny mn ko ân; myN iÆQr krnw hogw [ Ab es jIqy huE mn ùwrw pRwxoN ko BƒkutI ky bIc mÆqk myN AQwéq` Awzwck® pr ÆQwipq kryN [ pRwx sy AiBpRwX: hY jIvn-Si#q [ pRwx vh åjwé AQwéq` cyqnw hY ijsky shwry hm jIvn jIqy hYN [ ijs iksI BI ivÀX, vÆqu, pRwxI Awid myN hmwrw mn Aws#q hoqw hY, hmwrI cyqnw BI aDr hI bhny lgqI hY [ jIvn myN mnuÃX kw mn ijs iksI kI pRwi‚q krny myN ^Xwdw A™Xwsrq rhqw hY asky pRwx BI vhIN bs jwqy hYN AOr Añqkwl myN BI pRwx asI kyñdR sy CUtqy hYN [ shÆZwr Xwin dsvyN ùwr ky Aiqir#q mnuÃX ky pRwx jb iksI BI Aor ibñdu sy hokr inklqy hYN qo asy inµn giq pRw‚q hoqI hY [ Añqkwl myN pRwx shÆZwr ko cIr kr inkly AOr mnuÃX prmgiq ko pRw‚q ho asky ilE pRBu khqy hYN-Apny jIqy huE mn ùwrw AQwéq` mn ko ân; myN iÆQq krky, ApnI cyqnw (jIvn-Si#q) ko mÆqk myN BƒkutI ky mÎX Awzwck® myN iÆQq krky Ek A–r {p S‹d bRã Å AomÅ AomÅ AomÅ Aom

51

kw açcwrx krqy huE SrIr œXwgny vwly mhwpu{À prmgiq ko pRw‚q hoqy hYN [ AnñXcyqw: sqqM Xo mwM Æmriq inœXS: [AnñXcyqw: sqqM Xo mwM Æmriq inœXS: [AnñXcyqw: sqqM Xo mwM Æmriq inœXS: [AnñXcyqw: sqqM Xo mwM Æmriq inœXS: [ qÆXwhM sulB: pwQé inœXXuËÆX Xoign: ] 14 ]qÆXwhM sulB: pwQé inœXXuËÆX Xoign: ] 14 ]qÆXwhM sulB: pwQé inœXXuËÆX Xoign: ] 14 ]qÆXwhM sulB: pwQé inœXXuËÆX Xoign: ] 14 ] hy Ajuén ! jo pu{À muJ myN AnñX icÄ hokr sdw hI inrñqr muJ pu{ÀoÄm ko Æmrx krqw hY, as inœX-inrñqr muJ myN Xu#q huE XogI ky ilE mYN sulB hUÂ, AQwéq` asy shj hI pRw‚q ho jwqw hU ] 14 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----eé¤vr kw icñqn, Æmrx, ÎXwn, apwsnw, Bi#q sgux-inrwkwr (AñqéXwmI prmwœmw) ky {p myN kryN Xw iPr inguéx-inrwkwr A–r-bRã Å ky {p myN kryN Xw iPr sgux-swkwr ko mwnyN [ hmwry Awœmk ÆvBwv kI pukwr qo XhI hY prmwœmw kw ÎXwn, asI kw icñqn kryN qwik Anwid kwl sy ibCuVw huAw jIv Apny ipRXqm sy iml sky Apny Gr vwips jw sky jhW sy AwXw Qw [ prmpd v prmgiq ko pRw‚q hony ky ilE, eé¤vr kI pRwi‚q ky ilE Apny icÄ myN eé¤vr ko hI bswnw hogw [ Apny jIvn ky kyñdR myN asI ko rKnw hogw [ jb qk mnuÃX sNswr kI qrP añmuK hY qb qk prmwœmw sy ivmuK hI rhygw, prmwœmw kI pRwi‚q

52

asky ilE duléB hI bnI rhygI [ AOr ^XoN hI mnuÃX prmwœmw kI qrP añmuK hoqw hY qo askI pRwi‚q sulB ho jwqI hY [ es sµbñD myN ÆvwmI rwmÏÃx prmhNs khw krqy Qy-“ijskI icñqw (icñqn) krogy, asI kI sÄw pwAogy [ idn-rwq eé¤vr kI icñqw krny sy eé¤vr kI sÄw imlqI hY [” mwmupyœX punéjñm du:KwlXmSwDZqm` [mwmupyœX punéjñm du:KwlXmSwDZqm` [mwmupyœX punéjñm du:KwlXmSwDZqm` [mwmupyœX punéjñm du:KwlXmSwDZqm` [ nw‚nuviñq mhwœmwn: sNisinw‚nuviñq mhwœmwn: sNisinw‚nuviñq mhwœmwn: sNisinw‚nuviñq mhwœmwn: sNisiðððð N prmwM gqw: ] 15 ]N prmwM gqw: ] 15 ]N prmwM gqw: ] 15 ]N prmwM gqw: ] 15 ] prm isi)))) ko pRw‚q mhwœmwjn muJ ko pRw‚q hokr du:KoN ky Gr EvN –xB|gur punéjñm ko nhIN pRw‚q hoqy ] 15 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----mhwœmwn:mhwœmwn:mhwœmwn:mhwœmwn:----mhwœmw log mwm` apyœXmwm` apyœXmwm` apyœXmwm` apyœX-muJy pRw‚q hokr duK AwlXm duK AwlXm duK AwlXm duK AwlXm`-duK kw gƒh Æv{p ASw¤vqm` cASw¤vqm` cASw¤vqm` cASw¤vqm` c-AOr AinœX punéjñmpunéjñmpunéjñmpunéjñm-AwgwmI jñm ko n Aw‚nuviñqn Aw‚nuviñqn Aw‚nuviñqn Aw‚nuviñq-pRw‚q nhIN hoqy [ #XoN pRw‚q nhIN hoqy AwgwmI jñm ko ? prmw: sNisid gqwprmw: sNisid gqwprmw: sNisid gqwprmw: sNisid gqw:-#XoNik vy, prm ªyà isi)))) {p mo– ko pRw‚q ho jwqy hYN [

53

ª))))w AOr AnñX pRym ky swQ inœX inrñqr pRBu kw Æmrx krqy-krqy EysI iÆQiq Aw jwqI hY jb pRBu ky ibnw kuC BI AçCw nhIN lgqw [ pRBu ky nwm kw guxgwn, añhIN kw ÎXwn, asI ky gux, nwm AOr lIlwAoN kI ccwé krny vwly sNq-mhwœmwAoN ky sNg ky elwvw kuC BI qo AçCw nhIN lgqw [ kbIr swhb ny qo XhW qk khw hY:- rwm bulwvw ByijXw, idrwm bulwvw ByijXw, idrwm bulwvw ByijXw, idrwm bulwvw ByijXw, idXw kbIrw roE [ Xw kbIrw roE [ Xw kbIrw roE [ Xw kbIrw roE [ jo suK swDu sNg hY, vo vYku&T n hoE ] jo suK swDu sNg hY, vo vYku&T n hoE ] jo suK swDu sNg hY, vo vYku&T n hoE ] jo suK swDu sNg hY, vo vYku&T n hoE ] vYsI iÆQiq ijsy Awm qOr pr log AK&V mÆqI Xw iPr pwglpn khw krqy hYN [ as AK&V rs ko pRw‚q krny vwlw hI prm isið ko pRw‚q hoqw hY [ sNq iSromix ÆvwmI rwmÏÃx jYsy prm hNs ko BI qo log pwgl-vwmn khkr hI pukwrny lgy Qy [ Xh bwq AnuBvgµX hY [ Bgvwn ky pRym rs myN fUby hoN Xw sNswr myN, ijs kwXé ko Awp pUrI lgn v pUry mn ùwrw krny myN lgy huE hoN qo Awpko asky Aiqir#q AOr kuC BI AçCw nhIN lgqw [ mYN BI jb Bgvwn ky vcnoN kw rhÆX jwnny ky ilE gIqw jI ky ¤lokoN myN fUbw hoqw hUÂ qo as smX myry pws koeé Aw jwE Xw iPr iksI BNI Aor kwrx myry kwm myN iv%n pV jwE qo muJy BI kuC AçCw nhIN lgqw [ myry hI nhIN bi¬k sb ky swQ hI Eysw hoqw

54

hY [ jo koeé BI iksI kwXé ko mn sy krqw hY [ jb iksI mnuÃX kI pRBu imln kI ±Xwkulqw sBI sImwAoN ko pwr kr jwqI hY [ duinXw kw ib¬kul Bwn nhIM rhqw [ pRBu ªI ÏÃx khqy hYN qb Eysw mhwœmw, Eysw mhwpu{À muJko pRw‚q ho jwqw hY [ Eysy mhwpu{À prm ªyà isi)))) {p mo– ko pRw‚q ho jwqy hY AOr du:K ky gƒh-Æv{p AOr AinœX punéjñm ko pRw‚q nhIN hoqy [ vwÆqv myN mnuÃX kw punéjñm asky cwhny sy hI hoqw hY [ #XoNik Aglw jñm hmyN imlqw hI qb hY jb hm kuC pwnw cwhqy hYN ; vwsnwAoN ko pUrw krnw cwhqy hYN, kuC pRw‚q krnw cwhqy hYN jo ADUrw rh gXw [ an ADUry rhy huE kwXoéN ko, kwmnwAoN kI pUiqé ky ilE hmyN smX cwihE [ es jIvn kw smX pUrw ho jwqw hY prñqu hmwry pRwx vwsnwAoN myN Atky rhqy hYN [ ankI pUiqé ky ilE hI ivDwqw hmyN punéjñm pRdwn krqy hYN [ jb hmwrI koeé vwsnw hI nhIN rhqI, kuC krny ky ilE, kuC pRw‚q krny ko bkwXw nhIN rh jwqw qo iPr Bgvwn hmyN Aglw jñm #XoN dyNgy ? es pRkwr jo mo– ko pRw‚q ho jwqy hyYN, iPr ankw punéjñm nhIN hoqw [ Xh mo– hI prm ªyà isi)))) hY, mnuÃX jIvn kw açcqm l—X hY #XoNik prmpd ko pRw‚q krny ky

55

bwd, prmwœmw ko pw lyny ky bwd, kuC BI qo nhIN bcqw pw lyny ky ilE; ijsky ilE jñm AOr jIvn kI j{rq pVy [ AwbRAwbRAwbRAwbRããããBuvnw¬lokw: punrwviqénoBuvnw¬lokw: punrwviqénoBuvnw¬lokw: punrwviqénoBuvnw¬lokw: punrwviqéno····juén [juén [juén [juén [ mwmupyœX qu kOñqyX punéjñm n ivÖqy ] 16 ] mwmupyœX qu kOñqyX punéjñm n ivÖqy ] 16 ] mwmupyœX qu kOñqyX punéjñm n ivÖqy ] 16 ] mwmupyœX qu kOñqyX punéjñm n ivÖqy ] 16 ] hy Ajuén ! bRãlok pXéñq sb lok punrwvqIé hYN, prñqu hy kuñqIpuZ ! muJko pRw‚q hokr punéjñm nhIN hoqw ; #XoNik mYN kwlwqIq hUÂ AOr Xy sb b Rãwid ky lok kwl ky ùwrw sIimq hony sy AinœX hYN ] 16 ] shÆZXugpXéñqmhXéd`bRshÆZXugpXéñqmhXéd`bRshÆZXugpXéñqmhXéd`bRshÆZXugpXéñqmhXéd`bRããããxo ivdu: [xo ivdu: [xo ivdu: [xo ivdu: [ rwiZM XugshÆZwñqwN qy rwiZM XugshÆZwñqwN qy rwiZM XugshÆZwñqwN qy rwiZM XugshÆZwñqwN qy····horwZivdo jnw: ] 17 ]horwZivdo jnw: ] 17 ]horwZivdo jnw: ] 17 ]horwZivdo jnw: ] 17 ] bRãw kw jo Ek idn hY, asko Ek hjwr cquXuégI qk kI AviD vwlw AOr rwiZ ko BI Ek hjwr cquXuégI qk kI AviD vwlI jo pu{À qÈv sy jwnqy hYN, vy XogIjn kwl ky qÈv ko jwnny vwly hyYN ] 17 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----swrI sƒiê EvN sƒiê ky Añqégq smÆq lok (pwqwl lok, Ævgé lok, BU-lok) XhW qk ik sƒiêkqwé bRãw jI kw invws ÆQwn AQwéq` bRãlok sBI pirvqén ky vSvqIé hYN, pirvqénSIl hYN [ Apny-Apny kmoénuswr iksI BI lok myN invws pwny ky bwd, AviD smw‚q hony pr

56

iPr sy punéjñm kI qrP lOtnw pVqw hY [ prñqu hy kuñqI puZ Ajuén ! jo muJy pRw‚q ho jwqw hY askw iPr punéjñm nhIN hoqw [ #XoNik Bgvwn qo kwlwqIq hYN jbik smÆq lok kwl ky ùwrw sIimq hYN esilE AinœX hYN [ AiBpRwX: Xh hY ik smÆq jgq (skl bRãw&V) myN prmwœmw ky isvw jo kuC BI hY, ijs iksI kw BI AiÆqœv idKweé pVqw hY, vh sb pirvqénSIl hY AOr Ek smX qk sIimq hY [ cwhy vo bRãw jI hI #XoN n hoN ijnky hwQoN prbRã prmy¤vr ny lwKoN id±X XugoN kI srMcnw AOr ±XvÆQw kw kwXéBwr sONpw huAw hY [ sqXug, Zyqw, ùwpr AOr klXug cwroN XugoN ky joV ko Ek id±X Xug khw jwqw hY [ Eysy Ek hjwr id±X XugoN ky bIq jwny pr bRãw jI kw Ek idn hoqw hY AOr eqnI hI AviD kI Ek rwq [ bRãw jI ky Ek idn ko Ek k¬p khw jwqw hY AOr Ek k¬p myN cOdh mñvñqr hoqy hYN AOr ekhÄr id±X XugoN kw Ek mñvñqr hoqw hY [ es pRkwr nO sO cOrwñvyN id±X XugoN kw Ek k¬p huAw [ AQwéq` nO sO cOrwñvyN id±X XugoN kw bRãw jI kw Ek idn AOr eqnI hI AviD kI Ek rwq hoqI hY [ es pRkwr bRãw jI kw Ek vÀé huAw swq lwK pçcIs hjwr C: sO bIs id±X XugoN kw [ Eysy sO vÀé kI AwXu hY bRãw jI kI [ es

57

pRkwr ÆvXN bRãw jI BI kwl ùwrw sIimq hYN [ AinœX hYN [ AiBpRwX: Xh hY ik vh BI inœX vÆqu AQwéq` prmpd v mo– pRdwn nhIN kr skqy [ esIilE pRBu ªI ÏÃx khqy hYN ik bRãlok qk ijqny BI lok hYN vy sb kwl ùwrw sIimq hony sy AinœX hYN AOr eñhyN pRw‚q krny ky bwd BI bwr-bwr punéjñm hoqw rhqw hY [ ikqnI hI sU—m AOr ivSwl gxnw dI hY hmwry gRñQoN ny [ es ihswb sy sƒiêkqwé bRãw jI kI amr swq kroV pçcIs lwK bwrh hjwr id±X Xug ini¤cq hueé [ hm qo pƒŒvI pr sÄr/ AÆsI swl kI ijñdgI ko hI bhuq bVw mwnqy hYN [ bs XhI mwXw hY [ pƒŒvI pr bhuq sy jIv jñm lyqy hYN ijnkI amr pWc/ ds/ pñdRh swl hoqI hY AOr kuC jIv Eysy hYN ijnky jIvn kwl kI AviD idnoN, mhInoN myN hI hoqI hY [ AOr AsN$X jIv Eysy hYN jo do-cwr G&ty hI jIqy hYN [ prñqu eqny km smX myN hI vo jIv vh sb kuC kr jwqy hYN jo swDwrxqXw jIv kuC idnoN, mhInoN v swloN kI ijñdgI pRw‚q krky krqy hYN [ Agr an do-cwr G&toN kI ijñdgI vwly jIvoN ko AÆsI vÀé kI ijñdgI ky sµbñD myN khw jwE qo vo BI bhuq hYrwn hoNgy [ jYsy hm koeé spnw dyKqy hYN AOr spny myN keé-keé vÀé ibqw dyqy hYN jbik

58

spny kI AviD Ek Xw do imñt kI hoqI hY [ XhI kwl ky qÈv ko jwnnw hY [ vwÆqv myN smX kI pRqIqI icÄ pr inBér krqI hY [ keé bwr hm dyKqy hYN ik kuC pl gujrny myN BI Eysw lgqw hY jYsy bhuq smX ho gXw ho [ smX bIqny myN hI nhIN Awqw [ AOr jb Awp kw ÎXwn Twkur ky crxoN myN hoqw hY Xw iPr gIqw jI kI ghrweéXoN myN fUby huE hoqy hYN qo pqw hI nhIN clqw kb subh hueé kb Swm [ es pRkwr hy Ajuén ! jo XogIjn kwl ky qÈv ko jwnkr myrw Bjn krqy hYN vo muJko hI pRw‚q hoqy hYN AOr muJy pRw‚q huE mhwœmw kw ‘punéjñm n ivÖqy’‘punéjñm n ivÖqy’‘punéjñm n ivÖqy’‘punéjñm n ivÖqy’ punéjñm nhIN hoqw [ A±XËwd`±XËX: sA±XËwd`±XËX: sA±XËwd`±XËX: sA±XËwd`±XËX: svwé: pRBvñœXhrwgmy [vwé: pRBvñœXhrwgmy [vwé: pRBvñœXhrwgmy [vwé: pRBvñœXhrwgmy [ rw¿Xwgmy pRlIXñqy qZYvw±XËs«zky ] 18 ] rw¿Xwgmy pRlIXñqy qZYvw±XËs«zky ] 18 ] rw¿Xwgmy pRlIXñqy qZYvw±XËs«zky ] 18 ] rw¿Xwgmy pRlIXñqy qZYvw±XËs«zky ] 18 ] sµpUxé crwcr BUqgx bRãw ky idn ky pRvyS kwl myN A±X#q sy AQwéq` bRãw ky sU—m SrIr sy aœpñn hoqy hYN AOr bRãw kI rwiZ ky pRvyS kwl myN as A±X#q nwmk bRãw ky sU—m SrIr myN hI lIn ho jwqy hYN ] 18 ]

59

BUqgRwm: s EvwXN BUœvw BUœvw pRlIXqy [BUqgRwm: s EvwXN BUœvw BUœvw pRlIXqy [BUqgRwm: s EvwXN BUœvw BUœvw pRlIXqy [BUqgRwm: s EvwXN BUœvw BUœvw pRlIXqy [ rw¿Xwgmyrw¿Xwgmyrw¿Xwgmyrw¿Xwgmy····vS: pwQé pRBvœXhrwgmy ] 19 ]vS: pwQé pRBvœXhrwgmy ] 19 ]vS: pwQé pRBvœXhrwgmy ] 19 ]vS: pwQé pRBvœXhrwgmy ] 19 ] hy pwQé ! vhI Xh BUq smudwX aœpñn ho-hokr pRÏiq ky vS myN huAw rwiZ ky pRvyS kwl myN lIn hoqw hY AOr idn ky pRvyS kwl myN iPr aœpñn hoqw hY ] 19 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----Ajuén ko inimÄ bnwkr smÆq mwnv jwiq kw k¬Xwx ho sky [ mnuÃX Bgvd-pRwi‚q Æv{p prm-Swiñq v prmwnñd ko apl‹D ho sky [ esI aÌy¤X sy Alg-Alg FæÂg sy, iBñn-iBñn DrwqloM sy KVy hokr, Alg-Alg AwXwmoM sy Apny apdySoN ùwrw smJwny kI cyàw kr rhy hYN pRBu ªI ÏÃx [ mnuÃX prmwœmw ko jwnny ky ilE ApnI prm XwZw kI Aor AgRsr ho sky esilE Bgvd pRwi‚q kw mhœv bqlwqy huE pRBu ªI ÏÃx khqy hYN ik jb qk qU prmwœmw ko nhIN jwn lyqw, askI pRsñnqw v askI pRwi‚q ky ilE pRXwsrÄ nhIN hoqw AOr esI qrh sy hI kmé-bñDn myN jkVw huAw rhygw qb qk qyrw k¬Xwx nhIN ho skqw [ Apny SuB kmoéN ky Pl Æv{p iksI Ævgwéid lokoN myN kuC smX ky ilE suK qo Bog skqw hY prñqu Añqq: punéjñm ko hI pRw‚q hogw [ iksI BI XwZw pr inkl jwnw, hr XwZw vwpsI kw rwh hI idKwqI hY [ prñqu jo koeé mnuÃX Bgvd-pRwi‚q ky ilE, mo– pRw‚q

60

krny ky ilE prm XwZw pr inkl jwqw hY vh iPr du:K-{p punéjñm ko apl‹D nhIN hoqw [ vh prmwnñd, prmSwiñq ko pRw‚q ho jwqw hY [ sƒiê AOr pRlX kw k®m bqlwqy huE pRBu ªI ÏÃx khqy hYN ik jb bRã muhUqé hoqw hY AQwéq` bRãw jI ky lok myN jb idn inklqw hY qo swrI sƒiê hoqI hY [ ÆQwvr-jNgm pRwxI v jV-cyqn sƒiê iPr sy as A±X#q myN sy ±X#q ho jwqI hY [AOr jb bRãw jI kI rwq hoqI hY qb Xh swrI sƒiê v pRwxI iPr sy as ±X#q (bRãw jI kw sU—m SrIr khyN Xw prw-pRÏiq) myM lIn ho jwqy hYN [ nO sO cOrwñvyN id±X XugoN v bRãw jI ky Ek idn bwd Xwin rwiZ kwl myN pRlX hoqI hY AOr idn cFqy hI iPr sy sƒiê kI jwqI hY [ mgr kmé-bñDn ky es rhÆX ko AçCI qrh sy smJ lo Ajuén ! ik swkwm kmoéN ky Pl kw nwS kBI BI nhIN hoqw [ pRlX Awny pr BI nhIN [ shÆZ id±X XugoN kI rwiZ kwl myN bRãw jI ky sU—m SrIr myN pRvyS pwny ky bwd jb iPr sy idn inklqw hY AQwéq` iPr sy sƒiê kI jwqI hY qo jIv Apny-Apny kmoNénuswr hI Alg-Alg XoinXoN ko pRw‚q hoqw hY [ Xh sƒiê AOr pRlX kw qQw jIvoN kw kmoéNnuswr Alg-Alg XoinXoN myN punéjñm kw c#kr clqw hI rhqw hY [ jYsy Ek ivSwl pyV jo swmny ±X#q idKweé dyqw hY phly A±X#q Qw Ek

61

bIj myN [ bIj sy hI ±X#q huAw AOr Añq myN bIj myN hI lIn ho jwqw hY [ AOr iPr sy vhI pyV bIj myN sy iPr sy ±X#q ho jwqw hY [ Xh k®m clqw hI rhqw hY [ Ab kYsy es c#kr sy CUtkr prmwnñd kI, AQwéq` mo– kI pRwi‚q ho sky ? asky ilE Awgy pRBu khqy hYN [ prÆqÆmwÄu prÆqÆmwÄu prÆqÆmwÄu prÆqÆmwÄu BwvoBwvoBwvoBwvo····ñXoñXoñXoñXo····±XËo±XËo±XËo±XËo····±XËwœsnwqn: [±XËwœsnwqn: [±XËwœsnwqn: [±XËwœsnwqn: [ X: s svyéÀu BUqyÀu n¤Xœsu n ivn¤Xiq ] 20 ]X: s svyéÀu BUqyÀu n¤Xœsu n ivn¤Xiq ] 20 ]X: s svyéÀu BUqyÀu n¤Xœsu n ivn¤Xiq ] 20 ]X: s svyéÀu BUqyÀu n¤Xœsu n ivn¤Xiq ] 20 ] as A±X#q sy BI Aiq pry dUsrw AQwéq` ivl–x jo snwqn A±X#q Bwv hY, vh prm id±X pu{À sb BUqoN ky nê hony pr BI nê nhIN hoqw ] 20 ] A±XËo A±XËo A±XËo A±XËo····––––r eœXuËÆqmwhu: prmwM giqm` [r eœXuËÆqmwhu: prmwM giqm` [r eœXuËÆqmwhu: prmwM giqm` [r eœXuËÆqmwhu: prmwM giqm` [ XM pRw‚X n invqéñqy qXM pRw‚X n invqéñqy qXM pRw‚X n invqéñqy qXM pRw‚X n invqéñqy q))))wm prmN mm ] 21 ]wm prmN mm ] 21 ]wm prmN mm ] 21 ]wm prmN mm ] 21 ] jo A±X#q ‘A–r’ es nwm sy khw gXw hY, asI A–r nwmk A±X#q Bwv ko prmgiq khqy hYN qQw ijs snwqn A±X#q Bwv ko pRw‚q hokr mnuÃX vwips nhIN Awqy, vh myrw prm Dwm hY ] 21 ]

62

qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----prñqu es skl bRãw&V ky kwrx {p A±X#q (bRãw jI) sy BI Aiq pry, inœX, mn, cqfð AOr eiñdRXoN sy ±X#q n hony vwlw Ek AOr snwqn A±X#q Bwv hY, vhI prbRã prmy¤vr hY [ vh smÆq BUqoN v pRwixXoN ky nê hony pr BI nê nhIN hoqw [ hy Ajuén ! qU asy jwn ly [ as snwqn A±X#q Bwv, A–r pu{À Xwin prbRã prmwœmw ko qU jwn ly, ijsy pRw‚q hokr mnuÃX vwips nhIN lOtqy [ vhI prm giq hY [ vhI ÆQwn myrw prm-Dwm hY AQwéq` vYku&T hY [ #XoNik jo mnuÃX pr-bRã ko jwn lyqw hY, askw AnuBv kr lyqw hY qo asky ùwrw ikE gE kmé-kmé bñDn myN fwlny vwly ho hI nhIN skqy [ vh qo sb myN as vwsudyv ky hI dSén krqw hY AOr sbko asI myN iÆQq dyKqw hY ; esilE vh jo BI kmé krqw hY, inÃkwm Bwv AOr lok-ihqwQé ky ilE hI krqw hY [ pwrs ky ÆpSé sy lohw Ævxé myN qbdIl ho jwqw hY AOr askw lohwpn smw‚q ho jwqw hY [ iPr cwhy ikqny BI apwX #XoN n kryN vh Ævxé lohw nhIN bn skqw [ #Xw askw lohwpn vwips Aw skqw hY ? kBI nhIN [ jYsy sUXé ky sdƒS AñDkwr itk nhIN skqw asI qrh sy myry ko jwn lyny ky bwd AQwéq` myry prmDwm ko, prmgiq ko pRw‚q hokr jñm-mƒœXu kw c#kr nhIN rhqw [

63

vh inœX, svéSi#qmwn, siçcdwnñdGn, pr-bRã prmwœmw hI skl-bRãw&V ky EkmwZ kwrx hYN [ smÆq lok v lokoN ky pRwxI asI kI Si#q sy clwXmwn hYN [ AOr vh Si#q kBI nê nhIN hoqI [ prñqu jb koeé jIv askI Ïpw sy kuC smX ky ilE lySmwZ BI Si#q pRw‚q kr lyqw hY qo vh AiBmwn myN Aw jwqw hY ; XhI mwXw hY [ cwhy koeé pwqwl lok ky rwj ishwNsn pr bYTw ho, ipÄr lok, gñDvé lok Xw dyv lok ky rwj ishwNsn pr AwsIn ho AQwéq` iksI BI lok myN invws krqw ho [ Bgvwn hI ApnI ANS mwZ Si#q ùwrw sb ko Dwrx ikE huE hYN [ smÆq lokoN myN sƒiê kw kwXé Bwr clwny ky ilE jIvoN ko Apny kmoéNnuswr pdwsIn ikXw jwqw hY [ jIv nê ho jwqy hYN Xwin {pwñqrx ho jwqw hY prñqu Si#q kBI nê nhIN hoqI [ e#Xwvn vÀé kI bRãw jI kI amr ho cukI [ Xwin qIn kroV, sÄr lwK, C: hjwr, C: sO bIs id±X Xug bdl cuky; #Xw khIN pwnI km huAw hY Xw pRkwS? Si#q kBI nê nhIN hoqI [ ivzwn BI khqw hY “EnjIé“EnjIé“EnjIé“EnjIé nYvr vI vyÆitV”nYvr vI vyÆitV”nYvr vI vyÆitV”nYvr vI vyÆitV” åjwé kBI –Ix nhIN hoqI [ mgr Apny SuB kmoéN ky Pl Æv{p jb mnuÃX QoVI bhuq Si#q kw AiDkwr pRw‚q kr lyqw hY qo vh as Si#q ko ApnI hI Si#q mwn lyqw hY AOr

64

AhNkwr sy Br jwqw hY [ mwXw vS huAw mnuÃX as Si#q kw du{pXog krny lgqw hY [ iniÀ)))) kmé krny lgqw hY [ jYsy Si#q Ek rwê‰ kI hoqI hY AOr asky ÆvwmI bnw idE jwqy hYN rwê‰piq [ smÆq rwê‰ kw kwXé Bwr sNBwlny ky ilE Alg-Alg pdoN pr Alg-Alg mnuÃXoN ko pdwsIn ikXw jwqw hY [ mgr vh smÆq Si#qXW rwê‰piq kI hYN AOr rwê‰piq kI Si#q BI rwê‰ kI Si#q hY [ Awm qOr pr dyKw jwqw hY ik iksI Coty sy pd pr AwsIn hokr mnuÃX as Si#q ko ApnI hI Si#q mwn lyqw hY AOr askw du{pXog krny lgqw hY [ vh es pƒŒvI ky iksI rwê‰ Xw rwê‰piq ko qo DoKw dy skqw hY prñqu svéSi#qmwn prmwœmw ko nhIN [ vhI mnuÃX as pd pr AwsIn hokr, as Si#q kw sdupXog krky rwê‰ kw v rwê‰ ky nwgirkoN kw AOr Apnw Blw BI kr skqw hY AOr asI Si#q kw du{pXog krky sbkw AihÄ BI kr skqw hY [ Xh asky BwvoN pr hI inBér krqw hY [ pdwsIn mnuÃX kuC BI krqw rhy kuC smX bwd koeé dUsrw as pd pr AwsIn hogw [ mgr Si#q kBI nê nhIN hoqI [ esilE Ajuén ! qU as snwqn A±X#q, svéSi#qmwn, pr-bRã prmwœmw ko jwn ly jo inœX hY ; smÆq lokoN v lokoN ky pRwixXoN ky nê hony pr

65

BI nê nhIN hoqw [ apinÀdoN ky §iÀ BI XhI khqy hYN:-mu&VkopinÀd myN mhiÀé ANigrw mhwSwl SOnk jI ko khqy hYN:- X: svéz: svéivd` XÆX zwnmXN qp: [X: svéz: svéivd` XÆX zwnmXN qp: [X: svéz: svéivd` XÆX zwnmXN qp: [X: svéz: svéivd` XÆX zwnmXN qp: [ qÆmwdyqd` bRqÆmwdyqd` bRqÆmwdyqd` bRqÆmwdyqd` bRãããã nwm {pmñn«c jwXqy ] 1/1/9. nwm {pmñn«c jwXqy ] 1/1/9. nwm {pmñn«c jwXqy ] 1/1/9. nwm {pmñn«c jwXqy ] 1/1/9. qYqrIX apinÀd myN BI v{x Apny puZ Bƒgu sy khqy hYN:- Xqo vw emwin BUqwin jwXñqy [Xqo vw emwin BUqwin jwXñqy [Xqo vw emwin BUqwin jwXñqy [Xqo vw emwin BUqwin jwXñqy [ Xyn jwqwin jIviñq, Xd` pRdiñq AiBsNivSiñq [Xyn jwqwin jIviñq, Xd` pRdiñq AiBsNivSiñq [Xyn jwqwin jIviñq, Xd` pRdiñq AiBsNivSiñq [Xyn jwqwin jIviñq, Xd` pRdiñq AiBsNivSiñq [ qq` ivijzwsÆv, qd` bR qq` ivijzwsÆv, qd` bR qq` ivijzwsÆv, qd` bR qq` ivijzwsÆv, qd` bRââââoiq ] 3/1/1.oiq ] 3/1/1.oiq ] 3/1/1.oiq ] 3/1/1. “ijssy bRãw sy lykr Æqµb pXéñq sµpUxé pRwxI aœpñn hoqy hYN, aœpñn hokr ijsky AwªX sy jIivq rhqy hYN (pRwx Dwrx krky AQwéq` vƒið ko pRw‚q hoqy hYN) AOr iPr Añq ko ijsmyN smw jwqy hYN, asy jwno, vh hY bRã [” es pRkwr hy Ajuén ! qU as bRã ko ivSyÀ {p sy jwnny kI eçCw kr [ vh pRwx kw pRwx, c–u kw c–u, ªoZ kw ªoZ, AZ kw AZ AOr mn kw mn hY-Eysw jo jwnqy hYN vy as snwqn pr-bRã prmwœmw ko sw–wq jwn skqy hYN [

66

pu{À: s pr: pwQé B#qXw pu{À: s pr: pwQé B#qXw pu{À: s pr: pwQé B#qXw pu{À: s pr: pwQé B#qXw l™XÆœvnñXXw [ l™XÆœvnñXXw [ l™XÆœvnñXXw [ l™XÆœvnñXXw [ XÆXwñq:ÆQwin BUqwin Xyn svéimdM qqm` ] 22 ] XÆXwñq:ÆQwin BUqwin Xyn svéimdM qqm` ] 22 ] XÆXwñq:ÆQwin BUqwin Xyn svéimdM qqm` ] 22 ] XÆXwñq:ÆQwin BUqwin Xyn svéimdM qqm` ] 22 ] hy pwQé ! ijs prmwœmw ky Añqgéq svéBUq hYN AOr ijs siçcdwnñdGn prmwœmw sy Xh smÆq jgq pirpUxé hY, vh snwqn A±X#q prm pu{À qo AnñX Bi#q sy hI pRw‚q hony Xo©X hY ] 22 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----kuC BI pRw‚q krny ky ilE qIn kI j{rq hoqI hY [ sbsy phly eçCw [ Awp ijsy pRw‚q krnw cwhqy hY askI eçCw rKnw [ dUsry zwn, Amuk vÆqu pRw‚q hogI kYsy ? askw zwn honw [ asky bwd asy pRw‚q krny ky ilE pRXws krnw [ phly qo pRBu ny Apny prmDwm ky ivÀX myN bqlwXw [ qwik Ajuén ky mn myN mo– pRwi‚q kI, k¬Xwx kI eçCw pRkt ho [ #XoNik Ab qk qo Ajuén ivcilq sy hYN [ es lok ko BI mhœv dy rhy hYN AOr prlok ko BI [ Ajuén khqy hYN nw, ik kuC Eysw kIijE pRBu ijssy myrw es lok myN BI k¬Xwx ho AOr prlok myN BI [ Ajuén Bgvd pRwi‚q ky mhœv ko smJ sky AOr asky ân; myN prmwœmw ko pwny kI eçCw pRkt ho esilE asy prmDwm, prmgiq v mo– kw mhœv bqlwXw [ Ab esy kYsy pwXw jwE vYsw zwn dy rhy hYN [ pRBu khqy hYN ik prbRã prmy¤vr AQwéq` vh snwqn A±X#q prmpu{À AnñX Bi#q sy hI

67

pRw‚q hony Xo©X hY [ AnñX Bi#q sy AiBpRwX: hY sµpUxé kÄé±X-kmoéN ko Bgvd Apéx krnw [ Bgvwn ky hI prwXx rhnw, asI kI rjw myN rwjI honw [ myrI koeé mjIé nhIN, qyrI mjIé myN hI myrI mjIé hY [ iksI BI vÆqu, pRwxI Awid myN Awsi#q rihq honw AOr iksI sy BI vYr Bwv n rKnw [ Awp cwhy iksI BI {p inguéx-inrwkwr, sgux-swkwr, sgux-inrwkwr (AñqéXwmI prmwœmw) myN AOr iksI BI swDn AQwéq` ÎXwnXog, kméXog, zwnXog Awid sy pRBu ko pwny kw mwgé ApnwEN [ prñqu an sbky mUl myN Bi#q kw honw AinvwXé hY [ Bi#q kw AQé hI hY pRym [ as prmpu{À ky pRiq pRym [ as prmpu{À kI pRÏiq sy pRym [ asky rcy huE pRwxI mwZ sy pRym [ pRym sy AiBpRwX: hY smipéq Bwv [ mn smipéq ho jwE pRBu ky crxoN myN [ “myrw muJmyN kuC nhIN, jo kuC hY so qyrw [“myrw muJmyN kuC nhIN, jo kuC hY so qyrw [“myrw muJmyN kuC nhIN, jo kuC hY so qyrw [“myrw muJmyN kuC nhIN, jo kuC hY so qyrw [ qyrw quJko Apéx, #Xw lwgy myrw ]” qyrw quJko Apéx, #Xw lwgy myrw ]” qyrw quJko Apéx, #Xw lwgy myrw ]” qyrw quJko Apéx, #Xw lwgy myrw ]” bs Ek hI Bwv ho ik kYsy AOr iks pRkwr myry pRBu pRsñn hoNgy ? sBI pRwixXoN myN myry pRBu hI qo invws krqy hYN, qo anko kYsy suK phuÂcw skqw hUÂ ? kYsy ankI syvw k{Â ? hr –x qœpr rhnw [

68

prñqu Apny ilE kBI kuC n cwhnw [ koeé Apy–w nhIN, DñXvwd kI BI nhIN [ koeé AwkwN–w nhIN [ myry Ek imZ hYN [ ªI bWky ibhwrI jI ky apwsk hYN [ añhyN Ek bwr kuC SwrIirk pIVw Aw geé [ kuC imZ ankI Kbr lyny ky ilE j¬dI-j¬dI hÆpqwl phuÂcy [ AwpRySn huAw [ mgr do idn bwd askI hwlq dyKkr Ek imZ ny khw-qU iPk® mq kr, mYNny bWky ibhwrI jI sy mñnq mWgI hY [ Bgvwn quJy j¬dI TIk kr dyNgy [ qo ibÆqr pr lyty huE, pIVw sy gRÆq myry as imZ ny khw-Xy sb mq krnw doÆq [ mYN Xh QoVw sw ddé sh lUÂgw [ Xh myry hI qo iksI kmé kw Pl hY, Bugqwn hony do [ Awp myry ilE ibhwrI jI ko eqnI qklIP mq dynw [ añhoNny qo swry sNswr kw kwXé dyKnw hY [ -----kYsy Bwv hYN B#qoN ky [ AOr esy hI pRym khqy hYN, Bi#q khqy hYN [ pRBu khqy hYN Eysw Bi#qXu#q pu{À myry prmDwm, prmgiq AQwéq` mo– ko pRw‚q ho jwqw hY [ XZ kwly œvnwvƒiÄmwvƒiÄM cYv Xoign: [ XZ kwly œvnwvƒiÄmwvƒiÄM cYv Xoign: [ XZ kwly œvnwvƒiÄmwvƒiÄM cYv Xoign: [ XZ kwly œvnwvƒiÄmwvƒiÄM cYv Xoign: [ pRXwqw Xwiñq qM kwlM vpRXwqw Xwiñq qM kwlM vpRXwqw Xwiñq qM kwlM vpRXwqw Xwiñq qM kwlM v————Xwim BrqÀéB ] 23 ]Xwim BrqÀéB ] 23 ]Xwim BrqÀéB ] 23 ]Xwim BrqÀéB ] 23 ] hy Ajuén ! ijs kwl myN SrIr œXwgkr gE huE XogIjn qo vwips n lOtny vwlI giq ko AOr ijs kwl myN gE huE

69

vwips lOtny vwlI giq ko hI pRw‚q hoqy hYN, as kwl ko AQwéq` donoN mwgoéN ko khUÂgw ] 23 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----jIvn jInw Agr Ek klw hY qo mrnw BI Ek klw hY [ drAsl mrny kI klw hI jIvn jIny kw FÂg isKwqI hY [ vhI kwl Xwin vh –x jb SrIr sy pRwx inklqy hYN, ijsy hm mƒœXu khqy hYN vhI –x hY jo hmwrI AwgwmI XwZw qX krqw hY [ do hI mwgé hYN mƒœXu ky aprwñq ijn pr hmny clnw hY [ Ek mwgé qo punéjñm kw [ jIv Apny kmoéNnuswr Alg-Alg XoinXoN myN bwr-bwr jñm lyqw hY AOr dUsrw mwgé hY jhW gXw huAw XogI iPr vwips nhIN lOtqw AQwéq` prmgiq ko pRw‚q ho jwqw hY [ SrIr œXwgny ky bwd kOn sw XogI qo prmDwm ko, prmgiq ko apl‹D ho jwqw hY AOr kOn sw XogI Ævgwéid ky suKoN ko Bog kr iPr sy pƒŒvI pr jñm lyqw hY ? Ab mYN quJy an donoN ky ivÀX myN bqlwåÂgw [ Ajuén XogI qo honw hI cwhqy hYN mgr khIN anky ân; myN sU—m {p sy BI vwsnwEN n rh jwEN [ askw icÄ moh-AÂhkwr Awid ivkwroN sy ib¬kul KwlI ho jwE [ vh Xog kI açcqm åÂcweéXoN ko CU sky AOr k¬Xwx ko pRw‚q ho [ esilE pRBu ªI ÏÃx bVy hI suñdr v pRqIkwœmk FÂæg sy XoigXoN kI giq kw ivvrx krqy hYN [

70

Ai©n^Xoéiqrh: Su#l: À&mwsw aÄrwXxm` [Ai©n^Xoéiqrh: Su#l: À&mwsw aÄrwXxm` [Ai©n^Xoéiqrh: Su#l: À&mwsw aÄrwXxm` [Ai©n^Xoéiqrh: Su#l: À&mwsw aÄrwXxm` [ qZ pRXwqqZ pRXwqqZ pRXwqqZ pRXwqw gçCiñq bw gçCiñq bw gçCiñq bw gçCiñq b RRRRãããã bR bR bR bRããããivdo jnw: ] 24 ]ivdo jnw: ] 24 ]ivdo jnw: ] 24 ]ivdo jnw: ] 24 ] ijs mwgé myN ^XoiqméX Ai©n-AiBmwnI dyvqw hY, idn kw AiBmwnI dyvqw hY, Su#l p– kw AiBmwnI dyvqw hY AOr aÄrwXx ky C: mhInoN kw AiBmwnI dyvqw hY, as mwgé myN mrkr gE huE bRãvyÄw XogIjn apXéu#q dyvqwAoN ùwrw k®m sy ly jwE jwkr bRã ko pRw‚q hoqy hYN ] 24 ] DUmo rwiZÆqQw ÏÃx: À&mwsw diDUmo rwiZÆqQw ÏÃx: À&mwsw diDUmo rwiZÆqQw ÏÃx: À&mwsw diDUmo rwiZÆqQw ÏÃx: À&mwsw di––––xwXnm` [xwXnm` [xwXnm` [xwXnm` [ qZ cwñdRmsM ^XoiqXoégI pRw‚X invqéqy ] 25 ]qZ cwñdRmsM ^XoiqXoégI pRw‚X invqéqy ] 25 ]qZ cwñdRmsM ^XoiqXoégI pRw‚X invqéqy ] 25 ]qZ cwñdRmsM ^XoiqXoégI pRw‚X invqéqy ] 25 ] ijs mwgé myN DUm AiBmwnI dyvqw hY, rwiZ AiBmwnI dyvqw hY qQw ÏÃx p– kw AiBmwnI dyvqw hY AOr di–xwXn ky C: mhInoN kw AiBmwnI dyvqw hY, as mwgé myN mrkr gXw huAw skwm kmé krny vwlw XogI apXéu#q dyvqwAoN ùwrw k®m sy ly gXw huAw cñdRmw kI ^Xoiq ko pRw‚q hokr Ævgé myN Apny SuB kmoéN kw Pl Bogkr vwips Awqw hY ] 25 ]

71

Su#lÏÃxy gqI hŸyqy jgq: SwDZqy mqy [ Su#lÏÃxy gqI hŸyqy jgq: SwDZqy mqy [ Su#lÏÃxy gqI hŸyqy jgq: SwDZqy mqy [ Su#lÏÃxy gqI hŸyqy jgq: SwDZqy mqy [ EkXw XwœXn EkXw XwœXn EkXw XwœXn EkXw XwœXnwvƒiÄmñXXwvqéqy pun: ] 26 ]wvƒiÄmñXXwvqéqy pun: ] 26 ]wvƒiÄmñXXwvqéqy pun: ] 26 ]wvƒiÄmñXXwvqéqy pun: ] 26 ] #XoNik jgq ky Xy do pRkwr ky Su#l AOr ÏÃx AQwéq` dyvXwn AOr ipqƒXwn mwgé snwqn mwny gE hYN [ enmyN Ek ky ùwrw gXw huAw-ijssy vwips nhIN lOtnw pVqw, as prmgiq ko pRw‚q hoqw hY AOr dUsry ky ùwrw gXw huAw iPr vwips Awqw hY AQwéq` jñm-mƒœX ko pRw‚q hoqw hY ]26] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----XogI BI do ikÆm ky hoqy hYN [ QoVw ÎXwnpUvék sun lo Ajuén ! jo log Dmé kw kwXé krny vwly hYN, SwÆZivihq kÄé±X-kmé krny vwly hYN, smwj syvw krny vwly hYN, jp-qp-dwn-pu&X Awid krny vwly hYN vh BI do ikÆm ky hoqy hYN [ Ek qo vo log hYN jo vwsnw rihq hYN [ Awsi#q rihq hYN [ inÃkwm Bwv sy sb kuC krqy hYN [ kuC BI pwny kI cwh nhIN rKqy [ AOr dUsry SwÆZivihq kÄé±X-kmé qo krqy hYN, jp-qp-dwn-pu&X Awid BI krqy hYN ; prñqu icÄ myN kuC n kuC pRw‚q krny kI cwh bnI rhqI hY [ anky icÄ myN mwn-sµmwn, pd-pRiqàw pRw‚q krny kI vwsnw bnI rhqI hY [ AQwéq` vy hoqy hYN vwsnw Xu#q XogI [ phlI ikÆm ky XogI prmgiq AQwéq` prmpd ko pRw‚q ho jwqy hYN AOr dUsry Ævgé myN Apny SuB kmoéN kw Pl Bogkr vwips Aw jwqy hYN [

72

ikqny hI suñdr EvM AdBuq pRqIkoN ùwrw donoN hI ikÆm ky XoigXoN kI giq kw vxén ikXw gXw hY [ pRBu khqy hYN ik jo XogI as smX myN Apny pRwxoN ko œXwgqw hY jb ^XoiqméX Ai©n dyvqw v idn kw smX ho, Su#l p– kw smX ho AOr aÄrwXx ky C: mhInoN vwlw smX ho Xwin aÄrwXx ho [ (jb sUXé BU-mÎX ryKw sy aÄr kI Aor hoqy hYN an C: mhInoN ky kwl ko aÄrwXx khw jwqw hY AOr jb sUXé BU-mÎX ryKw sy di–x kI qrP rhqy hYN qo an C: mhInoN ko di–xwXx khw jwqw hY [) ijs XogI ky pRwx es kwl myN inklqy hYN vh XogI prmgiq ko pRw‚q hoqw hY AQwéq` en smXoN myN sNswr sy pRÆQwn krny vwly XogI (bRãzwnI) prmpd ko pw jwqy hYN [ AOr jo rwiZ ky smX myN, ÏÃx p– myN AOr di–xwXx ky C: mhInoN myN pRwx œXwgqy hYN vo XogI Ævgé myN Apny SuB kmoéN kw Pl Bogkr iPr sy es pƒŒvI pr vwips lOtqy hYN [ mgr esky mwXny Xh BI nhIN ik jo mhwpu{À prmpd ky AiDkwrI hYN vo di–xwXx ky C: mhIny, ÏÃx p– v rwiZ ky smX sNswr sy pRÆQwn nhIN krqy [ Xh qo do mwgé bqlwE gE hYN [ jo XogI prmpd ko pRw‚q krny kw AiDkwrI hY AQwéq` vwsnw rihq

73

XogI hY, vh Agr di–xwXx myN SrIr ko œXwgqw hY qo vh aÄrwXx Awny qk di–xwXx ky AiDkwrI dyvqw ky pws rhqw hY AOr aÄrwXx Awny pr asy aÄrwXx ky AiDkwrI dyvqw ko sONp idXw jwqw hY [ asI qrh sy ÏÃx p– v rwiZ ky smX myN SrIr œXwgny vwly prmpd ky AiDkwrI XogI ko BI ÏÃx p– v rwiZ ky dyvqw Su#l p– v idn kw smX Awny pr Su#l p– v idn ky AiDkwrI dyvqw ko sONp idXw jwqw hY [ vwÆqv myN Xh pRqIkwœmk vcn hYN pRBu ªI ÏÃx ky [ enky ivÆqƒq AQoéN ko smJny kI cyàw kryN [ pRBu khqy hYN:-“Ai©n, idn, Su#l p– AOr aÄrwXx ky C: mhInoN myN SrIr œXwg kr gE huE XogIjn bRã ko pRw‚q ho jwqy hYN [ AOr rwiZ myN, ÏÃx p– myN AOr di–xwXx ky C: mhInoN myN SrIr œXwg kr gE huE XogIjn Ævgé myN Apny SuB kmoéN kw Pl Bogkr vwips Awqy hYN [” Ai©n sy icñh hY Xz kw, Xz-kmoéN kw [ jIvn ky Aiñqm –x qk BI hm prihÄ ky kwXoéN myN slN©n rhyN [ ibnw iksI ikÆm kI vwsnw ky lok-ihÄwQé kuC n kuC krqy rhyN [ idn sy AiBpRwX: hY zwn sy [ hmwry Añq:krx myN sUXé kI BWiq zwn-dIp jlqw rhy, pRkwS dyqw rhy, inÃkwmqw sdw bnI rhy [

74

Azwnqw hmyN kBI n CuE [ aÄrwXx sy AiBpRwX: hY-ân; myN Awsi#q {pI bwdl lyÀ-mwZ BI n rhyN [ AOr iPr cWd qo mn kw, Bwvnw kw dyvqw hY [ hy pRBu ! hmwry ân; {pI cWd sy prihÄ kI Bwvnw asI qrh sy PYlqI rhy jYsy pUixémw kI cWdnI [ Su#l p– ky pñdRh idnoN myN cñdRmw jYsy DIry-DIry bFæqw jwqw hY [ asI qrh sy hmwry jIvn myN inÃkwmqw, lok-ihÄwQé kÄé±X-kmé krny kI Bwvnw, Bi#q, ismrn hmySw bFæqw rhy [ ijs XogI kw jIvn es qrh sy ho jwqw hY AOr jIvn ky Aiñqm –x qk AÎXwœm kI en åÂcweéXoN ko CU lyqw hY vh prmgiq ko pRw‚q hoqw hY AOr ijs XogI ky ân; myN swNswirk suKoN ko pwny kI vwsnwEN rhqI hYN vh prmgiq ko pRw‚q nhIN kr skqw [ asy vwips lOtkr Awnw hoqw hY [ di–xwXx ky dyvqw ky pws aqny smX qk rhnw pVqw hY jb qk aÄrwXx n Aw jwE AQwéq` qb qk jñm-mƒœXu ky c#kr myN pVw rhqw hY jb qk vwsnwAoN kw Añq nhIM ho jwqw [ Ek gWv my Ek kuiqXw iksI kuE myN igr pVI AOr kuC dyr bwd vh kuiqXw mr geé [ mƒq SrIr sVny lgw AOr kuE kw jl dUiÀq hony lgw [ logoN ny jl ko pivZ krny ky ilE bRwãxoN sy pUjw-pwT krwE, gNgw jl Awid imlwXw gXw [ mgr iPr BI kuE kw jl bdbU dyny sy n htw [ gWv vwly bRwãxoN sy khny lgy-

75

gNgw jI kw jl BI fwl idXw, mñZ BI pFæy gE iPr BI kuEÂ kw jl Suð nhIM huAw [ qo anmyN sy Ek pi&Vq ny khw ik Awpny kuEÂ myN sy kuiqXw ko bwhr inkwlw Xw nhIN [ jb qk Awp as mrI hueé, sVI hueé kuiqXw ky SrIr ko kuEÂ sy bwhr nhIN inkwlogy qb qk pwnI Su)))) nhIN hogw [ bdbU AwqI hI rhygI as jl sy [ TIk esI qrh sy jb qk ân; sy vwsnwAoN ko, AhNkwr ko nhIM inkwlogy qb qk Añq:krx Su)))) nhIN hogw [ Awpky muK sy jo vwxI pRkt hogI, cyhry sy jo Bwv pRkt hogw, koeé BI ÏœX-kmé hogw asmyN sy AhNkwr kI, loB-lwlc kI, vwsnwAoN kI sVI hueé bdbU AwEgI [ Bly hI Awp iksI Kws rNg ky kpVy phn lyN [ duinXw ko DoKw dyny ky ilE Apny nwm ky pICy smwj syvk ilKvwqy rhyN Xw iPr ikñhIN miñdr, gu{ùwry, igrjwGr Awid ky pRDwn, sY#trI bnqy rhyN [ es pRkwr pRBu ªI ÏÃx khqy hYN ik muJy pRw‚q krny ky ilE, Xwin myry prmpd ko pRw‚q krnw cwhqy ho qo smÆq Apy–wAoN AOr AwkwN–wAoN sy rihq ho jwAo [ AhNkwr, vwsnw {pI mrI hueé kuiqXw ko ân; {pI kuEÂ sy bwhr inkwl do [ es pRkwr Ajuén ! EysI iÆQiq ko jo XogI pRw‚q kr jwqw hY vh mhwpu{À myry prmDwm ko apl‹D ho jwqw hY AOr vwsnwAoN sy Xu#q XogI ko qo bwr-bwr es sNswr myN jñm lynw pVqw hY [

76

nYqy sƒqI pwQé jwnñXogI muhŸiq k>n [nYqy sƒqI pwQé jwnñXogI muhŸiq k>n [nYqy sƒqI pwQé jwnñXogI muhŸiq k>n [nYqy sƒqI pwQé jwnñXogI muhŸiq k>n [ qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu XogXuËo Bvwjuén ] 27 ]qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu XogXuËo Bvwjuén ] 27 ]qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu XogXuËo Bvwjuén ] 27 ]qÆmwœsvyéÀu kwlyÀu XogXuËo Bvwjuén ] 27 ] hy pwQé ! es pRkwr en donoN mwgoéN ko qÈv sy jwnkr koeé BI XogI moihq nhIN hoqw [ es kwrx hy Ajuén ! qU sb kwl myN smcqfð {p Xog sy Xu#q ho AQwéq` inrñqr myrI pRwi‚q ky ilE swDn krny vwlw ho ] 27 ] vydyÀu XzyÀu qp:su cYv dwnyÀu Xœpu&XPlM pRidêm` [vydyÀu XzyÀu qp:su cYv dwnyÀu Xœpu&XPlM pRidêm` [vydyÀu XzyÀu qp:su cYv dwnyÀu Xœpu&XPlM pRidêm` [vydyÀu XzyÀu qp:su cYv dwnyÀu Xœpu&XPlM pRidêm` [ AœXyiAœXyiAœXyiAœXyiq qœsvéimdM ividœvwq qœsvéimdM ividœvwq qœsvéimdM ividœvwq qœsvéimdM ividœvw XogI prM ÆQwnmupYiq cwÖm` ]28 XogI prM ÆQwnmupYiq cwÖm` ]28 XogI prM ÆQwnmupYiq cwÖm` ]28 XogI prM ÆQwnmupYiq cwÖm` ]28]]]] XogI pu{À es rhÆX ko qÈv sy jwnkr vydoN ky pFæny myN qQw Xz, qp AOr dwnwid ky krny myN jo pu&XPl khw hY, an sbko in:sñdyh a¬l|Gn kr jwqw hY AOr snwqn prmpd ko pRw‚q hoqw hY ] 28 ] qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:qwœpXé:----en do ¤lokoN myN swqvyN AOr AwTvyN AÎXwX kw swr-qÈv bqlwqy huE pRBu ªI ÏÃx khqy hYN-hy Ajuén ! jo koeé XogI en donoN mwgoéN ko qÈv sy jwn lyqw hY AQwéq` enky ivÆqƒq AQoéN ko jwn jwqw hY ; en donoN hI mwgoéN kI vwÆqivkqw ko jwn lyqw hY Xwin AnuBv myN aqwr lyqw hY ik Ek qo vh mwgé hY jo sIDw jwqw hY prmwœmw kI qrP AOr dUsrw mwgé vƒqwkwr (gol) hY [ jhW

77

sy cly vhIN vwips lOtwkr KVw kr dyqw hY [ vh XogI skwm-kmoéN sy moihq nhINN hoqw [ AiBpRwX: Xh hY ik Eysw XogI jo kuC BI (jp-qp-Xz-dwn SuB kmé Awid) krqw hY askI Bwvnw inÃkwm hoqI hY [ enky bdly myN kuC pwny kI eçCw nhIN rKqw [ #XoNik vh jwn jwqw hY ik swNswirk suKoN ko pRw‚q krny kI vwsnw muJy prmwœmw sy ikqnI dUr kr dygI [ Xh AinœX v Añqq: du:KoN ko hI dyny vwly swNswirk suK v –ixk Ævgwéid ky suK qo pRdUiÀq jl sy Bry huE C‚pr ky smwn hYN ijñhyN pRw‚q krny kI cwh as Amr Awnñd ky mhwswgr sy dUr kr dyqI hY [ esilE Ajuén ! qU smcqfð {p Xog sy Xu#q ho jw AOr inrñqr myrw Bjn kr Xwin muJy Xwd rK [ sdYv muJy pRw‚q krny ky ilE swDnw kr [ AQwéq` qU jo kuC BI kry-Apny kÄé±X-kmoéN ko inBwE, Bi#q kry, jp kry, qp kry, kuC BI kry prñqu qyrw aÌy¤X Bgvd pRwi‚q honw cwihE [ qyry jIvn kw kyñdR ibñdu prmwœmw honw cwihE sNswr nhIN [ #XoNik hy Ajuén ! vhI mhwpu{À hY, bRãzwnI hY-jo vyd pFæny, jp-qp-Xz-dwn Awid ky ùwrw jo pu&XPl imlqw hY an sb kw a¬lNGn kr jwqw hY Xwin an pu&X kmé v SuB kmoéN ky Pl sy moihq nhIN hoqw AOr hr kmé Bgvdwpéx hI krqw hY AQwéq` Bgvwn ky ilE hI krqw hY [ asI kI rjw my sdYv sNquê rhqw huAw dUsroN

78

pr sdYv dXw Bwv (k{xwmX ÆvBwv) hony ky kwrx, muJy inrñqr Xwd rKqw huAw prihÄ kwXoéN myN slM©n rhqw hY [ Eysy XoigXoN kw Xog pUxéqXw Pilq ho jwqw hY AOr Añqq: snwqn prmpd ko pRw‚q ho jwqy hY [ EysI giq ko pRw‚q ho jwqy hYN jo prmgiq hY, jhW sy iPr vwips nhIN lOtnw hoqw AQwéq` mo– kI pRwi‚q ho jwqI hY [ eqnw qo krnw ÆvwmI, jb pRwx qn sy ieqnw qo krnw ÆvwmI, jb pRwx qn sy ieqnw qo krnw ÆvwmI, jb pRwx qn sy ieqnw qo krnw ÆvwmI, jb pRwx qn sy inklyN [nklyN [nklyN [nklyN [ goibñd nwm lykr, gopwl nwm lykr, qb pRwx qn sy inklyN [goibñd nwm lykr, gopwl nwm lykr, qb pRwx qn sy inklyN [goibñd nwm lykr, gopwl nwm lykr, qb pRwx qn sy inklyN [goibñd nwm lykr, gopwl nwm lykr, qb pRwx qn sy inklyN [ ªI gNgw jI kw qt ho, Xmunw kw bÂsI vt ho [ªI gNgw jI kw qt ho, Xmunw kw bÂsI vt ho [ªI gNgw jI kw qt ho, Xmunw kw bÂsI vt ho [ªI gNgw jI kw qt ho, Xmunw kw bÂsI vt ho [ myrw sWvrw inkt ho, jb pRwx qn sy inklyN [myrw sWvrw inkt ho, jb pRwx qn sy inklyN [myrw sWvrw inkt ho, jb pRwx qn sy inklyN [myrw sWvrw inkt ho, jb pRwx qn sy inklyN [ pIqwµbrI ksI ho, Cib mn myN Xy bsI ho [pIqwµbrI ksI ho, Cib mn myN Xy bsI ho [pIqwµbrI ksI ho, Cib mn myN Xy bsI ho [pIqwµbrI ksI ho, Cib mn myN Xy bsI ho [ hoNToN py kuC hÂsI ho, jb pRwx qn sy inklyN [hoNToN py kuC hÂsI ho, jb pRwx qn sy inklyN [hoNToN py kuC hÂsI ho, jb pRwx qn sy inklyN [hoNToN py kuC hÂsI ho, jb pRwx qn sy inklyN [ ªI vƒñdwvn kw Ql ho,ªI vƒñdwvn kw Ql ho,ªI vƒñdwvn kw Ql ho,ªI vƒñdwvn kw Ql ho, myry muK myN qulsI dl ho [ myry muK myN qulsI dl ho [ myry muK myN qulsI dl ho [ myry muK myN qulsI dl ho [ ivÃxu crx kw jl ho, jb pRwx qn sy inklyN [ ivÃxu crx kw jl ho, jb pRwx qn sy inklyN [ ivÃxu crx kw jl ho, jb pRwx qn sy inklyN [ ivÃxu crx kw jl ho, jb pRwx qn sy inklyN [ myrw sWvrw KVw ho, iqrCw crx Drw ho [myrw sWvrw KVw ho, iqrCw crx Drw ho [myrw sWvrw KVw ho, iqrCw crx Drw ho [myrw sWvrw KVw ho, iqrCw crx Drw ho [ bÂsI kw Ævr Brw ho, jb pRwx qn sy inklyN [bÂsI kw Ævr Brw ho, jb pRwx qn sy inklyN [bÂsI kw Ævr Brw ho, jb pRwx qn sy inklyN [bÂsI kw Ævr Brw ho, jb pRwx qn sy inklyN [ isr sohqw mukut ho, muKVy py kwlI lt ho [isr sohqw mukut ho, muKVy py kwlI lt ho [isr sohqw mukut ho, muKVy py kwlI lt ho [isr sohqw mukut ho, muKVy py kwlI lt ho [ XhI ÎXwn myry Gt ho, jb pRwx qn sy inklyN [XhI ÎXwn myry Gt ho, jb pRwx qn sy inklyN [XhI ÎXwn myry Gt ho, jb pRwx qn sy inklyN [XhI ÎXwn myry Gt ho, jb pRwx qn sy inklyN [ kysr iqlk ho Awlwkysr iqlk ho Awlwkysr iqlk ho Awlwkysr iqlk ho Awlw, muK cñdR sw ajwlw [, muK cñdR sw ajwlw [, muK cñdR sw ajwlw [, muK cñdR sw ajwlw [ fwlU gly myN mwlw, jb pRwx qn sy inklyN [fwlU gly myN mwlw, jb pRwx qn sy inklyN [fwlU gly myN mwlw, jb pRwx qn sy inklyN [fwlU gly myN mwlw, jb pRwx qn sy inklyN [ kwnoN jfwå bwlI, ltkI ltyN ho kwlI [kwnoN jfwå bwlI, ltkI ltyN ho kwlI [kwnoN jfwå bwlI, ltkI ltyN ho kwlI [kwnoN jfwå bwlI, ltkI ltyN ho kwlI [ dyKU Ctw inrwlI, jb pRwx qn sy inklyN [dyKU Ctw inrwlI, jb pRwx qn sy inklyN [dyKU Ctw inrwlI, jb pRwx qn sy inklyN [dyKU Ctw inrwlI, jb pRwx qn sy inklyN [

79

pcrÂgI kwCnI ho, ptpIq sy qnI ho [pcrÂgI kwCnI ho, ptpIq sy qnI ho [pcrÂgI kwCnI ho, ptpIq sy qnI ho [pcrÂgI kwCnI ho, ptpIq sy qnI ho [ myrI bwq sb bnI ho, jb pRwx qn sy inklyN [myrI bwq sb bnI ho, jb pRwx qn sy inklyN [myrI bwq sb bnI ho, jb pRwx qn sy inklyN [myrI bwq sb bnI ho, jb pRwx qn sy inklyN [ pg Do qƒÀw imtwåÂ, qulsI kw pZ pwåÂpg Do qƒÀw imtwåÂ, qulsI kw pZ pwåÂpg Do qƒÀw imtwåÂ, qulsI kw pZ pwåÂpg Do qƒÀw imtwåÂ, qulsI kw pZ pwå [ [ [ [ isr crx rj lgwåÂ, jb pRwx qn sy inklyN [isr crx rj lgwåÂ, jb pRwx qn sy inklyN [isr crx rj lgwåÂ, jb pRwx qn sy inklyN [isr crx rj lgwåÂ, jb pRwx qn sy inklyN [ Awnw Av¤X Awnw, rwDw ko swQ lwnw [Awnw Av¤X Awnw, rwDw ko swQ lwnw [Awnw Av¤X Awnw, rwDw ko swQ lwnw [Awnw Av¤X Awnw, rwDw ko swQ lwnw [ dSén muJy idKwnw, jb pRwx qn sy inklyN [dSén muJy idKwnw, jb pRwx qn sy inklyN [dSén muJy idKwnw, jb pRwx qn sy inklyN [dSén muJy idKwnw, jb pRwx qn sy inklyN [ jb k&T pRwx AwE, koeé rog n sqwE [jb k&T pRwx AwE, koeé rog n sqwE [jb k&T pRwx AwE, koeé rog n sqwE [jb k&T pRwx AwE, koeé rog n sqwE [ Xm drS n idKwE, jb pRwx qn sy inklyN [Xm drS n idKwE, jb pRwx qn sy inklyN [Xm drS n idKwE, jb pRwx qn sy inklyN [Xm drS n idKwE, jb pRwx qn sy inklyN [ myry pRwx inkly suK sy, qyrw nwm inkly muK sy [myry pRwx inkly suK sy, qyrw nwm inkly muK sy [myry pRwx inkly suK sy, qyrw nwm inkly muK sy [myry pRwx inkly suK sy, qyrw nwm inkly muK sy [ bc jwå Gor dubc jwå Gor dubc jwå Gor dubc jwå Gor duK sy, jb pRwx qn sy inklyN [K sy, jb pRwx qn sy inklyN [K sy, jb pRwx qn sy inklyN [K sy, jb pRwx qn sy inklyN [ as v#q j¬dI Awnw, nhIN ¤Xwm BUl jwnw [as v#q j¬dI Awnw, nhIN ¤Xwm BUl jwnw [as v#q j¬dI Awnw, nhIN ¤Xwm BUl jwnw [as v#q j¬dI Awnw, nhIN ¤Xwm BUl jwnw [ murlI kI Dun sunwnw, jb pRwx qn sy inklyN [murlI kI Dun sunwnw, jb pRwx qn sy inklyN [murlI kI Dun sunwnw, jb pRwx qn sy inklyN [murlI kI Dun sunwnw, jb pRwx qn sy inklyN [ suiD hovy nwih qn kI, qYXwrI ho gmn kI [suiD hovy nwih qn kI, qYXwrI ho gmn kI [suiD hovy nwih qn kI, qYXwrI ho gmn kI [suiD hovy nwih qn kI, qYXwrI ho gmn kI [ l#kVI ho vƒñdwvn kI, jb pRwx qn sy inklyM [l#kVI ho vƒñdwvn kI, jb pRwx qn sy inklyM [l#kVI ho vƒñdwvn kI, jb pRwx qn sy inklyM [l#kVI ho vƒñdwvn kI, jb pRwx qn sy inklyM [ Xh nyk sI Ajé hY, mwno qo #Xw hjé hY [Xh nyk sI Ajé hY, mwno qo #Xw hjé hY [Xh nyk sI Ajé hY, mwno qo #Xw hjé hY [Xh nyk sI Ajé hY, mwno qo #Xw hjé hY [ kuC Awp kw kjé hY, jkuC Awp kw kjé hY, jkuC Awp kw kjé hY, jkuC Awp kw kjé hY, jb pRwx qn sy inklyN ] b pRwx qn sy inklyN ] b pRwx qn sy inklyN ] b pRwx qn sy inklyN ] “jX“jX“jX“jX----jX ªI rwDwjX ªI rwDwjX ªI rwDwjX ªI rwDw----rmx,rmx,rmx,rmx, jXjXjXjX----jX nvl ikSor [jX nvl ikSor [jX nvl ikSor [jX nvl ikSor [ jX gopI icÄ cor pRBu, jX gopI icÄ cor pRBu, jX gopI icÄ cor pRBu, jX gopI icÄ cor pRBu, jXjXjXjX----jX mwKn cor ]jX mwKn cor ]jX mwKn cor ]jX mwKn cor ] Å qœsidiq ªImdBgvdgIqwsUpinÀœsu bRÅ qœsidiq ªImdBgvdgIqwsUpinÀœsu bRÅ qœsidiq ªImdBgvdgIqwsUpinÀœsu bRÅ qœsidiq ªImdBgvdgIqwsUpinÀœsu bRããããivÖwXwM XogSwÆZyivÖwXwM XogSwÆZyivÖwXwM XogSwÆZyivÖwXwM XogSwÆZy ªIÏÃxwjuénsNvwdy AªIÏÃxwjuénsNvwdy AªIÏÃxwjuénsNvwdy AªIÏÃxwjuénsNvwdy A––––rbrbrbrb RRRRããããXogo nwmwêmoXogo nwmwêmoXogo nwmwêmoXogo nwmwêmo····ÎXwX: ] 8 ]ÎXwX: ] 8 ]ÎXwX: ] 8 ]ÎXwX: ] 8 ]