Modül 11 – Temel Finansal Araçlarkgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Eskiler/egitim_modulleri/modul11.pdf · Bir işletme finansal araçlarını, ... Modül 11 – Temel Finansal

Modl 11 Temel Finansal Aralar

IFRS Vakf: IFRS for SMEs Eitim Materyali

IFRS Foundation: Training Material for the IFRS for SMEs

including the full text ofSection 11 Basic Financial Instruments

of the International Financial Reporting Standard (IFRS)for Small and Medium-sized Entities (SMEs)

issued by the International Accounting Standards Board on 9 July 2009

with extensive explanations, self-assessment questions and case studies

IFRS Foundation30 Cannon Street

London EC4M 6XHUnited Kingdom

Telephone: +44 (0)20 7246 6410Fax: +44 (0)20 7246 6411

Email:[email protected]

Publications Telephone: +44 (0)20 7332 2730Publications Fax: +44 (0)20 7332 2749

Publications Email: [email protected]: www.ifrs.org

This training material has been prepared by IFRS Foundation education staff. It has not been approved by the International Accounting Standards Board (IASB). The training material is designed to assist those training others to implement and consistently apply the IFRS for SMEs. For more information about the IFRS education initiative visithttp://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.

IFRS Foundation30 Cannon Street | London EC4M 6XH | United KingdomTelephone: +44 (0)20 7246 6410 | Fax: +44 (0)20 7246 6411Email: [email protected] Web: ww.ifrs.org

Copyright 2010 IFRS Foundation

Right of use

Although the IFRS Foundation encourages you to use this training material, as a whole or in part, for educational purposes, you must do so in accordance with the copyright terms below.

Please note that the use of this module of training material is not subject to the payment of a fee.

Copyright notice

All rights, including copyright, in the content of this module of training material are owned or controlled by the IFRS Foundation.

Unless you are reproducing the training module in whole or in part to be used in a stand-alone document, you must not use or reproduce, or allow anyone else to use or reproduce, any trade marks that appear on or in the training material. For the avoidance of any doubt, you must not use or reproduce any trade mark that appears on or in the training material if you are using all or part of the training materials to incorporate into your own documentation. These trade marks include, but are not limited to, the IFRS Foundation and IASB names and logos.

When you copy any extract, in whole or in part, from a module of the IFRS Foundation training material, you must ensure that your documentation includes a copyright acknowledgement that the IFRS Foundation is the source of your training material. You must ensure that any extract you are copying from the IFRS Foundation training material is reproduced accurately and is not used in a misleading context. Any other proposed use of the IFRS Foundation training materials will require a licence in writing.

Please address publication and copyright matters to:IFRS Foundation Publications Department30 Cannon Street London EC4M 6XH United KingdomTelephone: +44 (0)20 7332 2730 Fax: +44 (0)20 7332 2749Email: [email protected] Web: www.ifrs.org

The IFRS Foundation, the authors and the publishers do not accept responsibility for loss caused to any person who acts or refrains from acting in reliance on the material in this publication, whether such loss is caused by negligence or otherwise.

The Turkish translation of the Training Material for the IFRS for SMEs contained in this publication has not been approved by a review committee appointed by the IFRS Foundation. The Turkish translation is copyright of the IFRS Foundation.

The IFRS Foundation logo, the IASB logo, the IFRS for SMEs logo, the Hexagon Device, IFRS Foundation, eIFRS,IAS, IASB, IASC Foundation, IASCF, IFRS for SMEs, IASs, IFRS, IFRSs, International Accounting Standardsand International Financial Reporting Standards are Trade Marks of the IFRS Foundation.

IFRS Vakf: IFRS for SME Eitim Materyali

Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulunun 9 Temmuz 2009 tarihinde yaymlam olduu

Kk ve Orta Byklkteki letmeler (SMEs) iin Uluslararas Finansal Raporlama Standard (IFRS)nn

Blm 11 Temel finansal Aralarn tam metni ile

geniletilmi aklamalar, deerlendirme sorular ve vaka almalar iermektedir.

IFRS Foundation30 Cannon Street

London EC4M 6XHngiltere

Telefon: +44 (0)20 7246 6410Fax: +44 (0)20 7246 6411

E-posta:[email protected]

Yaynlar Dept. Telefon: +44 (0)20 7332 2730Yaynlar Dept. Fax: +44 (0)20 7332 2749

Yaynlar Dept. E-posta: [email protected]: www.ifrs.org

Bu eitim materyali IFRS Vakf eitim personeli tarafndan hazrlanmtr. Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu (IASB) tarafndan onaylanmamtr. Eitim materyali, IFRS for SMEsi devaml olarak uygulayacak kullanclara eitim verelere yardmc olmak iin tasarlanmtr. IFRS eitim giriimi hakknda daha fazla bilgi iin aadaki web sayfasn ziyaret ediniz:http://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.

IFRS Foundation30 Cannon Street | London EC4M 6XH | ngiltereTelefon: +44 (0)20 7246 6410 | Faks: +44 (0)20 7246 6411E-posta: [email protected] Web: ww.ifrs.org

Telif Hakk IFRS Foundation

Kullanm Hakk

IFRS Vakf bu eitim materyalinin ksmen ya da tamamen kullanmn tevik etse de, aada verilen telif hakk koullar uyarnca kullanlmas gerekmektedir.

Bu eitim materyali modlnn kullanlmas herhangi bir cret demesine tabi deildir.

Telif hakk bildirimi

Telif hakk da dahil bu eitim materyali modl kapsamndaki tm haklar IFRS Vakfna ait olup, yine IFRS Vakf tarafndan kontrol edilmektedir.

Eitim modl bamsz bir belgede kullanlacak ekilde tamamen veya ksmen oaltlmadka, kullanlamaz veya oaltlamaz, nc kiilerin kullanmasna veya oaltmasna, zerindeki ve eitim materyalindeki ticari markalarn gsterilmesine izin verilemez. pheye mahal vermemek iin, eitim materyallerinin tamamn veya bir ksmn kendi belgelerinizin bir paras olarak kullanacaksanz zerinde veya eitim materyalinde yer alan herhangi bir ticari markay kullanamaz ve oaltamazsnz. Bu ticari markalar IFRS Vakf ve IASB adlar ve logolarn kapsamakta olup bunlarla kstl deildir.

IFRS Vakf eitim materyali modlnn tamam ve bir ksmndan alnt yapmanz durumunda, belgelerinizin eitim materyali modlnzn kaynann IFRS Vakf olduuna ilikin bir telif hakk onay iermesini temin etmeniz gerekecektir. IFRS Vakf eitim materyalinden kopyalayacanz herhangi bir alntnn doru bir ekilde oaltldndan ve yanltc bir balamda kullanlmadndan emin olmanz gerekmektedir. IFRS Vakf eitim materyalleri iin nerilecek herhangi bir dier kullanm yazl lisans gerektirmektedir.

Ltfen yaynlar ve telif hakk ile ilgili konular aadaki adrese bildiriniz:IFRS Vakf Yayn Departman 30 Cannon Street, Londra, EC4M 6XH, ngiltere Telefon: +44 (0)20 7332 2730 Faks: +44 (0)20 7332 7249E-posta: [email protected] Web: www.ifrs.org

Bu zarar ihmalden veya dier nedenlerden kaynaklansn veya kaynaklanmasn, IFRS Vakf, yazarlar ve yaynclar bu yaynda yer alan materyale dayal olarak hareket eden veya hareket etmekten kanan herhangi bir ahsa ynelik zararlardan dolay sorumluluk kabul etmez.

Bu yaynda yer alan KOBler iin IFRS Eitim Materyalinin Trke tercmesi IFRS Vakf tarafndan atanm bir inceleme komitesi tarafndan onaylanmtr. Trke tercmesinin telif haklar IFRS Vakfna aittir.

IASB logosu/ IFRS Vakf logosu/Altgen Aygt, IFRS Vakf Eitim logosu, IFRS vakf, eIFRS, IAS, IASB, IFRS Vakf Eitimi, IASs, IFRIC, IFRS, IFRSs, International Accounting Standards- UIuslararas Muhasebe Standartlar, International Financial Reporting Standards-UIuslararas Finansal Raporlama Standartlar ve SIC IFRS Vakfnn ticari markalardr.

IASC Foundation: Training Material for the IFRS for SMEs (version 2010-1) iv

indekiler

GR renim ktlar IFRS for SMEs Hkmlere giri HKMLER VE RNEKLER Blm 11 ve 12nin kapsam Blm 11e giri Blm 11in kapsam Temel finansal aralar Finansal varlk ve borlarn ilk muhasebeletirmesi lk lm Muhasebeletirme sonras lm Finansal varln finansal durum tablosu d braklmas Finansal borcun finansal durum tablosu d braklmas Aklamalar NEML TAHMNLER ve DER DEERLENDRMELER lk lm Muhasebeletirme sonras lm Finansal varln finansal durum tablosu d braklmas TAM SET IFRSLER LE KARILATIRMA BLGNZ TEST EDN BLGNZ UYGULAYIN Vaka almas 1 Vaka almas 1in cevab Vaka almas 2 Vaka almas 2nin cevab

112366816183132468897102111111112112113115121121123127129

1


IASC Foundation: Training Material for the IFRS for SMEs (version 2010-5)

Bu eitim materyali, IASC Vakfnn eitim personeli tarafndan hazrlanm olup, Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu (IASB) tarafndan onaylanmamtr. Kk ve orta byklkteki iletmelere (KOB) uygulanacak muhasebe hkmleri, IASB tarafndan Temmuz 2009da yaymlanan KOBler iin Uluslararas Finansal Raporlama Standardnda (IFRS) dzenlenmitir.

GR

Bir iletme finansal aralarn, Blm 11 Temel Finansal Aralar ve Blm 12 Dier Finansal Aralarda yer alan hkmleri uygulayarak veya IAS 39 Finansal Aralar: Muhasebeletirme ve lme Standardnda (tam set IFRSlerde) yer alan hkmler ile 11 ve 12 nci Blmlerde yer alan aklama hkmlerini uygulayarak muhasebeletirir. Bu eitim materyalinde yalnzca ilk seenee yer verilmitir (yani IAS 39un uyguland seenek bu materyalde yer almamaktadr). letme sz konusu seeneklerin hangisi uygularsa uygulansn, Blm 22 Borlar ve zkaynaklar da uygular.

Bu modl, IFRS for SMEsin 11 inci blm uyarnca temel finansal aralarn muhasebeletirilmesi konusunu ele almaktadr. Modl 12 ise dier tm finansal ara konularna uyguland iin, sz konusu modlde daha karmak finansal aralar ve riskten korunma muhasebesi de dahil olmak zere ilgili ilemler yer almaktadr.

Modl 11, rencilere temel finansal aralarn muhasebeletirilmesi ve raporlanmas konusunu tantmakta, Blm 11in yaymlanan resmi metni konusunda rehberlik salamakta, rneklerin kullanlmas araclyla hkmlerin anlalmasn kolaylatrmakta ve temel finansal aralarn muhasebeletirilmesinde gerekli olan nemli deerlendirmeleri gstermektedir. Ayrca bu modlde, rencinin hkmlere ynelik bilgisini test etmek iin hazrlanan sorular ile IFRS for SMEsin 11 inci Blm uyarnca temel finansal aralarn muhasebeletirilmesine ynelik yeteneini gelitirmek iin tasarlanan rnek olaylar yer almaktadr.

renim ktlar

Bu modln baarl bir ekilde tamamlanmas zerine, temel finansal aralara ilikin olarak IFRS for SMEste yer alan finansal raporlama hkmleri renilmi olacaktr. Ayrca sz konusu hkmlerin uygulamada kullanln gsteren rnek olaylarn tamamlanmasyla, IFRS for SMEs uyarnca temel finansal aralarn muhasebeletirilmesi konusundaki yeterliliiniz artacaktr. Bu modl, IFRS for SMEsin 11 inci Blm kapsamnda kullanclara, zellikle aada yer alan hususlar asndan faydal olmay amalamaktadr:

Finansal ara, finansal varlk, finansal bor ve zkaynaa dayal finansal aralarn tanmlanabilmesi,

Blm 11 kapsamnda yer alan finansal varlk ve borlarn tanmlanabilmesi,

2



Bir finansal aracn ne zaman muhasebeletirileceinin aklanabilmesi ve finansal aralarn ilk muhasebeletirmesinin nasl yaplacann gsterilmesi,

Blm 11 kapsamnda yer alan bir finansal aracn ilk muhasebeletirmede ve izleyen dnemlerde llebilmesi,

Etkin faiz yntemi kullanlarak bir finansal aracn itfa edilmi maliyetinin belirlenebilmesi.

Maliyet bedeli veya itfa edilmi maliyet bedeliyle elde tutulan finansal aralara ilikin olarak bir deer dkl zararnn ne zaman muhasebeletirileceinin (veya bir deer dkl zararnn ne zaman iptal edileceinin) belirlenebilmesi ve sz konusu deer dkl zararnn (veya deer dkl zararnn iptalinin) nasl lleceinin gsterilebilmesi,

mtiyazl veya adi paylara yaplan yatrmlarn geree uygun deerlerinin tespit edilmesine ynelik uygun yntemlerin belirlenebilmesi,

Finansal aralarn ve borlarn ne zaman finansal durum tablosu d braklacann aklanabilmesi ve sz konusu finansal durum tablosu brakma ileminin nasl muhasebeletirileceinin gsterilebilmesi

Blm 11de yer alan aklama hkmlerini karlayan finansal aralar hakknda uygun bilginin hazrlanabilmesi

Temel finansal aralarn muhasebeletirilmesi asndan gerekli olan deerlendirmelere ilikin bir yaklamn ortaya konabilmesi.

IFRS for SMEs

IFRS for SMEsin, kamuya hesap verme ykmll bulunmayan iletmelerin genel amal finansal tablolarna uygulanmas amalanmaktadr (baknz: Blm 1 Kk ve Orta Byklkteki letmeler).

IFRS for SMEs, zorunlu hkmler ve sz konusu hkmlerle birlikte yaymlanan (zorunlu olmayan) dier materyallerden oluur.

Zorunlu olmayan materyaller aadakilerden olumaktadr:

IFRS for SMEs e genel bir giri yapan ve Standardn amacn, yapsn ve uygulama alann aklayan nsz.

rnek finansal tablolar ile dipnot kontrol listesini ieren uygulama rehberi.

IASBnin IFRS for SMEse ilikin sonulara ularken sergiledii temel yaklam zetleyen Karar Gerekeleri.

IFRS for SMEs in yaymlanmas konusunda muhalif gr bildiren bir IASB yesinin muhalif gr.

3



IFRS for SMEste Terimler Szl zorunlu hkmlerin bir parasdr.

IFRS for SMEste Blm 21 Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar, Blm 22 Borlar ve zkaynak ile Blm 23 Haslatta ekler yer almaktadr. Sz konusu ekler zorunlu olmayan rehberlerdir.

Hkmlere giriKk ve orta byklkteki iletmelerin genel amal finansal tablolarnn amac, kendi zel bilgi ihtiyalarn karlamaya ynelik olarak hazrlanm raporlar talep edebilme imkn bulunmayan geni bir kullanc kitlesine, genel olarak bir iletmenin finansal durumu, faaliyet sonular ve nakit aklar hakknda ekonomik kararlar almalarnda faydal olacak bilgiler salamaktr.

Blm 11 Temel Finansal Aralar ve Blm 12 Dier Finansal Aralar, finansal aralara ilikin finansal raporlama hkmlerini belirlemektedir. Finansal ara, bir iletmenin finansal varlnda; dier bir iletmenin finansal borcunda ya da zkaynaa dayal finansal aracnda arta neden olan bir szlemedir.

IFRS for SMEste finansal aralarn muhasebeletirilmesi asndan iki seenek yer almaktadr:

Bir btn olarak Blm 11 ve Blm 12 hkmlerinin uygulanmas veya

IAS 39 Finansal Aralar: Muhasebeletirme ve lme Standardnn muhasebeletirme ve lme hkmleri ile Blm 11 ve 12nin aklama hkmlerinin uygulanmas.

letme sz konusu seeneklerin hangisi uygularsa uygulansn, Blm 22 Borlar ve zkaynak da uygulamaldr. Blm 22de finansal aralarn bor ya da zkaynak olarak snflandrlmasna ilikin ilkeler ortaya konmakta ve zkaynaa dayal finansal ara yatrmcs sfat ile (yani ortak sfat ile) hareket eden bireylere veya dier taraflara ihra edilen zkayana dayal finansal aralarn muhasebeletirilmesini dzenlemektedir.

Kapsam

Bu modlde yalnzca Blm 11de yer alan hkmler yer almaktadr. Blm 11 temel finansal aralara uygulanr ve IFRS for SMEsle uyumlu olduunu beyan eden tm iletmelere uygundur. Blm 12 ise dier daha karmak finansal aralara ve ilemlere uygulanr.

Blm 11 kapsamndaki temel finansal aralar, aadakilerden oluur:

Nakit;

Belirli koullar salayan bir borlanma arac (rnein, alacakl ve borlu olunan hesaplar, senetler ve krediler) (sz konusu aralar sahibine, sabit bir getiri ya da belirtilmi kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir faiz orann esas alan deiken bir getiri salar);

4



Net nakit olarak denemeyen ve bu blmde yer alan dier borlanma aralaryla ayn koullar karlamas beklenen bir kredi almaya ilikin taahht ve

Dntrlemeyen imtiyazl paylar ile satm opsiyonu bulunmayan adi veya imtiyazl paylara yaplan yatrmlar.

Szlemeden kaynaklanan bir finansal varln ya da borcun Blm 11 uyarnca muhasebeletirilen finansal bir bor olduuna karar verme sreci birka aamadan olumaktadr:

Sz konusu szleme bir iletmenin finansal varlnda; dier bir iletmenin finansal borcunda ya 1. da zkaynaa dayal finansal aracnda arta neden olmaldr (baknz: paragraf 11.3)

letme finansal aracn blm 11 ve 12 uyarnca muhasebeletirmeyi semi olmaldr (baknz: 2. paragraf 11.2)

Finansal ara, Blm 11in kapsam dnda braklm olmamaldr (baknz: paragraf 11.7)3.

Finansal ara, (a) nakit veya (b) dntrlemeyen imtiyazl paylar ile satm opsiyonu 4. bulunmayan adi veya imtiyazl paylara yaplan bir yatrm veya (c) paragraf 11.9daki koullar salayan bir borlanma arac (d) net nakit olarak denemeyen ve taahht yerine getirildiinde, paragraf 11.9daki koullar salamas beklenen bir kredi almaya ilikin taahht olmaldr (baknz: paragraf 11.8).

Muhasebeletirme

Blm 11, bir finansal varln veya finansal borcun sadece, iletmenin bu aracn szlemeye dayal hkmlerine taraf olmas halinde muhasebeletirilmesini gerektirir.

lm

Yaplan anlama esasnda bir finansman ilemi nitelii tamad srece, finansal aralar ilk muhasebeletirmede ilem fiyatndan llr. Anlama bir finansman ilemi niteliinde ise sz konusu kalem, gelecekte elde edilecek tahsilatlarn benzer bir borlanma aracna ilikin piyasa faiz oran ile iskonto edilmi bugnk deeri zerinden llr.

Borsada ilem gren veya geree uygun deerleri aksi belirtilmedike gvenilir bir ekilde llebilen dntrlemeyen imtiyazl paylara ve satm opsiyonu bulunmayan adi veya imtiyazl paylara yaplan yatrmlar dnda tm temel finansal aralara, ilk muhasebeletirmeden sonra itfa edilmi maliyet yntemi (veya baz durumlarda maliyet yntemi) uygulanr. Sz konusu yatrmlar ise bu blm uyarnca ilk muhasebeletirmeden sonra geree uygun deerleri zerinden llr ve geree uygun deerlerinde meydana gelen deiiklikler kr veya zarara yanstlr.

Bu blm her raporlama dnemi sonunda, maliyet veya itfa edilmi maliyet bedeli zerinden llen herhangi bir finansal varln deer dklne urad ynnde tarafsz bir kant olup olmadnn deerlendirilmesini gerektirir.

5



Deer dklnn olduu ynnde tarafsz bir kantn bulunmas halinde, kr veya zararda annda bir deer dkl zarar muhasebeletirilir. Daha sonraki bir dnemde, deer dkl zararnn azalmas ve bu azaln deer dklnn ilk olarak muhasebeletirildii tarihten sonra meydana gelen bir olay ile tarafsz olarak ilikilendirilebilmesi durumunda, nceden muhasebeletirilen deer dkl zarar iptal edilir. Ancak iptal ilemi, finansal varln yeni defter deerinin, sz konusu finansal varln deer dklnn muhasebeletirilmesinden nceki defter deerini amas gibi bir sonuca yol amamaldr.

6



Blm 11 ve Blm 12nin kapsam

11.1 Blm 11 Temel Finansal Aralar ve Blm 12 Dier Finansal Aralar, finansal aralarn (finansal varlk ve finansal borlarn) muhasebeletirilmesi, finansal durum tablosu d braklmas, lm ve aklanmas konularn dzenler. Blm 11, temel finansal aralara uygulanr ve tm iletmeler ile ilgilidir. Blm 12, daha karmak nitelikteki dier finansal aralara ve ilemlere uygulanr. Sadece temel finansal aralarla ilgili ilemler yaplmas durumunda Blm 12 uygulanmaz. Ancak, sadece temel finansal aralar bulunan iletmeler de, Blm 12den muaf olduklarndan emin olmak amacyla sz konusu Blmn kapsamn dikkate alrlar.

Notlar

Finansal aralarn yalnzca bankalarn ve sigorta irketlerinin finansal tablolarnda bulunduu ynnde, ki bankalarn ve sigorta irketlerinin finansal tablolar IFRS for SMEsin kapsamnda deildir, doru olmayan birtakm grler mevcuttur (baknz: 1.2 ve 1.3 paragraflar). Ancak aslnda tm iletmelerin finansal arac bulunmaktadr nk gerekte tm iletmelerin finansal durum tablosunda nakit, ticari alacaklar, ticari borlar, kredili mevduat hesaplar ve krediler gibi kalemler yer almaktadr. rnein tedarikilerden kredili olarak mal satn alan (bu durum finansal borta bir arta neden olur (ticari bor)) ve sz konusu mal kredili olarak mterilerine satan (bu durum finansal varlkta bir arta neden olur (ticari alacak)) bir iletme dnelim. Ayrca bir bankadan kredi alan (bu durum finansal varlkta bir arta neden olur (alnan nakit)) ve finansal borcu olan (krediyi geri deme ykmll) bir iletmeyi ele alalm. Sz konusu finansal varlk ve borlar genellikle Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir.

Dier baz iletmeler ise, futures ve opsiyon gibi kalemleri ieren speklatif ilemler ve riskten korunma ilemleri gibi karmak finansal ara ilemlerine girmedikleri srece, finansal aralarn muhasebeletirilmesine ynelik hkmlerin, kendileri asndan geerli olmayaca eklinde doru olmayan bir dnceye sahiptir. Ancak finansal ara tanm olduka genitir, basit alacak, bor ile bor veya zkaynaa dayal finansal aralara yaplan yatrmlardan, karmak trev ilemlere varncaya kadar tm aralar kapsar.

HKMLER VE RNEKLER

IFRS for SMEs Blm 11 Temel Finansal Aralarn ierii aada belirtilmi olup, gri renkle glgelendirilmitir. IFRS for SMEsin Terimler Szlnde tanmlanan terimler de sz konusu hkmlerin parasdr. Anlan terimler 11 inci blm metninde ilk defa getikleri yerde koyu olarak gsterilmitir. IASC Vakfnn eitim personeli tarafndan eklenen notlar ve rnekler glgelendirilmemitir. Personel tarafndan yaplan eklemeler, IFRS for SMEsin bir parasn oluturmamakta olup, IASB tarafndan onaylanmamtr.

7



Hkmlerin fazlal ve daha karmak finansal aralarn muhasebeletirilmesi konusundaki aklayc hkmler nedeniyle, finansal aralarn muhasebeletirilmesi konusunun kimi zaman karmak olduu dnlr. Ancak IFRS for SMEsin 11 inci Blm uyarnca temel finansal aralarn muhasebeletirilmesi konusu grece daha kolaydr ve karmak lmleri iermez.

Pek ok kk ve orta byklkteki iletmenin karmak finansal arac bulunmayacaktr. Sadece temel finansal aralar bulunan iletmelere, karmak finansal aralarn muhasebeletirilmesine ilikin hkmler uygulanmaz. Bu nedenle finansal aralarn muhasebeletirilmesine ilikin hkmler iki blme ayrlmtr: Blm 11 Temel Finansal Aralar ve Blm 12 Dier Finansal Aralar. Hkmlerin iki blme ayrlmas, iletmelerin kendilerine uygulanabilecek hkmleri daha kolay belirlemelerini salamakta ve zellikle daha basit finansal aralara ilikin hkmlerin daha karmak muhasebeletirme hkmlerinden ayrlmasna olanak vermektedir.

Balndan da anlald zere Blm 11, kk ve orta byklkteki iletmelerin sklkla karlatklar finansal aralar ieren temel ilemleri ve temel finansal aralar ele alr. Buna karn Blm 12de, birok iletmenin karlamasnn muhtemel olmad daha karmak finansal aralar ve ilemler ele alnmaktadr. Ancak tm iletmeler, Blm 12 kapsamnda yer alan finansal ara ve ilemlere sahip olmadklarndan emin olmak iin, sz konusu blmn kapsamn gzden geirmelidir. Normalde yalnzca basit ilemleri bulunan iletmeler bile bazen Blm 12 kapsamna giren olaand ilemlere girebilirler. 11.11 paragrafnda Blm 12 kapsamnda yer alan finansal aralara ilikin rnekler yer almaktadr.

Muhasebe politikas tercihi

11.2 Tm finansal aralarn muhasebeletirilmesine ilikin olarak aadakilerden biri uygulanr:

(a) Bir btn olarak Blm 11 ve Blm 12nin hkmleri veya

(b) IAS 39 Finansal Aralar: Muhasebeletirme ve lme Standardnn muhasebeletirme ve lme hkmleri ve Blm 11 ile Blm 12nin aklama hkmleri.

letme tarafndan (a) veya (b)nin seilmesi, bir muhasebe politikas tercihidir. 10.8-10.14 paragraflarnda, muhasebe politikasnda deiiklik yaplmasnn ne zaman uygun olduu, bu tr bir deiikliin nasl muhasebeletirilmesi gerektii ve muhasebe politikasndaki deiiklie ilikin olarak hangi bilgilerin aklanmas gerektii ile ilgili hkmler yer almaktadr.

Notlar Bir iletme, 11.2(a) veya 11.2(b) paragrafnda yer alan seeneklerden birini (bir

muhasebe politikas tercihi olarak) semeli ve setii seenei tm finansal aralarnn muhasebeletirilmesinde uygulamaldr.

8



Birok kii, IAS 39un Blm 11 ve 12den daha karmak ve zor olduunu dnmektedir. Ancak tam set IFRSi kullanan bir grup iin konsolide finansal tablo hazrlamay daha kolay hale getirmek ve dier baz nedenlerle iletme, 11.2(b) paragrafnda yer alan seenei seebilir. Bir iletme IAS 39u uygulamay semeden nce, sz konusu standard uygulamak iin kaynann bulunup bulunmadn dikkatli bir ekilde deerlendirir.

letme, (a) ve (b) seeneklerinin birini muhasebe politikas olarak seince, bu seimi dieriyle deitirmesi (yani (a) seeneini (b) ile deitirmesi) 10.8 10.14 paragraflarnda belirtildii zere muhasebe politikasndaki bir deiiklik niteliindedir. Paragraf 10.8 uyarnca iletme, deiikliin; ilemlerin, dier olaylarn veya koullarn iletmenin finansal durumu, finansal performans veya nakit aklar zerindeki etkileri konusunda gvenilir ve ihtiyaca daha uygun bilgi sunan finansal tablolarla sonulanmas halinde, muhasebe politikasn deitirebilir. Muhasebe politikasnda meydana gelen deiiklik, geriye dnk olarak muhasebeletirilir (yani sunulan karlatrmal finansal bilgiler yeni muhasebe politikas hep uygulanm gibi yeniden dzenlenir) ve 10.14 paragraf tarafndan zorunlu klnan aklamalar yaplr.

Blm 11e giri

11.3 Bir finansal ara, bir iletmenin bir finansal varla; baka bir iletmenin de bir finansal bor veya zkaynaa dayal finansal araca sahip olmasna neden olan bir szlemedir.

Notlar zkaynak, iletmeye ait tm borlarn iletme varlklarndan indirilmesi sonucunda geriye

kalan varlklar zerindeki paylardr.

Blm 11 uyarnca finansal varlk aada yer alan finansal varlklardan herhangi biri olarak tanmlanabilir:

(a) Nakit;

(b) Baka bir iletmenin zkaynaa dayal finansal arac;

(c)

(i) Baka bir iletmeden nakit ya da baka bir finansal varlk almak iin ya da

(ii) Potansiyel olarak iletmenin lehine olan koullarda finansal varlk veya borlarn baka bir iletme ile takas edilmesi iin dzenlenen szlemeden doan hak veya

(d) letmenin zkaynana dayal finansal aracyla denecek ya da denebilecek olan ve iletmenin deiken sayda zkaynana dayal finansal aracn almak zorunda olduu ya da olabilecei bir szleme.

9



Blm 11 uyarnca finansal bor aada yer alan borlardan herhangi biri olarak tanmlanabilir:

(a)

(i) Baka bir iletmeye nakit ya da baka bir finansal varlk verilmesi iin veya

(ii) Potansiyel olarak iletmenin aleyhine olan koullarda finansal varlk veya borlarn baka bir iletme ile takas edilmesi iin dzenlenen szlemeden doan ykmllk veya

(b) letmenin zkaynana dayal finansal aracyla denecek veya denebilecek olan ve iletmenin deiken sayda zkaynana dayal finansal aracn vermek zorunda olduu ya da olabilecei bir szleme.

Kolaylk salamas asndan, yukarda yer alan finansal varlk ve bor tanmlar, IFRS for SMEste yer alan (baknz: Terimler Szl) finansal varlk ve bor tanmlarndan biraz farkllatrlmtr. Terimler Szlnde yer alan tanmlar karlayan ancak yukarda yer alan tanmlar karlamayan bir finansal varlk veya finansal bor muhtemelen Blm 11 kapsam dndadr. Sz konusu finansal varlk veya finansal bor Blm 12 uyarnca muhasebeletirilir. Anlan duruma ilikin olarak Blm 12de daha ayrntl aklamalar yer almaktadr. Blm 11in uygulanmas asndan yukarda yer alan tanmlar kullanlabilir.

Yukardaki tanmlardan da anlalabilecei zere, finansal aralar szlemeler erevesindeki hak ve ykmllklerden kaynaklanr. Szleme ve szlemeye bal kavramlar, iki veya daha fazla taraf arasnda yaplan ve ak ekonomik sonular bulunan; yasalar tarafndan yrrle konduu iin taraflarn ,varsa, szlemeyi feshetme konusunda olduka az takdire sahip olduu anlamalara atfta bulunur. Szlemeler ve dolaysyla finansal aralar eitli ekillerde olabilir ve yazl olmalar gerekmez. Bir szlemenin geerli olmas iin, her iki tarafn da onay vermesi gerekir. Onayn dolayl olarak verilmesi mmkndr (iletmenin davranlaryla, szlemeye dahil olan taraflarda szleme yapma niyetinin bulunduu izlenimini oluturmas halinde, dolayl olarak onay verilmi saylr). letmenin mal almas veya satmas, gayrimenkul almas, bir inaat iini tamamlamas iin bir mteahhitle anlamas, bor para almas ve bir reticiye makine veya mal siparii vermesi halinde, sz konusu ilemlerin her biri bir tr szlemedir.

Gelecekte nakit elde etmeye ilikin szlemeye bal bir hakk temsil eden finansal varlklara ve sz konusu finansal varlklara karlk olarak, gelecekte nakit vermeye ilikin szlemeye bal bir ykmll temsil eden finansal borlara ilikin yaygn rnekler aadaki gibidir:

Finansal varlk szlemeye bal hak Finansal bor szlemeye bal ykmllk

Ticari alacak hesaplar Ticari bor hesaplar

Alacak senetleri Bor senetleri

Tahvil alacaklar Tahvil borlar

10



Her bir durumda, bir tarafn nakit elde etmeye ilikin szlemeye bal bir hakk, dier tarafn nakit vermeye ilikin szlemeye bal ykmllyle eletirilmitir.

rnekler finansal aralar

r 1 Bir banka iletmeye be yl vadeli bir kredi vermitir. Banka ayrca iletmeye kredili mevduat hesab amtr.

Bu durumda iletmenin iki adet finansal borcu bulunmaktadr be yllk krediyi geri deme ykmll ve kredili mevduat hesabn kullanarak alm olduu borlar lsnde yapaca geri deme ykmll. Hem kredi hem de kredili mevduat hesab szlemeye bal ykmllk dourmaktadr. Sz konusu ykmllk, iletmenin bankaya anapara ve katlanlan faiz iin nakit olarak deme yapmasn gerektirir. (baknz: Terimler Szl, finansal bor tanm (a)(i) bendi).

Kredi ve kredili mevduat hesab karlnda iletmeden alnan tutarlar bankann finansal varldr. Not: Banka IFRS for SMEsi uygulayamaz (baknz: 1.2 ve 1.3 paragraflar).

r 2 A iletmesi B iletmesinin imtiyazl paylarna sahiptir. Sz konusu imtiyazl paylar A iletmesine temett hakk vermekte ancak oy hakk vermemektedir.

A iletmesi asndan: Finansal varlk (B iletmesindeki yatrm) genellikle Blm 11 kapsamnda yer alacaktr (baknz: Paragraf 11.8). mtiyazl paylar koul ve durumlarna bal olarak, B iletmesinin finansal borcu ya da zkaynaa dayal finansal aralar olabilir. Her iki durumda da, imtiyazl paylar elinde tutan iletme (yani A iletmesi asndan) asndan B iletmesindeki imtiyazl paylar bir finansal varlktr nk sz konusu yatrm finansal varlk tanmnn (b) veya (c)(i) bentlerinde yer alan koullar karlayacaktr.

B iletmesi asndan: mtiyazl paylar koul ve durumlarna bal olarak, B iletmesinin (ihra) finansal borcu ya da zkaynaa dayal finansal aralar olabilir (baknz: Blm 22 Borlar ve zkaynak).

r 3 letme (alc), bir tedarikiden 60 gn vadeli mal almtr.

Alcnn bir finansal borcu (ticari bor) bulunmaktadr alcnn vade tarihinde tedarikiye mal bedelini nakit olarak demesini gerektiren szlemeye bal bir ykmll vardr (baknz: Terimler Szl, finansal bor tanm (a)(i) bendi).

Tedarikinin sz konusu finansal borca karlk gelen bir finansal varl (ticari alacak) bulunmaktadr tedarikinin nakit bedeli (alcdan alnacak tutar) alma konusunda szlemeye bal bir hakk bulunmaktadr. (baknz: Terimler Szl, finansal varlk tanm (c)(i) bendi).

r 4 A iletmesi, B iletmesinden bir bal ortaklk satn almtr. Yaplan anlama uyarnca, A iletmesi satn alma bedelini iki taksitte deyecektir ilk bata 5 milyon PBlik bir deme yapacak, iki yl sonra 5 milyon PBlik bir ek deme (sz konusu deme koullu bir deme deildir) daha yapacaktr.

(1) Bu rnekte ve bu modlde yer alan dier tm rneklerdeki parasal tutarlar para birimi (PB) cinsinden ifade edilmitir.

11



ki yl sonra yaplacak olan 5 milyon PBlik deme, A iletmesinin finansal borcudur sz konusu bor iki yl iinde nakit deme yaplmas ykmlldr. Sz konusu deme B iletmesinin finansal varldr iletmenin nakit bedeli alma konusunda szlemeye bal bir hakk bulunmaktadr (baknz: Terimler Szl, finansal varlk tanm (c)(i) bendi).

rnekler finansal olmayan aralar

r 5 letmenin nceki dneme ait gelir vergisi asndan mevcut bir ykmll bulunmaktadr.

Gelir vergisi borcu ilgili devlet otoriteleri tarafndan yaplan yasal dzenlemeler sonucunda ortaya kmaktadr. Sz konusu bor szlemeye bal hkmler neticesinde olumad iin bir finansal bor deildir. Gelir vergilerinin muhasebeletirilmesi konusu Blm 29 Gelir Vergilerinde ele alnmtr.

r 6 Bir yemek irketi, faaliyette bulunduu kasabada dzenlenen karnavaln maliyetleri iin geen yirmi yl boyunca her yl 50.000 PB tutarnda deme yapmtr. letme, bu yllk etkinliin ana sponsoru olarak bilinmekte ve yapm olduu reklamlarda dzenlenen karnavaln ana sponsoru olduunu belirtmektedir. Kasaballar bu yln karnaval giderlerini karlamak iin iletmenin 50.000 PB tutarnda deme yapmasn beklemektedir.

50.000 PB tutarnda deme yapma ykmll szlemeden domad iin bir finansal bor deildir. Sz konusu ykmllk Blm 21 Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar kapsamnda zmni kabulde doan ykmllk olarak muhasebeletirilme koullarn karlayabilir (yani, yapm olduu reklamlar ve sponsorluk iin her yl gerekletirdii demeler nedeniyle, kasaballarda demeyi yapaca ynnde geerli bir beklenti yaratmsa).

Not: Ancak yemek irketinin kasabada dzenlenecek karnaval iin 50.000 PB deme yapmak iin bir szleme yapmas durumunda, iletmenin bir finansal borcu bulunur.

r 7 letme aleyhine alan bir davada, davaclar yaknlarndaki arazinin kirlenmesi sonucu yaadklar salk sorunlar nedeniyle iletmeden toplu olarak tazminat almak istemektedir. Davaclar, kirlenmenin iletmenin retim sreci sonucu oluan atklardan kaynaklandna inanmaktadr. letmenin kirlenmenin kayna olup olmad belli deildir. nk ayn blgede benzer atklar reten pek ok iletme vardr ve kirlenmenin kaynann kim olduu net deildir.

Davann bir deme ile sonulanabilecei gerei iletme asndan bir finansal bor yaratmaz nk iletme ve kirlenmeden etkilenen insanlar arasnda herhangi bir szleme yaplmamtr. letmenin dava sonucunda sulu bulunmasnn muhtemel hale gelmesi halinde, iletme demeyi Blm 21 Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar uyarnca muhasebeletirecektir.

12



r 8 letme ayr yasal dzenlemeye aykr davrand iin cezalandrlmtr: (i) gelir vergisini ge demesi; (ii) iletme hesaplarn zamannda sunmamas ve (iii) rnlerine ilikin reklamlarda yer alan ifadelerin yanl olmas.

Cezalar szlemeye bal deildir (yani szlemeden domamaktadr). Sz konusu cezalar, ilgili devlet otoriteleri tarafndan yaplan yasal dzenlemeler sonucunda ortaya kmaktadr. Bu nedenle cezalar, iletmenin finansal borcu deildir. letme cezalar demek zorunda olduu iin Blm 2 Kavramlar ve Genel lkeler uyarnca bir bor muhasebeletirir. demenin zamannn veya tutarnn belirsiz olmas halinde deme iin, Blm 21 Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar uyarnca bir karlk muhasebeletirilir.

r 9 Bir iletmenin finansal durum tablosunda stoklar, maddi duran varlklar, yatrm amal gayrimenkuller, edinilen patent ve lisanslar bulunmaktadr.

Maddi varlklar (stoklar, yatrm amal gayrimenkuller ve maddi duran varlklar gibi) ve maddi olmayan varlklar (edinilen patent ve lisanslar gibi) finansal varlk deildir. Bu tr maddi ve maddi olmayan varlklarn kontrol, bir nakit girii retme veya baka bir finansal varl edinme frsat yaratabilir ancak bir szleme uyarnca nakit almna veya baka bir finansal varlk edinimine ilikin mevcut bir hak oluturmaz. Sz konusu varlklar finansal varlk deildir.

r 10 Raporlama dnemi sonunda iletmenin, pein dedii aylk ofis binas kirasna ilikin varl bulunmaktadr.

Gelecekte salayaca faydalar, nakit veya dier bir finansal varlk alma hakkndan ziyade, mal veya hizmet alm eklinde olan varlklar (pein denen kira gibi) finansal varlk deildir.

Benzer ekilde, gelecekte meydana getirecei fayda k, nakit veya dier bir finansal varlk eklinde yaplan demelerden ziyade, mal veya hizmet teslimi eklinde olan tahakkuklar finansal bor deildir.

r 11 letme mterilerine mal satmakta ve kusurlu kan mallar iin bir yllk tamir veya deitirme garantisi vermektedir.

Garanti ykmll bir finansal bor deildir nk ekonomik fayda k nakit veya dier bir finansal varlk eklinde yaplan demeden ziyade, tamir hizmetinin salanmas veya deitirilen rnn temin edilmesi ile ilgilidir.

r 12 letme, bir mterisi iin bina ina etmek amacyla bir inaat szlemesine girmitir. letmenin finansal durum tablosunda, szlemede belirtilen i iin mteriden alnacak brt tutar gsteren bir varlk yer almaktadr.

Szlemede belirtilen i iin mteriden alnacak brt tutar genellikle finansal varlk tanmn karlamaz. Sz konusu tutar yalnzca, ilemenin mteriden alaca demeye ilikin szlemeye bal bir hakka sahip olduu durumlarda finansal varlk tanm karlar ki bu durum sz konusu i tamamlanana kadar geerli olmaz.

Bununla birlikte iletmenin, finansal varlk veya finansal borlarn inaat szlemelerinden kaynaklanp kaynaklanmadn her zaman gz nnde bulundurmas gerekmektedir. rnein

13



inaat szlemesi uyarnca szlemeye bal olarak faturalandrlabilen tutarlar mteriden alacak olarak muhasebeletirilir ve finansal varlk niteliindedir.

r 13 letme, bir makine reticisinden be yllk faaliyet kiralamas erevesinde bir makine kiralamtr.

Blm 20 Kiralamalarda yer alan hkmler uyarnca, faaliyet kiralamas belirli koullar altnda yrrle girecek bir szleme (taraflarn hibirinin herhangi bir ykmlln yerine getirmedii veya her iki tarafn da ykmlln ayn lde ksmen yerine getirdii szleme) olarak ele alnr. Szleme uyarnca retici iletme (kiraya veren), iletmeye (kirac) sunulan bir hizmete ilikin olarak alnan crete benzer bir deme karlnda iletmeye (kirac), bir varln gelecek dnemlerdeki kullanm hakkn salama taahhdnde bulunmutur. Kiraya veren iletme szleme uyarnca gelecekte elde edecei herhangi bir tutar deil, kiralanan varln kendisini muhasebeletirmeye devam eder. Dolaysyla faaliyet kiralamas, halihazrda vadesi gelen ve denebilir olan bireysel demeler dnda bir finansal ara olarak nitelendirilmez (yani kiralama dnemi iinde yaplacak demenin vadesinin oktan gemi olmas).

r 14 letme, yatrm olarak kle altn almtr.

Kle altn olduka likit olmasna ramen, yapsnda nakit veya dier finansal varl elde etmeye ilikin szlemeye bal bir hak bulunmaz. Kle altn bir finansal varlk deil emtiadr.

r 15 letme bir hayat sigortas szlemesinde (ayn zamanda hayat sigortas olarak da bilinir) hem polie sahibi hem de faydalanc konumundadr. Sz konusu szleme sigortacnn, iletmenin sahibinin-yneticisinin lm veya lmcl bir hastala yakalanmas halinde iletmeye toplu para demesini gerektirir. Szleme uyarnca iletmenin, sigortalanan olay (lm veya hastalk) meydana gelene kadar yllk olarak belirli bir tutarda para demesi gerekmektedir.

Polie sahibinin nakit elde etmeye ilikin szlemeye bal hakk, finansal varlk tanmn karlamaktadr. Sz konusu haklar, 11.9 paragrafnda yer alan hkmleri karlamalar halinde Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir.

Sz konusu haklar, 11.9 paragrafnda yer alan hkmleri karlamamalar halinde, Blm 11 ve 12.3(d) paragrafnda yer alan kapsam muafiyeti nedeniyle Blm 12 kapsam dndadr. Haklarn Blm 11 ve Blm 12 kapsam dnda olmas halinde aadaki hususlar uygulanr:

Herhangi bir koullu varlk Blm 21 Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar uyarnca muhasebeletirilir.

Herhangi bir geri deme hakk (yani bir karlk ayrlmasn gerektiren tutarlarn tamam veya bazlar iin sigortac tarafndan geri demenin yaplabildii durumlarda) da Blm 21 uyarnca muhasebeletirilir.

Sz konusu haklardan kaynaklanan herhangi bir ilave varlk Blm 2 Kavramlar ve Genel lkeler uyarnca muhasebeletirilmeli ve llmelidir.

14



11.4 Blm 11 uyarnca, halka ak olarak ilem gren veya geree uygun deerleri aksi belirtilmedike gvenilir bir ekilde llebilen, dntrlemeyen ve satm opsiyonu bulunmayan imtiyazl ve adi paylar hari tm temel finansal aralar iin itfa edilmi maliyet yntemi uygulanr.

Notlar tfa edilmi maliyet 11.15-11.20 paragraflarnda aklanmtr. Aadaki 11.20 paragrafnda

itfa edilmi maliyetin hesaplanmasna ilikin bir rnek yer almaktadr.

Halka ak olarak ilem gren veya geree uygun deerleri aksi belirtilmedike gvenilir bir ekilde llebilen, dntrlemeyen ve satm opsiyonu bulunmayan imtiyazl ve adi paylara yaplan yatrmlar, ilk muhasebeletirmeden sonra geree uygun deerleri zerinden llr ve geree uygun deerlerinde meydana gelen deiim kr veya zararda muhasebeletirilir (baknz: 11.14(c)(i) paragraf). Blm 11de yer alan itfa edilmi maliyet yntemine ilikin bu istisna koullara bal olarak geerli olur sz konusu istisna yalnzca geree uygun deeri gvenilir olarak llebilen finansal aralara uygulanr. Dntrlemeyen ve satm opsiyonu bulunmayan imtiyazl ve adi paylara yaplan yatrmlarn geree uygun deerlerinin gvenilir olarak belirlenemedii durumlarda, sz konusu finansal aralar maliyetlerinden deer dkl tutar dlerek llr (baknz: 11.14(c)(i) paragraf). Geree uygun deer lmnn ok fazla aba gerektirmesi beklenmez nk 11.4 paragraf uyarnca sz konusu yntem yalnzca geree uygun deeri gvenilir olarak llebilen finansal aralara uygulanr.

11.5 Blm 11 kapsamndaki temel finansal aralar, paragraf 11.8deki koullar salayan aralardr. Bu koullar normalde salayan finansal aralara rnekler aadakileri ierir:

(a) Nakit.

(b) letmenin mevduat sahibi olduu durumlarda, vadesiz ve vadeli mevduatlar, rnein banka hesaplar.

(c) Elde bulundurulan kymetli evrak ve ticari senetler.

(d) Alacakl ve borlu olunan hesaplar, senetler ve krediler.

(e) Tahvil ve benzeri borlanma aralar.

(f) Dntrlemeyen imtiyazl paylar ile satm opsiyonu bulunmayan adi ve imtiyazl paylara yaplan yatrmlar.

(g) Taahht net olarak nakitle denemeyecekse, kredi alnmasna ilikin taahhtler.

15



rnek finansman bonosu

r 16 letme byk bir anonim irket tarafndan ihra edilen finansman bonosunu (teminatsz, ksa vadeli borlanma arac) elinde tutmaktadr.

letme sz konusu finansman bonosuna ilikin olarak bir finansal varlk muhasebeletirecektir iletme bononun vadesinde nakit elde etme konusunda szlemeye bal bir hakka sahiptir.

Not: Finansman bonolar genellikle byk tutarlarda ihra edilir. Bu nedenle kk yatrmclar finansman bonolarna yalnzca para piyasas fonlar/yatrm fonlar araclyla dolayl olarak yatrm yapabilirler. Sz konusu fonlara yaplan yatrmlar finansal aratr ancak Blm 11 kapsam dndadr ve blm 12 uyarnca muhasebeletirilirler.

rnek tahviller

r 17 letme byk bir anonim irket tarafndan ihra edilen tahvilleri elinde tutmaktadr.

Tahvil, ihrasnn tahvili elinde tutan taraflara borland, tahvilin koullarna bal olarak faiz (kupon) ve daha sonra vadesinde anapara demesi yapmak zorunda olduu bir borlanma aracdr. Tahvil, sabit aralklarla yaplan faiz demeleriyle birlikte bor alnan parann geri dendii resmi bir szlemedir.

letme tarafndan elde tutulan tahviller temel finansal aralardr tahvil sahibinin nakit (finansal varlk) elde etme konusundaki szlemeye bal hakk, anonim irketin karlk gelen deme (finansal bor) ykmll ile elemitir.

11.6 Paragraf 11.8deki koullar normalde salamayan ve dolaysyla Blm 12nin kapsamna giren finansal aralara rnekler aadakileri ierir:

(a) Teminata balanm ipotek ykmllkleri, geri satn alm szlemeleri ve menkul kymetletirilmi alacak paketleri gibi varla dayal menkul kymetler.

(b) demesi nakit veya dier bir finansal ara ile deitirilerek yaplabilecek opsiyonlar, haklar, garantiler, futures szlemeleri, forward szlemeleri ve vadeli faiz oran swaplar.

(c) Finansal riskten korunma arac niteliinde olan ve Blm 12ye ilikin hkmler uyarnca bu ekilde belirlenmi finansal aralar.

(d) Baka bir iletmeye kredi verme taahhd.

(e) Taahhtlerin net olarak nakitle denebildii durumlarda, kredi alnmasna ilikin taahhtler.

16



Notlar

Varla dayal menkul kymet (baknz: Paragraf 11.6(b)), deeri ve getirileri finansal varlklara dayanak oluturan belirli bir finansal ara havuzundan kaynaklanan ve sz konusu havuz tarafndan teminata alnan (yani desteklenen) bir menkul kymettir.

11.6(b) paragrafnda yer alan kalemler ou kez trev rn olarak adlandrlr nk deerleri fiyat, oran veya endeks gibi temel bir bamsz deikenden kaynaklanr. Tm trev rnler Blm 11 kapsam dndadr ve Blm 12 uyarnca muhasebeletirilir. Trev rnlere ilikin dier rnekler rnek 22de sralanmtr.

11.6(c) paragraf, finansal riskten korunma aralarna atfta bulunmaktadr. Riskten korunma muhasebesi istee baldr ve iletmelerin ou, karmak olmas nedeniyle riskten korunma muhasebesini uygulamay tercih etmeyebilir. Riskten korunma muhasebesini uygulamay seen bir iletmenin, Blm 12de yer alan koullara uymas gerekir. Riskten korunma muhasebesi, iletmenin bir ileme uygulamay seebilecei bir sunum yntemidir. Ancak bunun iin iletmenin ve sz konusu ilemin ilgili kriteri karlamas gerekir. lemin riskten korunma muhasebesi asndan gerekli koullar salamas ve iletmenin riskten korunma muhasebesini uygulamay semesi halinde, sz konusu finansal ara finansal riskten korunma arac olarak snflandrlr ve Blm 12nin kapsam dndadr.

Blm 11in kapsam

11.7 Blm 11, aadakiler hari olmak zere, paragraf 11.8deki koullar salayan tm finansal aralara uygulanr:

(a) Blm 9 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar, Blm 14 tiraklerdeki Yatrmlar ve Blm 15 Ortaklklarndaki Paylar uyarnca muhasebeletirilen, bal ortaklklardaki, itiraklerdeki ve i ortaklklarndaki yatrmlar.

(b) letmenin kendi zkayna tanmna uyan finansal aralar (baknz: Blm 22 Borlar ve zkaynaklar ve Blm 26 Hisse Bazl demeler).

(c) Blm 20 Kiralamalarn uyguland, kiralamalar. Ancak, 11.33-11.38 paragraflarndaki finansal durum tablosu d brakmaya ilikin hkmler, kiralayan tarafndan muhasebeletirilmi kiralama alacaklarnn ve kirac tarafndan muhasebeletirilmi kiralama borlarnn finansal durum tablosu d braklmasnda uygulanr. Ayrca, Blm 12, paragraf 12.3(f)de belirtilen zelliklere sahip kiralamalara uygulanabilir.

(d) Blm 28 alanlara Salanan Faydalarn uyguland, alanlara salanan faydalara ilikin planlar kapsamnda iverenlerin hak ve ykmllkleri.

17



Notlar

Srasyla Blm 9, Blm 14 veya Blm 15 uyarnca muhasebeletirilen bal ortaklklardaki, itiraklerdeki ve i ortaklklarndaki tm yatrmlar, sz konusu yatrmlar temsil eden zkaynak paylar veya dier aralar finansal ara niteliinde olsa da, Blm 11in kapsam dndadr. Bununla birlikte sz konusu blmde yer alan geree uygun deer yntemi, Blm 11in uygulanabilir baz paragraflarna atfta bulunmaktadr. Blm 9, 14 veya 15 uyarnca yatrmlar iin geree uygun deer yntemini kullanan iletmeler asndan yalnzca dier blmlerde zellikle belirtilen Blm 11 paragraflar uygulanabilir nitelikte olup, Blm 11in geri kalan ksm uygulanamaz.

Blm 22 Borlar ve zkaynak, finansal aralarn bor ya da zkaynak olarak snflandrlmasna ilikin ilkeleri ortaya koyar. Bu nedenle Blm 22 ilk olarak bir finansal aracn; finansal varlk, finansal bor, zkaynak veya hem zkaynak hem de bor bileeni ieren bir ara olup olmad belirlenirken uygulanr. Blm 11, finansal varlk veya finansal bor niteliinde olan aralara ve hem zkaynak hem de bor bileeni ieren finansal aracn bor bileenine uygulanr. Blm 11, iletmenin kendi zkaynana dayal finansal ara tanmn karlayan finansal aralara veya finansal ara bileenlerine rnein, bir ihrann finansal bor tanmn karlamayan adi veya imtiyazl paylarna uygulanmaz. Bu muafiyet yalnzca sz konusu zkayanaa dayal finansal aracn ihras iin geerlidir. Sz konusu finansal arac elinde tutan taraf, yatrm 11.7(a) paragraf tarafndan kapsam d braklmadka veya 11.8(d) paragrafnda yer alan kriteri karladka Blm 11i uygular.

Finansal kiralama ilemleri, finansal ara meydana getirir. Bir finansal kiralama ilemi, kiraya veren tarafa bir dizi deme alma hakk, kiracya ise sz konusu demeleri yapma ykmll verir. Sz konusu demeler znde bir kredi anlamas uyarnca yaplan faiz ve anapara demeleriyle ayn niteliktedir. Kiraya veren yatrmn kiralayan varln kendisi olarak deil, kira szlemesi uyarnca alaca tutar olarak muhasebeletirir. rnein, iki taraf arasndaki bir finansal kiralama ilemi kiraya veren asndan bir kira alaca (finansal varlk), kirac asndan bir kira demesi (finansal bor) yaratr. Blm 20 Kiralamalar, finansal kiralamalara ilikin zel hkmler ierdiinden, finansal kiralamalar Blm 11in kapsam dndadr.

Ekonomik adan dezavantajl szlemeye ilikin bir karlk (rnein kiralanm bo bir gayrimenkule ilikin gelecekteki kira demeleri iin ayrlan karlk), sz konusu szleme kapsamndaki ykmllklerin yerine getirilmesine ilikin kanlamayacak maliyetlerden kaynaklandndan, bir finansal bortur. Bununla birlikte, ekonomik adan dezavantajl szlemeye ilikin karlklar bu blm kapsamnda deildir ve Blm 21 Karlklar, Koullu Borlar ve Koullu Varlklar uyarnca muhasebeletirilir.

alanlara salanan fayda planlar kapsamndaki alanlarn hak ve ykmllkleri, mevcut veya eski alanlara nakit akna neden olan szlemeye bal hak veya ykmllk niteliinde olduu iin finansal aratr. Ancak zellikle Blm 28 alanlara Salanan Faydalar uyarnca muhasebeletirilmeleri nedeniyle Blm 11 kapsam dndadrlar.

18



rnek bal ortaklklar, itirakler ve mtereken kontrol edilen iletmeler

r 18 Bir holding irketinin (yatrmc) birok iletmede (yatrm yaplan iletmeler) yatrmlar bulunmaktadr. Yatrm yaplan iletmelerin tamam holding irketinin, bal ortakl, itiraki ve mtereken kontrol edilen iletmesi konumundadr.

Yatrmc asndan holdingin bal ortaklklardaki, itiraklerdeki ve mtereken kontrol edilen iletmelerdeki paylar, holding iletmesinin finansal varldr.

Yatrm yaplan iletmeler (eitli bal ortaklklar, itirakler ve mtereken kontrol edilen iletmeler) asndan sz konusu aralar zkaynaa dayal finansal ara veya finansal bortur.

Bununla birlikte bu rnekte yer alan tm finansal varlk ve zkaynaa dayal finansal aralar Blm 11 kapsam dndadr (baknz: Paragraf 11.7(a)). Sz konusu aralarn yatrm yaplan iletmelerin finansal borcu olduu durumlarda, finansal borlarn 11.8 paragrafnda yer alan koullar karlamas halinde, yatrm yaplan iletmelerin anlan finansal borlar Blm 11 uyarnca kendi bireysel finansal tablolarnda muhasebeletirmesi gerekecektir.

Temel finansal aralar

11.8 Aadakiler, Blm 11 uyarnca, temel finansal aralar olarak muhasebeletirilir:

(a) Nakit.

(b) Paragraf 11.9daki koullar salayan bir borlanma arac (rnein, alacakl ve borlu olunan hesaplar, senetler ve krediler).

(c) Aadaki zelliklerde kredi almaya ilikin taahht:

(i) Net nakit olarak denemeyen ve

(ii) Taahht yerine getirildiinde, paragraf 11.9daki koullar salamas beklenen.

(d) Dntrlemeyen imtiyazl paylar ile satm opsiyonu bulunmayan adi veya imtiyazl paylara yaplan yatrmlar.

Notlar

Borlanma aralarnn Blm 11 kapsamnda yer almas iin 11.9 paragrafnda (baknz: 11.8(b) paragraf) yer alan hkmleri karlamas gerekir. Bir borlanma arac, bir borcun geri denmesine ilikin szlemeye bal veya yazl bir teminattr. Blm 11de yer alan bir borlanma arac finansal bir varlk veya bor olabilir sz konusu borlanma arac borlu

19



olan iletmenin finansal varl; borcu demek zorunda olan iletmenin finansal borcudur. zkaynaa dayal bir finansal ara veya zkayanaa dayal bir finansal araca yaplan yatrm bir borlanma arac deildir. Borlanma aralar, dier bir iletmeye para, mal veya hizmet salayan bir iletme tarafndan yaratlr. Bankalardaki mevduatlar, ticari alacak ve borlar, banka kredileri, kredi varlklar, sendikasyon kredileri ve piyasadan satn alnan dier borlar duruma ilikin rneklerdir.

Genellikle bir bankadan iletmeye belirli art ve koullar erevesinde kredi salamas iin alnan taahhtler balayc taahhtlerdir. Sz konusu taahhtler bor alan tarafa paray gelecekte alma konusunda bir opsiyon verebilir ya da iletmenin paray gelecekte almasn gerektirebilir. Bor veren tarafn znde, bor alan tarafa belirli bir faiz oran zerinden kredi almasna imkan tanyan bir opsiyon verdii durumlarda, kredi almaya ilikin taahht Blm 12 uyarnca muhasebeletirilen bir trev finansal aratr.

Adi veya imtiyazl paylara yaplan yatrmlarn Blm 11 kapsamnda yer almas iin, satm opsiyonlarnn bulunmamas gerekir. Paragraf 22.4 satm opsiyonu bulunan bir finansal arac, nakit veya dier bir finansal varlk karlnda hamiline, opsiyonu veren tarafa sz konusu arac geri satma hakk veren bir finansal ara veya gelecekte belirsiz bir olayn meydana gelmesi, finansal ara hamilinin lmesi ya da emekli olmas halinde otomatik olarak opsiyonu veren tarafa iade edilen veya opsiyonu veren tarafa geri satn alnan bir finansal ara olarak aklamaktadr.

Dolaysyla aadaki durumlarda iletmenin satm opsiyonu bulunmayan paylarda yatrm bulunmaktadr:

iletmenin paylar, nakit veya dier bir finansal varlk karlnda ihrasna geri satma opsiyonu bulunmamaktadr ve

gelecekte meydana gelecek bir olay nedeniyle paylarn otomatik olarak ihrasna satlmasna ya da iade edilmesine neden olabilecek herhangi bir dzenleme bulunmamaktadr.

mtiyazl paylara yaplan yatrmlarn Blm 11 kapsamnda yer almas iin, sz konusu paylarn dntrlememesi gerekir (yani imtiyazl paylar adi paylara dntrlemez). Bir dntrme zellii imtiyazl paylarn deerini dsal bir deikenle ilikilendirecek ve dolaysyla Blm 12nin kapsamnn dna karacaktr.

Satm opsiyonu bulunan adi veya imtiyazl paylar ile dntrlebilen imtiyazl paylara yaplan yatrmlar Blm 11in kapsam dndadr. Sz konusu yatrmlar, Blm 9, Blm 14 veya Blm 15 uyarnca muhasebeletirilen bal ortaklklara, itiraklere veya i ortaklklarna yaplan yatrm olmadka, Blm 12 uyarnca muhasebeletirilirler (baknz: Paragraf 11.7).

rnekler temel finansal aralar

r 19 letmenin nakdi bulunmaktadr.

Nakit, iletmenin finansal varldr (baknz: Terimler Szl, finansal varlk tanm (a) bendi). letme nakdi Blm 11 uyarnca muhasebeletirmelidir (baknz: paragraf 11.8(a))

20



Not 11.9 paragraf, 11.8(a) ve (b) paragraflarnda belirtilen kalemlere uygulanmaz.

r 20 A iletmesi, B iletmesinin hissedarlar genel kurulunda oy hakk veren satm opsiyonu bulunmayan adi paylarnn yzde 0.5ine sahiptir.

B iletmesinin adi paylar, A iletmesinin finansal varldr sz konusu finansal varlk dier bir iletmenin zkaynaa dayal finansal aracdr (baknz: Terimler Szl, finansal varlk tanm (b) bendi). A iletmesi, B iletmesinin satm opsiyonu bulunmayan adi paylarndaki yatrmn Blm 11 uyarnca muhasebeletirmelidir (baknz: Paragraf 11.8(d)).

Not 11.9 paragraf, 11.8(a) ve (b) paragraflarnda belirtilen kalemlere uygulanmaz.

rnek kredi almaya ilikin taahht

r 21 letme, yeni ofis binasnn inaatn finanse etmek iin bir bankadan kredi almtr. Yaplan kredi anlamas uyarnca iletmeye, bankadan krediyi birbirini izleyen on iki eit taksitle alaca taahht edilmitir. letmenin, bankadan son taksiti aldktan yl sonra krediyi geri deme konusunda szlemeye bal ykmll bulunmaktadr. Kredi yllk sabit yzde 5 orannda faize tabidir. Kredi taahhd net nakit olarak denemez. Kredi taahhd her zaman paragraf 11.9da yer alan koullar karlamtr.

Bankadan kredi almaya ilikin taahht Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir sz konusu taahht 11.8(c) paragrafnda yer alan koullar karlar.

rnek trev rnler ve sakl trev rnler

r 22 Aada yer alan finansal aralar genellikle trev rn olarak nitelendirilir:

Yabanc para birimi zerinden forward szlemesi

Ticari mala endekslenmi forward szlemesi

zkaynak aralar zerinden forward szlemesi

Devlet borlaryla ilikilendirilmi bir faiz oran forward szlemesi (hazine forward)

Yabanc para birimi zerinden futures szlemesi

Ticari mala endekslenmi futures szlemesi

Devlet borlaryla ilikilendirilmi bir faiz oran futures szlemesi

Faiz oran swap

Yabanc para birimi zerinden swap (ayn zamanda dviz kuru ya da apraz kur swap olarak da adlandrlr)

21



Ticari mal swap

zkaynak aralar zerinden swap

Kredi swap

Toplam getiri swap

Satn alnan ya da yazlan hazine bonosu opsiyonu (alm veya satm)

Satn alnan ya da yazlan dviz kuru opsiyonu (alm veya satm)

Satn alnan ya da yazlan ticari mala endekslenmi opsiyonu (alm veya satm)

Satn alnan ya da yazlan hisse opsiyonu (alm veya satm)

Trev rnlerin kendisi Blm 11in kapsam dndadr trev rnler 11.8(b) paragrafnda belirtilen borlanma arac veya 11.8(d) paragrafnda belirtilen paylara yaplan yatrm niteliinde deildir. Trev rnler, iletmenin kendi zkayna tanmn karlamad srece (baknz: Blm 22 Borlar ve zkaynak ve Blm 26 Hisse Bazl demeler) Blm 12nin kapsamndadr.

Dier trev rnler, faiz demeleri bir mal fiyatyla ilikili olan bir kredi rneinde olduu gibi, finansal olmayan bir kalemin alnmas ya da satlmas amacyla yaplan bir szlemenin ya da baka bir finansal aracn parasdr. Bir trev rnn dier bir finansal ara iinde sakl olmas ya da sz konusu arala birleik olmas halinde, paragraf 11.9da yer alan koullar, finansal aracn tamam iin gz nnde bulundurulmaldr. Finansal aracn btn iin sz konusu koullarn salanmas durumunda, finansal ara bir btn olarak blm 11 uyarnca muhasebeletirilir. Szlemede sakl bir trev rn, finansal aracn tamamnn Blm 11in kapsam dnda kalmasna neden olacak ve bu nedenle sz konusu finansal ara Blm 12 kapsamnda yer alacaktr. Ancak eitli muafiyetler sz konusudur (paragraf 12.3(b)-(f) uyarnca zel olarak Blm 12 kapsam dnda braklan finansal aralar).

11.9 Aadaki (a)-(d) koullarnn tmn salayan bir borlanma arac, Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir:

a) Borlanma aracnn ara sahibine getirileri unlardr:

(i) Sabit bir tutar;

(ii) Aracn mr boyunca sabit bir getiri oran;

(iii) Aracn mr boyunca, belirtilmi kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir faiz oranna (LIBOR gibi) eit olan deiken getiri veya

(iv) Hem sabit orann hem de deiken orann pozitif olmas koulu ile (rnein, pozitif sabit bir oran ile negatif deiken bir orann dhil olduu vadeli faiz oran swap bu kriteri salamaz), bu sabit oran ve deiken oranlarn bir bileimi (LIBOR art 200 baz puan gibi). Sabit ve deiken oranl faiz getirileri iin faiz, ilgili dnemdeki orann henz denmemi anapara ile dnem boyunca arplmas ile hesaplanr.

22



(b) Koullar ile ara sahibinin anapara tutarn ve cari dnem veya nceki dnemlerle ilikilendirilebilecek faiz tutarn kaybetmesi ile sonulanabilecek herhangi bir szleme hkmnn bulunmamas. Borlanma aracnn dier borlanma aralarna bal olarak ikincil bir yapya sahip olmas, bu tr bir szleme hkmne rnek deildir.

(c) hra edenin (borlanan), borcun nceden demesine veya finansal ara sahibinin (bor veren) vadeden nce ihra edene arac geri satmasna izin veren szleme hkmleri gelecekteki olaylara bal deildir.

(d) (a)da aklanan deiken getiri oran ve (c)de aklanan pein demeye dair hususlar dnda, herhangi bir koullu getiri veya geri deme koulu yoktur.

Notlar

Blm 11 uyarnca, 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlayan tm borlanma aralar ilk muhasebeletirmeden sonra, itfa edilmi maliyet yntemi kullanlarak llr (baknz: paragraf 11.14(a)). Bir borlanma aracnn 11.9 paragrafnda yer alan kritelerleri karlamamas durumunda, sz konusu ara Blm 12 uyarnca muhasebeletirilir ve geree uygun deer zerinden llr.

Bir borlanma aracnn szlemeye bal nakit aklarnn sadece anapara (yani bazen kredinin nominal bedeli olarak da adlandrlan, bor alnan tutar) ve sz konusu anaparaya ilikin faizlerden olumas halinde, borlanma arac her zaman Blm 11 uyarnca maliyet veya itfa edilmi maliyet zerinden llecektir.

Etkin faiz yntemi, anapara ya da anapara bakiyesine ilikin faiz eklindeki nakit aklarn datmak iin uygun bir yntem deildir. Bu nedenle, bir finansal aracn anapara ya da anapara bakiyesine ilikin faiz eklinde olmayan szlemeye bal nakit aklar iermesi halinde, Blm 11 uyarnca itfa edilmi maliyetin uygun bir lm esas olmas muhtemel deildir.

Faiz, parann zaman deerinin ve finansal ara ile arac ihra eden tarafn kredi riskinin karl niteliinde olduundan, faiz nakit aklar borlanana verilen avans tutaryla (yani anapara tutaryla) yakndan ilikilidir nk.

Kredi riski bir finansal aracn taraflarndan birinin ykmlln yerine getirmemesi (yani anapara ve faizi zamannda dememesi) nedeniyle dier tarafn finansal bir kayba uramas riskidir.

Finansal aracn sahibine getirilerinin yalnzca anaparaya ilikin faiz eklinde olmasn salamak amacyla 11.9 paragrafnda yer alan kriter, finansal ara sahibinin getirisinin sabit bir getiri ya da belirtilmi kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir faiz orann esas alan deiken bir getiri olmasn gerektirmektedir. Kotasyonlu veya gzlemlenebilir oranda, LBOR (Londra Bankalar Aras Faiz Oran) gibi, meydana gelen dalgalanmalar ve kredi riski dndaki nedenlerle alnacak veya denecek nakit aklarnn gereklemesine ynelik

23



nemli belirsizliin olduu durumlarda, sz konusu borlanma arac 11.9 paragrafnda yer alan kriteri karlamayacak ve dolaysyla Blm 12 uyarnca geree uygun deeri zerinden muhasebeletirilecektir.

Borlanma aralarnn 11.9(a) paragrafnda yer alan koullar karlamas iin, sz konusu aralarn sabit getirisinin, belirtilmi kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir faiz oranna eit olan deiken getirisinin veya bu sabit oran ve deiken oranlarn bir bileimi eklinde bir getirisinin olmas gerekir. Bu tr borlanma aralar iin szlemeye bal dzenleme, faiz ve anapara demeleri gibi demelerin tutarn ve zamann belirleyecektir. Borlanma aralarnn genellikle sabit bir vadesi bulunur. Getirilerin, fiyat endeksi, mal endeksi (petrol fiyatlar gibi) veya devlet tarafndan yaymlanan enflasyon oran gibi kotasyonlu veya gzlemlenebilir bir faiz orann ya da endeksi esas almamas halinde 11.9(a) paragrafnda yer alan koul karlanmayacak ve dolaysyla ilgili finansal ara itfa edilmi maliyeti zerinden muhasebeletirilmeyecektir.

Finansal aracn, anapara tutarn ya da vadesi gelmi faiz demelerini kaybetmesine neden olabilecek szlemeye bal koullarnn bulunmas durumunda (baknz: Paragraf 11.9(b)), finansal ara sahibinin getirilerinin sabit ya da belirtilmi kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir faiz orann esas alan deiken bir getiri eklinde olmas kesin olmadndan, sz konusu finansal aracn itfa edilmi maliyeti zerinden llmesi uygun olmayacaktr. Nakit aklar ihrasnn kryla ilikilendirilen bir finansal ara bu duruma rnek olarak verilebilir.

Szlemeye bal demeleri 11.9(a) paragrafnda dzenlendii gibi sabit veya belirtilmi kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir faiz orann esas alan deiken bir getiri olduka ve 11.9 paragrafnda yer alan dier tm kriterler karland srece, nemli bir dememe riski bir finansal varln 11.9 paragrafnda yer alan kriterleri karlamasn engellemez. Finansal ara sahibinin anapara tutarn ve cari dnem veya nceki dnemlerle ilikilendirilebilecek faiz tutarn kaybetme ihtimalinin olmasna ramen, borlunun finansal zorluklar nedeniyle deme yapamamas halinde bu husus szlemeye bal bir hkm deildir ve bu nedenle 11.9(b) paragrafn ihlal etmez.

Bor alana bir borlanma aracn (kredi gibi) erken deme seenei salayan bir opsiyon her zaman finansal aracn 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlamamasna neden olmaz. Sz konusu erken deme tutarnn nemli lde denmemi anapara ve faiz tutarna eit olmas gerekir. Ancak bu tr pein deme hkmleri, finansal ara sahibinin erken deme nedeniyle ihrann zararn karlamasn gerektiren koullar ierebilir. Dier taraftan erken deme opsiyonunun gelecekteki bir koullu olay (muhtemel ancak kesin olmayan gelecekteki bir olay) nedeniyle meydana gelmesi halinde, sz konusu borlanma arac 11.9(c) paragrafnda yer alan hkmleri karlamayacak ve Blm 12 uyarnca muhasebeletirilecektir. Szleme imzalandnda belirsiz olmas (yani planlanmam olmas) kaydyla gelecekteki koullu olaylara ilikin rnekler unlar ierir: Altn fiyatlarnda meydana gelen %50 orannda bir d, ihrann paylarnn ilk halka arz, ihrann dier bir tarafla birlemesi, ihrann ana ortaklarndan birinin beklenmeyen emeklilii ve vergi ve dier yasal dzenlemelerde meydana gelen deiiklik.

24



11.9(a) paragrafnda tanmlanan deiken oranl bir getiri ile 11.9(c) paragrafnda tanmlanan erken deme koullar dnda herhangi bir koullu getiri ve erken deme koulu, ara sahibinin getirisinin sabit veya belirtilmi kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir faiz orann esas alan deiken bir getiri olmayaca anlamna gelir. Bu nedenle bu tr koullarn bulunduu durumlarda sz konusu borlanma arac 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlamayacak ve itfa edilmi maliyet zerinden llmeyecektir (baknz: Paragraf 11.9(d)).

Bazen bir finansal aracn sabit faiz getirisiyle deiken faiz getirisini birletiren bir zellii bulunur (tavan faiz, faiz aral ya da taban faiz eklinde deiken oranl borlanma arac gibi). Esas faiz tavan, faiz aral ve faiz taban, finansal aracn 11.9(a) paragrafnda yer alan koullar ihlal etmesine neden olmaz.

11.10 Normalde paragraf 11.9daki koullar salayabilecek olan finansal aralara rnekler aadaki gibidir:

(a) Alacakl veya borlu olunan ticari hesaplar ve senetler, banka veya dier nc taraflardan alnan krediler.

(b) Yabanc para birimi cinsinden denecek hesaplar. Ancak, denecek hesaptaki, dviz kurunun deiimine bal deiiklikler, paragraf 30.10 uyarnca kr veya zararda muhasebeletirilir.

(c) Bal ortaklklar veya itiraklerden alnan veya bunlara verilen, talep edildiinde denecek krediler.

(d) hra edenin faiz veya anapara temerrdne dmesi halinde, derhal alnabilecek borlanma arac (bu tr bir hkm paragraf 11.9daki koullar ihlal etmez).

rnekler paragraf 11.9daki koullar salayan finansal aralar

r 23 A iletmesi 30 Aralk 20X0da B iletmesinden 30 gn vadeli olarak satn ald mallar iin B iletmesine 10.000 PB borlanmtr (yani A iletmesinin deme yapma konusunda szlemeye bal bir ykmll bulunmaktadr).

Sz konusu borlanma arac A iletmesinin ticari borcu (finansal borcu), B iletmesinin ticari alaca (finansal varldr). Borlanma arac 11.9(a)(i) paragrafndaki hkmleri salamaktadr ve bu nedenle, 11.9(b)-(d) paragrafnda yer alan tm koullar salamas kaydyla, sz konusu borlanma arac A ve B iletmeleri tarafndan Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir.

r 24 A iletmesi tanesi 10 PBden B iletmesinden vadeli olarak ald 95 para mal iin B iletmesine 950 PB borlanmtr. Yaplan sat ileminde B iletmesinin zel bir teklifi vardr B iletmesi, A iletmesine teklifin yapld yl sresince satn alnan tm

25



mallar iin A iletmesine yzde 10 iskonto yapacaktr ancak iskontonun yaplabilmesi iin A iletmesinin sz konusu yl iinde 99 paradan daha fazla mal satn alnmas gerekmektedir. A iletmesi 5 para daha mal satn alm ve bu nedenle toplam deme tutar 900 PB olmutur.

Borlanma arac 11.9(a)(i) paragrafndaki koullar salamaktadr nk alnacak tutar balangta 950 PBye, daha sonra 900 PBye sabitlenmitir. Yaplan iskonto, alnacak tutarn szleme uyarnca sabitlendii gereini etkilemez (yani 100 paradan daha az mal satlmas durumunda parka ba 10 PB, 100 paradan daha fazla mal satlmas durumunda parka ba 9 PB alnacaktr). Bu nedenle 11.9(b)-(d) paragraflarnda yer alan tm koullarn salanmas kaydyla, sz konusu borlanma arac A ve B iletmeleri tarafndan Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir.

r 25 letme, on yl vadeli sabit kuponlu (sabit faiz oranl) hazine bonosunu (devlet tahvilini) elinde tutmaktadr.

Hazine bonosuna yaplan yatrm, iletmenin finansal varldr. Hazine bonolar genellikle aktif bir piyasada ilem grr. Ancak aktif bir piyasada ilem grmek otomatik olarak geree uygun deer lmne yol amaz. Sabit kuponlu hazine tahvilleri genellikle 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlayacak ve bu nedenle Blm 11 uyarnca itfa edilmi maliyet zerinden llecektir.

r 26 letme, LBOR art 150 baz puan zerinden eyrek dnemlerde deiken oranda faiz demesi yapan alt yl vadeli bir borlanma aracn elinde tutmaktadr.

Sz konusu borlanma arac, iletmenin finansal varldr. Borlanma arac 11.9(a)(iv) paragrafnda yer alan koullar karlamaktadr. Bu nedenle 11.9(b)-(d) paragrafnda yer alan tm koullar salamas kaydyla, sz konusu borlanma arac Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir.

r 27 letmenin kredili mevduat hesab bulunmaktadr. Banka hesap bakiyesini aan tutarda ekilen tutar iin EURIBOR art 300 baz puan zerinden faiz uygulamaktadr.

Sz konusu borlanma arac, iletmenin finansal borcudur. Borlanma arac 11.9(a)(iv) paragrafnda yer alan koullar karlamaktadr. Bu nedenle 11.9(b)-(d) paragrafnda yer alan tm koullar salamas kaydyla, sz konusu borlanma arac Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir.

r 28 A iletmesi, B iletmesine srekli vadeli borlanma aralar (srekli vadeli tahviller) ihra etmektedir. Sz konusu borlanma aralar, sahibine (B iletmesine) srekli olarak 1.000 PB tutarndaki anaparaya uygulanan yllk yzde 8 kupon faizine eit yllk sabit faiz demesi almas konusunda, szlemeye bal bir hak salamaktadr. letmenin anaparay geri alma hakk bulunmamaktadr. Sz konusu srekli vadeli borlanma aralar Blm 22 Borlar ve zkaynak uyarnca A iletmesinin finansal borcu olarak snflandrlr.

Sz konusu borlanma arac A iletmesinin finansal borcu, B iletmesinin finansal varldr. Borlanma arac 11.9(a)(i) paragrafndaki hkmleri salamaktadr ve bu nedenle, 11.9(b)-(d)

26



paragrafnda yer alan tm koullar salamas kaydyla, sz konusu borlanma arac A ve B iletmeleri tarafndan Blm 11 uyarnca muhasebeletirilir. Anaparay geri alma konusunda bir hakkn bulunmamas gerei, sz konusu aracn Blm 12 kapsamnda yer almasna neden olmaz.

r 29 A iletmesi, B iletmesine zorunlu olarak itfa edilebilen imtiyazl paylar ihra etmektedir. Sz konusu paylarn yllk sabit temett demesi bulunmakta olup, sabit bir vadesi vardr. mtiyazl paylar, Blm 22 Borlar ve zkaynak uyarnca A iletmesinin finansal borcu olarak snflandrlr.

Sz konusu imtiyazl paylar, A iletmesinin finansal borcu, B iletmesinin finansal varldr.

A iletmesi asndan finansal bor (imtiyazl paylar), 11.9(a)(i) paragrafndaki kriteri salamaktadr. Bu nedenle, 11.9(b)-(d) paragrafnda yer alan tm koullar salamas kaydyla, sz konusu ara Blm 11 uyarnca 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlayan bir borlanma arac olarak muhasebeletirilir.

B iletmesi asndan finansal varlk (imtiyazl paylara yaplan yatrm), paylarn satm opsiyonu bulunmamas ve dntrlememesi kaydyla, 11.8(d) paragrafnda yer alan hkmleri karlar ve bylece 11.9 paragraf uygulanmaz.

r 30 letme bir mterisinde kalan borcu iin posta yoluyla bir ek almtr.

ek (bir tr kambiyo senedi), mteri tarafndan bankay iletmeye deme yapmaya ynlendiren yazl bir emirdir. Uygulamada iletmenin nemli miktarda eki bulunmadka (ileri tarihli ekler), alnan ekleri ayr bir finansal varlk olarak kaydetmesi olas deildir. letme bunun yerine ekin durumu netleene ve iletmeye deme yaplana kadar, sz konusu tutar ticari alacaklar iinde gstermeye devam eder. letme ekin durumu netleince, kasa hesabn borlandrr ve ticari alacaklar hesabn ilgili tutar kadar alacalandrr.

Alternatif olarak iletme, ekin alnmasyla birlikte kasa hesabn borlandrmay seebilir. Alnan ancak ylsonu itibariyle nakde dnmeyen ekler bankayla yaplan mutabakatta mevcut kalem olarak ilem grecek ve bir alacak olarak yeniden snflandrlacaktr.

r 31 letme ofis binas satn almak iin bir bankadan sabit faiz oranl mortgage kredisi almtr. letmenin krediyi erken deme konusunda szlemeye bal bir hakk bulunmaktadr. letme, piyasa faiz oranlarnn nemli lde dmesi durumunda, daha dk bir faiz oran zerinden yeniden finansman salayabilecei iin krediyi muhtemelen erken deyecektir.

Mortgage kredisi 11.9(a) paragrafnda yer alan koullar salamaktadr iletme krediye ilikin olarak sabit oranda faiz demektedir. letmenin krediyi erken demesi konusunda szlemede hkm bulunmaktadr ancak gelecekteki olaylara bal olmadndan, 11.9(b) paragrafndaki koullar salanmtr. Yaplacak herhangi bir erken deme bankay anapara veya tahakkuk eden faiz konusunda herhangi bir kayba uratmayaca iin 11.9(b) paragrafndaki koullar salanmtr. Herhangi bir koullu getiri veya geri deme koulu olmad (paragraf 11.9(d)) varsaymyla, mortgage kredisi 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlamaktadr.

27



r 32 letme, byk bir anonim irket tarafndan ihra edilen ve nominal bedelleri zerinden iskonto edilecek, sfr kuponlu tahvilleri elinde tutmaktadr (kupon parann zaman deeri gibi unsurlar asndan finansal ara sahibini tazmin eden faiz orandr). Anonim irket, tahvili nceden belirlenen ve tahvilin szlemede yer alan vadesinden daha erken bir tarihte, tahvilin bu tarihteki itfa edilmi maliyetine eit bir tutar zerinden itfa etme hakkna sahiptir.

Sz konusu sfr kuponlu bor, 11.9(a) paragrafnda yer alan koullar karlar nk iletme sabit bir faiz (faiz sfra sabitlenmitir) ve borcun anapara demesini yapmaktadr. Ek iskonto tutar da szleme tarafndan ayrca sabitlenmitir. Szlemede ihrann kalan bakiyeyi erken demesine imkn tanyan bir hkm bulunmaktadr ancak bu deme gelecekteki bir olaya bal olmadndan 11.9(c) paragrafnda yer alan hkm karlanmtr. Yaplacak herhangi bir erken demenin ilgili tarihteki itfa edilmi maliyeti kapsamas gerektiinden, sz konusu erken deme anapara veya tahakkuk eden faizler asndan herhangi bir kayba uramasna neden olmaz (yani paragraf 11.9(c) karlanmtr). Herhangi bir ek koullu getirinin ve geri deme koulunun olmad varsaymyla (paragraf 11.9(d)), sfr kuponlu tahvil 11.9 paragrafnda yer alan koullar salar.

11.11 Paragraf 11.9daki koullar salamayan (ve dolaysyla Blm 12nin kapsamna giren) finansal aralara rnekler aadaki gibidir:

(a) Baka bir iletmenin, dntrlemeyen imtiyazl paylar ve satm opsiyonu bulunmayan adi ve imtiyazl paylar hari, zkaynaa dayal finansal aralarna yaplan yatrmlar (baknz: paragraf 11.8(d)).

(b) Paragraf 11.9(a)daki koulu karlamamalar dolaysyla, pozitif veya negatif bir nakit ak olan vadeli faiz oran swap veya nakit olarak denebilen ve demede, pozitif veya negatif nakit akna yol aabilen bir ticari mal veya finansal ara alnmasna ynelik forward taahhd.

(c) Ara sahibine getirilerinin sabit olmamas ve Paragraf 11.9(a)daki koulun karlanmamas sebebiyle, opsiyon ve forward szlemeleri.

(d) Ara sahibine getirilerin, sadece piyasa faiz oranlarna gre deil de, borcu karann zkaynak pay fiyatna gre de deikenlik gsterebilmesi dolaysyla, dntrlebilir bor zerine yaplan yatrmlar.

(e) Bu tr krediler paragraf 11.9(c)deki koullar salamadndan, geerli vergilendirme veya muhasebeletirme hkmleri deitii takdirde nc tarafa pein deme hakk veya ykmll veren nc bir taraftan kredi alaca.

28



rnekler - paragraf 11.9daki koullar salamayan finansal aralar

r 33 Yalnzca kk tutardaki bir sermayeyle, bor ve zkaynak aralarndan oluan eitlendirilmi bir portfye yatrm yapmak iin iletme, bir yatrm fonuna ilikin katlma belgesi (bazen pay olarak da adlandrlr) satn almtr. Yatrm fonunun yneticisi yatrm fonu izahnamesinde belirlenen esaslar erevesinde bor ve zkaynak aralarnn alm satmn yaparak portfyn dengesini salamak konusunda yetkilendirilmitir.

Yatrm fonu, paylar, tahviller ve benzeri varlklar gibi menkul kymetlere yatrm yapmak amacyla yatrmclardan toplanan fon havuzundan oluan bir yatrm aracdr. Yatrm fonlar, fonun sermayesini eitli yatrmlarda kullanan ve fon yatrmclar iin gelir ve sermaye kazanc yaratmaya alan fon yneticileri tarafndan iletilir.

Yatrm fonlarna yaplan yatrm iletmenin finansal varldr (yani nakit almaya ilikin szlemeye bal bir haktr). Sz konusu fonda borlanma aralar olmasna ramen sz konusu yatrm 11.9(a) paragrafndaki koulu salamamaktadr - A iletmesinin getirisi (datm olarak veya tasfiye halinde yaplp yaplmadna baklmakszn) sabit veya tek bir kotasyonlu veya gzlemlenebilir faiz orann esas alan (paragraf 11.9(a)) bir getiri deildir. Getiriler, fonun performansna bal olarak (yani fonda yer alan bor ve zkaynak aralarnn performansna bal olarak) deiir. Sz konusu yatrm 11.9 paragrafnda yer alan tm koullar karlamad (ve 11.8(a) paragrafnda saylan aralardan biri olmad) iin, Blm 11 uyarnca muhasebeletirilemez. Yatrm fonlarna yaplan yatrm Blm 12 uyarnca muhasebeletirilmelidir.

r 34 A iletmesi, B iletmesinden bir bal ortaklk satn almtr. A iletmesi 50.000 PB pein deme yapm ve bal ortakln belirli performans hedeflerini salamas halinde (koullu bedel) B iletmesine iki yllk zaman iinde 50.000 PB daha demeyi kabul etmitir. Bal ortakln sz konusu hedefleri salamas beklenmektedir.

Yaplacak/alnacak koullu deme A iletmesi iin finansal bor, B iletmesi iin finansal varlk tanmn karlamaktadr (yani sz konusu deme nakit verilmesi/alnmas konusunda szlemeye bal bir ykmllk/haktr). Koullu deme 11.9(a) veya (d) paragraflarnda yer alan koulu karlamamaktadr getiri arta baldr (bu nedenle sabit getiri niteliinde deildir) ve paragraf 11.9(a)da tanmlanan deiken oranl bir getiri deildir. Bu nedenle sz konusu ara Blm 11in kapsamnda deildir.

Alnacak koullu bedel (B iletmesinin finansal varl), Blm 12 uyarnca muhasebeletirilir.

denecek koullu bedel (A iletmesinin finansal borcu), Blm 12nin kapsam dndadr (baknz: paragraf 12.3(g)). Sz konusu bor, Blm 19 letme Birlemeleri ve erefiye uyarnca muhasebeletirilir.

r 35 letme, faizsiz bir alacak senedini elinde tutmaktadr. Alacak senedi iletmeye vade tarihinde nakit yerine 1.000 adet devlet tahvili alma konusunda szlemeye bal bir hak vermekte, ayn ekilde ihraya sz konusu devlet tahvillerini verme konusunda szlemeye bal ykmllk getirmektedir.

29



Sz konusu alacak senedi iletmenin finansal varldr iletmenin finansal varlklar (bu rnekte devlet tahvilleri) alma konusunda szlemeye bal hakk bulunmaktadr. Devlet tahvilleri finansal varlktr tahvil sahibinin devletten nakit alma konusunda szlemeye bal hakk bulunmaktadr. Sz konusu alacak senedi ihrann finansal borcudur.

Borlanma arac 11.9(a) paragrafnda yer alan koulu karlamamaktadr nk devlet tahvillerinin piyasa deeri zaman ierisinde dalgalanr, alacak senedi sahibinin getirisi sabit veya tek bir kotasyonlu veya gzlemlenebilir faiz orann esas alan bir getiri deildir. Geri denecek tutar 1.000 adet devlet tahvilinin vade tarihindeki piyasa deerine eit olacaktr. Borlanma arac (alacak senedi) 11.9 paragrafndaki koullarn tmn karlamad iin, Blm 11 uyarnca muhasebeletirilemez. Sz konusu borlanma arac blm 12 uyarnca muhasebeletirilmelidir.

r 36 letme faiz demeleri petrol fiyatlarna endekslenmi bir borlanma aracn elinde tutmaktadr. Borlanma aracnn sabit bir vadesi ve vade tarihinde sabit bir demesi bulunmaktadr.

letmenin getirisi yalnzca piyasa faiz oranlarna bal deildir. Sz konusu getiri petrol fiyatlarna bal olarak deimektedir. Bu nedenle borlanma arac 11.9(a) paragrafndaki koulu salamaz. Bir borlanma aracnn 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlamamas durumunda, sz konusu ara Blm 11 uyarnca muhasebeletirilemez. Borlanma aracnn Blm 12 uyarnca muhasebeletirilmesi gerekir.

r 37 letme itiraklerinden biri tarafndan kullanlan kredinin geri denmesi konusunda bankaya teminat vermitir. Finansal teminat, bor alan taraf (itirak) demeleri yapamadnda bor verenin (bankann) teminat veren taraftan (iletmeden) demeleri almasn salayan szlemeye bal bir haktr. Bunun karlnda teminat veren tarafn, bor veren tarafa deme yapma konusunda szlemeye bal bir ykmll bulunmaktadr.

Teminat bankaya demeleri tahsil etme konusunda koullu bir hak salar. Sz konusu hak gelecekteki bilinmeyen bir olaya bal olduundan 11.9(d) paragrafnda yer alan koul karlanmamaktadr. Ayrca teminat erevesinde yaplacak deme tutar, sabit ya da tek bir kotasyonlu veya gzlemlenebilir faiz orann esas alan deiken bir tutar olmadndan, 11.9(a) paragrafnda yer alan koullar da karlanmamaktadr. Bu nedenle iletme teminat, Blm 11 uyarnca muhasebeletiremez iletmenin finansal borcu 11.9 paragrafnda yer alan tm koullar karlamamaktadr. letme teminat Blm 12 uyarnca muhasebeletirmelidir.

r 38 Bir mteri, rnlerinden birinin mteri pozisyonuna zarar verdii gerekesiyle iletmeye kar dava amtr. letme davaya ilikin yasal cretleri finanse etmek amacyla bir bankadan yllk kredi almtr. Kredi szlemesinde, iletmenin davay kazanmas durumunda krediyi erken deyebilecei konusunda bir hkm bulunmaktadr. letme davay kazanamazsa, erken deme yapamayacaktr.

Sz konusu kredi 11.9(c) paragrafnda yer alan koullar karlamamaktadr szlemede gelecekte meydana gelecek bir olaya (yani dava sonucuna) bal olarak iletmenin vadesinden

30



nce krediyi demesine izin veren hkm bulunmaktadr. Bu nedenle borlanma arac (kredi) 11.9 paragrafnda yer alan tm koullar karlamamaktadr ve sonu olarak Blm 11 uyarnca muhasebeletirilemez. Sz konusu kredi Blm 12 uyarnca muhasebeletirilmelidir.

r 39 letme, sadece sabit oranl faiz takas (interest-only strip) bulunan bir tahvili (yani sabit faiz oranl bir tahvilin sadece gelecekteki faiz demelerini) satn almtr. Sz konusu takas bir menkul kymetletirme ileminde meydana getirilmi olup, pein deme riski bulunmaktadr. Bu nedenle iletmenin faiz nakit aklarn elde etme hakk bulunmakta ancak borlanma aracna ilikin anapara nakit aklarn elde etme hakk bulunmamaktadr.

Bir borlanma aracnn 11.9(b) paragrafnda yer alan koulu salamas iin, koullar ile ara sahibinin anapara tutarn kaybetmesi ile sonulanabilecek herhangi bir szleme hkmnn bulunmamas gerekir. Bu durumda anapara tutar, iletme tarafndan yaplan orijinal yatrm tutardr. Tahvil ihrasnn erken deme yapmay tercih etmesi halinde, anapara dendikten sonra herhangi bir faiz demesi olmayacandan iletme yatrm tutarn geri kazanamayabilir. letme orijinal yatrmnn bir ksmn veya tamamn kaybedebileceinden (faiz demelerini almayaca iin) sadece sabit oranl faiz takas 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlamaz bu nedenle borlanma arac Blm 11 uyarnca muhasebeletirilemez. Sz konusu borlanma aracnn Blm 12 uyarnca muhasebeletirilmesi gerekir.

r 40 Bir iletme teminata bal borlanma ykmllnn (bir tr krediye bal tahvil) st dzey ve alt dzey kredi derecesine sahip olan kredi dilimlerini elinde tutmaktadr. Kupon (faiz) demeleri ve anapara geri demesi yalnzca, ihra tarafndan elde tutulabilen veya tutulamayan belirli bor portfynde demelerin zamannda yaplmas halinde, kredi dilimlerini elinde tutan iletme tarafndan elde edilir.

Teminata bal borlanma ykmllkleri (TBBY) deeri ve demeleri sabit gelirli finansal varlklara dayanak oluturan bir portfyden kaynaklanan bir tr yaplandrlm varla dayal menkul kymettir. TBBYlerin farkl risk snflar veya kredi dilimleri bulunur. st dzey kredi derecesine sahip olan kredi dilimleri en gvenli menkul kymetlerdir. Faiz ve anapara demeleri kredi dilimlerini elinde tutanlara kredi dilimlerinin derecesine gre yaplr. Bu nedenle alt dzey kredi derecesine sahip kredi dilimleri ek dememe riskini telafi etmek iin daha yksek kupon demeleri (ve faiz oranlar) veya daha dk fiyatlar sunar.

Hem st dzey hem de alt dzey kredi derecesine sahip TBBYler 11.9(b) paragrafnda yer alan koulu salamaz sz konusu ykmllkler, ara sahibinin anapara tutarn ve cari dnem veya nceki dnemlerle ilikilendirilebilecek faiz tutarn kaybetmesi ile sonulanabilecek szleme hkmleri iermektedir. Szleme hkmleri, kupon demeleri ile anapara geri demesinin yalnzca ihra tarafndan elde tutulan veya tutulamayan bor portfynde herhangi biri temerrdn meydana gelmemesi halinde yaplacan belirtmektedir. TBBYler 11.9 paragrafnda yer alan tm koullar karlamad ve 11.8(a), (c) veya (d) paragrafnda sralanan finansal aralardan biri olmadndan sz konusu finansal ara Blm 11 uyarnca muhasebeletirilemez. Sz konusu yatrm Blm 12 uyarnca muhasebeletirilmelidir.

31



Kredi veren tarafn kendisinin, szlemede zellikle belirtilmedii iin (yani varlklardan nakit salanmamas halinde, szlemeye bal olarak TBBYlere ilikin kredi dilimlerini ellerinde tutan taraflara deme yaplmas istenemez) krediyi veya faizi deyememesi halinde TBBYlere ilikin kredi riski anapara veya faiz kaybndan farkl bir niteliktedir. hrann faiz ve anapara demelerini yapamamas durumu, sz konusu arata yer alan bir szleme kouludur.

r 41 A iletmesi B iletmesinin paylarna yatrm yapmtr. Sz konusu paylarda sakl bir satm opsiyonu bulunmaktadr. Sz konusu satm opsiyonu A iletmesine, paylarn piyasa deeri ile A iletmesi tarafndan balangta yaplan yatrm tutar ile piyasa oranlarn esas alan bileik faizin toplamna eit olan tutardan yksek olan zerinden paylar B iletmesine satmasna izin vermektedir. Dolaysyla A iletmesi asgari olarak bir borlanma aracnn getirisine eit tutarda bir getiri elde edecektir. Sz konusu opsiyon A iletmesinin paylar elde etmesinden yl sonra kullanlabilir.

A iletmesi asndan: B iletmesinin paylarna yaplan yatrm (finansal varlk) 11.8(d) paragrafnda yer alan koulu karlamaz sz konusu paylarn satm opsiyonu bulunmaktadr.

Sz konusu finansal aracn znde borlanma arac tanmn karladnn dnld ve bir borlanma aracnnkine eit tutarda asgari bir getirisinin bulunduu durumlarda, finansal ara 11.9 paragrafnda yer alan koullar karlamaz nk getiriler sz konusu paylarn piyasa deerine eit olabilir ve bu nedenle sabit ya da kotasyonlu veya gzlemlenebilir tek bir fa

Documents

Modül 11 – Temel Finansal Araçlarkgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Eskiler/egitim_modulleri/modul11.pdf · Bir işletme finansal araçlarını, ... Modül 11 – Temel Finansal